CEBUANO

POKLOR
MCDAWN GENERALAO
DIVINA CHELLO C.
MARIBLANCA
RICHARD B. MAGALZO
JAY JEB R. BACUS
CHARLENE F. ATON
ANNABEL B. BELONIO
DIOSCORA S. JIMENEZ
CHARISE S. SALIBAY
MARJORIE O. MALINAO
CEBUANO POKLOR
KWENTONG-
AWITING-BAYAN
BAYAN

KARUNUNGANG- MAIKLING
BAYAN KWENTO

KATUTUBONG PAMAHIIN AT
SAYAW PANINIWALA

TULANG-BAYAN
SANGGUNIAN
 Ref:
Dili malubad kining pagbati
Bisan sa unsa nga katarungan
Kay unsa pay bili ning kinabuhi
MATUD NILA
Kon sa gugma mo hinikawan
(Ben Zubiri)
Chorus:
I
Ingna ko nga dili ka motuo
Matud nila ako dili angay
Sa mga pagtamay kong naangkon
Nga magmanggad sa imong gugma
Ingna ko nga dili mo kawangon
Matud nila ikaw dili malipay
Ang damgo ug pagsalig sa gugma mo
Kay wa akoy bahandi nga kanimo
igasa
(Instrumental)
II
Coda:
Gugmang putli mao day pasalig
Ingna ko nga dili ka motuo
Maoy bahanding labaw sa bulawan
Sa mga pagtamay kong naangkon
Matud nila kaanugon lamang
Ingna ko nga dili mo kawangon
Sa imong gugma ug parayeg
Ang damgo ug pagsalig sa gugma mo
 MAIKLING TALAMBUHAY NG KOMPOSITOR

Si Wenceslao "Ben" Zubiri (Setyembre 28, 1911 - Nobyembre 9, 1969), na kilala

rin bilang Iyo Karpo ay isang kompositor, artista, at personalidad ng media sa
Pilipinas. Ang pinakatanyag niyang komposisyon, kung saan sinulat niya ang
parehong mga liriko at musika, ay ang kantang Matud Nila (sa English na
"They Say").

Si Zubiri ay isinilang sa isla ng Cebu noong 1911 at nagsimula ng kanyang pag-

aaral sa San Nicolas Elementary School. Mula sa murang edad, nagpakita na
siya ng kakayahan sa pag-awit at musika.

Nagkaroon siya ng papel sa pelikulang Bertoldo-Balodoy, na siyang unang

pelikulang Cebuano na naipalabas. Si Ben Zubiri ay sumulat din ng mga
kantang Cebuano. Noong 1941 ay isinulat niya ang kanyang pinakatanyag na
awit na, Sabi Nila. Ang kantang ito ay binansagan ng ilan bilang
pangkulturang awit ng mga Cebuano. Siya rin ay isang komedyante sa mga
drama sa radyo pati na rin ang pag-aalok ng payo sa programang Purico
Amateur Hour.
Namatay si Ben Zubiri noong 1969. Isang kalye sa Barangay Labangon sa
Lungsod ng Cebu ang pinangalanan sa karangalan ni Zubiri.
 BISAN SA DAMGO LANG
(Emillio Villareal)

Pagkapait diay nga bati-on sa dughan

Diin ang gugma ta way kagawasan
Apan angkonon ko
ang katungod sa paghigugma
Higugmaon ko ikaw bisan sa damgo lang

Pagkatam-is unta nga bati-on

Kon wala pay utlanan ang gugma

Ang imong pahiyom magpabilin ning dughan

Handumon ko ikaw,
bisan sa damgo lang...
Pagkatam-is unta nga bati-on
Kon wala pay utlanan ang gugma

Ang imong pahiyom magpabilin ning dughan

Handumon ko ikaw,
bisan sa damgo lang...
Handumon ko gayud,
bisan sa damgo
lang...
 MAIKLING TALAMBUHAY NG KOMPOSITOR

Si Emilio Villareal (Disyembre 21, 1920 - Setyembre 12,

2011), na tinawag ding Maestro Mil, ay isang kompositor at
musikero ng Cebuano. Ipinanganak sa Boljo-on, Cebu noong
1920, si Mil ay mula sa isang Tsino-Espanyol na pamilya ng mga
musikero.

