Pananaliksik Ukol sa Paggamit ng Wikang Pangasinan ng Ikalabing-Pito hanggang Ika-

Dalawampung Seksyon ng Ikalabing-Isang Baitang ng Unibersidad ng Pangasinan

SY 2020-2021

Bilang Bahaging Katuparan ng mga Gawaing Kailangan sa Asignaturang

Pagbasa at Pagsusuri ng Iba’t Ibang Teksto Tungo sa Pananaliksik

Ipinasa nina:

Abarabar, Kimberly Jean

Batecan, Charles James

Cerezo, Jhouella

Esteves, Antonio

Legaspi, Jerry Jr.

Marcos, Justin Cesar

Morales, Zebede

Ordoño, Maria Adriene Nicole

Poyaoan, Kyle Andrew

Sanchez, Mark Louie

Tenorio, Shaine Ashley

Vinoya, Angelina

A1-STEM-17

Ipinasa kay:
Bb. Carla Mae G. Bongar
Tagapayo, COR 004

Mayo 2021
 DAHON NG PAGPAPATIBAY

Ito ay kumukumpirma sa pagkakapasa ng pananaliksik na pinamagatang “Pananaliksik

Ukol sa Paggamit ng Wikang Pangasinan ng Ikalabing-Pito hanggang Ika-Dalawampung Seksyon
ng Ikalabing-Isang Baitang ng Unibersidad ng Pangasinan” bilang pagsasakatuparan ng mga
gawaing kailangan sa asignaturang Pagbasa at Pagsusuri ng Iba't Ibang Teksto Tungo sa
Pananaliksik at pagpapatuloy ng sinimulang pag-aaral sa asignaturang Komunikasyon at
Pananaliksik sa Wika at Kulturang Pilipino noong unang semestre. Ito'y inihanda at iniharap ng
unang pangkat ng A1-STEM-17 na binubuo nina:

Abarabar, Kimberly Jean Morales, Zebede

Batecan, Charles James Ordoño, Maria Adriene Nicole

Cerezo, Jhouella Poyaoan, Kyle Andrew

Esteves, Antonio Sanchez, Mark Louie

Legaspi, Jerry Jr. Tenorio, Shaine Ashley

Marcos, Justin Cesar Vinoya, Angelina

Pinagtibay ni:
_____________________
Bb. Carla Mae G. Bongar
Tagapayo, COR 004

Inaprubahan ni:
___________________
Bb. Junna P. Aspiras
Punong-guro, SHS

I
 PAGHAHANDOG

Ang pananaliksik na ito ay buong pusong inihahandog sa lahat ng taong naglaan ng oras,

partisipasyon, at nagsakripisyo upang mapagtagumpayan at mag-bunga ang pananaliksik na ito.

Sa mga magulang ng mga mag-aaral na walang sawang sumuporta hanggang dulo upang

matapos at mapagtagumayan ang pananaliksik na ito.

Sa kanilang mga kamag-aral at kaibigan na umagapay sa mga mananaliksik sa tuwing

dumarating ang mga problema sa grupo, sa paglalaan ng kanilang mga oras, sa walang sawang

suporta at dedikasyon sa mga mananaliksik upang matapos ito sa itinakdang oras.

Sa tiwalang inilaan ng kanilang guro sa COR 003 na si G. Stanley Rowell Roque, at sa

COR 004 na si Bb. Carla Mae Bongar.

At higit sa lahat, ang Panginoon na nagbigay ng karunungan at katalinuhan sa mga

mananaliksik upang solusyunan ang mga balakid sa pananaliksik na ito.

Tunay ngang sa pagtutulungan ay mapagtatagumpayan nang buong husay ang isang

gawain.

II
 PASASALAMAT

Ang mga mananaliksik ay buong pusong nagpapasalamat sa mga sumunusod:

Una na rito, ay sa Poong Maykapal na naging sandigan ng mga mag-aaral upang

mapagtagumpayan ang pananaliksik na ito. Kung hindi dahil sa Kaniyang kapangyarihan at

kahusayan ay hindi magbubukas ang kanilang karunungan at kaalaman, at hindi magtatagumpay

ang pananaliksik na ito.

Pangalawa, sa mga magulang ng mga mananaliksik, na walang sawang gumabay,

sumuporta, at naniwalang matatapos at magiging matagumpay ang pananaliksik na ito sa kabila ng

dinaranas nilang pandemya.

Pangatlo, ang mga mananaliksik ay lubos ding nagpapasalamat sa kanilang gurong

tagapayong si Bb. Kathrina Cortez Tabilin, sa walang humpay na suporta sa bawat isa, sa

pagbibigay ng mga pangaral, at sa mga salitang humubog sa kanilang isipan upang mas kumapit at

maging matatag sa lahat ng oras. Pinapasalamatan din ang kanilang guro sa COR 003, na si G.

Stanley Rowell Roque, at sa kanilang guro sa COR 004 na si Bb. Carla Mae Bongar na walang

sawang sumuporta, gumabay, at nagbahagi ng kanilang kaalaman patungkol sa paksang

Komunikasyon at Pananaliksik Sa Wika At Kulturang Pilipino at sa Pagbasa at Pagsusuri Tungo

sa Pananaliksik, upang mapagtagumpayan ang pananaliksik na ito.

At panghuli ay sa kanilang mga kaklaseng buong pusong gumabay, sumuporta, at naglaan

ng oras sa pananaliksik na ito. Kung wala ang kanilang tulong ay hindi magiging organisado,

epektibo, at walang karagdagang opinyon na magbibigay ng bagong impormasyon.

III
 TALAAN NG MGA NILALAMAN

DAHON NG PAGPAPATIBAY ................................................................................................... I

PAGHAHANDOG ........................................................................................................................ II

PASASALAMAT ........................................................................................................................ III

KABANATA I: PANIMULA ........................................................................................................ 1

Rasyunale ng Pag-aaral ................................................................................................................ 1

Paglalahad ng Suliranin ............................................................................................................... 3

Ang Paradigma ng Pag-aaral ....................................................................................................... 4

Batayang Konseptwal .................................................................................................................. 4

Lawak at Delimitasyon ................................................................................................................ 5

Kahalagahan ng Pag-aaral............................................................................................................ 6

Kahulugan ng mga Termino ........................................................................................................ 7

KABANATA II: REBYU NG MGA KAUGNAY NA LITERATURA AT MGA PAG-

AARAL ........................................................................................................................................... 8

Mga Literatura ............................................................................................................................... 8

Lokal ............................................................................................................................................ 8

Dayuhan ....................................................................................................................................... 9

Kaugnay na Pag-aaral ................................................................................................................. 10

Lokal .......................................................................................................................................... 10

Dayuhan ..................................................................................................................................... 11

KABANATA III: METODOLHIYA ......................................................................................... 12

IV
 Disenyo ng Pananaliksik ............................................................................................................ 12

Respondente ............................................................................................................................... 13

Instrumento ng Pananaliksik ...................................................................................................... 13

Tritment ng mga Datos .............................................................................................................. 14

Kabanata IV: PRESENTASYON, ANALISASYON AT INTERPRETASYON NG DATOS

....................................................................................................................................................... 15

Profayl ng mga Respondante ..................................................................................................... 15

KABANATA V: LAGOM, KONKLUSYON, AT REKOMENDASYON .............................. 41

Lagom ........................................................................................................................................ 41

Konklusyon ................................................................................................................................ 42

Rekomendasyon ......................................................................................................................... 43

BIBILIOGRAPIYA ..................................................................................................................... 45

APENDIKS ................................................................................................................................... 46

Liham sa mga Respondente ....................................................................................................... 46

Talatanungan .............................................................................................................................. 47

V
 TALAAN NG MGA TALAHANAYAN

Bilang ng
Pamagat Pahina
Talahanayan

4.1 Kabuuang Bilang ng Respondente alinsunod sa kanilang Edad 15

Kabuuang Bilang ng mga Respondente alinsunod sa kanilang

4.2 17
Lokasyon
Kabuuang Bilang ng Respondente alinsunod sa kanilang
4.3 19
Kasarian
Kabuuang Bilang ng mga Respondente na gumagamit ng mga
4.4 20
Makabago at Nauusong salita sa Modernong Panahon
Frequency Distribution ng mga sumusunod na nauusong salita
4.5 na madalas gamitin ng mga respondente sa kanilang pang- 22
araw-araw
Frequency Distribution ng mga Madalas Panoorin sa Internet
4.6 23
ng mga Respondente
Nakalap na datos hinggil sa kabuuang opinyon ng mga
4.7 25
respondente sa epekto ng modernisasyon sa Wikang Pangasinan
Talahanayan ng nakalap na mga datos hinggil sa saloobin ng
mga estudyanteng nahubog ng iba't-ibang plataporma sa
4.8 27
pagbabago ng Wikang Pangasinan dahil sa paggamit ng mga
platapormang ito
Kabuuang Bilang ng mga Respondente na nauunawaan ang
4.9 29
sitwasyong epekto ng Modernisasyon sa Wikang Pangasinan
Kabuuang Bilang ng mga Respondente na sumagot ukol sa
4.10 pagpe-preserba sa Wikang Pangasinan sa panahong may 30
bagong sistema ng pakikipagtalakayan
Frequency Distribution ng mga Pinaka-epektibong Paraan ng
4.11 32
Pagpe-preserba sa Wikang Pangasinan
Kabuuang Bilang ng mga Respondente sumagot sa Unang
4.12 34
Tanong ng Ikalawang Bahagi
Kabuuang Bilang ng mga Respondente sumagot sa
4.13 35
Pangalawang Tanong ng Ikalawang Bahagi
Kabuuang Bilang ng mga Respondente sumagot sa Pangatlong
4.14 37
Tanong ng Ikalawang Bahagi
Kabuuang Bilang ng mga Respondente sumagot sa Pang-apat
4.15 38
na Tanong ng Ikalawang Bahagi
Kabuuang Bilang ng mga Respondente sumagot sa Panglimang
4.16 39
Tanong ng Ikalawang Bahagi

VI
 TALAAN NG MGA PIGURA

Bilang ng
Pamagat Pahina
Pigura
Ang mga ikalabing-pito hanggang ika-dalawampung seksyon ng
ikalabing-isang baitang ng Unibersidad ng Pangasinan ay
1.1 4
sumailalim sa mga sumusunod na proseso na nagsilbi bilang isang
resulta.
4.1 Kabuuang Porsiyento ng mga Respondente Alinsunod sa Edad 16

Kabuuang Porsiyento ng mga Respondente alinsunod sa kanilang

4.2 18
Lokasyon
Kabuuang Porsiyento ng Respondente alinsunod sa kanilang
4.3 19
Kasarian
Kabuuang Porsiyento ng mga gumagamit ng mga makabago at
4.4 21
nauusong sailta sa Modernong Panahon
Porsiyento ng mga usong salitang malimit gamitin sa pang araw-
4.5 22
araw
4.6 Porsiyento ng mga Madalas Panoorin ng mga Respondente 24

Kabuuang Porsiyento hinggil sa Opinyon ng mga Respondente sa

4.7 26
Epekto ng Modernisayon sa Wikang Pangasinan

Kabuuang Porsiyento hinggil sa saloobin ng mga estudyanteng

4.8 nahubog ng iba't-ibang plataporma sa pagbabago ng Wikang 28
Pangasinan dahil sa paggamit ng mga platapormang ito

Kabuuang Porsiyento ng mga Respondente na nauunawaan ang

4.9 29
sitwasyong epekto ng Modernisasyon sa Wikang Pangasinan

Kabuuang Porsiyento ukol sa pagpe-preserba sa Wikang

4.10 Pangasinan sa panahong may bagong sistema ng 31
pakikipagtalakayan
Kabuuang Porsiyento ng pinaka-epektibong Paraan ng Pagpe-
4.11 33
preserba sa Wikang Pangasinan
Kabuuang Porsiyento ng mga sumagot sa Unang Tanong ng
4.12 35
Ikalawang Bahagi
Kabuuang Porsiyento ng mga sumagot sa Pangalawang Tanong ng
4.13 36
Ikalawang Bahagi
Kabuuang Porsiyento ng mga sumagot sa Pangatlong Tanong ng
4.14 37
Ikalawang Bahagi
Kabuuang Porsiyento ng mga sumagot sa Pang-apat na Tanong ng
4.15 38
Ikalawang Bahagi
Kabuuang Porsiyento ng mga sumagot sa Panglimang Tanong ng
4.16 40
Ikalawang Bahagi

VII
 KABANATA I: PANIMULA
Ang kabanatang ito ay naglalaman ng rasyonale na pag-aaral, paglalahad ng suliranin,
batayang konseptwal, kahalagahan ng pag-aaral. Kabilang din ang lawak at delimitasyon ng pag-
aaral at ang kahulugan ng mga termino.

