 Ver 6.

3
वसुदेवसुतं(न्) दे वं(ङ् ), कंसचाणूरमदनम्। ष म सं रण
त ात् योगी भवाजुन

दे वकीपरमान ं (ङ् ), कृ ं(व्ँ) व े जगद् गु म् ॥

     

गीता प रवार ारा ीम गव ीतेचे ु उ ारण ि क ासाठी
अनु ार, िवसग आिण आघाता ा योगांसिहत साधारणतः होणा या चुकां ाउ ेखांसह
ळठावरआधा रत 
प म 

ॐ ीपरमा ने नम:
Learngeeta.com

' ी' ला 'श+र

् ' वाचावे (' ी' नाह )

ीम गव ीता
' ीम गव ीता' म ये दो ह ठकाणी ' ' अधा हणावा आ ण 'ग' पूण हणावा

अथ प मोऽ ाय:
'प मो( ) याय:' ' म ये 'मो' चे उ ारण द घ करावे ['ऽ' (अव ह) चे उ ारण 'अ' क नये ]
अजुन उवाच

'अजुन' म ये 'न' पूण हणावा [अधा नाह ]

स ासं(ङ् ) कमणां(ङ् ) कृ , पुनय गं(ञ्) च शंसिस।

य ेय एतयोरे कं(न्), त े ूिह सुिनि तम् ॥1॥
'यच् + े य ' असे वाचाव,े ' ू ह' म ये ' ह' व हणावे
ीभगवानुवाच

स ासः (ख्) कमयोग , िनः ेयसकरावुभौ।

तयो ु कमस ासात्, कमयोगो िविश ते॥2॥
' नः ेय स' म ये 'स' पूण हणाव,े
'तयो( ) तु' म ये 'तु' व हणाव,े

ेयः (स्) स िन स ासी, यो न े ि न का ित।

िन ो िह महाबाहो, सुखं(म्) ब ा मु ते॥3॥
' नर+
् न+
् ो' असे वाचाव,े ' े ' म ये ' ' व हणावे, 'का त' म ये ' त' व हणावे
Śrīmadbhagavadgītā - 5th Chapter - Karmasannyāsayoga geetapariwar.org ीम गव ीता - प म अ ाय - कमस ासयोग 
 साङ् योगौ पृथ ालाः (फ्), वद नप ताः ।
एकम ा तः (स्) स ग्, उभयोिव ते फलम्॥4॥
' वद( )ि त' म ये ' त' व हणावा, 'एकम( ) या( )ि थतस्’ असे वाचाव,े 'उभयोर'् म ये 'उ' व हणावा,

य ाङ् ैः (फ्) ा ते ानं(न्), त ोगैरिप ग ते।

एकं(म्) साङ् ं(ञ्) च योगं(ञ्) च, यः (फ्) प ित स प ित॥5॥
' ा( ) यते' म ये 'य' पूण हणावा, 'प( ) य त' म ये ' त' व हणावा,

स ास ु महाबाहो, दःु खमा ुमयोगतः ।

योगयु ो मुिन , निचरे णािधग ित॥6॥
‘स यास( ) तु' म ये 'तु' व हणावा, ' ःखमा( ) +
ु मयोगतः' म ये 'म' पूण हणावा
‘न चर+णा ध+ग( ) छ त' असे वाचावे

योगयु ो िवशु ा ा, िविजता ा िजते यः ।

सवभूता भूता ा, कुव िप न िल ते॥7 ॥
' वशु( ) ा( ) मा' असे वाचाव,े 'सव+ ता( ) म+ ता( ) मा' असे वाचावे
' वन्+न प' असे वाचाव,े 'न ल ( ) यते' म ये 'न' व हणावा,
Learngeeta.com

त
ात् योगी भवाजुन
नैव िकि रोमीित, यु ो म ेत त िवत्।
प Œ ृशि न्, न ग पŒ सन्॥8॥
‘करोमी त' म ये ' त' व हणावा, 'म येत' म ये 'त' व हणावा,
‘प( )श+यञ्
् + ( ) वन्+ शञ् + ज(ग् )घ् +रन्’ असे वाचाव,े
‘न( )श+न
् ( )न्+ग( )च् +छन्+ वपञ् + सन्' असे वाचाव,े
' ज न् अ न्' हा मू ळ श द आहे , पर तु सि ध के यानतंर याकरणा या अ सार इथे
'ज न्' असा श द होतो याला आपण सहजपणे ' ज न् न न्' अशा कार हणावे

लप सृज गृ न्, नु षि िमष िप।

इ याणी याथषु, वत इित धारयन्॥9॥
‘ लप( )न्+ व ज( )न्+ न्’ असे वाचाव,े ‘ ( )न्+ मषन्+ न मषन्+न प' असे वाचावे
' न् उि मषन्' हा मू ळ श द आहे, पर तु सि ध के यानतंर याकरणा या अ सार इथे
' ुि मषन्' असा श द होतो याला आपण सहजपणे ' न् ि मषन्' अशा कार हणावे
'इि याणी' म ये 'णी' द घ हणावा, 'वत( ) त' असे वाचावे ['वत ते' नाह ]

