Villanueva, Maria Romina DC.

BSED-3B
Gawain 5: Pag-aralan at Ilahad: Pundasyong Konsepto ng Pagasasalin

1. Isang katotohanan sa pagsasalin na walang 2 wika sa daigdig na

magkapantay sa bokabularyo sa alinmang larangan ng buhay.
 Ang pagsasalin sa Filipino mula sa Ingles sa mga wikang itinuturing na dayuhan
ng mga Pilipino, ang Ingles at Kastila ang natatangi sa lahat. Tatlundaan at
tatlumpu’t tatlong taong (333 years) aktwal na nasakop at naimpluwensiyahan ng
bansang Espana ang Pilipinas kaya’t napakalaking bahagi ng ating kasaysayan
ang nasusulat sa wikang kastila. Ang totoo, hanggang ngayon ay itinuturo pa rin
ang wikang kastila sa mga paaralan, sapagkat naniniwala ang mga may
kinalaman sa edukasyon na ang wikang ito ay dapat manatilihing buhay sa ating
bansa. Gayunpaman walang gaanong naging o nagiging problema ang pagsasalin
sa Filipino mula sa kastila dahil sa kapwa konsistent ang palabaybayan ng
dalawang wikang ito. Sumunod na nanakop ang bansang America na bagamat
hindi naging kasintagal ng Espana ay maituturing na,ang napapalawak at
napakalalim ang naging impluwensya sa Pilipinas, hindi lamang sa larangan ng
wika kundi gayundin ay sa pag-iisip at kultura nating mga Pilipino, Ang
kulturang Pilipino sa pamamagiyan ng dayuhang wika. Hindi naman ibig sabihin
na tuluyan na nating iwawaksi ang wikang Ingles sapagkat kung magkakagayon
ay maituturing itong isang pagpapatiwakal na intelektwal sapagkat ang Ingles ay
itinuturing na wikang pandaigdig at ang yaman ng panitikan ng daigdig sa iba’t
ibang disiplina ay dito sa wikag ito higit na mabisang nadudukal ng mga Pilipino.

2. Kultura at wika
-  Ang wika ay ang nagbibigay anyo sa diwa at saloobin ng isang kultura. Ito rin
ang nag-uugnay sa mga tao sa isang kultura, at sa pamamagitan nito ang kultura ay
maiintindihan at mapahahalagahan maging sa mga taong hindi napaloob sa
tinutukoy na kultura. Wika ay nakapaloob at nagsisilbing puso ng kultura.
- Ayon kay Sapir-Whorf Hypothesis - ang wika ay nakaiimpluwensiya sa kung
paano mag-isip at gumalaw ang isang tao o grupo ng tao - naiimpluwensiyahan
naman ng kultura ang ating wika na siyang nakaaapekto sa kung paano natin
nakikita ang mundo.
- Ang wikang Filipino, tulad ng alinmang wika sa daigdig, ay may sinilangang
lugar. Sa lugar na ito, gumamit ang mga tao ng wikang magbubuklod sa kanila. Sa
wikang ito naipahayag ang nabuo nilang karunungan, paniniwala, sining, batas,
kaugalian, pagpapahalaga, at iba pang kaangkinang panlipunan. Ang mga ito, na
kultura sa kabuuan, ay nagpasalin-salin sa bawat henerasyon sa pamamagitan din
ng wikang yaon. Sa patuloy na pag-unlad ng wika, sa patuloy na pagyabong nito,
bunga ng pakikisalamuha ng mga katutubo sa mga dayuhan-mananakop o kaibigan
na may naiibang kultura ang wikang ginagamit na kasangkapan sa pakikipamuhay
ay yumaman sa salita. May mga salitang hiram at ligaw na ganap nang inangkin.
Sa paggamit sa mga katawagang ito sa mga pahayag na may kayarian o kaanyuang
katutubo, kasama ang mga likas na katawagan, ang mga inangking salita ay
nagkaroon narin ng katangiang Pilipino, nagkaroon ng kulay at karakter na
Pilipino, at naging kasangkapan na sa pagpapahayag ng kulturang Pilipino.
Reference: https://ejournals.ph/article.php?id=7757
3. Nag-aalis ng hadlang depende sa intensyon gaya ng mga Kastila sa
pananakop
- Sa panahon ng kastila kinakailangan na ang pagsasalin ay para sa dalawang
layunin ito ang pananakop at kristiyanismo. Sa aklat Venuti (1998) ay kanyang sinabi sa
pamamagitan ng kanyang paliwanag batay kay rafael (1998) ay ganito ang sinasaad: ang
mananampalataya na tumatanggap sa diyos na kristyano ay nagpapasakop din sa haring kastila
na banal na tinalaga, lalo na sapagkat inuugnay ng mga misyonero ang pampulitikang
pagsasakop dito sa lupa sa kaligtasan sa kabilang buhay. Ayon naman kay Ramos Bilang bahagi
ng layuning mapalaganap sa bansa ang krityanismo, isinalin ng mga misyonaryong kastila sa
tagalog at iba pang wika sa bansa ang mga aklat-dasalan, katekismo, awit pansimbahan, sermon,
pagsasanay sa mga gawain pangkabanalan sa pamamagitan ng pagsasalin ay naitanim ng mga
mananakop na kastila sa isip at damdamin ng kanilang sinakop ang mga kanilang ideolohiya,
paniniwala at pananampalataya
https://www.scribd.com/doc/311188993/Kahalagahan-Ng-Pagsasalin
4. Kultura sa pagsasalin.
- Sa paggamit sa mga salitang hiram sa mga pahayag na may kayarian o kaanyuang
katutubo, kasama ang mga likas na katawagan, ang mga inangking salita ay
nagkakaroon na rin ng katangiang Pilipino, nagkaroon ng kulay at karakter na
Pilipino, at nagiging kasangkapan na sa pagpapahayag ng kulturang Pilipino.
Ingles man ang salita, o Kastila kaya, sa sandaling gamitin iyon ng isang Pilipino,
ang magiging pagpapakahulugan ay atas ng kulturang katutubo.

