5

Araling Panlipunan
Ikalawang Markahan – Modyul 2:
Pagsasailalim ng Katutubong
Populasyon
Sa Kapangyarihan ng Espanya
(Pwersang Militar at
Kristiyanisasyon)
Araling Panlipunan – Ikaapat na Baitang
Alternative Delivery Mode
Ikalawang Markahan – Modyul 2: Pagsasailalim ng Katutubong Populasyon sa
Kapangyarihan ng Espanya (Pwersang Militar at Kristiyanisasyon)
Unang Edisyon, 2020

Isinasaad sa Batas Republika 8293, Seksiyon 176 na: Hindi maaaring magkaroon ng
karapatang-sipi sa anomang (anumang) akda ang Pamahalaan ng Pilipinas. Gayonpaman
(Gayunpaman), kailangan muna ang pahintulot ng ahensiya o tanggapan ng pamahalaan na
naghanda ng akda kung ito ay pagkakakitaan. Kabilang sa mga maaaring gawin ng
nasabing ahensiya o tanggapan ay ang pagtakda ng kaukulang bayad.

Ang mga akda (kuwento, seleksiyon, tula, awit, larawan, ngalan ng produkto o brand name,
tatak o trademark, palabas sa telebisiyon, pelikula, atbp.) na ginamit sa aklat na ito ay
nagtataglay ng karapatang-ari ng mga iyon. Pinagsumikapang matunton ang mga ito upang
makuha ang pahintulot sa paggamit ng materyales. Hindi inaangkin ng mga tagapaglathala
at mga may-akda ang karapatang-aring iyon. Ang anomang (anumang) gamit maliban sa
aklat na ito ay kinakailangan ng pahintulot mula sa mga orihinal na may-akda ng mga ito.

Walang anomang (anumang) parte ng materyales na ito ang maaaring kopyahin o ilimbag
sa anomang (anumang) paraan nang walang pahintulot sa Kagawaran.

Inilathala ng Kagawaran ng Edukasyon

Kalihim: Leonor Magtolis Briones
Pangalawang Kalihim: Diosdado M. San Antonio

Bumuo sa Pagsusulat ng Modyul

Manunulat: Philina G. Dadap
Editor: Jessica B. Tan
Tagasuri:
Tagaguhit:
Tagalapat: Earl Bennette A. Roz
Tagapamahala:
Regional Director: Ramir B. Uytico. EdD, CESO IV
CLMD Chief: Rosemarie M. Guino EdD.
Regional EPS of LRMS: Joy B. Bihag
Regional ADM Coordinator: Ryan R. Tiu EdD.
Regional Learning Area EPS: Nova P. Jorge EdD
Schools Division Superintendent: Genis S. Murallos EdD, CESO V
CID Chief: Rosemary S. Achacoso
Division EPS of LRMS: Mario R. Orais
Division ADM Coordinator: Roel C. Tugas
Division Learning Area EPS: Regel C. Mullet

Inilimbag sa Pilipinas ng ________________________

Department of Education – SDO - Region VIII
Office Address: Government Center, Cadahug, Palo, Leyte
Telefax: 053 – 323-3156
E-mail Address: region8@deped.gov.ph
 5

Aralin
Panlipunan
Ikalawang Markahan – Modyul 2:
Pagsasailalim ng Katutubong
Populasyon
Sa Kapangyarihan ng Espanya
(Pwersang Militar at
Kristiyanisasyon)
Paunang Salita
Para sa tagapagdaloy:

Malugod na pagtanggap sa asignaturang Araling Panlipunan Ikalimang Baitang

ng Alternative Delivery Mode (ADM) Modyul para sa araling Pagsasailalim ng
Katutubong Populasyon sa Kapangyarihan ng Espanya (Pwersang Militar at
Kristiyanisasyon).

Ang modyul na ito ay pinagtulungang dinisenyo, nilinang at sinuri ng mga

edukador mula sa pambuliko at pampribadong institusyon upang gabayan ka, ang
gurong tagapagdaloy upang matulungang makamit ng mag-aaral ang pamantayang
itinakda ng Kurikulum ng K to12 habang kanilang pinanagumpayan ang pansarili,
panlipunan at pang-ekonomikong hamon sa pag-aaral.

