JU MJEŠOVITA ELEKTROTEHNIČKA ŠKOLSKA GODINA

I DRVOPRERAĐIVAČKA SREDNJA ŠKOLA 2014./2015.

BIHAĆ

MATURSKI RAD
Predmet:Radiotehnika
Tema: Antene

MENTOR: UČENIK:
HarisKoričić, dipl. ing. Hasib Alibabić
Razred: IV4

BIHAĆ, maj, 2015.god.

Sadržaj:

Uvod ........................................................................................................................................................ 2
1. Terminologija radio valova ................................................................................................................. 2
2. Način rada i karakteristike antena ....................................................................................................... 5
2.1. Impedanca antene ......................................................................................................................... 5
2.2. Pojačanje antene ........................................................................................................................... 7
3. Antene za radio TV prijemi Wi-Fi antene ........................................................................................... 9
3.1.Antene za prijem radio-emisija na kratkim, srednjim i dugim talasima........................................ 9
3.2.Auto antene ................................................................................................................................. 11
3.3.Wi Fi antene ................................................................................................................................ 14
3.3.1. Način rada ........................................................................................................................... 14
3.3.2. Kablovi i konektori .............................................................................................................. 15
3.3.3. Podjela antena..................................................................................................................... 16
3.4.Antene za prijem TV programa ................................................................................................... 17
3.4.1. Logperodične antene ........................................................................................................... 17
3.4.2.Jagi antena ........................................................................................................................... 18
3.4.3. Kolinearne antene ............................................................................................................... 19
Zaključak ............................................................................................................................................... 21
Uvod

Uopćeno, električni protok je struja elektrona u vodiču između točaka različitog

električnog potencijala. Istosmjerna struja teče stalno u istom pravcu. To se događa ako se
ne mijenja polaritet izvora (na primjer u bateriji ili akumulatoru). Ako se međutim električni
napon stvara indukcijom, to jest gibanjem vodiča u magnetskom polju, te ako vodič rotira
u magnetskom polju (što se dogada rotacijom rotora u stroju koji se zove generator)
polaritetizvora pravilno se mijenja, pa elektromotorna sila mijenja smjer ovisno o
položaju rotora. Takav električni tok zove se izmjenični tok ili izmjenična struja.

Energija električnog toka troši se na dva načina: ili toplina (gubic i energije
proporcionalni su jačini električnog toka i otporu vodiča) ili kao elektromagnetsko
polje raspoređeno simetrično oko vodiča. Orjentacija elektromagnetskog polja funkcija je
polariteta izvora električnog toka. Kad električni tok prestane strujati vodičem,
elektromagnetko polje oko njega vraća se vodiču. Ako se polaritet električnog polja u
vodiču mijenja, smjer induciranog elektromagnetskog toka koji se iz prostora vraća u
vodič suprotan je smjeru električnog toka vodiča. Zbog toga u vodiču postoje gubici, a
vodič ne može u potpunosti preuzeti energiju induciranog elektromagnetskog polja.

Ako se te promjene sinkroniziraju (smjer toka u svakom je trenutku suprotan

smjeru induciranog i jednak po intenzitetu), cjelokupna energija induciranog
elektromagnetskog polja zadržava se izvan vodiča i u obliku vala ( elektromagnetski
val) rasprostire se brzinom svjetlosti kroz prostor. To je načelo rada predajne antene.
Nailaskom na slobodni vodič elektromagnetski val koji se rasprostire prostorom izaziva
u njemu indukcijski tok čija je promjena polariteta istovjetna onoj u vodiču koji ga je
generirao (frekvencija). To je načelo rada prijemne antene1.

Prijemna antena pretvara trodimenzionalni elektormagnetski val iz slobodnog prostora u val u prenosnoj liniji.

1
http://www.4shared.com/document/_ahaV5kq/Karl_Rothamel_-_Antene.html

2
1. Terminologija radio valova

Jakost elektromagnetskog polja u blizini vodiča (predajne antene) ravno je proporcionalna

električnom toku u vodiču. Rotor generatora generira električni tok oblika sinusoide, što
znači da se intenzitet toka (magnituda) mijenja kao funkcija položaja rotora u odnosu na
stacionarno magnetsko polje.

Električno polje počinje s nulom, raste do najveće vrijednosti (amplituda) tijekom jedne
četvrtine punog okretaja rotora (90º) i pada do nule u slijedećoj četvrtini rotacije rotora.
Nakon u narednoj polovici rotacije električni tok mijenja polaritet i nakon rotacije od 270º
postiže najveću negativnu vrijednost (amplituda toka suprotnog polariteta). Nakon potpuno
izvršenog okretaja rotora (360º) intenzitet električnog toka u vodiču opet pada na nulu. Prema
tome jačina električnog toka mijenja se po funkciji sinusa kuta kojeg zatvara smjer
magnetskog polja i položaj rotora generatora.

