GEED 10113

PAGSASALIN SA
KONTEKSTONG
FILIPINO
SECOND SEMESTER A.Y. 2021-2022
MGA BATAYANG
KAALAMAN SA
PAGSASALIN
YUNIT 1
Kahulugan ng Pagsasalin
Ayon kay C. Rabin , 1958:
“Ang pagsasaling-wika ay
isang proseso kung saan
ang isang pahayag, pasalita
man o pasulat, ay
nagaganap sa isang wika at
ipinapalagay na may
katulad ding kahulugan sa
isang dati nang umiiral na
pahayag sa ibang wika.”
Ayon naman kay E. Nida,
1959/1966 “Ang
pagsasaling-wika ay muling
paglalahad sa pinagsalinang
wika ng pinakamalapit na
natural na katumbas ng
orihinal ang mensaheng
isinasaad ng wika, una;y
batay sa kahulugan, at
ikalawa’y batay sa istilo.”
3
Kahulugan ng Pagsasalin

Sa simpleng salita, “Ang “Ang Pagsasalin ay isang proseso

pagsasaling-wika ay ang ng paglilipat ng mga salita o
mensahe sa, kalapit na
pagsasalin o paglilipat sa katumbas na diwa na gamit ang
pinakamalapit na katumbas ibang wika ayon kay (Griarte,
na mensahe ng tekstong 2014).” “Ang Pagsasalin ay
isinalin sa wika o paglalahad sa tumatanggap ng
diyalektong wika ng pinakamalapit na
pinagsasalinan.” natural na katumbas ng
mensahe ng simulang wika, Una
ay sa kahulugan at Pangalawa ay
sa estilo ayon kay (Eugene Nida,
1964).

4
Kahulugan ng Pagsasalin
Sa pagsasaling wika dapat isinasaalang-
alang ang diwa o konteskto at ang
balarila o gramatika ng dalawang wika.
Dapat isinasaalang-alang din ang
pamamaraan ng pagsulat o estilo
upang hindi mabago ang diwa ng
tekstong isasalin. Kadalasan nagiging
kamalian sa pagsasalin, ang pagsasalin
ng salita-sa-bawat-salita sapagkat ang
pagsasalin sa ganitong paraan ay
maaring hindi mabigyang pansin ang
diwa, estilo at balarila. Dapat maging
maingat sa pagsasalin upang mapanatili
ang diwa ng orihinal ng teksto.
Ang pagsasalin ay paglilipat ng isang
akda sa pinakamalapit na diwa mula
sa simulaang lengguwahe (source
text) patungo sa tunguhang
lengguwahe (target text). Ang
tagasalin ay nararapat na may
kaalaman sa simulaang lengguwahe
at mas may sapat na kaalaman sa
tunguhang lengguwahe upang
maayos na maisalin ang teksto.
5
Kahulugan ng Tagasalin

Isang manunulat na lumilikha ng kanyang ideya para sa

mambabasa. Ang kabihan lamang niay at ng orihinal na may-akda,
ang ideyang kanyang ipinapahayag ay mula sa orihinal na may-akda
(Enami 1997). Iang tao ana ng gawa ay isalin ang salita, lalo na ang
nakasulat sa wikang nais paglipatan (Cambridge).

6
Katangian ng Tagasalin

• Sapat na kaalaman sa dalawang kasangkot sa pagsasalin.

• Sapat na kaalaman sa paksang isasalin.
• Sapat na kaalaman sa kultura ng dalawang bansang kaugnay sa
pagsasalin.
• Sapat na kaalaman sa gramatika ng wikang kasangkot sa
pagsasalin.
• Sapat na kaalaman sa pampanitikang paraan ng pagpapahayag.

7
Ang Tungkulin ng Tagasalin
May mga nagsasabi na ang mga
tagasalin ay karaniwang “writer
manque” o bigong
manunulat.Maraming tagasalin
na makapagsisinungaling sa
birong ito, mga kilalang
manunulat at makata na may
sariling pangalan sa paglikha ng
orihinal na akda ngunit
pumalaot pa rin sa pagsasalin.
Bakit? Marahil, sapagkat
nakikita nilang isang hamon
ang mailipat sa ibang wika ang
matatayog na kaisipan at
maririkit na pananalita ng
ibang awtor. O kaya’y ibig
nilang ibahagi ang kasiyahang
pampanitikan sa ibang hindi
nakakabasa ng wika ng orihinal
na awtor.
8
TATLONG TUNGKULIN NG TAGASALIN
Tungkulin ng tagasalin na
maging tapat sa kanyang
awtor, na ang pagiging tapat
ay nangangahulugan ng
paglilipat sa wikang
pinagsasalinan ng tunay na
mensahe at kahulugan ng
awtor. Walang karapatan ang
isang tagasalin na bawasan o
dagdagan ang sinasabi ng
kanyang awtor. Maaari siyang
magdagdag ng salita, o
magdagdag ng paliwanag,
ngunit hindi niya saklaw ang
kahulugang ibig ipaabot ng
orihinal na awtor.
Tungkulin din ng tagasalin na
maging tapat sa kanyang mga
mambabasa, na ang pagiging
tapat ay nangangahulugan ng
pagsisikap na maihatid dito
ang tunay na kahulugan ng
orihinal na awtor. Sapagkat
ang mga mambabasa ng salin
ay hindi nakakabasa o hindi
nakakaintindi ng wika ng
orihinal, nasa mga kamay ng
tagasalin ang buhay ng isang
akda – magiging maganda
lamang ito sa ibang wika kung
tapat ang tagasalin sa
kanyang tungkulin sa
kanyang mga mambabasa.
Tungkulin ng tagasalin sa kanyang
sining. Ang pagsasalin ay hindi
lamang isang siyensiya o agham,
kundi isa ring sining, lalo pa kung
pampanitikang akda ang isinasalin.
Nakaatang sa balikat ng tagasalin
ang tagumpay o pagkabigo ng
isang salin” tungkulin niya,
samakatwid, na lumikha sa isang
panibagong wika ng isang
panibagong likhang sining. Sabi
nga ni Dante Gabriel Rosetti, “to
endow a fresh nation, as far as
possible, with one more possession
of beauty.” Sa ganitong paraan,
ang isang tagasalin ay nagiging
isang tagalikha, tulad din ng
orihinal na awtor.
9
KAHALAGAHAN NG TAGASALIN

• Ang pagsasalin ay nakatutulong sa pagbibigay ng mga bagong kaalaman sa isang

lugar. Sa pagsasalin ng teksto nagkakaroon tayo ng kaalaman sa iba’t ibang
lengguwahe. Mahalaga sa pagsasalin na malaman ang kasaysayan at kultura ng
tekstong pinagmulan upang malaman ang wastong gamit ng wika at balarila ng
teksto.
• Kailangan din ito upang maunawaan ang mga salita na ginamit sa panahon kung
kailan nagawa ang akda. Sa paglipas ng panahon ang mga salita ay nagkakaroon
ng iba’t ibang kahulugan o di kaya’y may mga salitang hindi na nagagamit sa
panahon ngayon. Pagpapakilala sa mga bagong mambabasa ng isang akdang
itinuturing na makabuluhan ng isa o ng ilang tao.

