Ngày soạn: ………………..

ĐIỀU HÒA HOẠT ĐỘNG GEN

I. MỤC TIÊU: Sau khi học xong bài học, HS có khả năng:
1. Kiến thức:
- Nêu được khái niệm về điều hòa hoạt động gen
- Mô tả được cấu tạo và chức năng của từng thành phần trong Operon Lac và những yếu tố khác
liên quan
- Mô tả được hoạt động và ý nghĩa của Ope khi môi trường có đường và không có đường
- Phân tích được các yếu tố đột biến làm thay đổi hoạt động của các ope
2. Kĩ năng:
- Phân tích
- Quan sát sơ đồ và phân tích
3. Thái độ: Yêu thích khoa học và khám phá khoa học. Vận dụng kiến thức để giải quyết các vấn
đề của thực tế
4. Phát triển năng lực của học sinh:
- Năng lực tự học: HS tự xem các video và hiểu cũng như mô tả cách rõ ràng các quá trình điều
hòa hoạt động gen của operon Lac
- Năng lực giải quyết các vấn đề
- Năng lực khai thác thông tin mạng.
II. ĐỒ DÙNG VÀ CÁC PHƯƠNG TIỆN DẠY HỌC:
1. Phương tiện: Tranh ảnh, sơ đồ, và phiếu học tập
2. Phương pháp: Vấn đáp phát hiện, thuyết trình, hoạt động nhóm
III. TIẾN TRÌNH LÊN LỚP:
1. Ổn định tổ chức lớp: Kiểm tra sĩ số lớp
2. Kiểm tra bài cũ: Hệ thống các câu hỏi nhỏ
3. Thực hiện bài dạy:
Hoạt động 1.. KHỞI ĐỘNG
Mục tiêu: HS nhận thức được vấn đề cần tìm được trong bài học
Bước 1.
GV cho học sinh nghe một bản nhạc của một dàn hợp xướng đang biểu diễn? Tại sao cần nhạc
trưởng?
Trong tế bào một cơ thể có rất nhiều gen, nếu các gen luôn luôn hoạt động giống nhau thì kết quả
của sự phát triển sẽ như thế nào? Làm thế nào để một cơ thể phát triển phù hợp ở từng giai đoạn?
Bước 2. Thảo luận
HS thảo luận theo bàn để tìm đáp án cho tình huống mà giáo viên yêu cầu
Bước 3. Báo cáo
Bước 4. Giáo viên nhận xét và kết luận

Hoạt động 2. HÌNH THÀNH KIẾN THỨC

Hoạt động của giáo viên và học sinh Nội dung bài học
Nội dung 1. Khái niệm về điều hòa hoạt I. Khái niệm điều hòa hoạt động của gen
động gen - Điều hòa hoạt động gen là điều hòa lượng sản
Mục tiêu: Hiểu được khái niệm điều hòa phẩm mà gen qui định
hoạt động gen
Bước 1.
Vẽ lại cấu trúc chung của một gen cấu trúc?
Nêu lại khái niệm về gen?

Giải thích tại sao lại gọi là Operon Lac.

Bước 2. tìm hiểu sgk
Bước 3. Trả lời
Bước 4. Giáo viên nhận xét
Nội dung 2. Điều hòa hoạt động gen ở
sinh vật nhân sơ
Bước 1. Chuyển giao
Vẽ các thành phần của một opron Lac và
giải thích chức năng của từng thành phần?
II. Điều hòa hoạt động gen ở sinh vật nhân sơ
Theo mô hình Operon Lac của Mono - Jaccop
1. Operon Lac
a. Cấu tạo:

+ Vùng khởi động P: Là vùng trình tự Nu đặc biệt

liên kết với enzim phiên mã để khởi động PM
+ Vùng vận hành O: là nơi liên kết với Pro ức chế
để ngăn cản phiên mã
+ Vùng cấu trúc(có 3 gen Z, Y, A): Mang thông
tin qui định tổng hợp các loại pro dùng để sử dụng
đường Lactoz.
GV. Những thành phần tham gia vào điều b. Những yếu tố tham gia vào điều hòa Ope Lac
hòa operon Lac là thành phần nào? + Gen điều hòa:
- Vị trí: Nằm ngoài ope lac
Bước 2. Thảo luận - Chức năng: mang thông tin qui định tổng hợp
pro ức chế
GV yêu cầu hoạt động nhóm. Nhóm theo
từng bàn. + Chất cảm ứng( chất tín hiệu): Đường lactoz
Hoàn thành những phần còn thiếu trong sơ 2. Hoạt động của ope Lac:
đồ hoạt động của gen khi môi trường có a. Khi môi trường không có đường Lactoz:
đường Lactoz và khi không có đường P O Z Y A
Lactoz. Giải thích cơ chế hoạt động? ?
Thời gian: 3 phút ?
Bước 3. Báo cáo
Đại diện một số nhóm lên trình bày. Các ? ?
nhóm khác nghe và bổ sung hoặc đặt câu
hỏi . ?

KL: Khi không có đường lactoz thì quá trình

phiên mã của các gen Z,Y, A không diễn ra.
Điều hòa hoạt động gen ở sinh vật nhân sơ Tiết kiệm năng lượng và vật chất
chủ yếu diễn ra ở cấp độ nào? b. Khi môi trường có đường lactoz:
?
Bước 4. Kết luận ?
?

Operon là gì? Ý nghĩa của nó?
Vì sao điều hòa hoạt động gen ở sinh vật
?
+ ?
Kết luận: Khi môi trường có đường LT thì các
gen được hoạt động tạo ra các loại Pro cần thiết
cho việc tiêu thụ đường LT
Chú ý: Điều hòa hoạt động gen ở sinh vật nhân sơ
diễn ra chủ yếu ở cấp độ phiên mã
2. Operon:
- KN: Một số gen có chung một vùng khởi động
P, điều hòa O và chịu sự điều hòa của cùng một
gen tập hợp lại tạo ra operon
nhân thực phức tạp hơn ở sinh vật nhân sơ? - Ý nghĩa: Các gen có chức năng gần nhau thì
cùng sử dụng chung một vùng điều hòa để cùng
hoạt động thuận lợi

Hoạt động 3.LUYỆN TẬP

Mục tiêu: Củng cố lại kiến thức đã học
Bước 1. Chuyển giao nhiệm vụ
Xác định tính đúng, sai của các khẳng định sau:
1. Một operon gồm có các vùng khởi động, vùng vận hành, vùng mã hóa và vùng kết thúc.
2. Đường lactoz là chất cảm ứng có tác dụng làm cho pro ức chế bị bất hoạt
3. Khi môi trường không có đường lactoz thì các enzim phiên mã không bám được vào vùng khởi
động P
4. Chỉ khi môi trường có đường Lactoz thì gen điều hòa R mới phiên mã và dịch mã tạo Pro ức
chế
5. Một trong 3 gen cấu trúc Z, Y, A có gen mang thông tin qui định E phân giải đường Lactoz
6. Khi operon Lac phiên mã tạo ra 3 phân tử mARN
7. Khi Operon lac hoạt động tạo ra 1 loại chuỗi PP
Bước 2. Thảo luận
HS thảo luận nhanh trong thời gian ngắn
Bước 3. Báo cáo
HS trả lời các câu hỏi ngắn
Bước 4. Kết luận
Hoạt động 4. VẬN DỤNG VÀ MỞ RỘNG
Tìm hiểu điều hòa hoạt động gen ở sinh vật nhân thực

IV. Rút kinh nghiệm:

………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………