Stvoreni niz talasa definiše se pomoću slijedećih pojmova:

 period elektricnog toka (T) - je vrijeme koje protekne od najveće vrijednosti

električnog toka do slijedeće najveće vrijednosti elektricnog toka (vrijeme jednog
okretaja rotora generatora),
 amplituda (A) - je najveći intenzitet električnog toka,
 magnitude - je intenzitet električnog toka u nekom trenutku, mijenja se od nule do
vrijednosti amplitude,
 frontvala - je prednja strana svakog impulsa. Za neusmjerene antene koje se rasprostiru
kružno, tvoreći u prostoru ekspandirajuću hemisferu koja se širi brzinom svjetlosti.
 valna dužina (λ) -je udaljenost izmedu dva uzastopna vrha ili dola vala. I zražava se
u jedinicama dužine ( kilometri, metri, centimetri).
 frekvencija(f) - je broj ciklusa koji se izmijeni u jednoj sekundi. Izražava se u
hertzima (Hz). Frekvenciju jednog hertza ima izmjenična struja s jednim ciklusom
u sekundi.Frekvenciju jednog kilohertza (kHz ) ima izmjenična struja ili radio val
s hiljadu ciklusa jednoj sekundi. Više jedinice su za frekvenciju od milijun
ciklusa u sekundi i za frekvenciju od milijardu ciklusa u sekundi. Suvremeni
elektronički uredaji uglavnom koriste frekvencije koje se izražavaju gigahertzima
 faza vala - je vrijeme za koje front vala prethodi ili zaostaje nekom određenom
trenutku od kojeg se mjeri početak svakog ciklusa.

3
 Ova tri pojma (c, f i λ) izražava se obrascem

Elektromagnetni talasi posjeduju određenu talasnu dužinu λ, koja se u području kratkih i

ultrakratkih talasa mjeri u metrima. Talasna dužina je razmak između dva talasaiste faze (slika
2.1.).

Slika 1.1.Vremenska karakteristika elektromagnetnog talasa

Na slici je na uobičajen način prikazana sinusoida naizmjenične struje, koja

istovremeno predstavlja trenutno stanje neprigušenog elektromagnetnog talasa. Trenutna
vrijednost amplitude mijenja se po vrednosti i polaritetu u funkciji vremena (udaljenosti) u
vidu sinusne krive. Ucrtane linije A-B i C-D pokazuju da se talasna dužina može mjeriti ne
samo na nultoj liniji, već i između svih proizvoljnih međusobno susjednih tačaka iste faze.

Uobičajeno je da se faza izražava u stepenima, pri čemu je jedna potpuna oscilacija

(jedna talasna dužina) uvijek jednaka 360o. Na taj način omogućeno je jednostavno
upoređivanje faza i označavanje faznih pomaka2.

Fazni pomak je vremenska razlika između ulaznog i izlaznog signala u regulacijskom uređaju ili sustavu

2
http://www.qsl.net/yu1bbv/ra_medija/ra_knjige/Radio_Prirucnik_Bozo_Metzger.pdf

4
2. Način rada i karakteristike antena

Zadatak antene je da uzme energiju iz postojećeg elektromagnetnog polja (prijemna

antena) ili da u vidu elektromagnetnih talasa zrači energiju koju daje visokofrekvetnigenerator
– predajnik (predajna antena). U skladu sa teorijom reciprociteta, ista antena moze da se
koristi za prijem i za predaju, pri čemu njene karakteristične osobine ostaju iste u oba slučaja.

U tehnici antena najjednostavniji i istovremeno najrasprostranjeniji rezonatni oblik je tzv.

polutalasni dipol. On predstavlja osnovni sastavni dio skoro svih oblika antena i upotrebljava
se kao referentna antena za upotrebno definisanje pojačanja antene. Polutalasni dipol je
provodnik čija dužina odgovara polovini talasne dužine ( /2) radne frekvencije.

U tom slučaju, dipol se nalazi u rezonanci sa talasnom dužinom (slika 3. 1.). Izraz dipol
znači dvopol i ukazuje na to da je polutalasna antena odvojena u svojoj geometrijskoj sredini.
Tako su nastala „dva pola“, na čije se tačke napajanja „xx“ može priključiti vod za napajanje,
odnosno predajnik ili prijemnik

Slika 2.1. Polutalasni dipol

2.1. Impedanca antene

Raspodjela struje i napona u anteni pruža istovremeno i pregled odnosa otpornosti. Iz

Omovog zakona je poznato da se iz poznatih vrednosti napona i struje može izračunati
odgovarajuća otpornost:

Zbog toga se kod date snage može definisati impedanca (prividni otpor) rezonantne
antene za svaku tačku njene dužine pomoću odnosa napona u struje u toj tački. U slučaju
rezonance taj otpor je realan, a izvan rezonance sadrži reaktivni dio (induktivna ili kapacitivna
reaktanca).

5
Analizom slike 3. 2. mogu se izvesti slijedeće važne konstatacije:
krajevi antene- veliki napon pri maloj struji=velika impedanca;
sredina antene- (kod polutalasnog dipola)- mali napon pri velikoj struji=mala impedanca.

Slika 2.2. Prikaz odnosa napona i struje

Mada se impedanca antene može odrediti za svaku proizvoljnu tačku na njenoj

površini, u opštem slučaju, kao impedanca anteneoznačava se njena otpornost u tački
napajanja (otpornost u tački priključka antene).

Kao polutalasnog dipola tačka napajanja se nalazi u trbuhu struje pa je zbog toga
otpornost mala (oko 60Ω). Ulazna otpornost polutalasnog dipola iznosi 73 Ω kada se računa
teoretski. Međutim, ova vrijednost se odnosi na beskonačno tanak provodnik (odnos /d=
beskonačno), koji se pored toga nalazi beskonačno visoko iznad Zemlje.

