Professional Documents
Culture Documents
jHdmdr ixúOdk
fuu mßÉfþoh u.ska my; ±lafjk lreKq ms<sn| j idlÉPd flf¾'
61
fkdñf,a fnÞ yeÍu i|yd h'
6'1 jHdmdr ixúOdk ye¢kaùu
ksoiqka (-
Tn Ndú; lrk fmd;am;a" mEka" mekai,a hkd§ NdKav
nexl= fiajd" rlaIK fiajd wdÈh imhk úúO wdh;k
l%shdldrlu 01
Tn ksjfia tÈfkod jqj ukdjka lsysm hla ola j d ta j d imq r d .ekS u g iyh jk
jHdmdr wdh;k kï lrkak '
wkq
jqjukdj jHdmdr wdh;kh
wxlh
01'
02'
03'
04
05'
62
fkdñf,a fnÞ yeÍu i|yd h'
ñksia wjYH;d iy jqjukd imqrd,Su ms‚i iSñ; iïm;a Ndú; lrñka ,dN bmehSu"
iudc iqNidOkh fyda fjk;a lsishï wruqKla bgqlr .ekSu ms‚i NdKav yd
fiajd ksIamdokh yd fnod yeÍfï ksr; jk wdh;k -jHdmdr ixúOdk fõ'
´kEu jHdmdr ixúOdkhl fmdÿfõ olakg ,efnk ,laIK lsysmhla my; oelafõ'
fufia ks¾udKh ù ;sfnk úúO iajrEmfha jHdmdr ixúOdk" úúO ks¾Kdhl wkqj
j¾. l< yels h' tAjd w;ßka nyq, j Ndú; jk my; ±lafjk m%Odk ks¾Kdhl
muKla i,ld nef,a'
P ysñldr;ajh wkqj
P wruqK wkqj
ysñldr;ajh mokï lr.ksñka jHdmdr ixúOdk my; ±lafjk f,i j¾. flf¾'
63
fkdñf,a fnÞ yeÍu i|yd h'
jHdmdrj,g mqoa.,fhl= fyda mqoa., lKavdhula uQ,H iïm;a fhdod we;s úg tajdfha
ysñldr;ajh fm!oa.,sl wxYh i;= fõ' túg tajd fm!oa.,sl wxYfha jHdmdr fõ'
tfiau jHdmdr i|yd rch uQ,H iïm;a fhdod we;s úg § tajdfha ysñldr;ajh rch
i;= jk w;r túg tajd rdcH wxYfha jHdmdr f,i ye¢kafõ'
ysñldr;ajh wkqj jHdmdr ixúOdk j¾. l< yels wdldrh my; oelafõ'
jHdmdr ixúOdk
ksoiqka (-
fm!oa.,sl frday,a
fm!oa.,sl nexl=
iqmsß fjf<|ie,a
weÕ¿ï ksIamdok wdh;k
64
fkdñf,a fnÞ yeÍu i|yd h'
tfiau iuyr jHdmdrj, m%Odk wruqK msßjehla ord NdKav yd fiajd iemhSu
;=<ska ,dN bmehSu fkdj idudchSh jYfhka m%;s,dN ,nd §uhs' tjeks jHdmdr ,dN
wruqKq lr fkd.;a jHdmdr f,i ye¢kafõ'
ksoiqka (-
r;= l=rei ixúOdkh
isxy iudch
i¾fjdaoh
l%Svd ix.ï
,dN wruqKq lr.;a jHdmdr iy ,dN wruqKq lr fkd.;a jHdmdr fm!oa.,sl wxYfha
fukau rdcH wxYfha o l%shd;aul fõ' wruqK mokï lr .ksñka jHdmdr ixúOdk
j¾. lsÍu 6'2 rEmh u.ska ksrEmKh flf¾'
jHdmdr ixúOdk
ls%hdldrlu 02
Tnf.a tosfkod cSú;fha jqjukdjka bgqlr .kakd wdh;k lsysmhla i|yka lr tu
wdh;k iïnkaO j f;dr;=re my; § we;s j.=jg wkqj iïmQ¾K lrkak'
wkq
wdh;kh wruqK ysñldr;ajh
wxlh
01 iqmsß fjf<|i, ,dNh fm!oa.,sl
02
03
04
05
65
fkdñf,a fnÞ yeÍu i|yd h'
