PkrqFkZ laLdj.k  Ver 4.

olqnsolqra¼u~½ nsoa¼³~½] oaÿlpk.kwjenZue~A

nsodhijekuUna¼³~½] o`ÿ".ka¼e~½ oUns txn~xq#e~AA

     

गीता प रवार ारा ीम गव ीतेचे ु उ ारण ि क ासाठी

अनु ार, िवसग आिण आघाता ा योगासिहत साधारणतः होणा या चुकां ा उ ेखासह

 थम 

ॐ ीपरमा ने नम:
' ी' ा ' ्+री' वाचावे [' ी' णू नये]

ीम गव ीता
Learngeeta.com

' ीम गव ीता' म े दो ी ं िठकाणी 'द् ' ह (अधा) आिण 'ग' पूण णावा

अथ थमोऽ ाय:
' थमोऽ ाय:' म े 'मो' चे उ ारण दीघ करावे ['ऽ' (अव ह) चे उ ारण 'अ' क नये ]
धृतरा उवाच
‘धृतरा ' म े 'त' चा उ ार पूण करावा

धम े े कु े े, समवेता युयु वः ।
मामकाः (फ्) पा वा ैव, िकमकुवत स य॥1॥
'िकमकुवत' म े 'म' चा उ ार पूण करावा

स य उवाच
ा तु पा वानीकं(म्), ूढं(न्) दय
ु धन दा।
आचायमुपस , राजा वचनम वीत्॥2॥
'दु य धन दा' म े 'न' पूण णावा, 'आचाय+मुपसङ् +ग ' असे वाचावे

प ैतां(म्) पा ु पु ाणाम्, आचाय महती(ंञ्) चमूम्।

ूढां(न्) ुपदपु ेण, तव िश ेण धीमता॥3॥
' ुपद+पु ेण' म े 'द' चा उ ार पूण करावा, 'तव' असे णावे ['तौ' णू नये], 'महतीञ्' म े 'ती' दीघ णावा

अ शूरा महे ासा, भीमाजुनसमा युिध।

युयुधानो िवराट , ुपद महारथः ॥4 ॥
'भीमाजुन' म े 'भी' चा उ ार दीघ करावा आिण 'न' पूण णावा
'युिध' म े 'िध' चा उ ार करावा, ' ुप+दश्+च' असे वाचावे
śrīmad bhagavadgītā - 1st chapter geetapariwar.org 
 धृ केतु ेिकतानः (ख्), कािशराज वीयवान्।
पु िज ु भोज , शै नरपु वः ॥5॥
'धृ केतुश्+चेिकतानख्' असे वाचावे, 'कािशराजश्+च' म े 'िश' चा उ ार करावा
'पु िजत्+कु +भोज ' म े 'ित' चा उ ार करावा
'शैब्+य ' असे वाचावे, 'नरपुङ्+गवः ' म े 'र' चा उ ार पूण करावा

युधाम ु िव ा , उ मौजा वीयवान्।

सौभ ो ौपदे या , सव एव महारथाः ॥6 ॥
'उत्+त+मौजाश्+च' असे वाचावे, ' ौपदे या ' म े 'प' पूण वाचावा, 'एव' म े 'व' पूण णावा

अ ाकं(न्) तु िविश ा ये, ताि बोध ि जो म।

नायका मम सै ,स ाथ(न्) ता वीिम ते॥7॥
'तान्+िनबोध' असे वाचावे, 'नायका' म े 'य' चा उ ार पूण करावा, 'मम' म े दो ी िठकाणी 'म' पूण णावा

