‫اب‬

‫کت‬
‫نقد مفهوم‬
‫ات‬
‫صفح‬
‫زیباییشناسی اسالمی‬ ‫ی از‬
‫نقد مفهوم‬ ‫ونه‌ا‬
‫زیباییشناسی اسالمی‬ ‫نم‬

‫چهار رسالۀ کهن دائویی‪:‬‬

‫پیشۀ درون‪ ،‬هنرهای عقل (کتاب یکم و دوم) و تصفیۀ دل‬

‫‪1397‬‬
‫‪1395‬‬
‫‪1395‬‬
 ‫اب‬
‫کت‬
‫ات‬
‫این کتاب ترجمهای است از‪:‬‬
‫صفح‬
‫ی از‬
‫این کتاب ترجمهای است از‪:‬‬
‫تهافت مفهوم علم الجمال االسالمی‬

‫ونه‌ا‬
‫االسالمی‬
‫الجمالسعید توفیق‬
‫تهافت مفهوم علمالدکتور‬
‫توفیق‬
‫سعید ‪1997‬‬ ‫قاهرة‪ :‬دار قباء للطباعة و النشر و‬
‫الدکتورالتوزیع‪،‬‬
‫النشر و التوزیع‪1997 ،‬‬ ‫قباء گردآورنده‪،‬‬
‫للطباعة و‬
‫مترجم‪.‬‬ ‫اسماعیل‪،‬دار‬
‫‪،- 1366‬‬ ‫سرشناسه‪ :‬رادپور‪ ،‬قاهرة‪:‬‬
‫عنــوان و نــام پدیــدآور‪ :‬هنرهــای عقل‪ :‬چهار رســاله کهن دایویــی‪ ،‬پیشــه درون‪ ،‬هنرهای عقل‬
‫نم‬
‫اسماعیل رادپور‪.‬‬
‫تعلیقات مترجم‪.‬‬
‫ترجمه وگردآورنده‪،‬‬‫‪،- 1366‬‬‫دل‪/‬‬ ‫رادپور‪ ،‬و تصفیه‬
‫اسماعیل‪،‬‬ ‫سرشناسه‪ :‬و دوم)‬
‫(کتاب یکم‬
‫‪.١٣٩٧‬رســاله دایویی‪،‬صفــا و ســکون‪ ،‬ادرا ک دل‪ ،‬شــرح‬ ‫زندگی روزانه‪،‬‬
‫ســکون‪ :‬پنــج‬ ‫تهران‪:‬صفــا و‬
‫پدیــدآور‪:‬‬‫نــامنشر‪:‬‬‫مشخصات‬
‫عنــوان و‬
‫م‪.‬‬ ‫س‬ ‫‪21/5×1۴/5‬‬ ‫جدول؛‬ ‫؛‬ ‫‪121‬ص‪.‬‬ ‫ظاهری‪:‬‬
‫پنــج مطبــخ‪ ،‬اعمال روزانــه درون‪ ،‬اعمال روزانه برون‪ ،‬به همراه شــرح لیو یــی مینگ بر دایوده‬ ‫مشخصات‬
‫شابک‪978-600-99650-0-7:‬‬ ‫اسماعیل رادپور‪.‬‬ ‫دایویی؛ ‪.2‬‬
‫مطالعاتتعلیقات‬
‫جینگ‪ /‬ترجمه و‬ ‫فروست‪:‬‬
‫زندگی روزانه‪.١٣٩٧ ،‬‬ ‫نویسی‪ :‬فیپا‬
‫فهرستتهران‪:‬‬‫مشخصات نشر‪:‬‬ ‫وضعیت‬
‫یادداشت‪ :‬نمایه‪.‬‬
‫‪ 21/5×14/5‬سم‪.‬‬ ‫نامه‪117 .‬ص‪.‬؛ جدول؛‬ ‫ظاهری‪:‬‬ ‫مشخصاتواژه‬
‫یادداشت‪:‬‬
‫فارسیدوم) و‬
‫(کتــابی‪.‬یکــم و‬
‫شابک‪978-600-99650-4-5:‬االسالم‬
‫هنرهــایجمال‬
‫عقــل‬ ‫درون‪،‬هوم علمال‬
‫پیشــهافت مف‬
‫قراردادی‪ :‬ته‬
‫دایویــی‪،‬‬‫عنوان‬
‫کهــن‬ ‫رســاله‬ ‫د‬ ‫ی‬ ‫ع‬‫س‬
‫چهــار‬ ‫‪،‬‬ ‫ق‬ ‫ی‬ ‫وف‬
‫دیگــر‪:‬‬
‫فروست‪ :‬مطالعات دایویی؛ ‪.1‬‬ ‫ت‬ ‫سرشناسه‪:‬‬
‫عنــوان‬
‫فیپازیباییشناسی اسالمی‪ /‬سعید توفیق؛ ترجمه سوسن عباسیان‬ ‫مفهوم‬
‫نویسی‪:‬‬‫فهرست نقد‬
‫پدیدآور‪:‬‬ ‫تصفیهنام‬
‫وضعیتدل‬ ‫عنوان و‬
‫‪Mysticism‬االسالمی‪ .‬فارسی‬
‫‪ --‬علمالجمال‬‫‪Taoism‬هوم‬
‫موضوع‪:‬هافت مف‬
‫قراردادی‪ :‬ت‬
‫بشلی‪.‬‬ ‫عنوان‬
‫پور‬‫موسی‬ ‫ابراهیم‬ ‫‪--‬د‬‫عرفانسعی‬
‫مقدمه‬ ‫ق‪،‬‬ ‫خوشقانیی‬
‫موضوع‪:‬توف‬
‫سرشناسه‪:‬‬
‫یادداشت‪ :‬نمایه‪.‬‬ ‫تائوئیسم‬ ‫و ندایادداشت‪ :‬واژهنامه‪.‬‬
‫با‬
‫اسالمی‪ /‬سعید توفیق؛ ترجمه سوسن عباسیان‬ ‫‪.1395‬تا‬ ‫شناسی‬ ‫زیبایی‬ ‫مفهوم‬ ‫تهران‪:‬نقد‬
‫پدیدآور‪:‬‬ ‫مشخصاتنام‬
‫عنوان و‬
‫‪1800‬م‪.‬ک دل‪ ،‬شــرح پنج مطبخ‪ ،‬اعمــال روزانه‬ ‫قدیمی‬
