SIFAT-I HURUF

Sıfat: Lügatte nişan, ve alamet anlamına gelir. Tecvid ilminde sıfat; mahreçte meydana gelişi
esnasında harfin sesine arız olan keyfiyete denir. Mahreçleri aynı olan harfler sıfatları ile
birbirinden ayrılırlar. Ayrıca sıfatlar harflerin kuvvetlisini zayıfından ayırmaya da yararlar.

Sıfatların Faydası

Sıfatların 3 faydası vardır.

1)Mahreçleri bir olan harflerin birbirinden ayrılmasını sağlar. Mesela mahreçleri bir olan ‫ط‬
(ta) harfini ‫( د‬del) harfinden, ‫( د‬del) harfini de ‫( ت‬te) harfinden ayırmamıza yarar. Bu
harfler sıfatları sebebiyle birbirinden ayırt edilebilirler.

2)Harflerin kuvvetlisini zayıfından ayırmayı sağlar. Böylece harflerin birbirine idgam

edilip edilemeyeceği bilinir.

3)Farklı mahreçlerdeki harflerin telaffuzunda, güzellik meydana gelir.

SIFATLARIN TAKSİMİ

Sıfatlar Sıfat-ı Lâzıme (zıddı olan sıfatlar) ve Sıfat-ı Arıza (zıddı olmayan sıfatlar)
olarak ikiye ayrılır.

Sıfat-ı Arıza

Harflerin zatına mahsus olmayan ve onlardan ayrılması mümkün olan sıfatlara Sıfat-ı
Arıza denir. Buna örnek; idgam, iklab, ihfa, gunne vb.

Sıfat-ı Lâzıme

Harflerin zatına mahsus olan ve onlardan ayrılmaması gereken sıfatlara Sıfat-ı

Lâzıme denir. Sıfat-ı Lâzımelerin önemli olanları şunlardır:

Cehr: Lügatte açıklamak, ortaya çıkarmak, sesi yükseltmek anlamına gelir. Tecvid
ilminde ise harf harekeli olarak okunurken mahrece dayanmanın kuvvetli olması
nedeniyle nefesin tamamının veya çoğunun hapsedilerek sesin açık olarak ortaya
çıkmasına denir. (Not:Cehr ve Hems sıfatları nefes ile alakalı sıfatlardandır.Birbirine
zıt iki farklı sıfattır.)

Cehr Sıfatı: ‫( مطيع اذ غزا جند ظل قو ربض‬Bu sıfatın zıddı Hems sıfatıdır.)

Cehr ile Hems , harekeli halde geldiklerinde nefes ile alakalı sıfatlardandır.

Hems Sıfatı
Lügatte sesi gizlemeye denir. Tecvid ıstılahında ise harfi harekeli olarak okurken
mahrece itimadın zayıflığı sebebiyle nefesin ses ile beraber akmasına denir. Zıddı
Cehr sıfatıdır. ‫فحثه شخص سكت‬
Şiddet Sıfatı
Lügatte kuvvet, kudret, katılık ve sertlik manalarına gelmektedir. Tecvid ıstılahında
ise harfi sakin olarak okurken mahrece dayanmanın kuvvetli olması sebebiyle sesin
ve nefesin hapsolup akmamasına denir. ‫اجد قط بكت‬

Not: Şİdet,rihvet,beyniyye, bu sıfatlar cezmli halde geldiklerinde ses ile alakalı

sıfatlardandır. Cezmli halde uygulanırlar.Bu sıfatlar sesi ilgilendiren sıfatlardandır.

Rihvet Sıfatı

Şiddet sıfatının zıddı rihvettir. Rihvet; lugatte yumuşak olmak demektir. Tecvid
ilminde ise harfi sakin olarak telaffuz ederken mahrece itimadın zayıflığı sebebiyle
sesin ve nefesin birlikte akmasına denir. Rihvetin zıddı şiddettir. Harfleri ise Şiddet ve
beyniyye harflerinin dışındaki harflerdir.

Beyniyye Sıfatı

Lügatteki tanımı, ortada olmak demektir. Tecvid ıstılahında ise harfi sakin olarak
okurken sesin ne tamamen akması ne de tamamen hapsolmasına; yani sesin
tamamen akmasıyla akmaması arasında olmasına denir. Bu sıfat şiddet ve rihvet
arasında yer almasından dolayı bu ismi almıştır. Beyniyye harfleri ‫لن عمر‬

İsti’la Sıfatı

Lügatte yükselmek demektir. Tecvid ilminde ise dil kökünün üst damağa
yükselmesine denir. Zıddı istifale sıfatıdır. ‫ خص ضغط قظ‬Bu harfler daima kalın okunur.
Esreli halleri ise ince okunur.