by; f;dr;=re wOHhkh l< Tng jHjidhlhka úiska wdrïN fldg mj;ajd f.k
hk jHdmdr úúO mokï Tiafia j¾.l< yels nj wjfndaO ù we;ehs is;uq' fuu
jHdmdr ixúOdk j¾. w;=ßka ;ukag jvd;a u iqÿiq jHdmdr ixúOdkh l=ula oehs
f;dardf.k th mj;ajdf.k hdu i|yd jHjidhlfhl= olaI úh hq;= h'
jHdmdrh úiska Wmhk ,dNh jHdmdrfha whs;slre i;= fõ' tfiau jHdmdrhg
w,dNhla we;s jqjfyd;a th o whs;slreg ;ks j ú| ord .ekSug isÿfõ'
flaj, iajdñ jHdmdrh ,shdmÈxÑ lsÍu wksjd¾h fkdfõ' tfia jqj o ;u jHdmdrh
,shdmÈxÑ lsÍu b;d m%fhdackj;a fõ' tfia ,shdmÈxÑ lrkafka kï th jHdmdr
kdu ,shdmÈxÑh fõ' fuys § ,shdmÈxÑ lrkqfha jHdmdrfha ku fõ' jHdmdr kduh
,shdmÈxÑh isÿ flfrkafka 1918 wxl 06 ork jHdmdr kdu wd× mk; wkqj wÞ<
m<d;a iNdfõ jHdmdrh mj;sk n, m%foaYfha m%dfoaYSh f,alï ld¾hd,fhks'
ksoiqka (-
kvq mejÍu" nexl= Kh .ekSu" r: jdyk ñ, § .ekSu jeks lghq;=
jHdmdr kdufhka fkdj whs;slref.a kñka l< hq;= h'
67
fkdñf,a fnÞ yeÍu i|yd h'
P whs;slref.a wNsu;h mßÈ jHdmdrh fufyhúh yels ùu
ksoiqka (-
fiajlhka n|jd .ekSu yd bj;a lsÍu
jHdmdr lghq;= mq¿,a lsÍu
NdKavj, ñ, ms<sn| ;SrK .ekSu
1' ;ks mqoa., jHdmdr kduhla ,shdmÈxÑ lsÍu i|yd jQ b,a¨ï m;%h
2' jHdmr kdu ,shdmÈxÑ lsÍu i|yd jQ .%du ks<Odß jd¾;djg wod< b,a¨ïm;%h
P .%du ks<Odß iy;sl l< jd¾;dj yd iïmQ¾K lrk ,o wdlD;s m;%h ,shdmosxÑ
lsÍug wod< .dia;=j iu. m%dfoaYsh f,alï fj; Ndr§u
by; ,shlshú,s yd .dia;= f.ùfuka miq j tajd ms<sn| m%dfoaYSh f,alï úiska
lreKq fidhd n,d ms<s.kafka kï jHdmdrh ,shdmÈxÑ lr jHdmdr kduh ,shdmÈxÑ
lsÍfï iy;slh ksl=;a flf¾'
ls%hdldrlu 03
flaj, iajdñ jHdmdrhla wdrïN lsÍug wÞ< wdlD;s m;% imhd .kak'
01' tu wdlD;s m;%j, úuid we;s lreKq ksÍlaIKh lrkak'
02' Tfí hy¿jka iu. idlÉPd lr tu f,aLk iïmQ¾K lsÍug wjYH
f;dr;=re f.dkq lrkak'
68
fkdñf,a fnÞ yeÍu i|yd h'
P jHdmdßlhdf.a Wkkaÿj yd lemùu u; jHdmdrh ÈhqKq lr.; yels ùu
P iajdëk j ;SrK .; yels ùu
P ish¨u ,dN whs;slre i;=ùu
P jHdmdßl f;dr;=rej, ryiHNdjh wdrlaId ùu
P n,mdk kS;sÍ;s w,am ùu
ls%hdldrlu 04
iuka úiska ;ud b;sßlr.;a iq¿ uqo,lska fjf<| jHdmdrhla wdrïN lf<a h' tu wdrïNl
lghq;= i|yd Tyqg jeä fjfyila yd ld,hla ±Íug isÿ fkdùu ms<sn| j Tyq i;=gq úh' Tyq
jHdmdrhg lemùfuka jev lf<a h'
úúO ÿIalr;d u;= jqj o Tyq tAjdg laI‚l úi÷ï ,nd foñka tu .eg¨ ;u w;a±lSï njg
mßj¾;kh lr .ksñka jHdmdr lghq;= mj;ajdf.k .sfha h' tla úgl § fiajlfhl= f.ka isÿ
