TRƯỜNG THPT PHAN CHÂU TRINH

SINH HỌC 10
Tổ : Sinh học
Năm học: 2019 - 2020
Đại dịch cúm Tây Ban Nha Đại dịch HIV/AIDS

Dịch cúm H5N1 Đại dịch Ebola

Đại dịch COVID-19
Chương III. VIRUT VÀ BỆNH TRUYỀN NHIỄM
Tiết 26:
Chủ đề: “VIRUT VÀ BỆNH TRUYỀN NHIỄM”
 NỘI DUNG BÀI HỌC

I. Cấu trúc các loại virut

1. Khái niệm
2. Cấu tạo
3. Hình thái
4. Phân loại
II. Chu trình nhân lên của virut trong tế bào chủ
I. GIỚI THIỆU CHUNG VỀ VIRUT
1. Khái niệm
Năm 1892, nhà thực vật học người Nga Ivanopxki đã tiến hành thí nghiệm
phát hiện virut.

Dimitri Ivanopxki
(1864-1920)
“Mầm độc” Virut

Không thấy Kích thước

mầm bệnh siêu nhỏ

Không có
khuẩn lạc
Kí sinh
nội bào
bắt buộc
I. CẤU TRÚC CÁC LOẠI VIRUT
1. Khái niệm

thực thể chưa có cấu tạo tế bào

VIRUT

kích thước siêu nhỏ (đo bằng nanomet)

cấu tạo rất đơn giản

sống kí sinh nội bào bắt buộc

I. CẤU TRÚC CÁC LOẠI VIRUT
2. Cấu tạo

Lõi: axit nuclêic

Vỏ: prôtêin
I. CẤU TRÚC CÁC LOẠI VIRUT
2. Cấu tạo
Capsôme - Gồm 2 thành phần chính:
+ Vỏ capsit: được cấu tạo bởi nhiều đơn vị prôtêin
gọi là capsôme.
Chức năng: Bảo vệ lõi axit nuclêic.

Vỏ capsit
I. CẤU TRÚC CÁC LOẠI VIRUT
2. Cấu tạo
ARN ADN ADN vòng

HIV Virut viêm gan B Virut polyoma

I. CẤU TRÚC CÁC LOẠI VIRUT
2. Cấu tạo

Thí nghiệm của Franken và Conrat

I. CẤU TRÚC CÁC LOẠI VIRUT
2. Cấu tạo

+ Lõi là axit nuclêic: có thể là ADN hoặc ARN, là chuỗi đơn hoặc chuỗi kép,
là dạng mạch thẳng hoặc dạng vòng. Chức năng: Mang thông tin di truyền.
I. CẤU TRÚC CÁC LOẠI VIRUT
2. Cấu tạo

Axit nuclêic

Nuclêôcapsit

Vỏ capsit
I. CẤU TRÚC CÁC LOẠI VIRUT
2. Cấu tạo Gai glicôprôtêin

Vỏ ngoài

Capsit
Axit nuclêic

Axit nuclêic

Capsit

Virut trần Virut có vỏ ngoài

I. CẤU TRÚC CÁC LOẠI VIRUT
2. Cấu tạo Gai glicôprôtêin
- Một số virut có thêm vỏ ngoài: Vỏ ngoài
+ Cấu tạo từ lớp lipit kép và prôtêin.
+ Trên vỏ ngoài có các gai glicôprôtêin Capsit
giúp virut bám lên bề mặt tế bào chủ.

Axit nuclêic

Virut có vỏ ngoài
I. CẤU TRÚC CÁC LOẠI VIRUT
3. Hình thái

Cấu trúc khối

HÌNH Cấu trúc xoắn

THÁI

Cấu trúc hỗn hợp

I. CẤU TRÚC CÁC LOẠI VIRUT
3. Hình thái

- Cấu trúc khối:

+ Đặc điểm: capsôme sắp xếp theo hình khối
đa diện với 20 mặt tam giác đều.
+ Ví dụ: virut bại liệt, virut hecpet, mụn cơm…

Virut bại liệt

I. CẤU TRÚC CÁC LOẠI VIRUT
3. Hình thái

- Cấu trúc xoắn:

+ Đặc điểm: capsôme sắp xếp theo
chiều xoắn của axit nuclêic.
+ Ví dụ: virut khảm thuốc lá, virut bệnh
dại, virut cúm, sởi,…

Virut khảm thuốc lá Virut sởi

I. CẤU TRÚC CÁC LOẠI VIRUT
3. Hình thái

- Cấu trúc hỗn hợp:

+ Đặc điểm: đầu là cấu trúc khối chứa axit nuclêic,
đuôi là cấu trúc xoắn.
+ Ví dụ: phagơ T2.