İstifale Sıfatı

Lugatta aşağı olmak,alçalmak manasına gelmektedir. Tecvid ilminde ise istifale sıfatı
olan harfi okurken dil kökünün aşağıda kalıp üst damağa yükselmemesine denir. Bu
sıfatın harfleri istila harflerinin dışında kalan harflerdir. ‫انشر حديث علمك سوف تجهز بدا‬

Not: Ra (‫ )ر‬harfinin hükmü’r-ra olarak kendine has bir tecvid kuralı olduğu için; ince
okunduğu zamanlarda istifale, kalın okunduğu zamanlarda ise isti’la sıfatına tabi olur.

itbak Sıfatı

Lügatte yapışmak,ulaşmak,kapamak manalarına gelmektedir. Tecvid ilminde ise

dilin üst damağa yapışmasına ve dil kökünün üst damağa kalkmasına denir. İsti’la
sıfatından daha mübalağalıdır. Zıddı İnfitah’tır.

‫صضطظ‬

İnfitah Sıfatı
Lügatte açıklamak ve ayrılmak manalarına gelmektedir. Tecvid ilminde ise dilin
damaktan ayrılmasına denir. Zıddı itbaktır. Harfleri ise itbak harflerinin dışında tüm
harflerdir.
Tefhim Sıfatı

Tecvid ilminde harfi kalın okumaya denir. Zıddı Terkik’tir. 11 harften oluşmaktadır.
İsti’la harflerinin tamamı tefhimdir.
Ma kabli( bir önceki harfin harekesi) üstünlü veya ötreli olan Lafzatullah’ın Lam’ı
Kalın okunan yerlerdeki “ra” harfi
İsti’la harflerine bitişen ve harf-i med olan elif ve vev harfleri tefhim ile okunur. ‫ خا‬gibi
‫صو‬
gibi

Terkik Sıfatı

Lügatte bir şeyi ince kılmak demektir. Tecvid ilminde ise harfi ince okumaya denir.
Zıddı Tefhim’dir. Harfleri ;
A)İsti’la harflerinin dışındaki 21 harftir.
B)İstifale harflerine bitişen ve harf-i med olan elif (‫ )ا‬ile vev ( ‫ ) و‬harfleri
C) Harf-i Med olan ‫( ي‬ya) harfi
D) Bir önceki harfinin harekesi esre olan Lafzatullah’ın lam’ı terkik sıfatına sahiptir.

NOT:İnce okunması gereken yerlerdeki ra harfi terkik , kalın okunması gereken

yerlerdeki ra harfi ise tefhim olur. Kalın okunması gereken harflerin kalın, ince
okunması gereken harflerin ince okunması vaciptir.

İzlak Sıfatı

Lügatte kolaylık ve sürat demektir. Tecvid ilminde, izlak sıfatı olan harf okunurken
dilin seri olmasına denir. Zıddı Ismat’tır. ‫فر من لب‬

İsmat Sıfatı

Tecvid ilminde ismat sıfatı olan harf okunurken harflerin dile telaffuzu ağır ve zor
gelmesine denir.Harfleri, ızlak harflerinin dışında kalanlardır.

Hafa Sıfatı

Med harfleri olan elif (‫ )ا‬, vav ( ‫ ) و‬, ‫( ي‬ya) ve ‫( ه‬he) harfleri kendinden önceki harfe
katıldığı zaman sesinin gizli olmasıdır.

Zuhur Sıfatı

Hafa’nın tam zıddıdır. Harfleri ise hafa harflerinin dışında kalan tüm harfleri zuhur
sıfatına sahiptir.

ZIDDI OLMAYAN SIFATLAR

Kalkale

Lugatte “hareket etmek,kımıldamak” demektir. Tecvid ilminde ise “kuvvetli bir ses
işitilinceye kadar mahrecinde sarsılması”na denir.

‫قطب جد‬

Kelime ortasında veya sonunda sükun olarak geldikleri zaman kalkale sıfatları daha
kuvvetli olur. Harekeli olarak geldikleri zaman kalkale sıfatları az belli olur.

Kalkale harflerinin hepsinde CEHR ve ŞİDDET sıfatları bir araya gelmiştir.

Dolayısıyla hem harekeli hem de sakin hallerinde mahreç bölgesinde kuvvetli bir
sarsılma söz konusudur.

Ğunne Sıfatı

Harf telaffuz edilirken geniz bölgesinden gelen sese denir. Harfleri “mim” ve “nun”
harfleridir.

