Kabanata 3:

Diwa ng
Pagsasalin
Pangatlong talakay
 • Kaninong pananaw o
perspektiba ang basehan natin
kapag nagsasalin?
• Para kanino tayo nagsasalin?
Pag-isipan: • Sino kinakausap ng ating salin?
• Saan tayo kumukha ng
reperensya o sanggunian
kapag nagtutumbas o
nagsasalin tayo?
 • Panloob na pagkakaugnay-ugnay at
pag-uugnay ng mga katangian,
halagahan, kaalaman, karunungan,
hangarin, kaugalian, pag-aasal, at
karanasan ng isang kabuuang
pangkalinangan (o kultura)
Pantayong • Kabuuang nababalot sa at
Pananaw ipinapapahayag sa pamamagitan ng
isang wika i.e., Wikang Filipino

Nagsasariling talastasan/diskursong
pangkalinangan o pangkabihasnan
 • Kung ang tawag mo sa magulang ng
mga kaibigan mo at/o tawag ng mga
Alam mong kaibigan mo sa magulang mo ay tita at
Pilipino ka… tito.
 • Kapag ginagawa mong pangbati ang
Alam mong “tara kain!”
Pilipino ka…
 • Kapag iniisip mong ang Pasko ay
Alam mong nagsisimula ng Setyembre at
Pilipino ka… nagtatapos ng Enero.
 • Kung ginagamit mong panturo ng
Alam mong direksyon ang nguso mo.
Pilipino ka…
 • Kung ang sagot mo sa “saan ka na?” ay
Alam mong “malapit na”
Pilipino ka…
 Wikang Filipino

Isang
“mentalidad”
(natatangi at
katangi-
tanging
kaisipan at
pag-iisip)
 • Pagkakahawig sa isinusulong ni Salazar
na “nagsasariling talastasan/diskurso”
• Tulad ng PP, ibinalangkas ni Alatas ang
mungkahing bilang isa sa mga
“Awtonomong tunguhin ng “pagsasakatutubo”
agham (indigenization) ng agham panlipunang
may “kabuluhan” (relevance) para sa
panlipunan” ni sariling bansa at kultura.
Alatas (2006)
• Bahagi ng pagbubuo ng
“alternatibong diskurso” (alternative
discourse) katapat at tugon sa
diskursong dominante ng kanluraning
agham panlipunan (Western discourse)
Kahulugan ng “nagsasariling
agham panlipunan”
“Yaong independiyenteng nagpapalitaw
ng mga problema, lumilikha ng mga
konsepto, at mapanlikhang gumagamit
ng mga metodolohiya samantalang
hindi intelektuwal na nadodomina ng
ibang tradisyon. Hindi ito
nangangahulugan na walang mga
impluwensiya mula sa at walang
matutuhan mula sa ibang mga tradisyon.
Hindi tinatanggihan ang mga ideya
batay lamang sa pambansa o
pangkulturang pinagmulan ng mga ito. “

Ang Diwa ng Jeepney

(Vinzons, 2015)
Yaong independiyenteng
nagpapalitaw ng mga
problema

Jeepney bilang simbolo ng

Pilipinas at ng pagka-Pilipino.

Jeepney bilang diwa ng

kahirapan sa Pilipinas.
• Diwa: kumakatawan sa esensya
• Kahirapan: kakulangan sa
pangunahing pangangailangan
partikular sa pananalapi
lumilikha ng mga
konsepto
• Pag-iisip: ang mga Pilipino ay hindi sanay sa direktang
paglalahad ng mensahe
• “Ang katok, sa pinto; ang sutsot, sa aso; ang para, sa
tao”
• “God knows Hudas not pay”
• Pakikipagkapwa: kung paano makitungo ang mga
Pilipino sa loob ng jeep
• Ituring ang kanyang sakop
• Pag-abot ng bayad at sukli ng mga kapwa pasahero
• Paglibre sa kasabay na kaibigan
• Pakikipagkwentuhan sa kaibigan o maging sa hindi
kilala
• Pagtulong sa pagbuhay sa gamit ng papaakyat na
kapwa pasahero
• Pagpapabarya ng drayber sa kapwa drayber
• Pagkamalikhain,masining, mapamaraan at
pagkarelihiyoso.
• “God bless our trip”
mapanlikhang
gumagamit ng
mga
metodolohiya
Pagkikipagkwentuhan sa mga
drayber at mga pasahero
samantalang hindi
intelektuwal na nadodomina
ng ibang tradisyon
• Bagamat mula sa Amerika ang
jeep at binago lang natin ito,
ang pagkakakilanlang Pilipino
naman ay produkto ng ating
kasaysayan.
• “Yesterday’s visitor is today’s
native” (Frank Lynch, sinipi ni
Mercado 1994)
Hindi ito
nangangahulugan
na walang mga
impluwensiya • Jeepney mula sa “jeep-knee” at “jitney”
mula sa at
walang
matutuhan mula
sa ibang mga
tradisyon
 • Reaktibong pagbabaligtad sa
Eurosentrikong pag-iisip o patuloy
na dominasyon ng mga tradisyon
Nagsasariling ng agham panlipunan na
Agham kanluranin (Europeo-Anglo-
Amerikano)
Panlipunan • Pagharap sa “hindi-
(Alternatibong Kanluraning”batis ng mga ideya
at konsepto sa agham panlipunan
diskurso: • Ngunit tuloy-tuloy na pagkritika
natibista) at pagsusuri ng kabuluhan ng
mga konsepto mula sa Kanluran
(Alatas, 2006)
Agham Nagsasariling
Panlipunan “kabuluhan”
(relevance)
Agham
ng Kanluran Panlipunan
Ang “Wika” sa Pantayong Pananaw
• Natuklasan ni Salazar ang isang
mahalagang anyo at mekanismo
para sa pagbubuo ng isang
Dalas
nagsasariling agham panlipunan
na hindi sapat na nabigyang-
pansin ni Alatas. Tindi
• “Communication-based
framework” (Mendoza, 2007) Pagbuo ng