• Kailangan maging maingat sa pagsasalin ng mga teksto na madami ng nakabasa

upang sa pagpapakilala nito sa ibang wika ay hindi mabalewala ang orihinal na
estilo. Mahalaga sa pagsasalin na isaalang-alang ang mga mambabasa dahil dito
mas mapapalawak ang nakakaunawa ng tekstong isasalin.
• Nagkakaroon din ng pagkakaunawaan at interaksiyon ang dalawang wika.
Nagagamit ang pagsasalin upang makabuo ng panibagong interaksyon sa pagitan
ng magkaibang lugar. Nakakatulong din ito upang maunawaan ang wika, kultura at
kasaysayan ng ibang lugar gamit ang iba’t ibang teksto o akda.

10
KATANGIAN NG TAGASALIN

• “Kailangang katulad na katulad ng orihinal ang diwa, ang estilo at paraan ng

pagsulat ay katulad ng sa orihinal at taglay ang “luwag” at “dulas” ng pananalitang
tulad ng sa orihinal, upang hangga’t maaari ay mag paraang orihinal (Santiago,
1976).” “Kailangang meaning-based na nangangahulugang dapat itong
magpahayag ng tamang kahulugan o diwa ng orihinal sa tunay na porma ng pokus
ng wika. (Lacson,1984).”

• Dapat sa pagsasaling wika isinasalang-alang ang orihinal na teksto. Dapat maging

batayn nito ang diwa, himig at anyo ng teksto upang magparaang orihinal parin ang
tekstong isinalin. Dapat din na may sapat nakaalaman ang tagasalin sa mga salita
na ginamit sa teksto upang hind maging dahilan ng iba-ibang pagkahulugan ng
mga salita.

11
KATANGIAN NG TAGASALIN

• Kailangan sa pagsasalin na alamin ang kultura at wika ng lugar na pinagmulan at

pagsasalinan upang maging tama ang bawat salitang gamit sa teksto. “Kailangang
kumakatawan ito sa orihinal nang hindi nilalapastangan ang wikang kinasalinan
(Medina, 1988).” Mahalaga ito sapagkat may mga salitang magkatulad ngunit
magkaiba ng kahulugan.

• “Kailangang may sensibilidad, naipahahayag ang nilalaman at paraan ng orihinal,

may natural at madulas na ekspresyon at tumutugon sa pagtanggap na tulad ng
orihinal (Nida, 1964).” Isang katangian ng mahusay na salin ay dapat may
sensibiladad at paggalang mula sa orihinal teksto. “Kailangang matagumpay na
matamo ang layuning maipahatid ito sa kinauukulang target (Nida, 1976).”
Maituturing na mahusay na salin kapag ito naunawaan ng mga mambabasa at
napanatili nito ang diwa, anyo at estilo ng tekstong pinagmulan.

12
MGA KATANGIANG DAPAT TAGLAYIN NG ISANG TAGASALIN
1. Kasanayan sa Pagbasa at
Panunuri
-Paulit-ulit na pagbása sa
akda hanggang lubos na
maunawaan ang nilalaman
nito
-Pagpapasya kung paano
tutumbasan ang bawat salita
lalo na iyong mga salitang
siyentipiko, teknikal, kultural at
may higit sa isang kahulugan
-Pag-unawa sa antas ng
wikang ginamit, estilo ng may-
akda, kulturang nakapaloob sa
teksto, at iba pang katangiang
lampas sa estruktura
2. Kasanayan sa Pananaliksik
Kasama rito ang:
-paghahanap sa kahulugan
ng di-pamilyar na mga salita
sa mga sanggunian
(diksiyonaryo, ensiklopidya, at
iba pa)
-pananaliksik tungkol sa
bakgrawnd ng may-akda,
kulturang nakapaloob sa akda,
atbp.
-pagkilala sa target na mga at sa estruktura ng mga ito
mambabása
3. Kasanayan sa Pagsulat
-Ito ang masalimuot ng
proseso ng paglikha ng salin
at patuloy na rebisyon nito
upang ganap na maging
natural sa TL at sa
mambabása.
-Pagsunod sa mga tuntuning
panggramatika (hal.,
Ortograpiyang Pambansa)
-Kaalaman sa dalawang
wikang sangkot sa pagsasalin
-Pag-aayon ng kaayusan ng
salita at pangungusap sa
estruktura ng TL
13
Mga Batayang Kaalaman sa Wikang Filipino, Lokal na Wika at Banyagang Wika

• Pinakagamitin at popular ang kahulugan ng wika na ibinigay ng lingguwistang si

Henry Gleason (mula sa Austero et al. 1999). Ayon sa kanya, ang wika ay
masistemang balangkas ng sinasalitang tunog na pinipili at isinasaayos sa paraang
arbitraryo upang magamit ng mga taong kabilang sa isang kultura. Sa aklat nina
Bernales et al. (2002), mababasa ang kahulugan ng wika bilang proseso ng
pagpapadala at pagtanggap ng mensahe sa pamamagitan ng simbolikong cues na
maaaring berbal o di-berbal. Samantala, sa aklat naman nina Mangahis et al.
(2005), binanggit na may mahalagang papel na ginagampanan ang wika sa
pakikipagtalastasan. Ito ang midyum na ginagamit sa maayos na paghahatid at
pagtanggap ng mensahe na susi sa pagkakaunawaan.

14
Mga Batayang Kaalaman sa Wikang Filipino, Lokal na Wika at Banyagang Wika

• Marami pang Pilipinong dalubwika at manunulat ang nagbibigay ng kanilang

pakahulugan sa wika. Ayon sa mga edukador na sina Pamela Constantino at
Galileo S. zafra (2000), ‘ang wika ay isang kalipunan ng mga salita at ang
pamamaraan ng pagsasama-sama ng mga ito para magkaunawaan o makapag-
usap ang isang grupo ng mga tao.”
• Binanggit ng Pambansang Alagad ng Sining sa Literatura na si Bienvenido
Lumbera (2007) na parang hininga ang wika. Gumagamit tayo ng wika upang
kamtin ang bawat pangangailangan natin. Para naman sa linggguwistang si
Alfonso O. Santiago (2003), “ang wika ang sumasalamin sa mga maithiin, lunggati,
pangarap, damdamin, kaisipan o saloobin, pilosopiya, kaalaman at karunungan,
moralidad, paniniwala at mga kaugalian ng tao sa lipunan.”

15
Mga Batayang Kaalaman sa Wikang Filipino, Lokal na Wika at Banyagang Wika

• Ang wika ay Sistema ng komunikasyon ng mga tao sa pamamagitan ng mga

pasulat o pasalitang simbolo. Ayon sa UP Diksyunaryong Filipino (2001) ang wika
at “lawas ng mga salita at Sistema ng paggamit sa mga ito na laganap sa isang
sambayanan na may iisang tradisyong pangkultura at pook na tinatahanan.”
• Sa pangkalahatan, batay sa mga kahukugan ng wika na tinalakay sa itaas,
masasabi na ang wika ay kabuuan ng mga sagisag na binubuo ng mga tunog na
binibigkas o sinasalita at ng mga simbolong isinusulat. Sa pamamagitan ng wika,
nagkakaunawaan, nagkakaugnay, at nagkakaisa ang mga tao. Kasangkapan ang
wika upang maipahayag ng tao ang kaniyang naiisip, maibahagi ang kanyang mga
karanasan at maipadama ang kanyang nararamdaman. Gayundin, bawat bansa ay
may sariling wikang nagbibigkis sa damdamin at kaisipan ng mga mamamayan
nito. Sa wika nasasalamin ang kultura at pinagdaanang kasaysayan ng isang bansa.

