 Ver 6.

1
ष म सं रण
त ात् योगी भवाजुन वसुदेवसुतं(न्) दे वं(ङ् ), कंसचाणूरमदनम्।
दे वकीपरमान ं (ङ् ), कृ ं(व्ँ) व े जगद् गु म् ॥

      

गीता प रवार ारा ीम गव ीतेचे ु उ ारण ि क ासाठी
अनु ार, िवसग आिण आघाता ा योगांसिहत साधारणतः होणा या चुकां ाउ ेखांसह
ळठावरआधा रत 

ॐ ीपरमा ने नम:
Learngeeta.com

' ी' ला 'श+र

् ' वाचावे [' ी' हणू नय]े
ीम गव ीता
' ीम गव ीता' म ये दो ह ं ठकाणी ' ' हल त(अधा) आ ण 'ग' पूण हणावा
अथ ादशोऽ ायः
' ादशो( ) याय:' म ये 'शो' चे उ ारण द घ करावे ['ऽ' (अव ह) चे उ ारण 'अ' क नय]े
अजुन उवाच

'अजुन' म ये 'न' पूण हणावा [अधा हणू नय]े

एवं(म्) सततयु ा ये, भ ा ां(म्) पयुपासते
ये चा रम ं(न्), तेषां(ङ् ) के योगिव माः 1
'ये' हणावे [ 'ए' हणू नये ], 'भ( ) ास्+ वाम् ' असे वाचावे
'पयु पासते' म ये 'र'् हल त हणावा आ ण 'य' चे उ ारण प करावे
'चा( ) य ( ) र' चे उ ारण ' ' असे करावे ['छ' क नय]े
ीभगवानुवाच
म ावे मनो ये मां(न्), िन यु ा उपासते
या परयोपेता:(स्), ते मे यु तमा मताः 2
'ये' हणावे ['ए' हणू नय]े, 'मताः' ला 'मताहा' असे वाचावे ['मतह' कं वा 'मतहा' हणू नय]े

Śrīmadbhagavadgītā - 12th Chapter - Bhaktiyoga geetapariwar.org ीम गव ीता - ादश अ ाय - भ योग 

 ये रमिनद म्, अ ं(म्) पयुपासते
सव गमिच ं(ञ्) च, कूट थमचलं(न्) ुवम् 3
'ये' हणावे ['ए' हणू नय]े ‘' व( ) रम' म ये 'म' पूण हणावा [अधा 'म् ' हणू नय]े
‘ सव( ) +गम च य ञ’̖ ला एक वाचावे, ' च यञ् ' म ये हल त 'त्' हणावा [पू ण 'त' हणू नये]
‘ ट( ) थमचलन्' म ये 'म' पू ण हणावा [अधा हणू नये]
सि य े य ामं(म्), सव समबु यः
ते ा ुव मामेव, सवभूतिहते रताः 4
'स य ( )म् +येि य ' म ये त ह 'य' चे उ ारण प करावे◌ें, ' ा( ) ुव( )ि त' असे वाचावे
ेशोऽिधकतर ेषाम्, अ ास चेतसाम्
अ ा िह गितदःु खं(न्), दे हव रवा ते 5
' े शोऽ धकतर' म ये 'शो' चे उ ारण द घ करावे ['ऽ' (अव ह) चे उ ारण 'अ' क नय]े
' धकतर' म ये ' ध' व आ ण 'क' पूण हणावा
'देहव( ) + भर' म ये ' भ' व आ ण 'र' पूण हणावा
ये तु सवािण कमािण, मिय स म राः
अन ेनैव योगेन, मां(न्) ाय उपासते 6
Learngeeta.com

