ĐỀ CƯƠNG ÔN TẬP CƠ SỞ KỸ THUẬT ĐO LƯỜNG

Câu 1: Trình bày khái niệm về đo lường và đo lường điện tử? Đơn vị đo là gì?

Câu 2: Trình bày các phương pháp đo, các thiết bị đo?

Câu 3: Thế nào là sai số? Nêu các nguyên nhân, phân loại sai số. Nêu các
phương pháp khắc phục sai số.

Câu 4: Nêu nội dung và cấu tạo của Oscillo. Trình bày kênh lệch ngang X,
kênh lệch đứng Y, kênh điều khiển chế độ sáng Z. Thế nào là súng điện tử?
Nêu hoạt động của hệ thống lái tia.

Câu 5: Trình bày phương pháp đo tần số bằng mạch cầu, phương pháp nghe,
phương pháp đếm xung.

CuuDuongThanCong.com https://fb.com/tailieudientucntt
 BÀI LÀM

Câu 1: Trình bày khái niệm về đo lường và đo lường điện tử

Đo lường là khoa học về các phép đo, các phương pháp và các công cụ đảm
bảo cho chúng, các phương pháp để đạt được sự chính xác mong muốn.

Đo lường điện tử là đo lường về biên độ, tần số và pha của các tín hiệu.

Đơn vị đo là các đại lượng được lấy làm căn cứ để so sánh với đại lượng cần
đo.

Các bước đo lường:

- Xác định đối tượng cần đo

- Xác định thiết bị đo
- Xác định phương pháp đo

Câu 2: Trình bày các phương pháp đo, các thiết bị đo?

Các phương pháp đo:

a) Đo trực tiếp: là phương pháp dùng các máy đo để đánh giá số lượng của đại
lượng đo được. Kết quả đo được chính là trị số của đại lượng cần đo mà
không cần phải tính toán qua một phương trình vật lý nào liên quan giữa các
đại lượng.
Ví dụ:
- Dùng thước kẻ đo độ dài của một dây điện
- Dùng Vôn kế đo điện áp giữa hai đầu đoạn mạch
- Dùng Ampe kế đo dòng điện chạy trong một nhánh
b) Đo gián tiếp: là phương pháp đo mà kết quả đo được không phải là trị số của
đại lượng cần đo mà là các số liệu cơ sở để tính ra trị số của đại lượng cần
đo.
Ví dụ:
- Muốn đo công suất P của đoạn mạch, ta dùng Ampe kế đo dòng điện I
chạy quay đoạn mạch và dùng Vôn kế đo hiệu điện thế U giữa hai đầu
đoạn mạch rồi tính P = UI
c) Đo tương quan: là phương pháp đo dựa trên tương quan giữa các đại lượng
cần đo không phụ thuộc lẫn nhau mà không thể thiết lập được một quan hệ
hàm số nào giữa chúng.
Ví dụ: Đo tín hiệu đầu vào X và đầu Y của một hệ thống nào đó.

CuuDuongThanCong.com https://fb.com/tailieudientucntt
 Các thiết bị đo là các phương tiện để thực hiện các yêu cầu về đo lường. Bản
thân thiết bị đo đã là một mạch được cấu trúc theo một phương pháp đo để
đo lường một đại lượng nào đó.

Câu 3: Thế nào là sai số? Nêu các nguyên nhân, phân loại sai số. Nêu các phương
pháp khắc phục sai số.

Kết quả đo được luôn chỉ có giá trị gần đúng là do có sai số.

1) Các nguyên nhân gây ra sai số:

a) Nguyên nhân chủ quan: Do thiếu thành thạo trong thao tác đo, phương pháp
đo không hợp lý.
b) Nguyên nhân khách quan: dụng cụ đo lường không hoàn hảo, đại lượng đo
được bị can nhiễu nên không ổn định.
Ví dụ: Từ trường trái đất,…
2) Phân loại sai số:
a) Sai số ngẫu nhiên: là sai số do các yếu tố biến đổi bất thường, không có quy
luật gây ra.
Ví dụ: Khi đang đo chu kỳ dao động của con lắc đơn thì có gió thổi qua làm
ảnh hưởng đến kết quả đo.
b) Sai số hệ thống: là sai số do các yếu tố thường xuyên hay các yếu tố có quy
luật tác động khiến cho sai số của lần nào cũng như nhau, nghĩa là kết quả
của các lần đều lớn hơn hoặc nhỏ hơn đại lượng cần đo.
Ví dụ: Kim chỉ thị của Ampe kế luôn bị lệch khỏi vị trí ban đầu, thước đo
được chế tạo vạch đo lệch so với chuẩn,…

3) Các phương pháp khắc phục:

a) Sai số ngẫu nhiên: Vì không biết trước nên ta không hiệu chỉnh được, tuy
nhiên có thể đối chiếu với lý thuyết và thực nghiệm để suy ra kết quả đo
được là kết quả sai không chấp nhận được. Hoặc ta có thể dùng các lý
thuyết về xác suất và thống kê để đánh giá sai số và kết quả đo.
b) Sai số hệ thống: Ta có thể điều chỉnh lại các thiết bị đo hoặc xử lý toán
học để loại bỏ bớt sai số.