Tefeşşi Sıfatı

Tefeşşi, sesin ağızda yayılmasına denir. Sadece “şin- ‫ ”ش‬harfinden ibarettir.

Safir Sıfatı
Tecvid ilminde harf telaffuz edilirken kuş sesi veya ıslık sesine benzer keskin bir
sesin çıkmasına denir.‫ س زص‬harfleri safir sıfatına sahiptir.

Tekrir Sıfatı

Dil ucunun titretilerek sürttürülmesine denir. Sadece ‫“ ر‬ra” harfi bu sıfata sahiptir.

İstitale Sıfatı

Sesin mahrecinde uzamasına denir. Sadece ‫ ض‬harfi bu sıfata sahiptir.

İnhiraf Sıfatı

Harf, mahrecinden telaffuz edilirken dilin yukarıya veya geriye meyletmesine denir.
Lam( ‫ )ل‬harfi kalın okunacağı zaman dilin kenarları arkaya doğru, ra ( ‫ )ر‬harfi kalın
okunduğunda dilin uç kısmı geriye doğru meyledilir.

Lin Sıfatı

Harfin telaffuzu esnasında dilin zorlanmaması,harfin yumuşak okunmasıdır. Vav ( ‫) و‬

ve Ya (‫ )ى‬harfleridir.

NOT: Sıfat-ı Lazımelerin terkinden değişme ve bozma meydana geldiği için böyle bir
hata Lahn-i Celi (açık ve büyük hata) olur ki bu okuyuş haram okuyuştur.
LAHN
Lugatte hata etmek ve doğrudan sapmak gibi birçok manaya gelen Lahn, Kur’an
kıraatında yapılan hataya denir. Tecvid ilminde ise tecvide uymamaktan meydana
gelen hataya denir. Lahn-i Celi ve Lahn-i Hafi olmak üzere iki kısma ayrılır.

Lahn-i Celi

Harflerin zat ve lazımi sıfatlarında yapılan hatalara denir. Açık hata demektir. Kur’an
okuyan ve Kur’an kıraatinin temel kurallarını bilen herkesin anlayabileceği hatalardır.

Lahn-ı Celi 3 kısımdır : 1- Harfte hata 2- Harekede hata 3- Sükunda hata

1) Harfte Hata

Bir harfi başka bir haf ile değiştirmek yahut sıfat-ı lazımesini değiştirmek. Mesela ‫ط‬
(ta) harfi ile ‫( د‬del) harfini, ‫( ص‬sad) harfi ile ‫( س‬sin) harfini değiştirmek veya harfi
ziyade etmek veya harf noksanlaştırmakla olur.

Noksanlığa örnek : Medd-i Tabii’leri terk etmek

“Meciid” gibi kelimelerde kalkale yaparken harfin sonuna hemze getirmek de harf
ziyadeleştirmeye örnektir.

2)Harekede Hata
Bir harekeyi başka bir hareke ile değiştirmek. Mesela ‫“ عمت ان‬en amte” son harekeyi
üstün yerine ötre okumak.

3)Sükunda Hata
Sükunu hareke ile değiştirmek.
“lem yelid” kelimelerinde “yelid” kelimesini “yelidü” gibi okumak sükunda hataya
örnektir.

Lahn-i Celi’nin hükmü: Bu hatalar ister manayı bozsun ister bozmasın kat’iyyen
haramdır. Bunu yapanlara azab müstehak olur. Dolayısıyla Kur’an okuyan kimsenin
kıraatini Lahn-i Celi’den kurtaracak şekilde okuması farz-ı ayn’dır.

LAHN-İ HAFİ
Harflerin arızi sıfatlarında meydana gelen hatalara denir. Gizli hata demektir. Kur’an
okumada mahir ve üstad olan kimselerin anlayabileceği gizli hatalardır. Harfin sıfat-ı
arızalarında meydana gelir ve harfin zatını değiştirmez. İki kısımdır:

1)Kıraat ilmiyle alakası olan herkesin anlayabileceği hatalar:

İhfa’yı,İklab’ı,İzhar’ı,İdgam’ı,Gunne’yi terk etmek. Kalın harfi ince,ince harfi kalın, med
ile okunması gereken yeri kasr ile,kasr ile okunması gereken yeri med ile okumak.
Medd-i tabii’leri 2 veya üzeri elif ile çekmek. İbn’ül Cezeri’nin Temhid isimli eserinde
bunlara ilaveten hareke ile vakıf yapmayı da zikretmiştir. Bu hataları yapmak kıraatte
tahrimen mekruhtur.
2)Kıraat ilminde üstad olanların anlayabileceği hatalar: “ra” ‫ ر‬harfinin tekriri ve “nun” ‫ن‬
harfinin gunnesini ihmal etmek,“lam” ve “ra” ‫ ل ر‬harflerinin ince okunması gereken
yerde kalın, kalın okunması gereken yerde ince okumak.Bu hataların hükmü tenzihen
mekruhtur.Bu hataları yapanın sevabı eksik olur.