Rasyunale ng Pag-aaral

A. Kultura ng Pangasinan

Ang Pangasinan ay isang lalawigan ng Pilipinas sa rehiyon ng Ilocos. Matatagpuan ang

lalawigan sa kanlurang bahagi ng pulo ng Luzon sa may Golpo ng Lingayen at Timog Dagat Tsina.

Ito ay may kabuuang sukat na 5,451.01 kilometro kwadrado (2,104.65 sq mi). Ayon sa senso noong

2010, ang populasyon ay nasa 2,779,862. Pangasinan ang pangalan ng lalawigan, ng mga

mamamayan, at ang pangunahing wikang sinasalita sa lalawigan. “Tinatayang nasa 1.5 milyong”

ang mga katutubong Pangasinan. Isa ang wikang Pangasinan sa mga opisyal na kinikilalang wikang

rehiyunal sa Pilipinas. Sinasalita ang wikang Pangasinan bilang ikalawang wika ng mga etnikong

minorya sa Pangasinan. Ang pinakakilalang pangkat etnikong minorya sa Pangasinan ay ang mga

Iloko, Bolinao at mga Tagalog. Ingles at Filipino ang kadalasang wika dito at ang ginagamit sa

pagtuturo sa paaralan. Pangasinense ang ang wikang ginagamit ng mga taong naninirahan sa

gitnang bahagi ng Pangasinan at Ilokano ang pangunahing wika sa pinakamalaking bahagi ng

lalawigan. Ang Bolinao ay may sariling wika.

B. Wikang Pangasinan

Ang Wikang Pangasinan (Pangasinan: Salitan Pangasinan) o Pangasinense ay nasasailalim

sa sangay Malayo-Polynesian ng pamilya ng mga wikang Austronesian. Sinasalita ang wikang

Pangasinan ng higit pa sa dalawang milyong tao sa lalawigan ng Pangasinan, ng iba pang mga

pamayanang Pangasinan sa Pilipinas, at ng kapansin-pansing bilang ng mga Amerikanong may

kanunununuang Pangasinan. Ang Pangasinan ang isa sa labindalawang pangunahing wika sa

Pilipinas.

1
 Ang pag-aaral ng wikang Pangasinan ng Ikalabing-Pito hanggang Ika-Dalawampung

sekyon ng Ikalabing-isang Baitang ng Unibersidad ng Pangasinan ay mahalaga sa piling mga rason.

Una, upang ito’y patuloy na magamit at maituro ng sa gayon ay hindi ito makalimutan ng mga

mag-aaral ng Unibersidad ng Pangasinan. Pangalawa, upang ito’y patuloy na tangkilikin at hindi

lang isantabi. Mahalaga ang wikang Pangasinan sapagkat ito ang instrumento ng ating

komunikasyon na siyang nagbubuklod sa ating lahat. Pangatlo, dito nakikilala ng mga dayuhan ang

ating kultura, tradisyon, at lugar ng ating pinagmulan. Kailangan natin itong pausbungin at

pangalagaan upang ito’y manatili sa paglipas ng henerasyon; at hindi ito makalimutan at maging

parte na lamang ng nakaraan.

2
Paglalahad ng Suliranin

Ang Suliranin

Layunin ng pag-aaral na ito na malaman ang paggamit ng Wikang Pangasinan ng Ikalabing-Pito

hanggang Ika-Dalawampung sekyon ng Ikalabing-isang Baitang ng Unibersidad ng Pangasinan.

Pangunahing Suliranin. Ano ang kinalabasan ng mga nakalap na datos sa mga mag-aaral ng

Ikalabing-Pito hanggang Ika-Dalawampung sekyon ng Ikalabing-isang Baitang ng Unibersidad ng

Pangasinan.

Ang Tiyak na Suliranin. Upang lubusan masagot ang pangunahing suliranin, binuo ang mga

sumusunod na tiyak na suliranin:

1.) Ano ang mga profayl ng mga respondente sa mga sumusunod na tuntunin:

A. Edad

B. Kasarian; at

C. Tirahan

2.) Naging malaking salik ba ang Modernisasyon upang magkaroon ng makabuluhang pagkakaiba

ang kasanayan sa paggamit ng Wikang Pangasinan noon at ngayon?

3.) Gaano kahusay at kaalam sa paggamit ng wikang Pangasinan ang mga respondente batay sa

mga sumusunod na alituntunin:

A. Pagbigkas

B. Pag-unawa

C. Aplikasyon; at

D. Kultura

3
Ang Paradigma ng Pag-aaral

Awtput
•Pananaliksik Ukol sa
Paggamit ng Wikang
Proseso Pangasinan ng Ikalabing-
• Pagbabahagi ng Pito hanggang Ika-
talatanungan sa Dalawampung seksyon
Input ikalabing-pito hanggang ng Ikalabing-isang
ika- dalawampung Baitang ng Unibersidad
seksyon ng ika-labing ng Pangasinan
• Pagpaplano isang baitang.
• Paghahanap ng mga • Pagkolekta ng mga
respondante datos
• Pagbuo ng mga tanong •Pagsuri sa mga datos
para sa talatanungan
•Interpretasyon ng mga
datos

Pigura 1.1: Ang mga ikalabing-pito hanggang ika-dalawampung seksyon ng ikalabing-isang

baitang ng Unibersidad ng Pangasinan ay sumailalim sa mga sumusunod na proseso na nagsilbi
bilang isang resulta.

Batayang Konseptwal

Layon ng pag-aaral na ito na matukoy ang epekto ng modernisasyon sa paggamit ng

Wikang Pangasinan ng Ikalabing-pito hanggang Ika-dalawampung seksyon ng Ikalabing-isang

baitang ng Unibersidad ng Pangasinan. Ang pananaliksik na ito ay sumailalim sa proseso na

tinatawag na input-process-output model. Ang layunin ng input frame sa pag-aaral ay ang

pangangalap ng mga ideya upang mabuo ang pananaliksik. Kasama rin ang paghahanap ng mga

respondente at ang pagbuo ng talatanungan na kanilang sasagutan. Ang process frame naman ay

ang mga hakbang na gagawin ng mga mananaliksik na kung saan dito ibabahagi ang mga

talatanungan sa mga respondente upang makakuha ng sapat ng impormasyon at datos na kung saan

ito’y pinag-aralan at sinuring mabuti ng mga mananaliksik Ang mga makakalap na resulta ay

kakailanganin ng mga mananaliksik sa kanilang pag-aaral. Ang output frame naman ay ang

kinalabasan na awtput ng pag-aaral. Ito ay ang “Pananaliksik Ukol sa Paggamit ng Wikang

Pangasinan ng Ikalabing-Pito hanggang Ika-Dalawampung Seksyon ng Ikalabing-isang Baitang ng

4
Unibersidad ng Pangasinan”, na naglalayong malaman kung napapahalagahan pa ang Wikang

Pangasinan sa modernong panahon.

Lawak at Delimitasyon

Tanging hangad ng pag-aaral na ito na siyasatin at masuri ang Paggamit ng Wikang

Pangasinan ng mga Mag-aaral ng Ikalabing-Pito hanggang Ika-Dalawampung Seksyon ng

Ikalabing-Isang Baitang ng Unibersidad ng Pangasinan, kung saan ang resulta ng pag-aaral ay

nakapokus lamang sa mga piling estudyante ng A1-STEM-17 hanggang A1-STEM-20 sa strand na

Science, Technology, Engineering, Mathematics (STEM) at hindi na sakop ang pag-aaral sa ibang

strand, seksiyon, at unibersidad. Ang kukuning respondente ay binubuo ng piling mag-aaral na

kumakatawan sa seksyong A1-STEM-17 hanggang A1-STEM-20. Ang pag-aaral na ito ay

isinagawa sa ilalim ng pangangasiwa ng PHINMA University of Pangasinan na tumagal mula

Nobyembre taong 2020 hanggang Mayo taong 2021.

5
Kahalagahan ng Pag-aaral

Ang mga mananaliksik ay gumawa ng pag-aaral na ito upang alamin ang kakayanan ng

mga mag-aaral ng Ikalabing-pito hanggang ika-dalawampung seksyon ng Ikalabing-isang baitang

sa Unibersidad ng Pangasinan, sa kahusayang gumamit ng Wikang Pangasinan. Inaasahan sa pag-

aaral na ito, ay mabigyang pansin ang mga suliranin katuwang ang mga tiyak na suliranin upang

matukoy ang kahalagahan ng wikang Pangasinan sa ating lipunan.

Mag-aaral – ang kalalabasan ng pag-aaral na ito ay makatutulong sa mga mag-aaral ng

PHINMA UPang, upang malaman ang kahalagahan ng wikang Pangasinan at mabigyan ng

karagdagang ideya ang mga ito tungkol sa ating wika.

Magulang – ang pag-aaral na ito ay makatutulong sa mga magulang upang magsilbing

gabay sa pagtuturo ng mga anak patungkol sa kahalagahan at paggamit ng wikang Pangasinan at

mas magamit pa ito sa kani-kanilang tahanan.

Guro – ang pag-aaral na ito ay makatutulong sa mga guro upang magsilbing gabay sa

pagtuturo at mas maunawaan nila kung paano malilinang ang kaalaman ng mga mag-aaral tungkol

sa iba't-ibang kahalagahan ng wikang Pangasinan.

Pampaaralang Tagapamahala/Punong Guro – ang pag-aaral na ito ay magsisilbing

gabay sa mga punong guro upang mas mabigyan ng dekalidad na edukasyon ang mga mag-aaral

patungkol sa wikang Pangasinan.

Mga Mananaliksik sa hinaharap - ang pag-aaral na ito ay magsisilbing gabay ng mga

susunod na mananaliksik para sa mga karagdagang ideya kaugnay sa kanilang pag-aaral.

6
Kahulugan ng mga Termino

Ang mga sumusunod na salita ay binigyang pagpapakahulugan gamit ang diksyonaryo.

Estadistika - ang estadistika o statistics ay ang pag-aaral tungkol sa pagtitipon, pagsasaayos, pag-

aanalisa o pagsisiyasat, pagbibigay kahulugan o interpretasyon at pagtatanghal ng mga datos (o

data). Kabilang dito ang pagpaplano ng pagkuha o koleksiyon ng datos ayon sa disenyo o paraan

ng mga estadistikal na survey at disenyong eksperimental.

Komisyon sa Wikang Filipino - ang Komisyón sa Wikàng Filipíno ang pangunahing ahensiya ng

pamahalaan na may katungkulang magsagawa ng mga pananaliksik, paglilinang, pagpapalaganap,

at pagpapaunlad ng Wikang Filipino at iba pang wika sa bansa.

