 Ver 5.

1
त ात् योगी भवाजुन वसुदेवसुतं(न्) दे वं(ङ् ), कंसचाणूरमदनम् प म सं रण

दे वकी परमान ं (ङ् ), कृ ं(म्) व े जगद् गु म्

     

गीता प रवार ारा ीम गव ीतेचे ु उ ारण ि क ासाठी
अनु ार, िवसग आिण आघाता ा योगांसिहत साधारणतः होणा या चुकां ाउ ेखांसह
ळठावरआधा रत 
 
ॐ ीपरमा ने नम:
' ी' ला 'श+र
् ' वाचावे (' ी' नाह )
ीम गव ीता
' ीम गव ीता' म ये दो ह ठकाणी ' ' अधा हणावा आ ण 'ग' पूण हणावा
Learngeeta.com

अथ स दशोऽ ाय:
'स दशो( ) याय:' म ये 'शो' चे उ ारण द घ करावे
('ऽ' (अव ह) चे उ ारण 'अ' क नय)े
अजुन उवाच

'अजुन' म ये 'न' पूण हणावा [अधा नाह ]

ये शा िविधमु ृ , यज े या ताः
तेषां(न्) िन ा तु का कृ ,स माहो रज मः 1
'शा + व ध+ ( ) ( ) य' असे वाचावे
ीभगवानुवाच
ि िवधा भवित ा, दे िहनां(म्) सा भावजा
सा की राजसी चैव, तामसी चेित तां(म्) णु 2
'राजसी' म ये 'ज' आ ण 'तामसी' म ये 'म' पूण हणावा, ' णु ' म ये 'णु ' व हणावे
स ानु पा सव , ा भवित भारत
ामयोऽयं(म्) पु षो, यो य ः (स्) स एव सः 3
'स वा पा' म ये ' ' द घ हणावे, 'पु षो' म ये ' ' व हणावे
‘यच् + ( ) स'् असे वाचावे, 'स एव' म ये 'स' व हणावे
यज े सा का दे वान्, य र ांिस राजसाः
ेता भूतगणां ा े, यज े तामसा जनाः 4
'य( ) +र( ) ा(व्)ँ स' असे वाचावे, 'गणा(व्)ँश्+चा( ) य'े असे वाचावे
Śrīmadbhagavadgītā - 17th chapter - Śraddhātrayavibhāgayoga geetapariwar.org ीम गव ीता - स दश अ ाय - ा यिवभागयोग 
 अशा िविहतं(ङ् ) घोरं (न्), त े ये तपो जनाः
द ाह ारसंयु ाः (ख्), कामरागबला ताः 5
'अशा ' म ये 'अ' व हणावे, 'य'े असे वाचावे ['ए' नाह ], 'कामराग' म ये 'म' आ ण 'ग' पूण हणावे
कशय ः (श्) शरीर थं(म्), भूत ाममचेतसः
मां(ञ्) चैवा ः (श्) शरीर थं(न्), ता ासुरिन यान् 6
' त( ) ामम' म ये दो ह 'म' पूण हणावे, 'ता( )ि व + या+ र' असे वाचावे
आहार िप सव , ि िवधो भवित ि यः
य प था दानं(न्), तेषां(म्) भेदिममं(म्) णु 7
'भव त' म ये ' त' व हणावे, 'य ( ) तप( ) तथा' असे वाचावे
आयुः (स्) स बलारो , सुख ीितिववधनाः
र ाः (स्) ि ाः (स्) थरा ा, आहाराः (स्) सा कि याः 8
' ( ) धास'् असे वाचावे ['इस न धास'् नाह ], ' ा' म ये ' +ऋ( ) +या' असे वाचावे
क लवणा ु , ती ण िवदािहनः
आहारा राजस े ा, दःु खशोकामय दाः 9
Learngeeta.com