KUR’AN-I KERİM OKUYUŞ ŞEKİLLERİNE GÖRE MED MİKTARLARI

Tahkik veya Tertil

Tahkik,kelime olarak bir şeyi vacip ve lazım kılmak ,tasdik etmek manalarına
gelmektedir. Bir şeyin hakkını tam ve fazlasız olarak yerine getirmede mübalağa
etmeye de tahkik denir. Bu tarz okuyuş,kıraatin en yavaş icraa şeklidir.

Tertil ise bir şeyi güzel,düzgün,tertip ile kusursuz bir şekilde açık açık hakkını vererek
sözü tane tane yavaş yavaş ara vererek ve güzel sıralama ile ifade etmeye tertil-i
kelam denir. Kur’an-ı Kerim’i ağır ağır , harflerini tam mahreçleriyle çıkararak ve
kendilerine mahsus sesleriyle seslendirerek okumaya tertil ile okumak denir. Ayrıntılı
bilgi için Müzzemmil Suresi 4.ayetin tefsirine bakınız.

Tahkik veya tertil üzere tilavette Asım kıraatinin Hafs rivayetine göre medler ve
ölçüleri şu şekildedir;

OKUYUŞ MEDD-İ MEDD-İ MEDD-İ MEDD-İ MEDD-İ MEDD-İ İHFA ĞUNNE

ŞEKİLLERİ TABİİ MUNFASIL MUTTASI ARIZ LAZIM LİN İKLAB
L İHFA-İ
ŞEFEVİ
TAHKİK 1 4 4 4 4 3 1 1.5
VEYA
TERTİL
TEDVİR 1 3 3 3 VEYA 2 4 2 1 1.5

HADR 1 1 2 1 4 2 1 1.5

2)Tedvir

Bir şeyi dolap gibi döndürüp çevirmek demektir. Tecvid ilminde tahkik ile hadr
arasındaki orta okuyuş şekline tedvir denir. Ramazan aylarında okunan mukabele
hatimlerinde daha ziyade bu okuyuş tarzı tercih edilir. Tercihen surelerin cehri (sesli)
olarak okunduğu namazlarda da bu okuyuş şekli tatbik edilebilir.

3)Hadr

Bir işte süratli olmaya hadr denir. Kur’an-ı Kerim’i tecvid kurallarına uyarak en hızlı
okumaya hadr denir. Bu tarz okuyuşta harflerin mahreç ve sıfatları gözetilmeli,
uzatılma ve tutulma süreleri en asgari olarak uygulanmalıdır. Hadr tarzından daha
hızlı okumaya Herzeme denir. Bu şekilde okumada harfler mahrecinden
kayar,sıfatlarını kaybeder, heceler karmakarışık olur ki bu tarz okuyuş manayı
bozacağından haramdır.
NOT: Cehr ve hems sıfatları harekeli olarak geldiklerinde nefes ile alakalı sıfatlardan
olurlar. Şiddet,rihvet,beyniyye sıfatları ise sakin olarak (cezmli olarak) geldiklerinde
ses ile alakalı sıfatlardan olurlar. İsti’la ve istifale sıfatları hem harekeli hem de sakin
olarak geldikleri zaman dil ile alakalı sıfatlardandır. Itbak ve infitah sıfatları damak ile
alakalı sıfatlardandır. Izlak ve Ismat sıfatları ise telaffuz ile alakalı sıfatlardandır.

TECVİD
Lügatte bir şeyi güzel ve hoş yapmak manasına gelir. İbn’ül Cezeri’ye göre tecvid,
harflere her sıfatta hakkını ve müstehakkını vermek ve her bir harfi aslına
götürmektir. Tarifte geçen “hakkı”ndan maksat harflerin sıfat-ı lâzımeleri,
“müstehakk”ından maksat ise sıfat-ı arızalarıdır. Aslından maksat ise harflerin
mahrecleridir. Tecvid ilminin konusu Kur’an kelimeleridir. Yani kelimelerin hece
harfleridir. Tecvidin hükmü her Müslüman üzerine farzdır. Tecvid bilmenin
hükmü,tecvidi ilim olarak öğrenmek ve bilmek farz-ı kifayedir. Tecvidi uygulamanın
hükmü;

a)Kur’an okuyan kimsenin kıraatini lahn-i celi’den kurtaracak kadar tecvide riayet
ederek okuması farz-ı ayn’dır.

b)Kıraatini lahn-i hafi’den kurtaracak kadar tecvide riayet ederek okuması ise farz-ı
kifayedir.

