Oorlog in Lochristi

1. Plaats - adres
De voortuin van de Sint-Niklaarkerk Lochristi

Dekenijstraat 1, 9080 Lochristi

2. Geolocatie / geolokalisatie
51°05'46.2"N 3°50'00.7"E

3. Korte omschrijving
Welke elementen zien we terugkomen uit de oorlog? 

We bekijken het oorlogsmonument in Lochristi. De kinderen bekijken het oorlogsmonument als informatieve

bron. Als leerkracht vul je informatie aan. Het oorlogsmonument dat zowel ter herdenking staat voor de
slachtoffers van WOI én WOII. Daarna trekken ze foto's van zaken die zij interessant vinden voor de ICT-
verwerking in de klas daarna.

4. Doelgroep
De activiteit is ontworpen voor leerlingen van het 6de leerjaar. Het kan ook gedaan worden met leerlingen
van het 5de leerjaar.

5. Tijdsduur
In totaal heb je zeker 1 uur nodig. 

- Verplaatsing heen: 5min

- Activiteit ter plaatse 20min
- Verplaatsing terug: 5min
- De verwerking in de klas: 20 - 70min. (De verwerking kan ook een andere keer afgewerkt worden.)

6. Eindtermen
Mens en maatschappij

Historische tijd

 3.7. De leerlingen kennen de grote periodes uit de geschiedenis en ze kunnen duidelijke historische
elementen in hun omgeving en belangrijke historische figuren en gebeurtenissen waarmee ze kennis
maken, situeren in de juiste tijdsperiode aan de hand van een tijdband.

 3.8. De leerlingen kunnen aan de hand van een voorbeeld illustreren dat een actuele toestand, die voor
kinderen herkenbaar is, en die door de geschiedenis beïnvloed werd, vroeger anders was en in de loop
der tijden evolueert.

 3.9.° De leerlingen tonen belangstelling voor het verleden, heden en de toekomst, hier en elders.

Algemene vaardigheden tijd

 3.10.° De leerlingen beseffen dat er een onderscheid is tussen een mening over een historisch feit en het
feit zelf.

Brongebruik:

Arteveldehogeschool – Educatieve bacheloropleiding voor lager onderwijs

  5.1. De leerlingen kunnen op hun niveau verschillende informatiebronnen raadplegen.

Nederlands

Schrijven

 4.4. De leerlingen kunnen (verwerkingsniveau = structureren): voor een gekend persoon een verslag
schrijven van een verhaal, een gebeurtenis, een informatieve tekst.

 4.7. De leerlingen kunnen voor het realiseren van bovenstaande eindtermen bovendien:

- hun teksten verzorgen rekening houdende met handschrift en lay-out.

- spellingsafspraken en -regels toepassen in verband met het schrijven van.

- woorden met vast woordbeeld: klankzuivere woorden, hoogfrequentie niet-klankzuivere woorden.
- Woorden met veranderlijk woordbeeld (regelwoorden): werkwoorden, klinker in open/gesloten lettergreep,
verdubbeling medeklinker, niet-zuivere eindletter, hoofdletters, interpuncties . , ? ! : 

ICT

 5. De leerlingen kunnen ICT gebruiken om eigen ideeën creatief vorm te geven.

7. Leerinhoud
- De Eerste Wereldoorlog dateerde in 1914-1918
- De Tweede Wereldoorlog dateerde in 1940-1945
- Er zijn vandaag nog steeds herdenkingsplaatsen van de wereldoorlogen zoals het oorlogsmonument in
Lochristi. 
- Er zijn oorlogsmonumenten om de doden te herinneren en herdenken. 
- Als ik zo'n oorlogsmonument zie, vind ik dat....
- Er zijn heel wat slachtoffers gevallen tijdens de wereldoorlogen in de gemeente Lochristi. 
- Het oorlogsmonument is gebouwd na de Eerste Wereldoorlog voor de slachtoffers. Daarna hebben dit
aangepast zodat het oorlogsmonument een herdenkingsplaats was voor zowel WOI als WOII. 
- Als ik een krant schrijf let op op de lay-out, titel, alinea's, hoofdletters, leestekens, interpunctie en
spelling.
- Ik kan een online krantenartikel schrijven met de hulp van een online website via de computer. 

