SHKOLLA E LARTE UNIVERSITARE JOPUBLIKE

FAKULTETI I SHKENCAVE MJEKSORE

TEMA

HIGJENA SPITALORE
HYRJE
Higjena e spitaleve prmbledh t gjitha sferat e ndryshme t higjens t lidhura kto
me krkesat dhe situatat e veanta t nj institucioni spitalor. Higjena e spitalit sht vetm
nj deg e specializuar e higjens s prgjithshme.
Puna n spital si dhe organizimi i personelit dhe i materialeve i nnshtrohen disa
rregullave t veanta, t domosdoshme pr tu ndjekur.
illimisht mund t prmendim disa nga problemet m t rndsishme ! dalin sot pr
sot"
# smurt kan nevoj, shum m tepr s njerzit ! gzojn shndet t plot, pr
kushte t mira t mjedisit.
$
%peracionet mjeksore jan t lidhura sot me nj numr t madh detajesh teknike, t
cilat nuk gjenden jasht spitaleve dhe t cilat kur prdoren nga persona jospecialist t
fushs ose kur mungon kujdesi, mund t jen shkak i nj infeksioni nazokomial
&marrja e nj smundjeje n spital' apo rrezi!esh t tjera.
# gjith ato ! kan t bjn me t smurt i nnshtrohen rrezi!eve t shumta dhe
nga ana tjetr do munges vmendjeje ose njohurish n ato fusha mund t jet nj
rrezik pr t tjert.
QLLIMI
(llimi kryesor ! un zgjodha kt tem, e cila n dukje sht shum thjesht, ishte
sensibilizimi t gjith personelit mjeksor spital t t gjitha niveleve pr rndsin e higjens
spitalore.)i e thash edhe m lart higjena spitalore, n dukje sht shum thjesht, por ajo
sht shum e ndrlikuar. Higjena spitalore ecn paralel me shrbimin mjeksor ! i bhet t
smurit, pa higjen spitalore nuk do t kishim shrime.
*prmjet ktij punimi synoj t jap informacion mbi higjenn e prgjithsme,
dezinfektimin, sterilizimin, etj.
+
OBJEKTIVAT
%bjektivat kryesore t punimit jan"
,dentifikimi i masave parandaluese standarte pr infeksionet, t cilat mund t jen nga
m t ndryshmet dhe nga m t rrezikshmet. ,nfeksionet rrezikojn jo vetm t
smurt por edhe personelin mjeksor.
-hvillimi i strategjive dhe vendosja e rregullave standarte pr higjenn spitalore, n
mnyr ! t parandalohet rreziku i infeksioneve.
I. HIGJENA E SPITALEVE
1.1. Higjen e !"#gji$%&%'e
*j rndsi t veant pr higjenn spitalore ka padyshim prpilimi i nj plani t sakt
higjene spitalore pr secilin nga spitalet, gj ! krkohet edhe me ligj nga shteti. .y plan nuk
duhet t jet vetm nj plan pastrami dhe dezefektimi &megjithse kto dy gjra jan shum t
rndsishme', por ai duhet t prmbaj.
planet pr t gjitha masat higjenike t do lloji
instruksionet e prdorimit t aparaturave t sterilizimit si dhe planin e kontrollit t
herpashershm pr mirfunksionimin e tyre
/
planet e kontrolleve higjenike dhe teknike t aparateve t pastrimit t instrumenteve
planin higjenik pr guzhinn, planin e transportit t gjellve, planin pr larjen e
rrobave dhe pastrimin
planin e organizimit t he!jes s mbeturinave spitalore
norma t tjera higjenike t lidhura me mjedisin si dhe rregulla t prgjithshme &p.sh."
kufizimi i !arkulimit t automjeteve t rnda n rrethinat spitalore'
* plan duhet t jen t pranishme edhe shum gjra t tjera &si p.sh." prpilimi i nj
statistike t infeksioneve, pr t prcaktuar limitet financiare'
.rijimi i nj plani higjenik, i cili prfshin t gjitha kto pika, nuk sht nj detyr
edhe a! e leht pr spitalin, por sht nj gj ! duhet kryer pa tjetr. )ot kshillohen t
organizohen bashkpunime mes specialistve t teoris dhe atyre t praktiks nn drejtimin e
nj higjenisti t kualifikuar dhe t specializuar pr spitalet. 0o ta !uajm nj fatke!esi nse
gjat krijimit t nj plani t till, vendimet t merreshin pa pyetur kolegt dhe koleget e
tjer1a, ose nse gjat puns pr hartimin e tij gjithka do t bhej n form urdhrash t prer.
0uke u nisur nga prvoja n kt fush them se kjo nuk do t onte n nj prfundim t
suksesshm, duhet t krkojm ! n fillim rrugn e konsensusit t gjer.
.jo nuk do t thot n asnj mnyr ! t bhen shkelje mbi parimet themelore t
higjens, por e thn !art, kjo do t thot vetm se si higjenist t spitalit, n interes t
funksionimit t vrtet t masave higenike, nuk duhet t dalin kurr si 2komandant3
urdhrues dhe t plotfu!ishm, por gjithmon si nj mjek ose mjeke ! vepron n grup, si
koleg ! jan n gjendje t japin kshilla.
*uk ka nevoj t prmendet fakti ! t gjitha profesionet n fushn e mjeksis mund
t zhvillohen me a! sukses si nga specialistt meshkuj ashtu edhe femra4 sot kjo gj sht
br dika e natyrshme.
Parimet themelore t higjens spitalore n 5ustri jan t prcaktuara me ligj. 6igji
prmban t dhn mbi veprimtarin dhe aktivitetin e t ashtu!uajturave 2skuadra3 higjenike.
* detyrat e nj skuadre t till higjenike hyn"
.ontrolli i infeksioneve, prpunimi dhe vendosja e rregullave themelore n lidhje me
t gjith veprimtarit higjenike n t gjitha mjediset e spitalit.
.ontrolle t herpashershme t mjedisit.
7do ndrtim i ri apo ndryshim, para se t realizohet duhet t analizohet edhe me syrin
e higjenistit.
8arrja e prbashkt e vendimeve kur organizohet blerja e nj impianti ! i shrben
higjens s spitalit, kur blihen artikuj pr nj prdorim t caktuar etj.
9renda personelit duhet t organizohen vazhdimisht mbledhje pr tu njohur me t
rejat e funditt fushs s higjens.
)kuadra e higjens duhet t prbhet t paktn nga"
Higjenistt e spitalit &mjek t specializuar pr higjen dhe mikrobiologji4 ! nga viti
$:;< shtja e higjenistve t spitalit i sht bashkangjitur n mnyr ligjore ligjit pr
institucionet spitalore'.
Prgjegjsi i higjens &antar i stafit t mjekve ! ka eksperienc n sfern e
infeksioneve dhe ka kualifikim t veant pr higjenn, i cili ngarkohet me mbik!yrjen e
higjens n spital'
Punonjsit e higjens &infermier dhe kujdestar t diplomuar me eksperienc
profesionale praktike dhe arsimim t veant n kt fush'
( nga viti $:=: n 5ustri ekziston nj arsimim i veant pr kuadrin e specilizuar n
fushn e higjens.
<
* kt skuadr secili ka detyrat e tij t veanta. )igurisht ! nuk sht e leht t
krijohet kudo nj skuadr e till profesioniste dhe kudo me t njjtn cilsi. > gjith kjo nuk
duhet n asnj mnyr t bhet si nj detyrim i mrzitshm ! prishet si nj fllusk sapuni,
por n interesin e t gjith atyre ! punojn dhe veprojn n spital, t jet si nj 2mburoj3 e
fu!ishme dhe e !ndrueshme pr pacientt dhe personelin mjeksor.
.omisioni i higjens duhet t prbhet nga rrethi i mposhtm i personelit"
.ryetari i kuadrit t mjekve 1 kryetari i shrbimit t infermieris 1 shefat e
administrats 1 mjeku prgjegjs i higjens 1 punonjs t higjens 1 &n rast se ka' higjenistt e
spitalit 1 drejtuesit e reparteve 1 personeli i mikrobiologjis shkencore &nse higjenisti i spitalit
nuk sht i till'1 n rast nevoje tekniku i ndrtess 1 shefi i guzhins etj.
*j ndarje e til mund t ndryshohet dhe t prshtatet n do spital n mnyr t
ndryshme, duke u nisur nga siprfa!ja dhe kushtet lokale. ?sht logjike ! nuk duhet t
kursejm higjenistin1ten e spitalit @ prndryshe e gjith kjo nuk do t kishte kuptim. .am
frik ! ajo far ndodh aktualisht e tejkalon kufirin tolerues t burokracis.
.omisioni i higjens nuk sht i sanksionuasr me ligj, por sht shum i
kshilluehm, sepse kshtu zgjidhen problemet afatshkurtra higjenike, merren vendime dhe
diskutohen problemet organizative teknike dhe personale.
)ot spitalet tona jan vazhdimisht shum t mbingarkuara" tendenca e pacientve pr
t shkuar n spital e bn t domosdoshm shtimin e numrit t shtretrve dhe n raste t
veanta edhe npr dhoma, t cilat m prpara kan !n t planifikuara pr !llime t tjera.
*ganjher koncepti i planifikimit t mparshm bie posht" nga presioni i shtrimeve t
shumta ka lindur nevoja ! ambjente t tjera t prshtaten dhe t kthehen n dhoma t
smursh. ?sht e !art se kjo shkakton nj klim ideale pr prishje t higjens n spital. Pr
kt arsye, planifikimi i spitaleve t rinj merr nj rndsi t veant.
0uke pasur parasysh problemet e mdha financiare, t cilat i ka sot do vend n
sektorin e shndetsis, t konstatosh rregullimet sht natyrisht shum m e leht sesa t
ndrmarrsh dika kundr tyre.
* kt pikpamje planifikimi i sakt sht i nj rndsie shum t madhe. Prparsi
gjat futjes n pun t mjeteve t kufizuara nuk duhet t ket vetm ajo far sht n
interesin politik, por far sht me t vrtet e domosdoshme.
atke!sisht, praktika ka treguar ! edhe n ndrtimin e spitaleve mund t bhen
gabime, ku pr arsye t ndryshme, objekte gjigande vendosen n vende krejt t
paprshtatshme.
Ajat ndrtimit t nj spitali modern duhet t respektohen t gjitha krkesat higjenike
ndrtimore.
$
Pr t ndrtuar gjithka n mnyr optimale, duhet t prballemi gjithnj me kufizime,
sidomos prsa i prket ans financiare. )pitali ideal sot sht mir t ndrtohet n periferi t
!ytetit, aty ku nuk arrijn zhurmat dhe papastrtit e ajrit dhe t jet i rrethuar nga mjedise t
gjelbruara. 5i duhet t jet i mbrojtur, n baz t
planimetris s !ytetit, nga problemet e ndryshme si
dhe t ket nj planifikim t mir t arkullimit t
automjeteve 9renda dhe jasht tij. * ndrtimet e reja
spitalore llogaritet ! pr do $BBB banor t ket $B
deri $< shtretr n !ytet dhe C deri $B shtretr n fshat.
*drtesa duhet t jet e palnifikuar n mnyr t till,
! rrugt e domosdoshme ! nevojitet t prshkohet
pr trajtimin dhe kurimin t jen sa m t shkurtra, !
$
.tu duhet t bazohemi tek botimi 2Dregulat themelore t higjens s spitaleve dhe t parandalimit t
infeksioneve3 t ,nstitutit Dobert .och n 9erlin.
E
t pengohet transmetimi i mikrobeve t smundjeve nga jasht dhe transmetimi i tyre pr
brenda spitalit, ! pr t smurin t krijohet nj mjedis ! favorizon shndetin dhe ! s
fundi, ant negative t spitalit t mos prcillen n jetn e prditshme jasht tij.
Dndsi t madhe ka edhe izolimi i tingujve dhe paksimi sa m i mundshm i
zhurmave t aparaturave.
Pr pacientin e smur, dhoma nuk duhet t jet dika krejt jopersonale me rafte t
bradh. 8jaft t mira jan dhomat me dy shtretr &kjo edhe pr vet faktin ! t luftohet sa
m mir marrja e infeksioneve brenda spitalit ose nosokomializmi'. 8uret duhet t jen lyer
me tone t elta dhe t lehta. Pas lyerjes, muri duhet t jet sa m i lmuar dhe t
dezifektohet leht. 0yshemeja duhet t jet e shtruar me nj material ! nuk krijon t ara
dhe ! gjithashtu dezifektohet leht. >dhe mobiljet duhet t jen t thjeshta pr tu pastruar,
por e rndsishme sht ! gjithka t sistemohet n mnyr t atill ! t krijohet nj
atmosfer e kndshme banimi.
0uhet t ket t paktn /E m
/
ajr pr shtrat &me nj siprfa!e dyshemeje prej $B m
+
'
n nj dhom njshe dhe n dhomat me m shum shtretr t paktn +E m
/
ajr &me ;,E m
+
siprfa!e dyshemeje'. )htretrit duhet t ken nj distanc t paktn =B cm prej njriFtjetrit,
megjithkt kshillohet nj distanc m e madhe. 7do shtrat duhet t jet i lir n tre an t
tij.*driimi nuk duhet t jet shum i fu!ishm. Prve ndriimit kryesor t dhoms, pr do
shtrat duhet t vendoset edhe nj llamp leGimi &abazhur'.*dryshimet e ndriimit n mes
dhomave, t cilat prdoren n mnyr t alternuar, duhet t jen maksimumi $ " E. .ur kto
ndryshime jan m t mdha ekziston nj rrezik i madh aksidentesh.
,ntensiteti i drits n nj dhom duhet t jet homogjen, sepse prndryshe mund t
krijohet prshtypja e nj gjysm errsire. Pr dhomn e t smurit jan t kshillueshme tone
t ngrohta t drits, pr dhomat e vizits mjeksore dhe t puns duhen tone t bardha.