Tecvidin farz oluşunun delilleri Furkan Suresi 32.ayet, Müzzemmil Suresi 4.ayet.

MED

Med, lugatte uzatmak demektir. Tecvid ilminde ise Med veya Lin harflerinden biriyle
harfi uzatarak okumaktır. Kasr,kısa okumak demektir. Harf-i Med 3’tür: ( ‫)ى( ) و( ) ا‬
harfleridir.

NOT: Hz.Ebubekir (r.anh) zamanında toplanan Mushaf’ın yazısına ait olmak üzere
bazı kelimelerin sonunda bulunan elifler “vav” veya “ya” şeklinde yazılır.

‫’ى‬ya (elif’in ya olarak yazıldığı yerler) örnek ‫ كفي‬- ‫زلفي‬

‫'و‬a (elif’in vav olarak yazıldığı yerler) örnek ‫ زكوة‬- ‫صلوة‬

NOT:Med’ler Kur’an’ın ipekleridir. Yani Kur’an tilavetini süsler ve güzelleştirir.

NOT: Med hafleri kelimede okundukları halde bazen yazıda gözükmezler. Bunlara
“mukadder med” (takdirî med) denir.

SEBEB-İ MED

Sebeb-i Med 2’dir. Hemze ve sükun

Hemze: Harekeli olan elif olup bazen topak elif (kırık hemze) ‫ ء‬olmak üzere 2 şekilde
yazılır.
Sükun: 2 Çeşittir.
1)Sükun-u Lazım : Bunun alameti 2’dir.
A) İdgam edilen lazım sükun ‫ألحقة‬
B)İdgam edilmeyen lazım sükun ‫أألن‬
2)Sükun-u Ârız ise vakfen (durulduğunda) sabit, geçildiğinde kaybolan sükundur. Med’ler 2
çeşittir. Aslî Med ve Fer’î Med

1)ASL-Î MED (Medd-i Tabii)

Medd-i Tabii’nin hükmü vaciptir. Bir eliften aşağısı veya yukarısı şer’an haramdır.
Not:Zamir olmayan ötreli vav’ların altında genellikle küçük ve ince bir yazıyla“ ‫ ”مد‬med
yazar. Bu kelimelerdeki ötreli vav harfleri takdirî med’dir.

Not:Bir elif miktarı demek bir veya bir buçuk saniyeye denk gelir. Şehadet parmağımızı
kaldırıp indirinceye kadar olan süredir.
NOT: Kelime sonlarında durulunca uygulunan medler sonraki kelimenin başında bulunan
cezm veya şeddelerle birleştirilerek okunursa medd ortadan kalkar.

2)FER-Î MED
Aslî Medd’in üzerine ziyade medlerdir. 2-3-4-5 elif miktarı uzatılan medlerdir ki bizim
Kıraat İmamımız Kırat-ı Asım rivayeti hafs medler (fer'i medler) 2 ile 4 elif miktarı
arasındadır.İmam Asım kıraatinde fer'i medler 5 tanedir. M.Muttasıl, M.Munfasıl, M.Lazım,
M.Arız, M.Lin'dir.

MEDD-İ MUTTASIL
Tek kelimede gerçekleşen uzatma demektir. Harf-i med olan vav,ya,elif’ten sonra sebeb-i
med’den kırık hemze aynı kelimede yan yana geldiği zaman medd-i muttasıl olur. Hükmü:
Bir elif’ten fazla uzatılması vaciptir. Mertebesi,bizim kıraat imamımız Âsım’a göre medd-i
muttasıl , tul ve tevassut ölçüsünde çekilir.
Not: Medd-i muttasılın hemzesi kırık hemze şeklinde gelebileceği gibi bazen de uzun elif
şeklinde gelebilir. (Kasas Suresi 76 ,Rum Suresi 10. ayetler) Bu örneklerde görülen sebeb-i
medler uzun elif şeklinde yazıldığı halde med tek bir kelimede gerçekleştiği için medd-i
muttasıl olmuştur.
Kasas Suresi: ُ‫لَتَنُوا‬
Rum Suresi: ‫ُّواى‬ ٰ ‫الس‬

Not:Medd-i muttasıl’ın hükmü 2 şekilde incelenir.

