Римско право

Асс. м-р Тимчо Муцунски

2017-2018
Salus populi suprema lex
esto
–Marcus Tillius Cicero
Клучни методолошки прашања при
изучување на предметот

1. Историскиот контекст: Разбирање на политички,

уставен, економски и социјален контекст

2. Користењето на Латинскиот: Колку ќе ни биде

потребен Латинскиот по предметот Римско право?

3. Современа релевантност: Влијанието врз

современите правни системи

4. Илустративни извадоци: Користење на извори

Цел на часовите оваа недела

✤ Изучување на статусното право, и тоа:

Правната способност на физичките лица

Деловната способност на физичките лица

Правната и деловната способност на правните

лица
Статусно право - Поим

Jus quod ad personas pertinent (Правото што се

однесува на лицата) се дели на две групи, и тоа:

1. Правила што ги регулирале прашањата за

правната и за деловната способност на субјектите
во правото како учесници во јавниот и приватниот
живот на римското општество (Лично право), и

2. Правила што ја регулира правната положба на

одредени лица во семејството (Семејно право)
Што претставува статусното право

✤ Правнита правила со кои била регулирана

правната положба (status) на одделни лица
(persona, caput) или на цели категории население
на римската држава како учесници во јавниот и во
приватнио живот, со други збоорви статусното
право претставувало збир на правни правила со
кои биле регулирани прашањата за правнат аи за
деловната способност на субјекте во правото
Правна и деловна способност

✤ Правна способност (Capacitas Juridica): Својство на

лицата да бидат носитело на права и обврски.

✤ Деловна способност (Capacitas Agendi): Способност

на субјектите во правото самостојно да истапуваат
во правниот сообраќај, односно самостојно да се
служат со признатите права и лично да ги
исполнуваат преземените обврски.
Субјекти во правото

✤ Врз основа на прописите на римскиот правен поредок

само луѓето можеле да бидат носители на права и бврски
или субјети на правото (Hominum causa omnen jus
constitutum est).

✤ СЕПАК, правен субјективите бил признавам и на

правилно формирани колективи, како и на одделни
имотно маси наменетни за трајно намирување на
потребите на потесен или поширок круг лица.

✤ Persona physicae/persona morales или personal juridicae

✤ Status civitatis - Права гарантирани со правниот
поредок (Право на граѓанство)

✤ Status libertatis - Право на живот и слобода

✤ Status servitutis - Оние кои се наоѓале во положба

на робови
Правна способност на римските
граѓани (status civitatis)
✤ Здобивање со граѓанство: Со раѓање (jus sanguinis) или
со природување (naturalisatio)

✤ Содржина на римско граѓанство: Jавно (Jus suffragii, Jus

honorum) vs. Приватно (jus conubii, jus comercii)

✤ Ограничување на правна способност на римските

граѓани:

✤ Престан на правната способност на римските

граѓани:Природна смрта; Граѓанска смрт
Правна способност на латините и
перегрините (status libertatis)

✤ Латини

✤ Перегрини
Правна положба на робовите (servi)

✤ Извори на ропството

✤ Содржина на ропството

✤ Начини на престанување на ропството

Правни лица во старото право

✤ Римската држава

✤ Државни и општествени установи

Правни лица во класичното право

✤ Државата: Субјект на јавното и приватното право

✤ Заедница

✤ Стопански претпријатија(societates publicanorum,

societies argentaroiorum)
Правни лица во пост-класичното
право

✤ Universitates person arum (Collegium, Corpora,

Sodalitates, Societas и Universitates rerum (Causae
Piae, Фондови)

✤ Принудни здруженија