1

Tatvopadesh--Gujarati
By
(Aadi) Shakaracharya

Simple Gujarati Language

Anil Pravinbhai Shukla

(Inspiration by Mom-Indu)

September-2013

www.sivohm.com

anilshukla1@gmail.com

1
 2

ત વોપદશ
(આ દ) શં
કરાચાય ર ચત

સરળ ુરાતી ભાષામાં

જ

ૂ ત--અિનલ િવણભાઈ
ર આ ુ
લ
(મા-ઇ ુની ે
રણા થી)

સ ટબર-૨૦૧૩

www.sivohm.com

anilshukla1@gmail.com

2
 3

ુ
ુએ િશ ય ને
ક ુ
ં
ક-“ત વમિસ” એ વા માં
રહલા “ વમ” પદ ના અથ ુ
ંું
િવવે
ચન કર. (૧)

આ દહ ૃય છે, િત વગેર ધમ થી ુત છે
, તેતો
ૂ નો (પચમહા
ં તોનો
ૂ િવકારથી) બને
લો છે
,
અ ુછે,અિન ય જ છે
, તે
થી ું
( વમ=આ મા) એ દહ નથી (૨)

( વમ) તો અ ૃય, પ-ર હત, િત-ર હત, તો

ુ
ં ૂ થી (પચમહા
ં તો
ૂ ના િવકારથી) ન હ બને
લો,
ં
ુ
( વમ) ુ,િન ય,અને “ ટા- પ” છે
. વળ ,
મ,ઘડો એ ૃય પદાથ છે –એટલે તે(ઘડો પોતે) ટા હોઈ શક ન હ,
મ, દહ પણ ૃય ( ખો થી જોઈ શકાય તે
તે વો) હોવાથી, ટા( ૃય નેજોનાર) હોઈ શક ન હ. (૩)

તે
મજ ુ ં( વમ) ઇ યો પણ નથી, કમક, ઇ યો કરણ (િવષયો નેહણ કરનાર સાધન) કહવાય છે ,
ં
ુ
( વમ) તો ઇ યો નો રેક છે
,માટ તે
ઓથી ુદો છે
, વળ કતા હોય તે
‘કરણ” હોઈ શક ન હ.(૪)

તે
મ જ એ ઇ યો તો ુ દ ુદ અને ક છે, અનેું
( વમ) તો “એક” જ છે
,
તે
થી પણ ું( વમ) ઇ યો થી ુ
દો છે.
ુ
દ ુ દ ઇ યોથી થતી ુ દ ુદ દરક યાઓ (કમ ) માં કમ ક ુ
ં
“ ુ ં ”ંએમ ભાન થાય છે
,
ં
ુ
( વમ) એ કમ નો કરનાર નથી,માટ પણ ુ એક-એક ુુ
ં - ુ
દ ઇ યો- પ નથી. (૫)

એ જ ર તેુ ં( વમ) ઇ યો નો સ ુ દ ાય પણ નથી. કમ ક એ ઇ યોમાં

ની એકાદનો પણ નાશ થાય,
તો પણ, “ ુ
” (અહમ) એવી ુ તો એમ ની એમ જ રહ છે
ં ,
જો ઇ યો નો સ ુ દ ાય “આ મા” ( વમ) હોય તો એકાદ ઇ ય નો નાશ થતાં,પણ,
“આ મા ના અ ત વ ુ ં ાન” રહ છે તેરહ જ ન હ. (૬)

યે
ક( ુદ- ુ
દ ) ઇ ય પણ “આ મા” નથી. જો આ દહની ુદ- ુ
દ ઇ યો પોતે પોતાની વામી બને
,
તો યે ક ુદ ુ
દ ઇ ય, ુ દા- ુ
દા અને
ક મતના આ ય વાળ બને
,અને
અને ક િવષયોમાંખચાઈ નેનાશ
પામે
. પણ આ મા નો તો નાશ નથી-એટલે યે ક ુદ ુ
દ ઇ ય –એ-આ મા નથી. (૭)

વળ આનાથી િવ ુ –જો અને ક િવષયો અને અનેક ઇ યો પ આ મા જો ( ુ

દા ુ
દા) હોય ,
તો અને
ક વામી વાળા, આ દહ ની યવ થા પણ જળવાઈ રહ ન હ,
મ,એક દશમાંજો એક જ રા હોય તો જ યાં
રા ય- યવ થા બરોબર જળવાઈ રહ છે,
તે
મ,દહમાં
એક જ, “આ મા- પ વામી” હોય તો જ બરાબર યવ થા જળવાઈ રહ. (૮)

