prqFkZ laLdj.k  Ver 4.

olqnsolqra¼u~½ nsoa¼³~½] oaÿlpk.kwjenZue~A

nsodhijekuUna¼³~½] o`ÿ".ka¼e~½ oUns txn~xq#e~AA

गीता प रवार ारा ीम गव ीतेचे ु उ ारण ि क ासाठी

अनु ार, िवसग आिण आघाता ा योगासिहत साधारणतः होणा या चुकां ा उ ेखासह

पंधरावा (15 ) अ ाय:

ॐ ीपरमा ने नम:
' ी' ा ' ्+री' वाचावे [' ी' णू नये]
ीम गव ीता
' ीम गव ीता' म े दो ी ं िठकाणी 'द् ' ह (अधा) आिण 'ग' पूण णावा
Learngeeta.com

अथ प दशोऽ ाय:
‘प दशोऽ ाय:ʼ म े ‘शोʼ चे उ ारण दीघ करावे [‘ऽ‘ (अव ह) चे उ ारण ‘अʼ क नये]
ीभगवानुवाच
ऊ मूलमधः (श्) शाखम्, अ ं(म्) ा र यम्।
छ ांिस य पणािन, य ं(म्) वेद स वेदिवत्।।1।।
‘ऊ +मूलʼ असे वाचावे ['उधव' णू नये], ' ा +र यम्' असे वाचावे
'वेदिवत्' म े हल ‘त्ʼ णावा [ पूण ‘तʼ णू नये]

अध ो (म्) सृता शाखा

गुण वृ ा िवषय वालाः ।
अध मूला नुस तािन
कमानुब ीिन मनु लोके।।2 ।।
‘अधश्+चो म्' असे वाचावे, ' स्+ऋता' असे वाचावे [ ' ुता' णू नये]
'मूलान्+यनुस तािन' असे वाचावे
'कमानुब ीिनʼ म े 'धी' चे उ ारण दीघ करावे [ 'िध' णू नये]
‘िनʼ चे उ ारण करावे [दीघ 'नी' णू नये]

न पम ेह तथोपल ते
ना ो न चािदन च स ित ा ।
अ मेनं(म्) सुिव ढमूलम्
अस श ेण ढे न िछ ा।।3।।
śrīmad bhagavadgītā - 15th chapter geetapariwar.org 
 ‘ पमस्+येहʼ असे वाचावे, 'तथोपʼ णावे [ʼततोप' णू नये], 'चािदनʼ असे णावे ['चारिद' णू नये]
' ित ा' म े 'ठा' णावा ['टा' णू नये], ' ढे न' णावे ['धृढेन' णू नये ]
'िछत्+ ा' असे वाचावे ['िछतवाʼ णू नये']

ततः (फ्) पदं (न्) त रमािगत ं(म्)

य गता न िनवत भूयः ।
तमेव चा ं(म्) पु षं(म्) प े
यतः (फ्) वृि ः (फ्) सृता पुराणी।।4।।
'तत्+प र+मािग+त म्' असे वाचावे, 'िनवत ' णावे ['िनवत ' णू नये]
'तमेव' णावे [' मेव' णू नये], ' प े' णावे [' पधे' णू नये]

िनमानमोहा िजतस दोषा

अ ा िन ा िविनवृ कामाः ।
ै िवमु ाः (स्) सुखदःु खस ै:(र् )
ग मूढाः (फ्) पदम यं(न्) तत्।।5।।
'अ ा ' म े ‘ध्ʼ आिण ‘त्ʼ हल णावे [पूण णू नये]
' न्+ ै र्+िवमु ास्' असे वाचावे
Learngeeta.com

'पद+म यन्' असे वाचावे

न त ासयते सूय , न शशा ो न पावकः ।

य ा न िनवत े, त ाम परमं(म्) मम।।6।।
'तद् +भासयते' म े ‘स' पूण णावा [हल 'स्ʼ णू नये]
'यद् +ग ा' म े 'द् ' हल णावा, 'तद् +धाम' म े 'म' पूण वाचवा

ममैवांशो जीवलोके, जीवभूतः (स्) सनातनः ।

मनः (ष्) ष ानी यािण, कृित थािन कषित।।7।।
‘षष्+ठा+नी +यािणʼ असे वाचावे

शरीरं (म्) यदवा ोित, य ा ु ामती रः ।

गृही ैतािन संयाित, वायुग ािनवाशयात्।।8।।
‘यद+वाप्+नोितʼ म े ‘द' पूण णावा, ‘य ाप्+युत्+ ामती रः ' असे वाचावे

ो ं(ञ्) च ुः (स्) शनं(ञ्) च, रसनं(ङ् ) ाणमेव च।

अिध ाय मन ायं(म्), िवषयानुपसेवते।।9।।
‘अिध ायʼ म े 'ठा' णावे ['टा' णू नये], ‘िवषयानुपसेवतेʼ म े 'प' पूण णावा

उ ाम ं(म्) थतं(म्) वािप, भु ानं(म्) वा गुणा तम्।

िवमूढा नानुप , प ानच ुषः ।।10।।
‘ थतम्ʼ णावे ['इस्+िथतम्ʼ णू नये], ‘वािपʼ णावे ['वापी' णू नये]
'भु ानम्' णावे ['भुजानम्' णू नये], 'प ' णावे ['प ी' णू नये]
śrīmad bhagavadgītā - 15th chapter geetapariwar.org 
 यत ो योिगन ैनं(म्), प ा व थतम्।
यत ोऽ कृता ानो, नैनं(म्) प चेतसः ।।11।।
'प न्+ ात्+म +व थ+तम्' असे वाचावे, ‘यतन्+तोऽप्+यकृतात्+मानो' असे वाचावे