S%())"$ e ("&%i))*e&%'e $" n+#i,i'i$
N+#i,i'i i
!"#gji$%&%"'
N+#i,i'i n"
-en+in e !*n"&
.%/'$ e /!e#0i/ne-e $EBBF/BBB $G /BBBFCBBB $G
A'1jen$e$ e !"#g$i$je&2 +%/'$ e )in+je-e2
)1/#$/#"$
EBBF$EBB $G $BBBF/BBB $G
.%/'$ e -i3i$"& +%e $e#!i&"2 '1jen$e$ e
&$e#i)i3i'i$
+BBFEBB $G <BBF$BBB $G
.%/'$ e $" &"'*#"-e2 +%/'$ e !#i$je&2
+%/'$ e n+enje& +%e +%/'$ +4$"&/#e
$BBF+BB $G
#emperaturat e dhomave duhet t jen t ndryshme, sipas !llimit t prdorimit t
ksaj dhome. > rndsishme sht ruajtja e lagshtirs s duhur relative t ajrit, sepse nivele
t paprshtatshme t lagshtirs s ajrit mund t ndikojn negativisht n shndetin e pacientit.
V)e#$ e +*%*# $" $e'!e#$*#"& n" +%/'"
Te'!e#$*#e n"
/
C
Lg"&%$i# #e)$i-e e
j#i$ n" 5
.%/'$ e /!e#0i/ne-e2 +%/'$ e )in+je&
+%e $" ne&$e3i&"
+$F+E EBFCB
A'1jen$e$ !"# $" &!//!e#*#i$ ++F+< <BFCB
C
A'1jen$e$ !"# $" &!/)in+*#i$ +<F+C EBFCE
.%/' e -i3i$"& +%e e 'je(i'i$ +$F+E /EFCE
.%/'$ e $" &"'*#"-e n" !"#gji$%&i +$F+< /EFCB
Krkesat e reja jan t prmbledhura n ONORM (Norma Austriake) H6!"
#emperatura e ajrit t dhoms sht m mir t jet e ulet se sa e lart. .jo mund t
vrehet edhe n temperaturat e msiprme. -hvendosja e ajrit n nj dhom duhet t
prshtatet sipas prdorimit t dhoms &)hembull i prgjithshm" B,$E deri B,+ m1sek kur puna
kryhet ulur'.
.ontrolli i vazhdueshm i paisjeve teknike t ajrosjes npr !ndrat spitalore sht
shum i rndsishm &n prputhje me udhzimet pr punonjsit e higjens spitalore t
repartit t magjistratit $E t !ytetit Hjen, $::E'.
$. .ontrolli i aparaturave menjher pas instalimit t tyre
.ontrollimi teknik i aparaturave pr ajtrin e dhoms, t cilat prdoren n ambjente t
ndryshme t spitalit, duhet t bhen sipas rregullave t parashikuara n %*%D8 HCB+B,
pjesa ,. .y kontroll duhet t ndrmerret nga nj specialist i higjens ose m mir nga nj
!endr e autorizuar pr kt gj.
+. .ontrolle periodike
.to duhet t ndrmerren t paktn do + vjet si dhe pas ndrtimit t shtress s tret
t filtrit &npr sallat e operacionit'.
#htrirja e kontrollit$
8e an t aparatit t numrimit t thrrmijave n ajr, me testin e mjegulls s vajit
ose me aparatin e kontrollimit t densitetit, t kontrollohet dendsia e filtrave !
filtrojn grimcat ! rrin pezull n ajr.
# kontrollohet drejtimi i rryms s ajrit n mes dhomave f!inje, me an t tubave me
tym &t prcaktohet diferenca e presionit'.
# kontrollohet sasia dhe lloji i mikrogjallesave npr aparatet e shprndarjes s
lagshtirs n ajrin e dhoms &ky kontroll nuk sht i nevojshm kur shprndarja e
lagshtirs bhet n form avulli'.
# kontrollohet nse aparati prdoret n mnyr t sakt dhe nse mirmbahet si
duhet &pr mnyrn e mirmbajtjes s aparatit shiko librin udhzues'.
.ontrollet brenda pr brenda ndrtess duhet t jen nn prgjegjsin e skuadrs s
higjens dhe mund t dreejtohen pjesrisht nga nj teknik i ndrtess dhe nga nj personel i
kualifikuar n mikrobiologji..
#ek veshja duhet t kemi gjithmon parasysh prdorimin prkats. Dregulla t
prgjithshme" t jet plhur ! thith mir djersn, prerje e lirshme ! rri mir pr trup. *
prgjithsi prdoren ngjyra t ndryshme ! variojn sipas !llimit t prdorimit4 edhe e
bardha ! supozohet t jet 2higjenike3 ka koh ! sht eleminuar si veshje n salln e
operacionit. *ga ana tjetr, tek veshjet e prgjithshme n spital, pislleku nuk duhet t fshihet
pas ngjyrave t errta.
Pr personelin, numri i IJFve duhet t planifikohet mesatarisht si m posht" nj
ndenjse IJFje prkatsisht pr $BF$E femra dhe +BF+E meshkuj. Prve ksaj nj pisoar pr
do +E burra.
* ndrtimet e reja spitalore,
ndrtimi i nj banjoje n do dhom t
smuri sht br sot nj krkes
standarte. 5ty ku kjo gj akoma nuk
sht e pranishme, duhet ! pr do =F$+
pacient t parashikohet nj banjo.
;
7do pavion duhet t ket dhoma dytsore t mjaftueshme &kuzhin, dhom kontrolli
mjeksor, dhom mjeku dhe infermiersh, laborator i pavionit etj.'
Departet infektive duhet ti nnshtrohen disa kushteve t veanta. >dhe tek repartet e
t porsalindurve duhen patur para sysh disa gjra specifike.
.uzhina e spitalit si dhe t gjitha ambjentet e tjera t rndsishme pr nj spital &p.sh.
lavanteria' duhet t prshtaten sipas madhsis s spitalit dhe fu!is motorike t instaluar.
Dndsi t madhe ka nj organizim i mir dhe nj kontroll i vazhdueshm i ktyre paisjeve.
)h!etsimet nga zhurmat duhet t eleminohen sa m shum t jet e mundur4 ktu
jan t rndsishm jo vetm zbatimi i vlerave mesatare t paracaktuara, por edhe mnjanimi
i vlerave t larta ! mund t krijohen papritmas. Hlera mesatare e parashikuar pr zhurmn
varet n prgjithsi nga pozicioni i spitalit, kurse vlerat e larta dhe t shpeshta varen shum
nga organizimi i ke! i puns brenda pr brenda spitalit.
7do spital duhet t ket zgjidhur plotsisht problemin e ujit t pijshm dhe t
shkarkimeve. )hkarkimet spitalore n prgjithsi duhen dezifektuar. # paktn pr shkarkimet
nga repartet infektive dhe t tuberkulozit duhet t parashikohet nj paisje dezifektimi &n
repartet me infeksione akute gjithashtu.
HarGhimi i ujit n spitale sht shum m i madh sesa planifikimi i prgjithshm i ujit
n nj zon t banuar &n spital t paktn <BB l pr shtrat dhe $EB l pr ambulancn mjeksore
n vendin ku kryhet mjekimi'.
*j kapitull krejt m vete prbn prdorimi i ujit pr !llime mjeksore.
a) %ji pr larje
.tu duhet t dallojm mes pacientve n rrezik dhe atyre ! nuk para!esin nj
rrezikshmri t lart. * kt kontekst, pacientt n rrezik konsiderohen"
t porsaoperuarit
t lindurit prematur dhe t porsalindurit
pacientt me transplantime
pacientt onkologjik nn kimioterapi
disa pacient t caktuar nn kurim intensive
t porsalindurit duhet t pastrohen shpesh pr shkak t mikrobeve massive nga
urinimi. * fillim t mos bhet banj e plot, por nj pastrim deri n zonn e krthizs, do
her me nj picet t re. kur mbyllet mbetja e kordonit t ktrthizs, pas dits s tret os
katrt duhet br banj e plot.
b) %ji pr shplarje
#hplarja tek pa&ientt"
Pr shkak t arsyeve t lartprmendura n asnj mnyr nuk duhet t prdoret uj
normal i pijshm pr shplarjen e disa pjesve &t brendshme' t trupit &p.sh. konjuktivs,
fshikzs s urins'. * kt rast duhet t prdoret uj steril i distiluar ose tretsir sterile e
krips s gjells.
Pr prodhimin e tretsirave antiseptike duhet t prdoret vetm uji i pijshm dhe
tretsirat duhet t prgatiten kurdoher t freskta &direct para prdorimit'
#hplarja e katetetere'e t thithjes dhe e instrumente'e
0uhet t evitohet mbushja e ujit ! prdoret pr !llime mjeksore, npr en t
papastra ose t pastruara ke! &p.sh. shishet e shplarjes tek endoskopit duhet t jen shum
t pastra para se t mbushen me uj'. Pr kt arsye tretsirat ! prdoren pr shplarje, p.sh
n proceset e thithjes duhet t merren direkt nga en t vogla &shishe +EBFEBB ml'. #retsirat
e shplarjes, t prgatitura pr kt !llim npr shishe t vogla duhet t etiketohen !art dhe
n mnyr t dukshme. .
=
Po ashtu, pr shplarjen e instrumenteve pas dezefektimit &bhet fjal pr instrumente
t cilat nuk duhet t sterilizohen, p.sh. endoskopt fleksibl', nuk lejohet t prdoret uji i
pijshm, sepse mbetje pikash shum t vogla uji mund t shkaktojn shumimin e mikrobeve
! gjenden n uj.
)hishja e shplarjes tek endoskopit duhet t zvendsohet tek do pacient me nj
shishe t sterilizuar. Pr kt sht parashikuar ose uji steril i distiluar, ose uj t cilit i jan
he!ur t gjitha mikrogjallesat &p.sh uj ezmeje i kulluar me nj filtr t imt'.
%ji i distiluar
Kji i distiluar ofron prvese prparsin e nj uji pa mikrobe, edhe prparsin tjetr
se ai nuk ka lndt ush!yese pr mikroorganizmat dhe kto t fundit dalin kshtu jasht
funksionimit. Kjit t distiluar nuk lejohet ti ndrrohet vendi duke e mbushur npr en
plastike, me!nse n ksi ensh ka nj shumim t madh mikrobesh. )hishet e filluara t ujit
t distiluar nuk duhet t !ndrojn m shum se $+ or n frigorifer. 8e!nse shishet e
hapura me uj t distiluar, pra shishet ! jan n prdorim, psojn ndryshime t prbjes ose
kontaminohen, ato duhet t etiketohen posarisht pr tu dalluar n mnyr t !art nga t
tjerat.
1. 6. A!#$e$ 'je("&/#"
5paratet mjeksore &aparatet e frymmarrjes artificiale, aparatet e oksigjenit si
unhalatort, inkubatort, aparatet ! lshojn avuj, endoskopt', kur prdoren n mnyr t
paprshtatshme, mund t kthehen n nj rezervuar mikrobesh infective nosokomiale si
Pseudomunas aeruginosa"
Pr t vrtetuar nse aparatet mjeksore jan pastruar n mnyr t rregullt,
kshillohet t kryhen kontrolle t herpashershme t ujit.
*j rrezik t veant prbn edhe shumimi i mikrobeve n ujin e aparateve
mjeksore, veanrisht nse ky uj ka !ndruar pr nj koh t gjat. *se prdorim pr t
diagnostikuar ose pr t kryer nj terapi t caktuar aparate mjeksore, uji i t cilave ka
mikrobe, infeksionet mund t prhapen leht nse ky uj ndeshet me nj organ t ndjeshm
&p.sh. fshikza e urins gjat shplarjes s saj, endoskopit', nse ndeshin hapje trupore
artificiale apo natyrale.
5paratet, n t cilat prdoret uj ose t cilat pastrohen nprmjet ujit, duhet t
mbushen vetm me uj steril t distiluar, por theksoj se kjo gj ka n t vrtet efekt nse
tubat e ktij aparati jan gjithashtu t dezifektuara ose t sterilizuara nga nj proces i sigurt.
*se aparate t tilla nuk prdoren pr nj far kohe, ent prkatse dhe pjest e tubave duhet
t montohen dhe t ruhen t thata. )istemet e ujit t sterilizuar t ofruar n treg kan disa
prparsi prsa i prket kohs s !ndrimit n ene.
A'ull(lshuesit me ultratinguj
Dreziku i pajisjeve avullFlshuese me ultratinguj !ndron tek shumimi i mikrobeve t
ujit n pjesn e polverizatorit. Pr kt arsye zakonisht nuk sht e nevojshme nj ndrrim i
ens dhe i tubave pr do pacient. 8egjithat pacientt duhen porositur ! tubat nuk duhen
future n goj. *drrimi i enve t lagshtitjes dhe i tubave ! mund t kontaminohen duhet
t ndrmerret maksimumi pr pas $+ orsh. -hytja n uj e instrumenteve duhet t jet vetm
dika provizore deri n momentin e pregatitjes s procesit termik.
)nstalimet n mur t oksigjenit dhe aparatet e oksigjenit
.ur nuk prdoren pr njfar kohe, aparate t tilla nuk duhet t !ndrojn t
mbushura me uj, kjo vlen edhe pr t gjith tubat dhe gypat. Ajithsesi edhe pjesa metalike e
zhytyr n uj duhet t pastrohet dhe dezifektohet. 8bi aparat dhe n diagramn e teperaturs
s pacientit duhet t shnohen data dhe ora e fillimit t prdorimit.
:
1. 7. M1e$*#in$ e &!i$)i$
Problemi i mbeturina'e n prgjithsi"
*dryshimet e mdha n stilin e jetess kan sjell n t gjith vendet e civilizuara nj
rritje ka! t madhe t sasis s mbeturinave, sa! me t drejt mund t flitet pr nj ortek
mbeturinash, i cili mund t mbahet nn kontroll me shum vshtirsi.
