 Ver 6.

0
वसुदेवसुतं(न्) दे वं(ङ् ), कंसचाणूरमदनम्। ष म सं रण
त ात् योगी भवाजुन

दे वकीपरमान ं (ङ् ), कृ ं(व्ँ) व े जगद् गु म् ॥

     

गीता प रवार ारा ीम गव ीतेचे ु उ ारण ि क ासाठी
अनु ार, िवसग आिण आघाता ा योगांसिहत साधारणतः होणा या चुकां ाउ ेखांसह
ळठावरआधा रत 
 वा
ॐ ीपरमा ने नम:
' ी' ला 'श+र
् ' वाचावे (' ी' नाह )
ीम गव ीता
' ीम गव ीता' म ये दो ह ठकाणी ' ' अधा हणावा आ ण 'ग' पूण हणावा
Learngeeta.com

अथ स दशोऽ ाय:
'स दशो( ) याय:' म ये 'शो' चे उ ारण द घ करावे
('ऽ' (अव ह) चे उ ारण 'अ' क नय)े
अजुन उवाच

'अजुन' म ये 'न' पूण हणावा [अधा नाह ]

ये शा िविधमु ृ , यज े या ताः
तेषां(न्) िन ा तु का कृ ,स माहो रज मः 1
'शा + व ध+ ( ) ( ) य' असे वाचावे
ीभगवानुवाच
ि िवधा भवित ा, दे िहनां(म्) सा भावजा
सा की राजसी चैव, तामसी चेित तां(म्) णु 2
'राजसी' म ये 'ज' आ ण 'तामसी' म ये 'म' पूण हणावा,
' णु ' म ये 'णु ' व हणावे
स ानु पा सव , ा भवित भारत
ामयोऽयं(म्) पु षो, यो य ः (स्) स एव सः 3
'स वा पा' म ये ' ' द घ हणावे, 'पु षो' म ये ' ' व हणावे
‘यच् + ( ) स्' असे वाचावे, 'स एव' म ये 'स' व हणावे

Śrīmadbhagavadgītā - 17th chapter - Śraddhātrayavibhāgayoga geetapariwar.org ीम गव ीता - स दश अ ाय - ा यिवभागयोग 

 यज े सा का दे वान्, य र ांिस राजसाः
ेता भूतगणां ा े, यज े तामसा जनाः 4
'य ( ) +र( ) ा(व्ँ) स' असे वाचावे, 'गणा(व्ँ)श्+चा( ) ये' असे वाचावे

अशा िविहतं(ङ् ) घोरं (न्), त े ये तपो जनाः

द ाह ारसंयु ाः (ख्), कामरागबला ताः 5
'अशा ' म ये 'अ' व हणावे, 'ये' असे वाचावे ['ए' नाह ],
'कामराग' म ये 'म' आ ण 'ग' पूण हणावे
कशय ः (श्) शरीर थं(म्), भूत ाममचेतसः
मां(ञ्) चैवा ः (श्) शरीर थं(न्), ता ासुरिन यान् 6
' त( ) ामम' म ये दो ह 'म' पूण हणावे, 'ता( )ि व + या+ र' असे वाचावे
आहार िप सव , ि िवधो भवित ि यः
य प था दानं(न्), तेषां(म्) भेदिममं(म्) णु 7
'भव त' म ये ' त' व हणावे, 'य ( ) तप( ) तथा' असे वाचावे
Learngeeta.com

आयुः (स्) स बलारो , सुख ीितिववधनाः

त
र ाः (स्) ि ाः (स्) थरा ा, आहाराः (स्) सा कि याः 8

ात् योगी भवाजुन

' ( ) धास्' असे वाचावे ['इस न धास्' नाह ], ' ा' म ये ' +ऋ( ) +या' असे वाचावे
क लवणा ु , ती ण िवदािहनः
आहारा राजस े ा, दःु खशोकामय दाः 9
'क ( ) +व( ) +लवणा( ) यु ( ) ण' असे वाचावे, ' ( ) ' म ये ' ' द घ हणावे
'राजस( ) ये( ) ा' असे वाचावे, ' ःख+शोका+मय ( ) दाः' म ये 'य' प हणावे
यातयामं(ङ् ) गतरसं(म्), पूित पयुिषतं(ञ्) च यत्
उ मिप चामे ं(म्), भोजनं(न्) तामसि यम् 10
'गतरसम् ' म ये 'त' पूण हणावे, 'पयु षत ◌ा◌्' म ये 'यु ' व हणावे,
'उ ( )ि छ( ) +म प' असे वाचावे
अफलाकाि िभय ो, िविध ोयइ ते
य मेवेित मनः (स्), समाधाय स सा कः 11
'अफला+का + भर+य
् ो' असे वाचावे
'य ( ) (व् ) यमेवे त' असे वाचावे, 'स साि वकः' म ये 'स' व हणावे
अिभस ाय तु फलं(न्), द ाथमिप चैव यत्
इ ते भरत े , तं(य्ँ) य ं(व्ँ) िव राजसम् 12
'तु फलन्' म ये 'तु' व हणावे, 'द( ) भाथ+म प' असे वाचावे

