Speurneuzen in Mariakerke

1. Plaats - adres
Trekweg 1, 9030 Mariakerke (en omstreken: wandeling van 3,6km)

2. Geolocatie/geolokalisatie
Geef de correcte coördinaten! Exact te bepalen via GoogleMaps (instructiefilmpje te bekijken via Canvas).
51.07762181301004, 3.6752915981005403

3. Korte omschrijving
De leerlingen gaan op stap via een uitgetekende wandeling. Ze proberen de kaart zelf te lezen en de weg aan
elkaar aan te geven. Onderweg passeren we een aantal kastelen en een kerk. In een werkbundel heb ik foto’s
van deze gebouwen uit het verleden geplaatst. Het is de bedoeling dat de leerlingen de gelijkenissen en
verschillen van vroeger en nu waarnemen en aanduiden. Daarnaast maken proberen ze ook een foto van het
gebouw te nemen vanuit het standpunt van de fotograaf vroeger. Op die manier werk ik tijdens één
omgevingsles aan verschillende doelen uit verschillende leergebieden.

4. Doelgroep
3de graad: (5de-) 6de leerjaar

5. Tijdsduur
+/- 100 minuten (voorbereiding + wandeling)

6. Eindtermen
Mens en maatschappij

3. Tijd

3.8. De leerlingen kunnen aan de hand van een voorbeeld illustreren dat een actuele toestand, die voor
kinderen herkenbaar is, en die door de geschiedenis beïnvloed werd, vroeger anders was en in de loop der
tijden evolueert.

Arteveldehogeschool – Educatieve bacheloropleiding voor lager onderwijs

 4. Ruimte

4.1. De leerlingen kunnen aan elkaar een te volgen weg tussen twee plaatsen in de eigen gemeente of stad
beschrijven. Ze kunnen deze reisweg ook aanduiden op een plattegrond.

Muzische vorming

5. Muzische vorming - Media

5.3 De leerlingen kunnen soorten van eenvoudige hedendaagse audiovisuele opnamen en weergavetoestellen
(informatiedragers) aanwijzen, benoemen en ze creatief bedienen.

Wiskunde

3. Wiskunde – meetkunde

Procedures

3.7 De leerlingen zijn in staat zich ruimtelijk te oriënteren op basis van plattegronden, kaarten, foto's en
gegevens over afstand en richting.

7. Leerinhoud
Kaartlezen – stappenplan:

1. Controleer de richting van de kaart.

2. Kom erachter waar je bent. Op straat is de simpelste manier om dat te doen door te kijken naar de
straatnaamborden in de buurt om te zoeken op de kaart.
3. Volg de uitgetekende route naar je bestemming. Creëer onderweg controlepunten om ervoor te zorgen dat
je de weg niet kwijtraakt.

Gelijkenissen en verschillen herkennen:

Door een (oude) foto met de werkelijkheid te vergelijken kunnen we gelijkenissen en verschillen waarnemen.

Standpunt als fotograaf innemen:

1. Ik kijk goed naar de foto.

2. Nu probeer ik te zoeken waar de fotograaf precies stond om deze foto te nemen.
3. Ik ga (als dat mogelijk is) op diezelfde plaats staan.
4. Daarna probeer ik de foto te nemen op de manier zoals de (oude) fotograaf dat deed, zodat ik dezelfde foto
krijg, maar x-aantal jaar later.

8. Lesdoelen
Leerplandoelen:

DL-MV-MED-02.01 De leerlingen kunnen audiovisuele toestellen doelgericht hanteren.

DL-WO-RUI-04.02 De leerlingen kunnen een atlas raadplegen en enkele soorten kaarten hanteren.

DL-WO-TIJD-03.02 De leerlingen kunnen verschillen tussen oude en hedendaagse voorwerpen herkennen en

verwoorden.

DL-WI-MTK-05.06 De leerlingen kunnen mentaal een standpunt innemen en de relatie leggen tussen dat
ingenomen standpunt en het uitzicht (in werkelijkheid, op foto, tekening).

Arteveldehogeschool – Educatieve bacheloropleiding voor lager onderwijs

 DL-WI-MTK-06.14 De leerlingen kunnen met behulp van een kaart de weg vinden in een niet-vertrouwde
omgeving.

