HỆ PHƯƠNG TRÌNH (ÔN THI HSGSO 2021)

1  4( x  y  1) 2 3
  1 (1)
2( x  y  2) 2( x  y  1)


Câu 1. Giải hệ phương trình: 

 
( x  2) x  y  3  2 y  1  1  x 2  y 2  5 x  3 (2)

Lời giải:

ĐK: x  y  2  0; x  y  3  0; x  y  5 x  3  0 (*)
2 2

2  x  y  2  t  0
Đặt . Khi đó (1) trở thành:

1   t 2  2
2
3
  t 2  2   t 2  2  t 3  t  f  t 2  2   f (t )
3
 1
t t 2
2
(3)

g '  u   3u 2  1  0, u  0
Xét hàm số g (u )  u  u với u  0 có
3

t  1
 3  t 2  2  t  
 g (u ) đồng biến trên  0;   . Do đó t  2

Kết hợp với t  0 chỉ có t = 2 thỏa mãn  2( x  y  2)  2  2( x  y  2)  4  x  y

 x  2  
2 x  3  2 x  1  1  2 x2  5x  3
Thế x = y vào (2) ta được

  x  2  2x  3  2 x  1  1  x  1  2 x  3
(4)

Đặt 2 x  3  a; x  1  b (a, b  0) . Khi đó (4) trở thành

a 2
 b 2   a  2b   a 2  2b 2  ab   a  b   a  b   a  2b    a  b   a  2b   0
  a  b   a  2b   a  b  1  0 (5)

 a  2b

Với x  1  a  b  2 x  3  x  1  0. Do đó (5) a  b  1

x 1  0
x 1  0  1
a  2b  2 x  3  2 x  1    1  x
2 x  3  4( x  1)  x   2 2
+)

1
 y .
2

 x  1  x  1
a  b  1  2x  3  x  1  1   
+)  2 x  3  x  2  2 x  1 2 x  1  x  1
  x  1  x  1
   x  1  y  1   x; y   (1;  1)
  x  1  0   x  1  
   x  3  y  3   x; y    3;3
 x 1  2 x  3

 1 1 
 x; y    1; 1 ,  3;3 ,   ;  
Thử lại ta thấy   2 2   thỏa mãn hệ.

 1 1 
 x; y    1; 1 ,  3;3 ,   ;  
Vậy   2 2   là nghiệm của hệ

 1  y  x 2  2 y 2  x  2 y  3xy

  x, y   
 y  1  x 2  2 y 2  2 y  x
Câu 2. Giải hệ phương trình
Lời giải:

ĐK: y  -1

Xét (1): 1 y x 2  2 y 2  x  2 y  3xy

. Đặt
x2  2 y 2  t  t  0

t 2   1  y  t  x 2  2 y 2  x  2 y  3xy  0
Phương trình (1) trở thành:

 = (1 - y)2 + 4(x2 + 2y2 + x + 2y + 3xy) = (2x + 3y + 1)2

t   x  y  1  x  2 y   x  y  1
2 2

 
t  x  2 y  x2  2 y 2  x  2 y


 1
y  
y 1  3y 1   3  y0
x 2  2 y 2   x  y  1 , thay vào (2) ta có: 9 y  5 y  0
2
Với 

 x 2   x  1 (vô nghiệm)

 1  5
 y  1  2 x x 
 4
 
 x2  2 y 2  x  2 y  y  1 5
x 2  2 y 2  x  2 y , ta có hệ:  2
Với

 1  5 1  5 
 x; y    ; 
 4 2 
Vậy hệ phương trình có nghiệm

 x 2  2 x  2   y 2  4 y  2 (1)

6 x  y  11  10  4 x  2 x 2  0 (2)
Câu 3. Giải hệ phương trình 
Lời giải:
  y  4 y  2  0
2


 2 x  4 x  10  0
2
Điều kiện:
Áp dụng bất đẳng thức AM-GM ta có:
4(10  4 x  2 x 2 ) 14  4 x  2 x 2
y  6 x  11  10  4 x  x 2

2 4

Rút gọn ta được: 4( y  6 x  11)  14  4 x  2 x  x  10 x  2 y  15  0 (3)

2 2

Tương tự phương trình (1)

 y2  4 y  2
x2  2 x  2   y 2  4 y  2   2 x2  4 x  y2  4 y  3  0
2 (4)
Cộng vế với vế của (3) và (4) ta được:

x  1
3x 2  6 x  y 2  6 y  12  0  3( x  1) 2  ( y  3) 2  0  
 y  3

Kết hợp với điều kiện đề bài, suy ra nghiệm hệ phương trình là S  (1, 3)

 x  y  2  x  y  2( x 2  y 2 )

1 1 1 1
 x  y  x2  y 2
Câu 4. Giải hệ phương trình: 
Lời giải:

 x  y  2

Điều kiện:  xy  0 .
Ta thấy x + y = 0 không là nghiệm của hpt. Do đó ta có thể xét hai trường hợp sau:

TH1: 2  x  y  0
Từ pt (2) ta suy ra xy < 0.
2
1 1 1 1 1 1
pt (2)          2 .  0 (3)
x y x y x y .
Giả sử hệ phương trình đã cho có nghiệm x, y.