એ જ માણે “મન” અથવા “ ાણ” પણ ું( વમ=આ મા) નથી. કમ ક એ બં

ને
જડ છે
.
“મા ુ
ં
મન બી ઠકાણેગ ુંછે” એમ આપણે કહ એ છ એ, તે
થી,
મન અનેઆ મા ુ દાં
છેએવો અ ભ ુવ થાય છે. (૯)

તે
મ જ “મારો ાણ ખૂઅને તરસ થી પીડાય છે ” એમ આપણેકહ એ છ એ,તેથી,
ાણ અને આ મા પણ ુ દા ુ
દા છેતેવો અ ભુવ થાય છે.
વળ આ મા તો મન અનેાણ નો ટા છે ,તે
થી,
મ ઘડાનેજોનાર ઘડાથી ુદો હોય છેતેમ,આ મા,મન અનેાણ થી ુ
દો જ છે
. (૧૦)

એ જ ર તે
“ ુ” પણ ુ
ં
( વમ=આ મા) નથી.કમક-
ુ ુુત અવ થામાંલય પામે
છે(કારણક તેવેળા તે
આ મા ના સબં
ંધ િવનાની હોય છે
) અને

3
 4

ત અવ થામાં ચૈ
ત ય-આ મા ની છાયા ( િત બબ) સાથે
સબં
ંધ પામી ને
જ,
આખા શર ર માંયાપી ને
રહ છે
, માટ જ આ મા એ ુ નથી. (૧૧)

ત અવ થામાં એ “ ુ” ચૈ
ત ય-આ મા ના સબં
ંધવાળ હોઈ ને
જ,
અને
ક પ-વાળ તથા અિત-ચં ચળ બને
છે,અનેુુતમાં આ માનો સબં
ંધ ટવાથી લય પામે છે,
પણ ુ
ં( વમ) તો એ ુ નો ટા, કાશક અને સદા એક જ પવાળો હોઈ તે
નાથી ુ
દો છે
. (૧૨)

ુુતમાં દહ-વગેર નો અભાવ હોય છે,તો પણ એ દહના સા ી તર ક ુ

ં(આ મા) તો હોય છે
,જ.
કારણ ક ઘી ને ઉઠ ા પછ , ત સમયે “આ ં
ગાઢ િન ામાંતો
ુ ૂ હતો” એમ એવો,
પોતાના આ મા નો અ ભ ુવ થાય છે, તે
થી પણ સા બત થાય છેક-
પોતાના િસવાય આ મા નો બીજો કોઈ કાશક નથી. (૧૩)

ુ
ં
( વમ) માણો (ઉદાહરણો) થી જણાતો ( ણી શકાતો) નથી.
ં
ુ
( વમ) એ “ ાન- વ- પ” હોઈ “પોતે
” જ “પોતા ”ુ
ં“ માણ’ છે
.
આ મા નેકોઈ મ ુય- ય માણ થી ણવા ઈ છે ,તો તેઅ ન ને
લાકડાં
વડ બાળવા ઈ છે
છે.
એટલેક તે અશ ને શ બનાવવા તૈ યાર થાય છે
.આમ આ મા માણ થી ણી શકાતો નથી. (૧૪)

આ મા, એ િવ ને
અ ભુવે છે
,તે
થી એ પોતેબી વડ અ ભ
ુવાતો નથી, મ,
આ મા િવ નેકાિશત કર છે
,તે
થી એ પોતે
,બી વડ કાિશત કર શકાતો નથી. (૧૫)

એમ “આ ”ુ ં
( ),”તે”ુ
ં( ) ક “આ” ( ) નથી, તે
મ છતાં“પરો ” પણ નથી.
પરં,ુસદા “સ ”્(સ ય) વ- પેરહનાર છે તેજ“ ”(આ મા-પરમા મા) છે
.અને
ં
ુ( વમ) સવ નો “ ટા” મા જ છે તે ૃ
થી,” ય” (દહ-વગે ર) નથી. (૧૬)

વ ઓુ “આ”- પે દખાય (જણાય) છે

,વે
દ ાં
ત તે
સવ નો “તે નથી” એમ કહ િનષે ધ કર છે.
એ“ -ત વ” તો કોઈ વ પે ( ુ
ખથી) કહ શકાય તેું
નથી,માટ તે
(અિનદમ) “આ”- પ નથી,
અનેવ- કાશ હોવાથી વે( કાશ ફક ને ખથી જોઈ શકાય- ણી શકાય તે)ુનથી. (૧૭)