‫ســکون‪ ،‬ادرا‬ ‫دایویی‪،‬صفا‪،‬و‬
‫روزانه‬
‫متون‬ ‫زندگی‬
‫چین ‪--‬‬ ‫کتاب‬ ‫‪--‬‬
‫رســاله‬ ‫تائوئیسم‬
‫پنــج‬ ‫موضوع‪:‬نشر‪:‬‬
‫دیگــر‪:‬‬ ‫عنــوان‬
‫‪978-600-96234-1-9‬‬ ‫شابک‪:‬‬ ‫بشلی‪.‬‬ ‫‪21/5×14/5‬پورس‬
‫موسی‬ ‫ابراهیم‬ ‫مقدمه‬ ‫خوشقانی با‬ ‫و ندا‬
‫دایوده جینگ‪.‬‬ ‫‪Taoism‬‬
‫مینگ بر‬ ‫یی‬
‫‪.1395‬‬‫‪China‬م‪.‬لیو‬
‫‪--‬‬ ‫شرح‬ ‫‪-- Early‬‬
‫همراه‬
‫روزانه‪،‬‬ ‫زندگی‬
‫‪94‬ص‪.‬؛‬
‫‪works‬‬
‫برون‪ ،‬به‬
‫کتاب‬
‫ظاهری‪to:‬‬
‫روزانه‬
‫تهران‪:‬‬
‫‪1800‬‬
‫اعمال‬ ‫مشخصات‬
‫موضوع‪:‬‬
‫درون‪،‬‬
‫موضوع‪:‬نشر‪:‬‬
‫مشخصات‬
‫کتابنامه‪.‬‬
‫‪1800‬م‪.‬‬ ‫یادداشت‪:‬‬
‫قدیمی تا‬ ‫متون‬‫نویسی‪--:‬فیپا‬
‫تائوئیسم‬‫فهرست‬ ‫وضعیت‬
‫‪978-600-96234-1-9‬‬‫شابک‪Mysticism:‬‬‫موضوع‪-- Taoism :‬‬ ‫مذهبیم‪.‬‬
‫‪ 21/5×14/5‬س‬ ‫تائوئیسم‬
‫‪94‬ص‪.‬؛‬ ‫‪--‬‬ ‫عرفان‬
‫ظاهری‪:‬‬ ‫موضوع‪:‬‬
‫مشخصات‬
‫موضوع‪ :‬اسالم و هنر‬ ‫‪ --‬اسالم‬ ‫‪Taoism‬‬ ‫های‬
‫‪--‬‬ ‫‪Early‬‬‫‪works‬جنبه‬
‫شناسی ‪--‬‬ ‫‪to‬‬ ‫‪1800‬‬ ‫زیبایی‬‫موضوع‪:‬‬‫موضوع‪:‬‬
‫‪Taoism‬‬
‫کتابنامه‪.‬‬ ‫نویسی‪ :‬فیپا موضوع‪:‬‬
‫یادداشت‪:‬‬ ‫تائوئیسم‬ ‫فهرست‬ ‫موضوع‪:‬‬‫وضعیت‬
‫‪Taoist--‬‬‫‪Philosophy‬‬ ‫موضوع‪:‬‬ ‫قرآن‬ ‫شناسی در‬
‫تائوئیسم‬ ‫فلسفه‬ ‫زیبایی‬‫موضوع‪:‬‬‫موضوع‪:‬‬
‫‪Taoism‬‬
‫موضوع‪ :‬اسالم و هنر‬ ‫‪China‬‬ ‫موضوع‪:‬‬
‫اسالم‬ ‫مذهبی ‪--‬‬ ‫چین‪.‬‬
‫سوسن‪،‬های‬
‫‪ --‬جنبه‬ ‫شناسی‪--‬‬
‫تائوئیسم‬ ‫زیبایی‬‫موضوع‪:‬‬‫موضوع‪:‬‬
‫‪Philosophy,‬‬ ‫مترجم‬ ‫‪،- 1352‬‬ ‫عباسیان‪،‬‬ ‫افزوده‪:‬‬ ‫شناسه‬
‫‪Philosophy, Asian‬‬
‫موضوع‪Asian :‬‬
‫شرقدر قرآن موضوع‪:‬‬ ‫شرق‬ ‫شناسی‬
‫فلسفه‬
‫فلسفه‬ ‫زیبایی‬
‫موضوع‪:‬‬
‫موضوع‪:‬‬‫موضوع‪:‬‬
‫‪2‬ر‪2‬آ‪BL1900/‬مترجم‬
‫‪1397‬ندا‪،- 1363 ،‬‬ ‫خوشقانی‪،‬‬
‫کنگره‪:‬‬ ‫افزوده‪:‬‬
‫بندی‬ ‫شناسه‬
‫رده‬
‫‪China -- Religion‬‬ ‫موضوع‪:‬‬ ‫دین‬ ‫‪--‬‬ ‫چین‬ ‫موضوع‪:‬‬
‫مترجم مقدمهنویس‬ ‫‪،- 1355‬‬ ‫ابراهیم‪،- ،‬‬
‫‪1352‬‬ ‫سوسن‪،‬‬
‫پور بشلی‪،‬‬
‫‪299/51۴82‬‬ ‫عباسیان‪،‬‬
‫موسی‬
‫دیویی‪:‬‬ ‫افزوده‪:‬‬
‫افزوده‪:‬‬
‫بندی‬ ‫شناسه‬
‫شناسه‬
‫رده‬
‫مترجم‬ ‫‪2‬ر‪2‬آ‪BL1900/‬‬
‫‪9041‬ت‪9‬ت‪،-/‬‬
‫ندا‪1363 ،‬‬ ‫‪1397‬‬ ‫افزوده‪:‬کنگره‪:‬‬
‫خوشقانی‪،‬‬ ‫شناسهبندی‬‫رده‬
‫‪BP‬‬ ‫‪232/8‬‬ ‫‪5135۴98‬‬ ‫ملی‪:‬‬ ‫‪1395‬‬
‫کتابشناسی‬‫شمارهکنگره‪:‬‬ ‫ردهبندی‬
‫بشلی‪ ،‬ابراهیم‪ ،- 1355 ،‬مقدمهنویس‬ ‫‪299/51482‬‬ ‫دیویی‪:‬‬
‫دیویی‪:‬موسیپور‬
‫‪297/487‬‬ ‫بندی‬
‫بندیافزوده‪:‬‬‫ردهرده‬
‫شناسه‬
‫‪BP232/8‬‬ ‫‪5135494‬‬
‫‪9041‬ت‪9‬ت‪/‬‬
‫‪4215412‬‬ ‫ملی‪:‬ملی‪:‬‬ ‫کتابشناسی‬
‫‪1395‬‬ ‫شمارهکنگره‪:‬‬
‫کتابشناسی‬ ‫بندی‬ ‫رده‬
‫شماره‬
‫ردهبندی دیویی‪297/487 :‬‬
‫شماره کتابشناسی ملی‪4215412 :‬‬