'ये' हणावे ['ए' हणू नये ], 'म य' म ये ' य' व हणावा [द घ हणू नय]े

त
'अन( ) ये+नैव' म ये 'ये' चे उ ारण प करावे ['अन े' हणू नय]े

ात् योगी भवाजुन

तेषामहं (म्) समु ता, मृ ुसंसारसागरात्
भवािम निचरा ाथ, म ावेिशतचेतसाम् 7
‘स ( ) धता' असे वाचाव,े 'संसार' ला 'स(व्ँ)सार' असे हणावे ['स सार' हणू नये ]
म ेव मन आध , मिय बु ं (न्) िनवेशय
िनविस िस म ेव, अत ऊ (न्) न संशयः 8
'आधत्+ व' असे वाचावे ['आध व' हणू नय]े
‘ नव स( ) य स' असे वाचावे [' नव स य स' हणू नय]े
अथ िच ं(म्) समाधातुं(न्), न श ोिष मिय थरम्
अ ासयोगेन ततो, मािम ा ुं(न्) धन य 9
‘ श( ) ो ष' म ये ' ष' व हणावा [ द घ हणू नय]े, ‘मा म( ) छा( ) तुन्’ असे वाचावे
अ ासेऽ समथ ऽिस, म मपरमो भव
मदथमिप कमािण, कुव मवा िस 10
‘अ ( ) यासे( ) य' म ये 'से' चे उ ारण द घ करावे ['ऽ' (अव ह) चे उ ारण 'अ' क नय]े
‘ म ( ) कम +परमो' ला एक हणावे [तोडन
ू हणू नय]े, 'परमो' म ये 'र' पूण हणावा
'वाप् + य स' असे वाचावे ['वा य स' हणू नय]े
Śrīmadbhagavadgītā - 12th Chapter - Bhaktiyoga geetapariwar.org ीम गव ीता - ादश अ ाय - भ योग 
 अथैतद श ोऽिस, कतु(म्) म ोगमाि तः
सवकमफल ागं(न्), ततः (ख्) कु यता वान् 11
'अथै तद( ) यश( ) ो स' म ये 'तो' चे उ ारण द घ करावे, 'म ( ) योग' असे वाचावे
ेयो िह ानम ासाज्, ाना ानं(व्ँ) िविश ते
ाना मफल ाग(स्), ागा ा रन रम् 12
' ान+म( ) यासाज्' असे वाचावे, 'छा( )ि तर+न( ) तरम् ' म ये 'र' पूण हणावा
अ े ा सवभूतानां(म्), मै ः (ख्) क ण एव च
िनममो िनरह ारः (स्), समदःु खसुखः मी 13
'सम ःख खः' ला एक हणावे [थांबून हणू नय]े
स ु ः (स्) सततं(य्ँ) योगी, यता ा ढिन यः
म िपतमनोबु :(र् ), यो म ः (स्) स मे ि यः 14
'म य पत' म ये ' प' व हणावा ['म य प ’ कं वा ‘म यप त' हणू नय]े
'मनो+बु ( ) र'् वाचावे ['मनोबु र'् हणू नय]े
य ा ोि जते लोको, लोका ोि जते च यः
Learngeeta.com

हषामषभयो े गै:(र् ), मु ो यः (स्) स च मे ि यः 15

'य ( ) मान्+नो' वाचावे ['य मानो' हणू नय]े

त
ात् योगी भवाजुन
अनपे ः (श्) शुिचद , उदासीनो गत थः
सवार प र ागी, यो म ः (स्) स मे ि यः 16
'शु चर'् हणावे [' चर'् हणू नय]े, ' यथः' हणावे [' यतः' हणू नय]े
यो न ित न े ि , न शोचित न का ित
शुभाशुभप र ागी, भ मा ः (स्) स मे ि यः 17
'शोच त' म ये ' त' व हणावा [द घ हणू नय]े
'शभाशभ'
ु ु म ये दो ह ं ठकाणी 'श'ु व आ ण 'भ' पूण हणावा ['ब' हणू नय]े
समः (श्) श ौ च िम े च, तथा मानापमानयोः
शीतो सुखदःु खेषु, समः (स्) स िवविजतः 18
'मानाप+मानयोहो' म ये 'प' पूण हणावा
'शीतो( ) ण' म ये 'शी' द घ हणावा [' शतो ण' कं वा 'शीतोषण' हणू नय]े
तु िन ा ुितम नी, स ु ो येन केनिचत्
अिनकेतः (स्) थरमित:(र् ), भ मा े ि यो नरः 19
'येन' हणावे ['एन' हणू नय]े,
'ि थर' हणावे ['ि तर' हणू नये ] आ ण 'र' पूण हणावा [अधा हणू नय]े