1)İttifak mahalli:Medd-i muttasıl’ı kasır ile okuyan kıraat imamı yoktur. Bütün kıraat
imamları medd-i tabii’ye med ziyade yaparak bu medd’i okumuşlardır.
2) İhtilaf mahalli (caiz mahalli) :Aslî med üzerine yapılan ilavenin miktarındaki ihtilaf. Bu
ilave bir eliften fazla 5 eliften azdır. (2-3-4 arasında değişmektedir) 5 ve 1 elif uzatma yoktur.
Bu ihtilaflara da caiz mahalli denir.

MEDD-İ MUNFASIL

Medd-i Munfasıl 2 ayrı kelimede geçen uzatma demektir. Ayrıca ‘caiz med’de denmektedir.
Tecvid ilminde tanımı: Med harfinden sonra med sebebinden hemze gelir ve ikisi de ayrı ayrı
kelimelerde bulunursa buna medd-i munfasıl denir. Medd-i munfasılı bir elif ya da bir eliften
fazla uzatarak okumak caizdir. Buradaki caizlik ne anlama gelir? El-cevap: Pek çok kişi bir
tecvid kuralında “caizdir” hükmü söylendiğinde “istediğin gibi okuyabilirsin” Şeklinde
anlamaktadır. Oysa 2 farklı caiz vardır. 1-Kıraat imamlarının ihtilafından (görüş birliğine
varamamasından) dolayı caiz,
2-İlgili konuda her türlü okumaya ruhsat verildiğinden dolayı caiz.
Medd-i munfasılın hükmünün caiz oluşu,kıraat imamlarının ihtilafından dolayıdır. Yani
‘hangi kıraati okuyorsak ona göre okumamız caizdir’ demektir. Bizim kıraatimiz olan Kıraat-ı
Âsım Hafs rivayetine göre medd-i munfasıl’ı 4 elif miktarı uzatarak okumamız caizdir.
Karabaş tecvidinde muellif Molla Abdurrahman Karabaşî Hazretleri 4 elif miktarının 5
saniyeye tekabül ettiğini ifade ediyor.
Not:Medd-i munfasılın hemzesi genellikle uzun elif şeklinde olur. Kural dışı olarak da bazen
topak hemze (kırık hemze) şeklinde de olabilir.
‫ َهٰ ُؤاَل ِء‬Kelimesinin tecvidi
‫ها‬ Medd-i Munfasıl

‫اؤالء‬ Medd-i Munfasıl

MUTTASIL.M ‫الء‬ l
Çünkü ilk harf olan ‫ها‬ bitişik yazılmasına rağmen “işte” manasında kullanılan ve uyarı için
kullanılabilen tenbih edatıdır. Sonraki ‫ ُؤاَل ِء‬kısmı da “bunlar” anlamında işaret zamiri olup
ayrı kelimelerde olduğu için Medd-i Munfasıl, son iki hece olan ‫ الء‬tek kelimede olduğu için
Medd-i Muttasıl olur .

Not: Medd-i munfasıldaki harf-i med bazen gizli olur yani yazıda gözükmez. Burada takdiri
med vardır ve medd-i munfasıl kuralına göre uzatılır.
Not: Medd-i munfasıl 2 ayrı kelimede olduğu için ikisi de aynı anda okunmayıp ilk kelimede
durulunca o zaman Medd-i Tabii olur ve sadece bir elif miktarı uzatılır.

MEDD-İ LÂZIM(Gerekli uzatma)

Harf-i med olan vav,ya ve eliften sonra aynı kelimelerde sebeb-i med olan sükun-u
lazım(cezm veya şedde) bulunursa, medd-i lazım olur. Dört çeşittir:
1)Kelime-i Musakkale
2)Kelime-i Muhaffefe
3)Harf-i Musakkal
4)Harf-i Muhaffef

1)Kelime-i Musakkale
Medd-i Lâzım bir kelimede olup harf-i medden biri aynı kelimede şedde ile beraber geldiği
zaman medd-i lazım kelime-i musakkale olur. Dile okunuşu ağır geldiği için buna ağır kelime
denir.

‫ وال الضالين‬kelimesinde ‫ ضالي‬hecesi medd-i lazım kelime-i musakkale olur, çünkü harf-i med
olarak ‫ ض‬harfini çeken elif vardır. Sebeb-i med olarak da lam’ın sükun-u lazımı vardır. Bu
med bir kelimede gerçekleşmiştir. Bundan dolayı da kelime-i musakkale olmuştur.

2)Kelime-i Muhaffefe
Medd-i lazım bir kelimede olup harf-i medden biri aynı kelimede cezm ile beraber bulunursa
medd-i lazım kelime-i muhaffefe olur. Okunuşu dile kolay geldiği için buna hafif kelime
denir. ‫أالن‬

Not: Musakkale ile muhaffefeyi birbirinden ayırmamızın yolu musakkale şeddeli gelir,
muhaffefe şeddesiz yani cezimli gelir.