1 1 1 1
  1  8 .  0  xy  8  0  xy  8
Khi đó phương trình (3) có nghiệm x y x y .

x 2  y 2  2 xy  16
Khi đó ta có .

Đặt t  x  y  2  0  t  2 .

Từ pt (1) ta có t  t  2  32  t  t  34  0 điều này vô lí.

2 2
 Vậy TH1 hệ phương trình vô nghiệm.
TH2: x + y >0.
Từ (2) suy ra xy > 0, do đó x và y đều dương.

Ta có (2)  ( x  y) xy  x  y
2 2

( x  y)2 ( x  y) 2
x2  y 2  xy 
Do 2 và 4 nên ta có

( x  y) 2 ( x  y)2
 x 2  y 2  ( x  y ) xy  ( x  y )  x y  2
2 4

Đặt t  x  y  2  t  2 .

Từ (1)  t  t  2  (t  2)  t  5t  t  6  0  (t  2)(t  2t  t  3)  0 (4) .

2 2 2 4 2 3 2

Ta có t  2t  t  3  0  t  2 , do đó, từ (4)  t  2  0  t  2.
3 2

Từ đó suy ra: t = 2  x  y  2 , thay vào hpt ta có xy=1  x  y  1 .

x  1

Vậy hệ phương trình có nghiệm duy nhất là  y  1 .

7 x 3  y 3  3xy ( x  y )  12 x 2  6 x  1
3 ( x , y  )

 4 x  y  1  3x  2 y  4
Câu 5. Giải hệ phương trình
Lời giải:

Điều kiện: 3x+2y  0

(1)  8 x 3  12 x 2  6 x  1  x3  3 x 2 y  3 xy 2  y 3
 (2 x  1)3  ( x  y )3  2 x  1  x  y  y  1  x

Thế y = 1 x vào (2) ta được:

3
3x  2  x  2  4

a  3 3 x  2, b  x  2 (b  0)
Đặt

a  b  4
 3
 a  3b  4
2

Ta có hệ

b  4  a b  4  a b  4  a
 3  3  3
a  3(4  a)  4 a  3(16  8a  a )  4 a  3a  24a  44  0
2 2 2

b  4  a a  2
 
(a  2)(a  a  22)  0 b  2
2
  3 x  2  2
3
  x2
 x  2  2  y =  1 (thỏa ĐK)
Kết luận: Nghiệm của hệ phương trình là (x; y) = (2;1).

 2 y 3  2 x 1  x  3 1  x  y

 y  1  2 x  2 xy 1  x
2
Câu 6. Giải hệ phương trình sau
Lời giải:

Đk: 1  x  1




2 y 3  y  2 1  x 3  1  x
  y  1  x  1 , y  0

Hệ phương trình (I)
 y  1  2 x 2  2 xy 1  x  y  1  2 x  2 xy 1  x
2
 2

f  t   2t 3  t
(Do hàm luôn đồng biến)

Ta có (2)  1  x  1  2 x  2 x 1  x  2 x  2 x 1  x  1  x  1  0
2 2 2 2

t   0;  
Đặt x  cos t với

t t
x  cos t  1  2s in 2  1  x  2 sin
Ta có 2 2

t
2cos 2t  2 cos t sin t  2 sin  1  0
Nên phương trình (2) trở thành 2

  k 4
t   3  3

  k  

 2 sin  2t    2 sin
t t    k 4
 4 2  5 5

 
  x  cos
t    0;    5
 5 

t    l   y  2 sin 
 10 là nghiệm của hệ phương trình.

 2 x  y  x  4 y  5

x  4 y  2x  y  3
Câu 7. Giải hệ phương trình: 
Lời giải:

Điều kiện xác định: 2 x  y  0, x  4 y  0

2 x  y  a  0, x  4 y  b  0
Đặt
4a 2  b 2 2b 2  a 2
x ,y
Khi đó: 7 7
  ab 5

 9a 2  4b 2
b  3
Hệ đã cho được viết lại:  7
9  5  b   4b 2
2

b 3
Thay phương trình đầu vào phương trình sau, ta được: 7
68 43
b  ,b  3 a ,a  2
Giải được các nghiệm 5 lần lượt tương ứng 5
Kết hợp điều kiện, chỉ chọn (a,b) =(2,3).
Suy ra nghiệm của hệ (x,y) = (1,2)

 x  1 y 2  y  2   y  1 x 2  x  1  x  y

Câu 8. Giải hệ phương trình: 
  x2  x  x  y  3  2x2  x  y  1
(Lào Cai)
Lời giải:
Điều kiện xác định: x  y  3
Viết lại phương trình thứ hai dưới dạng:
x 2
 x  x  y  3  2 x 2  2 x   x  y  1
x  y 1
  x2  x    x  y  1  0
x y3 2
x2  x  2  x  y  3
  x  y  1 0
x y3