भवा भी कण , कृप सिमित यः ।

अ ामा िवकण , सौमदि थैव च॥8॥
'सौमदत्+ितस्+तथैव' असे वाचावे

अ े च बहवः (श्) शूरा, मदथ जीिवताः ।

Learngeeta.com

नानाश हरणाः (स्), सव यु िवशारदाः ॥9॥

‘अ े' असे वाचावे ['अ े' नाही]ं, 'च' णावा, ' हरणास्' म े 'र' पूण णावा

अपया ं(न्) तद ाकं(म्), बलं(म्) भी ािभरि तम्।

पया ं(न्) दमेतेषां(म्), बलं(म्) भीमािभरि तम्॥10॥
'भी ा' म े 'भी' चा उ ार दीघ करावा, ' दमेतेषाम्' म े 'द' पूण णावा

अयनेषु च सवषु, यथाभागमव थताः ।

भी मेवािभर ु, भव ः (स्) सव एव िह॥11॥
'सवषु' म े 'षु' चा उ ार करावा, 'यथाभाग+मव थताः ' असे वाचावे
'भी +मेवा+िभर ु' म े 'तु' चा उ ार करावा, 'एव िह' म े 'िह' चा उ ार करावा

त स नय ष(ङ् ), कु वृ ः (फ्) िपतामहः ।

िसंहनादं (म्) िवन ो ैः (श्), शङ् खं(न्) द ौ तापवान्॥12॥
'स +नयन्+हषङ् ' असे वाचावे, 'िवनद् +यो ैश्' असे वाचावे, ' तापवान्' म े 'प' चा उ ार पूण करावा

ततः (श्) शङ् खा भेय , पणवानकगोमुखाः ।

सहसैवा ह , स श ुमुलोऽभवत्॥13॥
'भेर्+यश्+च' असे वाचावे, 'पणवानक' म े 'न' आिण 'क' पूण वाचावा, 'श स्+तुमुलोऽभवत्' असे वाचावे

ततः (श्) ेतैहयैयु े, महित ने थतौ।

माधवः (फ्) पा व ैव, िद ौ शङ् खौ द तुः ॥14॥
' ेतैर्+हयैर्+यु े' असे वाचावे, 'पा वश्+चैव' असे वाचावे, ' दध्+मतुः ' अस वाचावे
śrīmad bhagavadgītā - 1st chapter geetapariwar.org 
 पा ज ं(म्) षीकेशो, दे वद ं(न्) धन यः ।
पौ ं (न्) द ौ महाशङ् खं(म्), भीमकमा वृकोदरः ॥15॥
् ऋʼ असे वाचावे, 'भीमकमा' म े 'म' पूण
' षीकेशो' म े ‘ह+ णावा

अन िवजयं(म्) राजा, कु ीपु ो युिधि रः ।

नकुलः (स्) सहदे व , सुघोषमिणपु कौ॥16॥
'सुघोष+मिण+पु कौ' म े 'िण' णावा

का परमे ासः (श्), िशख ी च महारथः ।

धृ q ो िवराट , सा िक ापरािजतः ॥17॥
'काश्+यश्+च' असे वाचावे, 'िशख ी' म े 'डी' चा उ ार दीघ करावा
'धृ द् +यु ो' असे वाचावे, 'सा +िकश्+चा+परािजतः ' असे वाचावे

ुपदो ौपदे या , सवशः (फ्) पृिथवीपते।

सौभ महाबा ः (श्), शङ् खा ुः (फ्) पृथक् पृथक्॥18॥
'पृिथवीपते' म े 'प' चा उ ार पूण करावा, 'शङ् खान्+दध्+मुफ्' असे वाचावे

स घोषो धातरा ाणां(म्), दयािन दारयत्।

नभ पृिथवी(ंञ्) चैव, तुमुलो नुनादयन्॥19॥
Learngeeta.com

'स घोषो' म े 'स' चा उ ार करावा, 'धात+राष्+टाणाम्' असे वाचावे

' दयािन' म े 'िन' चा उ ार करावा, ' नु+नादयन्' म े 'द' पूण णावा

अथ व थता ा, धातरा ा िप जः ।
वृ े श स ाते, धनु पा वः ॥20॥
'अथ' णावे ['अत' णू नये]
'धातरा ान्+किप जः ' असे वाचावे, 'धनु द् +य ' असे वाचावे