Nagpunta siya sa pagiging isang pianist ng kawani at kalaunan,

ang Musical Director ng Cebu Broadcasting Company (1948–
1982). Sa pagdating ng telebisyon, napili siya bilang Musical
Director ng Channel 7 na Sali Kami (1983–1988). Kabilang sa mga
hindi malilimutan ay ang "Bisan sa Damgo Lang", isang awiting
pinasikat at inawit ni Pilita Corrales, ang pinakahalagang
babaeng mang-aawit ng ballad ng Pilipinas.

(Dommingo Lopez)
Ania si Rosas Pandan
Gikan pa intawon sa kabukiran
Kaninyo makiguban-uban
Sa gisaulog nga kalingawan
Balitaw day akong puhunan
Maoy kabilin sa akong
ginikanan
Awit nga labing kara-an
Nga garbo ning atong
kabungturan
Ayayay ayayay ayayay
Ayay sa atong balitaw
Manindot pa ug sayaw
Daw yamog ang kabugnaw
Dika dong dika dong dika dong
Ayay usab si Dodong
Nagtan-aw kang Inday
Nagtabisay ang laway
Ayayay ayayay ayayay
ROSAS PANDAN
Aya-ay sa akong balitaw Tigadong tigadong
Kanindot ba mosayaw tigadong
Daw yamog ang kabugnaw
Ayay usab si Dodong
Tigadong tigadong tigadong Nagtan-aw kang Inday
Nagtabisay ang laway
Ayay usab si Dodong
Nagtan-aw kang Inday Ayayay ayayay ayayay
Nagtabisay ang laway Aya-ay sa akong balitaw
INSTRUMENTAL... Kanindot ba mosayaw
Daw yamog ang
kabugnaw
Balitaw day akong puhunan
Tigadong tigadong
Maoy kabilin sa akong tigadong
ginikanan
Awit nga labing kara-an Ayay usab si Dodong
Nga garbo ning atong Nagtan-aw kang Inday
kabungturan Nagtabisay ang laway
Ayayay ayayay ayayay Nagtan-aw kang Inday
Nagtabisay ang laway
Aya-ay sa akong balitaw
Kanindot ba mosayaw
Daw yamog ang kabugnaw
 MAIKLING TALAMBUHAY NG KOMPOSITOR

Ang kompositor na si Domingo “Minggoy” Lopez, na kilala

bilang Noy Minggoy. Ipinanganak noong Agosto 12, 1912,
ang anak na ito ni San Nicolas ay nagsimulang hampasin
ito ng malaki sa mga dakilang tagagawa ng musika at mga
artista sa entablado noong siya ay 20. Ibinigay niya sa
lahat ng mga mahilig sa musika ang mga Cebuano tulad ng
kayamanan tulad ng Rosas Pandan ", Kruchay-Sakayanon",
Lusay "," Hagki ako "," Bakakon ka Diay "," Saksi ning
Kabulakan ", at maraming iba pang mga komposisyon.
Namatay siya noong siya noong Enero 20, 1981, sa edad na
68.
BUGTONG/ TIGMO (CEBUANO)

1. Tigmu-tigmu agukoy, ugma na ta mag-asoy. – damgo /

panaginip
2. Gamay pa si pare, kusog na musaka’g lubi. – hulmigas
/langgam
3. Murag tawo murag dili, ang lawas murag tiki, naay ulo
murag plato, naay ikog, isa’y kamot. Hawiri akong ikog kay
mosalom ko. Unsa man? – luwag / sandok
4. Dili isda, dili pato; sa may tubig magtingog kung gusto. –
baki / palaka
5. Nitago sa tumang kangil-ad ug mapagarsibohong
nigawas sa tumang kaanyag. – kabakaba /paroparo
6. Ug malipay, mogamay; ug masuko mudaku. – mata
7. Sa layo pa, nakaila; sa duol na, nagpangutana –
paglubong sa patay/ naglilibing ng patay
8. Pula-pula, bungoton, may liso sa ilalom kon ukbon. –
rambutan
9. Nagatago nga nagabukot, nagpakita sa iya bungot. – mais
10. Itlog ang iya ngalan, apan kini siya ikogan. – lusa o itlog sa
kuto / lisa
SANGLITANAN (SALAWIKAIN)

1. Ang hipong natutulog pagadad-on sa sulog

(Ang hipong natutulog natatangay sa agos)

2. Ang samad sa kumingking pagabati-on sa tibuok

lawas.
(Sugat sa kalingkinan dama ng buong katawan.)

