Vitaminat

Vitamina janë substanca organike të cilat janë të përhapura te bimët, shtazët dhe

mikroorganizmat ndërsa njeriu i merr nëpërmjet ushqimit. Vitaminat kanë rëndësi
sepse ruajnë dhe mirëmbajnë metabolizmin e organizmit. Vitaminat jane disa
perberes natyrale presente ne pothuaj te gjitha ushqimet.Ndonese ne sasira te vogla
ato jane thelbesore per te gjitha funksionet e organizmit perfshi rigjenerimin e
indeve dhe ne mirembajtjen e shendetit te njeriut.
Vitaminat jane te ndara ne dy grupe: te tretshme ne uje dhe te tretshme
ne yndyrera.Tetretshme ne uje (vitamina C dhe B complex) jane lehtesisht te
absorbueshme nga indet trupore.Trupi i njeriut nuk mundet ti ruaje apo ti
akumuloje vitaminat e tretshme ne uje keshtu qe marrja e tyre ditore eshte e
domosdoshme per te plotesuar nevojat . Vitamina B12 ben perjashtim nga
ky rregull.Nqs marrja e saj ka qene e menjehershme melcia mundet ta ruaje ate per
disa muaj. Vitaminat e tretshme ne yndyrera (A, D, E dhe K)absorbohen nga
ushqimet ne pergjithesi dhe ato te yndyreshme ne vecanti.Ato mund te ruhen ne
melci per nje kohe te gjate keshtu qe marja e tyre ne nje doze te vetme eshte e
mjaftueshme. Mundet qe vitaminat te sintetizohen nga vete trupi yne , a clirojne
energji ato dhe a te shendoshin vitaminat ? Ne pak raste po.Vitamina Keshte
prodhuar nga disa bacterie te pranishme ne organizmin e njeriut(mikroflora)
Femijet e porsalindur nuk e kane kete lloj bacterie prandaj ato kerkojne marrje
vitamine K derisa kjo bacterie te filloje te rritet.Vitamina D dhe niacina B3 mundet
gjithashtu te prodhohen nga organizmi, por ne sasira te vogla keshtu qe serish lind
nevoja e marrjes se tyre nga rruge te jashtme.Vitaminat vete nuk clirojne
energji.Vitaminat ndihmojne ne konvertimin e ushqimeve ne energji te cilen trupi e
nevojit te qendroje ngrohte, aktiv dhe i shendetshem.Keshtu qe njerezit qe marrin
nje diete te pabalancuar mundet te vuajne nga lodhja dhe infeksione te shpeshta
virale dhe bakteriale prandaj marrja e vitaminave dhe elementeve te tjere mundet te
ndihmoje ne ruajtjen e energjise se nevojshme.

 
 
 
 
 Vitamina A
Vitamina A është e nevojshme për funksionimin normal të syrit (veçanërisht për të
parin në errësirë), mbron lëkurën nga tharja dhe ndihmon në zhvillimin e kockave.
Në ushqime vitamina A është në dy forma: Retinoli dhe Karoteni. Retinoli është i
pranishëm vetëm në ushqimet me origjinë shtazore. Ai është i tretshëm në yndyra.
Mëlçitë, peshku, veza e qumështit me yndyrë janë të pasura me retinol. Karoteni
gjendet kryesisht në ushqimet me origjinë bimore. Karotenet janë përzierje të një
substance ngjyrë të verdhë-portokalli, që kthehet në organizëm në vitaminë A. Më
të rëndësishme nga këto janë beta karotenet. Burimet e nevojshme të karoteneve
janë zarzavatet me gjethe jeshile ose të verdha. Vitamina A është e qëndrueshme
gjatë gatimit dhe nuk shkrihet në ujë. Vitamina A gjendet në qumështin e gjirit,
mëlçi, të verdhën e vezës, fruta me ngjyrë portokalli (por jo në portokallet), mango,
fruta ekzotike (sa më e errët ngjyra aq më shumë vitaminë A ka në to), perime me
gjethe jeshile: spinaqi, brokoli, kungulli.