Śrīmadbhagavadgītā - 12th Chapter - Bhaktiyoga geetapariwar.org ीम गव ीता - ादश अ ाय - भ योग 

 ये तु ध ामृतिमदं (य्ँ), यथो ं(म्) पयुपासते
धाना म रमा, भ ा ेऽतीव मे ि याः 20
'ये' हणावे ['ए' हणू नय]े, ' धाना' म ये ' +द' आहे या ळे ' +दधाना' असे वाचावे
'भ( ) ा( ) तेऽतीव' म ये 'ते' आ ण 'ती' द घ हणावा [ व हणू नये]

ॐत िदित ीम गव ीतासु उपिनष ु िव ायां(य्ँ) योगशा े

ीकृ ाजुनसंवादे भ योगो नाम ादशो· ाय:।।
AA ¬ Jho`ÿ".kkiZ.keLrqAA

● ा िठकाणी िवसगाचे उ ार (ख्) िकंवा (फ्) असे ि िह े आहे त, ते 'ख्' िकंवा ' फ्ʼ असे नाहीत,
परं तु ां चे उ ारण 'ख्' आिण 'फ्' सारखे के े जातात.
● जोडा रा ा (दोन ंजन वणाचा संयोग) पूव येणा या रावर आघात (ह ा जोर) दे ऊन उ ारण करावयाचे आहे .
'॥' हे िच आघात द िव ास ेक आव यक वणावर ाव ात आ े आहे . ोका ा खाली उ ारणासाठी
जांभळा रं गात आघाताचे वण िलिहले आहे त याचा अथ असा नाही की ा वणाना दोन वेळा णावे, तर ांना
जोडून ितथे जोर दे ऊन ा वणाचे उ ारण करावे .हे ता य आहे .
● ंजन आिण राचा संयोग अस ास ते जोडा र मान ात येत नाही, ामुळे ां वर आघात सु ा येणार नाही
उदा. - 'ऋ' एक र आहे ामुळे 'िवसृजा हम्' म े 'सृ = स् + ऋ' ा आधी आले ा 'िव' वर आघात येणार नाही.
जोडा रा ा पूव येणा या रावरच आघात दे ात येतो, कोण ाही ंजन िकंवा अनु ारावर नाही.
उदा. - 'वासुदेवं(व्ँ) जि यम्' म े ' ' जोडा र असून सु ा पूव अनु ार आ ामुळे ां वर आघात येणार नाही.
● काही िठकाणी रानंतर संयु वण (जोडा र) असेल तरी अपवाद िनयमानुसार आघात िदलेले नाही, जसे की एकच
वण दोन वेळा आ ाने, तीन वण संयु अस ाने, रफार् िकंवा हकार् अस ाने इ ादी. ामुळे जा थानां वर
आघात िदलेला नाही ाचा अ ास आघातािशवाय करावा.

योगेशं(म्) स दान ं (व्ँ) वासुदेवं(व्ँ) जि यम्

धमसं थापकं(व्ँ) वीरं (ङ् ) कृ ं(व्ँ) व े जगद् गु म्

त ात् योगी भवाजुन

Learngeeta.com

गीता प रवार चे सा ह य इतर कोण याह ठकाणी वापर यासाठ पूव परवानगी घण
े े आव यक आहे.
Śrīmadbhagavadgītā - 12th Chapter - Bhaktiyoga geetapariwar.org ीम गव ीता - ादश अ ाय - भ योग 