8. Lesdoelen
De leerlingen kunnen...

1. Illustreren dat het oorlogsmonument door de geschiedenis beïnvloed werd.

2. Illustreren dat in de loop der tijden het oorlogsmonument evolueert in Lochristi. 
3. Het oorlogsmonument situeren in de Nieuwe Tijden aan de hand van een tijdsband. 
4. WOI situeren in de Nieuwe Tijden a.d.h.v. een tijdsband.
5. WOII situeren in Onze Tijd a.d.h.v. een tijdsband. 
6. Bij het verleden spontane reacties uiten. 

Arteveldehogeschool – Educatieve bacheloropleiding voor lager onderwijs

 7. Het oorlogsmonument gebruiken als informatiebron: Jezus, engel met een lauwerkrans, soldaat, datums
van de wereldoorlogen, gestorven soldaten. 
8. Verwoorden dat verhalen van gestorven slachtoffers meningen zijn en geen feiten.
9. Een verslag schrijven in de vorm van een krant. 
10. Bij een schrijfopdracht rekening houden met: lay-out, titel, alinea's, hoofdletters, leestekens, interpunctie
en spelling. 
11. ICT gebruiken om eigen ideeën creatief vorm te geven in een eigen kant a.d.h.v. KrantenMaker.

9. Materiaal
Leerkracht

- Computer

- SD-kaarten

- Een tussenstuk met een SD-kaart aansluiting (voor de foto's op de computer te plaatsen)

- Eventueel een blad met de te vertellen informatie op

Leerlingen

- Camera's

- Computers

- Werkbundel

- Fluohesjes

10. Organisatie
Afspraken met de leerlingen...

- Als de juf een hand in de lucht steekt, word ik stil en luister. 

- We lopen per twee tijdens de verplaatsing.

- We dragen een fluohesje.

- We zijn voorzichtig en blijven bij de groep. 

- Als we moeten oversteken, wachten we op de juf. 

- We zijn rustig en dragen verantwoordelijkheid voor ons eigen gedrag.

- Ik draag zorg voor het materiaal van de juf (camera's).

- ...

Tips voor de leerkracht

- Zorg dat je achtergrondinformatie hebt. Kinderen zijn zeer nieuwsgierig bij zo'n uitstappen. 

- Maak op voorhand goede afspraken met de leerlingen.

- Spreek een signaal af wanneer de leerlingen stil moeten zijn. 

- Spreek duidelijk af wanneer ze foto's mogen trekken. Anders zullen ze teveel afgeleid zijn. 

Arteveldehogeschool – Educatieve bacheloropleiding voor lager onderwijs

 - Druk eventueel de foto's van vroeger op A3 af. Die kan je hen tonen terwijl je voorbij stapt. 

- Aan het oorlogsmonument kan je veilig staan met de leerlingen. Je staat wel aan de Antwerpsesteenweg,
waardoor je geluidshinder kan ondervinden (hangt af van welk moment je op stap gaat). Ik raad aan deze
activiteit niet het eerste uur of het laatste uur van de dag te doen. Zo zal je geen geluidshinder
ondervinden. 

Handig om te weten 

Deze opdracht is een klein onderdeel van een leerwandeling. Interessant is om de voorbereiding van de
leerwandeling te bekijken. Zo krijg je nog informatie over andere plaatsen in Lochristi die doen denken aan de
oorlogen. Of kan je je het zo inplannen dat je alles kan doen, al dan niet op verspreidde momenten.

De leerwandeling en de verwerking vind je in het omgevingsboek.

11. Werkbladen – instructiebladen – richtlijnen…

Arteveldehogeschool – Educatieve bacheloropleiding voor lager onderwijs

12. Oplossingen - sleutel
/

13. Bronnen
Van Branden, G. V. B. (2010). Oorlogsmonument. Inventaris Onroerend Erfgoed.
https://inventaris.onroerenderfgoed.be/erfgoedobjecten/212465

Vinck, M. V. (z.d.). Oorlogsmonument Lochristi - Lochristi - TracesOfWar.nl. Traces of War.

https://www.tracesofwar.nl/sights/47270/Oorlogsmonument-Lochristi.htm 

11 november gaat digitaal. (2020, 11 november). Gemeente Lochristi.

https://www.lochristi.be/nieuwsdetail/2680/11-november-gaat-digitaal

Van Waeyenberge, L. V. W. (z.d.). Belgische Oorlogsgraven Lochristi - Lochristi - TracesOfWar.nl. Traces of

War. https://www.tracesofwar.nl/sights/133182/Belgische-Oorlogsgraven-Lochristi.htm 

Heemkundige Kring De Oost-Oudburg vzw. (2014). De Oost-Oudburg vzw: Vol. Jaarboek 51. Stevens Print.