‫زندگی روزانه‬ ‫کتاب‬

‫زندگی روزانه‬
‫روزانه‪w w w .‬‬
‫زندگی‪e v e r y‬‬
‫روزانه‬ ‫کتاب‬
‫زندگی‪d a y l i‬‬
‫‪fe.ir‬‬
‫اسالمی‬
‫شناسی ‪w w w‬‬
‫زیبایی‪. e v e r y d‬‬
‫مفهوم ‪a y l i f e‬‬
‫‪.ir‬‬ ‫نقد‬
‫توفیقزیباییشناسی اسالمی‬ ‫نقد مفهوم‬
‫سعیدسکون‪ :‬پنج رسالۀ دائویی‬‫صفا و‬
‫خوشقانی‬
‫دائویی‬ ‫اسماعیل ندا‬
‫کهن‬
‫رادپور‬ ‫عباسیان و‬
‫رسالۀ‬ ‫چهار‬ ‫توفیق‬
‫سوسن‬
‫تعلیقات‪:‬‬ ‫سعید‬
‫هنرهاییعقل‪:‬‬
‫ترجمهو‬
‫ترجمه‬
‫خوشقانی‬ ‫پورندا‬
‫بشلی‬
‫رادپور‬ ‫موسی و‬
‫ابراهیمعباسیان‬
‫اسماعیل‬ ‫ییسوسن‬
‫تعلیقات‪:‬‬ ‫ترجمهو‬
‫مقدمه‬ ‫با‬
‫ترجمه‬
‫با مقدمهی ابراهیم موسیپور بشلی‬
‫طراحی ساختار کتاب‪ :‬کارگاه گرافیک سپهر‬
‫طراحی جلد و صفحات‪:‬‬
‫گرافیک سپهر‬ ‫کارگاه‬
‫یاسین‬ ‫کتاب‪:‬‬
‫صفحات‪:‬آل‬
‫محمدرضا‬ ‫ساختار‬
‫جلد‪:‬‬‫طراحی‬
‫طراح‬
‫جلد و‬
‫گرافیک سپهر‬ ‫طراحی‬
‫کارگاه‬
‫یاسین‬ ‫آل‬
‫محمدی‬ ‫ّ‬ ‫محمدرضا‬
‫میالد‬ ‫جلد‪:‬‬
‫خوشنویسی‪:‬‬‫طراح‬
‫سپهر‬ ‫گرافیک‬
‫آرایی‪:‬‬ ‫صفحه‬ ‫کارگاه‬
‫اجرای‬
‫محمدی‬ ‫خوشنویسی‪ :‬میالد ّ‬
‫آرایی‪:‬‬ ‫صفحه‬
‫فرگاهی‬
‫‪1397‬‬ ‫اجراییکم‪:‬‬
‫پیمان‬
‫چاپ‬
‫فرگاهی‬
‫‪1397‬‬
‫‪1395‬‬
‫تومان‬ ‫یکم‪:‬‬
‫‪23000‬‬ ‫پیمان‬
‫قیمت‪:‬یکم‪:‬‬
‫چاپ‬
‫چاپ‬
‫نسخه‬ ‫‪1395‬‬
‫‪1100‬‬
‫تومان‬ ‫یکم‪:‬‬ ‫چاپ‬
‫شمارگان‪:‬‬
‫‪23000‬‬ ‫قیمت‪:‬‬
‫شمارگان‪ 1000 :‬نسخه‬
‫نسخه‬
‫‪978-600-96234-1-9‬‬
‫‪978-600-99650-4-5‬‬‫نسخه‬‫‪1100‬‬
‫شمارگان‪1000:‬‬
‫شابک‪:‬‬
‫شمارگان‪:‬‬
‫شابک‪:‬‬
‫‪978-600-96234-1-9‬‬
‫‪978-‬‬ ‫‪600-99650-0-7‬‬ ‫شابک‪:‬‬
‫شابک‪:‬‬
‫همهی حقوق محفوظ است‪.‬‬
‫است‪.‬‬
‫محفوظاست‪.‬‬
‫حقوقمحفوظ‬
‫همهییحقوق‬
‫همه‬
‫ݘ‬
‫همه حقوق محفوظ است‪.‬‬
 ‫اب‬
‫کت‬
‫ات‬
‫صفح‬
‫ی از‬
‫ونه‌ا‬
‫نم‬