Sai số ngẫu nhiên gây nguy hiểm hơn vì chúng ta không biết trước và không
hiệu chỉnh được còn sai số hệ thống có thể hiệu chỉnh được.

Câu 4: Nêu nội dung và cấu tạo của Oscillo. Trình bày kênh lệch ngang X, kênh
lệch đứng Y, kênh điều khiển chế độ sáng Z. Thế nào là súng điện tử? Nêu hoạt
động của hệ thống lái tia.

Cấu tạo của Oscillo gồm:

CuuDuongThanCong.com https://fb.com/tailieudientucntt
 1) Súng điện tử: gồm có sợi đốt F, catot K, lưới điều chế M, các anot A1 và A2.
Nhiệm vụ của súng điện tử là tạo nên một chùm tia điện tử nhỏ, gọn và bắn
tới màn huỳnh quang để phát sang.
2) Hệ thống cặp phiến làm lệch tia điện tử: bao gồm kênh lệch ngang X và kênh
lệch đứng Y có nhiệm vụ làm lệch chùm tia điện tử được bắn ra từ súng điện
tử. Trên các cặp phiến X và Y có đặt các hiệu điện thế, không gian giữa
chúng tồn tại điện trường, do tác động của điện trường này mà chùm tia điện
tử bị lệch.

Độ nhạy = là độ lệch của tia sáng trên màn hình tính ra mm khi hiệu điện
thế trên cặp phiến lệch 1V.

L = khoảng cách từ tâm của phiến lệch đến màn huỳnh quang

d = khoảng cách giữa hai phiến

= điện áp trên anode A2 trong súng điện tử

Với các dao động ký hiện nay độ nhạy khoảng 0.2 – 1mm/V

Để có được dạng của tín hiệu cần đo thì người ta phải đưa điện áp của tín
hiệu đó lên cặp Y còn trên cặp X là xung rang cưa. Do tác động đồng thời của cả
hai cặp X và Y mà tia điện tử dịch chuyển theo cả trục X và Y, quỹ đạo chuyển
động của tia sẽ vạch ra trên màn huỳnh quang hình dạng của tín hiệu cần đo.

Điều kiện để quan sát được tín hiệu là chu kỳ của điện áp răng cưa trên X
phải bằng một số nguyên lần của điện áp cần nghiên cứu trên Y. Nếu không thỏa
mãn điều kiện trên thì trên màn hình sẽ hiện ra một hình luôn di động rối loạn
không quan sát được.

Kênh điều khiển chế độ sáng Z để thay đổi độ sáng của vết tia điện tử trên
màn hình.

3) Màn huỳnh quang : Trên phía trong màn của ống tia điện tử được quét một
lớp mỏng chất huỳnh quang. Khi có điện tử bắn vào thì tại những vị trí bị
bắn, chất huỳnh quang sẽ phát sáng. Ánh sáng thường dùng là màu xanh lá
cây.

Câu 5: Trình bày phương pháp đo tần số bằng mạch cầu, phương pháp đo nghe,
phương pháp đếm xung.

1) Phương pháp mạch cầu:

R1

CuuDuongThanCong.com https://fb.com/tailieudientucntt
 R2

R3 R4
Cầu cân bằng  I = 0  R1. R4 = R2. R3 và
√

2) Phương pháp đếm xung: Ta biến đổi các tín hiệu cần đo (ví dụ là tín hiệu
hình sin) thành các xung tuần hoàn với cùng chu kỳ rồi đưa qua một “cửa sổ”
để đếm xem có bao nhiêu xung, từ đó suy ra tần số f

Phương pháp này thích hợp đo tần số cao

3) Phương pháp nghe: Ta đưa tín hiệu cần đo và tín hiệu đã biết qua một bộ
lọc để thu được tín hiệu |f - |

Theo ngưỡng nghe của tai người mà ta có 4 điểm nghe thấy:

f- = 20 kHz

f- = 3 Hz

- f = 3 Hz

- f = 20 kHz

Ta tính được f =

Youtube: Long Bách Khoa

https://www.youtube.com/channel/UCVob5MBe22XtAPPidppHSgA

Facebook: Long Bách Khoa

https://www.facebook.com/Long-B%C3%A1ch-Khoa-496354677222590/?fref=ts

CuuDuongThanCong.com https://fb.com/tailieudientucntt