સ ય- પ, ાન- પ,અને અનત—એ

ં માણે ુ
ં
લ ણ કહવાય છે ,અને
,
સ ય- પ-પણાથી, ાન- પ-પણાથી,અનેઅનતપણાથી
ં ં
ુ
( વમ) જ- “ ” છે
. (૧૮)

“એક” જ પરમા મા ( ) નેજયાર (આ મા- પે) દહ –વગેર ની ઉપાિધ હોય છેયાર “ વ” કહવાય છે
.અને
જયાર માયા- પ ( ૃ િત) ની ઉપાિધ હોય યાર,પરમા મા (ઈ ર) કહવાય છે , પણ
ાનથી એ બં
નેઉપાિધઓ ૂ ર થતાંવય ં “પરમા મા” જ કાશે છે. (૧૯)

“ બી ંબધાં પોતાની સા બતી- પ ય (જોઈ શકાય તેવાં

) માણો જ ર માને છે
,પણ
એ પોતાની સા બતી માટ ય
,પોતે માણો ને
જ ર ગણ ુ ં
નથી,”
એવા એ વે
દ વા ને “ એ જ આ મા છે
” એમ ણવામાંમાણ મા ુ ં
છે. (૨૦)

માટ “ત વમિસ” વગેર વે

દ વા ના માણ થી,” ” ુ
ં
આ મ- પી ાન,
ુત થી થાય છે
-તેુત અહ કહવામાંઆવે છે
. (૨૧)

“ત વમિસ” એ વા માંથમ “ વમ” પદ ના અથ ુ

ં
જો યથાથ ાન (શોધન) ક ુ
હોય તો,જ

4
 5

તેઆખા વા નો િવચાર સભવી

ં શક છે ,બીજ કોઈ કાર ન હ.
માટ થમ “ વમ” પદ ું
શોધન (યથાથ ાન) ક ુ છે
. (૨૨)

“ વમ” પદ નો વા યાથ ( ુય અથ) એ છે ક-

દહ-ઇ ય વગે ર ના ધમ નેપોતાનામાંખોટા (ખોટ ર તે
) માની લે
છે, અને
“કતા-પ ”ુ
ં( ુ
ંક ુ
ંંતે)ું
વગેર ુંિમ યા ભમાન કર છેતે વા મા. (૨૩)

“ વમ” પદ નો લ યાથ -એ છે
ક-
(આ મા) પોતેાન- વ- પ હોવાથી,દહ-ઇ ય વગેર નો કવળ સા ી જ છે .અને
તે
થી તે
, દહ-ઇ ય વગે
ર
થી ુદો અનેુ દા લ ણ વાળો (િવલ ણ) છે
.અને
તે“ ુા મા” “ વમ” છે
. (૨૪)

મા વે
દ ાં
ત-વા ોથી ણી શકા ,ુ
ં
જગતથી પર,અિવનાશી,અિવકાર ,અ ત
ૈ,અિત ુઅને
કવળ વા ભ ુવ થી જ ણી શકાય છે,તેપર “ત ્” પદ નો “લ યાથ ” છે
. (૨૫)

“ત ”્અને “ વમ” એ બં
ને
પદો નો “સમાનાિધકર ય” નામનો સબં
ંધ છે
. અને
તે
થી જ (આવી ર તે
)
વેદ ાં
તો (ઉપિનષદો) “ ” ની “એકતા” િસ કર છે
. (૨૬)

પછ ના લોક ૨૭ થી ૪૨ માં
“ત ”્અને
“ વમ” શ દ એક જ છેએવી-
“એકતા” ુ
ંયાકરણ ની ટએ િવ લે ષણ કર નેબતા ુંછે
.(૨૭-૪૨)

“અહં ” ( ું )ંએ ુ
ંાન ને થાય છે
,તેશોક- પ સસારથી
ં ટ છે
.
ઉપિનષદો ના મહાવા ો થી જ “આ મા” કાશમાન થાય છે. અને
આગળ-પાછળ ના અ સ ુધાન
ં થી “ત ”્અને “ વમ” પદ ની એકતા પણ સમ ય છે
.(૪૩)

