SUDOVI

SUDOVI PO MODALITETU

Pojmovima možda i vjerovatno izražava se:

1. Problematički sud- veza subjekta i predikata samo moguća ili manje više vjerovatna. (Voz možda kasni)
2. Apodiktički sud-koji tvdi da nešto nužno jest i tako mora biti. (Nakon noći nužno dolazi dan)
3. Asertorički sud-koji tvrdi da nešto jest, mada ne mora biti. (Neke šume nisu guste)

SUDOVI PO RELACIJI

1. Kategorički sud-u kojem odnos između subjekta i predikata nije ničim uvjetovan (Svi mudraci su skromni)
2. Hipotetički sud-uslovni odnos subjekta i predikata nečim je uslovljena (Ako nam je savjest čista onda mirno
spavamo)
3. Disjunktivni sud- sudovi sa više predikata koji se međusobno mogu ali i ne moraju isključivati.

PODJELA SUDOVA PO SLOŽENOSTI Dijele se na jednostavne i složene. Jednostavni sud je sud koji se dalje ne može
raščlaniti, složeni koji se sastoji od 2 ili više jednostavnih sudova. Ljiljan je cvijet- jednostvani. Ako nam je sasvjest čista
onda mirno spavamo-složeni.

1. Hipotetički sud-koji se sastoji od dva suda i fraze(?) ONDA koja ih povezuje. Odnos između dva hipotetička suda
naziva se IMPLIKACIJA. (Bog je stvorio ovaj svijet i ovaj svijet je najbolji mogući svijet)
2. Označimo prvi sud sa A a dugi sa B a čitav složeni sud „ako A onda B“ , onda istinitost ovog suda možemo
skraćeno prikazati. Ako se sud Bog je stvorio svijet istinit, a sud Ovaj svijet je najbolji mogući svijet neistinit.
Onda je nas HIPOTETIČKI sud NEISTINIT.

A B Ako A onda B
I N N
I I I
N I I
N N I

2.Disjunktivni sud-sudovi forme A ili B. (On je lijen ili glup.)

A B A ili B
N N N
N I I
I N I
I I I
Ako je sud on je lijep onda prva kolona je neistinita jer je na taj način demantiran.

Treća kolona- nekad je lijen a nekada ne. Četvrta- naš sud je istinit jer se članovi disjunkcije ne isključuju.

Odnos između disjunktivnih sudova je DISJUNKCIJA.

3. Alternativni sud-alternijs lat. Riječ u značenju izbora između dvije mogućnosti. Nema čovjeka od običnog
smrtnika do velikana koji svakodnevno nije pred nekom dilemom tj. u situaciji da bira između dvije mogućnosti.

Najpoznatija je Hamletova dilema BITI ILI NE BITI- TO JE PITANJE. Cezar je svojoj majci rekao: Majko danas ćeš vidjeti
svog sina kao vrhovnog sveštenika ili kao bjegunca. Uzmemo li Hamletovu dilemu možemo dobiti jedan ALTERNATIVNI
sud forme ili biti ili ne biti. Ovaj alternativni sud se sastoji od 2 suda BITI ILI NE BITI.

Želimo li ispitati istinitost suda pojavljuju se 4 slučaja:

1. Ako su sudovi BITI I NE BITI istiniti onda je naš alternativni sud neistinit jer je jasno da istovremeno ne može i
biti i ne biti.
2. Ako je sud BITI istinit, a sud NE BITI neistinit onda je naš alternativni sud istinit.
3. Ako je sud i BITI neistinit a sud NE BITI istinit onda je alternativni sud istinit.
4. Ako su oba suda neistinita onda je i alternativni sud neistinit.
Odnos između dva alternativna suda zove se ALTERNACIJA.

4. Konjuktivni sud-dva jednostavna suda veznikom „i“ povezani su u jedan složeni sud, a odnos između dva suda
KONJUKCIJOM. (Građani izlaze na izbore i glasaju)

A B AiB
I I I
N I N
I N N
N N N

5. Binegativni sud-niti A niti B (Niti ima niti zna)

A B A niti B
N N I
I N N
N I N
I I N

SUDOVI PREMA MEĐUSOBNIM ODNOSIMA

1. Kontrarni-Kada imamo dva suda od kojih je jedan univerzalno-afirmativan a drugi univerzalno-negativan kažemo
da su u kontrarnom tj u suprotnom odnosu isti subjekat i predikat, kvantitet, različit kvalitet. ( Svi pobjednici su
slavljeni. Nijedan pobjenik nije slavljen.) Od dva kontrarna suda jedan je nužno neistinit, a mogu biti i oba
neistinita.
2. Kontradiktorni sudovi-se razlikuju i po kvalitetu i po kvantitetu.(Svi patrioti su hrabri. Neki patrioti nisu hrabri.)
Od dva kontradiktorna suda jedan je uvijek istinit a drugi neistinit.
3. Supkontrarni sudovi-dva suda sa istim subjektom i predikatom čiji je kvantitet partikularan, a razlikuju se po
kvalitetu nazivaju se supkontrarni sudovi. Postavimo li pitanje o istinosnoj vrijednosti dva supkontrarna suda vidjet
ćemo da je od dva supkontrarna suda jedan uvijek istinik kao u primjeru. A mogu biti istinita oba kao u primjeru.
( Neke šume su guste. Neke šume nisu guste)
4. Subalternirajući i subalternirani- kada dva suda imaju različit kvantitet a isti kvalitet tada su u odnosu
subalternacije, a ako je riječ o razlici u kvantitetu, to znači da je jedan sud UNIVERZALAN a drugi
PARTIKULARAN. A ako su istog kvaliteta to znači da su oba ili afirmativna ili negativna. U tom slučaju
univerzalno-afirmativan i univerzalno-negativan sud nazivamo SUBALTERNIRAJUĆIM sudovima, dok
partikularno-afirmativan i partikularno-negativan sud nazivamo SUBALTERNIRANIM sudovima.

Sve se može predstaviti pomoću logičkog kvadrata

A kontrarnost E
subalternacija subalternacija
kontradiktorni

I supkontrarnost O

Sve osnovne vrste sudova prema njihovom međusobnom odnosu možemo skraćeno prikazati tzv.logičkim kvadratom.

Gornji lijevi ugao kvadrata obilježen je samoglasnikom A tj. samoglasnik lat. Riječi AFIRMO TVRDIM, izjavljujem
a označava UNIVERZALNO AFIRMATIVNE sudove.

Gornji desni se obilježava sa E tj. prvim samoglasnikom lat.riječi NEGO(?) a označava UNIVERZALNO NEGATIVNE.

Donji lijevi označava PARTIKULARNO-AFIRMATIVNE sudove.

Donji desni označava PARTIKULARNO NEGATIVNE sudove.

Gornja strana označava KONTRARNE sudove-kontrarnost kao njihov odnos.

Donja-subkontrarne sudove.

Okomite-subalternirane i subalternirajuće(?)

Obje dijagonale označavaju kontradiktorne udove.