Ang tulong-aral na ito ay umaasang makauugnay ang mag-aaral sa mapatnubay at

malayang pagkatuto na mga gawain ayon sa kanilang kakayahan, bilis at oras.
Naglalayon din itong matulungan ang mag-aaral upang makamit ang mga
kasanayang pan-21 siglo habang isinasaalang-alang ang kanilang mga
pangangailangan at kalagayan.

Bilang karagdagan sa materyal ng pangunahing teksto, makikita ninyo ang kahong

ito sa pinakakatawan ng modyul:

Mga Tala para sa Guro

Ito'y naglalaman ng mga paalala,
panulong o estratehiyang magagamit sa
paggabay sa mag-aaral.

Bilang tagapagdaloy, inaasahang bibigyan mo ng paunang kaalaman ang mag-

aaral kung paano gamitin ang modyul na ito. Kinakailangan ding subaybayan at
itala ang pag-unlad nila habang hinahayaan silang pamahalaan ang kanilang
sariling pagkatuto. Bukod dito, inaasahan mula sa iyo na higit pang hikayatin at
gabayan ang mag-aaral habang isinasagawa ang mga gawaing nakapaloob sa
modyul.
Para sa mag-aaral:

Malugod na pagtanggap sa Araling Panlipunan Ikalimang Baitang ng

Alternative Delivery Mode (ADM) Modyul ukol sa Pagsasailalim ng Katutubong
Populasyon sa Kapangyarihan ng Espanya (Pwersang Militar at Kristiyanisasyon). .
Ang modyul na ito ay ginawa bilang tugon sa iyong pangangailangan. Layunin
nitong matulungan ka sa iyong pag-aaral habang wala ka sa loob ng silid-aralan.
Hangad din nitong madulutan ka ng mga makabuluhang oportunidad sa
pagkatuto.

Ang modyul na ito ay may mga bahagi at icon na dapat mong maunawaan.

Alamin Sa bahaging ito, malalaman mo ang mga

dapat mong matutuhan sa modyul.

Subukin Sa pagsusulit na ito, makikita natin kung

ano na ang kaalaman mo sa aralin ng
modyul. Kung nakuha mo ang lahat ng
tamang sagot (100%), maaari mong
laktawan ang bahaging ito ng modyul.

Balikan Ito ay maikling pagsasanay o balik-aral

upang matulungan kang maiugnay ang
kasalukuyang aralin sa naunang leksyon.

Tuklasin Sa bahaging ito, ang bagong aralin ay

ipakikilala sa iyo sa maraming paraan tulad
ng isang kuwento, awitin, tula, pambukas
na suliranin, gawain o isang sitwasyon.

Suriin Sa seksyong ito, bibigyan ka ng maikling

pagtalakay sa aralin. Layunin nitong
matulungan kang maunawaan ang bagong
konsepto at mga kasanayan.

Pagyamanin Binubuo ito ng mga gawaing para sa

malayang pagsasanay upang mapagtibay
ang iyong pang-unawa at mga kasanayan sa
paksa. Maaari mong iwasto ang mga sagot
mo sa pagsasanay gamit ang susi sa
pagwawasto sa huling bahagi ng modyul.

Isaisip Naglalaman ito ng mga katanungan o

pupunan ang patlang ng pangungusap o
talata upang maproseso kung anong
natutuhan mo mula sa aralin.
 Isagawa Ito ay naglalaman ng gawaing
makatutulong sa iyo upang maisalin ang
bagong kaalaman o kasanayan sa tunay na
sitwasyon o realidad ng buhay.

Tayahin Ito ay gawain na naglalayong matasa o

masukat ang antas ng pagkatuto sa
pagkamit ng natutuhang kompetensi.

Karagdagang Sa bahaging ito, may ibibigay sa iyong

Gawain panibagong gawain upang pagyamanin ang
iyong kaalaman o kasanayan sa natutuhang
aralin.

Susi sa Pagwawasto Naglalaman ito ng mga tamang sagot sa

lahat ng mga gawain sa modyul.

Sa katapusan ng modyul na ito, makikita mo rin ang:

Ito ang talaan ng lahat ng pinagkuhanan sa

Sanggunian
paglikha o paglinang ng modyul na ito.