Lesdoelen:

1. Met een iPad een foto nemen. (DL-MV-MED-02.01)

2. Een foto nemen vanuit het standpunt van een eerdere fotograaf. (DL-WI-MTK-05.06)
3. Een vooraf uitgestippelde route op een kaart volgen. (DL-WO-RUI-04.02)
4. Aan een groep de weg wijzen aan de hand van een kaart. (DL-WI-MTK-06.14)
5. Gelijkenissen en verschillen tussen een gebouw vroeger en nu aanduiden. (DL-WO-TIJD-03.02)

9. Materiaal
- Fluohesjes
- IPads
- Bundel met foto’s uit het verleden van de kastelen en de kerk
- Kaart met uitgestippelde route
- EHBO-pakket
- (Regenjas)

10. Organisatie
Algemeen:

Voor we op uitstap vertrekken geef ik de leerlingen de tijd om hun fluohesje aan te doen en om nog eens naar
toilet te gaan. Ik laat de leerlingen groepjes van 2-3 maken en zorg dat ze elk een iPad meenemen op stap.
Onderweg is het de bedoeling dat de leerlingen elkaar de weg wijzen via een kaart met uitgestippelde route en
dat ze bij verschillende oude erfgoedgebouwen (kastelen en een kerk) de verschillen en gelijkenissen tussen
vroeger en nu aanduiden. Daarna proberen ze een foto van het gebouw te maken vanuit het standpunt van de
fotograaf uit het verleden.

Afspraken met de leerlingen:

1. We spelen niet op de stoep.

2. We dragen ons hesje tijdens de volledige wandeling.

3. We dragen zorg voor de iPad onderweg.

Tips voor de leerkracht:

1. Zorg dat alle leerlingen vóór de leerwandeling naar toilet zijn gegaan.

2. Voorzie indien mogelijk een extra begeleider (een collega, een ouder,...) om deze uitstap te maken.

3. Zorg steeds voor een aantal extra bundels/pennen/..., want onderweg gaan vaak zaken verloren.

4. De omgevingsopdracht neemt ongeveer 100 minuten in beslag. Het kan handig zijn om wat extra tijd te
voorzien, want onderweg kan altijd wel iets mis gaan.

5. Informeer de leerlingen op voorhand van deze omgevingsopdracht, zodat ze gepast schoeisel dragen om
deze leeruitstap mee te volgen.

Praktische info:

• Zorg dat je steeds een basis EHBO-pakket bij de hand hebt als je op uitstap gaat.

• Voorzie voldoende tijd om de leerlingen vertrekkensklaar te maken.

Arteveldehogeschool – Educatieve bacheloropleiding voor lager onderwijs

 • Vraag de leerlingen op voorhand een regenjas mee te brengen, zodat jullie bij regenweer alsnog op uitstap
kunnen vertrekken.

• Controleer kort voor de uitstap of er onderweg geen onvoorziene omstandigheden zijn opgedoken
(werken, veranderde verkeerssituatie,...).

11. Werkbladen – instructiebladen – richtlijnen…

1. Werkbundel (bijlage 1)
2. Kaart met uitgestippelde route (bijlage 2)

12. Oplossingen - sleutel

1. Oplossingssleutel: geen juist of fout omdat de leerlingen allemaal verschillende dingen kunnen aanduiden.
Ikzelf kan onmogelijk àlle gelijkenissen en verschillen zien. Vandaar enkel een oplossingssleutel met de
oude en recentere foto’s. (bijlage 3)