'क( ) +व( ) +लवणा( ) यु( ) ण' असे वाचावे, ' ( ) ' म ये ' ' द घ हणावे

त
ात् योगी भवाजुन
'राजस( ) ये( ) ा' असे वाचावे, ' ःख+शोका+मय( ) दाः' म ये 'य' प हणावे
यातयामं(ङ् ) गतरसं(म्), पूित पयुिषतं(ञ्) च यत्
उ मिप चामे ं(म्), भोजनं(न्) तामसि यम् 10
'गतरसम्' म ये 'त' पूण हणावे, 'पयु षत ◌ा◌्' म ये 'यु' व हणावे, 'उ( )ि छ( ) +म प' असे वाचावे
अफलाकाि िभय ो, िविध ोयइ ते
य मेवेित मनः (स्), समाधाय स सा कः 11
'अफला+का + भर+य
् ो' असे वाचावे
'य( ) (व्) यमेवे त' असे वाचावे, 'स साि वकः' म ये 'स' व हणावे
अिभस ाय तु फलं(न्), द ाथमिप चैव यत्
इ ते भरत े , तं(म्) य ं(म्) िव राजसम् 12
'तु फलन्' म ये 'तु' व हणावे, 'द( ) भाथ+म प' असे वाचावे
िविधहीनमसृ ा ं(म्), म हीनमदि णम्
ािवरिहतं(म्) य ं(न्), तामसं(म्) प रच ते 13
' व धह न+म ( ) ा म्' म ये 'म' पूण हणावे, 'म ह नम' म ये 'म' पूण हणावे
दे वि जगु ा , पूजनं(म्) शौचमाजवम्
चयमिहं सा च, शारीरं (न्) तप उ ते 14
' चयम हंसा' म ये दो ह 'म' पूण हणावे, 'उ( ) यते' असे वाचावे
Śrīmadbhagavadgītā - 17th chapter - Śraddhātrayavibhāgayoga geetapariwar.org ीम गव ीता - स दश अ ाय - ा यिवभागयोग 
 अनु े गकरं (म्) वा ं(म्), स ं(म्) ि यिहतं(ञ्) च यत्
ा ाया सनं(ञ्) चैव, वा यं(न्) तप उ ते 15
' वा( ) या+या( ) यसन ◌ा◌्' असे वाचावे
मनः (फ्) सादः (स्) सौ ं(म्), मौनमा िविन हः
भावसंशु र ेतत्, तपो मानसमु ते 16
'मौन+मा( ) म व न( ) हः' असे वाचावे, 'भावसश
ं ु( ) + र( ) यतेत्' असे वाचावे
या परया त ं(न्), तप िवधं(न्) नरै ः
अफलाकाि िभयु ैः (स्), सा कं(म्) प रच ते 17
' ( ) या' असे वाचावे, 'तप( ) तत्+ वधन्' असे वाचावे
'अफला+का + भर+यु
् ( ) ै स'् असे वाचावे
स ारमानपूजाथ(न्), तपो द ेन चैव यत्
ि यते तिदह ो ं(म्), राजसं(ञ्) चलम ुवम् 18
'स( ) कारमान' म ये 'न' पूण हणावे
मूढ ाहे णा नो यत्, पीडया ि यते तपः
Learngeeta.com

