SUD KAO TVRDNJA, NOSILAC ISTINOSNE VRIJEDNOSTI i (SUD, SUĐENJE i

REČENICA)
Sud je spoj pojmova kojim se nešto tvrdi ili poriče.

Svaki sud je istinit ili neistinit, i samo sud može biti takav. U savremenoj logici istinitost i
neistinitost nazivaju se istinosnim vrijednostima, pa pomoću toga možemo reći da je sud
misao koja posjeduje neku istinosnu vrijednost.
Suđenje je psihički proces, a sud je rezultat toga procesa. Drugim riječima suđenje je oblik
ili vrsta mišljenja, a sud je oblik ili vrsta misli.

Kao što pojmove izražavamo riječima, tako i sudove izražavamo rečenicama, ali pošto pojam
nije riječ, tako ni rečenica nije sud.
PREDIKACIONA TEORIJA SUDA:
Predikaciona teorija suda sadrži dva pojma, subjekat i predikat, Subjekt je misao o onome
o čemu nešto tvrdimo, a predikat je misao o onome šta o subjektu tvrdimo.
Npr. „Tigar je krvoločan“, pojam tigar je subjekat, jer tvrdimo nešto o tigru, a krvoločan je
predikat, jer tvrdimo o tigru da je krvoločan.

Riječca „je“ u rečenici povezuje subjekt i predikat. Zato je možemo nazvati sponom ili
kopulom. Riječica „nije“ u rečenici „Kornjača nije brza“ razdvaja subjekt i predikat, ali
zahvaljujući njoj možemo promatrati subjekt i predikat kao djelove jedne cjeline.
Riječicu „je“ možemo nazivati pozitivnom ili afirmativnom, a riječicu „nije“ – negativnom
kopulom. Iste takve riječice se mogu pojavljivati i u pluralnom obliku poput: „Policajci su
sumnjičavi.“ i „Trgovci nisu naivni.“.
DA LI JE KOPULA POSEBAN ČLAN SUDA:
Ako je predikat misao o onome šta tvrdimo, onda riječi „je krvoločan“ zajedno izražavaju
predikat, i nikakva nam posebna kopula nije potrebna, također i u sudu „Kornjača nije brza“,
riječi „nije brza“ zajedno izražavaju predikat.

Prema tome kopula nije poseban član suda, nego sastavni dio predikata, a opća formula
suda nije „S-P“ nego jednostavno „S P“.
RELACIONA TEORIJA SUDA:
„Beograd je istočno od Zagreba.“ – neki logičari tvrde da u ovom sudu nije riječ ni o
sadržajnom ni o opsegovnom odnosu pojmova „Beograd“ i „istočno od Zagreba“, nego o
prostornom ili geografskom odnosu Beograda i Zagreba. Prema ovome „Beograd“ i
„Zagreb“ su članovi odnosa, a „istočno od“ je odnos ili relacija u kojoj ti članovi stoje. Ovu
rečenicu možemo upotrijebiti kroz formulu „aRb“ (a – „Beograd“, b – „Zagreb“, R – „istočno
od“).
Opća formula suda po relacionoj teoriji je: R(x,y, ....) gdje tačkice upozoravaju da sud može
imati više nego dva člana.
 EGZISTENCIJALNA TEORIJA SUDA:
„Svijet postoji“ i „Nema vještica“ – neki logičari trvde da treba odbaciti predikacionu i
relacionu teoriju suda. Pošto u svakom sudu imamo jedan pojam (subjekt) i bit je suda u
priznavanju ili poricanju egzistencije onoga što se time pojmom misli. Dakle u rečenicama
subjekt je „svijet“ i „vještica“.
TRADICIONALNA PODJELA SUDOVA:
Prije se smatralo da su svi sudovi sastavljeni od subjekta i predikata, tj. da posjeduju
predikacionu formu. Međutim predikacioni sudovi su dijeljeni po kvantitetu, kvalitetu, relaciji
i modalitetu. Kod Aristotela pronalazimo po kvantitetu, kvalitetu i modalitetu, a po relaciji
saznajemo od njegovog učenika Teofrasta.
Na kraju Kant je zaokružio simetrično ove oblike, te je dobio:
1. Sudovi po kvantitetu: univerzalni, partikularni i singularni,
2. Sudovi po kvalitetu: afirmativni, negativni i limitativni.
3. Sudovi po relaciji: kategorički, hipotetički i disjunktivni.
4. Sudovi po modalitetu: problematički, asertorički i apodiktički.
SUDOVI PO KVANTITETU:
„Svi profesori su rastreseni“ i „Sve amebe su praživotinje“ – jako se razlikuju po sadržaju,
ali slični su po tome što je u oba suda pojam subjekta mišljen u čitavom opsegu (dakle
„raspodjeljen“). Takve sudove nazivamo općim ili univerzalnim.
„Neki romani su dosadni“ i „Neke ptice nisu pjevice“ se razlikuju po sadržaju, ali su slični po
tome što je u njima riječ samo o dijelu opsega pojma subjekta. Takve sudove nazivamo
posebnim ili partikularnim.