Prbrja e mbeturinave ka ndryshuar rrnjsisht n krahasim me prpara. )ot
mbeturinat prej letre nuk prdoren m ose shum pak si lnd djegse pr tu ngrohur, nga
ana tjetr, industria e paketimit rritet me prmasa gjigande, artikujt me nj prdorim dhe
kimikatet e ndryshme ! prdorim do dit, e ngarkojn mjedisin ton me nj
shumllojshmri materialesh ! nuk mund t mos bjer n sy.
Prfundimi" jo vetm masa e mbeturinave sht rritur n mnyr dramatike, por edhe
prbrja ka ndryashuar ka! shum, sa! problemi kompleks i asgjsimit t mbeturinave sht
br gjithnj e m i vshtir n krahasim me m prpara.
Asgjsimi i mbeturina'e
5sgjsimi i mbeturinave t shfrytzueshme kryhet nprmjet sistemeve t asgjsimit
komunal &depozitimi, kompostimi dhe djegia' mbeturinat e rrezikshme duhet t dorzohen n
ndrmarrje t veanta t autorizuara pr asgjsimin e mbeturinave ose n !endrat e
grumbullimit t materialeve problematike.
8beturinat ! mund t trajtohen n t njjtn mnyr si mbeturinat e shtpis dhe
sipas mundsis edhe mund t riciklohen.
*" Mbeturinat e ngjashme me mbeturinat e shtpis
ambalazhet &kartont etj'
letrat &gazetat etj'
porcelain, !e!i
tekstilet
mbeturinat e kuzhins
!" Mbeturinat bllokuese (+ ,n shum 'end ose + l'i,in me 'shtirsi)
mobiljet
arkat
aparaturat
-" Plehrat e rrug'e
." Mbeturinat biogjene
/" Mbeturinat e de,i0ektuara 'etm nse ato nuk para+esin re,ik pr shkak t
prbrjes s t1re"
8beturinat t cilat para!esin rrezik infeksioni dhe plagosjeje, por ! nuk duhet t
mnjanohen si mbeturina t rrezikshme
$. ashot e plagve, fashot e allive, panolinot pr t mdhenjt, rrobat
njprdorimshe, tampont &p.sh. garzat thithse, dorezat shiringat, aparatet e serumit pa age'
edhe nse kto jan me gjak.
>nt e lartprmendura duhet t boshatisen4 plazma, tretsira e serumeve, gjaku dhe
urina duhet t trajtohen si mbeturina, t cilat kalojn jasht me shkarkimet e ujrave.
*se ent me lngje nuk boshatisen, ather ato duhet t asgjsohen si mbeturina t
rrezikshme me! nuk lejohet depozitimi i mbeturinave t lngshme.
$B
+. Aget e serume'e
5get e serumeve dhe objektet e tjera me maj
ose t mprehta ! jan t rrezikshme pr plagosje si"
pinceta, skarpelet dhe mbeturinat e ampulave.
# gjitha mbeturinat me maj apo t rrezikshme
pr plagosje duhet t futen n kuti t sigurta.
.jo do t thot ! grupi i mbeturinave duhet t
grumbullohen n en t forta ! nuk i deprtojn
lngjet edhe ! mbyllen mir.
Pr grumbullimin e ktyre mbeturinave mund t
futen n prdorim materiale t prdorura n fushn e
mjeksis &p.sh. ent e boshatisura t dezifektueshme'.
Asgjsimi i gjilpra'e
# hidhen direkt pas prdorimit n kosh t padeprtueshm nga aget.
# mos vihen prsri kllefet e siguris s ageve.
# mos ndahen nga shiringat.
8beturinat t cilat para!esin nj rrezik brenda dhe jasht spitalit krkojn n t dy
rastet nj trajtim t veant.
*" Kulturat mikrobiologjike jo t de,e0ektuara
!" Mbeturinat e ngarkuara me mikrobe t rre,ikshme2 pr'e3 ksaj mbeturinat +
dalin nga trajtimi i persona'e me smundje shum in0ektuese psitako,a (smundja
e papagallit)4 a0ta epi,otike4 sida"
-" Mbeturina t tjera n sektorin mjeksor
Pjes t trupit dhe mbeturina organesh duhet t ohen n patologji dhe prej aty t
dorzohen tek vendi i asgjsimit. *se ato nuk groposen duhet t digjen n nj aparatur t
posame. * kt kategori duhet t futen edhe !eskat e mbushura me gjak dhe ato t gjakut t
konservuar, t cilat duhen dorzuar gjithashtu npr siprmarrjet e autorizuara t asgjsimit
ku edhe digjen.
.ashta dhe eksperimentet nga !endrat ku mbahen kafsht pr eksperimente dhe nga t
cilat ka rrezik t transmetimit t mikrobeve t smundjeve duhet t dezifektohen n
momentin e prfitimit t tyre ose duhet ! pas nj paketimi t rregullt t drgohen tek organet
e autorizuara pr asgjsim, pra djegie.
5sgjsimi i pjesve t trupit dh e i kufomave t kafshve kryhet sipas ligjit prkats t
prpunimit t kafshve t secilit vend. -akonisht prpunimi i kufoms s nj kafshe kryhet
me aparatura t posame. .ufomat e infektuara dhe pjest e trupit duhet t digjen n
crematorium.
Mbeturinat e ila3e'e
Potenciali i rrezikshmris s ilaeve mund t kuptohet nga prbrja e tyre. *
prgjithsi mbeturinat e ilaeve ! nuk mund t identifikohen duhet t radhiten n grupin e
mbeturinave t rrezikshme.
a. ,laet ! kan n prbrjen e tyre elemente nga metalet e rnda.
i. ,laet ! prmbajn zink si" pomade, pudra, przierjet dhe locionet
ii. ,laet ! prmbajn zhiv" specialitete ilaesh si lnd t par
prmbajn zhiv.
b. ,laet citostatike &ilae ! pengojn rritjen e !elizs'
8beturinat e ndotura me substance citostatike &p.sh fashot, sistemet e tubave,
tampont e thithjes, prparset njprdorimshe, dorezat njprdorimshe, leckat fshirse'
$$
duhet t asgjsohen si mbetriat e rubriks <.+. mnyra se si duhet t trajtohenlndt citostatike
prbn kryesisht nj problem mjeksor.
5mpulat me pr!ndrime t larta ose mbeturinat e medikamenteve pluhur duhet t
asgjsohen si mbeturina t rrezikshme. .jo vlen edhe pr mbetjet nga shishet e serumeve,
nse ato e tejkalojn sasin prej $BBF$EB ml.
5e,in0ektuesit
#retsirat e dezinfektuesve t prdorur mund t asgjsohen si ujra shkarkimi, por kjo
gj sht e lejueshme vetm nse kto tretsira i plotsojn parametrat e parashikuara n
lidhje me ndotjen e ujit.
Mbeturinat + prmbajn ,hi'
6hi'a &Hg' n form metali liron edhe n temperaturn e dhoms avuj helmues.
.ufizimi i t gjitha emulsioneve t zhivs prbn si rrjedhim nj krkes t ngutshme pr
sektorin mjeksor. 0uhet t bhet e mundur mbledhja e menjhershme npr kosha t
posam e mbeturinave ! prmbajn zhiv.
Amalgami$ mbeturinat e amalgamit dhe mbeturinat nga pajisjet ! largojn
amalgamat, duhet t radhiten n grupin e mbeturinave t rrezikshme.
)olucionet fiksuese dhe zhvilluese ! prdoren n laboratore grumbullohen t ndara
dhe sipas mundsis duhet t riciklohen. .ur solucionet fiksuese dhe zhvilluese si dhe uji i
shplarjes dhe larjes shkarkohen n tubacionin publik, duhet t merret parasysh ligji i
ekonomizimit t mbeturinave dhe ligji i rregullave mbi ujin.
Mbeturinat e laboratorit dhe mbetjet e kimikate'e
.imikatet duhen grumbulluar kryesisht t ndar sipas grupeve t lndve ! u
prkasin dhe duhet t radhiten sipas numrit els t prcaktuar n %*%D8 )+$BB.
Reagjentt pr aparaturat e anali,a'e
0iagnostikimet invitro duhet t trajtohen si mbeturina pr shkak t pr!ndrimit t
veant t przierjeve ose reagjentve &p.sh reagjentt enzimatik'. 0uhet t respektohen
vlerat limite t parashikuara nga ligji.
8beturinat ! trhe!in parzitt ose ! jan t kalbura duhen vendosur npr kosha !
mbyllen. .ur kto kosha nuk shrbejn vetm pr transport, por edhe pr depozitim t
prkohshm, kshillohet ! t jen prej atyre ! hapen pa kontakt direkt me duart &psh !
komandohen me kmb'.
.oshat grumbullues duhet t jen t prshtatshm prkatsisht pr sicilin grup
mbeturinash dhe ti prgjigjen ktyre kritereve"
# jen t padeprtueshme nga lngjet.
# mbyllen.
# mos jen transparent
# jen t sigurt gjat transportit.
(eskat e grumbullimit pr mbeturinat duhet t mbyllen me mjete ndihmse para se t
grumbullohen prkohsisht apo t transportohen.
$+
7ig" )mpiant i perpunimit te mbetje'e spitalore
Pr t evituar plagosjet gjat grumbullimit t mbeturinave ! para!esin rrezik, si dhe
pr mbeturinat ! prmbajn microbe t rrezikshme duhet t prdoren kosha me kriteret e
mposhtm"
t jen rezistent ndaj shpimit dhe arjes
t mbyllen fort e mir.
.shillohet ! kto kosha grumbullues t mbushen deri n L e vllimit t tyre pr t
parandaluar plagosjet, pastaj duhet t mbyllen fort n mnyr ! t izolohen lngjet.
#ek %*%D8 trajtohen prve ktyre shtjeve t veanta edhe krkesat pr koshat e
transportimit t kategorive t veanta, mnyra e pregatitjes pr transport t ktyre
mbeturinave dhe transporti brenda pr brenda institucionit mjeksor.
* rast se nevojitet nj dezifektim i tyre, ai duhet t reaizohet kryesisht nprmjet
djegies. 0ezinfektimi kimik i mbeturinave sht i lejueshm vetm n raste t veanta.
0ezinfektimi i mbeturinave duhet t kryhet sipas mundsis n ambjentet e posame
spitalore.
II. .E8INFEKTIMI .HE STERILI8MI
6. 1. Nj/%*#i $" !"#gji$%&%'e
* luftn pr higjenn spitalore, nj rndsi parsore dhe vendimtare ka padyshim
edhe zbatimi cilsor i dezinfektimit dhe sterilizimit. Higjena spitalore varet n nj mas t
madhe nga njohja e masave ! duhen marr pr dezinfektimin dhe sterilizimin.
Po jap s pari prkufizimet e ktyre dy procesev ka! t rndsishme "
# dezinfektosh do t thot ta kalosh materialin kontaminues t gjall ose jo t gjall n nj
gjendje, n t ciln ai nuk mund t infektoj m. Pra nprmjet dezinfektimit eliminohen
mikrobet ! shkaktojn infeksione.
# sterilizosh do t thot, ta lirosh nj objekt nga t gjitha mikrogjallesat ! jan n gjedje t
shumohen. .tu pra kemi t bjm me asgjesimin e plot t mikrogjallesave, jo vetm t
mikrobeve infektuese, port gjith mikroorganizmave ekzistuese, ndoshta edhe t formave t
tyre t hershme &sporet'.
# thuash ! nj objekt sht i liruar nga mikrogjallesat, pra sht steril, sht e vrtet
vetm deri n nj far mase. )teriliteti prkufizohet si mundsi ! n nj produkt n nj
milion t ket nj mikrogjalles n gjendje t shumohet.
6.6 I'!in$i 9en+#/# i &$e#i)i3i'i$.
,mpianti !endror i sterilizmit sht shum i rndsishm pr mbarvajtjen e puns n
spital. 5ty pr!endrohen detyrat e mposhtme "
Prgatitja e sendeve ! duhen sterilizuar, vnia n dispozicion e ilaeve pastruese, sterilizuese
dhe e mallrave njprdorimshe, dekontaminimi, dezinfektimi dhe sterilizimi i tyre.
Prkujdesja dhe mirmbajtja e aparateve mjeksore @ teknike nga nj !endr teknike servisi.
$/
5mbientet e parashikuara pr impiantin !endror t sterilizimit nuk duhet t jen n asnj
mnyr shum t vogla. Pr $BB shtret hapsira e ksaj paisjeje duhet t jet CB @ =B m
+
. Pr
EBB shtretr hapsira duhet t jet +BB @ /BB m
+
.
*j impiant i till sterilizues sht mir t planifikohet n mnyr t prshtatshme n afrsi t
zons ku kryhen operacionet &natyrisht e ndar nga dhoma e operacionit' ose n afrsi t
lavanderis, farmacis apo ambienteve t tjera ku bhet shprndarja e materialeve t
nevojshme pr t gjith spitalin.
*atyrisht ! tek dhoma !endrore e sterilizimit duhet t pr!endrohen edhe t gjith aparaturat
e mdha t sterilizimit dhe dezinfektimit.
6.7. .e3in:e($i'i i +*#-e
Prve masave t sterilizimit n nj spital, klinik, rndsi t madhe ka pr higjenn e
spitalit edhe dezinfektimi i duarve. # gjitha veprimet tek pacienti ne i kryejm nprmjet
duarve tona dhe nprmjet tyre mund t transmetohet lehtsisht mikrobi. #ek personeli !
kryen shrbimin shpesh mund t gjenden baktere nga m t ndryshmet, kuyr lkura sht e
dmtuar ose pas plagosjeve t lehta duart mund t ken pr nj far kohe mikrobe tipike !
shkaktojn !elbzim si stafilokoku aureus. Ajat dezinfektimit t duarve dhe t lkurs ne
duhet t jemi t kna!ur nse arrijm ! me ilaet e prshtatshme larse t reduktojm n
njfar mase mikrobet. Pr kt arsye duhet t prpi!emi t pengojm transmetimin e
mikrobeve ! ndodhen n duar, duke ndrmarr edhe masa t tjera parandaluese duke
prdorur pr do veprim si mjekimet e plagve, etj. instrumente t posame e jo me gishta,
si jan dorezat, etj.