Pananaliksik - ang pananaliksik ay isang sistematiko, kontrolado, empiriko, at kritikal na pag-

imbestiga sa haypotetikal na pahayag tungkol sa inaakalang relasyon o ugnayan ng mga natural na

penomenon. Ang pananaliksik ay matiyaga, maingat, sistematiko, mapanuri, at kritikal na

pagsisiyasat o pag- aaral tungkol sa isang bagay, konsepto, kagawian, problema, isyu, o aspekto ng

kultura at lipunan.

Talatanungan - isang listahan ng mga tiyak na katanungan na idinisenyo upang ibigay ang mga

sagot sa mga katanungan sa pananaliksik ang isang tao. Karaniwan ang isang palatanungan ay

ginagamit para sa isang survey at may mga tiyak na pagpipilian sa sagot. Minsan ay nagsasama rin

ito ng mga bukas na natapos na mga katanungan na walang mga preset na sagot upang mapili.

Wikang Pambansa - ay isang wika (o diyalekto) na natatanging kinakatawan ang pambansang

pagkilanlan ng isang lahi at/o bansa. Ginagamit ang isang pambansang wika sa politikal at legal na

diskurso at tinatalaga ng pamahalaan ng isang bansa.

7
 KABANATA II: REBYU NG MGA KAUGNAY NA LITERATURA AT MGA PAG-
AARAL
Ang kabanatang ito ay nagpapakita ng mga pag-aaral na katulad ng paksang pinag-
aaralan. Nakapaloob dito ang lokal na literatura at ang dayuhang literatura.

Mga Literatura
Lokal

Ang Wikang Pangasinan (Pangasinan: Salitan Pangasinan) o Pangasinense ay nasasailalim

sa sangay Malayo-Polenesian ng pamilya ng mga wikang Austronesian. Sinasalita ang Panggasinan

ng higit pa sa dalawang milyong tao sa lalawigan ng Pangasinan, ng iba pang mga pamayanang

Pangasinan sa Pilipinas, at ng kapansin-pansing bilang ng mga Amerikanong may kanunununuang

Pangasinan. Ang Pangasinan ang isa sa labindalawang pangunahing wika sa Pilipinas. Pangasinan

ang pangalan ng lalawigan, ng mga mamamayan, at ang pangunahing wikang sinasalita sa

lalawigan. Tinatayang nasa 1.5 milyong ang mga katutubong Pangasinan. Isa ang wikang

Pangasinan sa mga opisyal na kinikilalang wikang rehiyunal sa Pilipinas. Sinasalita ang Pangasinan

bilang ikalawang wika ng mga etnikong minorya sa Pangasinan. Ang pinakakilalang pangkat

etnikong minorya sa Pangasinan ay ang mga Iloko, Bolinao at mga Tagalog. Unang kinilala ang

wikang Pangasinense kasama ng iba pang wikain noong 1933 nang ipasa ang isang panukala na

nagtatakda sa mga wika bilang media of instruction. Subalit pagkaraan ng ilang taon ay ginawang

Ingles. Dahil sa malawak at matabang lupain ng Pangasinan, maraming Ilokano ang dumayo rito

upang magsaka, habang ang iba ay dito na nanatili at bumuo ng pamilya, kaya taong 1800 ang

populasyon sa Pangasinan na nasa 102,305 (Cortes 1990) lamang ay halos dumoble hanggang

242,476 pagdating ng taong 1850 sa tatlumpu’t apat na bayan. Taong 1960 nang bumaba ang

kabantugan ng wikang Pangasinense dahil sa papalaking bilang ng mga mapaghangad at bihasa sa

tagumpay na mga Ilokano. Lalong dumami ang mga nagmamay-ari ng lupa na dati ay sinasaka lang

ng mga Ilokano, hanggang sa dumating ang puntong anim na porsyento na lamang ang lamang ng

populasyong Pangasinan laban sa mga Ilokano sa kanilang lugar. Lalo namang nanaig sa kalakhang

8
Pangasinan ang wikang Iloko sa pagkapanalo ni Pang. Ferdinand Marcos na kilala bilang

mamamayang Iloko. Mas lalong tumaas ang reputasyon ng mga Iloko nang mga panahong iyon

kumpara sa Pangasinan na kahit nakikipagtagisan ay hindi malamangan ang taas na naabot ng isa

sa kanilang katunggali sa wika.

Dayuhan

Ang Gramatica Bisaya (Guillen), Diccionario de idiomas Filipinos (Blumentritt),

Vocabulario Pangasinan-Castellano (Austria Macaraeg) ay iilan sa mga pag-aaral noong 1898. Ang

siyentipikong pag-aaral sa wika ay nagsimula pagdating ng mga Amerikano. Ang mga mahalagang

pag-aaral sa panahong ito ay isinagawa nina Cecilio Lopez, Morice Vanoverberg, Otto Scheerer,

Hermann Costenoble, Carlos Everett Conant, Frank R. Blake, and Leonard Bloomfield. Ang anim

na artikulo ni Costenoble ay tungkol sa mga salitang ugat na binubuo ng isang pantig lamang

(monosyllabic), sa pagkakaiba at pagkakahawig ng mga tunog sa iilang major na wika sa Pilipinas,

at ikinumpara rin niya ang mga pandiwa sa mga wikang ito. Si Otto Scheerer ay maraming naisulat,

simula ng 1909 hanggang 1932, tungkol sa mga wika sa hilagang Luzon --Kalinga, Ilongots, Isinai,

Batak, Isneg, at Bontoc. Si Vanoverbergh ay sumulat ng gramatika at diksyonaryo ng Iloko, mga

etnograpiyang pag-aaral ng mga Isneg at Kankanay. Si Conant ay may mga sampung pag-aaral

tungkol sa mga wika ng Pilipinas mula 1908 hanggang 1916. Kabilang na rito ang mga pag-aaral

sa ponolohiya ng Turirai (1913); ang ebolusyon ng "pepet vowel" sa 30 wika sa Pilipinas; ang mga

tunog na "f" at "v" sa iilang wika sa Pilipinas; at ang correspondence ng mga tunog na R-G-H-Y-

NULL at R-L-D-G sa mga wika sa Pilipinas--na kung saan iklinasipay niya ang mga wikang

Tagalog, Bikol, Bisaya, Ibanag, Magindanao, Tausug, at Bagobo bilang "g- languages," ang

Ilokano at Tiurai,"r-language," ang Pangasinense, Kankanai, Ibaloy, Bontoc, at Kalamian "l-

languages," at ang Kapampangan, Ivatan, Sambal, "y-languages." Tiningnan rin niya ang

ebolusyon ng tunog na /l/ sa Indonesia sa Tagalog, Bisaya, Bontok, Kankanay, Samal, Mandaya,

9
Isinai, Sambali, Inibaloi, Ivatan, at Ilongot. May mga pag-aaral rin siya tungkol sa gramatika ng

wikang Isinai at sa mga salitang ugat sa Kapampangan na naging monosyllabic.

Kaugnay na Pag-aaral
Lokal

Ayon kay Bisa (2009) na may pag-aaral na pinamagatang “Wika at Kultura: Pagsasaling

Nagpapakahulugan”, nakasaad dito na sa paggamit sa mga salitang hiram sa mga pahayag na may

kayarian o kaanyuang katutubo, kasama ang mga likas na katawagan, ang mga inangking salita ay

nagkakaroon na rin ng katangiang Pilipino, nagkaroon ng kulay at karakter na Pilipino, at nagiging

kasangkapan na sa pagpapahayag ng kulturang Pilipino. Ingles man ang salita o Kastila. Kaya sa

sandaling gamitin iyon ng isang Pilipino, ang magiging pagpapakahulugan ay atas ng kulturang

katutubo sa kanya. Layunin ng papel na ito na maipakita ang kahalagahan ng pagkakaroon ng

kaalaman sa wikang kasangkapan sa pagpapahayag at sa kulturang kinabubuhulan ng dalawang

wikang isinasaalang-alang sa pagsasalin.

Ayon kay Valdez, (2009) na may pag-aaral na pinamagatang “Uri at Realidad, Wika at

Sensibilidad”, na imposibleng magkaroon ng makabuluhang edukasyon kung walang nauunawaang

midyum sa pagtuturo. Gayunpaman, nag-ibayo ang silakbo ng isyu dala ng Artikulo 14 na

nakapaloob sa Konstitusyon ng 1987 na nagsasabing Filipino ang Pambansang Wika. Nag-alsa ang

Cebu nang ipag-utos ng dating ministro ng Edukasyon na Filipino ang gagamiting midyum sa

pagtuturo sa lahat ng paaralan, sa lahat ng rehiyon. Layon ng papel na ito na ilarawan ang masusing

pagkakaugnay ng uri at realidad, wika at sensibilidad sa pagtatamo ng isang makabuluhang

edukasyon.

10
Dayuhan

Ayon kay De La Fuente (2009) na may pag-aaral na pinamagatang “Malaysia at

Pilipinas: Mga Problemang Pangwika”, na tulad ng Malaysia, hindi lamang mga pamamaraan ang

dapat nating matutunan kundi ang mga aralin mula sa kasaysayan at sosyolohiya ng pagsulong

pangteknolohiya ng mga mauunlad na bansa. Isang pagbabagong pangkaisipan, pangkultura at

pangmoral ang kailangan ng Pilipino upang maputol ang tanikalang gumagapos sa kanya sa

kamangmangan, pagdarahop at pagkaalipin na dulot ng mga Kastila noon at ng mga Amerikano

ngayon. Kaugnay sa pagbabalangkas ng isang mabisang programang pangwika, lalo na sa paglikha

ng mga ispesyalisadong talasalitaan, kailangan ang pagtataguyod ng gobyerno. Layunin ng papel

na ito na ilarawan ang kalagayang pangwika ng Malaysia at Pilipinas.

Ang Wikang Pangasinan ay isa sa mga wika ng kapayapaan dahil ito’y nakapaloob sa mga Wikang

katutubo ng Pilipinas na sa paggamit nito ay naghahatid ng kapayapaan. Ito’y pamanang wika ng

mga ninuno ng lungsod ng Pangasinan. Ito’y patuloy na pinapalaganap sa mga kasulukuyang

henerasyon kaya naman patuloy rin ang paggamit ng mga mamayan ng Pangasinan ang sariling

wika. Sa paggamit ng mga mamayan ng wikang Pangasinan, napapangalagaan at mas napapabuti

ang komunikasyon ng bawat isa. Napapanatili ang pamanang wika at mas napapahalagahan ito.

11
 KABANATA III: METODOLHIYA
Ang kabanatang ito ay naglalaman ng instrumento ng pananaliksik at ang tritment ng mga
datos kung saan nagpapaliwanag kung paano susuriin o iaanalisa ang mga datos na makakalap
sa pag-aaral na ito.

Disenyo ng Pananaliksik

Isinagawa ang pag-aaral na ito sa pamamaraang deskriptibong metodolohiya. Napili ng

mga mananaliksik gamitin ang "Descriptive Survey Research Design" na gumagamit ng

talatanungan (survey questionnaire) sa pagkakalap at paglikom ng mga datos. Ang disenyong

deskriptibo ay ang nakikita ng mga mananaliksik na magiging mabisa sa pag-aaral na ito upang

makakalap ng impormasyon na magiging epektibo sa pananaliksik. Naniniwala ang mga

mananaliksik na angkop ang disenyong ito sapagkat ito ay nakakapagbigay ng interpretasyon sa

mga nakalap na opinyon, sagot at impormasyon tungkol sa Paggamit ng Wikang Pangasinan mula

sa piling mag-aaral ng Ikalabing-Pito hanggang Ika-Dalawampung Seksyon ng Ikalabing-Isang

Baitang ng Universidad ng Pangasinan at kung paano ito makakatulong sa pang araw-araw na

pakikipagtalastalasan ng bawa’t isa.