Ang sumusunod ay mahahalagang paalala sa paggamit ng modyul na ito:

1. Gamitin ang modyul nang may pag-iingat. Huwag lalagyan ng anumang

marka o sulat ang anumang bahagi ng modyul. Gumamit ng hiwalay na
papel sa pagsagot sa mga pagsasanay.
2. Huwag kalimutang sagutin ang Subukin bago lumipat sa iba pang gawaing
napapaloob sa modyul.
3. Basahing mabuti ang mga panuto bago gawin ang bawat pagsasanay.
4. Obserbahan ang katapatan at integridad sa pagsasagawa ng mga gawain at
sa pagwawasto ng mga kasagutan.
5. Tapusin ang kasalukuyang gawain bago pumunta sa iba pang pagsasanay.
6. Pakibalik ang modyul na ito sa iyong guro o tagapagdaloy kung tapos nang
sagutin lahat ng pagsasanay.
Kung sakaling ikaw ay mahirapang sagutin ang mga gawain sa modyul na ito,
huwag mag-aalinlangang konsultahin ang inyong guro o tagapagdaloy. Maaari ka
rin humingi ng tulong kay nanay o tatay, o sa nakatatanda mong kapatid o sino
man sa iyong mga kasama sa bahay na mas nakatatanda sa iyo. Laging itanim sa
iyong isipang hindi ka nag-iisa.
Umaasa kami, sa pamamagitan ng modyul na ito, makararanas ka ng
makahulugang pagkatuto at makakakuha ka ng malalim na pang-unawa sa
kaugnay na mga kompetensi. Kaya mo ito!
 Alamin

Tatalakayin sa modyul na ito, kung anong paraan ang ginamit ng mga

Espanyol sa pagpapalaganap ng Kristiyanismo sa bansa. Malalaman mo dito, ang
pagkakaiba ng dating paniniwala ng mga katutubo sa relihiyong pinalaganap ng mga
Espanyol. Matutuklasan mo rin dito ang paraang ginamit ng mga Espanyol sa
pananakop ng mga katutubo at sa pagbabago sa buhay ng mga Pilipino nang
mapasailalin sila sa kapangyarihan ng mga Espanyol .

Pagkatapos mong mabasa ang modyul na ito, ikaw ay inaasahang:

 Makasusuri (masusuri) ang mga paraan sa pagsasailalim ng katutubong populasyon

sa kapangyarihan ng Espanya sa:
-Pwersang Militar/ divide and rule
-Kristiyanisasyon
MELC Q2 – AP5PLP-Ig-7

Subukin

Bago ka magpapatuloy sa mga gawain, subukin mo munang sagutin ang mga

tanong. Pumili ng titik ng tamang sagot sa mga pagpipilian. (Basahin ang mga
tanong at) isulat sa (sagutang) papel ang (titik ng tamang) sagot.

1.Ang malaking papel sa pagpapatupad ng Kristiyanismo ay ginampanan ng

A. gobernadorcillo B. pamahalaan C. tahanan D. simbahan

2. Ano ang layunin ng mga Espanyol sa pananakop ng mga katutubo?

A. paglalakbay sa mga magandang (magagandang) tanawin
B. pagpapalaganap ng Kristiyanismo
C. pagpapayaman ng mga katutubo
D. pagtatag ng pamahalaang sultanato

3. Paano naakit ang mga Pilipino sa Kristiyanismo?

A. Binigyan ng sertipiko ang mga Pilipino.
B. Gumawa ang mga katutubo ng paraan.
C. Gumawa ng paraan ang mga prayle para matanggap sila.
D. May libreng pabahay ang mga dayuhan.

1
4. Paano ipinakita ni Magellan na pwersa militar ang pagpasok nila sa pulo
Mactan?
A. Nagdadala (nagdala) sila ng mga pagkain galing sa Cebu.
B. Sinalakay ng mga Espanyol ang Mactan.
C. Nagdaraos (nagdaos) ng pagpupulong si Magellan sa kanilang pinuno.
D. Nagsanduguan (nag-sanduguan) sina Lapu-lapu at Magellan.