यदािद गतं(न्) तेजो, जग ासयतेऽ खलम्।

य मिस य ा ौ, त ेजो िव मामकम्।।12।।
'यच्+च मिस' असे वाचावे, 'तत्+तेजो' असे वाचावे, ‘िवद् +िध' असे वाचावे ['िविध', 'िव ी' णू नये]

गामािव च भूतािन, धारया हमोजसा।

पु ािम चौषधीः (स्) सवाः (स्), सोमो भू ा रसा कः ।।13।।
‘भूतािन' म े ‘िनʼ चे उ ारण करावे [दीघ 'नी' णू नये]
'धार+या ह+मोजसा' असे वाचावे

अहं (म्) वै ानरो भू ा, ािणनां(न्) दे हमाि तः ।

ाणापानसमायु ः (फ्), पचा ं(ञ्) चतुिवधम्।।14।।
‘पचाम्+य ञ्' असे वाचावे ['प ाम्' णू नये]

सव चाहं ( म्) िद सि िव ो
Learngeeta.com

म ः (स्) ृित ानमपोहनं(ञ्) च।

वेदै सवरहमेव वे ो
वेदा कृ े दिवदे व चाहम्।।15।।
‘सव+रहमेवʼ असे वाचावे, 'वेदा +कृद् +वेद+िवदे व' असे वाचावे

ािवमौ पु षौ लोके, र ा र एव च।
रः (स्) सवािण भूतािन, कूट थोऽ र उ ते।।16।।
‘ ािवमौʼ णावे [' ािममौʼ णू नये], ‘ रश्+चा रʼ असे वाचावे
'कूट थोऽ र' म े 'ट' णावा ['ठ' णू नये]

उ मः (फ्) पु ष ः (फ्), परमा े ुदा तः ।

यो लोक यमािव , िबभ य ई रः ।।17।।
'परमात्+मे ु+दा तः ' म े ' ु' णावा, 'िव ' म े 'य' णावा
'िबभर् + य' म े 'त्' चा उ ार अधा करावा [पूण 'त' नाही], दो ी ं ‘यʼ चे उ ारण करावे

य ा रमतीतोऽहम्, अ रादिप चो मः ।
अतोऽ लोके वेदे च, िथतः (फ्) पु षो मः ।।18।।
'य ात्+ र+मतीतोSहम्' असे वाचावे
' िथतः ' णावे [' ितथः ʼ णू नये]
‘अतोऽ ʼ म े ‘तोʼ चे उ ारण दीघ करावे [‘ऽ‘ (अव ह) चे उ ारण ‘अʼ क नये]

śrīmad bhagavadgītā - 15th chapter geetapariwar.org 

 यो मामेवमस ूढो, जानाित पु षो मम्।
स सविव जित मां( म्) , सवभावेन भारत।।19।।
‘मामेव+मस ूढोʼ म े 'म' पूण णावा, 'जानाित' म े ‘ितʼ णावा [दीघ ‘तीʼ णू नये]
'सविवद् +भजित' असे वाचावे, 'भारत' म े 'त' पूण णावा

इित गु तमं( म्) शा म्, इदमु ं( म्) मयानघ।

Learngeeta.com

एतद् बुद् ा बु मा ात्, कृतकृ भारत।।20।।

् यतमम्' असे वाचावे, 'बु
'गुह+ मान्+ ात्' म े 'न्' आिण 'त्' चा उ ार अधा करावा [पूण नाही]
‘कृतकृ ' म े 'य' चे उ ारण करावे

ॐत िदित ीम गव ीतासु उपिनष ु िव ायां(म्) योगशा े

ीकृ ाजुनसंवादे पु षो मयोगो नाम प दशोऽ ाय:।।
AA ¬ Jho`ÿ".kkiZ.keLrqAA

● ा िठकाणी िवसगाचे उ ार (ख्) िकंवा (फ्) ि िह ् या गे े आहे त, ते 'ख्' िकंवा 'फ्' असे नाही,
परं तु ां चे उ ारण 'ख्' आिण 'फ्' सारखे के े जातात
● जोडा रा ा (दोन ंजन वणाचा संयोग) पूव येणा या रावर आघात (ह ् का जोर) दे ऊन उ ारण
करायचे आहे
● ' ' हे िच आघात द िव ास ेक अव यक वणावर ाव ात आ े आहे
● ंजन आिण राचा संयोग अस ् यास ते जोडा र मान ात येत नाही, ामुळे ां वर आघात सु ा
येणार नाही। उदा. - 'ऋ' एक र आहे ामुळे 'िवसृजा हम्' म े 'सृ = स् + ऋ' ा आधी आले ा
'िव' वर आघात येणार नाही। जोडा रा ा पूव येणा या रावरच आघात दे ात येतो, कोण ाही ंजन
िकंवा अनु ारावर नाही। उदा. - 'वासुदेवं(म्) जि यम्' म े ' ' जोडा र असून सु ा पूव अनु ार
आ ामुळे ां वर आघात येणार नाही

;ksxs’ka¼e~½ lfPpnkuUna¼e~½] oklqnsoa¼e~½ oztfiz;e~A

/keZlaLFkkida¼e~½ ohja¼³~½] o`ÿ".ka¼e~½ oUns txn~xq#e~AA
śrīmad bhagavadgītā - 15th chapter geetapariwar.org 