Para sa layunin ng pag-aaral, ang pangunahin at sekondaryang datos ay kinolekta. Ang mga

pangunahing datos ay nakolekta sa pamamagitan ng talatanungan na ibinigay sa mga piling mag-

aaral ng Ikalabing-Pito hanggang Ika-Dalawampung Seksyon ng Ikalabing-Isang Baitang ng

Universidad ng Pangasinan. Ang sekondaryang datos ay nakolekta mula sa iba't ibang mga libro,

dyornal, magasin, at mga pook-sapot na may kaugnayan at patungkol sa pag-aaral.

Ang pamamaraan ng pananaliksik ay binubuo ng tatlong bahagi. Respondente ang unang

bahagi. Ikalawang bahagi ay ang Instrumento ng Pananaliksik. Tritment ng mga Datos naman ang

ikatlong bahagi.

12
Respondente

Ginamit ng pag-aaral na ito ang Non-Random Sampling. Ang uring ginamit na non-random

sampling ay ang Purposive Sampling Technique upang matukoy ang mga kalahok sa pag-aaral na

ito. Ang Purposive Sampling Technique ay isang uri ng non-probability o non-random sampling

na ibinabatay ang pagpili ng sampol sa layunin ng pag-aaral at sa pasya ng mananaliksik kung ano

ang kailangang malamang impormasyon (Etikan et al., 2016). Para sa pag-aaral na ito,

napagpasiyahan ng mga mananaliksik na ang mga Respondente ay magmumula sa piling

labinlimang estudyanteng kumakatawan sa ika-labimpito hanggang ika-dalawampung seksyon.

Ang pagpili ng mga respondente ay nakabatay sa kanilang kakayahang sumagot ng nasabing

katanungan. Sa kabuuan, mayroong animnapung kalahok ang pag-aaral na ito.

Instrumento ng Pananaliksik

Napagkasunduan ng mga mananaliksik ang paggamit ng talatanungan bilang instrument

ng pangangalap ng mga datos na kinakailangan sa pananaliksik. Ayon kay O’Leary, “this research

instrument suggests some clear strengths, as administering a questionnaire allows the researcher to

produce data unique to their own analysis and provides insights that would otherwise be

unavailable”. Ang mga katanungan sa kwenstyuner ay ginamitan ng mga payak na salita nang

maunawaan ito ng mga respondente. Ito ay binubuo ng tatlong bahagi. Ang unang bahagi ay ang

Profayl ng mga respondente. Ang pangalawang bahagi ay ang mga serye ng mga katanungang

patungkol sa epekto ng modernasyon sa paggamit ng wikang Pangasinan. At ang panghuling bahagi

ay patungkol sa kasanayan ng mga respondente sa wikang Pangasinan sa iba’t-ibang salik gaya ng:

pagbigkas, pag-unawa, aplikasyon at kultura.

Bago isagawa ang pamamahagi ng kwestyuner, sinuguro ng mga mananaliksik ang isang

liham na kanilang iniharap sa mga respondente. Ang liham ay naglalaman ng kahalagahan ng

pagsagot nang tama at buong husay sa inihandang kwestyuner, pasasalamat sa ibinigay na oras at

13
kooperasyon sa pagsagot at pagsisiguro na mananatiling konpidensyal ang anumang

impormasyong inilahad. Sa kabuuan, ang mga mananaliksik ay naghahangad ng animnapung (60)

respondente na kumakatawan sa ika-labing pito hanggang ika-dalawampung seksyon ng ika-labing

isang baitang ng Unibersidad ng Pangasinan.

Tritment ng mga Datos

Ang mga nakalap na datos ng mga mananaliksik mula sa ginawang talatanungan ay

pagsasamahin at susuriin upang ang pagtataya ng mga ito ay mapadali. Ang mga datos ang

magsisilbing kasagutan sa mga katanungan sa talatanungan. Gumamit ng mga istatistikong

pamamaraan ang mga mananliksik upang matuklasan kung papaano ang paggamit ng mga mag-

aaral ng Wikang Pangasinan. Ang ginamit ng mga mananaliksik na istatistikong pamamaraan ay

ang mga sumusunod:

• Paraang Grapikal. Nirepresenta, sinuri at inayos ang mga nakalap na datos sa papamagitan

ng grap at talahayanan.

• Frequency Dstributor. Ipinapakita nito kung ilang beses naulit ang isang datos sa hanay

ng mga datos.

• Simple Percentage Analysis. Ginamit upang makuha ang bahagdang pagkakaiba at

relasyon sa pagitan ng dalawang koleksyon ng datos. Maari rin nitong ihambing ang mga

magkatulad na termino.
𝑿
• Ang pormulang gagamitin ay: P = ×100
𝑵

• Kung saan ang: P = Porsyento

X = Bilang ng tugon na natanggap

N = Kabuuang bilang ng mga respondente

14
Kabanata IV: PRESENTASYON, ANALISASYON AT INTERPRETASYON NG DATOS

Ang kabanatang ito ay nagpapakita ng mga datos na natipon, ang mga resulta ng
pagtatasa sa istatistika na ginawa at ang interpretasyon ng mga natuklasan. Ang mga ito ay
ipinakita sa mga talahanayan at graph kasunod ng pagkakasunud-sunod ng tiyak na problema sa
pananaliksik tungkol sa paggamit ng Wikang Pangasinan.

Profayl ng mga Respondante

Ang profayl ng mga respondente ay nahahati sa tatlong salik na siyang binatay sa ginawang

Tiyak na Suliranin sa Suliranin ng Pag-aaral. Ang una ay edad, pangalawa ay tirahan, at pangatlo

ay kasarian.

Talahanayan 4.1
Kabuuang Bilang ng Respondente alinsunod sa kanilang Edad

Edad Bilang ng mga Respondente

16 17

17 36

18 7

Kabuuan 60

Ipinapakita sa talahanayan ang kabuuang edad ng mga respondenteng sumagot sa

talatanungan. Sa edad na labing-anim ay mayroong labing pitong respondente (17), sa edad labing-

pito ay mayroong tatlumpu’t-anim na respondente (36) at sa edad labing-walo ay mayroong pitong

respondente (7) na sa kabuuan ay may animnapung respondente (60).

15
 Pigura 4.1

Kabuuang Porsiyento ng mga Respondente Alinsunod sa Edad

Edad ng mga Respondente

12%
28%
Edad 16
Edad 17
Edad 18
60%

Ipinapakita sa pigurang ito ang kabuuang porsiyento ng mga respondenteng tumugon

alinsunod sa kanilang edad. Sa edad na labing-anim ay may dalawampu’t-walong porsiyento

(28%), sa edad labing-pito ay may animnapung porsiyento (60%) at sa edad labing-walo ay may

labindalawang porsiyento (12%) na sa kabuuan ay may isandaang porsiyento (100%).

Talahanayan 4.2

Kabuuang Bilang ng mga Respondente alinsunod sa kanilang Lokasyon

Lokasyon ng mga Respondente Bilang ng mga Respondente

Asingan, Pangasinan 1

Binmaley, Pangasinan 1

Bugallon, Pangasinan 1

Calasiao, Pangasinan 7

Dagupan City, Pangasinan 14

Lingayen, Pangasinan 2

16
 Manaoag, Pangasinan 2

Mangaldan, Pangasinan 16

Mangatarem, Pangasinan 1

Mapandan, Pangasinan 2

San Carlos City, Pangasinan 2

San Fabian, Pangasinan 1

San Jacinto, Pangasinan 3

Sta. Barbara, Pangasinan 6

Sual, Pangasinan 1

Kabuuan 60

Ipinapakita sa talahanayan ang lokasyon ng mga napiling respondenteng sumagot sa

talatanungan. Sa bayan ng Asingan, mayroong isang (1) respondente. Sa bayan ng Binmaley,

mayroong isang (1) respondente. Sa bayan ng Bugallon, mayroong isang (1) respondente. Sa bayan

ng Calasiao, mayroong pitong (7) respondente. Sa siyudad ng Dagupan, mayroong labing-apat (14)

na respondente. Sa bayan ng Lingayen, mayroong dalawang (2) respondente. Sa bayan ng

Manaoag, mayroong dalawang (2) respondente. Sa bayan ng Mangaldan, mayroong labing-anim

(16) na respondente. Sa bayan ng Mangatarem, mayroong isang (1) respondente. Sa bayan ng

Mapandan, mayroong dalawang (2) respondente. Sa siyudad ng San Carlos, mayroong dalawang

(2) respondente. Sa bayan ng San Fabian, mayroong isang (1) respondente. Sa bayan ng San

Jacinto, mayroong tatlong (3) respondente. Sa bayan ng Santa Barbara, mayroong anim (6) na

respondente. At sa bayan ng Sual, mayroong isang (1) respondente. Sa kabuuan, ito'y binubuo ng

animnapung (60) respondente at labing-limang (15) siyudad at bayan.

17
 Pigura 4.2
Kabuuang Porsiyento ng mga Respondente alinsunod sa kanilang Lokasyon

Lokasyon ng mga Respondente

2%
2% 2% Asingan
2% Binmaley
Bugallon
5% Calasiao
10%
2% 11% Dagupan City
Lingayen
3% Manaog
3% Mangaldan
2% Mangatarem
23%
Mapandan
San Carlos City
27% San Fabian
San Jacinto
Sta. Barbara
3% Sual
3%

Ipinapakita sa pigurang ito ang kabuuang porsiyento ng mga respondente alinsunod sa

kanilang mga lokasyon. Ayon sa pigura, dalawang porsiyento (2%) ng respondente ang nakatira sa

Asingan. Dalawang porsiyento (2%) ng respondente ang nakatira sa Binmaley. Dalawang

porsiyento (2%) ng respondente ang nakatira sa Bugallon. Labing-isang porsiyento (11%) ng

respondente ang nakatira sa Calasiao. Dalawampu't-tatlong porsiyento (23%) ng respondente ang

nakatira sa Dagupan. Tatlong porsiyento (3%) ng respondente ang nakatira sa Lingayen. Tatlong

porsiyento (3%) ng respondente ang nakatira sa Manaoag. Dalawampu't-pitong porsiyento (27%)

ng respondente ang nakatira sa Mangaldan. Dalawang porsiyento (2%) ng respondente ang nakatira

sa Mangatarem. Tatlong porsiyento (3%) ng respondente ang nakatira sa Mapandan. Tatlong

porsiyento (3%) ng respondente ang nakatira sa San Carlos. Dalawang porsiyento (2%) ng

respondente ang nakatira sa San Fabian. Limang porsiyento (5%) ng respondente ang nakatira sa

San Jacinto. Sampung porsiyento (10%) ng respondente ang nakatira sa Santa Barbara. Dalawang

porsiyento (2%) ng respondente ang nakatira sa Sual. Sumakatutal, ito'y binubuo ng Isangdaang

porsiyento (100%).

18
 Talahanayan 4.3

Kabuuang Bilang ng Respondente alinsunod sa kanilang Kasarian

Kasarian Bilang

Lalaki 29

Babae 31

Kabuaan 60

Ipinapakita sa talahanayan na ito ang kabuuang bilang ng mga respondente alinsunod sa

kanilang kasarian. Sa mga respondenteng lalaki ay may dalawampu’t -siyam na bilang (29) at

tatlumput-isa (31) ang bilang ng mga kababaihan na tumugon sa talatanungan.