jQ w;a je/oaola ksid Tyqg úreoaO j .kqfokqlrefjl= kvq mjrkq ,enQ neúka iukag Widúfha
fmkS isàug o isÿ úh' flfia jqj o ;udf.a ie,iqï wkqj l%shd;aul fjñka jHdmdrh ,dNÞhS j
mj;ajdf.k hdug Tyqg yels úh'
;u jHdmdrh ;j ÿrg;a ÈhqKq lr .ekSug iukag wjYH;djla u;= jqj o tA i|yd wu;r m%d.aOkh
imhd .ekSu ÿIalr nj Tyqg wjfndaO úh' fuys § ;j ÿrg;a nexl= Kh ,nd .ekSfï yelshdj
;snqK o tAjd fíreï lsÍfï wjÞku fya;= fldg f.k Tyq tA i|yd Wkkaÿ fkdúh'
;u jHdmdrfha jev lghq;= wêl neúka iuka frda.d;=r ;;a;ajhg m;a jqj o jHdmdr lghq;=
yels muK id¾:l j lsÍug Tyq ks;r u fjfyi .;af;a h'
01' by; ±lajQ jHdmdrh l=uk jHdmdr ixúOdkhlg wh;a o@ Tfí ms<s;=rg
fya;= olajkak'
02' tu jHdmdr ixúOdk j¾.fha jdis yd iSud olajkak'
69
fkdñf,a fnÞ yeÍu i|yd h'
6'4 yjq,a jHdmdr
fm!oa.,sl wxYfha jHdmdr ixúOdk j¾.hla f,i yjq,a jHdmdrj,g o wd¾Ólh
;=< jeo.;a ia:dkhla ysñ j we;' jHjidhlhka ;ks- ;ks j jHdmdßl lghq;=j,
ksr;ùug jvd iduqysl j l%shdl< yels ùu yjq,a jHdmdr ìys ùug fya;= ù we;s
nj fmfka' tfukau jeä m%d.aOkhla /ialr .ekSu" ksjerÈ l<ukdlrK ;SrK
.ekSu" úúO l=i,;d we;s md¾Yaj jHdmdrhg iïnkaO lr .ekSu jeks wjYH;d
uq,a lrf.k yjq,a jHdmdr ìys ù we;s nj lsj yels h' .KldêldÍ" kS;S{" nÿ"
ffjoH jeks jD;a;Suh lafIa;%j, fhfok md¾Yaj o ksIamdok yd fjf<| lghq;=j,
fhfok md¾Yaj o yjq,a jHdmdr mj;ajdf.k hkq oelsh yels h'
P yjq,alrejka ixLHdj
yjq,a jHdmdrhla wdrïN lsÍu i|yd isáh hq;= wju yjq,alrejka ixLHdj fofofkl=
úh hq;= w;r Wmßu yjq,alrejka ixLHdj úisfofkl=g iSud lr we;'
P yjq,alrejka w;r .súiqï.; iïnkaO;djla mej;Su
yjq,a .súiqu fjkia ùu" yjq,alrefjl=f.a urKh" Wu;=ùu" nqkaj;a ùu jeks fya;=
u.ska yjq,a jHdmdrfha meje;aug ndOd we;súh yels nj ñka úia;r flf¾'
70
fkdñf,a fnÞ yeÍu i|yd h'
P yjq,alrejkaf.a j.lSï wiSñ; ùu
yjq,a jHdmdrfha l%shdldß;ajh ;=<ska we;sjk j.lSï i|yd yjq,alrejka iSudjlska
f;dr j j.lSfuka nef|k nj ñka meyeÈ,s flf¾' yjq,a jHdmdrfha j.lSï
mshùfï § tys j;alï m%udKj;a fkdfõ kï yjq,alrejkaf.a fm!oa.,sl foam< mjd
iSudjlska f;dr j fhdojñka jHdmdrfha Kh mshùug yjq,alrejkag fuys § isÿfõ'
P ffk;sl mqoa.,Ndjhla fkdue;sùu
yjq,a jHdmdrhla kS;sh bÈßfha mqoa.,fhl= f,i fkdi,lk neúka yjq,a jHdmdrfha
kñka kS;suh lghq;=j,g t<öug fkdyels fõ' tu ksid yjq,a jHdmdrh wdY%s;