„Sljeme je vrh Zagrebačke gore.“ – posebnu vrstu sudova po kvantitetu, Kant slijedeći
Aristotela, navodi takozvane pojedinačne ili singularne sudove, u kojima pojmom-
subjektom mislimo na jedan pojedinačni predmet. Ovi sudovi se smatraju kao podvrsta
univerzalnih.
SUDOVI PO KVALITETU:

„Svi profesori su rastreseni“ i „Neki romani su dosadni“ – zajedničko je to što se njima nešto
tvrdi. Takve sudove nazivamo afirmativnim.
„Neke ptice nisu pjevice“ i „Nijedan pas nije mačka.“ – zajedničko je to što se njima nešto
poriče. Takve sudove nazivamo negativnim.
Podjelu sudova na afirmativne i negativne nazivamo podjelom po kakvoći ili po kvalitetu.

„Duša je nesmrtna“ i „Lažljivci su nepouzdani“ – zasebna vrsta, tj. treća vrsta sudova su
limitativni ili beskrajni. To su sudovi s afirmativnom kopulom i s negativnim predikatom.
Međutim ne mogu se staviti kao treća vrsta zbog toga što ako uzmemo prirodu kopule,
ovakvi sudovi ispadaju kao afirmativni, a ako uzmemo prirodu predikata onda takvi ispadaju
negativni.
 KOMBINIRANA PODJELA PO KVANTITETU I KVALITETU:

„Svi profesori su rastreseni“ – po kvantitetu je univerzalan, a po kvalitetu je afirmativan. Ovakve

sudove nazivamo univerzalno-afirmativnim, a prikazujemo ih formulom: „Svi S su P“.

„Neki romani su dosadni“ – po kvantitetu je partikularan, a po kvalitetu afirmativan. Nazivamo ih

partikularno-afirmativnim, a prikazujemo ih formulom: „Neki S su P“.

„Nijedan pas nije mačka.“ – po kvantitetu je univerzalan, a po kvalitetu je negativan. Nazivamo ih

univerzalno-negativnim, a prikazujemo ih formulom: „Nijedan S nije P“.

„Neke ptice nisu pjevice“ – po kvantitetu je partikularan, a po kvalitetu je negativan, Nazivamo ih

partikularno-negativnim, a prikazujemo ih formulom: „Neki S nisu P“.

Ovakve podjele nazivamo kombiniranom podjelom po kvantitetu i kvalitetu.

Univerzalno-afirmativni: „Svi S su P“, „S a P“, „a“;
Partikularno-afirmativni: „Neki S su P“, „S i P“, „i“;
Univerzalno-negativni: „Nijedan S nije P“, „S e P“, „e“;
Partikularno-negativni: „Neki S nisu P“, „S o P“, „o“.

SUDOVI PO MODALITETU:

„Ionesco je možda najpopularniji suvremeni dramatičar.“ i „Kiša je vjerovatno prestala.“ – riječ

„možda“ u prvom sudu i riječ „vjerovatno“ u drugom sudu imaju sličnu funkciju. Oni upozoravaju da
je moguće da su subjekt i predikat u ovim sudovima povezani onako kako se to sudom govori, ali da
to nije sigurno. Takve sudove kojima se određena veza ponavlja između subjekta i predikata nazivamo
problematičkim.

„Sve živo mora umrijeti.“ i „Željezo nužno tone.“ – riječ „mora“ i riječ „nužno“ imaju sličnu funkciju. Oni
govore da iskazani odnos između subjekta i predikata u ovim sudovima postoji i da je nužno onakav
kakav jest. Sudove kojima tvrdimo nešto nužno nazivamo apodiktičkim.