Pigura 4.3

Kabuuang Porsiyento ng Respondente alinsunod sa kanilang Kasarian

Kasarian ng mga Respondente

Lalaki
52% 48%
Babae

Ipinapakita ng pigura ang kabuuang porsiyento ng mga respondente alinsunod sa kanilang

kasarian. Limampu’t dalawang porsiyento (52%) ng respondente ay binubuo ng mga kababaihan

at apatnapu’t walo (48%) binubuo ng mga kalalakihan.

19
Epekto ng Modernisasyon sa paggamit ng Wikang Pangasinan

Ang pangatlong tiyak na suliranin ay ang katanungang, "Naging salik ba ang

Modernisasyon upang magkaroon ng makabuluhang pagkakaiba ang kasanayan sa paggamit ng

Wikang Pangasinan noon at ngayon?". Sa pamamagitan ng mga tiyak na suliranin, binuo ang

kwestyuner na nahahati sa dalawang bahagi. Ang unang bahagi ay binubuo ng maraming

pagpipilian (multiple choice) na pumapatungkol sa epekto ng modernisasyon sa paggamit ng

Wikang Pangasinan kung saan ang resultang nakalap sa mga respondente ay ipakikita at bibigyang

interpretasyon.

Talahanayan 4.4

Kabuuang Bilang ng mga Respondente na gumagamit ng mga Makabago at Nauusong

salita sa Modernong Panahon

Tugon Bilang ng mga Respondenteng sumagot

Oo 57

Hindi 3

Kabuuan 60

Ipinapakita ng talahanayan ang kabuuang bilang ng mga respondenteng tumugon sa

kanilang naunawaan sa tanong na “Ikaw ba ay gumagamit ng mga makabago at nauusong salita sa

modernong panahon?”. Batay sa mga sagot ng respondente, limampu’t pito (57) sa mga ito ang

sumagot ng oo at tatlo (3) sa mga respondente ang sumagot ng hindi. Sa kabuuan, animnapu (60)

ang sumagot.

20
 Pigura 4.4

Kabuuang Porsiyento ng mga gumagamit ng mga makabago at nauusong sailta sa

Modernong Panahon

Ikaw ba ay gumagamit ng mga makabago at nauusong salita sa

modernong panahon?

5%

Oo
Hindi

95%

Ipinipakita sa pigurang ito ang kabuuang porsiyento ng mga sumagot sa unang tanong ng

ikalawang bahagi ng talatanungan. Batay sa mga sagot ng respondente, siyamnapu’t limang

porsiyento (95%) ang sumagot ng oo, at limang porsiyento (5%) naman ang sumagot sa hindi na

may kabuuang porsiyento na (100%).

Talahanayan 4.5

Frequency Distribution ng mga sumusunod na nauusong salita na madalas gamitin ng mga

respondente sa kanilang pang-araw-araw

Frequency Rank

Ingles 47 1st

Balbal 26 2nd

Register 17 3rd

Koreano 15 4th

Hapon 13 5th

21
 Jejemon 10 6th

Gaylinggo 8 7th

Iba pa 4 8th

Ipinapakita sa talahanayang ito ang kaayusan ng mga usong salitang madalas gamitin ng

mga respondente sa kanilang araw-araw na pamumuhay. Sinuri ang mga nakalap na datos

patungkol dito at kinuha ang kabuuang bilang ng bawat salitang nakapaloob. Sa pagkuha ng

kabuuang bilang, nakabuo ng ranggo base sa mga kinalkulang kabuuang boto ng mga salita at ang

nangunguna ay ang salitang Ingles na may apatnapu't-pitong (47) boto, sinusundan ito ng Balbal

na may dalawampu't-anim (26) na boto. Ang pangatlo naman ay Register na may labing-pitong

(17) boto, sinundan ng Koreano na may labing-limang (15) boto, Hapon na may labing-tatlong (13)

boto, Jejemon na may sampung (10) boto, Gaylinggo na may walong (8) boto, at ang panghuli ay

"Iba pa" na may apat (4) na boto.

Pigura 4.5

Porsiyento ng mga usong salitang malimit gamitin sa pang araw-araw

Salitang malimit gamiting ng mga Respondente sa pang araw-araw

3% Ingles

6% Balbal
Register
7%
33% Koreano
9%
Hapon
11% Jejemon
12% 19% Gaylinggo
Iba pa

22
 Ipinapakita sa pigurang ito ang kabuuang porsiyento ng mga usong salitang malimit

gamitin ng mga respondente sa kanilang pang-araw-araw. Tatlumpu't-tatlong porsiyento (33%) ng

mga respondente ang bumoto ng Ingles. Labing-siyam na porsiyento (19%) ng mga respondente

ang bumoto ng Balbal. Labing-dalawang porsiyento (12%) ng mga respondente ang bumoto ng

Register. Labing-isang porsiyento (11%) ng mga respondente ang bumoto ng Koreano. Siyam na

porsiyento (9%) ng mga respondente ang bumoto ng Hapon. Pitong porsiyento (7%) ng mga

respondente ang bumoto ng Jejemon. Anim na porsiyento (6%) ng mga respondente ang bumoto

ng Gaylinggo. At tatlong porsiyento (3) ng mga respondente ang bumoto ng "Iba pa" na may

kabuuan na isaandaang porsiyento (100%).

Talahanayan 4.6

Frequency Distribution ng mga Madalas Panoorin sa Internet ng mga Respondente

Frequency Rank

Internasyunal na Pelikula 45 1st

Anime 39 2nd

K-Drama 34 3rd

Lokal na Pelikula 31 4th

Iba Pa 2 5th

Ipinapakita sa talahanayan ang mga kasagutan ng mga respondente sa katanungan na

"Ano/ano-ano ang mga madalas mong pinapanood sa Youtube, Netflix, at iba pang online

streaming sites sa Internet?". Sinuri ang mga nakalap na impormasyon at iniayos base sa natanggap

na boto na galing sa mga respondente. Nangunguna ang Internasyunal na Pelikula na nakatanggap

ng apatnapu't-limang (45) boto. Pangalawa ang Anime na nakatanggap ng tatlumpu't-siyam (39)

na boto. Pangatlo ang K-Drama na nakatanggap ng tatlumpu't-apat (34) na boto. Pang-apat ang

23
Lokal na Pelikula na nakatanggap ng tatlumpu't-isang (31) boto. At panghuli ang "Iba pa" na

nakatanggap ng dalawang (2) boto.

Pigura 4.6

Porsiyento ng mga Madalas Panoorin ng mga Respondente

Mga Pinapanood ng mga Respondente sa Internet

1% Internasyunal na Pelikula
21%
30% Anime
K-Drama
22% Lokal na Pelikula
26% Iba Pa

Ipinapakita sa pigurang ito ang kabuuang porsiyento ng mga napapanahong pinapanood ng

mga respondente gamit ang internet at iba pang popular na applications. Tatlumpung porsiyento

(30%) sa mga respondente ay bumoto sa Internasyunal na Pelikula. Dalawampu’t anim (26%) sa

mga respondente ay bumoto sa Anime. Dalawampu’t dalawang porsiyento (22%) sa mga

respondente ay bumoto sa K-Drama. Dalawampu’t-isa (21%) sa mga respondente ang bumoto sa

Lokal na Pelikula. At isang porsiyento (1%) sa mga respondente ang bumoto sa “Iba pa” na may

kabuuan na isandaang porsiyento (100%).

24
 Talahanayan 4.7

Nakalap na datos hinggil sa kabuuang opinyon ng mga respondente sa epekto ng

modernisasyon sa Wikang Pangasinan

Tugon ng mga Respondente Bilang ng mga Respondente

Lubos na nauunawaan ang sitwasyon 43

Pamilyar sa mga kaganapan ngunit hindi lubos na 16

nauunawaan
Napakaliit ng ideya sa sitwasyon 0

Walang kaalam alam at walang pakialam sa sitwasyon 1

Kabuuan 60

Ipinapakita ng talahanayang ito ang kabuuang saloobin at opinyon ng mga Respondente

hinggil sa katanungang: “Batay sa iyong mga kasagutan, naunawaan mo na ba ang malaking epekto

ng modernisasyon sa iyong pang araw-araw na pamumuhay at paggamit ng Wikang Pangasinan?”

Apatnapu't-tatlong (43) respondente ang sumagot ng "Lubos na naunawaan ang sitwasyon".

Labing-anim (16) na respondente ang sumagot ng "Pamilyar sa mga kaganapan ngunit hindi lubos

na nauunawaan". Walang (0) respondente ang tumugon sa "Napakaliit ng ideya sa sitwasyon".

Isang (1) respondente ang sumagot ng "Walang kaalam alam at walang pakialam sa sitwasyon".

Sumakatutal, ang kabuuan ng mga respondenteng sumagot ay animnapu (60).

25
 Pigura 4.7

Kabuuang Porsiyento hinggil sa Opinyon ng mga Respondente sa Epekto ng Modernisayon

sa Wikang Pangasinan

Opinyon ng mga Respondente sa Epekto ng Modernisayon sa Wikang

Pangasinan

1% Lubos na nauunawaan ang

sitwasyon
0%
27%
Pamilyar sa mga kaganapan
ngunit hindi lubos na
nauunawaan
72%
Napakaliit ng ideya sa
sitwasyon

Ipinapakita sa pigurang ito ang kabuuang porsiyento ng tugon ng mga respondente base sa

kanilang saloobing at opinyon sa katanungang: "Batay sa iyong mga kasagutan, naunawaan mo na

ba ang malaking epekto ng modernisasyon sa iyong pang araw-araw na pamumuhay at paggamit

ng Wikang Pangasinan?". Pitumpu't-dalawang porsiyento (72%) ang sumagot ng "Lubos na

nauunawaan ang sitwasyon". Dalawampu't-pitong porsiyento (27%) ang sumagot ng "Pamilyar sa

mga kaganapan ngunit hindi lubos na nauunawaan". Isang porsiyento (1%) ang sumagot ng

"Walang kaalam-alam at walang pakialam sa sitwasyon". At walang tugon sa katanungang

"Napakaliit ng ideya sa sitwasyon". Sumakatutal, ang kabuoang porsiyento ng mga tugon ay nasa

isandaang porsiyento (100%).

26
 Talahanayan 4.8

Talahanayan ng nakalap na mga datos hinggil sa saloobin ng mga estudyanteng nahubog ng

iba't-ibang plataporma sa pagbabago ng Wikang Pangasinan dahil sa paggamit ng mga
platapormang ito

Tugon ng mga Respondente Bilang ng mga Respondente

Lubos na sumasang-ayon 27

Sumasang-ayon sa halos lahat ng pinupunto 24

Sang-ayon ngunit maypagdududa 8

Hindi sumasang-ayon 1

Kabuuan 60

Ipinapakita ng talahanayan na ito ang tugon ng mga respondente base sa kanilang

kasagutan sa katanungan na: Bilang estudyanteng hinubog at may malaking impluwensiya sa iba't-

ibang plataporma ng social media gaya ng Facebook, Instagram, Twitter, at Messenger sumasang-

ayon ka bang nagbabago ang paraan ng paggamit ng wikang Pangasinan dahil sa mga platapormang

ito? Dalawampu't pitong (27) respondente ang lubos na sumasang-ayon, dalawampu't apat (24) na

respondente ang sumasang-ayon sa halos lahat ng pinupunto, walong (8) respondente ang sang-

ayon ngunit may pagdududa, at isang (1) respondente ang hindi sumasang-ayon.