Vitamina B
Ndër vitaminat e grupit B, më të rëndësishme janë vitamina B ose vitamina B1,
fiboflavina, vitamina B2, niacina. Këto janë vitamina të tretshme në ujë.
Funksionet kryesore të tyre janë kryesisht në zbërthimin e karbohidrateve gjatë
prodhimit të energjisë dhe në rregullimin e përdorimit të proteinave nga trupi.
Burime ushqimore më të pasura me tiaminë, roboflavinë dhe niacinë janë mishi,
peshku, vezët, qumështi, bishtajoret, arrat, drithërat.
 Vitamina C
Vitamina C është e nevojshme për shumë procese në organizëm, rigjenerimin e
indeve të dëmtuara, rigjenerimin e plagëve, lidhjen e kalciumit në kocka, ndërtimin
e mureve të kapilarëve të gjakut dhe ruajtjen e elasticitetit të tyre. Vitamina C
ndihmon në thithjen e hekurit me ushqime, sot përmendet dhe roli i saj në
mbrojtjen nga infeksionet. Burimi më i mirë i vitaminës C për latantin e vogël
është qumështi i nënës. Ai është i pasur me vitaminë C, tre herë më shumë se
qumështet e tjera. Vitamina C gjendet në frutat dhe zarzavatet, veçanërisht në
frutat e freskëta si: portokalle, mandarina, pjepër, banane, pjeshkë, domate dhe
speca. Në perime gjendet në ato me gjethe jeshile si: spinaqi, lakra, lulelakra dhe
brokoli.
 Kalciumi
Kalciumi është një nga mineralet më të rëndësishme për trupin e njeriut. Disa
ushqime që duhet të konsumoni për të përfituar dozën e nevojshme ditore të
kalciumit janë:
Adoleshentët janë kategoria që kanë më shumë nevojë për ushqime të pasura me
kalcium. Gjithashtu, roli i kalciumit në rastet e të sëmurëve me osteoporozë është
primar, pasi ndikon pozitivisht nëse kombinohet me vitaminën D. Ja një listë e
ushqimeve që janë të pasura me kalcium.
 Qumështi dhe nënproduktet e tij ;Qumështi dhe të gjitha produktet që bëhen
prej tij përmbajnë një sasi të konsiderueshme kalciumi. Në një gotë qumësht lope
gjenden rreth 300 mg kalcium. Sasia e kalciumit është e njëjtë në të gjitha variantet
e qumështit: i skremuar, pjesërisht i skremuar apo i paprekur. Te kosi, sasia e
kalciumit është 150 mg për 100 gram, ndërsa tek djathërat kjo sasi ndryshon në
varësi të llojeve.
 Vezët; E verdha e vezës përmban shumë kalcium. Por sasia më e madhe e
kalciumit ndodhet te lëvozhga e vezës, e cila përbëhet e tëra prej këtij elementi. Në
mënyrë që organizmi ynë të përthithë të gjithë kalciumin e lëvozhgës së vezës, kjo
e fundit duhet bluar dhe të konsumohet, megjithëse shija nuk është e këndshme.
 Peshku dhe frutat e detit; Disa lloje peshqish si sardelet apo salmoni përmbajnë
sasi të mëdha kalciumi. Gjithashtu, ky element gjendet në sasi të madhe edhe te
frutat e detit si molusqet, midhjet dhe karkalecat.
 Frutat e thata; Janë burim i vërtetë i kalciumit. Sasia e pranishme në to mund të
jetë e barabartë me atë që gjendet te qumështi. Për këtë arsye, frutat e thata si
bajamet, arrat, lajthitë dhe fistiqet rekomandohen nga mjekët për të sëmurët me
osteoporozë.
 Magnezi
Por pse është i rëndësishëm magnezi? Sepse ndihmon në kryerjen e më shumë se
300 funksioneve metabolike në organizmin e njeriut dhe secila qelizë në trupin
tonë ka nevojë për këtë mineral, që trupi të funksionojë si duhet. Çka tregon se
mungesa e këtij minerali të rëndësishëm për organizmin tonë sjell probleme të
rënda.

Trupi; Në trupin tonë, rreth 60% e magnezit është në kockat tona, pjesa tjetër
është në indet e trupit dhe vetëm rreth 1% është në gjak. Burrat e rritur duhet të
marrin 400 mlg, ndërsa gratë duhet të marrin 310 mlg; kjo rritet me 420 mlg dhe
320 mlg, respektivisht pas moshës 30 vjeç. Por cilat ushqime e përmbajnë në nivel
të lartë?
Bajamet; Bajamet përmbajnë magnez, me anë të të cilit reduktohet bllokimi i
enëve të gjakut, nxitet rrjedhja e oksigjenit dhe reduktohet sasia e radikaleve të lira,
që dëmtojnë zemrën dhe sistemin kardiovaskular.
Farat e susamit; Farat e susamit janë të pasura me kalcium, hekur, bakër, zink,
proteina, fosfor, vitaminë E dhe B1, fibra dhe mangan. Ndihmojnë në tretje,
shtojnë qumështin e gjirit te nënat e reja dhe rregullojnë ciklin e çrregulluar
menstrual.
Banania;Banania është një burim i mirë i elementeve sikurse është potasium,
magnez dhe vitamina B6. Përbërës që përdor organizmi ynë për të mbajtur trupin
në formë. Nga ana tjetër, jo të gjithë e dinë se banania është një frutë e pasur me
antioksidantë, të cilët ndihmojnë organizmin tonë nga veprimi i radikaleve të lira.
Banania ndihmon në forcimin e sistemit nervor, ndihmon në humbjen në peshë dhe
kontribuojnë në prodhimin e rruazave të bardha të gjakut, falë kontributit të
vitaminës B6. Mbi të gjitha, kjo frutë shton humorin e mirë. Një banane me
madhësi rreth 126 gramë, përmban 450 mg potasium, 30 gramë karbohidrate, 3
gramë fibra, 19 gramë sheqer dhe 1 gramë proteinë.