Śrīmadbhagavadgītā - 17th chapter - Śraddhātrayavibhāgayoga geetapariwar.org ीम गव ीता - स दश अ ाय - ा यिवभागयोग 

 िविधहीनमसृ ा ं(म्), म हीनमदि णम्
ािवरिहतं(य्ँ) य ं(न्), तामसं(म्) प रच ते 13
' व धह न+म ( ) ा म् ' म ये 'म' पूण हणावे,
'म ह नम' म ये 'म' पूण हणावे
दे वि जगु ा , पूजनं(म्) शौचमाजवम्
चयमिहं सा च, शारीरं (न्) तप उ ते 14
' चयम हं सा' म ये दो ह 'म' पूण हणावे, 'उ ( ) यते' असे वाचावे

अनु े गकरं (व्ँ) वा ं(म्), स ं(म्) ि यिहतं(ञ्) च यत्

ा ाया सनं(ञ्) चैव, वा यं(न्) तप उ ते 15
' वा( ) या+या( ) यसन ◌ा◌्' असे वाचावे
मनः (फ्) सादः (स्) सौ ं(म्), मौनमा िविन हः
भावसंशु र ेतत्, तपो मानसमु ते 16
'मौन+मा( ) म व न( ) हः' असे वाचावे,
'भावसंशु( ) + र( ) येतत्' असे वाचावे
Learngeeta.com

त
या परया त ं(न्), तप िवधं(न्) नरै ः

ात् योगी भवाजुन

अफलाकाि िभयु ैः (स्), सा कं(म्) प रच ते 17
' ( ) या' असे वाचावे, 'तप( ) तत्+ वधन्' असे वाचावे
'अफला+का + भर+यु
् ( ) ै स्' असे वाचावे
स ारमानपूजाथ(न्), तपो द ेन चैव यत्
ि यते तिदह ो ं(म्), राजसं(ञ्) चलम ुवम् 18
'स( ) कारमान' म ये 'न' पूण हणावे
मूढ ाहे णा नो यत्, पीडया ि यते तपः
पर ो ादनाथ(व्ँ) वा, त ामसमुदा तम् 19
'सादनाथम् ' म ये 'द' पूण हणावे, 'तत्+ताम+स दा तम् ' म ये 'म' पूण हणावे
दात िमित य ानं(न्), दीयतेऽनुपका रणे
दे शे काले च पा े च, त ानं(म्) सा कं(म्) ृतम् 20
'य +दानन्' असे वाचावे
'द यते पका रणे' म ये ' ' व हणावे आ ण 'प' पूण हणावे
य ु ुपकाराथ(म्), फलमुि वा पुनः
दीयते च प र ं(न्), त ानं(म्) राजसं(म्) ृतम् 21
' ( ) यु पकाराथम् ' म ये 'प' पूण हणावे

Śrīmadbhagavadgītā - 17th chapter - Śraddhātrayavibhāgayoga geetapariwar.org ीम गव ीता - स दश अ ाय - ा यिवभागयोग 

 अदे शकाले य ानम्, अपा े दीयते
अस ृ तमव ातं(न्), त ामसमुदा तम् 22
'अपा( ) े( ) य (श)् ' म ये 'अ' व हणावे,
'अस( ) त+मव ातन्' म ये 'त' आ ण 'म' पूण हणावे
ॐत िदित िनदशो, ण िवधः (स्) ृतः
ा णा ेन वेदा , य ा िविहताः (फ्) पुरा 23
'त( ) स द त' असे वाचावे, ' णस्+ वधस्' असे वाचावे,
' ा णा' हणावे [' णा' नाह ]
त ादोिम ुदा , य दानतपः (ख्) ि याः
वत े िवधानो ाः (स्), सततं(म्) वािदनाम् 24
'त( ) मादो म ( ) यु दा+ ( ) य' असे वाचावे