27
 Pigura 4.8

Kabuuang Porsiyento hinggil sa saloobin ng mga estudyanteng nahubog ng iba't-ibang

plataporma sa pagbabago ng Wikang Pangasinan dahil sa paggamit ng mga platapormang
ito

Saloobin ng mga estudyanteng nahubog ng iba't-ibang plataporma sa

pagbabago ng Wikang Pangasinan dahil sa paggamit ng mga
platapormang ito

Lubos na sumasang-ayon

13%2%
Sumasang-ayon sa halos
45% lahat ng pinupunto
Sang-ayon ngunit
40% maypagdududa
Hindi sumasang-ayon

Ipinapakita ng pigura ang porsyento ng tugon ng mga respondente base sa kanilang

kasagutan sa katanungan na: Bilang estudyanteng hinubog at may malaking impluwensiya sa iba't-

ibang plataporma ng social media gaya ng Facebook, Instagram, Twitter, at Messenger sumasang-

ayon ka bang nagbabago ang paraan ng paggamit ng wikang Pangasinan dahil sa mga platapormang

ito? Apat na pu’t limang porsyento (45%) ng respondente ang lubos na sumasang-ayon, apat na

pung porsyento (40%) ng respondente ang sumasang-ayon sa halos lahat ng pinupunto, labing-tatlo

(13%) ng respondente ang sang-ayon ngunit may pagdududa, at dalawang porsyento (2%) ang hindi

sumasang-ayon.

28
 Talahanayan 4.9

Kabuuang Bilang ng mga Respondente na nauunawaan ang sitwasyong epekto ng

Modernisasyon sa Wikang Pangasinan

Bilang ng mga Respondenteng Sumagot

Lubos na nauunawaan ang sitwasyon 42
Pamilyar sa mga kaganapan ngunit hindi lubos
13
na nauunawaan
Napakaliit ng ideya sa sitwasyon 5
Walang kaalaman at walang pakialam sa
0
sitwasyon
Kabuuan 60

Ipinapakita ng talahanayan ang kabuuang bilang ng mga respondenteng tumugon ng ayon

sa kanilang pagkakaunawa sa tanong na “Bilang estudyante ng makabagong panahon, nauunawaan

mo bang unti-unti ng nawawala o nalilimot ng ibang kabataan ang Wikang Pangasinan sa epekto

ng Modernisasyon?”. Ayon sa mga respondente, apatnapu’t-dalawa sa mga ito ang lubos na

nauunawaan ang sitwasyon, labing-tatlo sa mga ito ang pamilyar sa mga kaganapan ngunit hindi

lubos na nauunawaan, lima sa mga ito ang napakaliit ng ideya sa sitwasyon, at wala sa mga ito

ang walang kaalaman at walang pakialam sa sitwasyon. Sa kabuuan, animnapu ang tumugon.

Pigura 4.9

Kabuuang Porsiyento ng mga Respondente na nauunawaan ang sitwasyong epekto ng

Modernisasyon sa Wikang Pangasinan

Pag-unawa ng mga Respondente sa Sitwasyong epekto ng

Modernisayon sa Wikang Pangasinan

0% Lubos na nauunawaan ang sitwasyon

8% Pamilyar sa mga kaganapan ngunit

22% hindi lubos na nauunawaan
Napakaliit ng ideya sa sitwasyon
70%
Walang kaalaman at walang pakialam
sa sitwasyon

29
 Ipinapakita sa pigurang ito ang kabuuang porsiyento ng tugon ng mga respondente hinggil

sa katanungang: "Bilang estudyante ng makabagong panahon, nauunawaan mo bang unti-unti ng

nawawala o nalilimot ng ibang kabataan ang Wikang Pangasinan sa epekto ng Modernisasyon?".

Pitumpung porsiyento (70%) ang sumagot ng "Lubos na nauunawaan ang sitwasyon".

Dalawampu't-dalawang porsiyento (22%) ang sumagot ng "Pamilyar sa mga kaganapan ngunit

hindi lubos na nauunawaan". Walong porsiyento (8%) ang sumagot ng "Napakaliit ng ideya sa

sitwasyon". At walang (0) respondenteng sumagot sa katanungang "Walang kaalaman at walang

pakialam sa sitwasyon". Sumakatutal, ang kabuuang porsiyento ng mga tugon ay nasa isandaang

porsiyento (100%).

Talahanayan 4.10

Kabuuang Bilang ng mga Respondente na sumagot ukol sa pagpe-preserba sa Wikang

Pangasinan sa panahong may bagong sistema ng pakikipagtalakayan

Oo Hindi

Bilang ng mga Respondente 60 0

Kabuuan 60 0

Ipinapakita ng talahanayan na ang kabuuang bilang ng mga respondente na sumagot ng oo

at hindi sa tanong na “Karapat-dapat bang kailanganin ang pagpe-preserba sa Wikang Pangasinan

sa panahong may bagong sistema ng pakikipag-talakayan na punung-puno ng makabagong paraan

ng pananalita?”. Ang animnapung respondente (60) ay sumamagot sa oo at wala naman ang

sumagot sa hindi.

30
 Pigura 4.10

Kabuuang Porsiyento ukol sa pagpe-preserba sa Wikang Pangasinan sa panahong may

bagong sistema ng pakikipagtalakayan

Datos ukol sa pagpe-preserba sa Wikang Pangasinan sa panahong may

bagong sistema ng pakikipagtalakayan

0%

Oo
Hindi

100%

Ipinapakita ng pigura ang porsyento ng repondente sa pagpe-preserba sa Wikang

Pangasinan sa panahong may bagong sistema ng pakikipag-talakayan na punung-puno ng

makabagong paraan ng pananalita.

Isang daang porsiyento (100%) ng Ikalabing-Pito Hanggang Ika-Dalawampung Seksyon

ng Ikalabing-Isang Baitang ng Unibersidad ng Pangasinan ang sumasang-ayon sa pagpe-preserba

sa Wikang Pangasinan sa panahong may bagong sistema ng pakikipag-talakayan na punung-puno

ng makabagong paraan ng pananalita, at 0% ang hindi sumasang-ayon sa pagpe-preserba sa wikang

Pangasinan sa panahong may bagong sistema ng pakikipag-talakayan na punung-puno ng

makabagong paraan ng pananalita. Masasabi na ang kabuuan nito lahat ay isandaang posiyento

(100%) ng mga respondente ay sumasang-ayon.

31
 Talahanayan 4.11

Frequency Distribution ng mga Pinaka-epektibong Paraan ng Pagpe-preserba sa Wikang

Pangasinan
Frequency Rank

Pagtuturo ng Wikang Pangasinan gamit ang modernong pamamaraan 37 1st

Paggamit dito sa lahat ng bagay tulad ng pakikipag-usap, pakikipag-

35 2nd
talakayan, pakiki-panayam, at iba pa
Sa pagkakaroon ng kamalayan, ang wikang ginagamit ay higit na
16 3rd
nagiging pangangailangan sa pang-araw araw na gawain

Iba Pa 1 4th

Ipinapakita sa Talahanayan 8.1 ang iba't-ibang pamamaraan bilang pinaka-epektibong

solusyon ng pagpe-preserba sa Wikang Pangasinan. Nangunguna rito ay ang "Pagtuturo ng Wikang

Pangasinan gamit ang modernong pamamaraan." na nakakuha ng tatlumput-pitong (37) boto.

Pumapangalawa rito ang "Paggamit dito sa lahat ng bagay tulad ng pakikipag-usap, pakikipag-

talakayan, pakiki-panayam, at iba pa." na nakakuha ng tatlumput-limang (35) boto. Pumapangatlo

rito ang "Sa pagkakaroon ng kamalayan, ang wikang ginagamit ay higit na nagiging

pangangailangan sa pang-araw araw na gawain." na nakakuha ng labing-anim (16) na boto.

Panghuli rito ang opinyon ng isang respondente na, "Paghikayat sa mga manunulat sa Pangasinan

na gamitin ang ating lokal na wika sa pagsulat ng iba't ibang uri ng sulatin, fiction man o non-

fiction. At sa pamamagitan ng pagsuporta ng mga lokal na pamahalaan sa Pangasinan upang mas

lalong mahubog at ma-expose ang ating mga kabataan sa kagandahan ng paggamit ng wikang

Pangasinan." na nakakuha ng isang (1) boto.

32
 Pigura 4.11

Kabuuang Porsiyento ng pinaka-epektibong Paraan ng Pagpe-preserba sa Wikang

Pangasinan

Pinaka-epektibong Paraan ng Pagpe-preserba sa Wikang Pangasinan

Pagtuturo ng Wikang
Pangasinan gamit ang
modernong pamamaraan
1%
18%
Paggamit dito sa lahat ng bagay
tulad ng pakikipag-usap, pakikipag-
42%
talakayan, pakiki-panayam, at iba
pa

Sa pagkakaroon ng kamalayan, ang

39% wikang ginagamit ay higit na
nagiging pangangailangan sa pang-
araw araw na gawain

Iba Pa

Ipinapakita sa pigura na ito ang kabuuang porsyento ng mga sumagot na nakalap sa

talahanayan 8.1. Ayon sa mga respondente, apatnaput-dalawang porsiyento (42%) ang sumagot sa

"Pagtuturo ng WikangPangasinan gamit ang modernong pamamaraan", tatlumput-siyam na

porsiyento (39%) ang sumagot sa "Paggamit dito sa lahat ng bagay tulad ng pakikipag-usap,

pakikipag-talakayan, pakiki-panayam, at iba pa", labing-walong porsiyento (18%) ang sumagot sa

"Sa pagkakaroon ng kamalayan, ang wikang ginagamit ay higit na nagiging pangangailangan sa

pang-araw araw na gawain", at isang porsiyento (1%) ang sumagot sa "Paghikayat sa mga

manunulat sa Pangasinan na gamitin ang ating lokal na wika sa pagsulat ng iba't ibang uri ng sulatin,

fiction man o non-fiction. At sa pamamagitan ng pagsuporta ng mga lokal na pamahalaan sa

Pangasinan upang mas lalong mahubog at ma-expose ang ating mga kabataan sa kagandahan ng

paggamit ng wikang Pangasinan." na may kabuuang isandaang porsiyento (100%).

33
Kasanayan sa Paggamit ng Wikang Pangasinan

Ang pangalawang bahagi ay binubuo ng Ordinal Scale na pumapatungkol sa kahusayan at

kaalaman sa paggamit ng Wikang Pangasinan ng mga respondente batay sa mga sumusunod na

alituntunin ng: Pagbigkas, Pag-unawa, Aplikasyon, at Kultura; Kung saan ang resultang nakalap sa

mga respondente ay ipakikita at bibigyang interpretasyon.

Talahanayan 4.12

Kabuuang Bilang ng mga Respondente sumagot sa Unang Tanong ng Ikalawang Bahagi

Palagi Madalas Minsan Hindi

Unang Tanong
(4) (3) (2) (1)
Nauunawaan ko ang mga usapan ng mga
nakatatanda sa akin tuwing sila ay nag-uusap sa
14 31 15 0
wikang Pangasinan.

Kabuuan 60

Ipinapakita sa talahanayan na ito ang kabuuang bilang ng mga respondente na sumagot sa

unang tanong ng ikalawang bahagi ng talatanungan. Labing-apat (14) ang sumagot sa palagi,

tatlumpu’t isa (31) ang sumagot sa madalas, labinlima (15) ang sumagot sa minsan at wala ang

sumagot sa hindi.

34
 Pigura 4.12

Kabuuang Porsiyento ng mga sumagot sa Unang Tanong ng Ikalawang Bahagi

Nauunawaan ko ang mga usapan ng mga nakatatanda sa akin tuwing

sila ay nag-uusap sa wikang Pangasinan

0%
25% 23%
Palagi
Madalas
Minsan
52%
Hindi

Ipinapakita sa pigura na ito ang kabuuang porsiyento ng mga sumagot sa unang tanong ng

ikatlong bahagi. Ayon sa mga respondente, dalawampu’t tatlong porsiyento (23%) ang sumagot sa

palagi, limampu’t dalawang porsiyento (52%) ang sumagot sa madalas, dalawampu’t limang

porsiyento (25%) ang sumagot sa minsan at walang porsyento (0%) ang sumagot sa hindi na may

kabuuang isandaang porsiyento (100%).