3) Harf-i Musakkal
Medd-i Lâzım huruf-u mukattaa harflerinde olup harf-i medden sonraki harf şeddeli okunursa
medd-i lazım harf-i musakkal olur.
Not:Harf-i musakkal ve harf-i muhaffef sadece huruf-u mukattaa harflerinde olur. “Elif lam
mim” deki lam’da harf-i muhaffef vardır. Lam mim derken de harf-i musakkal vardır.

4) Harf-i Muhaffef
Medd-i lazım, mukattaa harflerinde olup harf-i medden sonraki harf cezmli okunursa bu
okunuşa medd-i lazım harf-i muhaffef denir.
Hükmü:Medd-i lazım’ın aslî med üzerine üç elif miktarı ziyade ile dört elif miktarında
uzatılması kıraat imamlarının ittifakıyla (görüş birliğine varmasıyla) vaciptir.

Not:Harf-i Med ile ondan sonra gelen cezm ve şedde ayrı ayrı kelimelerde bulunursa bu
durumda medd-i lazım olmaz. İki kelime arasında geçiş yapıldığı zaman med yapılmadan
sonraki kelimenin cezm veya şeddesiyle birleştirilir.

Son konuların başlıklarıyla ilgili kısa bilgi:

Not: ‫ كلمة‬başlığında müennes bir kelime olduğu için Arapçadaki kuralda sıfat mevsufuna
uymak zorunda;yani müennes olmak zorundadır. Bundan dolayıdır ki kelime-i musakkal
demiyoruz da kelime-i musakkale diyoruz. Kelime-i muhaffef demiyoruz de kelime-i
muhaffefe diyoruz. ‫ حرف‬kelimesi de müzekker bir kelime olduğu için mevsufu olan musakkal
ve muhaffef kelimeleri telaffuz edilirken harf-i musakkal-harf-i muhaffef diyoruz.

MEDD-İ ÂRIZ
(Geçici uzatma, Durak meddi)

Harf-i med olan elif,vav ve ya harflerinden sonra aynı kelimede sebeb-i med olan sükun-u arız
(kelime sonunda durulunca var olan, geçince yok olan sükun) gelirse o zaman medd-i ârız
olur.

Meddi arızın hükmü caizdir.

a)Üstünlü harekede: Üzerinde durulan kelimenin son harfi üstünlü ise üç farklı şekilde
okunabilir. Tul,tavassut,kasr.

Tul:Medd-i Ârız’da en uzun med miktarı 4 eliftir.

Tevassut:Medd-i Ârız’da 4elif ile 1 elifin ortasında bir miktar olan 2 elif veya 3 elif
miktarıdır.

Kasr: Meddi Ârız’da en kısa miktar olan 1 elif med miktarıdır.

b)Esre harekede:Üzerinde durulan kelimenin son harfi esreli ise dört farklı şekilde okunabilir.
Tul,tevassut, kasr ve kasr ile revm.

Revm:Tecvid ilminde son harekeyi gizli bir ses ile;harekeyi sesin üçte bir kuvveti ile
okumaktır.Revm ötre ve esre harekede yapılır,fetha harekede yapılmaz. Çünkü fetha zayıf bir
harekedir ,seste bölünme kabul etmez. Revmin amacı gözleri görmeyip de kıraati dinleyene
ayetteki anlamı etkileyen son harekeyi hissettirmektir. Zira revm ile,vakıf yaptığımızda
kaybolan harekeyi ortaya çıkarmış oluruz.

c)Ötre hareke: Üzerinde durulan son harfin harekesi ötreliyse yedi farklı şekilde okunabilir.
Tul,tavassut,kasr, tul ile işmam,tevassut ile işmam,kasr ile işmam ve kasr ile revm.

İşmam:Tevcid ilminde işmam,ötreyi göstermek için sükundan sonra dudakları ileri doğru
toplamak, vakıf esnasında harf üzerinde sessizce dudakları vav harfi veya ötre harekeyi okur
gibi dudakları ileriye doğru toplamaktır. İşmam sadece ötre harekeye mahsustur. Ve
tul,tevassut ve kasr vecihlerinden her birinde de yapılabilir. Zira işmam,dudak ile sessizce
yapıldığından revm’den farklı olarak,tul ve tavassut vechine engel olmaz. Revm ise az da olsa
ses ile yapıldığı için tul ve tavassut vechine engel olur. İşmamın amacına gelince, vakıf
nedeniyle kaybolan ötre harekeyi kulağı duymayanlara duyurmaktır.