Kao što se vidi na slici 3.3. ulazna otpornost polutalasnog dipola zavisi od
odnosatalasne dužine prema prečniku antenskog provodnika. Odnos /d naziva se stepen
vitkosti, pri čemu vrijednosti i d moraju biti izražene u istim mjernim jedinicama.

U oblasti kratkih i ultrakratkih talasa prečnik antene ne iznosi manje od 2 mm, pa se a

ulaznu otpornost polutalasnog dipolau toj oblasti uvijek može uzeti manje od 65 Ω.

6
 Slika 2.3. Ulazna otpornost Ro polutalasnog dipola u zavisnosti od odnosa talasna dužina/prečnik /d

2.2. Pojačanje antene

Pojačanje entene je relativna vrijednost koja se dobija upoređenjem sa pogodnom antenom

(referentna antena). Obje antene treba da se nalaze u istom elektromagnetnom polju i da su
usmjerene tako da primaju maksimalnu snagu koja se može dobiti.

Ako ništa drugo nije navedeno, broj koji izražava pojačanje antene predstavlja pojačanje u
smijeru njenog glavnog lista na dijagramu zračenja. Pojačanje antene izražava se kao brojčani
odnos ili kao logaritamski odnos. Pojačanje antene izražava se kao odnos snaga.

Pojačanje snage karakteriše porast snage koju posjeduje usmjerena antena u odnosu na
referentnu antenu. Ako P1 predstavlja snagu koju antena daje potrošaču, i ako P2 predstavlja
snagu prilagođene referentne antene u istom elektromagnetnom polju, brojčana vrijednost
pojačanja G određuje se prema obrazcu

1
=
2

7
Radi sprovođenja uporednih račuskih operacija povoljnije je da se pojačanje snage izrazi kao
logaritamski odnos u decibelima (dB). To je 10-struka vrednost logaritma (za bazu 10)
proizvoljnog odnosa snaga

G (dB) = 10 lg

Iz odnosa P= U2/R proizlazi da se pojačanje može posmatrati i kao odnos napona, ukoliko je
kod obje antene jednaka otpornost potrošača R. Tada se brojčano pojačanje dobija iz obrazca
2

G  U 1 
 
U 2 

a kao logaritamski odnos

G (dB) = 20 lg

Ponekad se antensko pojačanje navodi i kao faktor usmjerenosti D. Između pojačanja G i

faktora usmjerenosti D postoji zavisnost G=D∙ η. Pomoć η označava se koeficijent korisnog
dejstva antene (η ≤ 1). To znači da G uključuje gubitke u anteni, dok D ne obuhvata te
gubitke.

8
3. Antene za radio TV prijemi Wi-Fi antene

Radio-difuzne emisije mogu se grubo podjeliti na emisije sa amplitudnom modulacijom (AM)

i emisije sa frekvetnom modulacijom (FM). Radio- difuzija u područjima dugih, srednjih i
kratkih talasa koristi isključivo amplitudnu modulaciju. FM radio-emisije su kvalitetnije i
njima pripada frekventni opsezi u VHF području3.

3.1.Antene za prijem radio-emisija na kratkim, srednjim i dugim talasima

Za ostvarivanje prijenosa informacija putem radioveze, kao medij prijenosa služe

elektromagnetski valovi. Kako bi bilo moguće ostvariti radioprijenos potrebni su:

 radiopredajnik (odašiljač) koji služi za stvaranje napona, odnosno struja visoke

frekvencij; odašiljačka antena koja visoko frekvencijsku struju pretvara u
elektromagnetski val;
 širenje elektromagnetskog vala kroz prostor; prijemna antena koja prima
elektromagnetske valove i pretvara ih u visokofrekvencijske struje (vrlo slabe s
obzirom na veliko prigušenje pri prostiranju elekromagnetskog vala);
 radioprijemnik koji te struje prima, pojačava i demodulira i tako reproducira odaslani
signal govora.

Osnovni elementi oscilatora su titraji krug, koji se satoji od kondezatora kapacitet C i

zavojnice induktiviteta L i aktivni elektronički element (elektronička cijev, tranzistor,
integrirani krug). Aktivni element nadoknađuje gubitke u sklopu, dok vrijednosti elemenata
titrajnog kruga određuju frekvenciju (broj titraja u jednoj sekundi) signala koji oscilator
stvara.

Slika 3.1. Blok šema radiopredajnika

VHF je područje elektromagnetnog zračenja izmedju frekvencija od 30 MHz do 300 MHz koje daju valne
dužine od 10 m do 1 m

U radio predajnicima, kod kojih je potreban vrlo stabilna frekvencija, umjesto titrajnog kruga
kao elementa koji određuje frekvenciju, koristi se kristal kvarca. Kvarcni oscilator radi na

3
http://www.fpz.unizg.hr/ztos/PRSUS/Radiokomunikacije.pdf

9
principu piezoelektričnog efekta (stvaranje elektriciteta mehaničkim djelovanjem na pločicu
kvrca), a za svaku frekvenciju potreban je jedan kvarcni element.