Talahanayan 4.13

Kabuuang Bilang ng mga Respondente sumagot sa Pangalawang Tanong ng Ikalawang

Bahagi

Palagi Madalas Minsan Hindi

Pangalawang Tanong
(4) (3) (2) (1)

Ginagamit ko ang wikang Pangasinan sa 15 15 22 8

pakikipag-usap sa mga kasama ko sa bahay.

Kabuuan 60

35
 Ipinapakita sa talahanayan na ito ang kabuuang bilang ng mga respondente na sumagot sa

pangalawang tanong ng ikalawang bahagi ng talatanungan. Labinlima (15) ang sumagot sa palagi,

labinlima (15) ang sumagot sa madalas, dalawampu’t dalawa (22) ang sumagot sa minsan at walo

(8) ang sumagot sa hindi.

Pigura 4.13

Kabuuang Porsiyento ng mga sumagot sa Pangalawang Tanong ng Ikalawang Bahagi

Ginagamit ko ang wikang Pangasinan sa pakikipag-usap sa mga

kasama ko sa bahay

2%
28% Palagi
42% Madalas
Minsan
28%
Hindi

Ipinapakita sa pigura na ito ang kabuuang porsiyento ng mga sumagot sa ikalawang tanong

ng ikatlong bahagi. Ayon sa mga respondente, dalawampu’t walong porsenyo (28%) ang sumagot

sa palagi, dalawampu’t walong porsiyento (28%) ang sumagot sa madalas, apatnaput-dalawang

porsiyento (42%) ang sumagot sa minsan at dalawang porsiyento (2%) ang sumagot sa hindi na

may kabuuang isandaang porsiyento (100%).

36
 Talahanayan 4.14

Kabuuang Bilang ng mga Respondente sumagot sa Pangatlong Tanong ng Ikalawang

Bahagi

Palagi Madalas Minsan Hindi

Pangatlong Tanong
(4) (3) (2) (1)

Nagsusulat ng mga salitang Pangasinan 6 13 23 18

Kabuuan 60

Ipinapakita sa talahanayan na ito ang kabuuang bilang ng mga respondente na sumagot sa

pangatlong tanong ng ikalawang bahagi ng talatanungan. Anim (6) ang sumagot sa palagi, labin

tatlo (13) ang sumagot sa madalas, dalawampu’t tatlo (23) ang sumagot sa minsan at labingwalo

(18) ang sumagot sa hindi.

Pigura 4.14

Kabuuang Porsiyento ng mga sumagot sa Pangatlong Tanong ng Ikalawang Bahagi

Nagsusulat ng mga salitang Pangasinan

10%
30% Palagi
22%
Madalas
Minsan
38% Hindi

Ipinapakita sa pigura na ito ang kabuuang porsiyento ng mga sumagot sa ikatlong tanong

ng ikatlong bahagi. Ayon sa mga respondente, sampung porsiyento (10%) ang sumagot sa palagi,

dalawampu’t dalawang porsiyento (22%) ang sumagot sa madalas, tatlumpu’t walong porsiyento

37
(38%) ang sumagot sa minsan at tatlumpung porsiyento (30%) ang sumagot sa hindi na may

kabuuang isandaang porsiyento (100%).

Talahanayan 4.15

Kabuuang Bilang ng mga Respondente sumagot sa Pang-apat na Tanong ng Ikalawang

Bahagi

Palagi Madalas Minsan Hindi

Pang-apat naTanong
(4) (3) (2) (1)

Nagbabasa ng mga salitang Pangasinan 8 8 31 13

Kabuuan 60

Ipinapakita sa talahanayan na ito ang kabuuang bilang ng mga respondente na sumagot sa

pang-apat na tanong ng ikalawang bahagi ng talatanungan. Walo (8) ang sumagot sa palagi, walo
(8) ang sumagot sa madalas, tatlumpu’t isa (31) ang sumagot sa minsan at labintatlo (18) ang
sumagot sa hindi.

Pigura 4.15

Kabuuang Porsiyento ng mga sumagot sa Pang-apat na Tanong ng Ikalawang Bahagi

Nagbabasa ng mga salitang Pangasinan

13%
22%
Palagi
13%
Madalas

Minsan
52%
Hindi

38
 Ipinapakita sa pigura na ito ang kabuuang porsiyento ng mga sumagot sa ika-apat na tanong

ng ikatlong bahagi. Ayon sa mga respondente, labintatlong porsiyento (13%) ang sumagot sa

palagi, labintatlong porsiyento 13% ang sumagot sa madalas, limampu’t dalawa (52%) ang

sumagot sa minsan at dalawampu’t dalawa (22%) ang sumagot sa hindi na may kabuuang

isandaang porsiyento (100%).

Talahanayan 4.16

Kabuuang Bilang ng mga Respondente sumagot sa Panglimang Tanong ng Ikalawang

Bahagi

Palagi Madalas Minsan Hindi

Panglimang Tanong
(4) (3) (2) (1)

Pinag-aaralan ko ang mga salitang hindi ko 10 24 22 4

nauunawaan

Kabuuan 60

Ipinapakita sa talahanayan na ito ang kabuuang bilang ng mga respondente na sumagot sa

pang-apat na tanong ng ikalawang bahagi ng talatanungan. Sampu (10) ang sumagot sa palagi,
dalawampu’t apat (24) ang sumagot sa madalas, dalawampu’t dalawa (22) ang sumagot sa minsan
at apat (4) ang sumagot sa hindi.

39
 Pigura 4.16

Kabuuang Porsiyento ng mga sumagot sa Panglimang Tanong ng Ikalawang Bahagi

Pinag-aaralan ko ang mga salitang hindi ko nauunawaan

10% 16%
Palagi
Madalas
35% Minsan
39%
Hindi

Ipinapakita sa pigura na ito ang kabuuang porsyento ng mga sumagot sa ikalimang tanong

ng ikatlong bahagi. Ayon sa mga respondente, labing-anim na porsiyento (16%) ang sumagot sa

palagi, tatlumpu’t siyam na porsiyento (39%) ang sumagot sa madalas, tatlumpu’t lima (35%) ang

sumagot sa minsan at sampung porsiyento (10%) ang sumagot sa hindi na may kabuuang isandaang

porsiyento (100%).

40
 KABANATA V: LAGOM, KONKLUSYON, AT REKOMENDASYON
Ang kabanatang ito ay naglalaman ng binalangkas na lagom, konklusyonmula sa datos na
nakuha sa sarbey at ang rekomendasyon ng mga mananaliksik ukol sa suliranin base sa
impormasyon na nakuha.

Lagom

Ang pag-aaral na ito ay isinagawa noong Nobyembre 2020 at natapos ng Mayo 2021 na

kung saan ito ay may layong suriin ang paggamit ng Wikang Pangasinan ng mga mag-aaral sa

Ikalabing-Pito hanggang Ika-Dalawampung seksyon ng Ikalabing-Isang baitang ng Unibersidad ng

Pangasinan. Sa pagkamit ng layunin ng pag-aaral na ito, ang mga mananaliksik ay gumamit ng

pamamaraang deskriptib-analitik kung saan sila’y nagbigay ng talatanungan sa mga napiling

animnapung respondenteng kumakatawan sa A1-STEM-17 hanggang A1-STEM-20 upang

makalap ang mga kinakailangang datos. Ang mga mananalisik ay gumamit ng statistikal triment

na Frequency Distribution at Simple Percentage Analysis. Sa unang tiyak na suliranin na may

layuning malaman ang profayl ng mga respondente ay hinati sa tatlong salik; Una ay edad,

pangalawa ay tirahan at pangatlo ay kasarian. Ang nakuhanan ng pinakamataas na porsyento sa

edad ay ang edad labing-pito kung saan ito’y may kabuuang animnapung porsyento (60%). Habang

sa tirahan ay ang lugar ng Mangaldan, Pangasinan ang may pinakamataas na porysento, Ito’y may

kabuuang dalawampu’t pitong porsyento (27%). Sa kasarian naman, ang mga babae ang nakuhanan

ng pinakamataas na porsyeto na may kabuuang limangpu’t-dalawang porsyento (52%).

Sa pangalawang tiyak na suliranin na may layong tukuyin kung ang modernisasyon ay

nakakaapekto sa paggamit ng mga respondente sa Wikang Pangasinan, karamihan sa mga

repondente ay tumugon ng oo ukol sa paggamit ng makabago at nauusong salita sa panahon

ngayon, ang kabuuang porsyento ng tumugon ng oo ay 95%. Samantala, ang Ingles naman ang

nangunguna sa ranggo ng mga salitang madalas gamitin ng mga respondente sa kanilang pang

araw-araw at Internasyunal na Pelikula ang nangunguna sa ranggo ng madalas panoorin ng mga

respondente sa Internet. 72% ang porsyento ng mga respondente ang lubos na nauunawaan ang

41
epekto ng modernisasyon sa Wikang Pangasinan, 45% naman ang porsyento ng mga respondenteng

nahubog ng iba’t ibang plataporma ang lubos na sumasang-ayon. Lubos na nauunawan ng mga

respondente ang naging epekto ng modernisasyon sa paggamit ng Wikang Pangasinan at 100% ng

respondente ang tumugon ng oo sa pagrereserba nito. Pagtuturo ng Wikang Pangasinan gamit ang

modernong pamamaraan ang napiling paraan ng mga respondente upang ipreserba ang Wikang

Pangasinan.

Ang pang-huling tiyak na suliranin na naglalayong malaman kung gaano nga ba kahusay

at kaalam ang mga napiling respondente sa paggamit ng Wikang Pangasinan, ang nakuhanan ng

pinakamataas na porsyento batay sa kanilang kakayahang umunawa ng Wikang Pangasinan ay ang

madalas, Ito’y may kabuuang bahagdan ng 52%. Sa paggamit naman ng Wikang Pangasinan sa

kanilang pakikipag-usap sa mga kasama sa bahay, Minsan ang may pinakamataas na posryento na

may kabuuang bahagdan ng 42%. Habang sa pagsulat at pagbasa ng Wikang Pangasinan, Minsan

ang may pinakamataas na porsyento, ang kabuuang bahagdan sa pagsulat ay 38% at sa pagbasa

naman ay 52%.

Konklusyon

Batay sa mga nakuhang resulta ng mga mananaliksik ng A1-STEM-17 sa kanilang

isinagawang pag-survey, ito ang mga konklusyon na kanilang nabuo.

1. Karamihan sa mga mag-aaral na napili bilang respondente ay nasa edad labing-anim hanggang

labing-pitong (16-17) taong gulang. Ang bilang ng mga babae ay mas malaki kumpara sa bilang

ng mga lalaki. At karamihan sa mga napiling respondente ay kasalukuyang namamalagi sa

Mangaldan, Pangasinan.

2. Karamihan sa mga mag-aaral sa Ikalabing-isang baitang ng A1-STEM-17 hanggang A1-STEM-

20 ay sumasangguni na gumagamit sila ng mga nauusong salita sa modernong panahon.

42
3. Karamihan sa mga respondente ang lubos na nakauunawa na malaki ang epekto ng

modernisasyon sa paggamit natin ng Wikang Pangasinan. At lahat ng mga respondente ay

sumangguni na karapat-dapat ipreserba ang Wikang Pangasinan sa panahong may bagong sistema

ng pakikipagtalakayan.