ाधाय कमािण, स ं (न्) ा करोित यः ꠰

िल ते न स पापेन, प प िमवा सा॥1 0꠱
'कमा ण' म ये ' ण' व हणाव,े 'न स पापेन' म ये 'न' आ ण 'स' व हणावा,
'प( ) +म+प( ) + मवा( ) भसा' असे वाचावे
Śrīmadbhagavadgītā - 5th Chapter - Karmasannyāsayoga geetapariwar.org ीम गव ीता - प म अ ाय - कमस ासयोग 
 कायेन मनसा बु ा, केवलै र यैरिप।
योिगनः (ख्) कम कुव , स ं (न्) ा शु ये॥11॥

'कायेन' म ये 'न' पूण हणावा, 'बु + या' असे वाचाव,े 'के वलै + रि यै+र प' असे वाचावे
' व( )ि त' म ये ' त' व हणावा, ‘ यक् + वा( ) म+शु( ) ये’ असे वाचावे

यु ः (ख्) कमफलं(न्) ा, शा मा ोित नैि कीम्꠰

अयु ः (ख्) कामकारे ण, फले स ो िनब ते॥12॥

‘शा( )ि त+मा( )प् +नो त' असे वाचाव,े ‘नै( ) क म् ’ म ये 'क ' द घ हणावा,
'कामकारण' म ये 'ण' पूण हणावा

सवकमािण मनसा, स ा े सुखं(व्ँ) वशी।

नव ारे पुरे दे ही, नैव कुव कारयन्॥13॥

'सन्+ य ( )स्+या( ) ते' असे वाचाव,े ' वन्+न' असे वाचावे

न कतृ ं(न्) न कमािण, लोक सृजित भुः ।

न कमफलसंयोगं(म्), भाव ु वतते॥14॥
Learngeeta.com

सव ठकाणी 'न' व हणावा, ' वभाव( ) तु' म ये 'तु' व हणावा

त
ात् योगी भवाजुन
नाद े क िच ापं(न्), न चैव सुकृतं(व्ँ) िवभुः ।
अ ानेनावृतं(ञ्) ानं(न्), तेन मु ज वः ॥15॥

'अ ाने+ना तञ् ' असे वाचाव,े ' +य ( )ि त' असे वाचावे

ानेन तु तद ानं(य्ँ), येषां(न्) नािशतमा नः ।

तेषामािद व ानं(म्), काशयित त रम्॥16 ॥
' ानेन' म ये 'न' पूण हणावा, 'ना शत+मा( ) मनः' म ये 'त' पूण हणावा
'तेषा+मा द( ) य+व ानम् ' असे वाचाव,े ' काशय त' म ये ' त' व हणावा

तद् बु य दा ान:(स्), ति ा रायणाः ।

ग पुनरावृि ं(ञ्), ानिनधूतक षाः ॥17॥
'त( ) (ु ) +धय ( )स्+तदा( ) मानस्' असे वाचाव,े 'त ( )ष् +ठा( )स्+त( ) परायणाः' असे वाचावे
'ग( ) छन्+ य+पु नरा ञ् ' असे वाचावे

िव ािवनयस े, ा णे गिव ह िन।

शुिन चैव पाके च, प ताः (स्) समदिशनः ॥18॥
‘ह( )ि त न' म ये ' न' व हणावा, 'शु न' म ये ' न' व हणावा
Śrīmadbhagavadgītā - 5th Chapter - Karmasannyāsayoga geetapariwar.org ीम गव ीता - प म अ ाय - कमस ासयोग 
 इहै व तैिजतः (स्) सग , येषां(म्) सा े तं(म्) मनः ।
िनद षं(म्) िह समं(म्) ,त ाद् िण ते ताः ॥19॥
' ह' व हणावा, ‘त( ) मा + ण' म ये ' ण' व हणावा

न े यं(म्) ा , नोि जे ा चाि यम्।

रबु रस ूढो, िवद् िण तः ॥20॥
' ( )ष् +येत्+ यम् ' असे वाचाव,े 'नो( ) जते्+ ा( ) य' असे वाचावे
'ि थर+बु ( ) +रस मू ढो' म ये दो ह 'र' पूण हणावा

बा श स ा ा, िव ा िन य ुखम्।
स योगयु ा ा, सुखम यम ुते॥ 21॥
'बा +य ( ) पश( )ष् +वस( ) ा( ) मा' असे वाचाव,े ' व( ) द( )त्+या( ) म न' असे वाचावे
‘ ख+म ( ) य+म ( ) ुते' असे वाचावे

ये िह सं शजा भोगा, दःु खयोनय एव ते।

आ व ः (ख्) कौ ेय, न तेषु रमते बुधः ॥22॥
'ये ह' म ये ' ह' व हणावा, 'तेषु' म ये 'षु ' व हणावा