5. Isang napakalawak na daigdig ang mabubuksan

- Ayon nga sa Webster New World Dictionary of the American Language, ang
salitang translate ay nangangahulugang “to change from one language into another
to put into different words” palitan ang wika tungo sa ibang wika ilahad sa ibang
pananalita. Kung kaya’t mas maiintindihan natin ang bawat isa. Mas mabubuksan
ang panibagong kaalaman patungo sa ikauunlad ng ating bansa dahil may mga
impormasyon na panibago at upang magkaroon ng pagkakaunawaan at
magkakaroon ng balakid ng pagkakaisa-isa sa ating mundo.

6. Napakahirap na asahang hanapbuhay ayon kay savory

(Propesyonalisasyon at Savory hanapbuhay)
- Teodore H. Savory (1968) “Ang pagsasalin ay maaring maisagawa sa
pamamagitan ng pagtutumbas sa ideyang nasa likod ng pananalita.”
- hindi natutugunan ang tinatawag ni Savory na “layuning utilitaryo,” patuloy na
kulang sa organisadong malasakit ang larangan ng pagsasalin hanggang makaraan
ang Ikalawang Digmaang Pandaigdig. Bihira ang lumilinang sa kakayahan at
talinong magsalin sapagkat mahirap asahang hanapbuhay. Malimit na ang mga
tagasalin ay naitutulak lámang ng likás na hilig o kayâ’y mga manunulat at guro sa
wika na nagbabakasakali ng dagdag na kita.
•Sa ganitong pangyayari, mahirap asahan ang isang malinaw na programa upang
maisalin man lámang halimbawa ang mga piling panitikan ng iba’t ibang
katutubong wika tungo sa Filipino o sa Ingles. Wala ding paraan para masuri ang
mga salin at matulungan ang mga mahilig magsalin tungo sa pagpapahusay ng
kanilang talino.
• May dibisyon sa pagsasalin ang Surian ng Wikang Pambansa ngunit sa matagal
na panahon ay wala itong malinaw na estratehikong target upang masagot ang
napakalaki at iba’t ibang pangangailangan sa pagsasalin.
-
7. Hindi laging dayuhan ang awtor ng tagasalin noong panahon ng kastila
Amor patrio - Lupang tinubuan.
- Ang sanaysay na “Amor Patrio” ni Rizal ay isinalin sa Tagalog na “Pag-ibig sa
Tinubuang Lupa” ni Marcelo H. del Pilar at inilathala sa isyung 20 Agosto 1882 ng
Diariong Tagalog. Ang naturang lathala at salin ang maituturing na unang
nakalimbag na hudyat ng lantad na pagpapahayag ng damdaming makabayan sa
kasaysayan ng Filipinas.
• Hinango naman dito pagkatapos ni Bonifacio ang kanyang tulang “Pag-ibig sa
Tinubuang Bayan.” Ang tulang “Mi Ultimo Adios” ni Rizal ay muling itinula sa
Tagalog na “Huling Paalam” ni Bonifacio. Sa panahon ng Americano, ang tulang
ito ni Rizal ay isasalin din nina Pascual Poblete, Julian Cruz Balmaseda, at Jose
Corazon de Jesus upang pagkaraan ay muli pang isalin nina Ildefonso Santos, Jose
Villa Panganiban, C.M. Vega, at Virgilio S. Almario. Isasalin din ito sa ibang
wikang katutubo ng Filipinas at sa ibang wika sa daigdig Dahil sa kahingiang
nasyonalista, ang tekstong Español ng Pambansang Awit na sinulat noong 1899 ni
Jose Palma ay isinalin sa Tagalog noong bandang 1940 nina Ildefonso Santos at
J.C. Balmaseda at nilagyan ng pagbabago noong 1956. Ngunit sa panahon ng
Americano, nagkaroon ito ng salin sa Ingles ni Camilo Osias at siyang opisyal na
ginamit hanggang panahon ng Komonwelt. Kamakailan naman, sa sulsol ng
damdaming rehiyonalista ay nagkaroon ito ng salin sa Sebwano at Ilonggo.
 