16
Mula sa mga katuturang nabanggit, mahahango
natin ang mga pangunahin at unibersal na
katangian ng wika:
1.Ang wika ay masistemang balangkas.
• Lahat ng wika sa daigdig ay
sistematikong nakasaayos sa isang tiyak
na balangkas. Walang wika ang hindi
nakaayon sa balangkas na ito. Lahat ng
wika ay nakabatay sa tunog. Ponema
ang tawag sa makahuugang tunog ng
isang wika samantalang Ponolohiya
naman ang tawag sa makaagham na
pag-aaral ng mga ito. Kapag ang
ponemang ito ay pinagsama, maaaring
makabuo ng maliit na yunit ng salita na
tinatawag na morpema.
• Ang morpemang mabubuo ay maaaring
isang salitang-ugat, panlapi, o morpemang
ponema tulad ng ponemang /a/ na sa wika
natin ay maaaring magpahiwatig ng
kasariang pambabae. Morpolohiya naman
ang tawag sa makaagham na pag-aaral ng
mga morpema. Samantala, kapag ang mga
salita ay ating pinag-ugnay-ugnay, maaari
naman tayong makabuo ng mga
pangungusap.
• Sintaksis ang tawag sa makaagham na pag-
aaral ng mga pangungusap. Kapag
nagkaroon na ng makahulugang palitan ng
mga pangungusap ang dalawa o higit pang
tao ay nagkakaroon na ng tinatawag na
diskurso.
17
Mula sa mga katuturang nabanggit, mahahango
natin ang mga pangunahin at unibersal na
katangian ng wika:
2.Ang wika ay sinasalitang tunog.
• Hindi lahat ng tunog ay wika sapagkat
hindi lahat ng tunog ay may kahulugan.
Sa tao, ang pinakamakahulugang tunog
na nililikha natin at kung gayo’y
kasangkapan ng komunikasyon sa halos
lahat kung hindi man lahat ng
pagkakataon ay ang tunog na sinasalita.
• Samaktuwid, ito ang mga tunog na nalilikha
ng ating aparato sa pagsasalita na
nagmumula sa hanging nanggagaling sa
baga o ang pinanggagalingang lakas o
enerhiya, nagdaraan sa pumapalag na bagay
na lumilikha ng tunog o artikuladir at mino-
modify ng resonador.
18
Mula sa mga katuturang nabanggit, mahahango
natin ang mga pangunahin at unibersal na
katangian ng wika:
3.Ang wika ay pinipili at isinasaayos.
• Sa lahat ng pagkakataon, pinipili natin
ang wikang ating gagamitin. Madalas,
ang pagpili ay nagaganap sa ating
subconscious at magkaminsan ay sa
ating conscious na pag-iisip.
• Bakit lagi nating pinipili ang wikang
ating gagamitin?
• Upang tayo’y maunawaan ng ating kausap.
Hindi maaaring ipagpilitan nating gamitin
ang isang wikang hindi nauunawaan ng ating
kausap. Gayon din ang ating kausap, hindi
niya maaaring ipagpilitan ang wikang hindi
natin batid. Tayo, ang ating kausap o ang
pareho ay kailangang pumili ng komong wika
kung saan tayo magkakaunawaan.
Samantala, upang maging epektibo naman
ang komunikasyon, kailangang isaayos natin
ang paggamit ng wika.
19
Mula sa mga katuturang nabanggit, mahahango
natin ang mga pangunahin at unibersal na
katangian ng wika:

4.Ang wika ay arbitraryo. • Ngunit, samantalang ang bawat komunidad

• Kung ipinapalagay na ang wika ay
arbitraryo, ano ang paliwanag sa pahayag
na ito? Ayon kay Archibald A. Hill (sa
Tumangan, et al., 2000), just that the
sounds of speech and their connection
with entities of experience are passed on
to all members of any community by
older members of that community.
• Kung gayon, ang isang taong walang
ugnayan sa isang komunidad ay hindi
matututong magsalita kung paanong ang
mga naninirahan sa komunidad na iyon
ay nagsasalita sapagkat ang esensya ng
wika ay panlipunan.
ay nakabubuo ng mga sariling
pagkakakilanlan sa paggamit ng wika na
ikinaiiba nila sa iba pang komunidad, bawat
indibidwal ay nakadedebelop din ng sariling
pagkakakilanlan sa pagsasalita na ikinaiiba
niya sa iba pa, sapagkat bawat indibidwal ay
may sariling katangian, kakayahan at
kaalamang hindi maaaring katulad ng sa iba.
After all, no two individuals are exactly alike.

20
Mula sa mga katuturang nabanggit, mahahango
natin ang mga pangunahin at unibersal na
katangian ng wika:

5.Ang wika ay ginagamit.

• Ang wika ay kasangkapan sa komunikasyon at katulad ng iba pang

kasangkapan, kailangang patuloy itong ginagamit. Ang isang
kasangkapang hindi ginagamit ay nawawalan na ng saysay, hindi ba?
Gayon din ang wika. Idagdag pa na kapag ang wika ay hindi na ginagamit,
ito ay unti-unting mawawala at tuluyang mamamatay. Ano ang saysay ng
patay na wika? Wala.

21
Mula sa mga katuturang nabanggit, mahahango
natin ang mga pangunahin at unibersal na
katangian ng wika:
6.Ang wika ay nakabatay sa kultura.
• Paanong nagkakaiba-iba ang mga wika
sa daigdig? Dahil sa pagkakaiba-iba ng
mga kultura ng mga bansa at mga
pangkat. Ito ang paliwanag kung bakit
may mga kaisipan sa isang wika ang
walang katumbas sa ibang wika sapagkat
wala sa kultra ng ibang wika ang
kaisipang iyon ng isang wika.
• Pansinin natin ang pagkakaiba ng Ingles at
Filipino. Ano-ano ang iba’t ibang anyo ng ice
formations sa Ingles? Ano ang katumbas ng
mga iyon sa Filipino? Maaaring yelo at
nyebe lamang. Ngunit ano ang katumbas
natin sa iba pa? Wala, sapagkat hindi naman
bahagi ng ating kultura ang glacier, icebergs,
frost, hailstorm at iba pa.
• Samantala, ano naman ang katumbas sa
Ingles ng ating palay, bigas at kanin? Rice
lamang, hindi ba? Bakit limitado ang
bokabularyong Ingles sa pagtutumbas ng
mga salitang sagrado ng kulturang
agrikultural? Hindi iyon bahagi ng kanilang
kultura.
22
Mula sa mga katuturang nabanggit, mahahango
natin ang mga pangunahin at unibersal na
katangian ng wika:

7.Ang wika ay nagbabago. • Samantala, kailangan ding lapatan ng mga

katawagan ang mga produkto ng pag-unlad
• Dinamiko ang wika. Hindi ito maaaring ng teknolohiya at sensya.
tumangging magbago. Ang isang wikang
stagnant ay maaari ring mamatay tulad • Bunga nito, ang ating wika ay nadaragdagan
ng hindi paggamit niyon. Paano ng mga bagong salita na hindi umiiral noon.
nagbabago ang wika? Ang isang wika ay May mga salita ring maaaring nawawala na
maaaring nadaragdagan ng mga bagong sapagkat hindi na ginagamit. Samantala,
bokabularyo. may mga salita naming nagkakaroon ng
bagong kahulugan.
• Bunga ng pagiging malikhain ng mga tao,
maaaring sila ay nakalilikha ng mga
bagong salita. Ang pinakamahusay na
halimbawa nito ay ang mga salitang
balbal at pangkabataan.