5. Sino ang unang itinalagang pinuno ng pwersang Espanyol sa Maynila?

A. Martin de Goite
B. Andres de Urdaneta
C. Ferdinand Magellan
D. Rajah Matanda

III.Pamamaraan

Balikan

Gamit ang iyong sariling papel, pumili ng limang mga pahayag na

nagpapakita ng mga dahilan ng pagpapalaganap ng kolonyalismo ng Espanyol. Titik
lamang ang isulat.

A. Nais ng mga Espanyol na makuha ang mga kayamanang taglay ng mga

masasakop na lupain.
B. Layon ng mga Espanyol na turuan ang mga Pilipino na mahusay na manlalayag.
C. Nais ng mga Espanyol na maipalaganap ang relihiyong Kristiyanismo.
D. Hangad ng mga Espanyol na makamit ang kapangyarihan sa paggalugad ng mga
yaman sa ibang bansa.
E. Gusto rin nilang makita ang ibang lahi ng mga tao sa iba’t ibang bahagi ng
mundo.
F. Nais ding makamit ng mga Espanyol ang karangalan laban sa kanilang mga
katunggaling bansa.
G. Layunin ng mga Espanyol na mapalakas ang kolonyalismo laban sa ibang bansa.

2
 Tuklasin

Kaya mo itong sagutin!

Tingnan at suriin ang nga (mga) larawan sa ibaba. Ano (kaya) ang ibinigay
(ginagawa) ng pari sa maliit na sanggol? Ito ba ay nakikita pa rin natin ngayon?
Saan kaya ito ginaganap? Sa pangalawang larawan, ano kaya ang ginawa
(ginagawa) ng mga tao? Ito ba’y isang mabuting gawain? Maaari mong isulat ang
iyong sagot sa papel .

Suriin

Ang pagdating ng mga Espanyol sa bansa ang naging hudyat sa iba’t bang
mga pagbabago sa buhay ng mga katutubong Pilipino. Ito ang naging daan upang
sila’y (lubusang) mapasailalim sa kapangyarihan ng mga dayuhang Espanyol.
Batid ng mga Espanyol na kulang sa mga kagamitan ang mga katutubong
Pilipino, lalo na sa mga sandata at mga kagamitan sa pakikipaglaban(.) (,) (kaya)
(kaya’t) sinamantala nila ang (mga) kahinaan (kahinaang ito.) ng mga Pilipino.
Kadalasang ginawa (sinalakay noon) ng mga Espanyol ang pagsalakay sa (ang)
mga lalawigan(g kagaya ng Mactan). (Ngunit) Dahil sa pagsalungat ni (hindi
sumang-ayon si) Lapu-lapu na makipagkaibigan (makipag-kaibigan) ni (kay)
Magellan, (dahil dito) nilusob nila (sila ng mga sundalong Espanyol na pinamunuan
ni Magellan, ngunit ipinakita ng mga katutubo ng Mactan ang kanilang tapang at
nagapi nila ang mga mananakop ngunit hindi sila nagwagi at napatay si Magellan.
(Marami pang )Sumunod ang iba pang na mga ekspedisyon na naglalayon ding
sakupin ang bansa sa paraang pwersa militar, kapag hindi ito makukuha sa
kasunduan. (Isa si) Miguel Lopez de Legaspi (na naging matagumpay at kanyang
pinangunahan ang pagtatag ng) ang pamayanan sa Cebu at nabigong ipaglaban ng

3
mga katutubo ang kanilang lugar. Kasunod nito ay nagtayo sila ng (Naitatag din ang
iba pang) mga pamayanan sa mga karatig-lalawigan ng Visayas at Luzon.

Itinalaga si Martin de Goite bilang pinuno ng pwersang Espanyol sa Maynila.

Sa simula, magiliw silang tinanggap ng mga pinuno ng lugar. (Ngunit) Nagtangkang
(tinangkang) sakupin ni Martin de Goite ang Maynila, ngunit (pero) hindi siya
nagtagumpay. Nilusob muli ang Maynila sa pamumuno ni Legaspi, at natalo ang
Kamaynilaan sa (ng) mga Espanyol (.) (at) Tuluyang napasailalim sila sa
pamamahala (nasakop sila) ng mga Kastila. (Napagtagumpayan naman ni Juan De
Salcedo ang) Nagpatuloy ang kanilang pananakop sa mga lalawigan sa timog at
hilagang Luzon. sa pamumuno naman ni Juan de Salcedo.

