PN en Iso 13370 2008

PKN – Licencja dla WYG INTERNATIONAL Sp. z o.o.
Data nagrania: 2009-01-15

Wersja jednostanowiskowa. Kopiowanie i umieszczanie w sieci zabronione
POLSKA NORMA
Polski Komitet ICS 91.120.10
Normalizacyjny
PN-EN ISO 13370
grudzień 2008
Wprowadza
EN ISO 13370:2007, IDT
ISO 13370:2007, IDT
Zastępuje
PN-EN ISO 13370:2008
Cieplne właściwości użytkowe budynków

Przenoszenie ciepła przez grunt
Metody obliczania
Norma Europejska EN ISO 13370:2007 ma status Polskiej Normy
© Copyright by PKN, Warszawa 2008 nr ref. PN-EN ISO 13370:2008
Hologram Wszelkie prawa autorskie zastrzeżone. Żadna część niniejszej publikacji nie może być
PKN zwielokrotniana jakąkolwiek techniką bez pisemnej zgody Prezesa Polskiego Komitetu
Normalizacyjnego
PN-EN ISO 13370:2008
Przedmowa krajowa
Niniejsza norma została opracowana przez KT nr 179 ds. Ochrony Cieplnej Budynków i zatwierdzona przez
Prezesa PKN dnia 27 listopada 2008 r.
Jest tłumaczeniem – bez jakichkolwiek zmian – angielskiej wersji Normy Europejskiej EN ISO 13370:2007,
stanowiącej wprowadzenie – bez jakichkolwiek zmian – Normy Międzynarodowej ISO 13370:2007.
Niniejsza norma zastępuje PN-EN ISO 13370:2008.
Odpowiedniki krajowe norm i dokumentów powołanych w niniejszej normie można znaleźć w katalogu Pol-
skich Norm. Oryginały norm i dokumentów powołanych są dostępne w Wydziale Informacji Normalizacyjnej
i Szkoleń PKN.
W sprawach merytorycznych dotyczących treści normy można zwracać się do właściwego Komitetu Technicz-
nego PKN, kontakt: www.pkn.pl
NORMA EUROPEJSKA EN ISO 13370

EUROPEAN STANDARD
NORME EUROPÉENNE
EUROPÄISCHE NORM grudzień 2007
ICS 91.120.10 Zastępuje EN ISO 13370:1998
Wersja polska
Cieplne właściwości użytkowe budynków

Przenoszenie ciepła przez grunt
Metody obliczania
(ISO 13370:2007)
Thermal performance of buildings Performance thermique des Wärmetechnisches Verhalten von
– Heat transfer via the ground – bâtiments – Transfert de chaleur par Gebäuden – Wärmeübertragung
Calculation methods le sol – Methodes de calcul über das Erdreich –
(ISO 13370:2007) (ISO 13370:2007) Berechnungsverfahren
(ISO 3370:2007)
Niniejsza norma jest polską wersją Normy Europejskiej EN ISO 13370:2007. Została ona przetłumaczona przez Polski
Komitet Normalizacyjny i ma ten sam status co wersje oficjalne.
Niniejsza Norma Europejska została przyjęta przez CEN 7 grudnia 2007 r.
Zgodnie z Przepisami wewnętrznymi CEN/CENELEC członkowie CEN są zobowiązani do nadania Normie

Europejskiej statusu normy krajowej bez wprowadzania jakichkolwiek zmian. Aktualne wykazy norm krajo-
wych, łącznie z ich danymi bibliograficznymi, można otrzymać na zamówienie w Centrum Zarządzania CEN
lub w krajowych jednostkach normalizacyjnych będących członkami CEN.
Niniejsza Norma Europejska istnieje w trzech oficjalnych wersjach (angielskiej, francuskiej i niemieckiej). Wer-
sja w każdym innym języku, przetłumaczona na odpowiedzialność danego członka CEN na jego własny język
i notyfikowana w Centrum Zarządzania CEN, ma ten sam status co wersje oficjalne.
Członkami CEN są krajowe jednostki normalizacyjne następujących państw: Austrii, Belgii, Bułgarii, Cypru,
Danii, Estonii, Finlandii, Francji, Grecji, Hiszpanii, Holandii, Irlandii, Islandii, Litwy, Luksemburga, Łotwy, Malty,
Niemiec, Norwegii, Polski, Portugalii, Republiki Czeskiej, Rumunii, Słowacji, Słowenii, Szwajcarii, Szwecji,
Węgier, Włoch i Zjednoczonego Królestwa.
CEN
Europejski Komitet Normalizacyjny
European Committee for Standardization
Comité Européen de Normalisation
Europäisches Komitee für Normung
Centrum Zarządzania: rue de Stassart, 36 B-1050 Brussels

© 2007 CEN All rights of exploitation in any form and by any means nr ref. EN ISO 13370:2007E
reserved worldwide for CEN national Members.
EN ISO 13370:2007
Spis treści
Przedmowa
Wprowadzenie
1 Zakres normy
2 Powołania normatywne
3 Terminy, definicje, symbole i jednostki
3.1 Terminy i definicje
3.2 Symbole i jednostki
4 Metody obliczania
5 Właściwości cieplne
5.1 Właściwości cieplne gruntu
5.2 Właściwości cieplne materiałów budowlanych
5.3 Opory przejmowania ciepła
6 Temperatura wewnętrzna i dane klimatyczne
6.1 Temperatura wewnętrzna
6.2 Dane klimatyczne
7 Współczynnik przenikania ciepła i wielkość strumienia ciepła
7.1 Współczynnik przenikania ciepła
7.2 Mostki cieplne na krawędzi podłogi
7.3 Obliczanie wielkości strumienia ciepła
7.4 Efekt wody gruntowej
7.5 Przypadki szczególne
8 Parametry stosowane w obliczeniach
8.1 Wymiar charakterystyczny podłogi
8.2 Grubość ekwiwalentna
9 Obliczanie współczynników przenikania ciepła
9.1 Podłoga typu płyta na gruncie
9.2 Podłoga podniesiona
9.3 Podziemie ogrzewane
9.4 Podziemie nieogrzewane
9.5 Podziemie częściowo ogrzewane
Załącznik A (normatywny) Obliczanie wielkości strumienia ciepła do gruntu
Załącznik B (normatywny) Podłoga typu płyta na gruncie, z izolacją krawędziową
Załącznik C (normatywny) Wielkości strumienia ciepła dla poszczególnych pomieszczeń
Załącznik D (normatywny) Zastosowanie programów symulacji dynamicznej
Załącznik E (normatywny) Wentylacja poniżej podłóg podniesionych
Załącznik F (informacyjny) Współczynniki okresowego przenoszenia ciepła
Załącznik G (informacyjny) Właściwości cieplne gruntu
Załącznik H (informacyjny) Wpływ napływającej wody gruntowej
Załącznik I (informacyjny) Podłoga typu płyta na gruncie z wbudowanym systemem ogrzewania lub
chłodzenia
Załącznik J (informacyjny) Chłodnie
Załącznik K (informacyjny) Przykłady robocze
Bibliografia

EN ISO 13370:2007
Przedmowa
Niniejszy dokument (EN ISO 13370:2007) został opracowany przez Komitet Techniczny ISO/TC 163 „Cieplne
właściwości użytkowe i zużycie energii w środowisku budowlanym” we współpracy z Komitetem Technicznym
CEN/TC 89 „Cieplne właściwości użytkowe budynków i komponentów budowlanych”, którego sekretariat jest
prowadzony przez SIS.
Niniejsza Norma Europejska powinna uzyskać status normy krajowej, przez opublikowanie identycznego teks-
tu lub uznanie, najpóźniej do czerwca 2008 r., a normy krajowe sprzeczne z daną normą powinny być wycofa-
ne najpóźniej do czerwca 2008 r.
Zwraca się uwagę, że niektóre elementy niniejszego dokumentu mogą być przedmiotem praw patentowych.
CEN [i/lub CENELEC] nie będzie ponosić odpowiedzialności za zidentyfikowanie jakichkolwiek ani wszystkich
takich praw patentowych.
Niniejszy dokument zastępuje EN ISO 13370:1998.
Zgodnie z Przepisami wewnętrznymi CEN/CENELEC do wprowadzenia niniejszej Normy Europejskiej są

zobowiązane krajowe jednostki normalizacyjne następujących państw: Austrii, Belgii, Bułgarii, Cypru, Danii,
Estonii, Finlandii, Francji, Grecji, Hiszpanii, Holandii, Irlandii, Islandii, Litwy, Luksemburga, Łotwy, Malty, Nie-
miec, Norwegii, Polski, Portugalii, Republiki Czeskiej, Rumunii, Słowacji, Słowenii, Szwajcarii, Szwecji, Wę-
gier, Włoch i Zjednoczonego Królestwa.
Nota uznaniowa
Tekst ISO 13370:2007 został zatwierdzony przez CEN jako EN ISO 13370:2007 bez żadnych modyfikacji.

EN ISO 13370:2007
Wprowadzenie
W niniejszej Normie Międzynarodowej podano sposoby (częściowo) oceny udziału, jaki mają wyroby i usługi
budowlane w oszczędzaniu energii oraz w ogólnych energetycznych właściwościach użytkowych budynków.
W przeciwieństwie do ISO 6946, w której podano metodę obliczania współczynnika przenikania ciepła elemen-
tów budynku w kontakcie z powietrzem zewnętrznym, niniejsza Norma Międzynarodowa obejmuje elementy
w kontakcie cieplnym z gruntem. Podział zakresu stosowania tych dwóch Norm Międzynarodowych przebie-
ga na poziomie powierzchni podłogi wewnętrznej dla podłóg typu płyta na gruncie, podłóg podniesionych
i nieogrzewanych podziemi oraz na poziomie zewnętrznej powierzchni gruntu dla podziemi ogrzewanych. Na
ogół człon dopuszczający mostki cieplne, towarzyszące połączeniom ściana-podłoga, jest włączany podczas
oceniania całkowitej straty ciepła z budynku z zastosowaniem metod takich jak podane w ISO 13789.
Obliczenia przenoszenia ciepła przez grunt mogą być wykonywane za pomocą obliczeń komputerowych, które
także dopuszczają analizę mostków cieplnych, łącznie z połączeniami ściana-podłoga, do oceny minimalnych
temperatur powierzchni wewnętrznej.
Metody opisane w niniejszej Normie Międzynarodowej uwzględniają trójwymiarową naturę strumienia ciepła
w gruncie poniżej budynków.
Współczynniki przenikania ciepła podłóg dają użyteczne porównywalne wartości właściwości izolacyjnych róż-
nych konstrukcji podłóg i są stosowane w przepisach budowlanych w niektórych krajach, w celu ograniczenia
strat ciepła przez podłogi.
Pomimo że współczynniki przenikania ciepła zdefiniowane są dla warunków stanu ustalonego, wiążą również
średni strumień ciepła ze średnią różnicą temperatury. W przypadku ścian i dachów wystawionych na działa-
nie powietrza zewnętrznego, istnieją dzienne okresowe zmiany strumienia ciepła do i z zapasu związanego
z dziennymi zmianami temperatury, ale te średnie na zewnątrz i średnią dzienną stratę ciepła można wyzna-
czyć ze współczynnika przenikania ciepła i średniej dziennej różnicy temperatury wewnątrz-zewnątrz. Jednak-
że dla podłóg i ścian podziemi w kontakcie z gruntem, duża bezwładność cieplna gruntu wynika z okresowych
strumieni ciepła związanych z rocznym cyklem temperatur wewnętrznych i zewnętrznych. Strumień ciepła
w stanie ustalonym jest często dobrym przybliżeniem do przeciętnego strumienia ciepła w sezonie ogrzew-
czym.
Oprócz części stanu ustalonego, szczegółową ocenę strat przez podłogę otrzymuje się również z rocznych okre-
sowych współczynników przenoszenia ciepła, związanych z pojemnością cieplną podłoża, a także z jego współ-
czynnikiem przewodzenia ciepła, łącznie z amplitudą zmian rocznych miesięcznej średniej temperatury.
W Załączniku D podano metodę włączania współczynników przenoszenia ciepła do gruntu i z gruntu do obli-
czeń przyjętych dla krótkoterminowych kroków (np. jedna godzina).
Opracowane przykłady ilustrujące zastosowanie metod opisanych w niniejszej Normie Międzynarodowej są

podane w Załączniku K.