3. Magpatuga’g kamatay monggos ra man diay.

(Huwag nang magpapakamatay kung munggo lang ang
lulutuin.)

4. Ayaw paghinalig, Baki, nang dakung linaw; Muabot

ang dakong hulaw, sa ugang liki ka mopauli.
(Huwag magtiwala, Palaka, sa lawang malaki; Darating ang
tagtuyot, sa tigang na lupa ka mauuwi.)
SAWIKAIN

1. init ug ulo – gisapot, nasuko / galit

2. dako’g ulo – hambugero / mayabang
3. dunay gamay – buangon / nababaliw
4. taas ug panlantaw – dunay ambisyon/ ambisyosa/o
5. nagpasinaw ug lingkuranan – walay trabaho /
walang trabaho
6. sakit ang dughan – naguol / nalungkot
7. gapas-an sa kalibutan –dunay dakong problema /
may malaking problema
8. walay silingan – ngil-ad ug batasan / masama ang
ugali
9. nagkinto – mabinantayon sa kaugalingong lihok /
maingat
10. pait – lisod / mahirap
SURTIDO

Ang SURTIDO ay orihinal galing sa Cebu. Ito ay isang

parisukat na sayaw na nagmula sa Bantayan. Ito ay
naimpluwensyahan ng mga Espanyol, Mexican, at
Pranses kasama ang mga indigenous na mga
elemento.
Ang salitang surtido ay hango sa wikang
Espanyol na literal na nangangahulagang "halu-halo" o
"halo-halong koleksyon ng bagay o tao." Tinawag na
surtido dahil halu-halo ang hakbang at anyo ng sayaw
ayon sa lalawigan na pinanggalingan nito. Sinasayaw
ito ng magkapares na babae at lalaki na pinapakita ang
pagliligawan na nasa saliw ng musikang jota.
ANG ALAMAT NI MARIA CACAO Si Maria Cacao ay isang diwatang naninirahan sa
Bundok ng Lantoy sa Argao. Siya
ay nagmamay-ari ng plantasyon ng cacao kung saan ang mga tagabaryo ay
kumukuha ng kanilang pananim na cacao. Iniluluwas ng diwata at ng kanyang
asawang si Mangao ang mga inaning cacao sa ibang bayan. Sila ay lulan ng gintong
barko. Umaalis sila sa pagbukangliwayway kung saan tulog pa ang mga tagabaryo.
Sa tuwing dumaraan sila sa Ilog ng Argao ay nasisira ang tulay at nagdudulot ng
pagbaha. Ito ay hudyat sa mga tagaroon na naglayag na si Maria Cacao upang
ipagpalit ang kanyang produktong cacao ng ibang kagamitan sa ibang bayan. Sa
kanilang pagbabalik ay dala-dala nila ang iba't ibang kasangkapan mula sa ibang
bayan.
Ang mga kagamitang ito ay pinahihiram ni Maria sa taumbayan. Isusulat lamang nila
ang kanilang hihiraming gamit at ilalagay sa bukana ng kuweba. Kinabukasan sa
kanilang pagbabalik sa kuweba ay matatagpuan na ang nasabing gamit. Lagi't laging
takbuhan ng taumbayan ang diwata upang humiram ng iba't-ibang gamit na
kinakailangan sa mga pagdiriwang tulad ng pista, kaarawan, kasal, binyag at iba pa.
Kalimitang hinihiram ang mga gamit tulad ng damit, plato, kubyertos, at kung ano-
ano pa.
Ngunit dumating ang panahon kung kailan ang mga hinihiram na gamit sa diwata ay
ibinabalik nang sira-sira na, kung minsa'y pingis ang bibig, at kadalasa'y basag-basag
na, o kung malasin hindi na ito naibabalik. Dahil dito, nagdamdam ang diwata at
hindi na muling
nagpakita sa taumbayan.
PAALAM SA PAGKABATA
(Mula sa “Panamilit sa Kabantanon” ni Santiago R. Pepito Jr.)
Isinalin sa Filipino ni Nazareno D. Bas

Ito ay tungkol sa isang batang walang saysay ang buhay at walang

malay sa katotohanan.lagi niyang nakikita ang kanyang ina sa
hagdan na umiiyak at nakatingin sa lambat sa sampayan.siguro'y
naalala ng ina ang araw na itinapon niya iyon at pinagmalupitan siya
ng kanyang asawa.