पर ो ादनाथ(म्) वा, त ामसमुदा तम् 19

त
ात् योगी भवाजुन
'सादनाथम्' म ये 'द' पूण हणावे, 'तत्+ताम+स दा तम्' म ये 'म' पूण हणावे
दात िमित य ानं(न्), दीयतेऽनुपका रणे
दे शे काले च पा े च, त ानं(म्) सा कं(म्) ृतम् 20
'य +दानन्' असे वाचावे
'द यते पका रणे' म ये ' ' व हणावे आ ण 'प' पूण हणावे
य ु ुपकाराथ(म्), फलमुि वा पुनः
दीयते च प र ं(न्), त ानं(म्) राजसं(म्) ृतम् 21
' ( ) युपकाराथम्' म ये 'प' पूण हणावे
अदे शकाले य ानम्, अपा े दीयते
अस ृ तमव ातं(न्), त ामसमुदा तम् 22
'अपा( ) े( ) य(श्) ' म ये 'अ' व हणावे, 'अस( ) त+मव ातन्' म ये 'त' आ ण 'म' पूण हणावे
ॐत िदित िनदशो, ण िवधः (स्) ृतः
ा णा ेन वेदा , य ा िविहताः (फ्) पुरा 23
'त( ) स द त' असे वाचावे, ' णस+
् वधस'् असे वाचावे, ' ा णा' हणावे [' णा' नाह ]
त ादोिम ुदा , य दानतपः (ख्) ि याः
वत े िवधानो ाः (स्), सततं(म्) वािदनाम् 24
'त( ) मादो म( ) युदा+ ( ) य' असे वाचावे
Śrīmadbhagavadgītā - 17th chapter - Śraddhātrayavibhāgayoga geetapariwar.org ीम गव ीता - स दश अ ाय - ा यिवभागयोग 
 तिद निभस ाय, फलं(म्) य तपः (ख्) ि याः
दानि या िविवधाः (ख्), ि य े मो काि िभ: 25
'त द( ) य+न भस( ) धाय' असे वाचावे
स ावे साधुभावे च, सिद ेत यु ते
श े कमिण तथा, स ः (फ्) पाथ यु ते 26
'स द( ) य+
े तत्+ यु( ) यते' असे वाचावे, 'कम ण' म ये ' ण' व हणावे, 'स( )च् ◌्+छ( ) द(फ् )' असे वाचावे
य े तपिस दाने च, थितः (स्) सिदित चो ते
कम चैव तदथ यं(म्), सिद ेवािभधीयते 27
'तप स' म ये ' स' व हणावे, 'चो( ) यते' असे वाचावे, 'स द( ) यवेा+ भधीयते' असे वाचावे
अ या तं(न्) द ं(न्), तप ं(ङ् ) कृतं(ञ्) च यत्
असिद ु ते पाथ, न च त े नो इह 28
' तन्' म ये ' ' व हणावे, 'अस द( ) यु( ) यते' असे वाचावे

ॐत िदित ीम गव ीतासु उपिनष ु िव ायां(म्) योगशा े

ीकृ ाजुनसंवादे ा यिवभागयोगो नाम स दशोऽ ाय:।।
AA ¬ Jho`ÿ".kkiZ.keLrqAA
● ा िठकाणी िवसगाचे उ ार (ख्) िकंवा (फ्) असे ि िह े आहे त, ते 'ख्' िकंवा ' फ्ʼ असे नाहीत,
परं तु ां चे उ ारण 'ख्' आिण 'फ्' सारखे के े जातात.
● जोडा रा ा (दोन ंजन वणाचा संयोग) पूव येणा या रावर आघात (ह ् का जोर) दे ऊन उ ारण करावयाचे आहे .
'॥' हे िच आघात द िव ास ेक आव यक वणावर ाव ात आ े आहे . ोका ा खाली उ ारणासाठी
गुलाबी रं गात आघाताचे वण िलिहले आहे त याचा अथ असा नाही की ा वणाना दोन वेळा णावे, तर ांना
जोडून ितथे जोर दे ऊन ा वणाचे उ ारण करावे .हे ता य आहे .
● ंजन आिण राचा संयोग अस ् यास ते जोडा र मान ात येत नाही, ामुळे ां वर आघात सु ा येणार नाही
उदा. - 'ऋ' एक र आहे ामुळे 'िवसृजा हम्' म े 'सृ = स् + ऋ' ा आधी आले ा 'िव' वर आघात येणार नाही.
जोडा रा ा पूव येणा या रावरच आघात दे ात येतो, कोण ाही ंजन िकंवा अनु ारावर नाही.
उदा. - 'वासुदेवं(म्) जि यम्' म े ' ' जोडा र असून सु ा पूव अनु ार आ ामुळे ां वर आघात येणार नाही.
● काही िठकाणी रानंतर संयु वण (जोडा र) असेल तरी अपवाद िनयमानुसार आघात िदलेले नाही, जसे की एकच
वण दोन वेळा आ ाने, तीन वण संयु अस ाने, रफार् िकंवा हकार् अस ाने इ ादी. ामुळे ा थानां वर
आघात िदलेला नाही ाचा अ ास आघातािशवाय करावा.

त ात् योगी भवाजुन

Learngeeta.com

गीता प रवार चे सा ह य इतर कोण याह ठकाणी वापर यासाठ पूव परवानगी घण
े े आव यक आहे.
Śrīmadbhagavadgītā - 17th chapter - Śraddhātrayavibhāgayoga geetapariwar.org ीम गव ीता - स दश अ ाय - ा यिवभागयोग 