EN ISO 13370:2007
Cieplne właściwości użytkowe budynków – Przenoszenie ciepła przez

grunt
Metody obliczania
1 Zakres normy
W niniejszej Normie Międzynarodowej podano metody obliczania współczynników przenoszenia ciepła i wiel-
kości strumieni ciepła dla elementów budynku w kontakcie cieplnym z gruntem, łącznie z podłogami typu płyta
na gruncie, podłogami podniesionymi i podziemiami. Stosuje się ją do elementów budynku, lub ich części,
poniżej poziomej płaszczyzny w ścianach ograniczających budynki usytuowane:
– dla podłóg typu płyta na gruncie, podłóg podniesionych i podziemi nieogrzewanych – na poziomie we-
wnętrznej powierzchni podłogi;
UWAGA W niektórych przypadkach systemy wymiarów zewnętrznych definiują granicę przy niższej powierzchni
płyty na gruncie.
– dla podziemi ogrzewanych – przy poziomie zewnętrznej powierzchni gruntu.
W niniejszej Normie Międzynarodowej podano obliczenia części stanu ustalonego przenoszenia ciepła (prze-
ciętna roczna wielkość strumienia ciepła) i część wynikającą z rocznych okresowych zmian temperatury (se-
zonowe zmiany wielkości strumienia ciepła wokół przeciętnej rocznej). Te zmiany sezonowe są uzyskiwane na
bazie miesięcznej i, z wyjątkiem zastosowania do dynamicznych programów symulacyjnych w Załączniku D,
niniejszej Normy Międzynarodowej nie stosuje się do krótszych przedziałów czasu.
2 Powołania normatywne
Do stosowania niniejszego dokumentu są niezbędne podane niżej dokumenty powołane. W przypadku powo-
łań datowanych ma zastosowanie wyłącznie wydanie cytowane. W przypadku powołań niedatowanych stosu-
je się ostatnie wydanie dokumentu powołanego (łącznie ze zmianami).
ISO 6946, Building components and building elements – Thermal resistance and thermal transmittance – Cal-
culation method
ISO 7345, Thermal insulation – Physical quantities and definitions
ISO 10211, Thermal bridges in building construction – Heat flows and surface temperatures – Detailed calcu-
lations
ISO 10456, Building materials and products – Hygrothermal properties – Tabulated design values and proce-
dures for determining declared and design thermal values
ISO 14683, Thermal bridges in building construction – Linear thermal transmittance – Simplified methods and
default values

EN ISO 13370:2007
3 Terminy, definicje, symbole i jednostki
3.1 Terminy i definicje
W niniejszym dokumencie stosuje się terminy i definicje podane w ISO 7345 oraz podane niżej.
3.1.1
płyta na gruncie
konstrukcja podłogi w bezpośrednim kontakcie na całym swoim polu powierzchni
3.1.2
podłoga podniesiona
konstrukcja podłogi, w której podłoga znajduje się w pewnej odległości od gruntu, w wyniku czego między nią
a gruntem powstaje pustka powietrzna
UWAGA Ta pustka powietrzna, nazywana także przestrzenią podpodłogową lub przełazową, może być wentylowana
lub niewentylowana i nie stanowi części przestrzeni mieszkalnej.
3.1.3
podziemie
użytkowa część budynku, usytuowana częściowo lub całkowicie poniżej poziomu gruntu
UWAGA Ta przestrzeń może być ogrzewana lub nieogrzewana.
3.1.4
grubość równoważna
〈opór cieplny〉 grubość gruntu (mająca współczynnik przewodzenia ciepła gruntu rzeczywistego), która ma taki
sam opór cieplny jak rozpatrywany element
3.1.5
współczynnik przenoszenia ciepła w stanie ustalonym
strumień ciepła w stanie ustalonym podzielony przez różnicę temperatury między środowiskiem wewnętrznym
i środowiskiem zewnętrznym
3.1.6
współczynnik wewnętrznego okresowego przenoszenia ciepła
amplituda okresowego strumienia ciepła podzielona przez amplitudę zmiany temperatury wewnętrznej w cyklu
rocznym
3.1.7
współczynnik zewnętrznego okresowego przenoszenia ciepła
amplituda okresowego strumienia ciepła podzielona przez amplitudę temperatury zewnętrznej w cyklu rocz-
nym
3.1.8
wymiar charakterystyczny podłogi
pole powierzchni podłogi podzielone przez połowę jej obwodu
3.1.9
przesunięcie fazowe
przedział czasu między maksimum lub minimum temperatury cyklicznej a wynikającym stąd maksimum lub
minimum wielkości strumienia ciepła

EN ISO 13370:2007
3.2 Symbole i jednostki
Poniżej zamieszczono wykaz głównych stosowanych symboli. Inne symbole są zdefiniowane tam, gdzie są
zastosowane w tekście.
Symbol Wielkość Jednostka
A pole powierzchni podłogi m2
B' wymiar charakterystyczny podłogi m
c ciepło właściwe niezamarzniętego gruntu J/(kg·K)
dg całkowita grubość ekwiwalentna – grunt poniżej podłogi podniesionej m
dt całkowita grubość ekwiwalentna – podłoga typu płyta na gruncie m
dw całkowita grubość ekwiwalentna – ściana podziemia m
Hg współczynnik przenoszenia ciepła przez grunt w stanie ustalonym W/K
h wysokość powierzchni podłogi powyżej zewnętrznego poziomu gruntu m
P zewnętrzny obwód podłogi m
Q ilość ciepła J
R opór cieplny m2·K/W
Rf opór cieplny konstrukcji podłogi m2·K/W
Rsi opór przejmowania ciepła na powierzchni wewnętrznej m2·K/W
Rse opór przejmowania ciepła na powierzchni zewnętrznej m2·K/W
U współczynnik przenikania ciepła między środowiskiem wewnętrznym a środo- W/(m2·K)

wiskiem zewnętrznym
Ubf współczynnik przenikania ciepła podłogi podziemia W/(m2·K)
Ubw współczynnik przenikania ciepła ścian podziemia W/(m2·K)
U' efektywny współczynnik przenikania ciepła całego podziemia W/(m2·K)
w grubość ścian zewnętrznych m
z głębokość podłogi podziemia poniżej poziomu gruntu m
Φ wielkość strumienia ciepła W
l współczynnik przewodzenia ciepła niezamarzniętego gruntu W/(m·K)
r gęstość niezamarzniętego gruntu kg/m3
q temperatura °C
Ψg liniowy współczynnik przenikania ciepła związany z połączeniami ściana- W/(m·K)

-podłoga
Ψg,e liniowy współczynnik przenikania ciepła związany z izolacją krawędziową W/(m·K)
4 Metody obliczania
Przenoszenie ciepła przez grunt jest charakteryzowana przez:
– strumień ciepła związany z polem powierzchni podłogi, zależny od konstrukcji podłogi;
– strumień ciepła związany z obwodem podłogi, zależny od mostków cieplnych przy krawędziach podłogi;
– roczny okresowy strumień ciepła, także związany z obwodem podłogi, wynikający z bezwładności cieplnej
gruntu.

EN ISO 13370:2007
Część przenoszenia ciepła w stanie ustalonym lub jego średnia roczna, powinny być oceniane z zastosowa-
niem jednej z metod opisanych poniżej.
a) Pełne trójwymiarowe obliczenie komputerowe, dające wynik bezpośrednio dla rozpatrywanej podłogi:
obliczenia powinny być wykonane zgodnie z ISO 10211. Wynik jest stosowany jedynie do rzeczywistych
wymiarów modelowanej podłogi.
b) dwuwymiarowe obliczenie komputerowe, z zastosowaniem podłogi, która jest nieskończenie długa i ma
szerokość równą wymiarowi charakterystycznemu podłogi (pole powierzchni podłogi podzielone przez
połowę obwodu, patrz 8.1): obliczenia powinny być wykonane zgodnie z ISO 10211. Wynik jest stosowany
do podłóg mających wymiar charakterystyczny, który był modelowany.
UWAGA Większe strumienie ciepła występują zazwyczaj blisko krawędzi podłogi i w większości przypadków jedynie
małe błędy wynikają z konwersji problemu trójwymiarowego na problem dwuwymiarowy, w którym szerokość budynku
jest przyjęta jako wymiar charakterystyczny podłogi.
c) Przenoszenie ciepła związane z polem powierzchni, obliczone za pomocą równania podanego w niniejszej
Normie Międzynarodowej (patrz Rozdział 9), łącznie z przenoszeniem ciepła związanym z krawędzią otrzy-
maną z dwuwymiarowego obliczenia komputerowego zgodnie ISO 10211.
d) Przenoszenie ciepła związane z polem powierzchni, obliczone za pomocą równania podanego w niniejszej
Normie Międzynarodowej (patrz Rozdział 9), łącznie ze współczynnikami związanymi z krawędziami, otrzy-
manymi na przykład z tablic przygotowanych zgodnie ISO 14683.
Dla c) oraz d), część przenoszenia ciepła w stanie ustalonym jest wyrażona Równaniem (1)
Hg = AU + PΨg (1)
gdzie Ψg otrzymuje się z obliczeń komputerowych dla metody c) lub z tablic wartości dla metody d).
W obu przypadkach metoda jest stosowana do podłóg o każdym wymiarze czy kształcie. Wartość U zależy od
wymiaru podłogi, ale Ψg jest niezależne od wymiarów podłogi. Równanie (1) jest modyfikowane w przypadku
podziemia ogrzewanego (patrz 9.3.4) i w przypadku zastosowania Załącznika B (patrz B.1).
Roczny okresowy strumień ciepła, patrz 7.3 i Załącznik A.
5 Właściwości cieplne
5.1 Właściwości cieplne gruntu
Właściwości cieplne gruntu mogą być określone w przepisach krajowych lub innych dokumentach, i mogą być
stosowane, gdy jest to odpowiednie. W innych przypadkach postępowanie jest następujące:
a) jeżeli są znane, stosuje się wartości odpowiadające rzeczywistej lokalizacji, uśrednione na głębokości
równej szerokości budynku i uwzględniające normalną zawartość wilgoci;
b) jeżeli typ podłoża jest znany lub określony, stosować wartości podane w Tablicy 1;
c) w innych przypadkach stosować l = 2,0 W/(m·K) oraz rc = 2,0 × 106 J/(m3·K).
UWAGA W Załączniku G podano informacje o zakresie wartości właściwości gruntu.

EN ISO 13370:2007
Tablica 1 – Właściwości cieplne gruntu
Współczynnik Pojemność cieplna na

przewodzenia ciepła jednostkę objętości
Kategoria Opis
l rc
W/(m·K) J/(m3·K)
1 glina lub ił 1,5 3,0 x 106
2 piasek lub żwir 2,0 2,0 x 106
3 skała jednorodna 3,5 2,0 x 106
5.2 Właściwości cieplne materiałów budowlanych
Dla oporu cieplnego każdego wyrobu budowlanego stosuje się przyjęte wartości obliczeniowe zdefiniowane
w ISO 10456. Zaleca się, aby opór cieplny wyrobów zastosowanych poniżej poziomu gruntu uwzględniał wil-
gotnościowe i temperaturowe warunki zastosowania.
Jeśli jest podany współczynnik przewodzenia ciepła, opór cieplny otrzymuje się dzieląc grubość przez współ-
czynnik przewodzenia ciepła.
UWAGA Pojemność cieplna materiałów budowlanych zastosowanych w konstrukcjach podłogi jest mała w porównaniu
z pojemnością cieplną gruntu i jest zaniedbywana.
5.3 Opory przejmowania ciepła
Wartości oporów przejmowania ciepła powierzchni powinny być zgodne z ISO 6946.
Wartość Rsi stosuje się zarówno do strony górnej, jak i dolnej przestrzeni podpodłogowej.
6 Temperatura wewnętrzna i dane klimatyczne
6.1 Temperatura wewnętrzna
Jeżeli różne temperatury występują w różnych pomieszczeniach lub przestrzeniach bezpośrednio nad podło-
gą, zaleca się stosować wartość średnią po przestrzeni. Wartość tę otrzymuje się przez ważenie temperatury
dla każdej przestrzeni po polu powierzchni tej przestrzeni w kontakcie z gruntem.
Zgodnie z niniejszą Normą Międzynarodową, do obliczenia wielkości strumienia ciepła wymagane są:
a) roczna średnia temperatura wewnętrzna;
b) jeżeli należy uwzględnić zmiany temperatury wewnętrznej, amplituda zmian temperatury wewnętrznej od
średniej rocznej; ta amplituda jest zdefiniowana jako połowa różnicy między maksymalnymi i minimalnymi
wartościami średnich temperatur dla każdego miesiąca.
6.2 Dane klimatyczne
Zgodnie z niniejszą Normą Międzynarodową, do obliczenia wielkości strumienia ciepła wymagane są:
a) roczna średnia temperatura zewnętrzna;
b) jeżeli należy uwzględnić zmiany temperatury zewnętrznej, amplituda zmian temperatury zewnętrznej od
średniej rocznej; ta amplituda jest zdefiniowana jako połowa różnicy między maksymalnymi i minimalnymi
wartościami średnich temperatur dla każdego miesiąca;