षीकेशं(न्) तदा वा म्, इदमाह महीपते।

अजुन उवाच
सेनयो भयोम े, रथं(म्) थापय मेऽ ुत ॥21॥
् ऋ' असे वाचावे, 'इदमाह' म े 'द' चा उ ार पूण करावा
' षीकेशन्' म े 'ह+
' थापय' म े 'य' पूण णावा

यावदे ताि री ेऽहं (म्), योद् धुकामानव थतान्।

कैमया सह यो म्, अ रणसमु मे॥22॥
'यावदे तान्+िनरी ेऽहम्' असे वाचावे, 'योद् धु+कामा+नव थतान्' असे वाचावे
'अ न्+रणसमुद्+यमे' असे वाचावे

यो मानानवे ेऽहं (म्), य एतेऽ समागताः ।

धातरा दबु
ु े : (र् ), यु े ि यिचकीषवः ॥23॥
'यो +माना+नवे ेऽहम्' असे वाचावे
'य एतेऽ ' म े 'य' पूण णावा, 'ि य+िचकीषवः ' असे वाचावे

śrīmad bhagavadgītā - 1st chapter geetapariwar.org 

 स य उवाच
एवमु ो षीकेशो, गुडाकेशेन भारत।
सेनयो भयोम े, थापिय ा रथो मम्॥24॥
'एवमु ो' म े 'व' चा उ ार पूण करावा, 'गुडाकेशेन' म े 'न' पूण णावा
'सेनयो+ भयोर् +म े' म े 'न' चा उ ार पूण करावा
' थाप+िय ा' म े अधा 'स्' णावा ['इस' नाही]ं, 'रथोत्+तमम्' असे वाचावे

भी ोण मुखतः (स्), सवषां(ञ्) च महीि ताम्।

उवाच पाथ प ैतान्, समवेता ु िनित॥25॥
'भी + ोण+ मुखतस्' म े 'म' पूण णावा, 'महीि ताम्' म े 'ही' चा उ ार दीघ करावा
'समवेतान्+कु िनित' म े 'म' पूण णावा आिण 'ित' चा उ ार करावा

त ाप थता ाथः (फ्), िपतनथ

ॄ िपतामहान्।
आचाया ातुला ातन्
ॄ , पु ा ौ ा खी ं था॥26॥
'त ाप त्+ थतान्+पाथफ्' असे वाचावे, 'आचायान्+मातुलान्+ ातन्ॄ ' असे वाचावे
^fir¤Uk~* ॄ ' म े nh?kZ ^Ç* णावा, 'पु ान्+पौ ान्+सखी ं था' असे वाचावे
एवं ‘ ातन्

शुरा ु द ैव, सेनयो भयोरिप।

ता मी स कौ ेयः (स्), सवा ब ूनव थतान्॥27॥
Learngeeta.com

' शुरान्+सु दश्+चैव' म े 'श' णावा ['स' णू नये], 'सवान्+ब ू+नव थतान्' असे वाचावे

कृपया परयािव ो, िवषीदि दम वीत्।

अजुन उवाच
े मं(म्) जनं(ङ् ) कृ , युयु ुं(म्) समुप थतम्॥28॥
'परयािवष्+टो' असे वाचावे, 'िवषीदि +दम वीत्' असे वाचावे, 'समु+प थतम्' असे वाचावे

सीद मम गा ािण, मुखं(ञ्) च प रशु ित।

वेपथु शरीरे मे, रोमहष जायते॥29॥
'सीद ' म े 'ित' चा उ ार करावा, 'गा ािण' म े 'िण' णावा, 'वेपथु ' म े 'प' पूण णावा

गा ीवं(म्) ंसते ह ात्, ैव प रद ते।

न च श ो व थातुं(म्), मतीव च मे मनः ॥30॥
् यते' असे वाचावे, 'श
' ं+सते' असे वाचावे, 'प रदह+ ोम्+यव थातुम्' असे वाचावे, ' मतीव' म े 'म' चा उ ार पूण करावा