Layunin din ng mga Espanyol ang pagpapalagananp ng Kristiyanismo sa mga

bansang sakop nila. Ang simbahan ay ginamit ng mga Espanyol sa pagpapalaganap
ng relihiyong Katolisismo o Kristiyanismo. Ito rin (,) ang naging daan sa
pagpapatupad ng Kolonyalismo sa bansa. Pilit na ipinaunawa sa mga katutubo ( ,)
na ang dating paniniwala ay hindi dapat ipagpatuloy, sapagkat ito ay Paganismo o
pagsamba ng mga diyos na naninirahan sa kalikasan.

Kaugnay nito, ang Kristiyanisasyon o pagmimisyon ay pinalaganap nila sa

bansa. Ipinadala ang iba’t ibang misyon at nagtalaga ng mga prayle o mga paring
misyonero para sa iba’t-ibang bahagi ng Pilipinas.

Maraming pagbabago sa paniniwala ng mga katutubong tumanggap ng

Kristiyanismo. Kabilang dito ay ang sumusunod;

a. Pagsamba ng iisang Diyos.

b. Pari ang namumuno sa mga gawaing panrelihiyon tulad ng misa, binyag at iba pa.
c. Pagpapatayo ng simbahan dahil ito ang banal na pook sa pagsamba at
pananampalataya.
d. Ang mga ritwal ay isinagawa kung saan ang mga banal na imahen ng santo ay
ginamit sa pagsasagawa ng seremonya.

Upang mapadali ang pagsasailalim ng mga katutubo sa Kristiyanisasyon,

nagpatupad ang mga Espanyol ng patakarang Reduccion o sapilitang paglilipat ng
mga katutubo sa sentro ng populasyon o pueblo. Dahil dito, nagkakaroon ng
konsepto ang mga katutubo sa paniniwalang panrelihiyon. Ipinaunawa ng (nang)
lubos ng mga prayle na kung hindi sila sinakop ay patuloy pa rin sila sa paniniwala
sa mga bagay sa kalikasan. Sa gayon, ipinalabas ng mga Espanyol na dapat
tanggapin nila ang kolonyalismo para sa Kristiyanismo.

4
 Pagyamanin

Basahing mabuti ang mga sumusunod na tanong sa ibaba. Piliin ang tamang
sagot sa papipilian. (Isulat ang) Titik lamang ang isulat (ng tamang sagot).

1. Ang relihiyong pinalaganap ng mga Espanyol ay ____.

A.paganismo B. katolismo C. kristiyanismo D. animismo

2. Ang Pilipinong nakipaglaban sa pwersa ng mga Espanyol sa Mactan ay si ___

A.Lapu-lapu B. Martin de Goite C. Humabon D. Kolambu

3. Ito ay patakarang sapilitang ipinatupad ng mga Espanyol para lumipat ng tirahan

ang mga katutubo.
A. Ekspedisyon B. Reduccion C. Doctrina D.Kristiyanisasyon
4. Ano ang kadalasang ginawa ng mga Espanyol kung hindi sila tinanggap
(tinatanggap) ng mga katutubo sa kanilang lugar?
A. nagmamakaawa sila B. lumisan sila C. gumamit sila ng pwersa D. nagpaalipin
sila
5. Bakit natalo ang mga Pilipino sa pakikipaglaban sa mga Espanyol?
A. walang bagong armas B. duwag sila C. maawain sila sa dayuhan
D.marunong silang gumamit ng baril

Isaisip

 Kristiyanismo ang tawag sa pagbabagong paniniwala ng mga katutubo sa

pagsamba ng iisang Diyos.
 Paganismo ang paniniwala ng mga (katutubong) Pilipino sa mga bagay sa
kalikasan.
 Simbahan ang ginamit nila (ng mga Kristiyano) na pook dasalan.
 Pwersa militar ang ginamit ng mga Espanyol sa pagsakop sa bansa maliban sa
relihiyon.
 Ang kahinaan ng mga Pilipino sa paggamit ng sandata at pagkakawatak-watak
ang dahilan kaya daling (madaling) napasok ng mga dayuhang Espanyol ang
mga lugar sa bansa.
Okay, pagsikapan natin !