23
Mga Teorya at Metodo sa Pagsasalin

Ang teorya ng pagsasalin ay Halimbawa: Kahalagahan ng bantas

nauukol sa mga paraan ng
Hindi, puti. (No, it's white.)
pagsasalin na nararapat sa isang
text, at nakasalalay sa mga Hindi puti. (It's not white.)
teoryang pangwika. Ang teorya ng
pagsasalin ay may kinalaman sa
pinakamaliit na bantas o tanda
(tuldok, kwit,aytaliksatbp.),
gayundin sa panlahat na kahulugan
na parehong mahalaga sa isang
text.

24
Mga Teorya at Metodo sa Pagsasalin
Ayon kay Newmark (1988), "ang
pagsasaling- wika ay pagbibigay
kahulugan ng isang text sa ibang
wika sa paraang ninanais ng may-
akda."
Madalas na inaakala natin na ang
pagsasaling- wika ay isang payak na
pagsasabi ng isang bagay sa ibang
wika; ang tutuo ang pagsasaling-
wika ay isang masalimuot at
mahirap na gawain.
Masalimuot ang gawaing ito sapagkat
napakaraming bagay o factors ang
mga hadlang sa pagsasalin; tulad ng
kultura, kaugalian, kaayusang
panlipunan at marami pang iba.
Mahirap ang pagsasalin sapagkat
nakatali ito sa orihinal; dito ang
nagsasalin ay hindi malayang
magpasok ng kanyang sariling
kaisipan. Ang salin ay kinakailangang
nagtataglay ng diwa at kahulugan ng
isinalin. Hanggat maaari ito ay dapat
magmukhang natural.
25
Mga Teorya at Metodo sa Pagsasalin
Ang mga dayuhan ay may sariling
istrukturang pangwika, sariling
kalinangan, may ibang paraan ng
pag- iisip at paraan ng
pagpapahayag, ang lahat ng ito ay
dapat kilalanin ng nagsasalin na
mga balakid o hadlang na dapat
niyang bakahin.
Ayon kay Newmark (1988) walang
bansa, walang kultura ang lubhang
nakababata upang hindi tumanggap
sa makabagong kaisipan.
Samakatwid, ang pagsasalin ay laging
posible. Gayunpaman, dahil sa iba t
ibang katwiran, ang isinasalin ay
maaring magkaroon ng ibang dating
kaysa orihinal. Halimbawa maaring
ang pakay ng isang lathalain ay
ipakilala ang isang produkto subalit
ang pakay ng nagsasalin makahikayat
ng mamimili ng nasabing produkto.
26
Mga Teorya at Metodo sa Pagsasalin

Ang layon ng pagsasalin ay suriin ang lahat ng paraang posibleng pagpilian at

pagkatapos ay gumawa ng pagpapasya. Ang unang tungkulin ng nagsasalin ay
alamin at tukuyin ang kahulugan ng isang suliranin sa pagsasalin; pangalawa
ay ilahad ang lahat ng mga factors na dapat isaalang-alang sa paglutas sa
suliranin; pangatlo ay itala ang lahat ng posibleng pamamaraan; at huli ay
pagpasyahan ang pinakanararapat na paraan.

27
ELEMENTO NG PAGSASALIN (AYON KAY NEWMARK (1988)

1. Ang pagbibigay- diin sa mga mambabasa at kaayusan (setting). Dapat maging

natural ang dating ng salin upang madaling maunawaan at makapag- iwan ng
kakintalan sa mambabasa. Halimbawa dito ang pagsaalin ng Noli.
• Kapansin-pansin na ang mga salitang ginamit ni Poblete na nalathala noong 1907
ay malayo na o malaki ang pagkakaiba sa salin nina Sayo at Marquez sapagkat
malaki ang pagkakaiba ng mambabasa ni Poblete at mambabasa nina Sayo at
Marquez. Iba na rin ang kaayusang panlipunan na umiiral noon kaysa sa umiiral
ngayon.

2. Pagpapalawak ng paksa nang higit pa sa panrelihyon, panpanitikan, pang- agham

at teknikal, kasalukuyang kaganapan, publisidad, propagando o anumang paksa ng
panitikan.

3. Pagdaragdag sa mga text na sinasalin mula sa mga libro (kasama ang mga dula at
tula) hanggang sa mga artikulo, kasulatan, kontrata, tratado, batas, panuto,
patalastas, liham, ulat, mga form sa kalakalan, atbp.

28
ELEMENTO NG PAGSASALIN (AYON KAY NEWMARK (1988)

4. Istandardisasyon ng mga katawagan.

5. Pagbuo ng mga pangkat ng tagasalin at tagarebisa. Ang pagsasalin ay dapat gawin

ng grupo hindi lamng ng isang tao upang makuha ang pananaw ng nakararami at
hanggat maari ay magtalaga ng ibang tao na magrerebisa sa mga sinalin.

6. Magiging malinaw lamang ang dating (impact) lingwistika, sosyolingwistika, at

teorya ng pagsasalin kung ang mga tagapagsalin ay sasanayin sa mga politeknik at
unibersidad.

7. Ang pagsasalin ngayon ay ginagamit upang makapagpalaganap ng kaalaman para

lumikha ng unawaan sa pagitan grupo at mga bansa, gayundin ang paglaganap ng
kultura.

29
ELEMENTO NG PAGSASALIN (AYON KAY NEWMARK (1988)

Sa kabuuan, sinasabi ni Newmark na ang pagsasalin ay isang bagong disiplina, isang

bagong profesyon, isang lumang pakikihamok na nakatalaga sa iba t ibang layunin.

Ang Pagsusuri ng Text

Pagbasa ng Text

Sinisimulang ang pagsasalin sa pagbasa sa text sa dalawang kadahilanan: una,

upang maunawaan kung saan ito nauukol; pangalawa, upang suriin ito ayon sa
pananaw ng tagasalin na iba kaysa pananaw- dalubwika o kritikong- pampanitikan.

30
ELEMENTO NG PAGSASALIN (AYON KAY NEWMARK (1988)

Ang pag- unawa sa text ay nangangailangan ng lahatan at malalimang pagbasa.

Lahatan upang makuha ang buod para matukoy kung ano ang mga bagay na
kailangan sa pagsasalin na maaring gamiting sangunian tulad ng ensayklopidya,
texbuk, thesis, atbp.

Ang malalimang pagbasa ay nangangailangan ng masusing pagsusuri sa mga salita

na nakapaloob sa text para matukoy ang tiyak na kahulugan nito, matukoy ang mga
talinhaga, kolokyalismo, at neologism. Dapat malaman ang layunin at paraan kung
paano ito nasulat para matukoy ang karapat-dapat na paraan ng pagsasalin at para
matukoy ang tiyak at paulit- ulit na mga suliranin na kakaharapin sa pagsasalin.