kS;suh lghq;=j, § yjq,a jHdmdrfha kñka fkdj ta ta yjq,alrejkaf.a fm!oa.,sl
kduhkaf.ka lghq;= lsÍu isÿfõ'
P yjq,a jHdmdrh ,shdmÈxÑ lsÍu wksjd¾h fkdùu
yjq,a jHdmdr ,shdmÈxÑ lsÍu wksjd¾h fkdfõ' tfy;a yjq,a jHdmdr ,shdmÈxÑ
lsÍfuka fndfyda m%fhdack w;a lr .; yels h' fuys § ,shdmÈxÑ lrkq ,nkafka
jHdmdrfha kduhhs' ,shdmoxÑ lsÍu 1918 wxl 06 ork jHdmdr kdu wd× mk; wkqj
wÞ< m<d;a iNdfõ jHdmdrh msysá n, m%foaYh wh;a m%dfoaYh S f,alï ld¾hd,h
u.ska isÿ lr .; yels h'
P iEu yjq , a l refjl= u fiiq yjq , a l rejka f .a ks f hda ð ;fhl= ùu
71
fkdñf,a fnÞ yeÍu i|yd h'
yjq,a jHdmdr wdY%s; j we;s lr.kq ,nk .súiqï.; tlÕ;dj ,sÅ; j isÿ lsÍu
jeo.;a jkqfha m%dfhda.sl j yjq,a jHdmdrfha we;súh yels .eg¿j,ska f;dr j th
mj;ajdf.k hdu ms‚i fõ'
72
fkdñf,a fnÞ yeÍu i|yd h'
ls%hdldrlu 05
wu,a mshr;ak iy lu,a chr;ak tla j wdrïN l< ksñ we÷ï wf,ú lsÍfï yjq,a jHdmdrh r;ak fv%ia
kñka ,shdmÈxÑ lsÍug tlÕ jQy' yjq,a jHdmdrh i|yd fofokdu remsh,a 50 000la- ne.s ka
m% d .a O kh fh§ug;a " jHdmdrfha ,dN-mdvq fofokd w;r iu iu j fnod .ekSu g;a tlÕ
úh' lu,a fjk;a jD;a;shl kshe,Su ksid Tyq jHdmdr lghq;=j,g iïnkaO fkdùug ;SrKh l<
w;r udisl j remsh,a 20 000l fõ;khlg wu,a jHdmdrfha wf,ú lghq;=j,g iïnkaO úh hq;=
njg tlÕ jk ,È' ;jo" m%d.aOkhg wu;r j yjq,alrejka jHdmdrhg fhdojk w;sf¾l wruqo,a
i|yd 10% jd¾Isl fmd,shla f.ùug o ;SrKh lrk ,È' tfia u kj yjq,alrefjl= jHdmdrhg
n|jd .kafka kï Tjqka fofokdf.au leue;a; u; th isÿúh hq;= njg ;SrKh úh'
by; f;dr;=re weiqfrka r;ak fv%ia yjq,a jHdmdrhg wÞ< j yjq,a Tmamqjla ms<sfh,
lrkak'
fm!oa.,sl wxYh ksfhdackh lrkq ,nk m%p,s; jHdmdr ixúOdk j¾.hla f,i
ixia:dms; iud.ï y÷kd .efka' ixia:dms; iud.ï wdrïN lsÍu iïnkaOfhka
Y%S ,xldfõ 2007 wxl 07 ork iud.ï mk; n, meje;afõ'
Y%S ,xldfõ iud.ï mk;g wkqj tla mqoa.,fhl=g jqjo ixia:dms; iud.ula wdrïN
l< yels neúka fndfyda jHjidhlhka fïjd wdrïN lsÍug Wkkaÿjla olajk nj
fmfka' tfiau ixia:dms; iud.ï i|yd ffk;sl mqoa.,Ndjhla ysñ ùu o ckm%sh
ùug fya;= ù we;'
ixia:dms; iud.ï my; i|yka mßÈ ir, j w¾: ±laúh yels h'
2007 wxl 07 ork iud.ï mk; hgf;a ,shdmÈxÑ lrk ,o ffk;sl mqoa.,Ndjhla
yd wLKav meje;au;a we;s jHdmdr ixúOdkh -ixia:dms; iud.ï fõ'
73
fkdñf,a fnÞ yeÍu i|yd h'
P iud.ï mk; hgf;a ixia:dmkh lrk ,o wdh;khla ùu