EN ISO 13370:2007
c) dla podłóg podniesionych, które są wentylowane naturalnie, średnia prędkość wiatru mierzona na wysokości
10 m powyżej zewnętrznego poziomu gruntu.
Jeżeli temperatura powierzchni gruntu jest znana lub może być oszacowana, można ją zastosować w miejsce
temperatury powietrza zewnętrznego, w celu uwzględnienia efektów pokrywy śnieżnej, zysków słonecznych
na powierzchni gruntu i/lub długofalowego promieniowania do czystego nieba. W takich przypadkach zaleca
się usunięcie Rse ze wszystkich równań.
7 Współczynnik przenikania ciepła i wielkość strumienia ciepła
7.1 Współczynnik przenikania ciepła
Współczynniki przenikania ciepła podłóg i podziemi odnoszą się do składowej stanu ustalonego przenoszenia
ciepła. Metody obliczania podano w Rozdziale 9 dla różnych typów podłogi i podziemia. W równaniu stosować
wymiar charakterystyczny podłogi i ekwiwalentną grubość izolacji podłogi (patrz Rozdział 8).
Jeżeli jest wymagany współczynnik strat ciepła przez przenikanie do gruntu, przyjąć go jako równy współczynni-
kowi przenoszenia ciepła przez grunt w stanie ustalonym, Hg, obliczonemu z zastosowaniem Równania (1).
7.2 Mostki cieplne na krawędzi podłogi
Równania w niniejszej Normie Międzynarodowej bazują na rozważeniu podłogi izolowanej niezależnie od ja-
kichkolwiek wzajemnych oddziaływań między podłogą i ścianą. Zakładają one również jednorodne właściwo-
ści cieplne podłoża (z wyjątkiem efektów wynikających wyłącznie z izolacji krawędziowej).
W praktyce, połączenia ściana-podłoga podłóg typu płyta na gruncie nie odpowiadają temu ideałowi, wywołu-
jąc efekty mostka cieplnego. To powinno być uwzględnione w obliczeniach całkowitej straty ciepła z budynku,
z zastosowaniem liniowego współczynnika przenikania ciepła, Ψg.
UWAGA Liniowy współczynnik przenikania ciepła zależy od systemu zastosowanego do definiowania wymiarów
budynku (patrz ISO 13789).
Całkowita strata ciepła z budynku jest więc obliczana na podstawie płaszczyzny oddzielającej:
– na poziomie wewnętrznej powierzchni podłogi, w odniesieniu do podłóg typu płyta na gruncie, podłóg
podniesionych i podziemi nieogrzewanych lub
– na poziomie zewnętrznej powierzchni gruntu, w odniesieniu do podziemi ogrzewanych.
UWAGA W niektórych przypadkach system zewnętrznych wymiarów definiuje granicę dolnej powierzchni płyty na
gruncie.
Zaleca się, aby współczynnik przenikania ciepła elementów powyżej płaszczyzny oddzielającej był oceniany
zgodnie z odpowiednimi normami, takimi jak ISO 6946.
7.3 Obliczanie wielkości strumienia ciepła
Przenoszenie ciepła przez grunt może być obliczane na bazie rocznej jedynie z zastosowaniem współczynni-
ka przenoszenia ciepła przez grunt w stanie ustalonym, lub na bazie sezonowej czy miesięcznej z zastosowa-
niem dodatkowych okresowych współczynników, które uwzględniają bezwładność cieplną gruntu. Odpowied-
nie równania podano w Załączniku A.
7.4 Efekt wody gruntowej
Woda gruntowa wywiera pomijalny efekt na przenoszenie ciepła, o ile nie występuje na małej głębokości
i wielkość jej strumienia nie jest duża. Takie warunki są rzeczywiście rzadkie i w większości przypadków nie
zaleca się uwzględniania efektu wody gruntowej.
10
EN ISO 13370:2007
Gdy znana jest głębokość lustra wody poniżej poziomu gruntu i wielkość strumienia wody gruntowej, współ-
czynnik przenoszenia ciepła przez grunt w stanie ustalonym, Hg, można pomnożyć przez czynnik, Gw.
UWAGA Wartości przykładowe G w podano w Załączniku H.
7.5 Przypadki szczególne
Metody podane w niniejszej Normie Międzynarodowej są także stosowane w poniższych sytuacjach, z mody-
fikacjami opisanymi w odpowiednim załączniku:
– wielkości strumienia ciepła dla poszczególnych pomieszczeń (patrz Załącznik C);
– zastosowanie do dynamicznych programów symulacyjnych (patrz Załącznik D).
UWAGA Niniejsza Norma Międzynarodowa może być także stosowana do podłóg typu płyta na gruncie z wbudowanym
systemem ogrzewania (patrz Załącznik I) i do chłodni (patrz Załącznik J).
8 Parametry stosowane w obliczeniach
8.1 Wymiar charakterystyczny podłogi
W celu uwzględnienia trójwymiarowej natury strumienia ciepła w obrębie gruntu, wzory w niniejszej Normie
Międzynarodowej są wyrażone w członie „wymiar charakterystyczny” podłogi, B', zdefiniowanym jako pole
powierzchni podłogi podzielone przez połowę obwodu:
A
B′ =
0,5 P (2)
UWAGA Dla podłogi nieskończenie długiej, B' jest szerokością podłogi; dla podłogi kwadratowej, B' jest połową dłu-
gości jednego boku.
Specjalne szczegóły posadowienia, np. izolacja krawędziowa podłogi, są traktowane jako modyfikacja stru-
mienia ciepła na obwodzie.
W przypadku podziemi, B' jest obliczane z powierzchni i obwodu podłogi podziemia, bez uwzględnienia ścian
podziemia, i strumienia ciepła z podziemia zawierającego dodatkowy człon związany z obwodem i głębokoś-
cią podłogi podziemia poniżej poziomu gruntu.
W niniejszej Normie Międzynarodowej, P jest wyeksponowanym obwodem podłogi: całkowita długość ściany
zewnętrznej oddzielającej budynek ogrzewany od środowiska zewnętrznego lub od przestrzeni nieogrzewanej
na zewnątrz struktury. Wynika stąd:
– dla całego budynku, P jest całkowitym obwodem budynku, a A jest jego całkowitym polem powierzchni
podłogi na gruncie;
– w celu obliczenia straty ciepła z części budynku (np. dla każdego pojedynczego segmentu w zabudowie
szeregowej), P uwzględnia długości ścian zewnętrznych oddzielających przestrzeń ogrzewaną od środowiska
zewnętrznego i nie uwzględnia długości ścian oddzielających rozpatrywaną część od innych ogrzewanych
części budynku, przy czym A jest polem powierzchni rozpatrywanej podłogi na gruncie;
– nieogrzewane przestrzenie na zewnątrz izolowanej struktury (takie jak wejścia, dobudowane garaże czy
powierzchnie magazynowe) są pomijane podczas określenia P oraz A (ale długość ściany między budyn-
kiem ogrzewanym i przestrzenią nieogrzewaną jest uwzględniona w obwodzie; straty ciepła do gruntu są
oceniane tak, jak gdyby przestrzenie nieogrzewane nie występowały).
11
EN ISO 13370:2007
8.2 Grubość ekwiwalentna
Koncepcja grubości ekwiwalentnej została wprowadzona w celu uproszczenia wyrażenia współczynnika prze-
nikania ciepła.
Opór cieplny jest reprezentowany przez jego grubość ekwiwalentną, będącą grubością gruntu, która ma ten
sam opór cieplny. W niniejszej Normie Międzynarodowej:
– dt jest grubością ekwiwalentną podłóg;
– dw jest grubością ekwiwalentną ścian podziemi poniżej poziomu gruntu.
Współczynniki przenoszenia ciepła przez grunt w stanie ustalonym są związane ze stosunkiem grubości
ekwiwalentnej do wymiaru charakterystycznego podłogi, a współczynniki okresowego przenoszenia ciepła są
związane ze stosunkiem grubości ekwiwalentnej do głębokości okresowego wnikania.
9 Obliczanie współczynników przenikania ciepła
9.1 Podłoga typu płyta na gruncie
Podłogi typu płyta na gruncie uwzględniają wszelkie podłogi składające się z płyt w kontakcie z gruntem na
całej ich powierzchni, niezależnie od tego, czy oparte są na gruncie na całej swojej powierzchni czy nie, oraz
usytuowane na poziomie zewnętrznej powierzchni gruntu lub blisko niej (patrz Rysunek 1). Płyta na gruncie
może być:
– nieizolowana lub
– równomiernie izolowana na całej swojej powierzchni (powyżej, poniżej lub wewnątrz płyty).
Jeżeli podłoga ma poziomą i/lub pionową izolację krawędziową, współczynnik przenikania ciepła można po-
prawić stosując procedurę opisaną w Załączniku B.
Objaśnienia
1 płyta podłogi
2 grunt
w grubość ścian zewnętrznych
Rysunek 1 – Diagram schematyczny podłogi typu płyta na gruncie
12
EN ISO 13370:2007
Współczynnik przenikania ciepła zależy od wymiaru charakterystycznego podłogi, B' [patrz 8.1 i Równanie (2)],
oraz całkowitej grubości ekwiwalentnej, dt (patrz 8.2), zdefiniowanej Równaniem (3)
d t = w + l (Rsi + Rf + Rse ) (3)
gdzie:
w całkowita grubość ścian, łącznie ze wszystkimi warstwami;
Rf opór cieplny płyty podłogi, łącznie z każdą warstwą izolacyjną na całej powierzchni powyżej lub
poniżej płyty podłogi i każdym pokryciem podłogi;
Inne symbole zdefiniowano w 3.2.
Opór cieplny płyt z ciężkiego betonu i cienkich pokryć podłogi można pominąć. Zakłada się, że chudy beton
poniżej płyty ma taki sam współczynnik przewodzenia ciepła jak grunt i zaleca się jego pominięcie.
Obliczyć współczynnik przenikania ciepła z Równania (4) albo (5), zależnie od izolacji cieplnej podłogi.
Jeżeli dt < B' (podłogi nieizolowane i podłogi średnio izolowane),
2l  π B′ 
U= ln  + 1 (4)
π B′ + d t  d t 
Jeżeli dt ≥ B' (podłogi dobrze izolowane),
l
U=
0,457 × B′ + d t (5)
UWAGA 1 Dla dobrze izolowanych podłóg równanie można napisać alternatywnie jako
1
Ug =
( R f + R si + R se + w l) + R g

gdzie Rg jest efektywnym oporem cieplnym gruntu wyrażonym jako
0, 457 × B′
Rg =
l
Współczynnik przenikania ciepła powinien być zaokrąglony do dwóch miejsc znaczących, jeżeli jest prezen-
towany jako wynik końcowy. Obliczenia pośrednie powinny być przeprowadzone z co najmniej trzema cyframi
znaczącymi.
UWAGA 2 Współczynnik przenikania ciepła może być mały dla podłóg dużych, dlatego potrzebne jest więcej miejsc po
przecinku.
Współczynnik przenoszenia ciepła przez grunt w stanie ustalonym, między środowiskiem wewnętrznym i ze-
wnętrznym, otrzymuje się z Równania (1).
9.2 Podłoga podniesiona
Podłogą podniesioną jest każdy typ podłogi znajdującej się w pewnej odległości od gruntu, np. podłoga drew-
niana lub strop gęstożebrowy (patrz Rysunek 2). Niniejszy rozdział dotyczy tradycyjnych projektów podłóg
podniesionych, w których przestrzeń podpodłogowa jest wentylowana naturalnie powietrzem zewnętrznym.
W przypadku wentylacji mechanicznej przestrzeni podpodłogowej lub jeśli jest określona krotność wymian,
patrz Załącznik E.
13
EN ISO 13370:2007
Współczynnik przenikania ciepła wyraża Równanie (6)
1 1 1
= + (6)
U Uf Ug +Ux
gdzie:
Uf współczynnik przenikania ciepła podniesionej części podłogi, w W/(m2·K) (między środowiskiem

wewnętrznym i przestrzenią podpodłogową);
1
Ug = współczynnik przenikania ciepła dla strumienia ciepła przez grunt, w W/(m2·K);
Rg
Ux ekwiwalentny współczynnik przenikania ciepła między przestrzenią podpodłogową i środowiskiem
zewnętrznym, z uwzględnieniem strumienia ciepła przez ściany przestrzeni podpodłogowej i przez
wentylację przestrzeni podpodłogowej, w W/(m2·K).
Objaśnienia
1 płyta podłogi
h wysokość powierzchni podłogi powyżej zewnętrznego poziomu gruntu
Rf opór cieplny konstrukcji podłogi
Rg efektywny opór cieplny gruntu
Rysunek 2 – Schematyczny diagram podłogi podniesionej
Obliczenie wartości Uf powinno zawierać efekt wszelkich mostków cieplnych. Można ją obliczyć zgodnie
z ISO 6946 lub metodą komputerową. W przypadku powierzchni o niskiej emisyjności na spodniej stronie
podłogi, opór przejmowania ciepła powierzchni można modyfikować stosując procedurę podaną w ISO 6946.
Opory przejmowania ciepła powierzchni dla strumienia ciepła skierowanego w dół stosuje się w przypadku
budynków ogrzewanych, a opory przejmowania ciepła powierzchni dla strumienia ciepła skierowanego w górę
stosuje się w przypadku budynków chłodzonych.
14
EN ISO 13370:2007
Ug obliczyć z Równań (2), (7) oraz (8):
dg = w + l(Rsi + Rf + Rse) (7)
2l  π B′ 
Ug = ln  + 1 (8)
π B′ + d g  d g 

gdzie Rg jest oporem cieplnym każdej izolacji u podstawy przestrzeni podpodłogowej, w m2·K/W.
Jeżeli przestrzeń podpodłogowa przekracza średnią głębokość więcej niż o 0,5 m poniżej poziomu gruntu,
zaleca się obliczenie wartości Ug zgodnie z Równaniem (E.2).
Jeżeli jest stosowana izolacja krawędziowa wokół podstawy przestrzeni podpodłogowej, zaleca się zmodyfi-
kowanie wartości Ug zgodnie z Równaniem (B.3).
Uzyskać Ux z Równania (9)
hU w evf w
Ux = 2× + 1 450 × (9)
B′ B′
gdzie:
h wysokość górnej powierzchni podłogi powyżej zewnętrznego poziomu gruntu, w m;
U w współczynnik przenikania ciepła ścian przestrzeni podpodłogowej powyżej poziomu gruntu,

w W/(m2·K), obliczony zgodnie z ISO 6946;
e pole powierzchni otworów wentylacyjnych przypadające na długość obwodu przestrzeni podpod-

łogowej, w m2/m;
v średnia prędkość wiatru na wysokości 10 m, w m/s;
fw czynnik osłaniania przed wiatrem.
Jeżeli wartość h zmienia się na obwodzie podłogi, zaleca się, aby jej wartość przeciętna była zastosowana
w Równaniu (9).
W Załączniku E podano równania do obliczania przeciętnej temperatury w przestrzeni podpodłogowej.
Czynnik osłaniania przed wiatrem jest związany z prędkością wiatru na wysokości 10 m (w miejscu uznanym
za nieosłonięte) do prędkości wiatru blisko poziomu gruntu, z uwzględnieniem osłaniania przez budynki przy-
ległe itp. Wartości reprezentatywne podano w Tablicy 2.
Tablica 2 – Wartości czynnika osłaniania przed wiatrem
Czynnik osłaniania przed

wiatrem
Położenie Przykład
fw
Osłonięte Centrum miasta 0,02
Średnio osłonięte Przedmieście 0,05
Wyeksponowane Obszar wiejski 0,10
Współczynnik przenoszenia ciepła przez grunt w stanie ustalonym między środowiskiem wewnętrznym i ze-
wnętrznym jest otrzymywany z Równania (1).
15
EN ISO 13370:2007
9.3 Podziemie ogrzewane
9.3.1 Postanowienia ogólne
Procedury podane dla podziemi są stosowane do budynków, w których część przestrzeni mieszkalnej znajdu-
je się poniżej poziomu gruntu (patrz Rysunek 3). Podstawa jest podobna jak w przypadku podłogi na gruncie,
ale z uwzględnieniem:
– głębokości, z, podłogi podziemia poniżej poziomu gruntu;
– możliwości różnych poziomów izolacji, jakie zostały zastosowane do ścian podziemia i do podłóg podziemia.
Jeżeli z zmienia się na obwodzie budynku, zaleca się stosowanie w równaniach jego średniej wartości.
UWAGA 1 Jeżeli z = 0, wzór jest zredukowany do podanego w 9.1 dla podłóg na gruncie.
Niniejsza Norma Międzynarodowa nie obejmuje bezpośrednio przypadku budynku częściowo mającego pod-
łogę na gruncie, a częściowo podziemie. Jednakże przybliżenie do całkowitej straty ciepła przez grunt z takich
budynków można uzyskać, traktując budynek tak, jak gdyby miał podziemie pod całą swoją powierzchnią
o głębokości równej połowie rzeczywistej głębokości części podziemia.
UWAGA 2 Podziemia częściowo ogrzewane omówiono w 9.5.
Opisane procedury podają całkowity strumień ciepła z podziemia przez grunt, tj. przez podłogę podziemia
i przez ściany podziemia poniżej poziomu gruntu.
UWAGA 3 Części ścian powyżej poziomu gruntu mogą być oceniane przez ich współczynnik przenikania ciepła, obli-
czony zgodnie z ISO 6946.
9.3.2 Podłoga podziemia
W celu określenia wartości Ubf, obliczyć wymiar charakterystyczny dla podłogi podziemia z Równania (3)
i uwzględnić wszelkie izolacje podłogi podziemia w całkowitej grubości ekwiwalentnej, dt, wyrażonej Równa-
niem (10)
dt = w + l(Rsi + Rf + Rse) (10)
gdzie:
w całkowita grubość ścian budynku na poziomie gruntu, łącznie z wszystkimi warstwami;