Not:
1)Medd-i Ârızda bazı özel durumlarda revm ve işmam vecihleri yapılamaz.

a)Üzerinde durulan kelimenin son harfi kalkale harfi olan ( ‫ )قطب جد‬harflerinden biriyse revm
ve işmam vecihleri yapılamaz.

‫بلغيب‬

b) Üzerinde durulan kelimenin son harfi tenvinli ise revm ve işmam vecihleri yapılmayan
kelimeler olduğu gibi revm ve işmam yapılabilen kelimeler de vardır. Hîneiz ve yevmeiz
kelimeleri hariç tüm tenvinli kelimelerde yapılır. Zübdet'ül İrfan

2)Üzerinde durulan son harf hemze ise “kasr”, “kasr ile revm” ve “kasr ile işmam” vecihleri
yapılamaz. Çünkü hem medd-i ârız, hem de sebeb-i med olan hemzeden dolayı medd-i
muttasıl meydana gelmektedir. Burada hem meddi muttasıl hem de meddi arız vardır. Meddi
muttasılın meddi vacip olduğu için meddi muttasıl vardır. Aynı zamanda burada meddi arız da
vardır.İki vecih ve dört vecih uygulanabilir-ki şöyle; şayet son harekesi esre veya üstün ise
tul ve tevassut, ötre ise tul,tevassut,tul ile işmam,tevassut ile işmam vecihlerinin uygulanması
caizdir.

‫ما يشاء‬

MEDD-İ LÎN (Yumuşak uzatma)

Lîn harfleri,kendisinden önce fethalı gelen ve kendisi cezmli olan vev ve ye harfleri olmak
üzere iki tanedir. Bu harflerden herhangi biri gelir, aynı kelimede sebeb-i medd’den sükun
gelirse medd-i lin olur. Sükun burada sükun-u lâzım ve sükun-u ârız olarak iki şekilde
gelebilir.
1)Sükun-u Lâzımlı Medd-i Lîn: Harf-i lîn’den sonraki sükun sükun-u lâzım ise bu sükun-u
lâzımlı medd-i lin olur. Kur’an-i Kerim’de sadece 2 yerde örnek vardır. Meryem suresi ilk
ayetinde,Şura suresi’nin ikinci ayetinde huruf-u mukattaa harflerinden “ayn” harfinde sükun-u
lazımlı medd-i lin vardır.

Hükmü:
Medd-i Lîn’in hükmü sükunun cinsine göre ikiye ayrılır.
Kıraat-ı Âsım Hafs Rivayetine göre sükun-u lazımlı medd-i lin ise asli med üzerine ziyadeyle
okumak vaciptir.İki farklı şekilde (tul ve tavassut) ile okunabilir. Tul üç elif miktarıdır.
Tevassut iki elif miktarıdır. Sebeb-i med olan sükun, sükun-u lazım ise aslî med üzerine
ziyade ile (2-3 elif miktarı) okumak vaciptir. Fakat sükun, sükun-u arız ise o zaman ziyadeli
med veya kasr yapmak caizdir.

2)Sükun-u Ârız’lı Medd-i Lîn : Haf-i linden sonraki sükun sükun-u arız ise bu,sükun-u arızlı
medd-i lin olur.
a) Aslı üstünlü olan kelime: Kelimenin son harfi üstünlü ise 3 farklı şekilde (tul, tavassut veya
kasr ile) okunabilir.
Not:Kasr sadece kelime geçişlerinde uygulanır.
‫عليك‬

b)Aslı esreli olan kelime: Kelimenin son harfinin harekesi esreli ise 4 farklı şekilde
(tul,tavassut,kasr veya kasr ile revm olarak) okunabilir.
(Tul 3, tevassut 2 , kasr 1 eliftir.)
‫مرتين‬

c)Aslı ötreli olan kelime: Üzerinde durulan kelimenin son harfi ötreli ise 7 farklı şekilde
(tul,tavassut,kasr,tul ile işmam,tavassut ile işmam,kasr ile işmam veya kasr ile revm şeklinde
okunabilir.)
‫وال نوم‬

Not: 1)Medd-i lin uygulanırken medd-i lazım gibi harf-i linin harekesini uzatarak
okunmamalıdır. Örnek “ve la neeeeeeevm” gibi
2)Medd-i Lînde bazı özel durumlarda revm ve işmam vecihleri yapılamaz.

a)Lin harflerinden sonra kalkale harflerinden biri bulunursa işmam ve revm şekilleri
uygulanamaz.
‫بلغيب‬
 b)Lîn harflerinden sonra gelen harf tenvinli ise işmam ve revm vecihleri
uygulanamaz.
‫وال خوف‬