तिद निभस ाय, फलं(य्ँ) य तपः (ख्) ि याः

दानि या िविवधाः (ख्), ि य े मो काि िभ: 25
'त द( ) य+न भस( ) धाय' असे वाचावे
स ावे साधुभावे च, सिद ेत यु ते
श े कमिण तथा, स ः (फ्) पाथ यु ते 26
'स द( ) ये+तत्+ यु ( ) यते' असे वाचावे,
'कम ण' म ये ' ण' व हणावे, 'स( )च् ◌्+छ( ) द(फ् )' असे वाचावे
य े तपिस दाने च, थितः (स्) सिदित चो ते
कम चैव तदथ यं(म्), सिद ेवािभधीयते 27
'तप स' म ये ' स' व हणावे, 'चो( ) यते' असे वाचावे,
'स द( ) येवा+ भधीयते' असे वाचावे
अ या तं(न्) द ं(न्), तप ं(ङ् ) कृतं(ञ्) च यत्
असिद ु ते पाथ, न च त े नो इह 28
' तन्' म ये ' ' व हणावे, 'अस द( ) यु ( ) यते' असे वाचावे

ॐत िदित ीम गव ीतासु उपिनष ु िव ायां(य्ँ) योगशा े

ीकृ ाजुनसंवादे ा यिवभागयोगो नाम स दशोऽ ाय:।।
AA ¬ Jho`ÿ".kkiZ.keLrqAA

Śrīmadbhagavadgītā - 17th chapter - Śraddhātrayavibhāgayoga geetapariwar.org ीम गव ीता - स दश अ ाय - ा यिवभागयोग 

● ा िठकाणी िवसगाचे उ ार (ख्) िकंवा (फ्) असे ि िह े आहे त, ते 'ख्' िकंवा ' फ्ʼ असे नाहीत,
परं तु ां चे उ ारण 'ख्' आिण 'फ्' सारखे के े जातात.
● जोडा रा ा (दोन ंजन वणाचा संयोग) पूव येणा या रावर आघात (ह ा जोर) दे ऊन उ ारण करावयाचे आहे .
'॥' हे िच आघात द िव ास ेक आव यक वणावर ाव ात आ े आहे . ोका ा खाली उ ारणासाठी
जांभळा रं गात आघाताचे वण िलिहले आहे त याचा अथ असा नाही की ा वणाना दोन वेळा णावे, तर ांना
जोडून ितथे जोर दे ऊन ा वणाचे उ ारण करावे .हे ता य आहे .
● ंजन आिण राचा संयोग अस ास ते जोडा र मान ात येत नाही, ामुळे ां वर आघात सु ा येणार नाही
उदा. - 'ऋ' एक र आहे ामुळे 'िवसृजा हम्' म े 'सृ = स् + ऋ' ा आधी आले ा 'िव' वर आघात येणार नाही.
जोडा रा ा पूव येणा या रावरच आघात दे ात येतो, कोण ाही ंजन िकंवा अनु ारावर नाही.
उदा. - 'वासुदेवं(व्ँ) जि यम्' म े ' ' जोडा र असून सु ा पूव अनु ार आ ामुळे ां वर आघात येणार नाही.
● काही िठकाणी रानंतर संयु वण (जोडा र) असेल तरी अपवाद िनयमानुसार आघात िदलेले नाही, जसे की एकच
वण दोन वेळा आ ाने, तीन वण संयु अस ाने, रफार(वर र) िकंवा हकार अस ाने इ ादी. ामुळे ा थानां वर
आघात िदलेला नाही ाचा अ ास आघातािशवाय करावा.

योगेशं(म्) स दान ं (व्ँ), वासुदेवं(व्ँ) जि यम्

धमसं थापकं(व्ँ) वीरं (ङ् ), कृ ं(व्ँ) व े जगद् गु म्

त ात् योगी भवाजुन

Learngeeta.com

गीता प रवार चे सा ह य इतर कोण याह ठकाणी वापर यासाठ पूव परवानगी घण
े े आव यक आहे.
Śrīmadbhagavadgītā - 17th chapter - Śraddhātrayavibhāgayoga geetapariwar.org ीम गव ीता - स दश अ ाय - ा यिवभागयोग 