Kod suvremenih radioodašiljača, koji trebaju raditi na mnogo različitih frekvencija

(radiokanala), umjesto klasičnog oscilatora koristi se sintezator frekvencija. To je kompleksan
elektronički sklop koji zamjenjuje veliki broj kvarcnih elemenata uz približno jednku
stabilnost frekvencije.

Oscilator stvara titraje jednake frekvencije i konstantne amplitude. To znači da odašiljački

signal ne sadrži korisnu informaciju sve dok se postupkom modulacije ona ne utisne u taj
signal. Sklop koji to omogućava naziva se modulator. Njime je moguće djelovati na
amplitudu, frekvenciju ili fazu signala koji stvara oscilator.

Kod amplitudne modulacije mijenja se amplituda titraja u ritmu govornog signala koji nastaje
u mikrofonu pretvorbom akustičnog vala u električni signal. Svakoj trenutnoj vrijednosti
modulacijskog signala (govornog) odgovora određena vrijednost amplitude titraja iz
oscilatora. Modularni signal iz oscilatora je obično vrlo male snage i vrlo nepogodan za
odašiljanje.

Stoga u radiopredajniku postoji nekoliko stupnjeva za pojačanje snage. Izlazna snaga mora
biti takva da omogući određeni domet radiosignala uz zadovoljavajuću kvalitetu na mjestu
prijema. Ovako pojačani signalse preko posebnog antenskog kabela dovodi do antene.

Antena je neka vrsta otvorenog titrajnog kruga koji se mora prilagoditi frekvenciji signala koji
se odašilje. U tom slučaju antenom teče visokofrekvencijska struja, au prostoru oko nje stvara
se elektromagnetsko polje koje se u obliku elektromagnetskih valova šire u prostoru brzinom
svijetlosti. Budući da su struje koje prolaze antenom modulirane, isto vrijedi i za
elektromagnetske valove. Pomoću njih se, dakle, signal prenosi od predajnika do
prijemnika.Treći element u lancu radioprenosa, nakon predajnika kao izvora signala i
elektromagnetskih valova kao sredstva prijenosa, jest prijemna antena i radioprijemnik.
Njegova je uloga da iz mnoštva elektromagnetskih valova različitih predajnika izdvoji upravo
onaj koji nam je potreban. Blok šema radioprijemnika prikazan je na slici 4.2.

Slika 3.2. Blok šema radioprijemnika

U anteni prijemnika događa se obrnuti proces od onoga u anteni predjnika. Ovdje

elektromagnetski valovi, koje je emitirala predajna antena, induciraju napon koji ima istu

10
frekvenciju i sadrži istu moduliranu informaciju kao i odašiljački signal. Taj napon ima vrlo
malu amplitudu jer intezitet elektromagnetskog vala pada s kvadratom udaljenosti između
antena. U stupnjevima visokofrekvencijskog pojačanja taj napon se pojačava, a pomoću
titrajnih krugova izdvaja se signal željenog odašiljača iz mnoštva signala ostalih
radioprijemnika koji se po frekvenciji razlikuju od željenog. U sklopu demodulatora odvija se
proces obrnut od procesa modulacije.

Tu se iz moduliranog visokofrekvencijiskog signala izdvaja polazna informacija u obliku

signala govora. Taj signal, obično male amplitude, pojačava se u stupnjevima
nisokofrekvencijskog pojačanja i privodi se zvučniku. Zvučnik električni signal pretvara u
aukustični pa iz njega čujemo informaciju koja je odaslana s nekog udaljenog mjesta.

3.2.Auto antene

Radio- prijemnik u vozilu smješten je unutar metalne karoserije, u koju mogu prodreti samo
veoma oslabljeni visokofrekventni talasi. Zbog toga je za takve prijemne uređaje neizbježna
antena koja je montirana izvan karoserije. Najčešće se na probušeni dio karoserije montiraju
štap-antene dužine 1 do 2 m u približno vertikalnom pložaju.

Za dovod do prijemnika služe što kraći koaksijalni kablovi malog kapaciteta i karakteristične
impedance od oko 180 Ω. Auto antene su veoma kratke u odnosu na talasnu dužinu koju
primaju, a nalaze se i na malom razmaku od tla. One zbog toga daju samo male prijemne
napone.

Da bi se ipak omogućio radio-prijem, auto- antene se uvijek uključuje u ulazno kolo

priejmnika i podešava zajedno sa njim. Zbog različitih kapaciteta antene uzavisnosti od
dužine štapa i dužine kabla auto prijemnici imaju antenski trimer, koji se na frekvenciji od
oko 600 kHz (antena treba da bude izvučena) podešava na najveću jačinu prijemnog zvuka
(odnosno na najjači šum prijemnika)

Ovo podešavanje može se izvršiti kod najvećeg broja tipova prijemnika samo kada je ukupna
kapacitivnost antene manja od 70 pF (kapacitivnost antenskog štapa u odnosu na
karosriju+kapacitivnost unutrašnjeg provodnika prema oklopu dovodnog kabla. Antenski štap
se skoro uvijek izrađuje poput teleskopa.

Upotrbljavaju se i antenski štapovi od sintetičkog materijala (najčešće poliester smole ojačane

staklom) u kojima se nalazi metalna žica koja služi kao antenski provodnik. Oni se ne mogu
slomiti, a potpuno se ispravljaju i poslije najačeg naprezanja na savijanje.