श ोतीहै व यः (स्) सोढुं (म्), ा रीरिवमो णात्।

Learngeeta.com

काम ोधो वं(व्ँ) वेगं(म्), स यु ः (स्) स सुखी नरः ॥23॥

' ा( )क् +शर र+ वमो( ) णात्' असे वाचाव,े 'काम( ) ोधो( ) +भवव्ँ' असे वाचावे

त
ात् योगी भवाजुन
योऽ ः सुखोऽ राराम:(स्), तथा ितरे व यः ।
स योगी िनवाणं(म्), भूतोऽिधग ित॥ 24॥
‘यो( ) तस्+ खो( ) तरा+रामस्' असे वाचाव,े 'तथा( )न्+तर+
् यो तरव’ असे वाचावे

लभ े िनवाणम्, ऋषयः ीणक षाः ।

िछ ै धा यता ानः (स्), सवभूतिहते रताः ॥25॥
'लभ( ) ते' असे वाचावे ['लभते' नाह ], ‘ छ ( ) +वैध ा’ असे वाचावे

काम ोधिवयु ानां(य्ँ ), यतीनां(य्ँ ) यतचेतसाम्।

अिभतो िनवाणं(व्ँ), वतते िविदता नाम्॥26॥
'यतचेतसाम् ' म ये 'त' पूण हणावा, ' व द+ता( ) म+नाम् ' असे वाचावे

शा ृ ा बिहबा ांश्, च ु ैवा रे व

ु ोः ।
ाणापानौ समौ कृ ा, नासा रचा रणौ॥27॥
'ब हर+बा
् +यांश्' असे वाचाव,े 'च( ) ( )श+चै
् वा( ) तर' असे वाचाव,े
'नासा(ब् ) य ( ) तर+चा रणौ' असे वाचावे
Śrīmadbhagavadgītā - 5th Chapter - Karmasannyāsayoga geetapariwar.org ीम गव ीता - प म अ ाय - कमस ासयोग 
 यते यमनोबु :(र् ), मुिनम परायणः ।
िवगते ाभय ोधो, यः (स्) सदा मु एव सः ॥28॥
‘ नर+मो
् ( ) +परायणः' असे वाचाव,े ' वगते( ) छा+भय ( ) ोधो' असे वाचावे
Learngeeta.com

भो ारं (य्ँ) य तपसां(म्), सवलोकमहे रम्।

सु दं (म्) सवभूतानां(ञ्), ा ा मां(म्) शा मृ ित॥29॥
'शा( )ि त+ ( ) छ त' म ये ' त' व हणावे

ॐत िदित ीम गव ीतासु उपिनष ु िव ायां(य्ँ) योगशा े

ीकृ ाजुनसंवादे कमस ासयोगो नाम प मोऽ ाय:।।
॥ॐ ीकृ ापणम ु॥

● ा िठकाणी िवसगाचे उ ार (ख्) िकंवा (फ्) असे ि िह े आहे त, ते 'ख्' िकंवा ' फ्ʼ असे नाहीत,
परं तु ां चे उ ारण 'ख्' आिण 'फ्' सारखे के े जातात.
● जोडा रा ा (दोन ंजन वणाचा संयोग) पूव येणा या रावर आघात (ह ा जोर) दे ऊन उ ारण करावयाचे आहे .
'॥' हे िच आघात द िव ास ेक आव यक वणावर ाव ात आ े आहे . ोका ा खाली उ ारणासाठी
जांभळा रं गात आघाताचे वण िलिहले आहे त याचा अथ असा नाही की ा वणाना दोन वेळा णावे, तर ांना
जोडून ितथे जोर दे ऊन ा वणाचे उ ारण करावे .हे ता य आहे .
● ंजन आिण राचा संयोग अस ास ते जोडा र मान ात येत नाही, ामुळे ां वर आघात सु ा येणार नाही
उदा. - 'ऋ' एक र आहे ामुळे 'िवसृजा हम्' म े 'सृ = स् + ऋ' ा आधी आले ा 'िव' वर आघात येणार नाही.
जोडा रा ा पूव येणा या रावरच आघात दे ात येतो, कोण ाही ंजन िकंवा अनु ारावर नाही.
उदा. - 'वासुदेवं(व्ँ) जि यम्' म े ' ' जोडा र असून सु ा पूव अनु ार आ ामुळे ां वर आघात येणार नाही.
● काही िठकाणी रानंतर संयु वण (जोडा र) असेल तरी अपवाद िनयमानुसार आघात िदलेले नाही, जसे की एकच
वण दोन वेळा आ ाने, तीन वण संयु अस ाने, रफार(वर र) िकंवा हकार अस ाने इ ादी. ामुळे ा ानां वर
आघात िदलेला नाही ाचा अ ास आघातािशवाय करावा.

योगेशं(म्) स दान ं (व्ँ), वासुदेवं(व्ँ) जि यम्

धमसं ापकं(व्ँ) वीरं (ङ् ), कृ ं(व्ँ) व े जगद् गु म्

त ात् योगी भवाजुन

Learngeeta.com

गीता प रवाराची िलखीत सामु ी कोण ाही अ ठीकाणी वापरावयाची अस ास पूव परवानगी आव क आहे .
परवानगी साठी consent@learngeeta.com वर परवानगी ावी
Śrīmadbhagavadgītā - 5th Chapter - Karmasannyāsayoga geetapariwar.org ीम गव ीता - प म अ ाय - कमस ासयोग 