14. Achtergrondinformatie voor de leerkracht

Theophiel Van der Cruyssen

Het Theophiel Van der Cruyssenhof is een zijstraat van de Stationsstraat, aan de overzijde van het kasteel
Rozelaar. Deze straat werd geopend op 18 september 2004 ter nagedachtenis van deze man die in een
bijgebouw van het kasteel Rozelaar woonde en als weerstander is omgekomen in Duitsland. Theophiel Van
der Cruyssen werd geboren te Lochristi in 1895 en was soldaat tijdens de Eerste Wereldoorlog. Hij huwde,
woonde in verschillende gemeenten en oefende verschillende beroepen uit tot hij hovenier werd op het
kasteel Rozelaar. Tijdens Wereldoorlog II werd hij lid van “L’Eider”-Noord, een afdeling van het “Geheim
Leger”, een weerstandsorganisatie met militair statuut. Daarnaast bestonden in Lochristi ook andere

Arteveldehogeschool – Educatieve bacheloropleiding voor lager onderwijs

 weerstandsorganisaties zoals het Onafhankelijkheidsfront, O.M.B.R en groep G, die allen samen de “Witte
Brigade” werden genoemd. Hun voornaamste activiteit was aanvankelijk zorgen voor onderduikadressen en
rantsoenbonnen voor werkweigeraars. Zij gaven ook onderdak aan enkele joodse kinderen. Theophiel Van
der Cruyssen had wapens verborgen, die Engelse soldaten in 1940 hadden achtergelaten. Naarmate de
oorlogskansen gekeerd waren werden de leden van de “Witte Brigade” actiever en zelfs overmoedig. Op 15
juli 1944 bevrijdden zij te Gent een leider van het Geheim Leger uit de handen van de Gestapo. Opgepakte
mededaders werden gefolterd om informatie los te krijgen.  Daarop volgde ten oosten van Gent een klopjacht
op de weerstanders. Theophiel werd aangehouden in de nacht van 17 op 18 augustus 1944 en belandde in
het strafkamp Neuengamme bij Hamburg. Zware arbeid, ontbering, afwezigheid van verzorging, wekenlang
natte kledij en mishandelingen veroorzaakten massale sterfte. Theophiel stierf op 5 december 1944 in
Meppen-Versen, een buitenkamp van Neuengamme. In december 1945 werden zijn stoffelijke resten
overgebracht naar Lochristi en begraven op het oude kerkhof achter de politielokalen in de Dekenijstraat. Aan
zijn woning naast het kasteel Rozelaar werd toen ook een gedenksteen onthuld.

Sint-Niklaaskerk Lochristi

In 1156 stond er te Lochristi reeds een kapel die afhing van de Heilig Kerstkerk te Gent, waarschijnlijk op de
plaats van de huidige kerk. Oprichting van de parochie tussen 1221 en 1280. Voorheen een driebeukige
vroeggotische kruiskerk uit de 13de eeuw. Heden georiënteerde bakstenen, transeptloze driebeukige
plattelandskerk in classicistische stijl. Oudste deel van de kerk: vierkante gotische kruisingstoren van
Balegemse en Ledische kalkzandsteen uit de 15de eeuw onder korte leien spits, hersteld in 1461.
Spitsboogvormige galmgaten verbonden door omlopende druiplijsten. Schip van vier traveeën onder een
geknikt leien zadeldak; hoogkoor van drie traveeën met blinde driezijdige sluiting en twee recht gesloten
zijkoren van één travee in het verlengde van de zijbeuken. Boven de huidige zoldering van het schip: resten
van de overwelving in steen van Armentières aangebracht in 1632. Onder het dak van de zijbeuken: nog
sporen van drie gedichte gotische vensters die het schip van de vroegere kruiskerk verlichtten. Het koor zou in
1654 vernieuwd zijn en gewelfd in 1695 met stucwerk door De Wilde uit Gent. Bij de vergrotingswerken van
1720 verdween het transept en werden de zijbeuken verbreed; overwelving in 1727. De sacristie in de
zuidoostelijke hoek zou in 1725 bijgevoegd zijn, de berging in 1809. De vierkante doopkapel tegen de tweede
travee van de zuidgevel dateert van 1837. Huidige sacristie (ten zuidoosten) opgericht in 1850.