,laet e dezinfektimit duhet t ken gam sa m t gjer veprimi, t jen t shpejt n
veprim dhe efekti i tyre t zgjas, por mundsisht t mos dmtoj edhe lkurn.
Prsa i prket t ashtu!uajturit dezinfektim higjenik t duarve sot devijohet shpesh
rregulla e hershme " n fillim dezinfektimi e m pas pastrimi. Parimi ! ndi!et sot sht " larja
e duarve sht nj mas pastruese 4 un duhet t pastroj vetm nse dika sht e ndotur. *
fakt nuk sht kshtu "
>dhe kur duart jan t pastra duhet t bhet dezinfektimi i duarve pr parandalimin e
infeksioneve.
.ur duart kan ndotje t dukshme duhet t lahen, kurse kur ndotjet jan t mdha dhe
me material infektiv &gjak, jasht!itje, urin, etj.' duhet ! ndotja e madhe t hi!et m
prpara me nj cop celuloze t lagur me ila dezinfektues, me nj pecet njprdorimshe apo
dika e till.
* rastin e fundit, duart duhet t lahen prsri, t thahen dhe t dezinfektohen.
6.;. .e3i:e($i'i i j#i$2 '1j$j e !&$"# e $ij.
)hum mikrobe !e shkaktojn smundje mund t transmetohen n mnyre indirekte
neprmjet ajrit, jo vetm neprmjet rrugve ! te gjithe i dime, pra nepermjet prhapjes s
infeksioneve nga sprklat e vogla gjat teshtitjes, t folurit apo t kolliturit &n kto raste
mikrobet transmetohen direkt tek nj person tjeter', por edhe indirekt nprmjet pluhurit,
korrenteve t ajrit, nepermjet korrenteve ! krijohen nper shkallet e nj ndertese
shumkateshe, n ashensor, etj. .y ndryshim sht i rndsishm per t vetmen arsye se tek
infektimi i drejtperdrejte me ann e sperklave, masat e zakonshme t dezinfektimit t ajrit
nuk bjn efekt &infektimi prej nje njeriu tek tjetri transmetohet shum shpejt'. * dhomn e
nje t smuri, personat e tjere mund t marrin mikrobe edhe nga pjeszat shum t vogla dhe
$<
t thata t lkurs ose t hunds ose nga pika djerse te thara ! prmbajne infeksion4
nprmjet kondiionerve mund t ket nj perhapje t grimcave t vogla t pluhurit, t ilat
mund t jen t ngarkuara me mikrobe ! shkaktojn infeksione.
* institucionet spitalore sht e rndsishme, !e kondicionert !endrore t kontrollohen
rregullisht per funksionimin e tyre t rregullt nga pikpamja higjienike. *j vmendje e
veant duhet tu kushtohet aparateve ! rrisin lageshtiren e ajrit. Prania e mikrobeve n kto
aparate ka !ene shpesh shkak per shfa!je infeksioni n t gjith ,nstitucionin. Pr
dezinfektimin e ajrit me metoda fizike ka dy mundsi"
a' nGehtesia
b' rrezet KH
Pr arsye teknike, nGehtsia, nuk mund t prdoret n punn praktike spitalore.
.shtu, kjo metod perdoret praktikisht p.sh" vetemFper dezinfektimin e ajrit !e del nga
kutit e izoluara, tek t cilat punohet me mikrobe me rrezikshmri t lart infektuese.
Drezet KH kane !ene per vite me radh shum te perdorshme n spital, sidomos neper
sallat e operaionit. >fekti mbyts bakteorologjik kryhet sidomos nga zona me gjatsi t
shkurtr vale &zona ? e rrezeve KH'. Praktika ka dshmuar ! prej rrezeve KH pritet shum
dhe se ne i besojm m tepr sesa duhet efektit t tyre. )hpesh harrohet se efekti mbytes i
rrezeve KH ndaj mikrobeve ulet n mnyr t menjhershme me zhvendosjen ose ndrprerjen
e rrezatimit e llambs. *j efekt t kna!shem garanton pra vetm afrsia direkte. *j sr
kontrollesh, t cilat u kryen vitet e fundit n kushte praktike, kane treguar !art ! sasia e
mikrobeve t ajrit n nj dhom, me fillimin e puns rritet shum si n prani t rrezeve KH
ashtu dhe n mungese t tyre. *ga ana tjeter, studime te shumta kane dshmuar se rrezatimi
direkt i rrezeve KH n salln e operaionit &duke marre t gjithe masat e nevojshme
mbrojtse per personelin' kishte nj efekt shume t dobt. Drezatimi indirekt i dhomave
&burimet e drits KH duhet t jene n kt rast n rreth +1/ e lartsis s dhoms dhe n nj
sasi t bollshme' bn akoma m pak efekt sesa rrezatimi i drejtprdrejt i dhomave. * rastin
e fundit personat mund t !endrojne n dhom vetm pasi t jen marr masa paraprake
shume t veanta &t mbajne syze mbrojtese, ila mbrojts per lkurn, veshje mbrojtse,
etj.'. Per kt arsye, perdorimi i drejtprdrejte bhet kryesisht jasht orarit t puns n
instituion, ose n nj dhom pa njerz. .jo bhet p. sh. npr laboratore, n t cilt punohet
me mikrobe shum infektuese. , pasigurt sht edhe prdorimi i 2perdeveKH3, t ilat
shrbejn si nj barrier e transmetimit t mikrobeve &infeksioneve' sa n nj dhom n
tjetrn. 6vizja e ajrit gjate kalimit nepermes ketyre perdeve i merr me vete edhe
mikroorganizmat dhe koha, gjate s ues kryhet rrezatimi i tyre, sht shume e vogel.
Prmbledhtas mund te themi ! nje dezinfektim i ajrit me rreze KH n pergjithesi nuk sht i
kna!shm dhe rrezet KH mund t perdoren me efektin e duhur vetm n kushte t veanta.
*j dezinfektim i ajrit n rruge kimike, duke avulluar ose duke sprucuar glikolen ose
dezinfektues te tjere ka gjithashtu shum dizavantazhe. Mo vetm ! nuk arrihet efekti i duhur,
por kjo gj prbn edhe nje rrezik t madh per personat ! !endrojne ne ate mjedis. *uk ha
vien te rrezikosh shendetin nga ilai i avulluar ose i sprucuar per hir t nj efekti
dezinfektues. >dhe sprucimi ilaeve dezinfektuese, t propaganduara shpesh n kohe gripi
apo rrufe, eshte problematik, sepse transmetimi ne pergjithesi kryhet drejtperdrejt nga
infeksioni i sperklave ose nga kontakti me lkuren.
6.<. .e3in:e($i'i +%/'-e
0ikur, per t br dezinfektimin prfundimtar apo per t br dezintnfektim n
intervale te caktuara kohore npr dhoma ! duheshin mbajtur veanerisht t pastra dhe pa
mikrobe, prdorej shpesh aldehidi formik.
$E
0uke e analizuar m n detaje, kjo procedure, jo vetem ! nuk ka efekt te mir, por sot, ajo
zbatohet rrall pasi ka shume vshtirsi n prdorim. * prgjithsi, nj dezinfektim i
hollsishm dhe intensiv i siprfa!eve dhe objekteve mjafton pr t plotesuar krkesat
higjienike, sidomos kur dezinfektimi bhet i planifikuar. >dhe dyshekt dhe rrobat e tjera t
krevateve duhet t dezinfektohen here pas here me aparate speciale4 vetm nje sprucimm nga
jasht nuk sht i mjaftueshm pr nj koh t gjat.
0ezinfektimi i vrtet i dhomes n kuptimin e vjetr t fjals &pra me aldehid formik' sht i
domosdoshem vetm"
a' * rastin e infeksioneve shum t rrezikshme &p.sh. #bc e prhapur n organet
frymemarrjes, malarie, li, etj.'
b' * raste te argumentuara.
)e fare do t thot 2te argumentuara3 duhet t vendoset, sipas rastit, nga higjienisti i spitalit.
0uke pasur parasysh se aldehidi formik sht i avullueshm, nuk sht i domosdoshm
prdorimi i tij.
6.=. .e3in:e($i'i i &i!"#:9e-e >+e3in:e($i'i i /1je($e-e?
Dreth ksaj teme ka pasur vitet e ftindit shu debate te ndryshme, mbi t cilat sht
diskutuar m shum sesa ka !ene e nevojshme. Parimisht, !llimi i nj dezinfektimi t tille
nuk mund t jet kurr ! i gjithe spitali t 2mbytet3 n nje lum me ila dezinfektues. >dhe
pr vet faktin se siprfa!et, sidomos dyshemeja dhe muret, luajn vetm nje rot dytesor n
grumbullimin e mikrobeve. * shu prej tyre mjafton t bhet vetm nj pastrim i mire.
)iperfa!et e tjera mjafton t pastrohen here pas here me nj dezinfektues te posa pr
siperfa!et. * dhoma t veanta &si p. sh. sallat e operaioneve, pavijonet e terapis intensive,
disa dhoma te veanta t vizitave mjeksore, etj.', prve pastrimit t tyre, gj ! sht e
vetekuptueshme, krkohen prpjekje t vazhdueshme per uljen e pr!endrimit t mikrobeve.
*j prdorim i tepruar mjeteve dezinfektuese n spital sht konsideruar edhe me prpara si
dika e panevojshme4 a! m tepr sot. 8e ket nuk themi ! t hi!et dor komplet nga
dezinfektinii i siperfa!eve.
Kn mendoj se ktu do te duhej t s!arohej dika" Pastrimi i mire sht masa me e
rndsishme ! ekziston, jo vetm per dyshemet, por edhe pr t gjith objektet e tjera
mobiluese. *prmjet nj pastrimi t mire arrihet nj reduktim i lart i mikrobeve. 0isa
higjeniste gjykojn ! ky reduktim arrihet deri n masn EBN, disa te tjer n masn :BN.
8egjithat pastrimi vetm i he! mikrobet ose m mir t themi i transporton ato, por nuk
sjell eliminimin e tyre. *ga ana tjetr, nga nj pastrim jo i rregullt mund t dodh !
mikroorganizmat vetm te shprndahen ngado n mnyr t njtrajtshme, gje ! sht shum
negative. .udo, ku perve nj pastrimi te mire sht e domosdoshme edhe nj asgjesim i
mikrobeve, duhet t kryhet nj dezinfektim i siperfa!eve.
6.@. .e3in:e($i'i i en"-e +%e '(ine#i-e $" (*3%in"&
Pr nevojat e spitalit ofrohen lavastovilje t veanta nga firma t mdha prodhuesish
&ato kan grad m t lart nGehtsie, koh m t gjat veprimi, vend ku t hidhet ilai
dezinfektues shtes'. *uk duhen bler kurrsesi lavastovilje normale &)hiko kapitullin e
kuzhins s spitalit'.
,laet e dezinfektimit t prdorura n kuzhinn e spitalit duhet t jen johelmuese &pa
aldehid dhe fenol'. Pr dezinfektimin e shisheve t foshnjave kto metoda nuk mjaftojn.
.to shishe duhet ! pas nj pastrimi t mir t dezinfektohen me avull. *atyrisht edhe
biberont duhet t dezinfektohen nga mikrobet.
$C
*pr kuzhina dhe kudo ku punohet me ush!imet duhet t vlersohet shum niveli i
pastrtise, duhet ti jepet rndsi veshjes s prshtatshme dhe t pastr pr gatim &edhe
kpuct duhet t jen t veanta pr punonjsit e kuzhins', dezinfektimit t siprfa!eve dhe
nj organizimi t prgjithshm t puns, n mnyr t atill ! t pengohet ndotja.
Ajat ruajtjes ose transportimit t nj ush!imi, duhet pasur parasysh ! gjellt jan
shpesh nj ambient ideal pr rritjen e baktereve4 do papasterti dhe zhvendosje e
panevojshme e tyre ! nga momenti i gatimit e deri n ngrenie, e rrit shum rreziikun e
infeksioneve. ,laet dezinfektuese ! mund t prdoren jan p. sh " amfotensidet ose ilaet me
baz klori. Pr ti zbatuar sa m drejt dhe n mnyr sa m praktike masat dezinfektuese n
ambientet e kuzhins, si dhe pr t shmangur harresat apo problemet ! sjell ndrrimi turnit,
duhet t bhet nj plan prkats pastrimi dhe dezinfektimi.
6.A. .i& !#/1)e'e $" -e,n$ $" +e3in:e($i'i$.
a' 5paratet mjeksore @ teknike
Kon&epti themelor" # gjitha pjest e aparateve ! jan n kontakt direkt apo indirekt
me pacientt, duhet medoemos t pastrohen. Prve ksaj ato duhet t jen edhe t
dezinfektueshme gj ! mund t realizohet me" dezinfektim termik &:BOJ1min', dezinfektim
kimiotermik, dezinfektim kimik.
*se kto pjes t aparateve nuk kan vetm kontakt siperfa!sor, por edhe me
gakun, me t brendshmet e trupit etj., ather kto pjes duhet me do kusht t sterilizohen
&kshillohen sterilizatort me avull ose procedura t tjera sterilizimi'.
>dhe pjest e tjera t ktyre aparateve mjeksore, te cilat nuk jan n kontakt direkt
me njerzit &mjekt apo pacientt', duhet t pastrohen n nj mnyr apo nj tjeter.