Phagơ T2
I. CẤU TRÚC CÁC LOẠI VIRUT
4. Phân loại

- Dựa vào hệ gen: virut ADN và virut ARN.

- Dựa vào có hay không có vỏ ngoài: virut trần và virut có vỏ ngoài.
 Bài tập 1: SARS-CoV-2

Hình thái Cấu trúc xoắn

Lõi (bộ gen) ARN sợi đơn

Dựa vào
hệ gen Virut ARN
Phân Dựa vào
loại có hay
Virut có vỏ ngoài
không có
vỏ ngoài
Bài tập 2:
Em hãy so sánh sự khác biệt giữa virut và vi khuẩn bằng cách điền chữ
“có” hoặc “không” vào bảng dưới đây:

Tính chất Virut Vi khuẩn

Có cấu tạo tế bào Không Có
Chỉ chứa ADN hoặc ARN
Có Không
Chứa cả ADN và ARN Không Có
Chứa ribôxôm Không Có
Sinh sản độc lập Không Có
II. CHU TRÌNH NHÂN LÊN CỦA VIRUT TRONG TẾ BÀO CHỦ
II. CHU TRÌNH NHÂN LÊN CỦA VIRUT TRONG TẾ BÀO CHỦ
II. CHU TRÌNH NHÂN LÊN CỦA VIRUT TRONG TẾ BÀO CHỦ

Chu trình nhân lên

của phagơ gồm những
giai đoạn nào?

Chu trình nhân lên của Phagơ

II. CHU TRÌNH NHÂN LÊN CỦA VIRUT TRONG TẾ BÀO CHỦ
1. Hấp phụ
Gai glicôprôtêin hoặc prôtêin bề mặt của virut bám đặc hiệu với thụ thể bề mặt
của tế bào chủ.

Virut động vật Phagơ

II. CHU TRÌNH NHÂN LÊN CỦA VIRUT TRONG TẾ BÀO CHỦ
2. Xâm nhập
- Đối với virut động vật: đưa cả nuclêôcapsit vào tế bào chất sau đó mới cởi bỏ vỏ.

- Đối với phagơ: chỉ phần lõi axit nuclêic được bơm vào còn phần vỏ ở ngoài.

Virut động vật Phagơ

II. CHU TRÌNH NHÂN LÊN CỦA VIRUT TRONG TẾ BÀO CHỦ
3. Sinh tổng hợp
Virut sử dụng enzim và nguyên liệu của tế bào chủ để tổng hợp axit nuclêic và
prôtêin cho mình.
II. CHU TRÌNH NHÂN LÊN CỦA VIRUT TRONG TẾ BÀO CHỦ
4. Lắp ráp
Lắp axit nuclêic vào prôtêin để tạo virut hoàn chỉnh.
II. CHU TRÌNH NHÂN LÊN CỦA VIRUT TRONG TẾ BÀO CHỦ
5. Phóng thích

Chu trình tan Chu trình tiềm tan

Virut độc Virut ôn hòa

II. CHU TRÌNH NHÂN LÊN CỦA VIRUT TRONG TẾ BÀO CHỦ
5. Phóng thích

- Virut phá vỡ tế bào và chui ra ngoài làm tế bào tan ngay (chu trình sinh
tan).
- Virut chui ra từ từ theo kiểu nảy chồi tế bào chủ vẫn sinh trưởng bình thường
thêm một thời gian (chu trình tiềm tan).
 CỦNG CỐ

Ở ngoài tế bào chủ Kí sinh trong tế bào

Em có đồng ýÊ=với ý kiến cho rằng

virut
Là thể vôlàsinh
thể vô sinh? Thể hiện sự sống

Virut là ranh giới giữa sinh vật và vật vô sinh

 DẶN DÒ

- Tự tìm hiểu về HIV/AIDS dựa vào SGK trang 120.

- Đọc trước nội dung bài 31 và 32.