isang araw ,nagpunta Ang bata sa pawid sa dalampasigan kung saan

pinagbawalan siya ng kanyang ama dahil doon lagi nakatambay ang
kanyang totoong ama.may nakita siyang lalaking naggigitara at
niyakap siya nito.nakita siya ng kanyang ama at binugbog sa
kanilang pag-uwi.nawalan ng malay ang bata kaya nagsisi ang
kanyang ama sa kanyang nagaWa .nagising ang batang umiiyak ang
kanyang ama.at matapos non ay naging maayos na ang pakikitungo
nila sa isat isa.
PAMAHIIN AT PANINIWALA

1. Dili manilhig ug gabie, aron dili mogawas ang grasya.

2. Kung katol ang kamot, naay kwartang moabot.
3. Kung mahulog ang kutsara ug tinidor, naay bisita nga
moabot.
Kung tinidor ang bisita kay lalaki, kung kutsara, ang bisita kay
babae.
4. Kung magdamgo kay tin-aw nga tubig, buot ipasabot
maghilak ka sa kaguol.
Kung magdamgo pud ka ug hugaw ng tubg, buot ipasabot naay
grasya nga moabot.
5. Kung napaakan nimo imong dila, naay nanglibak nimo.
6. Kung gibulinggit ka, nalili ka.
7. Kung naay kabakaba sulod sa balay, ayawg hilabti kay
imo nang mga kaliwat nga nangamatay unya nibisita nimo.
PANINIWALA MULA SA CEBU

SEÑOR SANTO NIÑO / BALAANG BATA

- Ang imahen ng Santo Niño ay isang baptismal gift ng
Portuguese explorer na si Ferdinand Magellan nang dumaong
siya sa Cebu noong 1521.
- Ibinigay niya ito kay Reyna Juana, ang asawa ng chieftain ng
Cebu na si Rajah Humabon. Ang dalawa rin ang naging unang
Kristiyano sa bansa.
- Tanda rin ang imahen ang pagkakaibigan ng dalawang pinuno.
- Ang imahe na 400 taon na ay dating itinatago sa simbahan ng
San Agustin na mas kilala na ngayon bilang Basilica del Santo
Niño at San Nicolas de Tolentino Church.
PANINIWALA MULA SA CEBU

Ang Sinulog ay isa, kung hindi man ang pinakamalaking

selebrasyon na inaabangan ng mga Cebuano at ng mga deboto
ng Señor Santo Niño. Kapag pinag-uusapan ang Sinulog, ang
makukulay na costumes at ang eggrandeng parada ang palaging
pumapasok sa isipan ng marami. Ngunit lingid sa kaalaman ng
marami, mas makulay ang kasaysayan ng pagdiriwang na ito.
Ayon sa paniniwala ng marami, pinasimulan ni Baladhay ang
Sinulog. Isa siya sa mga nasasakupan ni Haring Humabon.
Minsan ay nagkasakit siya at nang inutos ng Hari na dalhin siya
sa kwarto kung saan nakalagay sa altar ang imahe ng Señor
Santo Niño, sinabi niya na doon na umano siya mamamatay.
Iniwan siya ng mga tao habang siya mahimbing na natutulog.
Ngunit biglang nagkaroon ng kaguluhan sa nasabing kwarto at
nakita ng mga tao si Baladhay na may hawak na itak habang
kaharap ang Santo Niño.
 PAMATI SA IMONG KASING-KASING!
Melchor Epan

Bisag Kinsa ka!

Wala na kitay pangayon pa sa kinsa man;
Kon dili ka moayon mamati sa imong kasing-kasing;
Nga mohayag sa imong mga lakaw!

Ayaw pagdali ang imong kinabuhi,

Mahimog musubay sa nauna nimo;
Mamati sa imong kasing-kasing,
Kay naa kay oras, matuman pod kini!
Nga grasya ug maayong kinabuhi hangtod sa

Ayaw kalikay sa maayong pagbatay,

Kon moabot na ang imong oras;
Ug kon namati ka sa imong kasing-kasing,
Dili gayud ka mawala!
 ANG PILIPINAS UG AKO
Ni Charliemaigne L. Cadiz

Pilipinas lugar na ako nagdako

Abunda kayo sa maayong tao
Kugihan, buotan, pinoy kami jud to
Maong ang mga dayo ganahan namo

Mga bisita among pag-atimanon

Ilang gustohon among pagatumanon
Di sila magmahay sa among pakaon
Mga isda presko, lami jud tulahon