31
SIYAM NA URI NG PAGSASALIN - (Virgilio Enriquez)
1.Saling-angkat/Direct
Borrowing – panghihiram ng
mga ideya o salita mula sa wika
ng ibang kulturang banyaga at
ang paggamit sa mga ideya at
salitang ito ayon sa orihinal nitong
kahulugan at ispeling.
Halimbawa:
1. persepsyon mula sa Latin
perception (Fugoso 1973)
2. amnesya mula sa Ingles na
amnesia
3. sikolohiya mula sa Kastila na
psicologia
4. mahal mula sa Bahasa
Malaysia na mahal
5. salin mula sa Javanese na
salin
2.Saling-Paimbabaw/Surface
Assimilation- naiiba ang ispeling
at pagbigkas ngunit nananatili ang
orihinal nitong kahulugan.
Halimbawa:
1. reimporsment mula sa
reinforcement
2. suggestment mula sa
suggestion
3. its depends mula sa it
depends
4. bolpen mula sa ballpen
5. tsaa mula sa cha
3.Saling-
Panggramatika/Grammatical
Translation—pag-iiba sa ispeling,
pagbigkas, “stressing” sa mga
pantig, at pag-iiba ng posisiyon
kapag ang katawagang
pansikolohiya ay dalawa o higit pa.
Halimbawa:
1. inter-aksyong sosyal ---- social
interaction
2. kumperensyang internasyunal
---- international conference
3. reaksyong abnormal----
abnormal reaction
4. socio-political movement----
kilusang sosyo-pulitikal
32
SIYAM NA URI NG PAGSASALIN - (Virgilio Enriquez)

4.Saling-Hiram/Loan 5.Saling –Likha/Word 6.Saling-

Translation—direktang Invention—paglikha ng mga Daglat/Accronyms/Abbreviation-
pagsasalin ng isang salitang bagong salita -- pagpapaikli ng mga salita at
banyaga sa sariling wika paggamit ng akronim

Halimbawa:
Halimbawa: Halimbawa:
1. punlay (punla ng buhay) para
1. paghuhugas-isip para sa sa “sperm” 1. PMA --- Philippine Military
brainwashing Academy o Pahinga Muna
2. banyuhay (bagong anyo ng Anak
2. alon ng tunog para sa sound buhay) “metamorphosis”
waves 2. NPA --- New People’s Army o
3. sari-gawa (sariling gawa) No Permanent Address
3. alon ng utak para sa brain “masturbation”
waves 3. TAPSILOG---Tapa-Sinangag-
4. balarila (bala ng dila) Itlog
4. susing-panalita para sa “grammar”
keynote speaker 4. HD --- hidden desire

33
SIYAM NA URI NG PAGSASALIN - (Virgilio Enriquez)
7.Saling-Tapat/Parallel
Translation--- pagiging tapat sa
orihinal na ideya o kahulugan;
kung ano ang aktwal na salitang
panawag sa tunguhang
lenggwahe para sa tinutukoy na
ideya, iyon ang gagamitin”
Halimbawa:
1. “social interaction” (tumutukoy
sa relasyon ng tao na
nakapaloob sa isang
relasyon, maaari nating
gamiting panumbas ang
“pakikisalamuha” at hindi
lamang basta
“pakikipagkapwa”)
2. “aso” para sa “dog”
3. “panaderya” para sa “bakery”
8.Saling-Taal/Indigenous-Concept
Oriented Translation)— manghihiram ng
mga banyagang konsepto na isinasaisip
ang katumbas nito sa wikang Filipino o sa
katutubong konsepto;
Halimbawa: Mga antas ng interaksyon o
levels of interaction
1. Pakikitungo (transaction/civility
with)
2. Pakikisalamuha (inter-action with)
3. Pakikilahok ( joining/participating
with)
4. Pakikibagay (in-conformity with/in-
accord with)
5. Pakikipagpalagayan/Pakikipagpalag
ayang-loob (being-in
6. rapport/understanding/acceptance
with)
7. Pakikisangkot (getting involved)
8. Pakikiisa (being one-with)
9.Saling-Sanib/ Amalgamated
Translation--- bihira nating ibahin
ang anyo ng mga salitang galing
sa iba’t ibang katutubong wika ng
Pilipinas o di kaya’y wikang
banyaga na napasok na sa
bokabularyong Filipino;
Halimbawa:
1. “mahay” at “pagsinabtanay” ng
Cebuano
2. “gahum” (Cebuano) para sa
hegemony
3. “hinupang” (Hiligaynon) para
sa adolescence
4. “bising” (Palawan squirrel)
5. “basad” (Tagbanuwa)
“underworld
34
Mga Hakbang sa Paghahanda sa
Pagsasalin

35
Mga Hakbang sa Paghahanda sa Pagsasalin

Pagpili ng teksto

• Gabay sa pagpili: Justin O’ Brien (sinipi ni Nida 1964,151), “one should never translate
anything one does not admire,” at hanggat maaari, “ a natural affinity should exist
between translator and translated”. Personal na pagsasalin-ang tagasalin ay dapat gabayan
ng sariling panlasa, ang tekstong nakaantig sa kanyang damdamin, ang panulat na umani
ng kanyang paghanga ay mas madaling isalin kaysa isang tekstong hindi niya gusto.
• Magiging matagumpay ang pagsasalin kung ang orihinal ay “nadama” ng
tagapagsalin, “Pumintig” sa kanyang puso at umantig sa kanyang hangaring
mailipat sa ibang lennguahe upang maging bahagi ng panitikang salin sa ibang
wika.

36
Mga Hakbang sa Paghahanda sa Pagsasalin

Pagpili ng teksto

• Metempsychosis/ transmigration of the soul- ugnayang ng orihinal na awtor at

tagasalin,sa tanging ugnayang ito waring “Lumilipat” ang kaluluwa ng una sa huli
o kaya’y ang tagasalin ang pumapaloob sa isipan ng awtor upang maramdaman
din niya ang damdamin ng awtor; nagiging madali ang muling pagsulat ng orihinal
na akda. Ang pagkagustong isalin ang isang akda ang dapat na maging
mahalagang pamantayan sa alinmang pagsasalin.
• Kung propesyunal na tagasalin (o kung pagsasalin ang ikinabubuhay), kadalasan
na ang propesyunal na tagasalin (o kung pagsasalin ang ikinabubuhay), kadalasan
na ang nagpapasalin ang pumipili ng tekstong gusto o kailangan niyang ipasalin.
Ngunit ganitong pangyayari, masasabing may laya pa ring pumili ang tagasalin
dahil nasa kanya ang pagpapasya kung tatanggapin o hindi ang tekstong
ipinasasalin.
37
Mga Hakbang sa Paghahanda sa Pagsasalin

Pagbasa ng teksto

• Bago isulat ang unang salitang salin, kailangan munang mabasa ng tagasalin ang
tekstong SL. Paano magbasa ang isang tagasalin? Iba bang pamamaraan ng
pagbasa ang kailangan niyang ilapat sa tekstong isasalin?