Kod teleskopskih atena razlikujemo one koje se mogu uvući i one koje se ne mogu uvući.
Prve se mogu potpuno ugurati u zaštitnu cijev ugrađene u karoseriju. Takve antene se često
mogu izvući samo pomoću ključa koji se isporučuje sa njima slika 4.3.

11
 Slika 3.3. Auto antena sa mogućnošću uvlačenja i zaključavanja

Druge antene za uvlačenje mogu se sa sjedišta vozača izbaciti pomoću ručne poluge ili
elektromehaničkim putem. U podnožju antene često se nalazi kuglasti zglob, tako da se štap-
antena može dovesti u vertikalnom položaj i na kosi površinama karoserije. Kod drugih
antena, iz istih razloga, iznad podnožja antene ubačen je savitljiv komad slika 4.3.

Auto anten se najčešće ugrađuje ispred lijeve prečke pored prednjeg vjetrobranskog stakla. Sa
električnog stanovišta, antena bi se mogla postaviti i na desnu stranu vozila, ali lijeva strana je
ipak više udaljena objesnih pješaka koji savijaju antenu na parkiranom vozilu. Navedeno
mjesto ugradnje naročito je pogodno za pontonske karoserije.

Antena montirana na tom mjestu omogućava i najbolji UKT prijem. Ovu pojavu, koja je na
prvi pogled u suprotnosti sa teorijom, prouzrokuju izobličenja polja do kojih dolazi kada
horizontalno polarizovani UKT talasi naiđu na metalne površine karoserije.

Očigledno je da ta izobličenja polja djeluju povoljno na udaljenosti od 10 cm od lijeve strane

vjetrobranskog stakla, pa se auto-antena sa vertikalnom polarizacijom na tom mjestu nalazi u
približno vertiklano polarizovanom polju. Auto antena se rijeđe postavlja na krov automobila,
jer se izbjegava da se on buši, a duži dovodni vod do prijemnikaa poništava prednost kou
pruža slobodan položaj antene.

12
 Slika 3.4. Teleskopska bočna antena sa savitljivim dijelom

Montaža antene na zadnjem dijelu kola ima još veće mane. Budući da dovodni kabal do
prijemnika mora biti dugačak do 4 m, prekorači se kapacitivnost koja je dozvoljena na ulazu
prijemnika, pa se antenskim tirmerom u prijemniku ne može izvršiti podešavanje. Zbog toga
se prevelika kapacitivnost anetne mora smanjiti na dozvoljenu maksimalnu vrijednost od 70
pF, i to pomoću serijskog kondezatora ugrađenog u antenski utikač.

Pri tom se javlja gubitak napona od najmnje 40%. Pokazalo se da nije značajna tvrdnja da
antena na zadnjem dijelu vozila, budući da je udaljena od motora , prima manje smetnji
izazvanih radom sistema za električno paljenje i eksplozijama u motoru, jer je i antena na
prednjem dijelu vozila dobro zaštićena od takvih smetnji metalnom karoserijom.

13
3.3.Wi Fi antene

Wi-Fi, Wireless-Fidelity (IEEE 802.11) je bežična mreža gdje se podaci imeđu dva ili više
računara prenose pomoću radiofrekvencija (RF) i odgovarajućih antena. Najčešće se koristi u
LAN mrežama (WLAN4), ali se u posljednje vrijeme sve više nudi i bežični pristup WAN
mreži - internetu. Wi-Fi je brand Wi-Fi Alianse koja propisuje standarde i izdaje certifikate za
sve Wi-Fi uređaje. Wi-Fi je 1991 godine izumila NCR Korporacija/AT&T u Nieuwegeinu,
Holandija. Prva mreža se zvala WaveLAN i radila je na brzinama od 1 do 2 Mbit/s.
OcemWiFi-a se smatra Vic Hayes čiji je tim osmislio standarde za Wi-Fi kao što su IEEE
802.11b, 802.11a i 802.11g.

 802.11a standard ima teoretsku brzinu od 54 megabita u sekundi, no najčešće ona

iznosi oko 30 megabita/s. Ovaj standard je skuplji jer WiFi kartice zasnovane na a
standardu rade na višim frekvencijama (5GHz, za razliku od 2.4 GHz kod b i g
standarda)
 802.11b standard predstavljen 1999. u isto vrijeme kada i 802.11. Kao i 802.11, radi
u 2.4 GHz spektru. Brzine transfera podataka su povećane na 11Mbps
korištenjemComplementary Code Keying (CCK) tehnologije, koji je bio vrlo
ekonomičnanadogradnja postojećih 802.11 čipseta. To je omogućilo masovnu
proizvodnjujeftinih i dovoljno brzih uređaja, te započelo proces popularizacije
802.11Xtehnologija. Realne brzine transfera su oko 5 Mbps.Koristi maksimalno 14
kanala (čija legalnost ovisi o regiji, npr. SAD 11,Europa 13...) od kojih su
nepreklapajuća 3.Neslužbeni standard 802.11b+ donesen je od strane proizvođača
TexasInstruments i njihovog ACX100 čipseta. Donosi brzine transfera od 22 i 44
Mbps,korištenjem Packet Binary Convolution Coding (PBCC) modulacijske tehnike.
Povećana je i razina sigurnosti.Realne brzine transfera su oko 10Mbps.
 802.11g Završni prijedlog 802.11g standarda donesen je 2003. godine. Ovajstandard
je danas daleko najpopularniji i defakto sinonim za WiFi. Unatrag jekompatibilan sa
802.11b standardom te donosi brzine transfera od 54 Mbps. Koristi Orthogonal
Frequency-Division Multiplexing (OFDM) modulaciju za brzinetransfera od 6, 9, 12,
18, 24, 36, 48, i 54 Mbit/s, za brzine od 5.5 i 11 koristi CCK modulaciju (kao
802.11b)