13. Bronnen
- Baetslé, A. B. (2014). Mariakerke (bij Gent): kasteel Claeys-Bouüaert [Foto]. Geraadpleegd van
https://beeldbank.stad.gent/index.php/image/watch/a67039172e8d4025b9b52955614078b406b66cf7d0
cf4a6799251232769930ffgbbfvpz78pd3sbqb71x8ytmlly4rfko7?s=60623536e35a0&c=1
- Baetslé, A. B. (2014). Mariakerke (bij Gent): Onze-Lieve-Vrouwekerk en Calvarie [Foto]. Geraadpleegd van
https://beeldbank.stad.gent/index.php/image/watch/d12e85ed8c9640af973bee91743f5f9538b6bab351
3747eda503e779c7e22db3ccj8uncgy87xiccnf3e0ci6370rpivul?s=606235f859aed&c=1
- Gioacchino. (z.d.). Kaart Mariakerke [Foto]. Geraadpleegd van
https://www.gioacchino.be/project/mariakerke/pages/plattegrondMariakerke.htm
- Gioacchino. (z.d.). Mariakerke Oost-Vlaanderen. Geraadpleegd op 5 april 2021, van
https://www.gioacchino.be/project/mariakerke/index.htm
- Kasteel Ter Beken. (z.d.). [Foto]. Geraadpleegd van
https://www.vecu.be/afmetingen.php?pays=B&prov=OV&localitenl=Drongen&numart=0234
- Kasteel Van Tieghem De Ten Berghe. (z.d.). [Foto]. Geraadpleegd van
https://www.gioacchino.be/project/mariakerke/pages/W&L-kasteelVanTieghem.htm
- Oerlemans, E. O. (2019). 5x de leukste speelgoed camera’s voor kinderen [Foto]. Geraadpleegd van
https://www.fotografille.nl/fotoproducten/speelgoed-cameras-voor-kinderen
- WikiHow. (2017, 17 november). Kaartlezen. Geraadpleegd op 31 maart 2021, van
https://nl.wikihow.com/Kaartlezen

14. Achtergrondinformatie voor de leerkracht

Kasteel Van Tieghem De Ten Berghe:

Tot in de veertiende eeuw was het domein, waar Kasteel van Tieghem De Ten Berghe staat, in het bezit van
de familie Van Vaernewijck. In 1619 gekend als 't goet van Coolman. Omstreeks 1700 was het in bezit
van Leonard Matijs van der Noodt. Tenslotte werd het eigendom van de familie van Tieghem de ten Berghe.

Paul van Tieghem liet in 1889 het herenhuis slopen om er het neogotische kasteel te laten optrekken. Het
kasteel kwam nog in het bezit van het Duitse leger. Later werd het nog verhuurd aan verschillende families
en instellingen. Het park werd eind twintigste eeuw onteigend voor de aanleg van de brug. Het kasteel kwam
in 1963 in handen van het toenmalige gemeentebestuur. Die vormde het kasteel in 1967 om tot
gemeentenhuis, nu dienstencentrum. Ook de heemkundige kring Marka heeft er zijn thuis gekregen in de
kelders.

Arteveldehogeschool – Educatieve bacheloropleiding voor lager onderwijs

 BRON: Gioacchino. (z.d.). Mariakerke Oost-Vlaanderen. Geraadpleegd op 5 april 2021, van
https://www.gioacchino.be/project/mariakerke/index.htm

Kasteel Ter Beken:

Voor de fusie met Gent lag Kasteel Ter Beken op het grondgebied van Drongen, maar behoorde toen reeds
bij de parochie Mariakerke.

Oorspronkelijk stond het feodaal slot "ter Beken" op het deel van Goet ter Beke. Nadien werd het
doorverkocht aan verscheidene families tot graaf Karel-Willem van Alegambe de eigenaar werd. Deze graaf
liet het slot compleet slopen en er het huidige voorste gedeelte van het kasteel optrekken. Begin twintigste
eeuw tot in 1940 werd het domein bewoond door Amand Casier. Na de Tweede Wereldoorlog kwam het
kasteel met omringend park in het bezit van het Bisdom Gent. Dat er sindsdien het Sint-Paulusseminarie in
onderbrengt.

BRON: Gioacchino. (z.d.). Mariakerke Oost-Vlaanderen. Geraadpleegd op 5 april 2021, van

https://www.gioacchino.be/project/mariakerke/index.htm

Kasteel Claeys – Bouüaert:

Kasteel Claeys-Bouüaert (met park) doorliep een woelige geschiedenis. Er werd tot drie maal toe
nieuwe/extra kastelen/kasteelgebouwen op dit domein gebouwd.