‫ُ‬ ‫ُ‬ ‫ُ‬

‫وجو ِئن‪九龍圖卷‬؛ ‪12۴۴‬م‪).‬‬
‫نقاشی روی جلد‪ :‬بخشی از «طومار نقاشی نه اژدها» (جیولنگ ت ِ‬
‫اثر ِ ّچن ُژنگ (‪陳容‬؛ ‪1200‬؟‪1266-‬م‪ ،).‬دودمان ُسنگ جنوبی‪.‬‬
‫ِ‬
 ‫اب‬
‫کت‬
‫ات‬
‫صفح‬
‫ی از‬
‫ونه‌ا‬
‫فهرست‬ ‫نم‬

‫مقدمه ‪9 /‬‬

‫پیشۀ درون ‪33 /‬‬

‫هنرهای عقل (کتاب ّاول) ‪61 /‬‬

‫هنرهای عقل (کتاب دوم) ‪77 /‬‬

‫تصفیۀ دل ‪87 /‬‬

‫یادداشتها ‪105 /‬‬

 ‫اب‬
‫کت‬
‫ات‬
‫صفح‬
‫ی از‬
‫ونه‌ا‬
‫مقدمه‬ ‫نم‬

‫‪9‬‬ ‫ّ‬
‫سنت دائویی‬
‫مقدمه‬

‫شــرق دور اســت‬ ‫ّ‬

‫ســنت دائویــی (دائوجیائــو ‪ )道教‬کانــون آیینهــای طریقتــی ِ‬
‫‪1‬‬

‫«راه درون» در سـ ّـنت عتیــق چیــن‪ ،‬زمانــی در عصــر حکومــت‬ ‫وارث ِ‬

‫کــه در مقــام ِ‬
‫ً‬ ‫َ‬
‫ّجــوی شــرقی (حــدودا ‪ 6‬قــرن ق‪.‬م ـ‪ ).‬در بنــد حکمــت عملــی صــرف‪ ،‬اجتماعیــات‬
‫و اخالقیــات ُعرفــی نمانــد و رفتهرفتــه اســتقالل آیینــی یافــت‪ .‬تعلیــم دائویــی‬
‫در معــارف‪ ،‬معطــوف اســت بــه بازگشـ ِـت دههــزار موجــود (وان ُوو ‪萬物‬؛ همــه‬
‫َّ‬
‫مابعدالطبیعــی و بــه «دائــو» (‪ ،道‬حقیقةالحقایــق)؛‬ ‫موجــودات عالــم) بــه مراتــب‬
‫در حکومــتداری‪ ،‬معطــوف اســت بــه بازگشــت بــه صفــای نخســتین و عصـ ِـر زریــن‬

‫دائوده‬
‫‪ .١‬برای شــرح کاملی از شــیوۀ فارسینویســی الفاظ چینی در گویش معیار رجوع شــود به ِ‬
‫جینگ‪ ،‬ترجمه و تعلیقات اسماعیل رادپور (تهران‪ :‬انتشارات زندگی روزانه‪ ،)1396 ،‬صفحۀ ‪-183‬‬
‫‪ 190‬و یا وبسایت ‪.www.Daoism.ir‬‬
 ‫اب‬
‫کت‬
‫ات‬
‫صفح‬
‫ی از‬
‫هنرهای عقل‬ ‫ونه‌ا‬
‫نم‬
‫‪6‬‬
‫«هنر عقل بیفعلی است و مهار کردن روزنههای حواس»‪.‬‬

‫مجموعــۀ حاضــر مشــتمل اســت بــر ترجمــۀ چهــار رســالۀ کهــن دائویــی بــا موضــوع‬
‫تهذیــب نفــس‪ ،‬درونپــروری و حکومــتداری دائویــی‪ :‬پیشــۀ درون‪ ،‬هنرهــای‬
‫عقــل (کتــاب یکــم و دوم) و تصفیــۀ دل‪ .‬رســالۀ پیشــۀ درون ( ِنی ِیــه ‪ )內業‬یکــی‬
‫از کهنتریــن رســایل دائویــی اســت‪ .‬موضــوع ایــن رســاله تزکیــه و تصفیــۀ درونــی و‬
‫ـوده جینــگ (دفتــر‬ ‫ْ‬
‫باطنــی اســت و از ایــن حیــث‪ ،‬همبســتگی بســیار بــا ال ئــودزی دائـ ِ‬
‫ـودزی) دارد‪ .‬ایــن رســاله کــه در حقیقــت کهنتریــن مکتــوب‬ ‫حــق و راســتی اثــر الئـ ْ‬
‫ّ‬
‫ـروری متعلــق بــه حکمــت عرفانــی اســت‪ ،‬در‬ ‫برجایمانــدۀ چینــی دربــارۀ درونپـ ِ‬
‫میــان مجموعــهای از رســایل منســوب بــه انجمــن قانونگــرا (فاجیــا ‪ )法家‬بــا نــام‬
‫دفتــر گــوان ْدزی (‪ )管子‬آمــده اســت‪ 7.‬ســه رســالۀ دیگــر را نیــز بــا مضامیــن مشــابه‬ ‫‪22‬‬