 1
2
x2  x  2  x  y  3
x  x2x  0
2 0
Để ý  2  nên x  y  3 , suy ra y = x -1
Thay vào phương trình đầu tiên, ta có:
 x  1 x2  x  2   x  2 x2  x  1  2x 1

  2 x  1 x 2  x  2   x  2   
x2  x 1  x2  x  2  2x 1
2x 1
  2 x  1 x 2  x  2   x  2   2x 1
x2  x  1  x2  x  2
1 x2
x x2  x  2  1
Vậy 2 hoặc x2  x  1  x2  x  2
Trường hợp sau tương đương:
x 2
 x  2   x 2  x  1  x 2  x  2  x  2  x 2  x  1  x 2  x  2

a 2  b2  3
x2 
Đặt a  x  x  1, b  x  x  2 thì
2 2
2
Đẳng thức trên trở thành:
a 2  b2  3
ab   ab
2
  a  b  2  a  b  3  0
2

Lại do a  b  0 nên suy ra: a + b = 3, tức:

 x2  x  1  x2  x  2  3
 1 4    1 5 
  x2  x  1   x     x2  x  2   x  
 3 3    3 3 
 
 1 1 
  8 x  7   x  1   0
 x2  x  1  1 x  4  1 5
 x  x2  x  
2

 3 3  3 3 (5.1)
Để ý:
3 2 1 3 1
x   x  2  x  .  x 
3
x2  x  1 
4 4 2 3
1 4
 x 2  x  1  x   0
3 3
Và
3 2 1 3 1
x   x  2 
2
x2  x  2  x2  x  1  x  x
4 4 2 3
1 5
 x 2  x  2  x   0
3 3
7 1
y x
Nên (5.1) cho ta x = -1 ( khi đó y = -2 ) hoặc 8 (khi đó 8 )
 1 1   7 1 
 ,  ,  1, 2  ,  , 
Kết luận: Các bộ (x,y) cần tìm:  2 2  8 8 

 y 3  4 x 2 y  3xy 2  x 6  3x 5  4 x 4

x2  3  3 y  1  4
Câu 9. Giải hệ phương trình: 
(Ninh Bình)
Lời giải:
1
y
Điều kiện xác định: 3
 Nếu x = 0, thay vào phương trình đầu tìm được y = 0. Nhưng cặp số này không thỏa phương trình
sau.
 Nếu x  0 , phương trình đầu tiên tương đương
 y  x   y   x  3 x  y  x  3x  4 x   0
2 2 2 4 3 2

f  y   y   x  3 x  y  x  3x  4 x
2 2 4 3 2
Xét là tam thức bậc hai theo biến y, có:
 :  x  3 x   4  x  3x  4 x    x  3x  6 x  7   0
2 2 4 3 2 2 2

Vậy f(y) > 0

Tức phương trình đầu cho ta: y  x
2

y  3  3y 1  4
Thay vào phương trình sau:
Vế trái là hàm đồng biến theo y nên phương trình trên có tối đa một nghiệm.
Lại có y = 1 thỏa đẳng thức trên nên nó chính là nghiệm duy nhất phương trình.
Kết luận: (x,y) = (1,1).
 2 x 2  7 x  3  x  1  y 2  2 y  xy  y  x
  x, y   
 3 6  x  y  3 3 x  y  5  y  6
Câu 10. Giải hệ phương trình: 
(Vĩnh Phúc)
Lời giải:
Điều kiện xác định: 6  x  y  x  1, y  5  3 x.
Viết lại phương trình đầu dưới dạng:
 2 x 2  7 x  3   y 2  2 y  xy     x  1  y  x   0
   
1
  2 x  1  y   y  x  3   2 x  1  y  . 0
x 1  y  x
1
0
Từ điều kiện xác định, y  x  1 nên y + x + 3 > 0. Kết hợp với x 1  y  x , suy ra
đẳng thức trên cho ta y = 2x + 1.
Thay vào phương trình sau, ta được:
4
 x5
3 5  x  3 5 x  4  2 x  7 (điều kiện 5 )
9 5  x  5 x  4  2
  5  x   5 x  4    4 x 2  28 x  49
 18  5  x   5x  4  4 x 2  8 x  40
9  5  x   5x  4  2 x 2  4 x  20

 81 5  x   5 x  4    2 x 2  4 x  20 
2

  x  1  x  4   4 x 2  4 x  505   0
4
 x5
thì 4 x  4 x  505  0 nên suy ra phương trình trên có nghiệm x = 1, x = 4
2
Để ý khi 5
tương ứng lần lượt y = 3, x= 4 tương ứng lần lượt y = 3, y = 9.
Kết luận: Nghiệm (x,y) của hệ phương trình là (1,3), (4,9).