5
 Isagawa

Kilalanin kung anong mga gawaing nakasulat sa ibaba ang nagpapakita ng

pagpapahalaga sa relihiyong Kristiyanismo. Pumili ng tatlo (3) at isulat ang iyong
sagot sa papel.

 Pagsisimba at pagdalo sa misa

 Pagbabasa ng nobela at kwento
 Pagdadasal sa mga anito at diwata
 Pagpapabinyag sa pari
 Paniniwala sa mga santo at santa

Pumili (sa mga sumusunod ng) ng dalawa sa mga gawaing napapakita

(nagpapakita) ng pwersa militar sa sumusunod (na ginamit ng mga Espanyol):

 Paggamit ng armas sa pagpasok sa mga lugar

 Pagbibigay ng mga pagkain sa mga tao
 Pananakot sa mga tao gamit ang lakas

Tayahin

Pagtambalin ang pangungusap sa hanay A sa kaugnay na salita sa hanay B.

Pumili ng titik ng tamang sagot sa bawat bilang. Isulat ang (titik ng) iyong sagot sa
papel:

A B
1.Ginamit ng mga Espanyol sa pagsakop
sa bansa maliban sa pakikipagkaibigan A Cebu

2. Paniniwala sa mga bagay sa kalikasan B. ritwal

3. Ang namamahala sa pagbibinyag at pagmimisa C. simbahan

4. Dito ginanap ang mga gawaing pagmimisa at

iba pang panrelihiyong mga pagdiriwang D. Paganismo

5. Ang unang pamayanang itinatag ni Legaspi E. pari

.
F.pwersa militar

6
 Karagdagang Gawain

Sa inyong papel gumuhit ng hugis puso at isulat sa loob ang mga titik na
nagpapahayag ng pagpapatupad ng Kristiyanisasyon. Gumuhit ka rin ng espada at
isulat sa loob nito ang mga titik na nagpapahayag ng dahas sa pananakop sa mga
pamayanan ngayon.

A.Pagdarasal sa Diyos bilang Panginoon.

B..Pagpapasabog sa mga lugar na aagawin gamit ang bomba.
C.Pari ang namumuno sa misa at mga seremonya ng binyag.
D.Pagtawag sa mga espiritu at diwata kung may handaan sa pista.
E.Paglalagay ng dugo ng hayop sa noon g (noo ng) batang biniyagan.
F. Pagrorosaryo (Pagro-rosaryo) at pagbigkas ng mga dasal sa simbahan.
G. Pagsalakay at gawing (pag-)bihag ang mga mamayan (mamamayan) sa lugar na
sasakupin.

7
 Susi sa Pagwawasto

Subukin
1. d
2. b
3. c
4. b
5. a

Tuklasin
Pagyamanin
(Maaring sagot)
1. c
 Pagbibinyag/ Binyag Balikan
2. a
 Oo 3. b a, c, d, f, g
 simbahan 4. c
 naglabanan/nag- 5. a
aaway
 hindi

Isagawa Tayahin

 Pagsisimba at pagdalo sa misa 1. F

 Pagpapabinyag sa pari 2. D
 Paniniwala sa mga santo 3. E
 Paggamit ng armas sa 4. C
pagpasok sa mga lugar 5. A
 Pananakot sa mga tao gamit
ang lakas

8
Karagdagang gawain

b, g
a, c, f

Mga Sanggunian:

 Maria Annalyn P. Gabuat , Michael M. Mercado, Mary Dorothy dl Jose: Pilipinas

Bilang Isang Bansa, Vibal Group Inc. 2016 p.112-115, 112-123
 Estelita B. Capiña, Gloria P. Barrientos : Pilipinas Bansang Malaya, SD
Publication Inc. 2000 p.49-53.

 Regional Initiated Teachers’ Guide in Araling Panlipunan 5 Second Quarter

9
Para sa mga katanungan o puna, sumulat o tumawag sa:

Department of Education – (Bureau/Office)

(Office Address)

Telefax:

Email Address:

10