‫هنرهای عقل‬
‫در ایــن مجموعــه گنجانیدهانــد کــه از آن میــان‪ ،‬رســالهای بــه نــام هنرهــای عقــل‬
‫ُ‬
‫(کتــاب دوم) (شین ّشــو شــیا ‪ )心術下‬نــگارش بــدون ترتیبــی اســت از پیشــۀ درون‬
‫همــراه بــا افزودههــا یــا شــرحهایی چنــد‪ .‬رســالۀ دیگــری بــا همیــن نــام هنرهــای‬
‫ُّ ّ‬
‫عقــل (هنرهــای عقــل کتــاب یکــم‪ ،‬شینشــو شــانگ ‪ )心術上‬در ایــن مجموعــه‬
‫آمــده کــه آن هــم ممکــن اســت شــرحی بــر بخشهایــی از پیشــۀ درون باشــد کــه بــه‬
‫دســت مــا نرســیده اســت‪ .‬و رســالۀ دیگــر تصفیــۀ دل (بایشــین ‪ )白心‬اســت کــه‬
‫تــا حـ ّـدی محتــوای متفاوتــی نســبت بــه دیگــر رســایل ایــن گــروه دارد و تأ کیــد آن‬

‫‪ .6‬هنرهای عقل‪ ،‬کتاب ّاول‪ ،‬شرح بند ‪.1‬‬

‫ْ‬
‫‪ .7‬ایــن عنــوان به یاد حکیمی به همین نام‪ ،‬گواندزی (‪6۴5-720‬ق‪.‬م‪ ).‬نامگذاری شــده اســت‪.‬‬
‫ُ‬
‫نام اصلی او گوان ّجنگ (‪ )管仲‬اســت که وزیری با خدمات ســترگ در حکومت والیت چی (‪齊‬؛‬
‫در شمال شرق چین) بوده است‪.‬‬
 ‫پیشۀ درون‬
‫اب‬

‫ن ـ ِــــی یـــ ِــــه‬

‫کت‬
‫ات‬

‫‪業‬‬
‫‪內‬‬
‫صفح‬
‫ی از‬
‫ونه‌ا‬
‫نم‬
 ‫اب‬
‫کت‬
‫ات‬
‫صفح‬
‫ی از‬
‫(‪ )1‬بذر حیات‬ ‫ونه‌ا‬
‫نم‬

‫‪藏於胸中謂之聖人 是故此氣‬‬
‫‪上為列星 流天地間謂之鬼神‬‬
‫‪1‬‬

‫‪凡物之精此則為生下生五穀‬‬
‫آنچه بذر حیات موجودات است‪،‬‬ ‫‪.1‬‬
‫‪1‬‬
‫زایش موجودات از اوست‪.‬‬
‫ّ‬
‫در زیر‪ ،‬غالت پنجگانه‪ 2‬را زندگی بخشد‪،‬‬

‫‪，‬‬
‫。‬
‫‪，‬‬
‫و در باال‪ ،‬صفوف ستارگان را‪.‬‬ ‫‪2‬‬

‫‪[ .2‬بذر حیات]‬

‫。‬
‫‪，‬‬
‫。‬
‫چون در میان آسمان و زمین جریان یافت‪،‬‬ ‫‪3‬‬

‫او را ایزد‪ 3‬گفتند؛‬

‫و چون در سینهای انباشته گشت‪،‬‬
‫‪۴‬‬
‫او را انسان فرهمند خواندند‪.‬‬

‫‪，‬‬
‫‪，‬‬
‫‪，‬‬
‫‪34‬‬

‫هنرهای عقل‬
‫‪故此氣也不可止以力而可安以‬‬
‫‪乎如在於海卒乎如在於屺 是‬‬
‫‪杲乎如登於天杳乎如入於淵綽‬‬
‫‪5‬‬
‫‪ .3‬هان‪ ،‬چنین است این جان‪:‬‬
‫تابنده‪ :‬گویی در آسمان عروج میکند؛‬
‫تاریک‪ :‬گویی در اعماق نزول میکند؛‬ ‫‪，‬‬

‫دل دریاست؛‬
‫پهناور‪ :‬گویی در ِ‬
‫‪，‬‬

‫بلند‪ :‬گویی بر ستیغ کوه است‪.‬‬ ‫‪，‬‬

‫‪ .۴‬هان‪ ،‬چنین است این جان‪:‬‬

‫‪，‬‬

‫با قدرت نمیتوانش بازداشت‪،‬‬

‫‪6‬‬
‫ولی با نیروی راستی میتوانش آرام ساخت؛‬
‫。‬
‫‪，‬‬

‫با بانگ نمیتوانش ندا کرد‪،‬‬ ‫‪4‬‬

‫ولی با اندیشه میتوانش خطاب کرد‪.‬‬

 ‫هنرهای عقل (کتاب ّاول)‬

‫ُ‬
‫اب‬

‫ّشانگ‬ ‫ّشو‬ ‫شین‬

‫کت‬
‫ات‬

‫‪上‬‬
‫‪術‬‬
‫‪心‬‬
‫صفح‬
‫ی از‬
‫ونه‌ا‬
‫نم‬
 ‫اب‬
‫کت‬
‫ات‬
‫صفح‬
‫ی از‬
‫متن اصلی‬ ‫ونه‌ا‬
‫نم‬