Rf opór cieplny płyty podłogi, łącznie z wszystkimi warstwami izolacyjnymi na, pod lub wewnątrz płyty
podłogi i wszystkimi pokryciami podłogi;
Inne symbole zdefiniowano w 3.2.
Opór cieplny płyt z betonu zwykłego i cienkich pokryć podłogi można pominąć. Zakłada się, że chudy beton poni-
żej płyty ma taki sam współczynnik przewodzenia ciepła jak grunt i zaleca się pominięcie jego oporu cieplnego.
Zastosować albo Równanie (11), albo Równanie (12), zależnie od izolacji cieplnej podłogi podziemia.
Jeżeli (dt + 0,5z) < B' (podłogi podziemia nieizolowana lub średnio izolowana),
2l  π B′ 
U bf = ln  + 1 (11)
π B′ + d t + 0,5 z  d t + 0,5 z 
Jeżeli (dt + 0,5z) ≥ B' (podłogi podziemia dobrze izolowane),
l
U bf = (12)
0,457 B′ + d t + 0,5 z
16
EN ISO 13370:2007
Objaśnienia
1 płyta podłogi
Rf opór cieplny konstrukcji podłogi
Rw opór cieplny ścian podziemia, łącznie z wszystkimi warstwami
w grubość ścian zewnętrznych
z głębokość podłogi podziemia poniżej poziomu gruntu
Rysunek 3 – Diagram schematyczny budynku z podziemiem ogrzewanym
9.3.3 Ściany podziemia
Wartość Ubw zależy od całkowitej grubości ekwiwalentnej ścian podziemia, dw, wyrażonej Równaniem (13)
dw = l(Rsi + Rw + Rse) (13)
gdzie Rw jest oporem cieplnym ścian podziemia, łącznie z wszystkimi warstwami, a inne symbole zdefiniowa-
no w 3.2.
Ubw obliczyć z Równania (14)
2l  0,5d t   z 
U bw = 1 +  ln  + 1 (14)
πz  dt + z   dw 
Wzór dla Ubw zawiera zarówno dw jak i dt. To jest ważne dla dw ≥ dt, co zazwyczaj ma miejsce. Jeżeli jednak
dw < dt, zaleca się, aby w Równaniu (14) dw zastąpiło dt.
17
EN ISO 13370:2007
9.3.4 Przenoszenie ciepła z całego podziemia
Efektywny współczynnik przenikania ciepła, charakteryzujący całe podziemie w kontakcie z gruntem, wynosi
U′ =
(AU bf ) + (zPU bw )
(15)
A + (zP )
wnętrznym wyraża Równanie (16) (patrz także Rozdział 4):
Hg = (AUbf) + (zPUbw) + (PΨg) (16)
UWAGA Równanie (16) daje strumień ciepła z całego podziemia. Współczynniki przenoszenia ciepła przez podłogi
i ściany podziemia są powiązane i z tego powodu pierwsze dwa człony w Równaniu (16), odpowiednio dla strumienia
ciepła przez podłogę i ściany, są przybliżeniami.
9.4 Podziemie nieogrzewane
Wzory podane w niniejszym podrozdziale są stosowane do podziemi nieogrzewanych wentylowanych z ze-

wnątrz.
Współczynnik przenikania ciepła między środowiskiem wewnętrznym i zewnętrznym, U, wyraża Równanie (17)
1 1 A
= +
U Uf (AU bf ) + (zPU bw ) + (hPU w ) + (0,33 × nV ) (17)
gdzie:
Uf współczynnik przenikania ciepła podłogi (między środowiskiem wewnętrznym i podziemiem);

Uw współczynnik przenikania ciepła ścian podziemia powyżej poziomu gruntu;
n krotność wentylacji podziemia, w liczbie wymian powietrza na godzinę;
V objętość powietrza w podziemiu.
W przypadku braku określonych informacji, można zastosować wartość n = 0,3 wymiany powietrza na godzinę.
Obliczyć Uf oraz Uw zgodnie z ISO 6946, z zastosowaniem wartości oporów przejmowania ciepła powierzchni
jak określono w 5.3.
Ubf oraz Ubw obliczyć zgodnie z 9.3.
UWAGA Przeciętną temperaturę w podziemiu można obliczyć metodą podaną w Załączniku E.
wnętrznym jest otrzymywany z Równania (1).
9.5 Podziemie częściowo ogrzewane
Strumienie ciepła dla podziemi częściowo ogrzewanych można obliczyć stosując następujące procedury:
a) obliczyć wielkość strumienia ciepła dla podziemia całkowicie ogrzewanego;
b) obliczyć wielkość strumienia ciepła dla podziemia nieogrzewanego;
c) połączyć wielkości strumienia ciepła z a) oraz b), proporcjonalnie do powierzchni części ogrzewanej i nie-
ogrzewanej podziemia w kontakcie z gruntem, w celu uzyskania wielkości strumienia ciepła dla częściowo
ogrzewanego podziemia.
18
EN ISO 13370:2007
Załącznik A
(normatywny)
Obliczanie wielkości strumienia ciepła do gruntu
A.1 Metody obliczania

Niżej podano trzy metody obliczania wielkości strumienia ciepła, Φ. Użytkownik wybiera odpowiednią metodę,
uwzględniając cel obliczenia i potrzebną dokładność, odpowiednią do oceny gęstości strumienia ciepła:
a) obliczenie wielkości strumienia ciepła oddzielnie dla każdego miesiąca (patrz A.2);
b) obliczenie przeciętnej wielkości strumienia ciepła do gruntu podczas sezonu ogrzewczego (patrz A.4);
c) obliczenie przeciętnej rocznej wielkości strumienia ciepła do gruntu (patrz A.5).
A.2 Miesięczna wielkość strumienia ciepła z zastosowaniem sinusoidalnych zmian

temperatury
W celu uwzględnienia efektu dużej bezwładności gruntu, przenoszenie ciepła jest reprezentowane przez stan
ustalony lub przeciętny komponent, łącznie z rocznym komponentem okresowym. Komponent stanu ustalone-
go jest związany z różnicą między przeciętną średnią temperaturą wewnętrzną i przeciętną roczną temperatu-
rą zewnętrzną. Komponent okresowy jest związany z amplitudą zmian temperatury wewnętrznej i zewnętrznej
wokół ich średnich wartości oczekiwanych.
Zakłada się, że temperatury wewnętrzne i zewnętrzne zmieniają się sinusoidalnie wokół ich przeciętnych rocz-
nych wartości w następującej postaci:
 m−t
q i,m = q i − qˆ i cos  2π

 12  (A.1)
 m−t
q e,m = q ei − qˆ e cos  2π (A.2)
 12 
gdzie:
qi,m miesięczna średnia temperatura wewnętrzna dla miesiąca m, w °C;
q i przeciętna roczna temperatura wewnętrzna, w °C;
qî amplituda zmian miesięcznej średniej temperatury wewnętrznej, w K (jak zdefiniowano w 6.1);
qe,m miesięczna średnia temperatura zewnętrzna dla miesiąca m, w °C;
q e przeciętna roczna temperatura zewnętrzna, w °C;
qê amplituda zmian miesięcznej średniej temperatury zewnętrznej, w K (jak zdefiniowano w 6.2);
m numer miesiąca (od m = 1 dla stycznia do m = 12 dla grudnia);

t numer miesiąca, w którym występuje minimalna temperatura zewnętrzna (jeśli jest to odpowiednie,
t może być wyrażone jako liczba dziesiętna).
Zaleca się, aby wartość t była oceniona po rozważeniu przeciętnej temperatury zewnętrznej dla każdego
miesiąca: nie zaleca się włączania krótszego członu fluktuacji. Może to opierać się na informacji klimatolo-
gicznej dla rozpatrywanego kraju lub miejsca, wyrażone w całych miesiącach lub części miesiąca, zależnie od
dostępnych informacji. W przypadku braku określonych informacji t = 1 dla półkuli północnej i t = 7 dla półkuli
południowej.
19
EN ISO 13370:2007
UWAGA 1 Wartość t = 1 uwzględnia temperaturę minimalną występującą w połowie stycznia i temperaturę maksymalną
w połowie lipca, a t = 7 uwzględnia konwersję. Jest to dobre przybliżenie dla wielu stref klimatycznych.
UWAGA 2 Do obliczeń są wymagane jedynie przeciętna roczna temperatura i roczna amplituda. Te wielkości mogą być
wyprowadzone z wartości miesięcznych.
Na Rysunku A.1 zilustrowano definicje q e oraz qê . To samo stosuje się do temperatury wewnętrznej.
Objaśnienia
X numer miesiąca, m (od m = 1 dla stycznia do m = 12 dla grudnia)
Y temperatura, q
q e średnia roczna temperatura zewnętrzna

qê amplituda zmian średniej temperatury zewnętrznej
qe,m średnia miesięczna temperatura zewnętrzna dla miesiąca m
Rysunek A.1 – Ilustracja zmian temperatury zewnętrznej w roku (na półkuli północnej)
Przeciętna wielkość strumienia ciepła w miesiącu m jest wyrażana jako
 m−t+ a  m−t− b
( )
F m = H g q i − q e − H pi qˆ i cos  2π
 12 

+ H pe qˆ e cos  2π
 12 

(A.3)
gdzie:
Hg współczynnik przenoszenia ciepła przez grunt w stanie ustalonym, w W/K;
Hpi współczynnik wewnętrznego okresowego przenoszenia ciepła, w W/K;
Hpe współczynnik zewnętrznego okresowego przenoszenia ciepła, w W/K;
a wyprzedzenie czasowe cyklu strumienia ciepła w porównaniu z cyklem temperatury wewnętrznej,

w miesiącach;
b opóźnienie czasowe cyklu strumienia ciepła w porównaniu z cyklem temperatury zewnętrznej,

w miesiącach.
Wartości Hpi oraz Hpe zawierają efekt mostków cieplnych na krawędzi podłogi. Jeżeli są one obliczone bez
efektu przenoszenia ciepła związanego z krawędzią, człon P·Ψg należy dodać do każdej z nich (patrz Rozdział 4).
20
EN ISO 13370:2007
UWAGA 3 Okresowy cykl strumienia ciepła wyprzedza zmianę temperatury wewnętrznej i opóźnia zmianę temperatury
zewnętrznej. W niniejszej Normie Międzynarodowej, zarówno a jak i b są liczbami dodatnimi, wyprzedzenie/opóźnienie
jest uwzględnione w Równaniu (A.3).
W Załączniku F podano przybliżone metody obliczania współczynników Hpi oraz Hpe oraz różnice faz a oraz b.
Wzory w Załączniku F dla Hpe stosuje się do przypadków bez przenoszenia ciepła związanego z krawędzią.
Obliczenia szczegółowe Hpe, patrz ISO 10211.
W Równaniu (A.3) zakłada się, że roczna zmiana temperatury wewnętrznej jest taka, że qi jest niższe w zimie
niż w lecie. Jeżeli stosuje się odwrotnie należy przyjąć, że qî jest ujemne.
UWAGA 4 W przypadku obliczeń opartych na założeniu, że temperatura wewnętrzna jest stała, qî = 0 a Hpi nie wymaga
rozważenia.
A.3 Miesięczna wielkość strumienia ciepła z zastosowaniem miesięcznych

przeciętnych temperatur
Gdy średnia miesięczna temperatura wewnętrzna i zewnętrzna jest znana, miesięczną wielkość strumienia
ciepła oblicza się następująco:
(
F m = H g qi − q e ) − H pi ( qi − qi,i m ) + H pe ( q e − q e,m ) (A.4)
gdzie przyjęto, że różnice fazowe a oraz b (patrz A.2) są zerowe.
A.4 Przeciętna wielkość strumienia ciepła przez sezon ogrzewczy lub sezon
chłodzenia
W przypadku obliczania sezonowego przenoszenia ciepła, efekt przesunięcia fazy między strumieniem ciepła
i zmianami temperatury zazwyczaj można pominąć. Przeciętna wielkość strumienia ciepła do gruntu w sezo-
nie ogrzewczym jest więc określona z przeciętnej członu cosinusa w Równaniu (A.3) przez sezon ogrzewczy
(
F̄ = H g q i − q e ) − gH ˆ + g H qˆ
pi q i pe e (A.5)
gdzie wartość g, która zależy od długości sezonu ogrzewczego, jest wyrażana Równaniem (A.6)
12  nπ 
g= sin   (A.6)
nπ  12 
gdzie n to liczba miesięcy w sezonie ogrzewczym.
W Równaniu (A.5) zakłada się, że roczna zmiana temperatury wewnętrznej jest taka, że qi jest niższe w zimie
niż w lecie. Jeżeli stosuje się odwrotnie, należy przyjąć, że qî jest ujemne.
UWAGA 4 W przypadku obliczeń opartych na założeniu, że temperatura wewnętrzna jest stała, qî = 0, a Hpi nie wymaga
rozważenia.
Zastosowanie Równania (A.5) jest odpowiednie do obliczenia straty ciepła raczej w oparciu o bazę sezonową
niż miesięczną.
Równanie (A.5) może być także stosowane do obliczeń strat ciepła wykonanych na bazie miesięcznej, gdy
zmiana w stratach do gruntu między miesiącami nie jest wymagana. Ma to skutek w traktowaniu strat do grun-
tu jako stałego członu, stąd przeszacowanie tych strat na końcu sezonu ogrzewczego i niedoszacowanie strat
w środku sezonu ogrzewczego.
Przeciętna wielkość strumienia ciepła przez sezon chłodzenia jest obliczana podobnie
(
F̄ = H g q i − q e ) + g H pi qˆ i − g H pe qˆ e (A.7)
z wartością g z Równania (A.6), z zastosowaniem liczby miesięcy w sezonie chłodzenia n.
21
EN ISO 13370:2007
A.5 Przeciętna roczna wielkość strumienia ciepła
Jeżeli qî , qê lub długość sezonu ogrzewczego nie jest znana, lub jeśli straty do gruntu są wymagane jedy-
nie w przybliżeniu, wielkość strumienia ciepła do gruntu można przyjąć za stały człon równy komponentowi
w stanie ustalonym
F̄ (
Φ = Hg qi − q e ) (A.8)
Jest to zazwyczaj przybliżenie adekwatne, szczególnie jeżeli sezon ogrzewczy jest długi lub jeśli qî oraz qê
mają przeciwne efekty na strumień ciepła.
A.6 Maksymalna miesięczna wielkość strumienia ciepła

