3.1.

2 Giai Đoạn văn hóa Văn Lang – Âu Lạc

Giai đoạn này kế tục giai đoạn tiền sử cả về không gian văn hóa, thời gian văn hóa và
thành tựu văn hóa. Nếu dựa vào thư tịch cổ và truyền thuyết thì có thể hình dung giai
đoạn này khởi đầu từ khoảng giữa thiên niên kỉ III TCN đến năm 179 TCN.

Trước tiên nói một chút về truyền thuyết Hồng Bàng thị:
Theo truyền thuyết thì thủy tổ dân tộc Việt Nam là Kinh Dương Vương, hiện còn có mộ
tại làng An Lữ, Thuận Thành, Bắc Ninh.

Kinh Dương Vương làm Vua vào khoảng năm Nhâm Tuất (hơn 2000 năm trước Công
nguyên), đặt tên nước là Xích Qủy. Kinh Dương Vương lấy con gái Thần Long là Vua
hồ Động Đình sinh một con trai đặt tên là Sùng Lãm, sau nối ngôi vua cha niên hiệu là
Lạc Long Quân. Lạc Long Quân lấy con gái Đế Lai là Âu Cơ sinh ra một bọc một trăm
trứng, nở thành trăm con trai. Một nử xuống bể, nửa kia theo mẹ lên rừng. Đến đất
Phong Châu, cùng tôn người con trưởng làm vua nước Văn Lang, xưng là vua Hùng.

• Về mặt không gian

Bờ cõi nước Xích Qủy trải dài từ Bắc Trung Bộ đến hồ Động Đình chính là địa bàn cư
trú của người Nam-Á – Bách Việt, là khu vực tam giác không gian gốc của văn hóa Việt
Nam. Xích Quỷ là tên một ngôi sao có sắc đỏ rực rỡ nhất trong Nhị thập bát tú trên bầu
trời. được xem là cội nguồn của Việt Nam, vào thời Kinh Dương Vương. Xích Quỷ –
Văn Lang và Ân – Thương không có chiến tranh qua lại vì dân tộc Việt hay Lạc Việt
thời ấy chưa mạnh, khi thấy bị tấn công thì tự ý rút lui nhường đất. Về sau, bờ cõi
nước Văn Lang của các vua Hùng cũng là một bộ phận của không gian gốc đó, sau
cùng chỉ còn lại khu vực Bắc Bộ như hiện nay và bao gồm 15 bộ như chúng ta đã biết.
 Truyền thuyết về Kinh Dương Vương và Lạc Long Quân phản ánh truyền thống sử
học truyền khẩu về địa bàn cư trú cổ xưa của các bộ lạc tiền Việt, cho nên, theo nghĩa
đó, nó cũng mang tính lịch sử. Vì thế mà nguồn gốc dân tộc Việt Nam vẫn còn được
người dân lưu truyền, giữ gìn cho đến ngày nay và cả những ngày sau.

• Về mặt thời gian

Thiên niên kỉ thứ III TCN ứng với giai đoạn đầu thời đại đồ đồng, cũng chính là thời
điểm hình thành chủng Nam-Á (Bách Việt). Thành tựu văn hóa chủ yếu của giai đoạn
Văn Lang- Âu Lạc, sau nghề nông nghiệp lúa nước, chính là nghề luyện kim đồng. Trên
phương diện này, vai trò của cùng văn hóa Nam-Á đối với khu vực cũng hết sức to lớn:
Đồ đồng Đông Sơn và ảnh hưởng của nó đã tìm thấy khắp nơi – từ nam Trung Hoa,
Thái Lan đến toàn bộ vùng Đông Nam Á hải đảo.
 Tập thể tác giả cuốn Văn hóa Đông Sơn ở Việt Nam đã nhận xét kĩ thuật luyện kim,
đúc đồng và hoa văn đồ đồng của người Đông Sơn đã đạt đến trình độ điêu luyện đáng
kinh ngạc. Trải qua quá trình phát triển hàng mấy trăm năm, dù có sự thay đổi nhất
định, nhưng trống đồng Đông Sơn vẫn giữ được kiểu dáng và các loại hoa văn cơ bản.
Đó chính là những đặc trưng cơ bản của truyền thống văn hóa Việt cổ, mà ngày nay
chúng ta vẫn còn bắt gặp trong các đường trang trí trên váy Mường, trên các nhạc cụ
của người Việt...

Các nhà sử học Âu, Mĩ thường hay lí luận rằng lối sống mà ta gọi là văn minh thoạt
tiên bắt nguồn từ vòng cung phì nhiêu miền Cận Đông, hoặc trong những vùng sườn
đồi lân cận… Tuy nhiên, những khám phá mới đây ở cùng Đông Nam Á đã buộc chúng
ta phải xem xét lại những quan niệm này. Chính những di vật của văn hóa Đông Sơn
đã cho thấy rằng con người ở đây đã bắt đầu trồng cây, làm đồ gốm và đúc đồ dung
bằng đồng sớm hơn hết thảy mọi nơi trên trái đất… sớm hơn các dân tộc Cận Đông,
Ấn Độ và Trung Hoa tới cả hàng mấy ngàn năm.
 Văn hóa Đông Sơn có vị trí và vai trò đặc biệt quan trọng trong tiến trình lịch sử
văn hóa Việt Nam. Nền văn hóa này là cơ sở vật chất cho việc hình thành nhà
 nước đầu tiên Văn Lang - Âu Lạc, nhà nước đầu tiên thời đại các Vua Hùng, và là
nền tảng cho sự hình thành bản sắc văn hóa Việt cổ, cũng như văn minh Đại Việt
sau này.
 Theo đánh giá của các nhà khảo cổ học, những di vật của văn hóa Đông Sơn
đã trở thành những tư liệu sống động, phản ánh cuộc sống sôi động, hào
hùng của chủ nhân văn hóa Đông Sơn từ hơn hai nghìn năm trước. Và văn
minh Đông Sơn đã trở thành một thành tố quan trọng cho việc lập nên quốc
gia, dân tộc Việt Nam, và là niềm tự hào của chúng ta về tổ tiên thuở bình
minh của lịch sử.