38
Mga Hakbang sa Paghahanda sa Pagsasalin

Pagbasa ng teksto

Pagsusuri at interpretasyon ng tekstong isasalin

Kasabay ng panimulang pagbasa ang pagsusuri at pagpapakahulugan sa tekstong SL.
Sa yugtong ito, Kailangang tiyakin ng tagasalin ang uri ng teksto upang makaisip siya
ng angkop na estratehiyang ilalapat niya sa pagsasalin. Mahalaga rin ang pagsusuri
sa nilalaman nang sa gayon ay matiyak kung anong pagpapakahulugan ang
pinakaangkop para isang partikular na teksto.

39
Mga Hakbang sa Paghahanda sa Pagsasalin

Pagbasa ng teksto

Pagsasaliksik sa awtor at sa tekstong isasalin

Upang lubusang maunawaan ng tagasalin ang tekstong isinasalin, lalo’t kung ito’y
pampanitikan, makatutulong ang pananaliksik sa talambuhay ng awtor at pagbasa
sa iba pang mga obra nito. Tinawag ito ng isang tagasalin ng mga dula , Si Jerry
Respeto (2004), na “pagkapa sa Orihinal” “Anumang larangan ang isasalin,
mahalagang simulan ang proyekto sa pamamagitan ng lubos na pag-unawa sa
teksto nito… mahirap magsalin ng isang akdang banyaga kapag walang kabatiran
ang tagasalin hinggil sa pinagmumulan ng may-akda at kaligirang panlipunang
pinagluluwalan ng akda. Ang kakulangang ito ay tila isang paglangoy sa dagat nang
walang anumang kaalaman hinggil sa hangganan nito.

40
Mga Hakbang sa Paghahanda sa Pagsasalin

Pagbasa ng teksto

Gaya nga ng sabi ni Balmaseda, mahalaga para sa isang tagasalin ang disiplina ng
pagbabasa. Ito ang mag-aakay sa tagasalin upang makilala nang lubusan ang
tekstong isinasalin dahil maituturing ang mga ito na susi tungo sa pagtuklas ng
bagong kaalaman.”
Ayon kay Michael Scott Doyle (1993) nang isalin niya sa Ingles ang maiikling
kuwento ng kilalang manunulat na Kastila na si Ana Maria Matute nakatulong sa
maraming pagkakataon ang pagkonsulta sa nasabing awtor sa pagbibigay linaw sa
konteksto upang maging mahusay ang salin.

41
Mga Hakbang sa Paghahanda sa Pagsasalin

Pagbasa ng teksto

Salungat ito sa sinabi ng kilalang awtor at kritiko, si Roland Barthes na ang isang
akda ay may sariling buhay na “hiwalay sa patay na awtor.” Ito’y dahil naniniwala ang
maraming kritiko pampanitikan na ang mambabasa ang dapat magpakahulugan sa
isang akda at wala nang pakialam ang awtor ano man ang maging interpretasyon ng
mambabasa sa kanyang sinulat; ang teksto hindi ang awtor ang dapat magsalita.
Idinagdag ni Doyle na ang ganitong pakonsuta sa awtor ay maaring maging
komplikado sa kaso ng mga awtor na aakalang kabisado nila ang TL gayong hindi
naman. Maaring magbunga io ng bulag na pagsunod ng tagasalin sa mga mungkahi
ng awtor, sa halip ng pakikinig sa sarili. Walang nagging problema si Doyle kay
Matute sapagkat hindi marunong ng Ingles ang nasabing manunulat.

42
Mga Hakbang sa Paghahanda sa Pagsasalin

Pagbasa ng teksto

Margaritis (1993) –nakatulong sa kanya ang personal na buhay ng manunulat sa

kanyang pagsasalin ng tulang “ The Next Table” ng makatang Griyego na si C.P.
Cavafy. Ipinaliwang niya kung paanong nawala ang ambiguity o dalawang kahulugan
sa kanyang salin ng tula. Sa Griyego, kasama na sa anyo ng pandiwa ang panauhan
at kailanan kaya hindi na kailangan ng panghalip upang isaad ang taong gumagawa
ng kilos na isinasaad ng pandiwa kaya hindi na kailangan pang tukuyin pa ang layon
ng pandiwa.

43
Mga Hakbang sa Paghahanda sa Pagsasalin

Pagbasa ng teksto

He must be barely twenty-two years old— yet I’m certain that almost that many
years ago. I enjoyed the very same body. It isn’t erotic fever at all. And I’ve been in
the casino for a few minutes only, so I haven’t had time to drink a great deal. I
enjoyed that very same body. And if I don’t remember where, this one lapse of
memory doesn’t mean a thing. There, now that he’s sitting down at the next table, I
recognize every motion he makes—and under his clothes. I see again the limbs I
loved, naked.
Translated by Edmund Keeley/Philip Sherrard
(C.P. Cavafy, Collected Poems. Translated by Edmund Keeley and Philip Sherrard. Edited by
George Savidis. Revised Edition. Princeton University Press, 1992)
- Original Greek Poem

44
Mga Hakbang sa Paghahanda sa Pagsasalin

Pagbasa ng teksto

Kailangan din ng pagsasaliksik sa paksa ng tekstong isasalin- upang maging

matagumpay ang salin, hindi lamang kaalaman, kundi kahusayan sa paksa ang
kailangang taglay ng tagasalin.
Dahil dito kailangan din ng espesyalista sa pagsasalin-tagasalin sa pampanitikang
teksto- dula, maikling kuwento, tula, nobela sa pagsasaling teknikal naman may
espesyalista sa mga pagsasaling akademiko, sa mass media, sa siyensya at
teknolohiya atbp.

45
Mga Hakbang sa Paghahanda sa Pagsasalin

Pagbasa ng teksto

May nagsasabi din na kung panitikan ang isasalin, kailangan ang tagasalin ay
“nakalubog” sa panitikan, kundi man bilang manlilikha ng panitikan, ay isang
indibidwal na matagal nang nagbabasa at nagsusuri ng iba’t ibang anyong
pampanitikan. kung kasaysayan nman daw ang isasalin kailangang maunawaan ng
tagasalin ang kaligirang pangkasaysayan ng tekstong isasalin.
Makatutulong nang Malaki sa kanyang pagsasalin ng kasaysayan ng historyador,
isang nagpapakadalubhasa sa pag-aaral ng kasaysayan ng particular na bansang
paksa ng kanyang pagsasalin.
hal. Ang salitang gobernadorcillo(Kastila, maliit na gobernador) Petty gobernador…….
Noong panahon ng mga kastila ---alkalde---mayor sa ngayon

46
Mga Hakbang sa Paghahanda sa Pagsasalin

Pagbasa ng teksto

Pagtukoy sa layon ng salin

Bakit isasalin ang isang teksto? Ano ang layon ng pagsasalin?Para magpalaganap ng
impormsyon, para magturo kung paano isasagawa ang isang bagay?
Sa akademya- kailangang dagling matugunan ang kakulangan sa mga aklat at
sanggunian sa Filipino sa iba’t ibang disiplina. -kailangang iangkop ang ng tagasalin
ang teksto sa pinag-uukulang tagatanggap, ang mga estudyanteng Pilipino.

47
Mga Hakbang sa Paghahanda sa Pagsasalin

Pagbasa ng teksto

Pagtukoy sa pinag-uukulan ng salin

Para kanino ang salin? Kung ang hanapbuhay ay ang pagsasalin? dapat alamin ng
tagasalin ang antas ng edukasyong natamo, edad at kaalamang kultural. Kung
personal ang pagsasalin- ang mismong tagasalin ang magpapasya kung para kanino
ang ang kanyang isasalin.