Volgens de kaart van Benthuys uit 1729 was het domein in het bezit van Pieter Frans Penneman. Bij zijn
overlijden werd de Gentse lakenkoopman De Coninck eigenaar van het domein. In 1869 werd het toenmalige
kasteel gesloopt in opdracht van de toenmalige eigenaar. Het gebouw dat in de plaats kwam, was wit
bepleisterd en had boven het middelste gedeelte een driehoekige fronton*. Senator Bracq kwam er wonen
eind 1800 en liet de nu nog bestaande gebouwen optrekken. Door een financiële tegenslag was de heer
Bracq genoodzaakt zijn domein te verkopen.

Zo werd de heer Alfred Claeys-Bouüaert de eigenaar van het domein en werd het kasteel voltooid eind 1800.
Dit volgens de plannen van bouwmeester Schadde. Het kasteel werd bewoond door de familie tot 1971. Het
kasteel en park werd verkocht aan de gemeente Mariakerke. In 1971 werd het voor het publiek opengesteld.

*fronton: driehoekige vorm in de gevel boven een venster of doorgang.

BRON: Gioacchino. (z.d.). Mariakerke Oost-Vlaanderen. Geraadpleegd op 5 april 2021, van

https://www.gioacchino.be/project/mariakerke/index.htm

Onze-Lieve-Vrouwekerk Mariakerke:

Het bouwen en afwerken van de Onze-Lieve-Vrouwekerk was een werk van vele jaren. De oudste vermelding
van de Onze-Lieve-Vrouwekerk dateert van 937, maar de bouwhistorie is moeilijk te achterhalen.

Omstreeks de 13e eeuw hebben belangrijke verbouwingen de kerk uitgebreid in de Scheldegotiek. In de 17e
eeuw werd het schip voorzien van een dak en vensters aangepast in steekvorm. De noordelijke St.-
Jozefskapel dateert vermoedelijk uit de 18e eeuw. Het hoofdaltaar dateert uit de 19e eeuw van beeldhouwer
Leopold Blanchaert. Het altaar wordt sinds enkele jaren niet meer voor de eredienst gebruikt.

Het orgel dateert uit 1823 en werd gemaakt door het bekende orgelhuis Van Petegem et Frères uit Gent,
maar werd verkocht voor 1500 frank aan pastoor De Smet voor zijn hulpkerk te Zele-Heikant. Een nieuw
orgel werd besteld bij het huis Pierre Scheyen te Brussel. De orgelkasten zijn het werk van Pauwels uit Gent.

Arteveldehogeschool – Educatieve bacheloropleiding voor lager onderwijs

 In 1908 gaf pastoor De Beule opdracht aan de Gentse kunstschilder Frans Coppejans om een kruisweg te
schilderen in de zijbeuken.

De preekstoel is van de hand van beeldhouwer Pieter Pauwels. Op de kubusvormige kuip staan verscheidene
bijbeltaferelen. De preekstoel is niet meer in gebruik sedert 1966.

BRON: Gioacchino. (z.d.). Mariakerke Oost-Vlaanderen. Geraadpleegd op 5 april 2021, van

https://www.gioacchino.be/project/mariakerke/index.htm

15. (optioneel) Extra mogelijkheden tot naverwerking

/

Arteveldehogeschool – Educatieve bacheloropleiding voor lager onderwijs

Bijlage 1: Werkbundel

Speurneuzen in
Mariakerke

Naam: ………………………………………………
Arteveldehogeschool – Educatieve bacheloropleiding voor lager onderwijs
 Opdracht 1: Oriënteer jezelf op de kaart en probeer tijdens de
wandelroute je klasgenoten de weg te wijzen.

Opdracht 2: Kijk goed naar de foto in je werkbundel en

vergelijk die met hoe het gebouw er op vandaag uitziet.
1. Duid alle gelijkenissen aan door er een groene cirkel rond te tekenen.
2. Duid alle verschillen aan door er een rode cirkel rond te tekenen.

Opdracht 3: Probeer de foto van vroeger zo goed mogelijk na te

bootsen!
Hoe doe ik dat?
1. Ik kijk goed naar de foto.
2. Nu probeer ik te zoeken waar de fotograaf precies stond om deze foto te
nemen.
3. Ik ga (als dat mogelijk is) op diezelfde plaats staan.
4. Daarna probeer ik de foto te nemen op de manier zoals de (oude)
fotograaf dat deed, zodat ik dezelfde foto krijg, maar x-aantal jaar later.