‫‪嗜欲充益目不見色耳不聞聲故‬‬
‫‪職官之分也心處其道九竅循理‬‬
‫‪，‬‬
‫‪1‬‬

‫‪心之在體君之位也九竅之有‬‬
‫عقلی که درون خویشتن‪ 38‬است‪،‬‬ ‫‪.1‬‬
‫سریر شهریار است‪.‬‬
‫ُ‬
‫‪39‬‬
‫ساز و کار روزنههای نهگانه‪،‬‬

‫‪，‬‬

‫‪，‬‬
‫。‬
‫وظایف کارگزاران حکومت است‪.‬‬
‫عقل چون در دائوی خود مستقر باشد؛‬
‫ُ‬
‫روزنههای نهگانه از آن سرمشق پیروی میکنند؛‬

‫‪，‬‬
‫ولی ا گر عادتها و خواهشها آن را ُپر نسازند‪،‬‬

‫。‬
‫‪，‬‬
‫چشم رنگها را نمیبیند و گوش آوازها را نمیشنود‪.‬‬
‫پس‪ ،‬گفتهاند‪:‬‬

‫。‬
‫«صاحب منصبان چون از دائو جدا گردند‪،‬‬

‫。‬
‫‪62‬‬
‫زیردستان کار خود را رها خواهند ساخت»‪.‬‬

‫هنرهای عقل‬
‫‪翼 毋先物動以觀其則動則失‬‬
‫‪走使盡其力毋代鳥飛使獘其羽‬‬
‫‪曰上離其道下失其事 毋代馬‬‬
‫。‬
‫‪，‬‬
‫‪ .2‬در پی اسب مدو‪،‬‬ ‫‪3‬‬

‫بگذار از پا بیفتد‪.‬‬
‫در پی پرنده مپر‪،‬‬
‫‪，‬‬
‫‪，‬‬

‫بگذار از بال زدن بایستد‪.‬‬

‫‪，‬‬

‫‪ .3‬پیشرو حرکت موجودات مباش‬

‫。‬
‫‪，‬‬

‫تا قاعدۀ رفتاری آنها را ببینی‪.‬‬

‫。‬

‫‪2‬‬
‫ا گر حرکت کنی جایگاه خود را از دست میدهی‪،‬‬
‫ا گر سا کن باشی‪[ ،‬نتیجه] خود به دست آید‪.‬‬
 ‫اب‬
‫کت‬
‫ات‬
‫صفح‬
‫ی از‬
‫شرح‬ ‫ونه‌ا‬
‫نم‬

‫‪聲至而耳不聞也故曰上離其道‬‬
‫‪分矣夫心有欲者物過而目不見‬‬
‫‪心而無與視聽之事則官得守其‬‬
‫‪職官之分也耳目者視聽之官也‬‬
‫‪，‬‬
‫‪1‬‬

‫‪心之在體君之位也九竅之有‬‬
‫‪« .1‬عقلــی کــه درون خویشــتن اســت‪ ،‬ســریر شــهریار‬

‫。‬
‫ُ‬
‫اســت‪ .‬ســاز و کار روزنههــای نهگانــه وظایــف‬
‫کارگــزاران حکومــت اســت»‪ .‬گــوش و چشــم‬
‫ْ‬

‫‪，‬‬
‫。‬
‫کارگــزاران دیــدن و شــنیدناند‪ .‬عقــل خــود در کار‬
‫دیــدن و شــنیدن نمیکوشــد‪ ،‬بلکــه کارگــزاران هــر‬

‫‪，‬‬
‫‪，‬‬
‫یــک مواظــب وظیفــۀ خویشــند‪ .‬پــس‪ ،‬ا گــر عقــل‬

‫‪，‬‬
‫‪，‬‬
‫در ســیطرۀ خواهشهــا باشــد‪ ،‬موجــودات از ّ‬

‫‪：‬‬

‫。‬
‫حــد‬
‫درمیگذرنــد و چشــم دیگــر نمیبینــد؛ آوازهــا‬
‫بســیار میشــود و گــوش دیگــر نمیشــنود‪ .‬از ایــن‬
‫روی‪ ،‬گفتهانــد‪« :‬چــون صاحبمنصبــان از دائــو‬

‫‪，‬‬
‫‪，‬‬

‫‪，‬‬
‫‪67‬‬
‫جــدا گردنــد‪ ،‬زیردســتان کار خــود را رهــا خواهنــد‬
‫هنرهای عقل (کتاب اوّل)‬

‫‪靜言動之不可以觀也位者謂其‬‬

‫‪鳥飛此言不奪能能不與下誠也‬‬
‫‪竅者也 故曰君無代馬走無代‬‬
‫‪下失其事故曰心術者無為而制‬‬
‫ســاخت»‪ .‬و گفتهانــد‪« :‬هنــر عقــل بیفعلــی اســت و‬ ‫‪，‬‬ ‫‪3‬‬
‫‪毋先物動者搖者不定趮者不‬‬
‫مهــار کــردن روزنههــا[ی حــواس]»‪ ۴5.‬از اینجاســت‬
‫‪，‬‬
‫。‬
‫کــه [عقــل] «شــهریار» خوانــده شــد‪.‬‬