िनिम ािन च प ािम, िवपरीतािन केशव।

न च ेयोऽनुप ािम, ह ा जनमाहवे॥31॥
'िनिम ािन' म े 'िन' चा उ ार करावा, 'िवपरीतािन' म े 'री' चा उ ार दीघ करावा
'न च' म े 'न' आिण 'च' चा उ ार करावा, ' जन+माहवे' म े 'न' पूण णावा

न का े िवजयं(ङ् ) कृ , न च रा ं(म्) सुखािन च।

िकं(न्) नो रा ेन गोिव , िकं(म्) भोगैज िवतेन वा॥32॥
'न का े ' म े 'न' चा उ ार करावा, 'भोगैर्+जीिवतेन' म े 'जी' चा दीघ उ ार करावा

śrīmad bhagavadgītā - 1st chapter geetapariwar.org 

 येषामथ काि तं(न्) नो, रा ं(म्) भोगाः (स्) सुखािन च।
त इमेऽव थता यु े , ाणां ा धनािन च॥33॥
'त इमे' म े 'त' चा उ ार करावा, ' ाणांस्+ क्+ ा' असे वाचावे

आचायाः (फ्) िपतरः (फ्) पु ाः (स्), तथैव च िपतामहाः ।

मातुलाः (श्) शुराः (फ्) पौ ाः (श्), ालाः (स्) स न था॥34॥
'िपतरफ्' म े 'त' चा उ ार पूण करावा, 'तथैव च' म े 'च' चा उ ार पूण करावा, 'स +न था' असे वाचावे

एता ह ुिम ािम, तोऽिप मधुसूदन।

अिप ैलो रा , हे तोः (ख्) िकं(न्) नु महीकृते॥35॥
'मधुसूदन' म े 'न' चा उ ार पूण करावा, 'िकन् नु' म े 'नु' णावा

िनह धातरा ा ः (ख्), का ीितः (स्) ा नादन।

पापमेवा येद ान्, ह ैतानातताियनः ॥36॥
' ाज्+जनादन' असे वाचावे, 'पाप+मेवा+ ये+द ान्' असे वाचावे, 'ह ै+ताना+तताियनः ' असे वाचावे

त ा ाहा वयं(म्) ह ुं(न्), धातरा ा बा वान्।

जनं(म्) िह कथं(म्) ह ा, सु खनः (स्) ाम माधव॥37॥
Learngeeta.com

'त ान्+नाहा' असे वाचावे, 'धात+रा ान्+ बा वान्' असे वाचावे, ' ाम' म े 'म' चा उ ार पूण करावा

य ेते न प , लोभोपहतचेतसः ।
कुल यकृतं(न्) दोषं(म्), िम ोहे च पातकम्॥38॥
'य प्+येते' असे वाचावे, 'लोभो+पहत+चेतसः ' असे वाचावे, 'कुल य' म े 'य' चा उ ार पूण करावा

कथं(न्) न ेयम ािभः (फ्), पापाद ाि विततुम्।

कुल यकृतं(न्) दोषं(म्), प जनादन॥39॥
' ेय+म ािभफ्' असे वाचावे, 'पापा+द ान्+िनवर् +िततुम्' असे वाचावे
' प द् +िभर् +जनादन' असे वाचावे

कुल ये ण , कुलधमाः (स्) सनातनाः ।

धम न े कुलं(ङ् ) कृ म्, अधम ऽिभभव ुत॥4 0॥
' ण ' म े 'ित' चा उ ार करावा

अधमािभभवा ृ , दु कुल यः ।
ीषु दु ासु वा य, जायते वणस रः ॥41॥
'अधमा+िभभवात्+कृ ' असे वाचावे, ' दु ष्+य ' असे वाचावे
'वार् + ेय' असे वाचावे, ' ीषु' म े 'षु' चा उ ार करावा