3.3.1.Način rada

Wi-Fi mreže rade uz pomoć veoma jednostavne radio tehnologije, jedina razlika je to
što se radio signali pretvaraju u nule i jedinice. Slanje podataka preko radia nije novina jer se i
Morzeov kod binarno prenosio bez žica, no RF tehnologija je mnogo unaprijeđena od
vremena Morzeovog koda, tako da je opseg informacija koje je moguće poslati pomoću radio
frekvencija neuporediv.

WLAN je kratica za engleski naziv Wireless Local Area Network I označava lokanu mrežu (LAN)
koja se zasniva na bežičnim tehnologijama.

14
 Upravo je WiFi prvi iskoristio dobru propusnost i jednostavnost radio signala. WiFi
radiji šalju signale na frekvencijama 2.4 GHz (802.11b i 802.11g standardi) i 5 GHz
(802.11a), gdje se koriste mnogo naprednije tehnike kodiranja kao što su OFDM (orthogonal
frequency-division multiplexing) i CCK (Complementary Code Keying) pomoću kojih se
ostvaruju mnogo veće brzine prijenosa podataka samo uz pomoć radio valova. Razlog što se
ove frekvencije koriste jest što su ostale neiskorištene od strane raznih armija ali i ostalih
korisnika koje koriste zasebne frekvencije za komuniciranje.

Slika 3.5. Tehnologija u kojoj se nalazi WIFi kartica

Sva radio tehnologija se nalazi u WIFi karticama slika (4.5.) koje ugrađujemo u
računar (neki noviji laptopi kartice imaju već ugrađene), i to je praktično sve što treba za
bežićno umrežavanje. Zbog toga se bežićno umrežavanje smatra jednim od najjednostavnijih
trenutno u ponudi, a dodatni razlog je što uklanja potrebu za kablovima i ostalim mrežnim
uređajima. Jedino što korisniku preostaje je da se prikopča na tzv. hotspot, odnosno čvorište
gdje se spajaju ostali korisnici.

Obično se radi o manjoj kutiji u kojoj se nalazi WiFi radio koji komunicira sa ostalim
korisnicima, i najčešće je to čvorište prikopčano na Internet. Takva čvorišta se već mogu
vidjeti u razvijenim gradovimana nekim prometnim mjestima kao što su parkovi ili
aerodromi, tako da je moguće imati bežićni pristup internetu uz laptop.

Ponekad se dogodi miješanje signala na 2.4 GHz frekvencijama, najčešće sa bežićnim

telefonima i Bluetooth uređajima koji koriste istu frekvenciju.

3.3.2. Kablovi i konektori

U današnjem bežičnom spajanju velika se pozornost posvećuje kablovima -najviše radi

velike razlike u protočnosti podataka između kvalitetnog kabliranja inekvalitetnog. U
umrežavanju koriste se sljedeće skupine konektora:
- konektori zaspajanje bežične opreme direktno na žičanu mrežu ili računalo,
- konektori nakablu za spajanje vanjske antene na NIC,
- strujni konektori.

15
 U prvu skupinu spadaju konektori nespecifični za WiFi poput RJ45, USB i sl.(u starijima
čak i serijski). U drugu skupinu spadaju koaksijalni konektori - česti istandardni NIC
antenski konektori korišteni za WIFi su: N konektor (najčešćina antenskoj strani), RP-SMA
(čest na PCI karticama), SMA, RP-TNC, TNC, teminijaturni MC (MCX) konektor. Neki
proizvođači koriste i vlastite (proprietary)konektore.

Spajanje antena vrši se putem koaksijalnih kablova. Bitne karakteristike sugušenje signala
(u decibelima po metru kabla), impedancija, debljina i krutostkabla (najbitnije kod montaže),
te naravno cijena metra kabla.Za razliku od Sat-TV opreme (75Ώ) i nekih podatkovnih
kablova (90-100Ώ),wireless kablovi i konektori imaju karakterističnu impedanciju od 50Ώ.
Nekientuzijasti sa uspjehom koriste jeftinije 75Ώ kablove i konektore, iako je većaopasnost za
oštećenje ili skraćenje životnog vijeka opreme. To često i nijeproblem sa obzirom na sve niže
cijene, prihvatljivu kvalitetu i otpornost opremekoja se može naći na tržištu.

Od standardnih, 50Ώ kablova, koriste se jeftini RG-58/U, te kvalitetniji (alideblji i teže

savitljiv) RG-213/U. U upotrebi su, ipak, još rašireniji posebni kablovi -uglavnom sa manjim
gušenjem. Najpoznatiji od njih su razne podvrste LMR iHeliax kablova - ovi posljednji mogu
imati čak oko 28 puta manje gušenje od RG-58/U - naravno uz mnogo veću cijenu.