48
Mga Hakbang sa Paghahanda sa Pagsasalin

Pagbasa ng teksto

Pagtukoy sa Teorya ng pagsasalin

Ito ang panghuli sa lahat ng hakbang—Bubuo na ang tagsalin ng teorya sa
pagsasalin na magsisilbing gabay sa pagsasalin, sa pagpili ng panumbas at iba pang
dapat isaalang-alang.
Ito ay hindi mahigpit na simulaing alalapat sa lahat ng uri ng pagsasalin Hindi ito
batas na di mababali, kundi ito ay patnubay na laging isasaisip ng tagasalin sa
proseso ng isang particular na pagsasalin.

49
Mga Hakbang sa Paghahanda sa Pagsasalin

Pagbasa ng teksto

Ang Unang Pagbasa

Nagsisimula ang alinmang pagsasalin sa malaliman/mapanuring pagbabasa at
interpretasyon ng Tekston SL. Ayon kay Newmark (1988), dalawa ang layon ng
pagbasang ito
1. Maunawaan an teksto
2. Masuri ito sa pananaw ng isang tagasalin (na iba sa pananaw ng isang linggwista
o kritikong pampanitikan) Ideyal na sitwasyon- kailangang basahin muna nang buo
at basahin pang muli ang tekstong SL bago pa man isulat ang unang salitang
pagsasalin. Kailangan ang panimulang pagbasang ito upang makabuo ng
pangkalahatang impresyon at makuha ang pangkalahatang mensahe ng tekstong SL.

50
Mga Hakbang sa Paghahanda sa Pagsasalin

Pagbasa ng teksto

Pagkakaiba ng pananaw ng tagasalin sa pananaw ng lingguwista o kritiko: Ang

lingguwista ang sumusuri sa ikang ginamit, ang kritikong pampanitikan ang
sumusuri kung ano ang mensahe ng akda at kung paano ito mabisang ipinahayag ng
awtor Samantala ang tagasalin ay nagsusuri rin ng estruktura ng wika at ng paraan
ng pagpapahayag, ngunit sabay nitong pinag-iisipan na niya kung paano naman ito
ipapahayag sa ibang wika, kung paanong sa paghuli ng mensahe ng orihinal na
awtor ay aipahayag din niya sa ibang wika ang gayon ding mensahe na may bisang
katulad ng orihinal.

51
Mga Hakbang sa Paghahanda sa Pagsasalin

52
Mga Hakbang sa Paghahanda sa Pagsasalin

Aktuwal na Pagsasalin

Pasulat na Pagbaybay
Mananatili sa pagsulat at pagbasa ng mga karaniwang salita ang isasa-isang
tumbasan ng letra at makabuluhang tunog na ang ibig sabihin, isa lamang ang tunog
sa pagbigkas ng bawat letra kapag naging bahagi ng karaniwang salita.
a. Sa pagsulat ng mga katutubong salita at mga hiram na karaniwang salita na
naasimila na sa sistema ng pagbaybay sa Wikang Pambansa ay susunod na rin ang
kung ano ang bigkas ay siyang sulat at kung ano ang sulat ay siyang basa.
Halimbawa:
bapor (vapor) kotse (coche) bangko (banco) kahon (cajon) Sentro (centro) sigarilyo
(cigarillo)

53
Mga Hakbang sa Paghahanda sa Pagsasalin

Aktuwal na Pagsasalin

b. Ang dagdag na walong letra: C,F,J,N,Q,V,X,Z ay ginagamit sa mga:

1.Pantanging ngalan Halimbawa:
Tao Lugar
Carmelita Canada
Quirino Texas
Exequil Nueva Vizcaya
Pantanging ngalan Halimbawa;
Gusali Sasakyan
Twin Towers Victory Liner
Grand Villa Hotel Thai Airlines
Certeza BLDG. JAM Liner
54
Mga Hakbang sa Paghahanda sa Pagsasalin

Aktuwal na Pagsasalin

2. Salitang katutubo mula sa ibang wika sa Pilipinas

Halimbawa: Kahulugan
1. Hadji (lalaking Muslim na nakarating sa Mecca)
2. Vakul (panakip sa ulo bilang pananggalang sa ulan at init ng
araw na yari sa isang uri ng palmera o dahon ng saging)
3. Ifun (pinakamaliit na banak)
4. Azan (unang panawagan sa pagdarasal)

55
Mga Hakbang sa Paghahanda sa Pagsasalin

Aktuwal na Pagsasalin

Panumbas sa mga Hiram na Salita - Pinababagal ng 1987 Patnubay sa Ispeling ang

leksikal na elaborasyon ng Filipino, Nililimitahan nito ang panghihiram ng mga salita
dahil sa paghihigpit sa paggamit ng walong dagdag na letra(C,F,J,N,Q,V,X,Z) doon
lamang sa mga sumusunod ;
•Pantanging ngalan
•Salitang katutubo mula sa ibang wika sa Pilipinas
•Salitang hindi konsistent ang ispeling o malayo ang ispeling sa pagbigkas na kapag
binaybay ang orihinal na ispeling nito.
•Salitang pang-agham at teknikal
•Simbolong pang-agham

56
Mga Hakbang sa Paghahanda sa Pagsasalin

Aktuwal na Pagsasalin

Kung kaya’t napapanahon lamang ang pagrebisa sa mga tuntunin sa ispeling. May
mahalagang kraytirya para matamo ang episyenteng Sistema ng ispeling:
1.Kasimplehan at ekonomiya na kaugnay ng isa-isang tumbasan ng tunog at letra, at
2.Fleksibilidad ang pagtanggap ng mga linggwistikong pagbabago dahil sa kontak ng
mga wika.

57
Mga Hakbang sa Paghahanda sa Pagsasalin

Aktuwal na Pagsasalin

Sa paghanap ng panumbas sa mga salita buhat sa wikang Ingles, maaaring sundin

ang mga sumusunod na paraan:
a. Ang unang pinagkukunan ng mga hiram na salitang maaaring itumbas ay ang
leksikon ng kasalukuyang Filipino.
Halimbawa:
Hiram na salita Filipino
rule tuntunin
Ability kakayahan
East silangan

58
Mga Hakbang sa Paghahanda sa Pagsasalin

Aktuwal na Pagsasalin

c. Bigkasin sa orihinal na anyo ang hiniram na salita mula sa Kastila, Ingles, at iba
pang wikang banyaga, at saka baybayin sa Filipino.
Kastila Filipino
Cheque tseke
Litro litro
Liquid likido

59
Mga Hakbang sa Paghahanda sa Pagsasalin

Aktuwal na Pagsasalin

Ingles Filipino
Centripetal sentripetal
Commercial komersyal
Advertising advertayzing
Iba pang wika Filipino
Coup d’etat(French) kudeta
Glasnost(Russian) glasnost
Blitzkrieg(German) blitzkrieg

60
Mga Hakbang sa Paghahanda sa Pagsasalin

Aktuwal na Pagsasalin

d. Kung walang katumbas sa Kastila o kung mayroon man ay maaaring hindi

nauunawaan ng nakakarami, hinihiram nang tuwiran ang katawagang Ingles at
binabaybay ito ayon sa sumusunod na paraan:
1.Kung konsistent ang baybay ng salita, hiramin ito nang walang pagbabago.
halimbawa:
Salitang Banyaga Filipino
Reporter reporter
Soprano soprano
Memorandum memorandum