iEu iud.ula u 2007 wxl 07 ork iud.ï mk; hgf;a ixia:dmkh l< hq;=
h' th isÿ lrkafka iud.ï frðiag%d¾ fomd¾;fïka;=fõ iud.ï frðiag%d¾jrhd
úisks'
2007 wxl 07 ork iud.ï mk; hgf;a iud.ï ixia:dmkh flf¾' tneúka
ixia:dms; iud.ula kS;h bÈßfha mqoa.,fhl= f,i ie,fla' tuksid .súiqïj,g
t<öu" j;alï w;am;a lr .ekSu" uQ,H wdh;kj,ska Kh uqo,a iïmdokh lr.ekSu
jeks ld¾hhkays § iud.fï kñka tajd l%shd;aul l< yels h'
74
fkdñf,a fnÞ yeÍu i|yd h'
2007 wxl 07 ork iud.ï mk;g wkqj wdrïN l< yels iud.ï j¾. 6'6 igyk
u.ska ksrEmkh flf¾'
ixia:dms; iud.ï
iud.ï mk;g wkqj úúO j¾.fha iud.ï wdrïN l< yels h' fuys § wm
idlÉPd lrkq ,nkafka iSud iys; fm!oa.,sl iud.ï ms<sn| j mu‚' fndfyda
iq¿ yd uOH mßudK jHdmdßlhka úiska iajlSh jHdmdr i|yd fuu j¾.fha
iud.ïj,g jeä leue;a;la olajkq ,efí'
2007 wxl 07 ork iud.ï mk; u.ska o iSud iys; fm!oa.,sl iud.ï ms<sn| w¾:
ksrEmkhla bÈßm;a fldg we;s w;r" th ir, j fufia oelaúh yels h'
iud.ula úiska ksl=;a lrk fldgia ñ, § .kakd f,i fmdÿ uyck;djg wdrdOkd
l< fkdyels" idudðl ixLHdj 50 lg iSudjk" j.lSu fh¥ m%d.aOkhg muKla
iSud jk iud.ï -iSudiys; fm!oa.,sl iud.ï fõ'
75
fkdñf,a fnÞ yeÍu i|yd h'
ls%hdldrlu 06
my; i|yka tla tla lafIa;%hkays Y%S ,xldj ;=< ls%hd;aul jk iSñ; fm!oa.,sl
iud.ï ,ehsia;=.; lrkak'
wkq
laf Ia;%h fm!oa.,sl iud.ï
wxlh
01' ixpdrl
02' wOHdmk
03' fjf<|
04' ksIamdok
05' lDIsl¾u
06' bÈ lsÍï
ksoiqka (-
±kg Ndú; lrk kula fyda Bg wdikak wkqrEm kula fyda iud.fï
kduh f,i Ndú; fkdl< hq;= nj
Y%S ,xld" rdcH" ckdêm;s jeks jpk lKav iud.fï kduh i|yd
Ndú; fkdl< hq;= nj
76
fkdñf,a fnÞ yeÍu i|yd h'
iud.fï mrud¾:
iud.fï fldgia ysñhkaf.a ne£ï yd whs;sjdislï
iud.fï l<ukdlrKh yd mßmd,kh iïnkaO f;dr;=re
fuu bÈßm;a lrkq ,nk ,shú,s ms<sn| j iud.ï frðiag%d¾jrhd iEySug m;ajkafka
kï iud.u 2007 wxl 07 ork iud.ï mk; hgf;a ,shdmÈxÑ lrkq ,efí' ,shdmÈxÑ
lsÍfuka miq iud.ï frðiag%d¾jrhd úiska ixia:dmk iy;slh ksl=;a lrkq ,efí'
iSud iys; fm!oa.,sl iud.ïj, fmdÿfõ oelsh yels m%Odk ,laIK lsysmhla my;
oelafõ'
77
fkdñf,a fnÞ yeÍu i|yd h'
P .sKqï ;eîu yd ú.Kkh wksjd¾h ùu
P j.lSu iSñ; ùu
P wksjd¾hfhka ms<m
s eÈh hq;= kS;s Í;s yd l%h
s d mámdá mej;Su
jr,;a jHdmdr
iS.%fhka fjkiajk jHdmdr mßir ;;a;ajhkag uqyqK §u i|yd we;s jQ jHdmdr
ixl,amhla f,i jr,;a jHdmdr y÷kd.; yels h' uyd mßudK jHdmdr iu.