Maksymalna miesięczna wielkość strumienia ciepła jest wyrażona jako
Fmax ( )
Φ = H g q i − q e + Hpe qê (A.9)
UWAGA To wyrażenie odpowiada stałej temperaturze wewnętrznej i maksymalnemu udziałowi zmian temperatury
zewnętrznej.
A.7 Miesięczny współczynnik przenoszenia ciepła przez grunt
Współczynnik przenoszenia ciepła przez grunt, Hg,m, w miesiącu m jest wyrażony jako
Φmm
F
H g,m = (A.10)
q i,m − q e,m
A.8 Całkowite przenoszenie ciepła podczas sezonu ogrzewczego lub sezonu

chłodzenia
Całkowite przenoszenia ciepła przez grunt jest całką z wielkości strumienia ciepła, która może być reprezen-
towana przez sumę wartości miesięcznych:
m2
Q= ∑ Qm (A.11)
m = m1
Qm = 86 400 × Nm Fm (A.12)
gdzie:
Q całkowite przenoszenie ciepła, w J;

Qm przenoszenie ciepła w miesiącu m, w J;
Nm liczba dni w miesiącu m;
Φm wielkość przenoszenia ciepła w miesiącu m, w W;
m1 pierwszy miesiąc sezonu ogrzewczego lub sezonu chłodzenia;
m2 ostatni miesiąc sezonu ogrzewczego lub sezonu chłodzenia;
86 400 liczba sekund w jednym dniu.
W przypadku przeciętnej wielkości strumienia ciepła z Równania (A.4) lub Równania (A.7):
Q = 86 400 × N F̄ (A.13)
gdzie N jest całkowitą liczbą dni w sezonie ogrzewczym.
22
EN ISO 13370:2007
Załącznik B
(normatywny)
Podłoga typu płyta na gruncie, z izolacją krawędziową
B.1 Postanowienia ogólne

Podłoga typu płyta na gruncie może mieć izolację krawędziową, umieszczoną albo poziomo, albo pionowo
wzdłuż obwodu podłogi.
Wzory podane w niniejszym załączniku są stosowane, gdy szerokość lub głębokość izolacji krawędziowej, D,
jest mała w porównaniu z szerokością budynku.
Metody komputerowe można zastosować alternatywnie. Gdy komputerowe obliczenia liniowego współczynni-
ka przenikania ciepła zawierają efekt każdej izolacji krawędziowej, obliczenia zgodnie z niniejszym załączni-
kiem nie powinny być dodatkowo załączone.
Efekt izolacji krawędziowej jest traktowany jako liniowy współczynnik przenikania ciepła, Ψg,e, który jest uzy-
skany zgodnie z B.2 dla poziomej izolacji krawędziowej, lub zgodnie z B.3 dla pionowej izolacji krawędziowej.
Fundamenty o małej gęstości, o współczynniku przewodzenia ciepła mniejszym niż podłoże, są traktowane
jako pionowa izolacja krawędziowa. Wielkość Ψg,e ma wartość ujemną.
Jeżeli detal ma więcej niż jedną część izolacji krawędziowej (pionowej lub poziomej, wewnętrznej lub zewnętrz-
nej), obliczyć Ψg,e za pomocą procedur wymienionych poniżej dla każdej izolacji oddzielnie i zastosować tę,
która daje większą redukcję straty ciepła.
UWAGA 1 Wzory podane w niniejszym załączniku pozwalają dobrze oszacować efekt dodania izolacji krawędziowej do
podłóg nieizolowanych. Nie oszacowują one efektu dodania dodatkowej izolacji krawędziowej do podłogi już zaizolowanej,
ale mogą być mimo to stosowane: efekt izolacji krawędziowej będzie co najmniej taki, jaki jest spodziewany.
Równania (B.5) oraz (B.6) zawierają dodatkową grubość ekwiwalentną, wynikającą z izolacji krawędziowej,
d′, zdefiniowanej jako:
d′ = R′ l (B.1)
gdzie R′ jest dodatkowym oporem cieplnym wprowadzonym przez izolację krawędziową (lub fundament), tzn.
zastępuje ją różnica między oporem cieplnym izolacji krawędziowej i oporem cieplnym podłoża (lub płyty):
dn
R′ = Rn − (B.2)
l
gdzie:
Rn opór cieplny poziomej lub pionowej izolacji krawędziowej (lub fundamentu), w m2·K/W;
dn grubość izolacji krawędziowej (lub fundamentu), w m.
Gdy Ψg,e jest zawarte w obliczeniu, Równanie (1) w niniejszej Normie Międzynarodowej jest zmodyfikowane
do:
Hg = ( AU ) + P (Ψg + Ψg,e ) (B.3)
W przypadku obliczeń w stanie ustalonym, efekt izolacji krawędziowej może być włączony do współczynnika
przenikania ciepła podłogi z zastosowaniem Równania (B.4)
2Ψ
2 Y g,e
U = U0 + (B.4)
B′
23
EN ISO 13370:2007
gdzie U0 jest współczynnikiem przenikania ciepła podłogi bez izolacji krawędziowej, w którym to przypadku
Równanie (1) stosuje się do obliczania współczynnika przenoszenia ciepła przez grunt w stanie ustalonym.
UWAGA 2 Wszelkie izolacje ponad płytą podłogi są zawarte w obliczeniu U0.
UWAGA 3 Zarówno Ψg, jak i Ψg,e są zawarte w Hpi oraz Hpe (patrz Załącznik A).
B.2 Pozioma izolacja krawędziowa
Równanie (B.5) stosuje się do izolacji umieszczonej poziomo wzdłuż obwodu podłogi (patrz Rysunek B.1)
l  D   D 
Ψ g,e = − ln  + 1 − ln  + 1  (B.5)
π   d t   dt + d '  
gdzie:
D szerokość poziomej izolacji krawędziowej, w m;
d′ jest takie, jak zdefiniowano w Równaniu (B.1).
Objaśnienia
1 płyta podłogi
2 pozioma izolacja krawędziowa
3 ściana fundamentu
dn grubość izolacji krawędziowej (lub fundamentu)

D szerokość poziomej izolacji krawędziowej
Rysunek B.1 – Schemat poziomej izolacji krawędziowej
Na Rysunku B.1 pokazano izolację krawędziową poniżej płyty. Równanie (B.5) stosuje się także do poziomej
izolacji krawędziowej powyżej płyty lub do środowiska zewnętrznego budynku.
24
EN ISO 13370:2007
B.3 Pionowa izolacja krawędziowa
Równanie (B.6) stosuje się do izolacji umieszczonej pionowo poniżej gruntu wzdłuż obwodu podłogi (patrz Ry-
sunek B.2), i do fundamentów z materiałów o mniejszym współczynniku przewodzenia ciepła niż grunt (patrz
Rysunek B.3):
l   2D   2D 
Ψ g,e = − ln  + 1 − ln  + 1  (B.6)
π   d t   dt + d '  
gdzie:
D szerokość pionowej izolacji krawędziowej (lub fundamentu) poniżej poziomu gruntu, w m;
d′ jest takie jak zdefiniowano w Równaniu (B.1).
Na Rysunku B.2 pokazano izolację krawędziową wewnątrz ściany fundamentu. Równanie (B.6) stosuje się
także do pionowej izolacji krawędziowej na zewnątrz lub w obrębie ściany fundamentu.
Objaśnienia
1 ściana fundamentu
2 płyta podłogi
3 pionowa izolacja krawędziowa

D głębokość pionowej izolacji krawędziowej (lub fundamentu) poniżej poziomu gruntu
Rysunek B.2 – Pionowa izolacja krawędziowa (warstwa izolacyjna)
25
EN ISO 13370:2007
Objaśnienia
1 ściana fundamentu o małej gęstości z ln < l
2 płyta podłogi

D głębokość pionowej izolacji krawędziowej (lub fundamentu) poniżej poziomu gruntu
Rysunek B.3 – Pionowa izolacja krawędziowa (fundament o małej gęstości)
26
EN ISO 13370:2007
Załącznik C
(normatywny)
Wielkości strumienia ciepła dla poszczególnych pomieszczeń
We wzorach w niniejszej Normie Międzynarodowej podano całkowitą wielkość strumienia ciepła przez całą
podłogę. Gdy wielkość strumienia ciepła jest wymagana dla poszczególnych pomieszczeń budynku, w którym
niektóre pomieszczenia mają ściany zewnętrzne, a niektóre nie, strumień ciepła przez podłogę może być
podzielony na dwie części, stosowane odpowiednio do pomieszczeń mających ściany zewnętrzne (rejon kra-
wędzi) i pomieszczeń nie mających ścian zewnętrznych (rejon centralny). W celu otrzymania całkowitego stru-
mienia ciepła dla poszczególnych pomieszczeń, dodać udziały spowodowane przez ściany i inne elementy.
Wielkość strumienia ciepła w stanie ustalonym jest najpierw obliczana dla całej podłogi, Φt. Następnie jest on
dzielony na wielkość strumienia ciepła dla rejonu krawędzi, Φe, i dla rejonu centralnego, Φm, w następujący
sposób:
Ae
Φe = Φ t (C.1)
b + dt
Am + Ae
0,5 × B' + d t
Φm = Φ t – Φe (C.2)
F
Φe
qe = (C.3)
Ae
F
Φm
qm = m (C.4)
Am
gdzie:
qe gęstość strumienia ciepła dla pomieszczeń na krawędzi budynku;
qm gęstość strumienia ciepła dla pomieszczeń w środku budynku;
Ae całkowite pole powierzchni podłogi pomieszczeń na krawędzi budynku;
Am całkowite pole powierzchni podłogi pomieszczeń w środku budynku;
b przeciętna szerokość pomieszczeń na krawędzi budynku;
B′ wymiar charakterystyczny całej podłogi, jak zdefiniowano w 8.1.
Zaleca się zastosowanie okresowego przenoszenia ciepła, spowodowanego rocznymi zmianami temperatury
zewnętrznej, jedynie dla pomieszczeń na krawędzi budynku.
27
EN ISO 13370:2007
Załącznik D
(normatywny)
Zastosowanie programów symulacji dynamicznej
W niniejszym załączniku podano metodę traktowania współczynnika przenoszenia ciepła przez grunt w połą-
czeniu z metodami przejściowymi do obliczania strumieni ciepła lub temperatury w budynkach, z zastosowa-
niem godzinnego lub krótszego kroku czasowego.
Konstrukcja podłogi łącznie z gruntem jest wymodelowana jako pojedynczy komponent, zawierający każdą
warstwę w konstrukcji podłogi plus 0,5 m głębokości gruntu, plus warstwa wirtualna.
Warstwa wirtualna jest uwzględniona tak, że przeciętny roczny strumień ciepła jest poprawny. Ma ona opór
cieplny Rv i pomijalną pojemność cieplną. Rv jest obliczane z Równania (D.1)
1
Rv = − Rsi − Rf − Rg (D.1)
U
gdzie:
U współczynnik przenikania ciepła podłogi w stanie ustalonym, zawierający efekt gruntu, obliczony za
pomocą metod z niniejszej Normy Międzynarodowej lub metody komputerowej, z zastosowaniem
warunków brzegowych i założeń stosowanych do obliczeń U w niniejszej Normie Międzynarodowej;
Rsi opór przejmowania ciepła powierzchni wewnętrznej;
Rf całkowity opór cieplny wszystkich warstw w konstrukcji podłogi;
Rg opór cieplny 0,5 m gruntu.
Na potrzeby modelu cieplnego, grubość warstwy wirtualnej może być oceniana na 0,1 m, tak że jej współczyn-
nik przenikania ciepła wynosi 0,1/Rv. Zaleca się, aby jej gęstość i ciepło właściwe były zerowe lub o bardzo
małej wartości (odpowiednio 1 kg/m3 i 1 J/(kg·K)).
Warunkiem brzegowym u podstawy warstwy wirtualnej jest temperatura wirtualna, qv.
qv może być oceniana dla każdego miesiąca w roku zgodnie z
F
Φm
q v, m = q i, m − (D.2)
AU
gdzie Φm jest obliczane zgodnie z Załącznikiem A.
UWAGA Niniejsze zawiera wszelkie przenoszenie ciepła związane z krawędzią.
Równanie (D.2) jest zazwyczaj odpowiednim przybliżeniem. Alternatywnie, qv można obliczyć z zastosowa-

niem metody komputerowej dla różnych kroków czasowych:
F
Φtt
q v, t = q i, t − (D.3)
AU
gdzie Φt jest obliczone w czasie t, z zastosowaniem metody komputerowej.
28
EN ISO 13370:2007
Załącznik E
(normatywny)
Wentylacja poniżej podłóg podniesionych
E.1 Ogólne wyrażenia przeciętnej temperatury i współczynnika przenikania ciepła

Ciepło napływające przez podłogę podniesioną do przestrzeni podpodłogowej jest przenoszone z przestrzeni
podpodłogowej do środowiska zewnętrznego trzema drogami:
a) przez grunt,
b) przez ścianę (powyżej poziomu gruntu) przestrzeni podpodłogowej;
c) przez wentylację przestrzeni podpodłogowej.
Równowaga cieplna w stanie ustalonym powyższych strumieni ciepła daje przeciętną temperaturę przestrzeni
podpodłogowej następująco
AU f q i + V c p r q v + (AU g + h PU w ) q e
q us = (E.1)
AU f + V c p r + AU g + h PU w
gdzie:
q us = przeciętna roczna
(
AU f q i + V c p r q v + AU g + h PU w q e )
temperatura w przestrzeni podpodłogowej, w °C.
q us =
+ V cprzeciętna
AU f q i p r q v + AU ( )
g + h temperatura
roczna PU w q e wewnętrzna, w °C;