0he s fundi, edhe nj problem tjetr, t cilit nganjher nuk i jepet rndsia e duhur"
instrumentet &aparatet' e puns duhet t jen t padmshme pr njeriun dhe duhet t jen
cilsore nga ana higjienike.
* epokn ton, n t cilen teknologjia ka arritur suksese t jashtzakonshme, hyrja
e aparateve t shumta n mjeksin modeme, pjesa m e madhe e t cilave jan tejet t
komplikuara, sht nj fenomen i natyrshm4 nj pjes e nozokomializmit shkaktohet
pikrisht nga mungesa e aftsis pr ta kuptuar si duhet kt teknik. Pr kt arsye sht
shum i rndsishem zbatimi i rregullave t prgjithshme higjienike gjat puns me kto
aparate si dhe aktivizimi i shpesht i puntorve t shrbimit dhe teknikve, t cilt jan t
informuar pr mnyrn e funksionimit t ktyre aparateve t komplikuara.
Pr spitalet$
O1je($i
II,i B
P#/0e+*#
K/%
-e!#i'i$
S%!e&%$"&i Me$/+ 81$i'i
0uart
)hih
fletinformacionin
6arje me
frkim
0yshemeja e guzhins,
grili i pjekjes
$G n dite
+G n jav
#
prdoret
aparati i
posacem
$;
i
pastrimit
Pllakat !eramikat
*j her n jav
dhe me shpesh
nse sht e
nevojshme
rkim,
larje
.
Pajisjet e mdha &soba,
etj'
7do dit, pas
prdorimit
rkim,
larje
Pajisjet e vogla t
guzhins &makina e
prerjes s mishit dhe
sallamit
7do dit, pas
prdorimit
6arje
>nt e zeza Pas prdorimit rkim
)iprfa!et ku punohet
&banaku, etj'
Pas do proces
pune, $G n dit
&mbrmjeve'
rkim,
larje
)iprfa!et ku pergatiten
shpezt, mishi, vezt
. Pas prdorimit 6arje
8akina e !rimit t
perimeve
Pas prdorimit )hpelarje
0homat e ftohjes,
frigorifert
$G n jav ose
me shpesh nse
sht e
nevojshme
6arje
6arje
8akinat e transportit,
mbajtsi i lvizshm
i enve
Pas cdo
shperndarje t
ush!imit
6arje
6arje
8agazina &bodrumi' $G nejave 6arje
Hendi i shplarjes,
lavamani, lavapjata
Pas perdorimit
rkim,
larje
8jetet !e perdoren per
pastrim
&sfungjeret, leckat
fshirese'
Pas perdorimit 6arje .
do dit 6avander
Para se t 0illohet puna n mngjes t 0shihen t gjith banakt me uj t pastr8
b' ,nkubatort"
Problemi i dezinfektimit t siprfa!eve t brendshme t inkubatorve sht nje
problemjo a! i leht pr tu zgjidhur. .apaku prej pleksiglasi &Gham akrili ose Gham nga acidi
polimetakril' dhe siprfa!et e brendshme duhet t pastrohen mir dhe rregullisht me nj ila
dezinfektues jo grryes ndaj siperfa!eve. Pas prdorimit t aldehideve duhet br nj ajrosje e
mir pr shkak t efektit t gjat ngacmues t ksaj substance. * kt pikpamje jan m t
prshtatshme ilaet e dezinfektimit me baz amfoliti &edhe kto duhen pasuar nga nj ajrosje
$=
e mjaftueshme'. .a koh ! ofrohen n treg ilae dezinfektimi speciale per pleksigias.
mijt e lindur para kohe jan shum t ndjeshm ndaj t gjith ktyre ngacmimeve. .oht e
fundit po prdoret nj aparat dezinfektues me efekt komplet termik per inkubatort, i cili
sht shum i rekomandueshem. .rahas dezinfektimit t rregullt t inkubatorit duhet pasur
parasysh n mnyr t veant krijimi i lageshtis n inkubator. Pjesa ku mbahet uji i ktij
aparati duhet t dezinfektohet n menyr optimale her pas here, ideale do t ishte do dit,
dhe te mbushet me uj steril.
c' 0ezinfektimi i termometrave"
#ermometrat me prdorim oral dhe nn s!etull duhet te fshihen me ila dezinfektues
me prbrje alkolike. Pr termometrat rektal &n zorrn e trash', dezinfektimi duhet t bhet
si tek instrumentet P t zbatohet koha e prcaktuar e veprimit.
d' >ndoskopt"
Pikrisht ktu, pr shkak t transmetimit t mikrobeve patogjene nga njeri pacient tek
tjetri, rreziku nga infeksionet sht shum i madh. Prve ksaj, ekziston mundsia edhe e
infektimit me mikrobet e ambientit nprmet ujit t shplarjes &p.sh. me Pseudomonas
aeruginosa'. *ga pacienti n pacient mund t transmetohen veanrisht infeksione
salmonelash, viruse t hepatitit dhe ),05, ku duhet theksuar se infeksionet e para &prkrah
pseudomonadeve' perbejn shkakuii kryesor pJr infeksione t induktuara.
6.C. Ogni3i'i i !e#gji$%&%"' i %igjien"&.
Q 8uret dhe dyshemeja duhet t jen prej materiali ! pastrohet leht
Q *pr sallat e operacionit ose t ekzaminimeve duhet t ket mundsi t mir larjeje.
Q #avolinat e instrumenteve duhet t jen t lvizshme &me rrota' dhe ! pastrohen
mir.
Q )irtart dhe raftet ku mbahen instrumentet e prgatitur dhe endoskopt duhet t jen
praktike pr tu pastruar, ktu duhet pasur kujdes ! t ndahen n mnyr strikte gastroskopt
dhe duodenoskopt me veglat e tyre prkatse nga njra an dhe nga ana tjetr t jen
koloskopt dhe rektoskopt me veglat e tyre perkatese.
Po kshtu, pr arsye higjenike duhet t ket dhoma t ndara vizitash mjeksore per
traktin e siprm dhe t poshtem t tretjes dhe prvec ksaj nj dhom tjetr duhet ti shrbej
vetm pastrimit, dezinfektimit dhe prgatitjes s instrumenteve endoskopike.
+
6.1D. R#eg*))$ !"# !&$#i'in e en+/&(/!"-e
+
8arr nga nj botim i 8inistris s Puns, )hndetit dhe 7shtjeve )ociale &$:::'.
$:
# dhnat nga literatura botrore mbi transmetimin e hepatitit J nprmjet
endoskopeve fleksibl te papastruar mir, duhet t merren si nGitje per t hr nje
permbledhje t rregullave per pastrimin e endoskopeve sipas standarteve tekuike. *atyrisht
! kto rregulla jan t vlefshme pr ato aparate ! jan parashikuar nga prodhuesi pr disa
prdorime.
*prmjet dezinfektimit ose sterilizimit t endoskopeve duhet t parandalohet nj
transmetim i mikrobeve nga pacienti n pacient. * kuadrin e masave paraprgatitore, duhen
t merren masa sigurimi ! instrumentet e dezinfektuar apo t sterilizuar t mos
kontaminohen para prdorimit t ri. *ga ana tjetr, gjat prgatitjes s endoskopve duhet ti
kushtohet vmendje edhe mbrojtjes s vet personelit nga infeksionet.
Prdorimet e endoskop'e
ushat e ndryshme t prdorimit t endoskopeve bjn ! edhe rregu,lat e pastrimit t
instrumenteve t jen t ndryshme.
>ndoskopt, te cilt futen n indet ose n zgavrat trupore pa mikrobe, duhet t jen
steril gjat prdorimit. )hembuj te till jan laroskont, mediastinoskopt, torakoskopt,
artroskopt. .to instrumente, pas pastrimit dhe dezinfektimit, duhet ti nnshtrohen nj
procesi sterilizimi. >ndoskopt dhe veglat e endoskopive, ! durojn temperatura prkatse,
duhet t sterilizohen n nj autoklav. Pjest ! durojn ndryshime t temperaturave sht
mire ! ti nnshtrohen nj sterilizimi me oksid etili t gazt ose aldehid formik. Hendosja e
instrumenteve n tretsira ! prmbajne aldehid me efekt sporicid nuk mund t pranohet si
proes sterilizues. 0izavantazhi i ktij procesi t zhytjes s instrumenteve n tretsirn e
lartprmendur, konsiston n rrezikun e madh t kontaminimit t ri gjat shpelarjes s
tretsirs s aldehidit dhe gjat tharjes s domosdoshme.
>ndoskopet fleksibl pr traktin gastrointestinal dhe rrugt e frymemarrjes nuk duhet
te jen medoemos sterile, por ato duhet ! pas do prdorimi t dezinfektohen shum mir,
per t mbytur ose m mir pr t aktivizuar bakteret e zorrs, mikrobet e tuberkulozit, por
edhe viruset e hepatitit 9 dhe J dhe H,H &virusi i )ida'. # gjitha pjest e endoskopit duhet
t pastrohen dhe dezinfektohen. >ndoskopt ! nuk mund t zhyten plotsisht n tretsir,
nuk i plotsojn m standardet e sotme teknike.
Pro&esi i de,in0ekrimit t endoskop'e
*j mnyr e prshtatshme pr dezinfektimin e endoskopve sht dezinfektimi
termik. Pr ta realizuar kt duhet ! pjest e endoskopit t durojn temperatura mbi =EOJ.
)ot per sot kto metoda nuk mund t prdoren pr shkak se endoskopt fleksibl nuk i
durojn temperaturat e larta.
)i metoda m aktuale mund t konsiderohet dezinfektimi kimiotermik n aparaturn e
posame. Ajat ktij procesi instrumenti shprlahet me ila dezinfektues ! prmban aldehid,
n nj temperatur rreth CBOJ. .jo procedure kryhet n aparate &makina' t veanta pastrimi
e dezinfektimi dhe mund t prdoret vetm tek endoskopt, t cilt lejohet t zhyten
plotesisht n tretsir dhe e durojn temperaturn e nevojshme pr dezinfektim. 0uhet t
perdoren vetm aparate, prodhimi i t cilave sht bre n prputhje me format e miratuara
nga .omuniteti >vropian &t pajisura me shenjn J>', ose nse bhet fjal pr aparate t
prodhuara me hert, ato duhet t ken nj vlersim pozitiv higjienik t br nganj !endr e
specializuar pr kontrollin dhe higjienen, n t ciln vrtetohet efekti i mjaftueshm
dezinfektues.
Prgatitja e endoskop'e 0leksibl
* do aparat endoskopie duhet t ket disa instruksione prkatese mbi pastrimin e
endoskopit.
Pikat me t rndsishme t ketyre instruksioneve jan"
+B
Q 5paratet duhet t pastrohen menjher pas endoskopise, per t parandaluar tharjen e
materialit organik.
Q 8enjher pas he!jes s endoskopit duhet ! ndotjet e mdha t jashtme t fshihen me nj
leck njprdorimshe.
Q Pas endoskopis, aparati duhet t pastrohet mekanikisht &p.sh. duke shperlar kanalet, duke
pastruar me fure tubin e puns', me !llim ! te hi!en papastrtit e mdha dhe t sigurohet
kalueshmria n t gjithe kanalet. Prve kesaj duhet t kontrollohet edhe izolimi i tij. Ajat
ksaj procedure duhet t vishen doreza dhe perparse njeprdorimshe.
Q 8e pas vijohet me pastrimin mekanik dhe dezinfektimin kimiotermik. Pjest !e montohen
&p.sh. ventili, kllfi i sigurise' duhet t dezinfektohen vemas. # preferueshmejan aparatet
e dezinfektimit, t cilt kryejn edhe paralarjen, kontrollin e prgjithshem dhe kontrollin e
izolimit.
Q >ndoskopet e pastruar duhet t nGirren nga makina dhe t vendosen n vendin e posaem t
ruajtjes duke menjanuar rikontaminimin.
Q .ur bhet prgatitja e fundit ditore e nje endoskopi, duhet t zgjidhet tek aparati i
dezinfektimit nj program m i gjat tharjeje. *se mbetet lagshtir npr kanale, aty mund
t shumohen mikrobe, sidomos pseudomonade.
Q >ndoskopt duhet te ruhen nga pluhuri dhe duhet t varen n nj raft, me ventila t hapur
dhe t mos mbahen brenda n antn e instrumenteve.
Pastrimi i 'egla'e plotsuese t endoskop'e
#e gjitha veglat plotsuese shumperdorimshe si p.sh. dart e biopsise, kateteri >DJP
duhet ! pas do prdorimi, pr arsye t mbrojtjes s personelit, te zhyten menjher n nj
tretsir dezinfektuese ! prmban aldehid dhe pastaj t pastrohen mir. Pr pastrimin e
pjesve t ndertuara n mnyr t komplikuar mund t jete i dobishm nj pastrim me
ultratinguj. Para riprdorimit t tyre, kto instrumente plotesues duhet t futen n autoklav.
)hishja me uj pr shpelarje, tubi i lidhjes dhe tubi i thithjes duhet t sterilizohen cdo dit.
Kushtet organi,ati'e pr pastrimin e endoskop'e
Organi,imi hapsinor
Ajat vizits mjeksore endoskopike si dhe pr pastrimin e endoskopve, siprfa!ja
ku punohet duhet t ndahet n pjes t pastra dhe t papastra, pr t mnjanuar kontaminimin
e endoskopve t dezinfektuar nse vendosen mbi siperfa!e t papastra. .ur numri ditor i
vizitave endoskopike sht i lart, organizimi lehtsohet duke prdorur shum dhoma. .jo
duhet t kihet mir parasysh sidomos n plan ndrtimet e spitaleve t reja.