Among mga prutas asta jud lamia

Tanan pwede mukaon tiguwang bata
Kung ikaw mukaon pirtika sariwa
Cge na! Palit na! Basin mahutdan ka!
 KALIG-ON SA ATONG KINABUHI
Melchor Epan

Niining kalibutan pagkalami dyud natod puy-an,

Wala na kitay pangayon pa sa kinsa man;
Kay ang Atoang Ginoo ang napangga kanato
Gi-prepara ang paraiso, sa unom ka adlaw lang
Nahimo!
Kon kitang tanan malig-on ang pagtoo
sa iyang mga pag-pangga kanato tanan,
Kon kita mutoo sa gugma kanato sa pagprepara
Sa kalibutan, Nga gibuligan kita nga kanunay
Nga grasya ug maayong kinabuhi hangtod sa kahangturan
Kahangturan nga walay kutob nga
kalipay sa gugma nga hilabihan.
Palihug ang kinabuhing dili nato usikon ug
atoang hatagan importansya
Importansya nga pagpasalamat sa iyang gugma
Walay katapusan, Gugma sa isig katawo nga
Iyang kanunay nga makit-an, Hatagan kita’g
Kanunay nga makit-an
Hatagan kita’g kanunay nga malig-on ang
kinabuhi nga atong giampingan! Amen
SANGGUNIAN:
AKLAT:
1. Buenaobra, N. P., Matienzo, R. C., Barcenas N. U., Villanueva, L. B., Velasquez, E.,
Ugot, I. V., Matute, G. E., Mga salaysay sa rehiyon VII (Mga alamat at kuwentong-
bayan), Si Maria Kakaw, 117-120.
WEBSITE:
1. https://en.wikipedia.org/wiki/Ben_Zubiri
2. https://sea.lib.niu.edu/islandora/object/SEAImages%3ASCLPH248
2. https://en.wikipedia.org/wiki/Emilio_Villareal
3. https://www.youtube.com/watch?v=DAOsWfTkl5s
4. https://www.youtube.com/watch?v=XGmTdOFfucg
5. https://www.youtube.com/watch?v=wCwllSZExe4
6. https://himantayon2.wordpress.com/2009/08/14/mga-kasabihang-sebuwano/
7. https://tl.wikipedia.org/wiki/Salawikain
8. https://www.scribd.com/document/423058127/Mga-Katutubong-Sayaw-Ng-Bisaya
9. https://brainly.ph/question/694043
10. https://ceb.wikipedia.org/wiki/Santiago_R._Pepito,_Jr.
11. https://charoonblogs.blogspot.com/2020/12/paalam-sa-pagkabata-pagsusuri-ng-
pamagat.html
12. https://www.gmanetwork.com/news/news/ulatfilipino/244581/ang-makulay-na-
kasaysayan-ng-sinulog-sa-cebu/story/
13. https://tnt.abante.com.ph/ano-ang-sinulog-santo-nino-festival-saan-ito-nagmula/
14. https://www.youtube.com/watch?v=-CpH3SB9aF0
15. https://panitikan.ph/?fbclid=IwAR2r_knXlY7uEaxh4HlsVjXCqB0YAg6L0_uzMXGDevP
ODHO6xcxYaFZ1jI
16. https://brainly.com.ph
IMAHE:
1. https://www.philstar.com/the-
freeman/cebuentertainment/2019/04/17/1910779/top-100-cebuano-
personalities-ben-zubiri
2. https://www.philstar.com/the-freeman/cebu-
entertainment/2019/04/11/1908986/top-100-cebuano-personalities-domingo-
minggoy-lopez
3. https://en.wikipedia.org/wiki/Emilio_Villarea
4. https://www.pinterest.jp/amp/pin/363032419933027345/
5.
https://1.bp.blogspot.com/BkByNK5OQDg/WCO8vyVo1tI/AAAAAA
AAAoA/ssz_7g9U4U4NY6fdz1ngXluKmbiUeWzZwCLcB/s1600/paalam-sa-
pagkabata-angelleamadrinan.jpg
6. https://theculturetrip.com/asia/philippines/articles/how-a-baby-
jesus-converted-the-philippines-to-catholicism/
7. https://www.spot.ph/things-to-do/the-latest-things-to-
do/84886/sinulog-festival-in-cebu-city-is-canceled-a833-20210107
 MARAMING
SALAMAT PO!