Važnost kabla je očita - nastoji se koristiti što kraći kabl, ispod 5 metara.Za veću
udaljenost mnogi radije koriste vanjsku instalaciju opreme (uzvodonepropusnu kutiju) da bi
smanjili gubitke. Očito, antenski kablovi imajugubitke jer je signal analogan dok Ethernet
nema - jer se podaci prenosedigitalno.Isto vrijedi i za WiFi mrežne adaptere koji se spajaju
preko USB-a – USBprenosi podatke digitalno.

Maksimalna dužina USB produžnog kabla (bez raznihrepetitora) je 5 metara - znači 5

metara uštede gubitaka (i novca) na antenskomkablu. Na nesreću, tu je na snazi još jedna loša
poslovna praksa - većina USBadaptera dolazi bez konektora za antenu, pa se mnogi odlučuju
na relativnojednostavnu modifikaciju - ugradnju konektora (često RP-SMA).

3.3.3.Podjela antena

Po lokacijskoj primjeni ih dijelimo na unutarnje (kućne) i vanjske. Razlika je,naravno,

u otpornosti na prirodne elemente (uz iznimku direktnog udara groma),kao i dometu.Po
usmjerenosti ih dijelimo na omnidirekcionalne (~360°), kutnedirekcionalne, također poznate i
kao bidirekcionalne (uglavnom 30°-180°) i strogodirekcionalne antene (manje od 30°,
uglavnom manje od 10°).Omnidirekcionalne antene - popularne su radi toga sto pokrivaju
360°, aliuglavnom imaju loš domet i pokrivenost.

Najčešće se nalaze spojene na uređaje umaster modu, ali manje prijenosne antene
mogu biti i na klijentima.Pod omnidirekcionalne antene (popularno “omnice”) se uglavnom
misli navanjske, omnidirekcionalne antene sa vertikalnom polarizacijom, sa
pojačanjemuglavnom od 7-14 dB. Antene sa većim pojačanjem imaju manji vertikalni
kutpokrivenosti i najčešće su dosta skuplje.

Češće se, dakle, koristeantene sa manjim pojačanjem, jer npr. kod postavljanja antene
na zgradu klijent bi imaovelike gubitke signala ako nije približno u horizontalnoj ravnini sa
antenom - čak iako je relativno blizu izvoru signala.Međutim, po svojstvima tu spadaju i dipol
antene, uglavnom napravljene umanjoj izvedbi - npr. mini antene koje dolaze uz pojedine Wi-

16
Fi mrežne adaptere(ugrađene ili mini eksterne), razne antene za montiranje na strop... Postoje
i drugitipovi ali se uglavnom ne koriste za Wi-Fi.

Slika 3.6. Prikaz Wi-Fi signala

Direkcionalne (usmjerene) antene razlikuju se uglavnom po primjeni:

 antene sa širim kutom se često koriste za master mod uređaje radi boljepokrivenosti
od omnidirekcionalnih antena - a u slučaju potrebe za 360°pokrivenošću ih se koristi
više, što daje znatno bolje rezultate od korištenjaomnidirekcionalnih antena.
 antene sa užim kutom se koriste za premošćivanje većih udaljenosti, i često ihkoriste
klijenti. Neke tipove ovih antena je jednostavno i napraviti u kućnojradinosti uz dobre
rezultate.Primjeri direkcionalnih antena su parabolne antene, vagi i yagi antene,panel
antene, sektor antene, kantene, biquad antene, korner antene i njihoverazne varijacije.

3.4.Antene za prijem TV programa

Antene koje se danas koriste za prijem radio itelevizijskog programa mogu se, prema tipu,
podeliti u nekoliko grupa. U ranim godinama televizije, gotovo sve antene za prijem su
bilejagi antene i to za VHF, pošto je tada TV emitovana samo na VHF području (kanali 5-
12).Danas, predajnici se nalaze ili u VHF (kanali 5- 12) ili UHF (kanali 21-69) području.

3.4.1.Logperodične antene

Krajem sedamdesetih i naroćito u osamdesetim i devedesetim godinama, javlja se još

nekoliko tipova antena koje počinju polako da zauzimaju sve važnije mesto među prijemnim
TV antenama. Antena koja je uspela, gotovo potpuno, da istisne jagi antenu je tzv.
logaritamsko periodična antena koja se često naziva i skraćeno logaritamska, logperodična ili
samo loga antena.

Veliku popularnost ove antene poslednjih godina možemo objasniti njenom vrlo
jednostavnom konstrukcijom, koja je, samim tim i vrlo jeftina za proizvodnju, pa je i cijena
ove antene na tržistu neverovatno niska. Još jedna dosta važna osobina ove antene učinila je
popularnom posebno kod kombinovanih VHF/UHF antena, a to je njena izuzetna
širokopojasnost u pogledu radnog opsega frekvencija.

17
 Slika 3.7. Logperiodična antena

Ovaj tip antene, praktično bez ikakvih problema pokriva veoma široko područje frekvencija
uz očuvanje svojih karakteristika, tako da se vrlo lako prave kombinovane antene za prijem i
VHF i UHF opsega, sto je, sa ekonomskog stanovišta, vrlo dobro. Ova mogućnost je dodatno
doprinjela da ova antena u poslednjih nekoliko godina preuzme, od jagi antena, vodeće
mjesto.