De geknikte westelijke puntgevel was vroeger bepleisterd en vertoont vandaag duidelijke sporen van de
vergrotingswerken van 1720: bouwnaden en verschillend metselwerk. Zware versneden steunberen op de
scheiding van de beuken met ertussen een verzwaard muurveld. Rechthoekig portaal van 1837 in een
hardstenen omlijsting met rechte kroonlijst op pilasters. Rondboogvenster daarboven uitgespaard in een
deels gedicht spitsbooglicht. Zijbeuken met hoekpilasters, zandstenen plint overeenkomstig de verbreding
van 1720 en een blind steekboogvenster in zandstenen omlijsting met drupstenen. Zuid- en noordgevel met
pilastergeleding en omlijste steekboogvensters onder een gelede daklijst. Een in 1815 gedichte
steekboogpoort met zandstenen hoekblokken onder het tweede venster van de noordgevel. Smallere
eveneens gedichte steekboogdeur in de vierde travee van de zuidelijke gevel. Schaarse sporen van de
vroegere kerk: onder meer een gedicht spitsboogvenster in de oostgevel van de noordelijke zijbeuk en de
hoge zandstenen plint met sporen van vroegere vensters in het zuidelijk zijkoor. Blinde doopkapel met
afgeknot tentdak voorzien van een kleine glazen lantaarn en gevelsteen met jaartal 1837. Sacristie voorzien
van drie hardstenen gevelstenen met jaartal 1850 en vermelding van A. Buyl burgemeester, J. Leirens pastoor
en D. Derkinderen bouwkundige. Zeven gesculpteerde statiën van Onze-Lieve-Vrouw van Zeven Weeën met
houten omlijsting in 1875 opgehangen aan de buitenzijde van de kerk.

Bepleisterd en egaal licht geschilderd kerkinterieur. Bij de vergroting van de kerk verzwaarde kruisingspijlers

rustend op spitsboogvormige scheibogen. Moerbogen van de overwelving van het hoogkoor met

Arteveldehogeschool – Educatieve bacheloropleiding voor lager onderwijs

 stucdecoratie in régencestijl. Zijbeuken overwelfd met kruisribgewelven. Schip opnieuw geplafonneerd in
1816. Stucfries met empiremotieven in de doopkapel.

Mobilair. Schilderijen. Jezus sterft aan het kruis met Maria, Heilige Johannes evangelist en Heilige Maria
Magdalena, doek hoofdaltaar, 1817 door J.B. Maes-Canini. Jezus sterft aan het kruis met Heilige Maria
Magdalena, olie op koper, 17de eeuw.

Hoofdaltaar van marmer en gemarmerd hout uit de 17de eeuw. Noordelijk zijaltaar door W. Wambach uit de
17de eeuw. Zuidelijk zijaltaar uit de 17de eeuw, afkomstig uit de kapel van Lobos. Houten lambrisering met
ingewerkt koorgestoelte, door P. Nijs van 1775. Houten preekstoel van 1869 met gerecupereerde onderdelen
van de vroegere preekstoel door W. Wambach van 1703. Eikenhouten gesculpteerde communiebank door P.
Nijs, gedateerd 1760. Twee eiken biechtstoelen uit begin 18de eeuw, een door W. Wambach en een met
geschilderd medaillon van de Goede Herder door J. Salens; derde biechtstoel van 1850 door D. Derkinderen.
18de-eeuwse houten reliekhouder en twee 18de-eeuwse reliekschrijnen van koper en hout. Arduinen
doopvont met koperen deksel, voorzien van wapenschild van Lucas Munich (+ 1563), laatste bisschop van de
Gentse Sint-Baafsabdij. Diverse 18de-eeuwse grafstenen gemetseld tegen de pijlersokkels. L. Bis en P.
d'Estréorgel van 1662; gerenoveerd door P. van Peteghem (Gent) in 1763, verbouwd door P. van Peteghem in
1847; ombouw in 1903 door A. D'Hondt (Kessel-Lo) en laatste vernieuwbouw door J. Loncke (Esen).

15. (optioneel) Extra mogelijkheden tot naverwerking

Een tweede mogelijkheid voor een verwerking: laat de kinderen zelf een herdenking maken. Dit kan zowel in
2D als in 3D. Geef de leerlingen materialen en/of laat ze zelf materiaal meenemen. Ze gaan beeldend te werk
(leerplandoelen Muzische Talen: beeld).

Arteveldehogeschool – Educatieve bacheloropleiding voor lager onderwijs