AU + V c p r + AU g + h PU w
(
q v + AU g + h PU )
w q e f przeciętna roczna temperatura zewnętrzna, w °C;
r + AU g + h PU w
p
q us =
AU f q i + V c p r q v (
+ AU g + h PUroczna
przeciętna w )
q e temperatura powietrza wentylacyjnego, w °C;
Uf współczynnik przenikania ciepła podniesionej części podłogi, w W/(m2·K);
Ug współczynnik przenikania ciepła gruntu, w W/(m2·K);
Uw współczynnik przenikania ciepła ścian przestrzeni podpodłogowej (powyżej poziomu gruntu),

w W/(m2·K);
AU f q i + V q v + (AU objętości
c p r strumień ) qe
g + h PU wpowietrza, w m3/s;
q us =
h wysokość podniesionej podłogi powyżej poziomu gruntu, w m;
cp ciepło właściwe powietrza pod stałym ciśnieniem, w J/(kg·K);
r gęstość powietrza, w kg/m3.
Zaleca się, aby Ug było uzyskiwane metodą podaną w 9.2, jeżeli głębokość podstawy przestrzeni podpodło-
gowej poniżej poziomu gruntu, z, nie przekracza 0,5 m. Jeżeli z > 0,5 m, mogą być stosowane metody analo-
giczne do podanych w 9.3, tak więc
z PU bw
U g = U bf + (E.2)
A
gdzie Ubf oraz Ubw są uzyskane jak określono w 9.3.
29
EN ISO 13370:2007
Współczynnik przenikania ciepła podłogi (między środowiskiem wewnętrznym i zewnętrznym) jest wyrażony
Równaniem (E.3):
U =Uf
(
AU g + h PU w + V c p r q i − q v ) (q i − qe ) (E.3)
AU f + AU g + h PU w + V c p r
Równania (E.2) oraz (E.3) mogą być także stosowane dla podziemi nieogrzewanych.
E.2 Krotność wentylacji
V (m3/s) jest określone dla podłóg wentylowanych mechanicznie.
W przypadku podłóg wentylowanych naturalnie,
V = 0,59 × e v f w P (E.4)
gdzie:
e pole powierzchni otworu wentylacyjnego na długość obwodu, w m2/m;
v obliczeniowa prędkość wiatru na wysokości 10 m, w m/s;
fw czynnik osłaniania przed wiatrem, zdefiniowany w 9.2.
Do obliczeń stosowanych w niniejszej Normie Międzynarodowej
cp = 1 000 J/(kg·K) (w temperaturze 10 °C);
r = 1,23 kg/m3 (w temperaturze 10 °C oraz 100 kPa ciśnienia).
E.3 Wentylacja naturalna
f q i + V c p W
q us =
AU( q i +gV+chpPU
AU
v + fprzypadku,
r qtym )(
r q wv += qAU )
g + h PURównania
e i zmiana w qe (E.3), łącznie z Równaniem (E.4), daje wzór w 9.2.
AU + V c r + AUp AU ++hVPU  c r + AU + h PU
f g f pw g w
E.4 Wentylacja mechaniczna wewnętrzna
q us =
q i + V c p r qAU
AU fprzypadku,
W tym
q us =
(
v +f qAU
 c h PU
= i +i z Równania (E.3)
V
g + )(
p r q vw+ AU q e g + h PU w ) qe
AU f + V c p r + AU AUgf ++ hVPUc p rw + AU g + h PU w
1 1 1 + V c p r AU f
= + (E.5)
U U f U g + 2 hU w B′
E.5 Wentylacja mechaniczna zewnętrzna
f q i + V c p W
q us =
(
AU q i +gV+chpPU
AU
v + fprzypadku,
r qtym )(
r q wv += qAU
e ig )
+ h PU w q(E.3)
z Równania e
AU f + V c p r + AU AUg f++hVPU c pwr + AU g + h PU w
1 1 1
= + (E.6)
U U f U g + 2 hU w B′ + V c p r A
30
EN ISO 13370:2007
E.6 Niewentylowana przestrzeń podpodłogowa
W tym przypadku, V = 00 i z Równania (E.3)
1 1 1
= + (E.7)
U Uf U g + 2 hU w B′
E.7 Nieogrzewane podziemia
Równanie (E.6) jest stosowane

1 + V c p r =AU
1 1 z f × nV.
0,34
= +
U U f U g + 2 hU w B′
31
EN ISO 13370:2007
Załącznik F
(informacyjny)
Współczynniki okresowego przenoszenia ciepła
F.1 Postanowienia ogólne

W niniejszym załączniku podano wzory na współczynniki okresowego przenoszenia ciepła Hpi oraz Hpe, zde-
finiowane w Załączniku A. Wzory na Hpi mogą być stosowane dla podłóg, których konstrukcja jest jednorodna
na całej powierzchni podłogi. Wzory na Hpe są przybliżeniami dla idealistycznych połączeń ściana-podłoga.
Są one odpowiednie dla podłóg nieizolowanych i podłóg izolowanych o pomijalnych mostkach cieplnych na
krawędziach podłogi. W innych przypadkach wartości można otrzymać za pomocą metod komputerowych
(patrz ISO 10211).
F.2 Głębokość okresowego wnikania
Współczynniki okresowego wnikania ciepła są związane z głębokością okresowego wnikania, d, głębokością

w gruncie, przy której (dla jednowymiarowego strumienia ciepła) amplituda temperatury jest zredukowana do
1/e amplitudy na powierzchni, gdzie e jest podstawą logarytmu naturalnego (e = 2,718). Dla rocznego cyklu
temperatury, d jest wyrażane jako
3,15 × 10 7 × l
d= (F.1)
π rc
UWAGA 3,15 × 107 jest liczbą sekund w roku.
W Tablicy F.1 podano przybliżone wartości d, które mogą być stosowane do obliczeń wykonywanych według
niniejszej Normy Międzynarodowej.
Tablica F.1 – Głębokość okresowego wnikania
d
Kategoria Opis
m
1 glina lub ił 2,2
2 piasek lub żwir 3,2
3 skała jednorodna 4,2
F.3 Przesunięcie fazowe
Równania (F.2) oraz (F.3) dają przybliżone wartości przesunięć fazowych dla podłóg typu płyta na gruncie:
12  dt 
a = 1,5 − arctan   (F.2)
2π  dt + d 
 d 
b = 1,5 − 0,42 × ln   (F.3)
 d t + 1
Izolacja krawędziowa dla podłóg typu płyta na gruncie może nieznacznie przekraczać opóźnienie czasowe
w porównaniu ze zmianą temperatury zewnętrznej, szczególnie jeżeli jest umieszczona pionowo lub na ze-
wnątrz budynku.
32
EN ISO 13370:2007
W przypadku podłóg podniesionych, efekty są mniejsze, ponieważ wentylacyjny strumień ciepła nie ma opóź-
nienia czasowego.
W przypadku podłóg o głębokości porównywalnej lub większej niż d, Równania (F.2) oraz (F.3) są stosowane,
z dt zastąpionym przez dw.
Precyzyjna wartość wyprzedzenia czasowego lub opóźnienia czasowego między strumieniem ciepła i zmiana-
mi temperatury nie wpływa znacząco na wynik obliczania energii. Wartości wskaźnikowe przesunięć fazowych,
z dokładnością do miesiąca podano w Tablicy F.2. Są one odpowiednie dla większości celów obliczeniowych
i w praktyce powstają jedynie małe błędy, jeżeli opóźnienie czasowe lub wyprzedzenie czasowe jest pominięte
(temperatury i strumień ciepła przyjęty w fazie).
Tablica F.2 – Przesunięcie fazowe (w miesiącach)
Typ podłogi a b
Płyta na gruncie, brak izolacji krawędziowej 0 1
Płyta na gruncie z wewnętrzną poziomą izolacją krawędziową 0 1
Płyta na gruncie z pionową lub zewnętrzną izolacją krawędziową 0 2
Podłoga podniesiona 0 0
Podziemie (ogrzewane lub nieogrzewane) 0 1
F.4 Podłoga typu płyta na gruncie: nieizolowana lub z całkowitą izolacją
F.4.1 Zmiana temperatury wewnętrznej
Współczynnik okresowego przenoszenia ciepła, związany ze zmianami temperatury wewnętrznej w cyklu

rocznym, wynosi
l 2
H pi = A (F.4)
dt (1 + d / d t )2 + 1
F.4.2 Zmiana temperatury zewnętrznej
Współczynnik okresowego przenoszenia ciepła, związany ze zmianami temperatury zewnętrznej w cyklu rocz-
nym, wynosi
 d 
H pe = 0,37 × P l ln  + 1 (F.5)
 dt 
F.5 Podłoga typu płyta na gruncie z izolacją krawędziową
Zignorować izolację krawędziową i obliczyć Hpi zgodnie z Równaniem (F.4).
Wielkość Hpe zawiera dwa człony, jeden związany z krawędzią podłogi, drugi związany ze środkiem podłogi.
33
EN ISO 13370:2007
Dla podłóg zawierających poziomą izolację krawędziową,
 


(
H pe = 0,37 × P l  1 − e − D / d ln  )  d
 dt + d '


 d
+ 1 + e − D / d ln 
 dt
+ 1 
 
(F.6)
gdzie:
D szerokość poziomej izolacji krawędziowej, w m;
dt zdefiniowano w 9.1;
d′ zdefiniowano w Załączniku B.
W przypadku podłóg zawierających pionową izolację krawędziową,
 


(
H pe = 0,37 × P l  1 − e −2 D / d ln  )  d
 dt + d '


 d
+ 1 + e −2 D / d ln 
 dt
+ 1 
 
(F.7)
gdzie:
D głębokość pionowej izolacji krawędziowej (lub fundamentu) poniżej poziomu gruntu, w m.
Jeżeli detal fundamentu ma więcej niż jeden kawałek izolacji krawędziowej (pionowej lub poziomej, wewnętrz-
nej lub zewnętrznej), obliczyć Hpe za pomocą powyższych procedur dla każdej izolacji krawędziowej oddziel-
nie i zastosować najniższą wartość.
F.6 Podłoga podniesiona
F.6.1 Postanowienia ogólne
W obliczeniach współczynników okresowych zastosować Uf, Ux oraz dg, jak zdefiniowano w 9.2.
−1
 1 1 
H pi = A  +  (F.8)
U f l/ d +Ux 
H pe = U f
(
0,37 × P l ln d d g + 1 + U x A )
(F.9)
l d +Ux +Uf
F.7 Podziemie ogrzewane
Współczynnik okresowego przenoszenia ciepła, spowodowany zmianami temperatury wewnętrznej przez cykl
roczny, składa się z dwóch członów, jednego związanego z podłogą na podziemiu i drugiego związanego ze
ścianami podziemia.
l 2 l 2
H pi = A + zP (F.10)
dt (1 + d d t ) 2
+1 dw (1 + d d w )2 + 1
34
EN ISO 13370:2007
Współczynnik okresowego przenoszenia ciepła spowodowany zmianami temperatury zewnętrznej przez cykl
roczny składa się z dwóch członów, jednego związanego z podłogą na podziemiu i drugiego związanego ze
ścianami podziemia.
 
H pe = 0,37 × P l e − z / d ln 

 d
 dt


(
+ 1 + 2 1 − e − z / d ) ln  dd
w
+ 1 
 
(F.11)
F.8 Podziemie nieogrzewane
−1
 1 1 
H pi =  +  (F.12)
 AU f ( A + z P ) l d + h PU w + 0,33 × nV 
H pe = AU f
(
0,37 × P l 2 − e − z / d ) ln (d d t + 1) + h PU w + 0,33 × nV
(F.13)
( A + z P ) l d + h PU w + 0,33 × nV + AU f
35
EN ISO 13370:2007
Załącznik G
(informacyjny)
Właściwości cieplne gruntu
Właściwości cieplne gruntu zależą od wielu czynników, łącznie z gęstością, stopniem nasycenia wodą, wiel-
kością cząstek, typem składu mineralnego i faktem, czy jest on zamrożony czy niezamrożony. W rezultacie,
właściwości cieplne wahają się znacznie od jednej wartości do drugiej, a także przy różnych głębokościach
w danej lokalizacji, mogą także zmieniać się w czasie z powodu zmian zawartości wilgoci lub zamrażania
i odmrażania.
Zaleca się, aby wartości właściwości gruntu, stosowane do obliczeń przenoszenia ciepła, łącznie z wartościa-
mi zmierzonymi, były reprezentatywne dla gruntu w otoczeniu budynku i w okresie, do którego odnoszą się
obliczenia (np. sezon ogrzewczy).
W Tablicy G.1 podano zakres współczynnika przewodzenia ciepła dla różnych typów niezamarzniętego gruntu
i reprezentatywne wartości określone w 5.1.
Tablica G.1 – Właściwości cieplne gruntu
Gęstość Współczynnik
Zawartość Wartość
w stanie Stopień przewodzenia
wilgoci reprezentatywna
suchym nasączenia ciepła
Typ gruntu l
r u l
kg/m3 kg/kg % W/(m·K) W/(m·K)
ił 1 400 do 1 800 0,10 do 0,30 70 do 100 1,0 do 2,0 1,5
glina 1 200 do 1 600 0,20 do 0,40 80 do 100 0,9 do 1,4 1,5
torf 400 do 1 100 0,05 do 2,00 0 do 100 0,2 do 0,5 –
suchy piasek 1 700 do 2 000 0,04 do 0,12 20 do 60 1,1 do 2,2 2,0
mokry pisek 1 700 do 2 100 0,10 do 0,18 85 do 100 1,5 do 2,7 2,0
a a
skała 2 000 do 3 000 2,5 do 4,5 3,5
a
Zazwyczaj bardzo małe (zawartość wilgoci < 0,03 masy), z wyjątkiem skał porowatych.
Pojemność cieplną odniesioną do objętości, rc, można otrzymać z następującego równania:
rc = r(cs + cw u) (G.1)
gdzie:
c ciepło właściwe gruntu, w J/(kg·K);

r gęstość w stanie suchym, w kg/m3;
cs ciepło właściwe minerałów, w J/(kg·K);
cw ciepło właściwe wody, w J/(kg·K);
u masowa zawartość wilgoci odniesiona do stanu suchego, w kg/kg.
Dla większości minerałów, cs ≈ 1 000 J/(kg·K), oraz cw = 4 180 J/(kg·K) w temperaturze 10 °C.
Wartości reprezentatywne, określone w 5.1, uzyskano z Równania (G.1) w następujący sposób (z zaokrągle-
niem do jednej cyfry znaczącej):
– glina/ił: rc = 1 600 × (1 000 + 4 180 × 0,20) = 2,94 × 106 → 3 × 106