Lalim
orihinal na
teorya,
konsepto,
metodo,
suliranin, at
adyenda ng
pananaliksik
 Kabuluhan
Filipino bilang ng agham
Kasangkapan Paggamit ng
panlipunan
sa
sa Agham Wikang sambayanan
Filipino
Panlipunan
Nagsasariling
Agham
Panlipunan
 Mas realistiko ang ideya ng
pambansang lingua franca
para tumukoy sa wikang
“Tamang pambansa ng Pilipinas. Ito ay
Konsepto” ng uri ng Tagalog na natural na
Wikang lumitaw sa Kamaynilaan at
iba pang erya ng bansa kung
Pambansa saan nagtatagpo at
(Nolasco, 2015) nagsasalubungan ang mga
wika ng iba’t ibang
mamayaman.

“wikang nauunawaan ng bawat isa”

“iisang mentalidad”
 • Naglalaman ng kodigo (code)ng pag-unawa at
pagkakaunawaan sa loob ng “nagsasariling
talastasan”
• Hindi makakalahok (o hindi pahihintulutang
lumahok) sa talastasang ito ang hindi
“Mentalidad” nakaaalam ng kodigong panlahat.
sa isang wika • Hindi sapat na ang isa ay nagsasalita o
nagsisikap magsalita at magpahayag sa
wikang Filipino, kailangan idagdag niya ang
tumutubo sa kamalayan ang itinuturing na
iisang mentalidad, kaisipan, kahulugan,
ugali na ipinapahiwatig at binabalutan ng
wikang ito (Hau, 2002)
Paghahambing sa Bahasa Indonesia at
Wikang Filipino bilang wika ng
akademiko at intelektuwal

• Paggamit ng Bahasa Indoesia sa mga

talastasan sa agham panlipunan at
“Araling Indonesia” sa Indonesia.
• Sa kabila ng paniniil at panunupil na
naranasan, naabot ng Bahasa Indonesia
bilang wikang pambansa at seryosong
wika ng intelektuwal at akademikong
produksyon.
 Bahasa Indonesia bilang seryosong
wika ng intelektuwal at akademikong
produksyon: Paano?

BIBLIOGRAPIYA
• Pagtingin sa Larangan ng
Bansa
% ng akda sa % ng akdang % ng akdang
ibang wika salin sa WP orihinal sa bansa Pagsasalin:
Germany 20% 9% 71%
• pagsukat sa antas ng integrasyon ng
(Aleman) (Ingles) komunidad ng pangkomunikasyon sa
Frances 4% 25% 71%
agham panlipunan sa Indonesia hinggil
(Pranses) (Italyano at Aleman) sa isang partikular na paksa at ang mga
Indonesia (B. 51% 29% 20% wika na nakatala sa mga bibliograpiya.
Indonesia) (Ingles)
Philippines
• Hal.
? ? ?
(Filipino) • Mga akda ni Karl Marx
Gaano naman antas ng tindi at dalas
ng panloob na integrasyon ng
Araling Pilipino sa kontekstong
Pilipino?

• Pagtingin sa datos hinggil sa

paggamit ng wikang Filipino sa mga
digri ng MA at PhD sa AP sa Asian
Center (AC) at sa Kolehiyo ng Arte
at Literatura (KAL) (UPD).
 Nagsasariling
talastasan: Ang
komunidad ng
pangkomunikas
yon sa AP

Larawan 1 – Representasyon ng
(mungkahing) Pangkomunidad na
Pangkomunikasyon sa AP.
Nagsasariling talastasan: Ang komunidad
ng pangkomunikasyon sa AP

Larawan 2 – Pagdagdag ng mga

wika at pagtindi ng kompleksidad
ng sistemang pangkomunikasyon
 • Ang diwa ng pagsasalin ng mga
banyagang akda tungo sa wikang
Diwa ng Filipino ay minumungkahi na
magkaroon ng nagsasariling
Pagsasalin: talastasan o pantayong pananaw.
Nagsasariling • Ibig sabihin,
talastasan o • Gumagamit ng orihinal (Filipino) na teorya,
Pantayong metodo, suliranin, layunin sa gawaing-
Pananaw pagsasalin
• Gumagamit ng banyagang akda ngunit
nakapokus sa “kabuluhan” o relevance sa
AP.
Sa pangkalahatan, ang
Diwa ng Pagsasalin ay …
• tumutukoy sa gawaing
pagsasalin na tungkol sa
mga Pilipino at para sa mga
Pilipino.
• tumutukoy sa pagkakaroon ng
salin na ginagamitan ng
punto-de-bista sa loob
(Pilipinas) ngunit kasabay nito
ay patuloy na sinusuri din ang
kabuluhan ng nasa labas
(ibang bansa)
Katapusan ng
talakay.