61
Mga Hakbang sa Paghahanda sa Pagsasalin

Aktuwal na Pagsasalin

2.Kung hindi konsistent ang baybay ng salita, hiramin ito at baybayin nang
konsistent, ayon sa simulain kung ano ang bigkas ay siyang sulat at kung ano ang
sulat ay siyang basa.
Halimbawa:
Salitang Hiram Filipino
Control kontrol
Meeting miting
Teacher titser

62
Mga Hakbang sa Paghahanda sa Pagsasalin

Aktuwal na Pagsasalin

Gayunpaman,may ilang salitang hiram na maaaring baybayin sa dalawang kaanyuan,

ngunit kailangan ang konsistensi sa paggamit.
Halimbawa:
Kongregasyon - konggregasyon
Kongresista - konggresista

63
Mga Hakbang sa Paghahanda sa Pagsasalin

Aktuwal na Pagsasalin

3.May mga salita sa Ingles o sa iba pang banyagang salita na lubhang di-konsistent
ang ispeling o lubhang malayo ang ispeling sa bigkas na:
a.) Maaaring hayaan na muna sa orihinal na anyo o panatilihin ang ispeling sapagkat
kapag binaybay ayon sa alpabetong Filipino ay hindi na mababakas ang orihinal na
ispeling nito.
Halimbawa:
Coach rendezvous
Sandwich sausage
Clutch champagne

64
Mga Hakbang sa Paghahanda sa Pagsasalin

Aktuwal na Pagsasalin

Malinaw ang mga lapit sa panghihiram. Gayunpaman, sa pagpili ng salitang

gagamitin
isaalang-alang din ang mga sumusunod:
1. Kaangkupan ng salita
2. Katiyakan sa kahulugan ng salita
3.Prestihiyo ng salita

65
Mga Hakbang sa Paghahanda sa Pagsasalin

Ebalwasyon ng Salin

Hindi magtatagumpay ang isang tagapagsalin kung sa unay pa ma’y hindi sya
magkakaroon ng interes sa kaligiran ng tekstong kaniyang isinasalin. Kung walang
interes ang tagapagsalin at pinipilit pa rin nyang isalin ang nabanggit na teksto, hindi
sya magtatagumpay sa kaniyang ginagawa at kung matapos man niya ang kanyang
trabaho, isang saling hindi umakma sa orihinal ang magiging kalalabasan ng
kaniyang salin.

66
Mga Hakbang sa Paghahanda sa Pagsasalin

Ebalwasyon ng Salin

Pretextual
Mula sa SL ng orihinal na teksto, nagsisimula ang pagsasalin. Nagaganap na ang
pagsasalin kapag hawak na ng tagapagsalin sa kaniyang kamay angtekstong
kaniyang isasalin. Hindi pa man siyanagsisimula sa aktuwal na pagtutumbas
sapagsasalin, ang paghawak na niya mismo sa teksto at ang paglilipat-lipat sa mga
dahon nito ay isa nang manipestasyon ng pagsasalin. Ito ang tinatawag partikular na
sa pagsasalin. Bago pa man maisatitik ang mga ideya, napunlan na ito ng mga extra
linguistic realities. Malaking salik ang pagbibigaykonsiderasyon dito dahil ito ang
gagabay sa daloy ng isinasagawang pagsasalin.

67
Mga Hakbang sa Paghahanda sa Pagsasalin

Ebalwasyon ng Salin

Textualization
Matapos makilala ang autentisidad ng orihinal na tekstong batayan ng gagawing pagsasalin,
dito na papasok ang textualization na kung saan nagaganap ang abstraksyon sa teksto.
Mga dapat taglayin ng teksto upang mapangabot ito sa layong inaasahan ng isang
tagapagsalin:
1. Kailangang maging komunikatibo ang isang teksto.
2. Hindi magiging komunikatibo sa pagsasalin ang isang teksto kung wala itong cohesiveness,
sense constancy of the surface and the innate text (Hasim and Mason, 1997:16)
3. Kailangang taglay ng teksto ang intertextuality nito. Kailangang may demokrasya hindi
lamang sa pagbibigay-katuturan sa isang teksto kundi demokrasya rin sa loob nito.

68
Mga Hakbang sa Paghahanda sa Pagsasalin

Ebalwasyon ng Salin

Semiotic at Linguistic Basis

Nakapaloob na sa kahit na anong metodolohiya ng pagsasalin ang dalawang bagay na ito. Sa pagsasalin,
makikitang higit na mas mabibigyang-llinaw ang pakahulugan ng isang salita kung iaangkla rito ang
kultura upang mas maintindihan naman ito kung alam ng uunawa ang salitang gagamitin. Susunod na
hakbang sa pagsusuri ang tinatawag na language familiarization o consciousness of one particular
language. Upang maging konsistent at may tunog leksikon ayon sa ortograpiya ng teksto ng TL,
kailangang maging konsistent sa pagsasalin.
Suriin ang mga sumusunod:
1.Kultura o ang pangkulturang implikasyon ng teksto o ang tinatawag na extra linguistic realities
(pragmatika)
2. Aesthetic value
3. Semantika o ugnayan ng lingguwistika at semiotika

69
Mga Hakbang sa Paghahanda sa Pagsasalin

Ebalwasyon ng Salin

Scrib(e)ization
Sa pagsusulat, hindi maaksaya ang mga namumuong ideya (ng pagkaunawa man sa
teksto o ang mga namumuong mga pagtutumbas o equivalence). Sa pagsusulat din
makikita ang pagmamalabis at pagkukulang na ginagawa at (maaaring) gawin
habang nagaganap ang pagsasalin
Auralization
Pagtitimbang ng tainga sa mga salitang idinikta ng isip at isinulat ng kamay.
Makatutulong ang pagbigkas dahil natutulungan ng vocal o tinig ng bibig ang
minsang hindi pa mailabas na pakahulugan ng diwa.

70
Mga Hakbang sa Paghahanda sa Pagsasalin

Ebalwasyon ng Salin

Scrib(e)ization 2
Kung isang tagumpay ang isinagawang pagsasatinig ng mga salita sa auralization,
kailangan muling isulat ang mga napagdesisyunang pinagtumbasan (mga salita mula
SL patungong TL). Isasatitik muli ang mga napagdesisyunang salita sa ikalawang
pagkakataon.
Evaluation/Auralization 2
Kapag naisulat na sa ikalawang pagkakataon ang mga napagdesisyunang
pagtutumbas, kailangan na itong suriin at higit na magiging makabuluhan at
epektibo ang pagsusuri kung babasahin ang mga suri ng malakas, nang mayroong
tinig. Sa puntong ito, maaari ding isulat muli ang mga nabuong ideya sa pagsusuri.

71
Mga Hakbang sa Paghahanda sa Pagsasalin

Ebalwasyon ng Salin

Final Translation
Sa huling pagkakataon, kapag makinis na ang daloy ng isinasagawang pagsasalin,
iikot na ang tagapagsalin sa hulung yugto ng kaniyang ginagawa kung saan bubuuin
na ang pinal na pagsasalin.

72
THANK YOU

Joel C. Magtibay

joelmagtibay10@gmail.com