– piasek: rc = 1 800 × (1 000 + 4 180 × 0,05) = 2,18 × 106 → 2 × 106
– skała: rc = 2 500 × 800 = 2,00 × 106 → 2 × 106
36
EN ISO 13370:2007
Załącznik H
(informacyjny)
Wpływ napływającej wody gruntowej
Efekt napływającej wody gruntowej można oceniać mnożąc wielkości strumienia ciepła w stanie ustalonym
przez czynnik, Gw. Do określenia, wymagana jest wiedza na temat głębokości lustra wody i wielkości strumie-
nia wody gruntowej. Dla podłóg typu płyta na gruncie i podziemi, Gw mnoży współczynnik przenoszenia ciepła
przez grunt w stanie ustalonym, Hg. Dla podłóg podniesionych, Gw mnoży współczynnik przenoszenia ciepła
przez grunt, Ug. Zaleca się, aby czynnik nie był stosowany do współczynników okresowego przenoszenia
ciepła, Hpi oraz Hpe.
z w lc d
Wartości Gw podano w Tablicy H.1 jako funkcję proporcji bezwymiarowych , oraz t , gdzie
B′ B′ B′
zw głębokość lustra wody poniżej poziomu gruntu, w m;
lc długość obliczeniowa, która wiąże strumień ciepła przez przewodzenie ze strumieniem ciepła, jaki
spowodowała woda gruntowa, w m.
Długość lc jest wyrażona jako
l
lc = (H.1)
rw c w q w
gdzie:
qw średnia prędkość przepływu wody gruntowej, w m/s;
rw gęstość wody, w kg/m3;
cw ciepło właściwe wody, w J/(kg·K).
UWAGA 1 rwcw = 4,18 × 10 6, w J/(m3·K) w temperaturze 10°C.
UWAGA 2 Jeżeli lc >> B′, przeważa strumień ciepła przez przewodzenie. Jeżeli lc << B′, przeważa strumień ciepła wody
gruntowej.
Tablica H.1 – Wartości Gw
Gw
zw /B′ lc /B′
dt /B′ = 0,1 dt /B′ = 0,5 dt /B′ = 1,0
0,0 1,0 1,01 1,01 1,00
0,0 0,2 1,16 1,11 1,07
0,0 0,1 1,33 1,20 1,13
0,0 0,0 – 1,74 1,39
0,5 1,0 1,00 1,00 1,00
0,5 0,1 1,06 1,04 1,02
0,5 0,02 1,11 1,07 1,05
0,5 0,0 1,20 1,12 1,08
1,0 0,1 1,05 1,03 1,02
2,0 0,0 1,02 1,01 1,00
37
EN ISO 13370:2007
Załącznik I
(informacyjny)
Podłoga typu płyta na gruncie z wbudowanym systemem ogrzewania lub chłodzenia

Strumień ciepła z podłogi zawierającej wbudowany system ogrzewania lub chłodzenia, którego wypływ ciepła
jest jednorodnie rozdzielany, można obliczyć metodami z niniejszej Normy Międzynarodowej, z następującymi
modyfikacjami:
– zamienić temperaturę wewnętrzną, Ti, na przeciętną temperaturę w płaszczyźnie elementów grzejnych,

T h;
– włączyć w obliczeniach dt jedynie opór cieplny poniżej elementu grzewczego/chłodzącego, grubość ściany
i opór przejmowania ciepła powierzchni zewnętrznej.
Przeciętna temperatura w płaszczyźnie elementów grzewczych/chłodzących jest zazwyczaj nieznana, ponie-

waż jest to temperatura pomieszczenia, które jest kontrolowane i system może działać z przerwami (nocny
włącznik włączony lub wyłączony). W takich przypadkach, przeciętną temperaturę powierzchni podłogi można
szacować w jeden z niżej opisanych sposobów.
a) Jeżeli znana jest przeciętna wielkość ciepła wpływającego do (lub wypływającego z) systemu ogrzewania
podłogowego, Φ h, najpierw obliczyć wielkość strumienia ciepła przez podłogę z zastosowaniem temperatury
pomieszczenia jako temperatury wewnętrznej i nazwać go Φ1. Następnie obliczyć przeciętną temperaturę
w płaszczyźnie elementu grzejnego, qh, ze wzoru
((Φ
Φ hh –− Φ11)
q h = q i + Ri (I.1)
A
gdzie:
qi przeciętna temperatura pomieszczenia, w °C;
Ri opór cieplny między środowiskiem wewnętrznym i płaszczyzną elementu grzejnego, w m2·K/W;
A pole powierzchni podłogi, w m2.
b) Jeżeli nie jest znana przeciętna wielkość ciepła wpływającego do (lub wypływającego z) systemu ogrze-
wania podłogowego, przeprowadzić bilans ciepła w pomieszczeniu (nie włączać strat ciepła do gruntu), podając
wymaganie ciepła netto o wartości Φ2. Przeciętna temperatura w płaszczyźnie elementu grzejnego wynika z
RiΦ 22
qh = qi + (I.2)
A
38
EN ISO 13370:2007
Załącznik J
(informacyjny)
Chłodnie
J.1 Chłodniami są budynki chłodzone, w których środowisko wewnętrzne jest utrzymywane poniżej 0 °C.
Konieczne jest ochronienie gruntu poniżej chłodni przed obciążeniem mrozem. Z tego względu podłoga chłod-
ni jest izolowana i przewidziane jest ogrzewanie poniżej izolacji w celu zapewnienia, że grunt jest utrzymy-
wany w temperaturze powyżej 0 °C (5 °C jest powszechną temperaturą obliczeniową). Procedura opisana
w niniejszym załączniku może być także stosowana do innych analogicznych sytuacji, takich jak lodowiska.
J.2 W niniejszej Normie Międzynarodowej obliczenia są wykonane z założeniem stałej temperatury na po-
wierzchni gruntu. (W lecie temperatura gruntu może wzrastać powyżej temperatury obliczeniowej, ale efekt
tego jest minimalny).
Obliczenia mogą być wymagane do:
– wymiarowania elementów grzejnych do ochrony przed mrozem;
– wymiarowania urządzeń chłodniczych;
– rocznego zużycia energii.
J.3 Odpowiadające przenoszenia ciepła są:
a) od elementów grzejnych do środowiska zewnętrznego (przez grunt);
b) od elementów grzejnych do przestrzeni chłodzonej.
J.4 Wielkość strumienia ciepła przez grunt może być obliczana zgodnie z procedurami podanymi w niniej-
szej Normie Międzynarodowej, z następującymi modyfikacjami:
a) zamienić temperaturę wewnętrzną qi na temperaturę obliczeniową powierzchni gruntu (np. 5 °C);
b) włączyć w dt jedynie opór cieplny poniżej elementu grzejnego, grubość ściany i opór przejmowania ciepła
powierzchni zewnętrznej.
J.5 Wielkość strumienia ciepła z elementów grzejnych do przestrzeni chłodzonej jest wyrażona jako
Φ f = A(qg – qi)/(Rsi – Ri) (J.1)
gdzie:
Φ f wielkość strumienia ciepła, w W;
qi obliczeniowa temperatura wewnętrzna chłodni, w °C;
qg obliczeniowa temperatura powierzchni gruntu, w °C;
Ri opór cieplny wszystkich warstw podłogi między płaszczyzną elementów grzejnych i wewnętrzną
powierzchnią podłogi, w m2·K/W.
39
EN ISO 13370:2007
Załącznik K
(informacyjny)
Przykłady robocze
K.1 Przykład 1: Płyta na gruncie, podłoga prostokątna
K.1.1 Definicja
Na Rysunku K.1 pokazano taras (lub szereg) pięciu domów ponumerowanych od 1 do 5, z podłogami typu pły-
ta na gruncie, na podłożu typu glinowego; wymiary podłogi zaznaczono; podłoga jest nieizolowana, grubość
ściany wynosi 0,3 m.
Wymiary w metrach
Objaśnienia
1, 2, 3, 4, 5 numery domów
Rysunek K.1 – Szereg domów
Obliczyć współczynnik przenoszenia ciepła przez grunt w stanie ustalonym, Hg:
a) dla całego budynku (wszystkie pięć domów razem);
b) dla każdego z pięciu domów oddzielnie;
c) dodać wyniki od b), następnie porównać z a).
K.1.2 Cały budynek
P = 30 + 7 + 30 + 7 = 74 m, oraz A = 7 × 30 = 210 m2, więc
210
B′ = = 5,676 m
0,5 × 74
Dla podłoża z gliny, l = 1,5 W/(m·K), więc
dt = 0,3 + 1,5 (0,17 + 0 + 0,04) = 0,615 m.
dt < B′, więc
2 × 1,5  3,142 × 5,676 

U= ln  + 1 = 0,1 626 × ln(30,00) = 0,553 W/(m 2 ⋅ K);
3,142 × 5,676 + 0,615  0,615 

Hg = 0,553 × 210 = 116,1 W/K.
40
EN ISO 13370:2007
K.1.3 Domy 1. oraz 5.
P nie zawiera długości ścian oddzielających rozpatrywaną część od innych ogrzewanych części budynku, jak
opisano w 8.1
P = 6 + 7 + 6 = 19 m, oraz A = 42 m2, więc B′ = 4,421 m.
dt = 0,615 m, jak poprzednio.
To daje U = 0,654 W/(m2·K) oraz Hg = 27,4 W/K.
K.1.4 Domy 2., 3. oraz 4.
P = 6 + 6 = 12 m, oraz A = 42 m2, więc B′ = 7,0 m.
dt = 0,615 m, jak poprzednio.
To daje U = 0,478 W/(m2·K) oraz Hg = 20,1 W/K.
K.1.5 Porównanie całego budynku z sumą poszczególnych domów
Dodanie Hg dla każdego budynku daje
2 × 27,4 + 3 × 20,1 = 115,1 W/K
co jest nieznacznie różne od wartości 116,1 W/K uzyskanej, gdy budynek jest oceniany jako całość. Różnica
ta, mniejsza niż 1 %, jest typową wielkością błędu wynikającego z zastosowania procedury bardziej do części
budynku, niż do całego budynku.
K.2 Przykład 2: Płyta na gruncie, budynek w kształcie litery L, zmienne możliwości

izolacji
K.2.1 Definicja
Na Rysunku K.2 pokazano budynek w kształcie litery L o w = 0,3 m. Kategoria podłoża jest 2, więc
l = 2,0 W/(m·K).
P = 10 + 6 + 6 + 3 + 4 + 9 = 38 m.
Pole powierzchni zwyczajowo jest sumą pól powierzchni dwóch prostokątów:
A = (10 × 6) + (3 × 4) = 72 m2;
B′ = 72/19 = 3,789 m.
41
EN ISO 13370:2007
Wymiary w metrach
Rysunek 4 – Budynek w kształcie litery L
K.2.2 Brak izolacji na podłodze (opór cieplny na płycie pominięto)
dt = 0,3 + 2,0 (0,17 + 0 + 0,04) = 0,72 m
2 × 2,0  3,142 × 3,789 

U= ln + 1 = 0,91 W/(m 2 ⋅ K)
3,142 × 3,789 + 0,72  0,72 

K.2.3 Fundamenty o małej gęstości
Fundamenty mają grubość 300 mm oraz głębokość 600 mm, o współczynniku przewodzenia ciepła
0,25 W/(m·K). Ta sytuacja jest oceniana z zastosowaniem procedury dla pionowej izolacji krawędziowej.
Dla fundamentów:
0,3 0,3
R′ = − = 1,05 m 2 K/W;
0,25 2,0
d′ = R′ ⋅ l = 1,05 × 2,0 = 2,1 m
D = 0,6 m;
2,0
Y g= − ln(2,667) − ln(1,426) = −0,400 W/(m ⋅ K);
3,142 
U = 0,91 – 2 × 0,400/3,789 = 0,70 W/(m2·K).
K.2.4 Całkowita warstwa izolacji
Konstrukcja podłogi włącza 25 mm izolacji o współczynniku przewodzenia ciepła 0,04 W/(m·K).
Rf = 0,025/0,04 = 0,625 m2 K/W.
dt = 0,3 + 2,0 (0,17 + 0,625 + 0,04) = 1,97 m
2 × 2,0  3,142 × 3,789 

U= ln  + 1 = 0,56 W/(m 2 ⋅ K)
3,142 × 3,789 + 1,97  1,97 

42
EN ISO 13370:2007
K.2.5 Izolacja o dużym oporze cieplnym
Konstrukcja podłogi zawiera 100 mm izolacji o współczynniku przewodzenia ciepła 0,04 W/(m·K).
Rf = 0,1/0,04 = 2,5 m2·K/W
dt = 0,3 + 2,0(0,17 + 2,5 + 0,04) = 5,72 m;
2,0
U= = 0,27 W/(m 2 ⋅ K).
0,457 × 3,789 + 5,72
K.2.6 Poprzedni przykład z izolacją krawędziową (przewidzianą początkowo do ochrony

przed mrozem)
Oprócz całej izolacji, stosowanej na powierzchni jak w K.2.5, fundamenty są ochronione także pionową izola-
cją krawędziową od wewnętrznej powierzchni fundamentów do głębokości 500 mm i rozciągającą się 600 mm
poza budynek (patrz Rysunek K.3). Obie izolacje: pionowa i gruntowa mają grubość 75 mm, z obliczeniowym
współczynnikiem przewodzenia ciepła równym 0,05 W/(m·K), dającym opór cieplny 1,5 m2·K/W. Dla ochrony
przed mrozem na narożach jest zapewniona dodatkowa izolacja, ale jest to pominięte w obliczeniach strat
ciepła.
Rysunek K.3 – Izolacja krawędziowa do ochrony przed mrozem
Postępując zgodnie z Załącznikiem B, człon krawędziowy Ψg,e jest obliczany najpierw dla pionowej izolacji kra-
wędziowej, a następnie dla izolacji gruntowej, w celu określenia, która daje większe zmniejszenie straty ciepła.
Dodatkowy opór cieplny dla izolacji krawędziowej wynosi
R′ = 1,5 – 0,075/2,0 = 1,46 m2 K/W
więc dodatkowa grubość ekwiwalentna wynosi
d′ = 1,46 × 2,0 = 2,92 m
Dla pionowej izolacji
2,0   2 × 0,5   2 × 0,5  

Ψ g= − ln + 1 − ln   + 1 = −0,033 W/(m ⋅ K)
3,142   5,72   5,72 + 2,92  
43
EN ISO 13370:2007
Dla gruntowej izolacji
2,0   0,6   0,6  