स रो नरकायैव, कुल ानां(ङ् ) कुल च।

पत िपतरो ेषां(म्), लु िप ोदकि याः ॥42॥
'कुलघ्+नानाङ् ' असे वाचावे, 'पत ' म े 'ित' चा उ ार ् येषाम्' असे वाचावे
करावा, 'ह+
'लु +िप ो+दक+ि याः ' म े 'क' पूण णावा
śrīmad bhagavadgītā - 1st chapter geetapariwar.org 
 दोषैरेतैः (ख्) कुल ानां(म्), वणस रकारकैः ।
उ ा े जाितधमाः (ख्), कुलधमा शा ताः ॥43॥
'वण+स र+कारकैः ' असे वाचावे, 'उ ा+ े' असे वाचावे ['उ ा' णू नये]

उ कुलधमाणां(म्), मनु ाणां(ञ्) जनादन।

नरकेऽिनयतं(म्) वासो, भवती नुशु ुम॥44॥
'उ +कुल+धमाणाम्' असे वाचावे, 'भवती+ नु+शु ुम' असे वाचावे

अहो बत मह ापं(ङ् ), कतु(म्) विसता वयम्।

य ा सुखलोभेन, ह ुं(म्) जनमु ताः ॥45॥
'बत' म े 'त' पूण णावा, 'यद् +रा +सुख+लोभेन' असे वाचावे, ' जन+मु ताः ' म े 'न' पूण णावा

यिद माम तीकारम्, अश ं(म्) श पाणयः ।

धातरा ा रणे ह ुः (स्), त े ेमतरं (म्) भवेत्॥ 4 6॥
'माम+ तीकारम्' म े 'म' चा उ ार पूण करावा, ' ेमतरम्' म े 'म' चा उ ार पूण करावा

स य उवाच
एवमु ाऽजुनः (स्) सङ् े , रथोप थ उपािवशत्।
िवसृ सशरं (ञ्) चापं(म्), शोकसंिव मानसः ॥4 7॥
Learngeeta.com

'एव+मुक्+ ाऽजुनस्' असे वाचावे, 'शोक+संिव +मानसः ' असे वाचावे

ॐत िदित ीम गव ीतासु उपिनष ु िव ायां(म्) योगशा े

ीकृ ाजुनसंवादे अजुनिवषादयोगो नाम थमोऽ ाय:।।

॥ॐ ीकृ ापणम ु॥

● ा िठकाणी िवसगाचे उ ार (ख्) िकंवा (फ्) ि िह ् या गे े आहे त, ते 'ख्' िकंवा ' फ्' असे नाही,
परं तु ां चे उ ारण 'ख्' आिण 'फ्' सारखे के े जातात
● जोडा रा ा (दोन ंजन वणाचा संयोग) पूव येणा या रावर आघात (ह ् का जोर) दे ऊन उ ारण करायचे आहे
● ' ' हे िच आघात द िव ास ेक अव यक वणावर ाव ात आ े आहे
● ंजन आिण राचा संयोग अस ् यास ते जोडा र मान ात येत नाही, ामुळे ां वर आघात सु ा येणार नाही
उदा. - 'ऋ' एक र आहे ामुळे 'िवसृजा हम्' म े 'सृ = स् + ऋ' ा आधी आले ा 'िव' वर आघात येणार
नाही। जोडा रा ा पूव येणा या रावरच आघात दे ात येतो, कोण ाही ंजन िकंवा अनु ारावर नाही
उदा. - 'वासुदेवं(म्) जि यम्' म े ' ' जोडा र असून सु ा पूव अनु ार आ ामुळे ां वर आघात येणार नाही

योगेशं(म्) स दान ं (म्), वासुदेवं(म्) जि यम्

धमसं थापकं(म्) वीरं (ङ् ), कृ ं(म्) व े जगद् गु म्
śrīmad bhagavadgītā - 1st chapter geetapariwar.org 