‫。‬
‫‪2‬‬

‫‪« .2‬شــهریار در پـ ِـی اســب نــدود‪ ،‬در پــی پرنــده نپــرد»‪.‬‬

‫‪，‬‬

‫‪，‬‬
‫‪： ，‬‬
‫‪，‬‬

‫معنــی ایــن ســخنان آن اســت کــه ا گــر قدرتــی را بــه‬

‫دســت نتوانــی آورد یــا بــا آن همــراه نتوانــی شــد‪،‬‬
‫。‬

‫‪，‬‬

‫ُ‬
‫َپســتی گیــر‪ ،‬فروتنــی پیشــه کــن‪.‬‬
‫‪，‬‬
‫‪，‬‬

‫‪，‬‬

‫‪« .3‬پیشــرو حرکــت موجــودات مبــاش»‪ ،‬یعنــی او کــه در‬

‫。‬

‫تــب و تــاب اســت‪ ،‬قــرار نــدارد‪ .‬او کــه شــتاب میکنــد‪،‬‬

 ‫اب‬
‫کت‬
‫ات‬
‫صفح‬
‫ی از‬
‫ونه‌ا‬
‫تصفیۀ دل‬ ‫نم‬

‫‪白‬‬
‫بـــای‬

‫‪心‬‬
‫شین‬
 ‫اب‬
‫کت‬
‫ات‬
‫صفح‬
‫ی از‬

‫‪為非吾當雖利不行非吾道雖利不‬‬
‫‪正為儀 和則能久 非吾儀雖利不‬‬
‫ونه‌ا‬

‫。‬
‫در استقرار اقتضائات [آسمانی در حکومت]‬ ‫‪.1‬‬ ‫‪1‬‬

‫‪建當立有以靖為宗以時為寶以‬‬
‫‪58‬‬
‫ّ‬
‫و بنا نهادن هستی [یعنی تخلق به حضرت واحد]‪،‬‬ ‫نم‬

‫。‬
‫سکون را سرمشق انگار و زمان را گنج و دادگری را آداب‪.‬‬

‫‪，‬‬
‫آنگاه هماهنگی [شهر با شهریار] ماندگار خواهد بود‪.‬‬

‫‪，‬‬
‫。‬
‫آداب ما نباشد‪،‬‬
‫‪ .2‬ا گر [چیزی مطابق با] ِ‬

‫。‬
‫‪2‬‬
‫َ‬
‫ا گرچه سود رساند‪ ،‬بدان نخواهیم گرایید؛‬

‫‪，‬‬
‫اقتضائات ما نباشد‪،‬‬
‫ِ‬ ‫ا گر [چیزی مطابق با]‬
‫َ‬

‫‪，‬‬
‫‪，‬‬
‫ا گرچه سود رساند‪ ،‬آن را نخواهیم ورزید؛‬
‫راه] ما نباشد‪،‬‬
‫ا گر [چیزی مطابق با] دائو [و ِ‬

‫‪，‬‬
‫َ‬
‫ا گرچه سود رساند‪ ،‬آن را نخواهیم گزید‪.‬‬
‫‪88‬‬

‫‪生知其象則索其性緣其理則知其‬‬
‫‪和天不始不隨 原始計實本其所‬‬
‫‪取 上之隨天其次隨人 人不倡不‬‬
‫َّ‬

‫هنرهای عقل‬
‫تبعیت از آنچه آسمانی است ٰ‬
‫اولی است‪،‬‬ ‫‪.3‬‬

‫。‬
‫‪，‬‬
‫。‬
‫تبعیت از امور بشری پس از آن آید‪.‬‬ ‫َ‬ ‫ّ‬ ‫‪3‬‬

‫‪59‬‬
‫تا مردمان پیشرو نگشتند‪ ،‬همراه مشو‪،‬‬
‫‪，‬‬
‫تا آسمان سرآمد نشد‪ ،‬پیرو مشو‪،‬‬
‫。‬
‫‪，‬‬
‫پی کارهات نباشند‪.‬‬‫تا سخنانت را انکار نکنند و در ِ‬
‫‪4‬‬
‫。‬

‫‪ .۴‬حقایق چیزها را در سرآغازها بیاب‪،‬‬

‫ریشهای که از آن حیات یافتهاند‪.‬‬
‫。‬

‫ّ‬ ‫ُ‬
‫‪，‬‬
‫‪，‬‬

‫ور ِعلوی‪ 60،‬در فطریات بکاو؛‬‫از جهت ادرا ِک ص ِ‬

‫با جستجو در انضباط درونی‪ّ ،‬‬
‫کیفیات را دریاب؛‬
‫تفحص در مبادی‪ ،‬نامها را بشناس‪.‬‬ ‫و با ّ‬
 ‫اب‬
‫کت‬
‫ات‬
‫صفح‬
‫ی از‬
‫ونه‌ا‬
‫یادداشتها‬ ‫نم‬

‫‪103‬‬
‫در اینجـا‪ ،‬بـذر حیـات (جینـگ ‪ )精‬در معنایـی فـوق فـردی آمـده اسـت‬ ‫(‪)1‬‬
‫یادداشتها‬