Ψ g= − ln + 1 − ln   + 1 = −0,021 W/(m ⋅ K)
3,142   5,72   5,72 + 2,92  
Ψg dla pionowej izolacji zapewnia większy efekt, tak że
U = 0,27 – 2 × 0,033/3,789 = 0,25 W/(m2·K)
K.2.7 Mostek cieplny przy krawędzi podłogi
Izolacja podłogi jest taka, jak w K.2.5, ale poniżej płyty, tak że istnieje mostek cieplny przez krawędź płyty
(patrz Rysunek K.4). Stosowane jest dwuwymiarowe obliczenie komputerowe w celu określenia liniowego
współczynnika przenikania ciepła.
Jak w K.2.5,
U0 = 0,27 W/(m2·K)
Obliczenie komputerowe zgodnie z ISO 10211 dało
Ψg = + 0,07 W/(m·K)
Wielkość straty ciepła na stopień dopuszczalna dla mostka cieplnego wynosi więc
Hg = 0,27 × 72 + 0,07 × 38 = 22,1 W/K.
Rysunek K.4 – Mostek cieplny przy krawędzi podłogi
44
EN ISO 13370:2007
K.3 Przykład 3: Podłoga podniesiona
K.3.1 Definicja
Na Rysunku K.5 pokazano prostokątną podłogę podniesioną mierzącą 10,5 m × 7,2 m. Lokalizacja w terenie

o przeciętnej ekspozycji; obliczeniowa prędkość wiatru wynosi 4,0 m/s; otwory wentylacyjne w ścianie prze-
strzeni podpodłogowej 0,002 m2/m; wysokość podłogi powyżej poziomu gruntu wynosi 0,3 m; grubość ściany
wynosi 0,3 m; kategoria podłoża 1.
Wymiary w metrach
P = 35,4 m;
A = 75,6 m2;
B' = 4,271 m.
Rysunek K.5 – Wymiary podłogi podniesionej
K.3.2 Bez izolacji
Podłoga podniesiona jest nieizolowana [Uf = 2,0 W/(m2·K)] i ściany przestrzeni podpodłogowej są nieizolowa-

ne [Uw = 1,7 W/(m2·K)].
Ug jest obliczane z zastosowaniem całkowitej grubości ekwiwalentnej dla podstawy przestrzeni podpodłogo-
wej (która jest nieizolowana: Rg = 0):
dg = 0,3 + 1,5(0,17 + 0 + 0,04) = 0,615 m;
2 × 1,5  3,142 × 4,271 

Ug = ln  + 1 = 0,668 W/(m 2 ⋅ K);
3,142 × 4,271 + 0,615  0,615 

2 × 0,3 × 1,7 1450 × 0,002 × 4,0 × 0,05

Ux = + = 0,375 W/(m 2 ⋅ K).
4,271 4,271
Stąd
1
U= = 0,69 W/(m 2 ⋅ K).
1 2,0 + 1 (0,668 + 0,373)
K.3.3 Izolacja ścian przestrzeni podpodłogowej
Ściany przestrzeni podpodłogowej izolowane, tak że
Uw = 0,5 W/(m2·K);
2 × 0,3 × 0,5
Ux = + 0,136 = 0,206 W/(m 2 ⋅ K);
4,271
45
EN ISO 13370:2007
1
U= = 0,61 W/(m 2 ⋅ K).
1 2,0 + 1 (0,668 + 0,206)
K.3.4 Izolacja podłogi podniesionej
Podłoga podniesiona jest izolowana, tak że
Uf = 0,5 W/(m2·K);
Ux = 0,375 W/(m2·K), jak w K.3.2;
1
U= = 0,34 W/(m 2 ⋅ K).
1 0,5 + 1 (0,668 + 0,375)
K.4 Przykład 4: Podziemie ogrzewane
Podziemie ma pole powierzchni podłogi 10 m na 7,5 m i jest 2,5 m poniżej poziomu gruntu; kategoria podłoża 2;
grubość ściany na poziomie gruntu wynosi 0,3 m; podłoga podziemia jest nieizolowana; ściany podziemia
zawierają 300 mm muru [współczynnik przewodzenia ciepła 1,7 W/(m·K)] i 50 mm izolacji o współczynniku
przewodzenia ciepła 0,035 W/(m·K).
P = 35 m; A = 75 m2; B = 4,286 m; z = 2,5 m;

Rf = 0 oraz Rw = 0,05/0,035 + 0,3/1,7 = 1,605 m2 K/W;
dt = 0,3 + 2,0 (0,17 + 0 + 0,04) = 0,72 m;
dw = 2,0 (0,13 + 1,605 + 0,04) = 3,550 m;
dt + 0,5 z = 0,66 + 1,25 = 1,91.
Jest to mniejsze niż B′, więc:
2 × 2,0  3,142 × 4,286 

U bf = ln  + 1 = 0,533 W/(m 2⋅ K);
3,142 × 4,286 + 0,72 + 1,25  0,72 + 1,25 

2 × 2,0  0,5 × 0,72   2,5 

U bw =  1+  ln  + 1 = 0,302 W/(m 2⋅ K);
3,142 × 2,5  0,72 + 2,5   3,550 

Hg = AUbf + zPUbw = 75 × 0,533 + 2,5 × 35 × 0,302 = 66,4 W/K;
U′ = 66,4/(75 + 2,5 × 35) = 0,41 W/(m2·K).
K.5 Przykład 5: Wielkość miesięcznego strumienia ciepła

Rozpatrzeć dom 1. w Przykładzie 1, z izolacją o oporze cieplnym 1,25 m2·K/W na całej podłodze. Średnie
miesięczne temperatury zewnętrzne są takie, jak określono w Tablicy K.1.
Tablica K.1 – Średnie miesięczne temperatury zewnętrzne
Miesiąc Styczeń Luty Marzec Kwiecień Maj Czerwiec Lipiec Sierpień Wrzesień Październik Listopad Grudzień
Tempera-
tura 1,3 1,8 3,7 7,6 10,3 13,5 15,4 14,2 10,4 7,3 5,9 4,3
°C
46
EN ISO 13370:2007
Dostępna jest mniej precyzyjna informacja dotycząca temperatury wewnętrznej: szacuje się 15 °C w styczniu
oraz 19 °C w lipcu.
Przeciętne roczne temperatury:
– Wewnętrzna: q i ≈ (15 + 19)/2 = 17,0 °C;
– Zewnętrzna: (suma powyższych miesięcznych wartości podzielona przez 12): q e = 7,98 °C.
Amplitudy temperatury:
– Wewnętrzna: q i ≈ (19 – 15)/2 = 2,0 K;
– Zewnętrzna: q e = (15,4 – 1,3)/2 = 7,05 K.
P = 19 m; A = 42 m2; B′ = 4,421 m; l = 1,5 W/(m·K); dt = 2,49 m;
U0 = 0,345 W/(m2·K); Hg = 14,49 W/K.
Z Tablicy F.1, d = 2,2 m.
1,5 2
H pi = 42 × = 16,78 W/K

2,49 (1 + 2,2 / 2,49 )2 + 1
 2,2 
H pe = 0,37 × 19 × 1,5 × ln  + 1 = 6,68 W/K
 2,49 
Przyjmując t = 1, a = 0 oraz b = 1, można teraz obliczyć wielkość strumienia ciepła dla każdego miesiąca
(patrz Tablica K.2):
 m − 1  m−2
F m = 14,49(17,0 − 7,98) − 16,78 × 2,0 × cos  6,284 ×  + 6,68 × 7,05 × cos  6,284 × 12 
 12   
 m − 1  m−2
= 131 − 33,6 cos  6,284 ×  + 47,1cos  6,284 × 12 
 12   

Tablica K.2 – Miesięczna wielkość strumienia ciepła
Strumień
ciepła 138 149 155 154 148 136 124 113 107 107 114 125
W
Jeżeli sezon ogrzewczy trwa od początku września do końca maja (dziewięć miesięcy), przeciętna wielkość
strumienia ciepła podczas tego okresu, z danych w Tablicy K.2, wynosi 133 W.
Alternatywnie, stosując Równania (A.4) oraz (A.5), np. ignorując przesunięcie fazowe, przeciętna wielkość
strumienia ciepła przez cały sezon ogrzewczy wynosi (patrz Tablica K.3):
F̄ = 14,49 (17,0 − 7,98) – 0,3 × 16,78 × 2,0 + 0,3 × 6,68 × 7,05 = 131 − 10 + 14 = 135 W.
Jeżeli temperatura wewnętrzna jest stała, w temperaturze 20 °C:
 m−2
F m = 174 + 47,1cos  6,284
 12 
47
EN ISO 13370:2007
Tablica K.3 – Wielkość miesięcznego strumienia ciepła ignorująca przesunięcie fazowe
Strumień
ciepła 215 221 215 198 174 151 133 127 133 151 174 198
W
Przeciętny strumień ciepła z Tablicy K.3 (wrzesień-maj) = 187 W.
Z Równania (A.4), przeciętny strumień ciepła (wrzesień-maj) = 188 W.
Przesunięcie fazowe ma mały efekt na przeciętną wielkość strumienia ciepła przez cały sezon ogrzewczy.
48
EN ISO 13370:2007
Bibliografia
[1] ISO 13789, Thermal performance of buildings – Transmission and ventilation heat transfer coefficients
– Calculation method
[2] Anderson, B.R., Calculation of the steady-state heat transfer through a slab-on-ground floor. Building
and Environment, Vol. 26, No. 4, pp. 405-415 (1991)
[3] Anderson, B.R., The effect of edge insulation on the steady-state heat loss through a slab-on-ground
floor. Building and Environment, Vol. 28, No. 3, pp. 361-367 (1993)
[4] Claesson, J. and Hagentoft, C-E., Heat loss to the ground from a building – I. General theory. Building
and Environment, Vol. 26, No. 2, pp. 95-208 (1991)
[5] Hagentoft, C.-E. and Claesson, J., Heat loss to the ground from a building – II. Slab on the ground.
Building and Environment, Vol. 26, No. 4, pp. 395-403 (1991)
[6] Hagentoft, C.-E., Heat losses and temperature in the ground under a building with and without ground
water flow – I. Infinite ground water flow rate. Building and Environment, Vol. 31, No. 1, pp. 3-11 (1996)
[7] Hagentoft, C.-E., Heat losses and temperature in the ground under a building with and without
ground water flow – II. Finite ground water flow rate. Building and Environment, Vol. 31, No. 1, pp. 13-19
(1996)
[8] Hagentoft, C.-E., Steady-state heat loss for an edge insulated slab Part I. Building and Environment,
Vol. 37, No. 1, pp. 19-26 (2002)
[9] Hagentoft, C.-E., Periodic heat loss for an edge insulated slab Part II. Building and Environment, Vol. 37,
No. 1, pp. 27-36 (2002)
49
ISBN 978-83-251-6223-8
Polski Komitet Normalizacyjny

ul. Świętokrzyska 14, 00-050 Warszawa
http://www.pkn.pl

PN en Iso 13370 2008

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

PN en Iso 13370 2008

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

PKN – Licencja dla WYG INTERNATIONAL Sp. z o.o.

Data nagrania: 2009-01-15

Cieplne właściwości użytkowe budynków

Norma Europejska EN ISO 13370:2007 ma status Polskiej Normy

© Copyright by PKN, Warszawa 2008 nr ref. PN-EN ISO 13370:2008

Niniejsza norma zastępuje PN-EN ISO 13370:2008.

NORMA EUROPEJSKA EN ISO 13370

Cieplne właściwości użytkowe budynków

Niniejsza Norma Europejska została przyjęta przez CEN 7 grudnia 2007 r.

Zgodnie z Przepisami wewnętrznymi CEN/CENELEC członkowie CEN są zobowiązani do nadania Normie

Centrum Zarządzania: rue de Stassart, 36 B-1050 Brussels

Niniejszy dokument zastępuje EN ISO 13370:1998.

Zgodnie z Przepisami wewnętrznymi CEN/CENELEC do wprowadzenia niniejszej Normy Europejskiej są

Opracowane przykłady ilustrujące zastosowanie metod opisanych w niniejszej Normie Międzynarodowej są

Cieplne właściwości użytkowe budynków – Przenoszenie ciepła przez

– dla podziemi ogrzewanych – przy poziomie zewnętrznej powierzchni gruntu.

ISO 7345, Thermal insulation – Physical quantities and definitions

3 Terminy, definicje, symbole i jednostki

3.1 Terminy i definicje

UWAGA Ta przestrzeń może być ogrzewana lub nieogrzewana.

3.2 Symbole i jednostki

Symbol Wielkość Jednostka

A pole powierzchni podłogi m2

B' wymiar charakterystyczny podłogi m

c ciepło właściwe niezamarzniętego gruntu J/(kg·K)

dg całkowita grubość ekwiwalentna – grunt poniżej podłogi podniesionej m

dt całkowita grubość ekwiwalentna – podłoga typu płyta na gruncie m

dw całkowita grubość ekwiwalentna – ściana podziemia m

Hg współczynnik przenoszenia ciepła przez grunt w stanie ustalonym W/K

h wysokość powierzchni podłogi powyżej zewnętrznego poziomu gruntu m

P zewnętrzny obwód podłogi m

R opór cieplny m2·K/W

Rf opór cieplny konstrukcji podłogi m2·K/W

Rsi opór przejmowania ciepła na powierzchni wewnętrznej m2·K/W

Rse opór przejmowania ciepła na powierzchni zewnętrznej m2·K/W

U współczynnik przenikania ciepła między środowiskiem wewnętrznym a środo- W/(m2·K)

Ubf współczynnik przenikania ciepła podłogi podziemia W/(m2·K)

Ubw współczynnik przenikania ciepła ścian podziemia W/(m2·K)

U' efektywny współczynnik przenikania ciepła całego podziemia W/(m2·K)

w grubość ścian zewnętrznych m

z głębokość podłogi podziemia poniżej poziomu gruntu m

Φ wielkość strumienia ciepła W

l współczynnik przewodzenia ciepła niezamarzniętego gruntu W/(m·K)

r gęstość niezamarzniętego gruntu kg/m3

Ψg liniowy współczynnik przenikania ciepła związany z połączeniami ściana- W/(m·K)

Ψg,e liniowy współczynnik przenikania ciepła związany z izolacją krawędziową W/(m·K)

Przenoszenie ciepła przez grunt jest charakteryzowana przez:

– strumień ciepła związany z polem powierzchni podłogi, zależny od konstrukcji podłogi;

Roczny okresowy strumień ciepła, patrz 7.3 i Załącznik A.

5.1 Właściwości cieplne gruntu

c) w innych przypadkach stosować l = 2,0 W/(m·K) oraz rc = 2,0 × 106 J/(m3·K).

UWAGA W Załączniku G podano informacje o zakresie wartości właściwości gruntu.

Tablica 1 – Właściwości cieplne gruntu

Współczynnik Pojemność cieplna na

5.2 Właściwości cieplne materiałów budowlanych

5.3 Opory przejmowania ciepła

6 Temperatura wewnętrzna i dane klimatyczne

6.1 Temperatura wewnętrzna

a) roczna średnia temperatura wewnętrzna;

6.2 Dane klimatyczne

a) roczna średnia temperatura zewnętrzna;

7 Współczynnik przenikania ciepła i wielkość strumienia ciepła

7.1 Współczynnik przenikania ciepła