„Svi profesori su rastreseni“ i „Neki romani su dosadni“ – nemaju riječi „možda“, „vjerovatno“, te u
takvim sudovima u kojima nema takvih riječi, tvrdimo da nešto je doista tako kako se tvrdi. Takve
sudove nazivamo asertoričkim.

SUDOVI PO RELACIJI:

„Željezo je teško.“ i „Kit je sisavac.“ – sudove u kojima povezanost subjekta i predikata nije ničim
uvjetovana nazivamo kategoričkim. Njihova opća forma jeste „S P“.

„Ako učenici marljivo uče, nastavnik je zadovoljan.“ – odnos između „nastavnika“ i „zadovoljstva“
nije neuvjetovan, nego je uvjetovan marljivim učenjem đaka. Takve sudove sudove u kojima je odnos
između S i P uvjetovan nazivamo hipotetičkim. Forma: „Ako je AB, onda je CD“.

„On je lud ili genijalan“ i „Ili Dubrovnik ili Opatija nalazi se u Istri.“ – u prvoj rečenici subjekt se
povezuje sa dva predikata, u drugoj rečenici predikat sa dva navedena subjekta. Prvi sud prikazujemo
kao „S je P1 ili P2“, drugi „S1 ili S2 je P“. Ove sudove nazivamo disjunktivnim.
 SUDOVI PO SLOŽENOSTI
„Tigar je krvoločan.“ – ovakav sud ne možemo raščlaniti na neke jednostavnije sudove, ali
ih možemo raščlaniti na pojmove „tigar“ i „krvoločan“. Ovakve sudove koji se ne mogu
raščlaniti na sudove, a mogu na pojmove, nazivamo jednostavnim. (KATEGORIČKI SUDOVI)
„Ako kiša pada, ulice su vlažne“ – može se podjeliti na jednostavne sudove: „Kiša pada“ i
„Ulice su vlažne“. Takve sudove nazivamo složenim. (DISJUNKTIVNI I HIPOTETIČKI SUD)
KONTRARNI SUDOVI:

„Svi ljudi su smrtni.“ i „Nijedan čovjek nije smrtan.“ – oba suda imaju isti subjekt i predikat,
međutim dok je prvi sud univerzalno-afirmativan, drugi je univerzalno-negativan. Oba suda
imaju isti kvantitet (univerzalna oba), ali se razlikuju po kvalitetu (afirmativan i negativan).
Univerzalno-afirmativni i univerzalno-negativni sud s istim subjektom i predikatom nazivamo
kontrarnim.
Oba kontradiktorna suda ne mogu biti istinita, ali oba mogu, premda ne moraju, biti
neistinita.
KONTRADIKTORNI SUDOVI:
„Svi ljudi su smrtni.“ i „Neki ljudi nisu smrtni.“ – imaju isti subjekt i predikat, ali se razlikuju
po kvantitetu i kvalitetu. Prvi je univerzalno-afirmativan, drugi je partikularno-negativan. Oba
suda imaju isti subjekt i predikat, ali razlika im je u kvantitetu i kvalitetu. Dva suda koja imaju
isti subjekt i predikat, a različit kvantitet i kvalitet nazivamo kontradiktorim.
Dva kontradiktorna suda ne mogu biti ni oba istinita, ni oba neistinita.
SUBALTERNIRAJUĆI I SUBALTERNIRANI SUD
Subalternacija je odnos između dva suda s istim subjektom i predikatom, koji imaju isti
kvalitet, ali se razlikuju po kvantitetu. Univerzalnim nazivamo „subalternirajućim“, a
partikularni „subalterniranim“. Subalternirajući i subalternirani sud mogu bitii oba istinita, ali
mogu biti i oba neistinita. Također mogu se i razlikovati, subalternirajući da bude neistinit,
dok subalternirani da bude istinit. No ne može doći do razlike druge između njih.
SUPKONTRARNI SUDOVI:

Dva suda s istim subjektom i predikatom, od kojih je jedan partikularno-afirmativan, a drugi

partikularno-negativan, nazivamo supkontrarnim. O istinosti supkontrarnih sudova su:
Oba supkontrarna suda mogu biti istinita, ali ne mogu oba biti neistinita. Jedan od njih je
uvijek istinit, dok su ponekad istinita oba.