Organi,imi kohor
Pr pastrimin e nj endoskopi fleksibl t traktit gastrointestinal ose pr rrugt e
frymmarrjes duhet t llogaritet nj koh prej t paktn <B mm, duke prfshire ktu pastrimin
dhe prgatitjen n nje aparat dezinfektimi pr endoskopt. *se n situata t jashtzakonshme
ndrmarrim nj pastrim manual, athere ai duhet t kryhet i plot dhe duke zbatuar kohn e
veprimit t ilait dezinfektues. -akonisht n kto raste koha e nevojshme pr pastrimin dhe
prgatitjen e plot t endoskopit sht m e gjat. Programi i vizitave mjekesore duhet t
korrespondoje me kto parametra kohor. 0uhet t ekzistoj nj numr i mjaftueshm
endoskopsh n raport me programin e vizitave dhe kohn e pastrimit t plot t endoskopit,.
Pr sterilizimin e instrumenteve plotsuese si p. sh. dara e biopsise, sht e nevojshme
nj kohe shum m e gjate. )i rrjedhim, kto instrumente duhet tjen n numr t madh.
6.11. M&$ %igjieni(e n" (/n$($ $" +#ej$!"#+#ej$" 'e !0ien$in
a) Kateteri i 'ena'e$
+$
Prdoret sidomos aty, ku gjate terapive me serume, duam t eliminojm shpimin e
herepashershm t venave, n mnyre ! venat t gjenden pa u munduar shum, n ato raste
kur ush!imi sht i pamundur t merret nga goja.
.ohzgjatja e prdorimit t ageve artificiale n venat periferike sht maksimumi <=
or. *j mbajtje m e gjat lejohet vetm nse sht patjeter e domosdoshme dhe nn nj
mbike!yrje shum t kujdesshme.
.ateterat e venave !endrore &p. sh. pas shpimit t H. jugularis interna' duhet te
mbahen m gjat sipas rastit prkates &si rregull jo me shum se ; dit'.
.ateterat ! vendosen n venat e ekstremiteteve t poshtme, duhet t prdoren vetm
n raste urgjente dhe t mos lihen me shum se +< ore. > njjta gje vlen edhe per kateterat e
venave umbelikale.
5rsyeja e ktyre kufizimeve sht rrezikshmeria e lart e infeksioneve.
Para shpimit pjesa e lkurs duhet t dezinfektohet shum mir, aget dhe kateterat t
fiksohen mir me ankerplast dhe vendi i shpimit, kur kateteri mbahet pr nj koh t gjat, t
kontrollohet dhe t riperterihet rregullisht lidhja. Het vendi i shpimit duhet t mbulohet me
kompres te sterilizuar, e cila duhet te ndrrohet vazhdimisht. Mo vetm data, por edhe ora e
shpimit duhet t shnohen !art tek kartela e t smurit dhe tek fashoja.
b) 9erapia e in0u,ionit$
illimisht nj rregull ! duhet mbajtur mend"
Q Prgatitja e infuzioneve &serumeve' duhet t procedoj direkt para prdorimit &maksimumi $
or prpara'.
Q Para do prdorimi tretsira e infuzionit duhet t kontrollohet se mos ka turbullime t
ndryshme apo mbetje n fund dhe shishet e infuzionit t kontrollohen pr t ara t vogla.
Q (eset e infuzionit prej materiali artificial duhet t kontrollohen per izolimin e tyre duke
ushtruar nj presion t leht. #retsirat disi t dyshimta nuk duhet t hidhen.
Q .apaku prej plastike duhet te trajtohet para shpimit me tretsir alkoolike dezinfektimi.
5jrosja e shishes duhet t bhet nga nj filter ajri.
Q *j rrezik te veant kontaminimi para!et shtimi medikamenteve n tretsirat e infuzionit
ose edhe przierja e shum tretsirave bashk. Per kt pun duhet t krkohet nj dhom e
veant e pajisur me kushtet e duhura pr proceset aseptike. *j tavolin e pastr e puns n
nj dhom t pastr sht natyrisht dika e domosdoshme.
Q *se ka reaksione gjat infuzionit &p.sh. rritje temperature', ai duhet t ndrpritet
menjher, gjith instrumentet e infuzionit t vihen n nj vend t sigurt dhe t bhet nj
kontroll prsa i prket substancave pirogjene apo ndotjeve bakteriale.
Pr kt veprim duhet t lajmrohet edhe higjienisti i posam i spitalit.
*se reaksioni ndodh pas infuzionit, duhet t veprohet n perputhje me rastin. Prve ksaj
shihet nse ka per momentin infuzione t tilla &n paciente t tjere' dhe kontrollohen ato.
&) Matja intra'a,ale e tensionit$
)i rregull duhet t prdoren vetm sisteme t thjeshta dhe ndryshues presioni me
membran ndarse.
5paratet nj pdorimesh jan padyshim me t mirt. * rast t kundrt duhet ! pr
do pacient t vendosen sisteme sterile t matjes s tensionit.
Pr pastrimin dhe sterilizimin duhet t shikohen instruksionet e prodhuesit.
)istemet e matjes s shtypjes intravazale nuk duhet t perdoren si shtes as pr
injeksione e as pr marrje gjaku. *dryshuesi i presionit dhe gypat duhet t ndrrohen do +
deri / dit.
d) )ntubimi$
.a t bj kryesisht me pacientt n pavijonet e terapise intensive"
++
,ntubimet me !llim thithjeje endotrakeale kryhen n prgjithsi rrall, si rregull
vetm ather. .ur sht patjetr e domosdoshme &kur ka rrezi!e t dmtimeve te mukozave
dhe mbartjeje t mikrobeveR'.
Het thithja duhet t ndrmerret n kushte shum sterile &doreza sterile, nse punohet
me pincet, ajo t jete e sterilizuar, kur punohet me pacient me infeksione bronkopulmonale
t prdoret mask dhe prparese, si mas mbrojtse, kjo pr personelin ! realizon thithjen'.
Pr proceset e njpasnjshme t thithjes duhet t perdoret nj kateter i freskt dhe
steril.
Pr shplarjen e kateterave t bllokuar duhet t prdoret uj steril.
Ajatsia e tubave lidhs duhet t jet sa m e vogl ! t jet e mundur &jo m shum
se $,E m'. )hplarja e ktyre tubave &zorrve' lidhse bhet me uj steril.
Kji steril i prmendur shpesh m lart duhet t mbahet rezerv n porcione t vogla,
>na ku mblidhet sekrecioni duhet ti nnshtrohet do dit nj dezinfektimi termik dhe duhet t
ndahet nga pacienti n pacient.
Hendosja e kateterit duhet t bhet nn nivelin e pacientit.
e' He+ja e ujit ose e +elbit nga plagt ka si rrezik kryesor rritjen e numrit t
mikrobeve t infeksionit rreth e !ark plags.
Pr kt arsye vlejn kshillat e mposhtme"
Q .y proes t mos lihet i hapur
Q *se sht e mundur t realizohet me shtypje
Q Preferohen sistemet nj prdorimshe
Q )hishet prej !el!i t prgatitura duhet t jen sterile &edhe nga brendaR'
Q 0uhet te mnjanohet dalja e sekrecionit gjat ndrrimit t plags
Q # dezinfektohet vendi i lidhjes mes zorrs &tubit' s depozitimit t ujit ose !elbit dhe
shishes. Ajat ndrrimit t shishes thithse t perdoret nj ila dezinfektues alkoolik
Q Personat ! e komandojn sistemin t bjn dezinfektim t duarve. )ipas !llimit t bhet nj
protokoll i sasis ditore t sekrecionit.
0) :oshatisja e 0shik,s s urins
.jo metod sidomos kur prdoren kateterat me kohezgjatje, sht nj nga shka!et e
pr!indjes s larte t infeksioneve t rrugve urinare tek personat e trajtuar.
)hka!et pr kt mund t !ndrojne n mikrobet ! ka vet pacienti, por mikrobet
mund t transmetohen edhe nga duart e personelit.
8e!nse kto rrezi!e nuk mund t perjashtohen kurr me siguri t plote, duhet !
indikacioni pr nj kateterizim t merret shum seriozisht. .jo vlen veanrisht n vendosjen
e kateterave me kohzgjatje. .ur vendoset nj kateter i prshtatshm pr t !ndruar nj koh
t gjate, ather ai duhet t zvendsohet sa me hert ! t jet e mundur. Pr gjithka ! ka
lidhje me kateterizimin duhet te vendoset personel sa m i kualifikuar. Ajat futjes s
kateterit duhet t punohet n kushte tepr aseptike &&doreza sterile, instrument steril, lecke
mbuluese, tampon steril, ila rrsh!ites steril dhc natyrisht kateter steril dhe n madhsin e
duhur'.
.ateteri duhet t fiksohet mir dhe kalimi i urines tek kateteri me kohFzgjatje duhet
t procedoj n nj 2sitem t mbyllur boshatisjeje3. # gjitha sistemet e tjera &t hapura,
gjysme t hapura' nuk konsiderohen si pozitive pr shkak t rrezikut t infeksioneve. 0uke
par rrezikun ! para!et problemi i veante boshatisjes s fshikzs s urins, sht shum e
rekomandueshme ! personeli t bje nj kualiflkim t vazhdueshm brenda pr brenda
institucionit. Dutina e perditshme ka efektin e vet dhe dalngadal manifestohet kudo njfar
neglizhence, e cila n kt fush ka pasoja tepr negative
+/
6.16. U+%"3i'e !"# '&$ 9" +*%en '##" gj$" i3/)i'i$ $" !0ien$"-e
n"!"# &!i$)e
7

> par n pergjithsi, ka tre mnyra ose m mir t themi tre linja udhzuese
tnjizolimi
*" ),olimi mbrojts
9het me !llim pr t ndaluar transmetimin e mikrobeve ! shkaktojn smundje n
pacient shume t rrezikuar nga infeksionet.
.y izolim sht i domosdoshm p.sh. n pacientet me agranulocitoza, leucemi,
defekte t sistemit imun dhe ),05.
!" ),olimi i burime'e t in0eksionit
a' ,zolimi i plot"
8e an t ktij izolimi t rrept duhet t mnjanohet transmetimi i smundjeve
infektive t rrezikshme nga i smuri tek i shndoshi, tek t cilt mikrobet mund t
transmetohen jo vetm nprmjet kontaktit, por edhe nga ajri n largsi t mdha.
.y izolim sht i domosdoshm p.sh. n rastet me difteri t zgavrs s gojs, ethe
6assa dhe ethe t tjera virale hemorragjike &p. sh. smundja e virusit t 8arburgut', malaria e
mushkris, herpes zoster i zgjeruar, variella'.
b' ,zolimi standard &izolimi i kontaktit'
8e ann e ktij izolimi duhet t mnjanohet transmetimi i infeksioneve shum t
rrezikshme ose shum problematike prsa i prket prhapjes s epidemive nga kontakti i
drejtprdrejt.
5i sht i domosdoshm tek smundje akute t traktit t frymmarrjes, tek foshnjat
dhe fmijt e vegjl duke perfshire infeksionet gripale, infeksionet nga viruset adena, korona,
lia e dhenve, difteria, furunkuloza, konjunktiviti dhe djegiet, lyssa, infeksionet nga baktee
multirezistente &p.sh. 8D)5'. >dhe mnjanimi i transmetimit t parazitve si morrat dhe
scabies &t kruajturit' mund t jet arsye pr izolim.
Masa paraprake$
$. * izolimet mbrojtse"
Q Hizitort para hyrjes n dhom duhet t lajmrojn infermieren ose infermierin.
Q 0homa njshe duhet t jet me ekluz, dera duhet te mbahet e mbyllur, pacienti nuk lejohet
t dal nga dhoma.
Q 0uhet t dezinfektohen duart para hyrjes n dhom.
Q 0uhet te vishen dorezat nga secili ! sht ne kontakt direkt apo indirekt me pacientin.
Q Prparesja duhet te vishet nga secili ! hyn n dhom.
Q 8aska e fytyres dhe kapui duhet t vishen nga secili ! hyn n dhom.
Q Per pacientt ! e kane humbur imunitetin, duhet ! t gjitha objektet, prfshi edhe
ush!imin, t jen steril.
+. *e izolimet mbrojtse"
Q 0homa njshe t jete me ekluze4 dera duhet t !ndroje e mbyllur. * pergjithesi lejohet !
dy pacient me t njjtin infeksion t !ndrojne n dhom t prbashket. Hizitort duhet t
lajmrojn para vizits infermieren 1 infermierin.
Q 8aska e fytyrs duhet t mbahet nga kushdo ! hyn n dhom.
Q *je prparse e veant dhe dorezat duhet t vishen nga kushdo ! hyn n dhom.
/
2Kdhzues pr masat paraprake t izolimit t pacientve n spitale34 M.).Aarner4 )H95, $::/
2Kdhzues pr kontrollin e infeksioneve n personelin e spitalit34 Ialter I. Iilliams &,nfect. Jontrol $:=/,
Hol. <, *o. <'.
+<
Q ?sht i domosdoshm dezinfektimi i duarve" pas prekjes s pacientit apo t materialit t
kontaminuar dhe para vizits t nj pacienti tjetr4 pra parimisht para hyrjes dhe daljes nga
dhoma.
Q 8beturinat e kontaminuara me material infektues duhet te asgjsohen n menyre te sigurt.
&t mbyllura mire dhe t etiketuara !arteR' 0ezinfektimi tyre duhet t jete i menjhershm.
/. * izolimet e kontaktit"
# gjitha smundjet ! hyjne n kt kategori, prhapen kryesisht nga kontakti i
ngushte apo nga kontakti indirekt. Pr kt arsye sht e kshillueshme pr secilin ! bie n
kontakt direkt me ndonj pacient me infeksion t ksaj kategorie, t prdor mask, prparse
dhe doreza.
#re barrierat e lartpermendura nuk jan patjetr t domosdoshme pr t gjitha
smundjet e ktij grupi.