iïnkaO ù jHjidhlhdg ;u jHdmdr lghq;= wdrïN lr mj;ajdf.k hdug
fuu.ska wjia:dj ,efí' fuu jHdmdr ;ks mqoa.," yjq,a jHdmdr fyda ixia:dms;
iud.ï hk ixúOdk j¾. hgf;a l%shd;aul úh yels h'
78
fkdñf,a fnÞ yeÍu i|yd h'
lsishï NdKavhla fyda fiajdjla imhk jHdmdr wdh;khla" ish fjf<| kduh
hgf;a tu NdKavh fyda fiajdj ksYaÑ; fjf<|m, m%foaYhl wf,ú lsÍug ;j;a
jHdmdr wdh;khlg n,h mejÍug fhdod.kakd jHdmdr jr,;a jHdmdr fõ'
jr,;a jr,;a
ysñhd ,dNshd
jr,;a
.súiqu
jr,;a
jHdmdrh
rEmh 6'7 jr,;a jHdmdrhl uQ,sl ieliqu
P jr,;a ysñhd$jr,;alre
ia j lS h ks I a m dÈ; ks Y a Ñ ; fjf<|m< m% f oa Y hl ;udf.a fjf<| kduh
Ndú; lrñka wf,ú ls Í ug wjirh ,ndfok md¾Ya j h fõ' Tyq f .a
mrud¾: jkaf ka iaj lSh fjf<|m< m% d.a O kh wdfhda c khls ka f;dr j
mq¿,a lr .ekSu yd wdÞhï bmehSu jeks lreKq fõ'
P jr,;a,dNshd
jr,;a ysñhdf.a ikakï kduh Ndú; lrñka ksYaÑ; fjf<|m< m%foaYhl
NdKav fyda fiajd wf,ú lsÍug wjirh ,nd.kakd md¾Yjh fõ'
79
fkdñf,a fnÞ yeÍu i|yd h'
tjeks fmdÿ tlÕ;d i|yd ksoiqka lsysmhla my; ±lafõ'
ksoiqka (-
jr,;a,dNshdg" jr,;aysñhd úiska imhk fiajd
wf,úhg wjir ,nd § ;sfnk NdKav j¾.
jr,;a,dNshd úiska jr,;aysñhdg lrk f.ùfï jákdlu
80
fkdñf,a fnÞ yeÍu i|yd h'
jr,;a y s ñ hdg w;am;a lr.; yels jdis
jr,;aysñhdg
jr,;a,dNshdg
P jr,;a jHdmdr l%uh ,nd.ekSu g jr,;a ,dNs h dg ffk;s l .dia ; = " nexl=
.dia;=" ia:dms; lsÍfï jehoï jeks msßjeh oeÍug isÿùu
81
fkdñf,a fnÞ yeÍu i|yd h'
ls%hdldrlu 07
ls%hdldrlu 08
ms < s ; = r e ,s h uq '
82
fkdñf,a fnÞ yeÍu i|yd h'