‫ّ‬
‫و دال اسـت بـر مبـادی مکنـون و بـذر نخسـتین موجـودات در آسـمان‬
‫ـوده جینـگ بنـد ‪ 21‬آورده‬ ‫(شـین ِتین ‪ ،)先天‬یعنـی در ازل‪ .‬دائ ِ‬ ‫قدیـم ِ‬
‫اسـت‪[« :‬دائـو] نامتعیـن و نامتمایـز اسـت‪[ ،‬همـه] چیزهـا درون آن‬
‫اسـت‪[ ...‬همـه] سرمشـقها[ی ازلـی] درون آن اسـت‪[ ...‬همـه] بذرهای‬
‫حیات درون آن اسـت»‪.‬‬
‫ّ‬ ‫َ ّ‬
‫غـالت پنجگانـه ُ(ووگـو ‪ :)五穀‬اشـاره اسـت بـه پنـج طبقـه از غـالت کـه‬ ‫(‪)2‬‬
‫در حیـات چینیـان اهمیـت فـراوان داشـته اسـت‪ .‬برشـمردن ایـن پنـج‬
‫ً‬ ‫ّ‬
‫گونـه غـالت مختلـف اسـت‪ ،‬عمدتـا از لوبیـا‪ ،‬گنـدم‪ ،‬ارزن‪ ،‬جـو و برنـج نـام‬
‫میبرنـد‪ .‬ولـی در اینجـا‪ ،‬هماننـد بسـیاری از متـون دائویـی دیگـر‪ ،‬تولیـد‬
‫ً‬ ‫ّ‬
‫غـالت پنجگانـه کاربـرد تمثیلـی دارد و اجمـاال اشـاره اسـت بـه همه وجوه‬
 ‫اب‬
‫کت‬
‫ات‬
‫صفح‬
‫ی از‬
‫‪،52 ،51 ،۴9 ،۴۴ ،۴0-38 ،36‬‬ ‫(تینشـیا ‪)天下‬‬ ‫جهـان (جهانیـان) ِ‬ ‫ونه‌ا‬
‫‪ ،)72 ،71 ،67 ،60 ،55‬ه‪.‬یکـ‪،1(.‬‬ ‫پـ‪.‬د‪،)52 ، ،۴6 ،37 ،30 ،29(.‬‬ ‫نم‬
‫شـرح[‪ ،)]13 ،1‬هـ‪.‬دو‪،10 ،5 ،3-1(.‬‬ ‫ه‪.‬یک‪ ،16(.‬شـرح[‪ ،)]16‬هـ‪.‬دو‪،۴ ،1(.‬‬
‫‪( ،)18 ،15 ،11‬همچنیـن← صـور‬ ‫‪ ،)16 ،1۴ ،5‬تـ‪.‬د‪،38 ،28 ،16 ،15(.‬‬
‫عقـل)‪.‬‬ ‫‪.)۴6 ،۴1‬‬

‫ِده (راسـتی) (‪ :)徳‬پـ‪.‬د‪،31 ،9 ،5 ،۴(.‬‬ ‫(جـی ‪ :)智‬پـ‪.‬د‪،26 ،5(.‬‬ ‫حکمـت ّ‬

‫‪ ،)۴8 ،۴6‬ه‪.‬یکـ‪ ،7(.‬شـرح[‪،)]10 ،7‬‬ ‫‪ ،)27‬ه‪.‬یک‪(.‬شـرح[‪ ،)]13‬هـ‪.‬دو‪)8(.‬‬
‫هـ‪.‬دو‪ ،)1۴ ،1(.‬تـ‪.‬د‪.)۴5 ،10(.‬‬ ‫(همچنیـن← دانـش‪ ،‬نـور)‪.‬‬
‫ّ‬
‫دیـوان و ایـزدان (گو ِئی ِشـن ‪鬼‬‬ ‫(جی ‪ّ ،知‬جی ‪:)智‬‬ ‫دانش (شـناخت) ّ‬
‫‪ :)神‬پـ‪.‬د‪ ،)5۴ ،2(.‬هـ‪.‬دو‪)7(.‬‬ ‫پـ‪.‬د‪ )66 ،56 ،۴6 ،32 ،2۴(.‬ه‪.‬یکـ‪.‬‬
‫‪119‬‬ ‫(همچنیـن← فرشـتگان)‪.‬‬ ‫(‪ ،19 ،17 ،1۴ ،6‬شـرح[‪،)]19 ،17 ،6‬‬
‫فهرست اعالم‬

‫راستی ← ِده‬ ‫هـ‪.‬دو‪ ،)18( .‬تـ‪.‬د‪)52 ،۴5 ،۴1 ،۴0(.‬‬

‫(همچنیـن← حکمـت‪ ،‬نور)‪.‬‬
‫روان ِّ(شـن ‪ :) 神‬پـ‪.‬د‪،32 ،26 ،2(.‬‬
‫‪ ،)53 ،3۴‬ه‪.‬یکـ‪ ،5(.‬شـرح[‪.)]5‬‬ ‫دائـو (‪ :)道‬پـ‪.‬د‪،2۴ ،19 ،17-12 ،10(.‬‬
‫‪،)72 ،70 ،69 ،60 ،۴8 ،۴7 ،37‬‬
‫روشن ← نور‬
‫ه‪.‬یکـ‪،19 ،15 ،10 ،9 ،7 ،۴ ،1(.‬‬
‫زمیـن (دی ‪( :)地‬همچنیـن←‬ ‫شـرح[‪،17 ،15 ،12 ،10 ،9 ،7 ،۴ ،1‬‬
‫آسـمان و زمیـن) پـ‪.‬د‪،37 ،21 ،20(.‬‬ ‫‪ ،)]19‬هـ‪.‬دو‪ ،)13 ،12(.‬تـ‪.‬د‪،15 ،2(.‬‬
‫‪ ،)59‬ه‪.‬یکـ‪ ،12(.‬شـرح[‪ ،)]12‬هـ‪.‬دو‪.‬‬ ‫‪.)52 ،۴8 ،۴6-۴۴ ،32‬‬
‫(‪ ،)19 ،۴‬تـ‪.‬د‪.)۴8 ،26(.‬‬
‫دل (عقـل) (شـین ‪ :)心‬پـ‪.‬د‪،8 ،7(.‬‬
‫ُ‬
‫(گـو ‪ :)國‬هـ‪.‬دو‪،)10(.‬‬ ‫سـرزمین‬ ‫‪،33 ،31 ،30 ،29 ،23 ،17 ،13 ،11‬‬