Q 0o t ishte mir ! pacienti t kishte dhom teke4 pacientet !jan t infektuar nga i njjti
mikrob, mund t kurohen n t njejten dhom.
Q * rast t nj ndotjeje t mundshme duhet t prdoret prparsja.
Q 0oreza duhet t mbajn ato persona, t cilt bien n kontakt me material t infektuar.
Q # behet dezinfektimi i duarve pas kontaktit me pacientin ose me materialin e kontaminuar
dhe para vizits s nj pacienti tjeter.
Q %bjektet e kontaminuara nga materiali i infektuar duhet t asgjsohen, ose para se t
ripastrohen duhet t paketohen e t shenohen"
Q * rast se pacienti z morra duhet natyrisht t merren masa t veanta &he!ja e morraveR'.
Masat + duhen marr per disa smundje t 'e3anta$
$. 8asat e kujdesit tek smundjet e traktit t frymmarrjes kan pr !llim parandalimin e
transmetimit t smundjeve infektive, sidomos n distanca te shkurtra, nprmjet infektimit t
pklave t ujit n ajer.
#ransmetimi nga kontakti direkt apo indirekt sht i mundshm &por shum rrall'.
)mundjet t cilat krkojn kto masa jan"
F >piglotis nga Haemophilus influenzae
F >rytema infectiosum
F ruthi
F 8eningjiti nga H. influenzae ose men ingokokt
F Pneumonia e meningokokeve
F 8eningokokus sepsis
F )hytat
F Peitusis
F Pneumoni nga H. influenzae tek fmijt
Q ?sht mir ! pacienti n kto raste t ket dhom njshe, pacientt me t njjtin infeksion
mund t kurohen n t njejten dhom.
Q 8askat e fytyres duhet t mbahen nga t gjithe ! jane n kontakt t ngushte me pacientin.
Q 0ezinfektimi , duarve duhet t bhet pas do kontakti me pacientin ose me objekte t
kontaminuara.
Q 8beturinat t eliminohen n !ese plastike.
+. ,zolimi i t smurve me tuberkuloz
<

9 dhna te"pergjithshme$
Q *j infektim me #9 &tuberkuloz' nuk sht i njllojt me nj smundje nga #94 kjo do t
thot se n sisteme intakte imune smuren vetm rreth /N e t infektuarve me tuberkuloz,
<
)hkputur nga 2letinformacion mbi tuberkulozin3 botuar nga ,nstituti , Higjienes, Araz
+E
sidomos n pacient me sistem imunitar t dobt &pacientt me ),0>, t alkoolizuarit dhe
droguarit' numri i t smurve rritet n mnyre drastike
Q .a stade t ndryshme infeksioni t formave aktive dhe pasive t #9.
Q #ek #9 n rruget e frymemarrjes materiali infektues prhapet nga pshtyma, sekrecionet
trakeale dhe bronkiale, jargt.
Q #ek #9 jashtmushkror materiali i infektuar sht" urina, !elbi, srekrecionet nga dmtimet
e organeve t prekura nga smundja &p. sh. lng i plags, lngu i stomakut, rrjedhjet gjenitale'
8ekanizmat e transmetimit jan"
Q 5erogjen" Dreziku me i madh i infektimit !endron tek #9 pr n rrugt e frymmarrjes nga
transmetimi aerogjen ose m mir t themi nga inhalimi i copzave t vogla t pranishme n
aerosol, sidomos nga kollitja, teshtitja dhe t folurit.
Q #ransmetimi nprmjet kontaktit"
,nokulacion , materialit me perbrje mikrobike n nj plag t pranishme tek njeriu i
shndosh ose gjat plagosjeve me objekte te kontaminuara. .oha e inkubacionit zgjat nga <
PCjav &ose m shum'. ,nfektueshmria zgjat prgjithsisht +P/ jav pas fillimit t terapis
&kjo varet nga rezistenca e tuberkulozit'.
* rast smurjeje ose vdekje nga #9 pr kujdesjen ndaj personave n kontakt me t
smurt sht pergjegjes institucioni prkats shndetsor4 n rast prhapjeje t #9 s
prhapur duhet t merret edhe lista e adresave t t gjithe bashkpunonjsve.
#trehimi i pa&ient'e n dhoma t posa3me dhe 'endosja e t1re n dhomn e i,olimit$
Q ?sht i domosdoshm strehimi i pacientit n dhom teke kur tuberkulozi i hapur sht n
fazn e infektueshmris, ose n rast t nje #9 ekstrapulmonale, kur mungon kooperimi i
pacientit me personelin mjeksor.
Q Pacientt e izoluar duhet t s!arohen mbi mekanizmat e transmetimit t #9 dhe arsyet e
izolimit t lyre.
Rregullat e sjelljes dhe t mbrojtjes s personelit mjeksor dhe 'i,itor'e$
Q 8aska mbrojtse kundr #9 duhet perdorur nga"
F personat ! hyjn n dhomn e izolimit
F nga pacientt me tuberkuloz, t cilt, pr shkak t masave terapeutike apo
diagnostike duhet t dalin nga dhoma
Q 0orezat dhe prparesja mbrojtse jan t nevojshme kur kemi te bjm me tuberkuloz t
hapur t mushkrive si dhe tek nje kontakt i mundshm me materialin ! prmban mikrobe
ose me objekte te kontaminuara
Probleme t rndsishme gjate de,in0ektimit dhe pastrimit$
Q Pas mbarimit te vizits tek pacienti me tuberkuloz, higjiena e duarve duhet t zbatohet edhe
nse kemi pasur doreza.
Q *e siprfa!et afr pacientve duhet t bhet dezinfektimi me larje &t prdoret preparat i
posam kundr tuberkulozit si dhe te zbatohet pr!endrimi i duhur i tijR'
Q Pastrimi i enve t pacientit n planin e pavijonit duhet te bhet sipas programit pr
dezinfektim
Q # minimizohet kapja me dor e instrumenteve t padezinfektuar gjat largimit t tyre dhe
t zbatohen masat paraprake mbrojtse
+C
Q 0uhet t preken me kujdes rrobat e kontaminuara me material ! prmban mikrobe &t
mnjanohet ngritja e pluhurit, t futen rrobat e palara n nj !ese dyfishe t prshtatshme dhe
t mbyllet menjeher !esja. .jo pune t kryhet n dhomn e pacientit'
Q Ajat dezinfektimit prfundimtar bhet larja e t gjitha siprfa!eve duke prdorur preparate
t pr!endruara t tyre, t efektshme kunder#94 kondicionert e dhoms me aldehid formik
jan t nevojshm vetm n raste t veanta, me urdhrin e higjienistit ose t zyrs s
shrbimit shndetsor.
Q .ur sht e mundshme nj prhapje e mikrobeve me an t mbeturinave, ather mbeturinat
e tuberkulozit duhet t asgjsohen si mbeturina t rrezikshme.
Profilaksia krkon ! n ato mjedise ku ka nj prhapje dhe ekspozim t madh ndaj
tuberkulozit t punesohet dhe t veproj nje personel tepr i specializuar.
#ransporti i pacientve t infektuar duhet t bhet nga personeli i specializuar pr kt
pun si dhe pacientit duhet t i vendoset mask mbrojtse.
6.17. P#/1)e'e$ e +e3in:e($i'i$ +%e /#gni3i'i$ n" #e!#$e$ e -e,n$ /&e
n" nj"&i$" :*n(&i/n)eE
*" Repartet e opera&ione'e$
Pr secilin sht e !art ! pikrisht tek operacionet, gjithka far sht thn deri
tani mbi pastrtin, dezinfektimin, teknikn dhe organizimin pr mnjanimin e infeksioneve,
merr nj rndsi t veante. )i rrjedhim, nuk dua t prsris edhe nj here detajet, por t v n
dukje disa gjera ! nuk jane prmendur n t dhnat e deritanishme.
Prsa i prket"pa&ient'e$"
*se sht e mundur infeksionet duhet t shrohen para operacionit. .jo nuk vlen
natyrisht per infeksione, t cilat mund tj en vet shkak per operacionin.
Q -hvendosja e pacientit nga krevati spitalor duhet t bhet me nj barel transportuese
&tryez e lvizshme me rrota' ! prdoret enkas pr operacione.
Q Para operacionit duhet br !ethja e pacientit. * rast rruarje, duhet prdorur brisk
njprdorimsh ose nj aparat rroje shumprdorimsh, i cili mund t dezinfektohet. * raste
t tjera t perdoret vetm gershera. 6ind pyetja nse mund te prdoren depilatoretS Parimisht
duhet t punohet n mnyr sa m sterile dhe t mnjanohen acarimet e lkurs.
Q 6kura n vendin ku do t kryhet operacioni dhe rreth tij t pastrohet dhe dezinfektohet
mir.
Q # mbulohet pacienti me piceta sterile &! mundsisht nuk i deprtojne mikrobet'. -ona ku
do t kryhet operacioni duhet mbuluar me letr ! ngjitet vet, nprmjet t cils do t bhet
prerja.
+;
Q # shprlahet plaga e infektuar, gjate operacionit" p. sh. 8e tretsira jodike.
Prsa i perket personelit$
Q *drrimi i veshjes duhet te bhet n ekluzn e personelit.
Q 0uhet t vishen rrobat e operacionit &bluz, pantallona, kpuc dhe kapuc, flokt duhet t
jen krejt t mbuluara'.
Q * rast se dikush nga personeli ! kryen operacioni mban mjekr, ajo duhet mbuluar.
5e,in0ektimi i duar'e$
Q * hyrje t salls s operacionit t bhet dezinfektimi i duarve &dezinfektim higjienik i
duarve'.
Q Para fillimit t operacionit t bhet dezinfektim kirurgjik i duarve.
Q 8askat t vihen t paktn n salln e operacionit dhe n dhomat kufizuese t saj.
Q # vishet prparsja sterile e operacionit direkt para operacionit.
Q ) fundi t vishen dorezat sterile.
Q Ajat operacionit t mos bhen biseda, port flitet vetm nse sht e domosdoshme.
5e,in0ektimi i instrumente'e4 aparate'e4 etj"
Prsa i prket dezinfektimit dhe sterilizirnit folm m sipr. ,nstrumentet e prdorura
mund t ken marr infeksione, prandaj duhet t largohen me kujdes nga dhoma e
operacionit. 0ezinfektimi i ndrmjetem t bhet me nj ila dezinfektues kimik n vet salln
e operacionit &nprmjet larjeve me uj t ndotjeve t mdha' me pas t bhet transportimi i
mtejshm duke i izoluar mir dhe pastaj te drgohen n pjesn e papastr t !endrs s
sterilizimit.
*atyrisht duhet ! edhe aparatet e anestezis te pastrohen dhe t dezinfektohen
&ndrrimi i zorrs ose i filtrit afr pacientit t bhet pr do pacient'. # kryhet nj ripastrim i
mire n !endren e sterilizimit &ose n !endrn e instrumenteve' n distanca t prcaktuara
kohore.
Ajat operacioneve septike duhet !, prve ktyre ! tham deri tani, t pengohet
edhe nj mbartje e mikrobeve infektuese jasht salls s operacionit.
*e kto raste ka rndsi t madhe !"
Q Drobat e operacionit t hi!en direkt pas operacionit, po n at salle dhe t hidhen n !ese
! izolon mikrobet.
Q # ndrrohen kpucet kur dilet nga salla e operacionit.
Q Drobat e operacionit t paketohen n !ese t izoluara &po n salln e operacionit'.
Q ,nstrumentet e prdorur t vendosen n nj ila dezinfektues direkt pas perdorimit.
Q # bhet dezinfektim i mire i t gjith objekteve dhe aparateve.
Q # bhet nj pastrim dhe dezinfektim i mire i dyshemeve &n disa raste edhe t mureve t
kontaminuara'.
Probleme t ajrimit t salls s opera&ionit$
)ot prdoren kudo klimatizues t cilsis s lart dhe ! kontrollohen here pas here
pr funksionimin e tyre. 5jri ! del nga klimatizuesi n sallat e operacioneve duhet t jet pa
baktere dhe i filtruar.
*drrimi i ajrit duhet t bhet +BP+E here n or. Daportet e presionit t ajrit duhet t
jen t tilla ! n rast hapjeje t dyerve, ajri t dal nga salla e operacionit pr n dhomat e
tjera dhe jo anasjelltas. Pr operacione shum delikate ka edhe sisteme t ndryshme 2pastrimi
t salls3. * kt menyre sigurohet ajr i pandotur n ambientin ku kryhet operacioni. >dhe
kto sisteme duhet t kontrollohen rregullisht nga higjienisti i spitalit.
Pa'ionet e terapis intensi'e$
0uke pasur parasysh rndsin e madhe t ktyre pavijoneve dua t mbshtetem tek
literatura speciale mbi kt tem. Problematika e saj sht e gjere dhe delikate dhe nuk mund
t shtjellohet n mnyr t plote.
+=
?sht e vetkuptueshme se, kto pavijone t pranishme si n repartet e smundjeve te
brendshme, ashtu edhe n kirurgji, si dhe n shum reparte te tjera t specializuara, t cilt
jan te krijuar pr pacient ! kan nevoj pr mbike!yrje dhe trajtim t veant, kan shum
nevoj edhe per masa paraprake te veanta higjienike. * pergjithsi, n kto pavijone
trajtohen pacient me smundje te rnda, t diet edhe pse gjenden nn veprimin e nj sr
masash intensive. perkujdesjeje, jane shum t krcnuar nga infeksionet.
)ituata vshtiresohet nga fakti se edhe vet pacientet jan mbarts t infeksioneve t
tjera. #rajtimet mjeksore, shpesh shum t gjata, e rndojne problemin e mikrobeve ! i
rezistojne antibiotikve.