8. Makakatulong ang pagbabasa ng iba’t ibang komentaryo ukol sa akdang
nais isalin
- . Ito ay pagkilala at pagkuha ng mga ideya at kaisipan sa mga nakalimbag na
simbolo. Ito ay proseso ng pag-unawa sa mga mensaheng nais ibahagi ng may akda
sa babasa ng kanyang isinulat. Ang gawaing ito ay isang pangkaisipang hakbang
tungo sa pagkilala pagpapakahulugan at pagtataya sa nga isinulat ng maakda.
Mahalaga ang pagbabasa dahil nakakatulong ito upang magkaroon ng panibagong
ideya at karagdagang kaalaman tungo sa maunlad na paglikha ng akda.

9. Pagsasalin - pagsulong - pag-unlad - Kamulatang makabansa.

- Mahalaga ang pagsasalin tungo sa kaunlaran ng ating bansa. Natutulungan nito
ang pagkakaroon ng malikhain na pag-iisip ng isang tagasalin gayundin ang
kanyang kahusayan sa pag-iipon ng mga impormasyon sa kanyang mawalak na
kaalaman tungo sa pagiging mabisang tagapagsalin. Makakatulong ang pagsasalin
sa ating bansa upang makaabot sa iba pang panig ng daigdig ang mga akda sa iba’t
 ibang lugar. Sa ganitong pamamaraan at pagkakataon ay nawawala ang balakid ng
pagkakaiba-iba ng wika sa pagkakaunawang global.

10. Katangian ng Tagasalin

- Ang katangian ng tagasalin ay:
 Ang pagkakaroon ng sapat na kaalaman ay makatutulong para masapol ang tunay
na nais paratingin ng teksto.
 Alamin ang istuktura o ayos ng pangungusap ng isasalin (Ingles) para maiakma
sa wikang pagsasalinan (Filipino)
 Magsaliksik para makatipon ng iba pang impormasyon para mas lumawak ang
kaalaman na malaking tulong sa magiging bisa at kahusayan ng salin
 Kailangang ganap na maunawaan ng tagapagsalin ang nilalaman at intensyon ng
awtor ng akdang isinasalin.
 kailangang maunawaan ang bawat himaymay ng kahulugan ng salita, gamitin ang
anyo ng mga pananalitang karaniwang ginagamit ng nakararami.
 Pag-isipan at suriin ang angkop na salitang gagamitin sa salin.
 Kung may alinlangan sa kahulugan gumamit ng diksyunaryo kung kinakailangan
Reference: https://prezi.com/rklxtlpdiydl/mga-katangiang-dapat-taglayin-ng-isang-
tagapagsalin/

11. Masasabi sa mga akdang salin ni Michael V.

- Mahusay ang mga nagagawang akda ni Michael V. Ang kaniyang malawak na
kaisipan ang nagsisilbing kagandahan ng kanyang akda. Sa bawat linya na kanyang
nabibigkas sa mga manonood, nahihikayat niya ang mga ito dahil sa kanyang
pambihirang pagpapatawa. Hindi mo masasabing minadali ang paggawa dahil ang
bawat salita at linya ay pinaghandaan at pinag-isipan nang mabuti. At masasabi ko
na hindi ka magsasawang panoorin ito dahil natural ang paganap niya sa kanyang
mga nagawa.
Halimbawa: (Video)
https://www.youtube.com/watch?v=9Vm5vP2apwg
https://www.youtube.com/watch?v=Mgppu0RgK7E
https://www.youtube.com/watch?v=nSkKpuldUow

12. Pagsasa-alang -alang sa Mambabasa

- Kailangan maging mapanuri sa babasahing akda, Anomang uri ng teksto at
tinatalakay nito, ang mambabasa pa rin ang gagawa ng pagsusuri at pagdedesisyon
kung ito ay mahalaga, may ibubuga, kapani-paniwala, kasiya-siya, dapat basahin at
balik-balikan, dapat pag-aralan ng malaliman o ang kabaliktaran nito. Gayunman,
mahalagang basahin ang teksto. Ang mga dating kaalaman, karanasan, nabasa,
napanood, napakinggan, at iba pa ay gamiting gabay lang upang unawain ang
teksto. Tandaan, hindi kinakailangan at huwag ipilit ang sariling opinion at
paniniwala sa teksto. Huwag puwersahin ang may-akda na palitan ang paniniwala
niya at ipalit ang sa iyo.