Arteveldehogeschool – Educatieve bacheloropleiding voor lager onderwijs

 1. Kasteel van Tieghem De Ten Berghe (vroeger)

Arteveldehogeschool – Educatieve bacheloropleiding voor lager onderwijs

 2. Onze-Lieve-Vrouwekerk Mariakerke

Arteveldehogeschool – Educatieve bacheloropleiding voor lager onderwijs

 3. Kasteel Ter Beken

Arteveldehogeschool – Educatieve bacheloropleiding voor lager onderwijs

 4. Kasteel Claeys-Bouüaert

Arteveldehogeschool – Educatieve bacheloropleiding voor lager onderwijs

Bijlage 2: Kaart met uitgestippelde route

1. Link naar verschillende routes:

Stedelijke Basisschool De Brug naar Kasteel van Tieghem de ten Berghe, Gent - Google Maps.pdf

Kasteel van Tieghem de ten Berghe, Gent naar Onze-Lieve-Vrouwkerk - Google Maps.pdf

Onze-Lieve-Vrouwkerk naar Kasteel Ter Beken, Beekstraat, Gent - Google Maps.pdf

Kasteel Ter Beken, Beekstraat, Gent naar Kasteel Claeys-Bouüaert - Google Maps.pdf

2. Embedcode voor ingesloten kaart in site:

<iframe
src="https://www.google.com/maps/embed?pb=!1m52!1m12!1m3!1d5013.475339652732!2d3.669284077674737!3d51.076392468266256!2m3!1f0!2f0!3f
0!3m2!1i1024!2i768!4f13.1!4m37!3e2!4m5!1s0x47c371b30377e46b%3A0xeaeaa6aebfb6d812!2sStedelijke%20Basisschool%20De%20Brug%2C%20Trekweg
%201%2C%209030%20Mariakerke!3m2!1d51.077466799999996!2d3.6752916!4m5!1s0x47c3718eab293c19%3A0x795e652cb7a7c88d!2sKasteel%20van%20
Tieghem%20de%20ten%20Berghe%2C%20Gent!3m2!1d51.0797624!2d3.6804031999999998!4m5!1s0x47c371b11f323715%3A0x460cfa5745b3f2ab!2sOnze-
Lieve-
Vrouwkerk%2C%20Mariakerkeplein%2C%20Mariakerke!3m2!1d51.072555699999995!2d3.6756773999999997!4m5!1s0x47c371c9f1b8e62f%3A0xc32c9204b
3350dfe!2sKasteel%20Ter%20Beken%2C%20Beekstraat%2C%20Gent!3m2!1d51.0744647!2d3.6667275!4m5!1s0x47c371b3f4aafa37%3A0x3d357acab3082c4
1!2sKasteel%20Claeys-
Bou%C3%BCaert%2C%20Kasteeldreef%206%2C%20Gent!3m2!1d51.076080999999995!2d3.6745739!4m5!1s0x47c371b30377e46b%3A0xeaeaa6aebfb6d812
!2sStedelijke%20Basisschool%20De%20Brug%2C%20Trekweg%2C%20Mariakerke!3m2!1d51.077466799999996!2d3.6752916!5e0!3m2!1snl!2sbe!4v1617207
260606!5m2!1snl!2sbe" width="600" height="450" style="border:0;" allowfullscreen="" loading="lazy"></iframe>

Arteveldehogeschool – Educatieve bacheloropleiding voor lager onderwijs

Bijlage 3: Oplossingssleutel werkbundel

Kasteel Van Tieghem De Ten Berghe (vroeger)

Kasteel Van Tieghem De Ten Berghe (nu)

Arteveldehogeschool – Educatieve bacheloropleiding voor lager onderwijs

Kasteel Ter Beken (vroeger)

Kasteel Ter Beken (nu)

Arteveldehogeschool – Educatieve bacheloropleiding voor lager onderwijs

Kasteel Claeys – Bouüaert (vroeger)

Kasteel Claeys – Bouüaert (nu)

Arteveldehogeschool – Educatieve bacheloropleiding voor lager onderwijs

Onze-Lieve-Vrouwekerk Mariakerke (vroeger)

Onze-Lieve-Vrouwekerk Mariakerke (nu)

Arteveldehogeschool – Educatieve bacheloropleiding voor lager onderwijs