4. Karamihan sa mga respondente ang madalas lamang nakauunawa ng usapan ng mga nakakatanda

at madalas din lamang pag-aralan ang mga Salitang Pangasinang hindi nauunawaan.

5. Karamihan sa mga respondente ay minsan lamang makipagtalakayan, magsulat, at magbasa

gamit ang Wikang Pangasinan.

Rekomendasyon

Ang mga mananaliksik ay gumawa ng mga mungkahi batay sa mga tugon at konklusyong

naabot.

1. Iminumungkahi ng mga mananaliksik na maunawaan, magsikap, at mabigyang pansin ng mga

mag-aaral ang paggamit ng wikang Pangasinan gamit ang modernong teknolohiya at mga

makabagong plataporma tulad ng Facebook, Instagram, Twitter, at Messenger. Dahil sa

pagbabagong ito, huwag nating pabayaan ang ating sariling katutubong wika; sa halip, gamitin

natin ang pamamaraang ito upang lumago ang ating wika sapagkat ito ang humubog sa atin kung

sino tayo. Dapat lamang nating mahalin at igalang ang ating katutubong wika sapagkat ito ay atin.

2. Labis ang payo ng mga mananaliksik sa mga magulang na turuan at tulungan ang kanilang mga

anak sa paggamit ng ating katutubong wikang Pangasinan, bilang karagdagan sa Ingles at Filipino.

Sapagkat makakatulong din ito sa kanilang paglaki, pag-aaral, at pakikipag-salamuha sa atin at sa

iba pang mga kultura. Huwag natin hayaang makalimutan ng ating mga anak ang kanilang

katutubong wika dahil lamang sa modernong teknolohiya, ni-hindi natin sila dapat sanayin na

palaging gamitin ang wikang Ingles sapagkat hindi ito ang ating wikang kinagisnan.

43
3. Mahigpit na pinapayuhan ng mga mananaliksik ang mga guro na payagan ang mga mag-aaral na

gumamit o magturo ng wikang Pangasinan bilang isang midyum ng komunikasyon maliban sa

Ingles at Filipino. Gayunpaman, ito ang wika kung saan kami lumaki. Isang problema din para sa

mga guro na magbahagi ng impormasyon sa mga mag-aaral at magbahagi ng kultura sa mga

susunod na henerasyon upang umunlad ang ating kultura at hindi makalimutan.

4. Labis ang payo ng mga mananaliksik sa mga tagapamahala ng paaralan na gumamit ng isang

sistema o mekanismo na nangangailangan ng mga bata na labing-dalawang (12) taong gulang na

matuto at makipag-usap sa Pangasinan bilang karagdagan sa Ingles at Filipino. Upang iwanang

pamana ng wikang Pangasinan para sa hinaharap na henerasyon gayundin para sa henerasyon

ngayon. Sa makabagong mundo ngayon, totoo ito lalo na. Dahil sa bagong teknolohiya, ang mga

mag-aaral at kabataan ay nawawalan ng interes sa klasikong panitikan. Bilang isang resulta,

nararapat sa maraming pagkilala. Makakatulong din ito sa pagpapatupad ng mga pagkukusa at

kumpetisyon na nauugnay sa wika ng Pangasinan, tulad ng kaugalian sa Pilipinas. Maaaring ito ay

isang “spelling bee,” Balagtasan sa Pangasinan, pagkanta ng mga kanta ng Pangasinan, paglalagay

ng isang display sa pagganap sa Pangasinan, at iba pa. Sa ganitong paraan, maikakalat at

maibabahagi ang kaalaman sa ating katutubong wika na Pangasinan.

44
 BIBILIOGRAPIYA

“Ang Wikang Pangasinan.” Free Online Encyclopedia. 19 March 2021.https://tl.info-

about.info/19229/1/wikang-pangasinan.html

Bisa, Simplicia. "Wika at Kultura: Pagsasaling Nagpapakahulugan." MALAY, 22(1). 2009.

http://ejournals.ph/form/cite.php?id=7962

Cortes, Rosario. “Pangasinan, 1801-1900: The Beginnings of Modernization.” Quezon City: New

Day Publishers. 1990. https://catalogue.nla.gov.au/Record/1513506

De La Fuente, Benjamin. "Malaysia at Pilipinas: Mga Problemang Pangwika." MALAY, 22(1).

2009. http://ejournals.ph/form/cite.php?id=7954

Rubrico, Jessie Grace. "Linggwistiks Para sa mga Mag-aaral ng AGHAM PANLIPUNAN 1." Language

Links.org. 1990. http://www.languagelinks.org/onlinepapers/wika6.html?fbclid=IwAR2KoQO-

4kvp8kHPdEhiU8UCvgEHP8nf7qzasQL9r-duHisReUimIT8uGlY

Valdez, Ma. Stella. "Uri at Realidad, Wika at Sensibilidad." MALAY, 22(1). 2009.

http://ejournals.ph/form/cite.php?id=7956

45
 APENDIKS

Liham sa mga Respondente

Republic of the Philippines

PHINMA University of Pangasinan
Dagupan City
S.Y. 2020-2021
Sa mahal naming mga taga-tugon,

Bilang bahagi ng aming pananaliksik sa COR 004 na pinamagatang, "Pananaliksik Ukol

sa Paggamit ng Wikang Pangasinan ng Ikalabing-Pito Hanggang Ika-Dalawampung Seksyon ng

Ikalabing-Isang Baitang ng Unibersidad ng Pangasinan", napagkasunduan ng mga mananaliksik

ang paggamit ng kwestyuner (questionnaire) bilang instrumento ng pangangalap ng impormasyon.

Kami'y naniniwala na ang instrumentong ito'y payak ngunit naglalahad ng eksaktong

impormasyong kinakailangan sa pag-aaral.

Inaasahan ng mga mananaliksik ang matapat, at totoong kasagutan na manggagaling sa

mga respondente sapagkat lubos kaming naniniwala na sa pamamagitan ng makabuluhang sagot

ay makakakuha kami ng mga bagong pananaw na makatutulong sa aming pagtibayin ang aming

pagsasaliksik.

Lubos kaming humihingi ng pasasalamat sa inilahad ninyong kooperasyon at oras sa

pagsasagot ng mga katanungan sa ibaba at walang dapat ipag-alala sapagkat anumang

impormasyong inyong ilalahad sa pag-aaral ay aming irerespeto at mananatiling lihim at

kompidensyal. Ang inyong seguridad ay hindi malalabag ng sino man.

Mga Mananaliksik,

Unang Grupo ng A1-STEM-17

46
 Talatanungan

“Pananaliksik Ukol sa Paggamit ng Wikang Pangasinan ng Ikalabing-Pito hanggang Ika-

Dalawampung Sekyon ng Ikalabing-Isang Baitang ng Unibersidad ng Pangasinan”

Unang Bahagi: Profayl ng mga Respondente

Pangalan: (Opsyonal) ____________________________

Edad:_________

Tirahan:________________________________________

Kasarian:_______

Ikalawang Bahagi: Epeko ng Modernisasyon sa paggamit ng Wikang Pangasinan

Panuto: Lagyan ng tsek (✓) ang kahong katabi ng napiling sagot.

1) Ikaw ba ay gumagamit ng mga makabago at nauusong salita sa modernong panahon?

[ ] Oo

[ ] Hindi

1.1) Kung oo, piliin sa mga sumusunod na usong salita ang iyong madalas na isinasagawa sa pang

araw-araw:

[ ] Jejemon - (Wikang nauuso na binubuo ng kombinasyon ng mga letra at numero. Halimbawa

"M4g4nd4ng um4g4")

[ ] Gaylinggo - (slang na mga salita na karaniwang ginagamit ng LGBT Community. Halimbawa

"Junakis")

47
[ ] Balbal - (Mga salitang nabuo sa impormal na paraan. Halimbawa "Lespu")

[ ] Salitang Register - (Mga salitang espesyalisadong nagagamit sa partikular na hanay.

Halimbawa "Capital" sa sabdyek na Araling Panlipunan ito'y tumutukoy sa sentro ng bansa.

Samantalang, sa larangan ng negosyo, ito'y patungkol sa Puhunan.)

[ ] Salitang Koreano

[ ] Salitang Ingles

[ ] Salitang Nihonggo

[ ] Iba pa Ilahad:___________

2) Ano/ano-ano ang mga madalas mong pinapanood sa Youtube, Netflix, at iba pang online

streaming sites sa Internet?

[ ] Lokal na Pelikula

[ ] Internasyunal na Pelikula

[ ] K-Drama

[ ] Anime

[ ] Iba pa Ilahad:___________

2.1) Batay sa iyong mga kasagutan, naunawaan mo na ba ang malaking epekto ng modernisasyon

sa iyong pang araw-araw na pamumuhay at paggamit ng Wikang Pangasinan?

[ ] Lubos na nauunawaan ang sitwasyon.

[ ] Pamilyar sa mga kaganapan ngunit hindi lubos na nauunawaan.

48
[ ] Napakaliit ng ideya sa sitwasyon.

[ ] Walang kaalaman at walang pakialam sa sitwasyon.

3) Bilang estudyanteng hinubog at may malaking impluwensiya sa iba't-ibang plataporma ng

social media gaya ng Facebook, Instagram, Twitter, at Messenger sumasang-ayon ka bang

nagbabago ang paraan ng pag-gamit ng wikang Pangasinan dahil sa mga platapormang ito?

[ ] Lubos na sumasang-ayon.

[ ] Sumasang-ayon sa halos lahat ng pinupunto.

[ ] Sang-ayon ngunit may pagdududa.

[ ] Hindi sumasang-ayon.

4) Bilang estudyante ng makabagong panahon, nauunawaan mo bang unti-unti ng nawawala o

nalilimot ng ibang kabataan ang Wikang Pangasinan sa epekto ng Modernisasyon?

[ ] Lubos na nauunawaan ang sitwasyon

[ ] Pamilyar sa mga kaganapan ngunit hindi lubos na nauunawaan.

[ ] Napakaliit ng ideya sa sitwasyon.

[ ] Walang kaalaman at walang pakialam sa sitwasyon.

5) Karapat-dapat bang kailanganin ang pagpe-preserba sa Wikang Pangasinan sa panahong may

bagong sistema ng pakikipag-talakayan na punung-puno ng makabagong paraan ng pananalita?

[ ] Oo

49
[ ] Hindi

5.1) Kung oo, pumili sa mga sumusunod na pamamaraan ang pinaka-epektibong paraan ng

pagpe-preserba sa Wikang Pangasinan.

[ ] Pagtuturo ng Wikang Pangasinan gamit ang modernong pamamaraan.

[ ] Paggamit dito sa lahat ng bagay tulad ng pakikipag-usap, pakikipag-talakayan, pakiki-

panayam, at iba pa.

[ ] Sa pagkakaroon ng kamalayan, ang wikang ginagamit ay higit na nagiging pangangailangan sa

pang-araw araw na gawain.

[ ] Iba pa Ilahad:______________

50
Ikatlong Bahagi: Kasanayan sa paggamit ng Wikang Pangasinan

Panuto: Lagyan ng tsek (✓) ang hanay ng kahon ng napiling sagot.

Palagi Madalas Minsan Hindi

Mga Tanong
(4) (3) (2) (1)

1.Nauunawaan ko ang mga usapan ng mga

nakatatanda sa akin tuwing sila ay nag-uusap sa

wikang Pangasinan.

2.Ginagamit ko ang wikang Pangasinan sa

pakikipag-usap sa mga kasama ko sa bahay.

3.Alam kong magsulat ng mga salitang

Pangasinan.

4.Alam kong magbasa ng mga salitang

Pangasinan.

5.Pinag-aaralan ko ang mga salitang hindi ko

nauunawaan.

51