Prsa i perket masave per mnjanimin e infeksioneve sht thn pothuajse gjithka
n kapitujt e mperparshm dhe kto raste duhet t prdoren n pershtatje me vendin. 5jo !
shtohet n kt rast eshte urgjenca e mbik!yrjes s sakt mikrobiologjike t pacienteve
npr pavijonet e terapis intensive. 8 poshte po para!es nje permbledhje te puiblikuar nga
,nstituti i Higjiens s Kniversitetit t Hjens.
L"n+ !"#
e(3'ini'
In+i(0i/ne$
M/'en$i +%e &%!e&%$"&i e '##je&
&" '/n&$#"&
)ekrecione t
traiktit t
frymmarrjes
$. #ek pacient m t rrezikuar
nga pulmonet
+. * rast endotrachealbutus
/. *e rast dyshimi per infeksion
* momentin e shtrimit n spital,
pastaj te pakten nj her n jav
&tek t porsalindurit m shpesh'
Krin
$. #ek paciente pa katetera n
fshikzn e urins
+. * rast drenazhi t zgjatur te
fshikezs
/. * rast paraplegjie
Hetm kur dyshohet pr infeksion
+Fhere ne jav
Ajak
* rast dyshimi pr septikemi
&temperature /=,EOJ'
8enjher
9renda +< orsh
/F< here pas para!itjes s dyshimit
me distance prej t paktn
+ orsh4 para fillimit t nj
kimioterapie ose direkt para
dhnies s antibiotikve t radhs
8ajat e
kateterave
intravasal
*se kateteri ka !ndruar m
shum se +< ore
7do her pas he!jes s kateterit
)ekrecione
plage, !elb
.
* rast dyshimi pr infeksion
8enjher pas daljes s
sekrecionit, pastaj sipas gjendjes
klinike
)ekrecionc nga
drenazhet e
plagve,
barkut dhe
toraksit
$. .ontroll &nse nuk dyshohet
pr infeksion'
+. *Je dyshohet pr infeksion
Pas <= orsh, pastaj nj her n
jav
8enjher, pastaj sipas gjendjes
klinike
6ng i palcs
kurrizore
* rast dyshimi pr meningjit
ose encefalit
* rast dyshimi n prcaktimin e
diagnozes
Masht!itje &fece' $. * rast gastroenteriti Pas jasht!itjes nse vjen si pasoj e
+:
nj infeksioni bakterial, si kontroll
terapeutik +Fhere n jav, deri n
momentin kur mbaron jasht!itja
problematike
. +. #ek pacientt n adrn
sterile
*j her n jav si kontroll i
dekontaminimit t zorres
Pa'ijonet e diali,s$
Prgjithesisht duhet t kemi parasysh se ktu ushtrojn efektin e tyre negativ shum
faktor. *ga njra an, bhet fjal pr pacient, ! vijne her pas here dhe tek t cilt rreziku
i transmetimit t mikrobeve t infeksionit nuk mund t perjashtohet asnjher me siguri.
*ga ana tjetr, ktu bhet fjal pjesrisht edhe pr pacient ! kan n vetvete, prsa i
prket smundjes kryesore t tyre, nj imunitet !elizor problematik. Pr kt arsye, nga nj
dializ e prsritur, ato jo vetm ! jan m t krcnuar nga rrezi!et e jashtme, por jan edhe
m t prirur ndaj infektimeve. .jo shprehet edhe n faktin se rreth +B N e pacientve t
dializs, bhen t paktn n periudha t caktuara H9F5gFpozitiv dhe ! tek kto pacient
infeksionet prbejne shkakun e dyt t vdekjes &$+ deri +BN'.
Pr kt arsye duhet t bhet gjithka pr t krijuar kushte optimale pr nj proces
dialize dhe pr te prdorur t gjitha t dhnat mbi aparatet dhe mjedisin jo vetm at
mjeksorFteknik, por edhe at higjienik.
.jo do t thot !"
Q Pr do dialize duhet te llogaritet pr t pasur nj hapsire = deri $B m
+
. *jsit e trajtimit
duhet t prmbledhin rreth E vende dialize.
Q Pr pacient t infektuar duhet gjithashtu t parashikohet nj vend i veante dialize, si dhe
nj vend i veant pr dializat akute.
Q Ajat sistemimit t dhoms sht mir t ket hapesira t bollshme edhe n dhomat
dytsore.
Q Proceset e pastrimit dhe dezinfektimit duhet t bhen njlloj si n rastin e operacioneve.
Q Pas cdo dialize shtrati &tavolina e vizits' duhet t ndrrohet me mbulesa t pastra dhe t
bhet nj dezinfektim i siprfa!eve.
8e!ense nj pacient dialize gjat nj viti bie n kontakt indirekt me $E.BBB F /B.BBB litr
uj, sht patjetr e domosdoshme t merren masa shum m t rrepta n prgatitjen e
dializs sesa per ujin e pijshem.
Prkrah rrezikut bakterial rol luan edhe prbrja kimike e ujit ! prdoret per dializ.
Per!endrime t larta t kalciumit, magneziumit, nitratit, sulfatit, fluorurit, hekurit, zinkut,
plumbit, kadmiumit dhe aluminit mund t ojn n probleme akute ose n dmtime t
tejzgjatura.
(elizat e gjakut, lndt proteinike, bakteret dhe viruset normalisht nuk duhet ta kalojn
membranen e dializatorit. Por, me!nese t arat minimale t membrans nuk mund t
mbyllen kurr plotsisht,her pas here ndodh kalimi i mikroorganizmave n t dy drejtimet.
*e prputhje me !llimin, uji pr aparatet e dializs prgatitet nprmjet procesit t
osmozs se anasjellt. *j trajtim i sho!eruar me rrezatim KH mund te aktivizoje mikrobet e
pranishme. .ontrolli i ujit nga stacionet e dializes duhet t bhet do /PC muaj, kur ka
probleme &temperature, ethe' natyrisht ai duhet br menjher.
Marrja e kampione'e per anali,$
/B
.ontrolli i ujit t mineralizuar &pas $+P+< orsh koh!ndrim n aparatin e dializs'
para dializs s pare t dits. )i vlera orientuese pr ujin e prgatitur pr dializ, mund t
jepen vierat e mposhtme &nuk duhet t shkohet me afr parametrit kimik'
Q * uj t prgatitur t minera$izuar deri $BB njsi n gjendje t formojn koloni1ml
Q * fund t dializs deri $BBB njsi n gjendje t formojn koloni1ml.
.tu sht e rndsishme t bhet dezinfektimi i rregullt.i aparave t dializs dhe i
pajisjeve ! prgatisin ujin., n rastin e pare n rrug termike ose kimike, n rastin e dyt me
acid, p.sh. e lndve ! ndihmojn dializn.. Przierja e ujit dhe dializatit t bhet direkt n
vendin e dializs, t mos mbahen przierje rezerv. * t gjith pavijonet e dializs sht
shum i rndsishm parandalimi , hepatitit. Pacientt e infektuar duhet t trajtohen gjithsesi
t veuar prsa i perket dhoms, aparateve dhe personelit. # gjitha masat e dezinfektimit.
duhet t kryhen me shum kujdes dhe rreptsi. ,lai dezinfektues i prdorur duhet t jet i
efektshm kundr viruseve. 0uhet t bhet nj kontroll rutin i pacientve dhe personelit si
nga ana serologjike ashtu edhe persa i perket serumtrasaminazave.
Ku,hinat
8egjithese smundjet infektive n pergjithsi n dhjetevjearet e fundit jan ulur s
teprmi &duke prjashtuar shfa!jen e ),05Fs', numri i infeksioneve ! transmetohen nga
ush!imet sht rritur n mnyr t dukshne.
*e tabeln e mposhtme bhet nj prmbledhje e disa mikrobeve ! krijojn
probleme. Periudha e inkubimit n rubrikn e fundit jep t dhna sesa koh pas ngrnies s
ush!imeve t infektuara mund t pritet shprthimi i smundjes. Deditja n kt tabel sht
br n menyr alfabetike"
Mi(#/1i Ven+/+%j e 'i(#/1i$ K/% e
in(*1i'i$
9acileus cereus Pluhur, dhT + @ $= or
.ampilobaktere sp., sidomos J koli
dhe J. jejuni
* mishin e shpezve dhe t derrit + @ ; dit
.lostridium perfringens Pluhur C @ $+ or
.lostridium botulinum Pluhur, dhT, konserva josterile $+ @ /= or
>nterovirozat #ek njeriu &n zorr' Dreth ; dit
.oloni >scherchia koli ! formojn
toksin
#ek njeriu &n zorr' $ @ / dit
.oloni t hepatitit 5 #ek njeriu &n zorr' Dreth ; dit
6ambia intestinalis )i ciste n ambient, tek mizat 5kut deri n
kronike
6isteria monocytegenes * uj, dysheme, tek mishi i grir
&i pagatuar', tek disa lloje t
caktuara djathi
0isa dit deri
n disa jav
)almonela sp., p.sh"). typhimurium,
). enteridis &)almonelat e
gastroenteritit'
* shpez, vez, tek mishi i
kafshve t egra, tek njeriu &n
zorr'
= @ <= or
)almonela typhi, ). parathypi 5 dhe 9 #ek njeriu &n zorr' $F + jav
)higela sp., sidomos ). sonnei #ek njeriu &n zorr' + @ ; dit
.oloni t )tafilokoku aureus !
formojn toksin
#ek njeriu &n zorr' $ @ C or
Hibrio parahaemolyticus #ek kafsht e detit $ @ / dit
Mersinia enterocolitica #ek derri dhe vii + @ $B dit

/$
)ikur ti rendisnim t dhnat e tabels s msiprme sipas shpeshtsis s
infeksioneve, ather renditja do t fillonte me infektimin nga salmonela t tipit gastroenterit
dhe kampilobakter. > rndsishme sht ! n t gjitha kuzhinat t bhet nj ndarje sterile
midis prpunimit t shpezve dhe prpunimit tjeer teknik n kuzhin.
KONKLUZIONE
/+
# indentifikojm masat parandaluese standarte pr t parandaluar infeksionet n
spital.
-hvillimin e strategjive pr parandalimin ! mund t rrisin rrezikun pr infeksione.
# japim informacion mbi higjenn spitalore.
# zbatojm rregullat me rigoriztet mbi dezifektimin dhe sterilizimin.
# bjm edukimin shndetsor t popullates dhe prdorimin e masave parandaluese,
pasi sht m mir t parandalosh se sa t trajtosh.
# arrijm t ulin numrin e pacientve t shtruar n spital, nj zvoglim t kohs s
!ndrimit t tyre n spital, n mnyr ! t jemi n gatishmri nga ana sasiore dhe
cilsore pr pacientt e tjer ! vijn.
BIBLIOGRAFIA
//
$. H%UH5, 8erzuk4 ;eksione t Higjens4 viti akademik +BB= @ +BB:.
+. 8V)>, Mosef D4 Higjiena2 )htpia 9otuese JamajFPipa4 )hkodr +BBC
RIASSUNTO
/<
6W,giene %spedaliera, riassume tutte le sfere diverse di igiene associati a tali esigenze,
con le situazioni particolari di un istituzione ospedaliera. ,giene ospedaliera X solo un rame
specializzata dellYigiene generale.
,l lavoro allWospedale e organizzazione del personale e dei materiali,si sottopongono a
!ualche regole speciali , indispensabile da seguire.
,nizialmente, si possono citare alcuni dei problemi piZ importanti sollevati oggi.
, pazienti hanno bisogno, molto di piZ che , genti che godono di buona salute, per le
buone condizioni ambientali.
6e %perazioniFmedicali oggi sono legate a una serie di dettagli tecnici, che non si
trovano al di fuori degli ospedali e che !uando viene utilizzato da persone non
specialistiche del dominio o !uando manca la cura, pu[ essere dovuta ad unYinfezione
nasocomiale &affezione da una malattia in ospedale' o tali rischi.
#utti !uelli che si occupano di pazienti sono soggetti a numerosi rischi e dallWaltra
parte ogni assenza di attenzione oppure una mancanza di conoscenze in !uesti settori
possano essere un rischio per gli altri.
Particolare attenzione allYigiene ospedaliera ha indubbiamente elaborazione di un
piano igiene ospedaliera ben preciso per ogni ospedale, che X richiesto dalla legge statale.
(uesto piano non dovrebbe essere solo un piano di pulizia e decontaminazione &anche se
!ueste due cose sono molto importanti', ma dovrebbe contenere.
%ggi i nostri ospedali sono sempre molto affollati" la tendenza dei pazienti ad andare
in ospedale, rende necessario,di aumentare il numero di posti di letti e in casi particolari,
anche nelle stanze, che in precedenza sono stati progettati per altri scopi. 5 volte il concetto
di pianificazione precedente cade" la pressione di ricoveri multipli sono nate altre strutture
devono adattarsi e tornare stanza del malatto. > Ychiaro che !uesto provoca un clima ideale
per violazione di igiene in ospedale. Per !uesto motivo, la pianificazione dei nuovi ospedali
assume una particolare importanza.
*ella lotta per lYigiene ospedaliera, unYimplementazione fondamentale e decisivo
senza dubbioe la !ualit\ della decontaminazione e sterilisazione. ,giene %spedaliera dipende
in larga misura sulla conoscenza delle misure da adottare per la decontaminazione e la
sterilizzazione.
6e principali misure da adottare per lYigiene ospedaliera sono "
0i identificare le precauzioni standart per prevenire infezioni negli ospedali.
)viluppare strategie di prevenzione che possono aumentare il rischio di infezioni
ornire informazioni in materia di igiene ospedaliera.
Per rispettare con rigorosita le regole sulla decontaminazione e la sterilizzazione.
Per realizzare lYistruzione della popolazione e lYuso di misure preventive, perchT X
meglio prevenire che curare.
Diuscire a ridurre il numero di pazienti ospedalizzati, una riduzione del tempo di
permanenza in ospedale, per essere pronto in modo !uantitativo e !ualitativo per altri
pazienti a venire.
/E