3.4.2.Jagi antena

Sve do kraja sedamdesetih godina jagi antena je suvereno vladala kao praktično jedina VHF i
UHF antena za prijem radio i TV programa. Dobre osobine ove antene su njeno veliko
pojačanje i velika usmerenost u obje ravni - i horizontalnoj i vertikalnoj.

Ova osobina se pokazala vrlo korisnom kada je potrebno eliminisati smetnje od dva
predajnika koji rade na istom kanalu, a dolaze iz različitih pravaca, ili kada je potrebno neki
veoma jak signal oslabiti u odnosu na neki slab signal koji dolazi iz drugog pravca.

Slika 3.8. Jagi antena

18
Jagi antene po svojoj prirodi, tj. načinu funkcionisanja su “rezonantne” antene i samim tim
mogu da rade u jednom dosta ograničenom frekvencijskom opsegu, obično desetak procenata
ispod i iznad rezonanatne frekvencije. Prilikom projektovanja jagi antene moguže je primeniti
neke metode “razdešavanja elemenata” kako bi se dobila sto veća širina radnog
frekvencijskog opsega, ali je to uvek na uštrb karakteristika antene.

3.4.3.Kolinearne antene

Još jedna antena, negde od polovine sedamdesetih godina pa sve do danas zauzima svoje
prilično značajno mjesto u asortimanu prijemnih TV antena, a to je tzv. kolinearna antena.

Slika 3.9. Kolinearna antena

To su one antene koje imaju nekoliko vertikalno faziranih dipola ispred verikalno
postavljenog reflektora, obično u vidu mreže. Dobre osobine ovakve antene su vrlo širok
horizontalni prijemni ugao koji je često i veći od 90 stepeni, dok je vertikalni prijemni ugao
znatno smanjen.

19
Ovo omogucava da se sa jednom antenom primi dosta veliki broj kanala iz različitih
smjerova, sto moze da predstavlja veliku ustedu jer sa jednom ovakvom antenom moguce je
primiti sve one kanale, za koje bi bilo potrebno postaviti na stub dve ili vise jagi antena u
razlicitim smerovima. Ova antena može se napraviti tako da bude prilično širokopojasna, tj.
da ima relativno konstantno pojačanje u cijelom UHF opsegu, za koji se uglavnom i gradi.
Glavni nedostatak ove antene je, svakako, to da je ona za VHF područje prilično glomazna,
kao i da se teško može prilagoditi za kombinovani prijem programa i sa VHF i sa UHF
područja5.

UHF( ultra visoka frekvencija) odnosi se na elektromagnetsko zračenje između 300kHz i 3 GHz tj. na
takozvano decimetersko područje valni dužina od 1-100 dm

5
http://www.unizd.hr/Portals/1/nastmat/Elektronicka/Predavanje_1.PDF

20
Zaključak

Antena je naprava koja služi za slanje (emitiranje) i prijem radiovalova

(elektromagnetske energije). Odašiljačka antena pretvara jednodimenzionalni val iz
prijenosne strukture (koaksijalne linije ili valovoda) u trodimenzionalni prostorni val,
usmjeravajući pri tome energiju u željenom smjeru. Prijemna antena prima elektromagnetsku
energiju ovisno o jačini polja koje dolazi do antene.

Antena je istaknuti vodič pomoću kojega se odašiljači i prijemnici spajaju sa

sredstvom-atmosferom u kojem se šire radio-valovi. Antena je zapravo rezonancijski titrajni
krug na izlazu iz odašiljača odnosno na ulazu prijemnika.

Izmjenično polje što ga stvara odašiljačaka antena sastoji se od električnog i

magnetskog polja. Postavimo li u takvo polje prijemnu antenu inducirat će se u njoj napon pa
će u prijemnoj anteni poteći izmjenična struja.

Pasivne antene su napravljene od recipričnih elemenata i mogu se koristiti i kao i

prijenosne i kao odašiljačke. Aktivne antene sadrže elektroničke elemnte koje im omogucuju
da mjenjaju dijagram zračenja, smjer snopa, itd.

21
3. Literatura

[1] „Radio i televizijska tehnika“, Tehnička škola Ruđera Boškovića, Zagreb, 1994. godine

[2] „TV tehnika“, Mješovita srednja tehnička škola Travnik, 2007.godina

[3] „Radio priručnik za amatere i tehničare“, Tehnička knjiga Beograd, 1985. godine

[4] http://www.4shared.com/document/_ahaV5kq/Karl_Rothamel_-_Antene.html
(20.02.2015., 11:30)
[5] http://www.fpz.unizg.hr/ztos/PRSUS/Radiokomunikacije.pdf
(03.03.2015., 21:45)
[6] https://www.scribd.com/doc/205893827/Elsegra-com-Antene-Nacrti-WiFi-Antena
(04.03.2015., 13:30)
[7] http://www.unizd.hr/Portals/1/nastmat/Elektronicka/Predavanje_1.PDF (26.02.2015.,
14:15)

22
Datum predaje: ___. ___. _______.

Komisija:

Predsjednik ________________________

Ispitivač ________________________

Član ________________________

Komentar

Datum odbrane: ___. ___. _______. Ocjena __________________(__).

23