આ લોક માંી ુ ુ
(સદ ુ ) ની ૃ
પા િવના “પર- ” નો અપરો અ ભ
ુવ થતો નથી.
દ નાં
“વે વા ો થી તકરણ ુથઇ જશે ,અને પોતાની મેળે
જ ાન ગટશે”એ ું
માની,
સદ ુની શી જ ર છે? તેુ ં
માન ુ
ંયો ય નથી.
કારણક સદ ુને શરણે જનારો ુુષ જ (તેુ ં
અ ભમાન ટ જવાથી) પર ને ણે છે
,
એ ુંવે
દ પોતે
જક ુ ં
છે.(૪૪-૪૬)

આ સસાર
ં માં સદ ુજ ાન આપનારા છે ,તે
મના ચરણે બે
સવાથી અહમ નો િવનાશ થાય છે ,અને
તે
મની પાસેથી ને
અને વા મા ની એકતા ણી, ય જગત ને િમ યા સમ ,
અ ત
ૈ માંથિત કરવી. ક “ ” “આ મા- પે ” પણ દરક માં
સદા રહલ છે.
(અપરો -પણે તે
અ ભુવાય છે
) અને
તે “ ” ત
ૈ-ભાવથી ર હત,ચૈ
ત યમય છે . (૪૭-૪૮)

આ લોકમાં
વે
દ ાં
તો,એ અ તૈચૈતય ું
જ િતપાદન કર છે, ત
ૈ–જડ (િમ યા)- ું
ન હ.કમક,
અ ત
ૈ-ચૈ
ત ય.(વ )ુ ખ ુ- પ છે ૈ,(જડ-િમ યા) વ ુુ
અનેત ઃખ- પ છે
. (૪૯)

આમ, વેદ ાં
તોએ તે બં
ન-ે
ચૈત ય (અ ત
ૈ) તથા જડ (અ ત
ૈ) નો વા તિવક ટએ, ુતથી અ યાસ કર ,
િનણય કય છે . માટ અ ત
ૈજ સદા સ ય છેઅનેત ૈસદા િમ યા છે(એ ુ
ંું ણ) (૫૦)

આ અ ુ,માયામય, ૃય સસાર
ુપરમા મા માં ં ના જ હોઈ શક,માટ મ છ પ માંાં
િત થી દખા ુ
ં ,ુ
ં
ખો ુ
ં
જ છે
,તે
મ પરમા મા માં
અ ાનથી જણા ુ
ં
આ “જગત િમ યા” જ છે
.(કારણ ક ળથી
ૂ જ નથી,)
5
 6

તે
થી તે
ના (જગતના) પોતાનામાં
થી તેું પ ”ુ
“સ -્ ં(હોવા-પ )ુ
ંહોય જ ન હ,
(અથવા, અસ ્ુ ં
સ -્પ ુ ં
હોય જ ન હ,)

વળ “ તૈ- પ” આ જગત, ાન- ારા બાિધત (િમ યા સા બત) થઇ શક છે .તે

થી પણ તે
“સ ”્નથી,
અને (વળ પા )ં ય દખાય છે એટલે “અસ ”્નથી,
પણ સ ્ હોય તેઅસ ્ના હોઈ શક અને અસ ્ હોય તેસ ્ ના હોઈ શક-એટલે - આમ પર પર િવ ુ હોવા
થી તે
,જગત “અિનવા ય” (કોઈ ર તે
કહ ના શકાય તે)ુ ંજ છે
. (૫૧-૫૩)

પરમા મા થમ થી એક જ હતા,પણ,
તે
મણે પાછળ થી આ જગત સજ ને તે
માં “ વ- પે ” (આ મા- પે) વેશ કય ,
માટ તેપરમા મા (આ મા- વ- પે) ુ ંજ છે .
ં
ુસ ચદાનદં વ પ છે ,છતાં
પોતાના એ “આ મા” પ નેલી ૂ જઈ,
અ યતં“ વ-પણા” ( ુ-પણા-શર ર-પણા) ને
ં પા યો હતો.
પરંુ હવેાન થયા પછ ,એ જ ુ ં–અ ત ૈ,આનદ- ં પ,મા ચૈ ત ય- વ પ,
ુ,સા ા ય નેપામેલો “પરમા મા” છે.
અ ાન-દશા માંતારામાં વ-પ ુ ં -પ )ુ
ં
( ુ ંભાસ ુ ંહ ,ુ
ં
કતા-પ ુ ં
વગેર ભાસતાં હતાં
,
તે
નો હવેાન-દશામાં વા તિવક ર તે િવચારતાં સમ શે ક તે
સઘ ં િમ યા છે
.(૫૩-૫૬)

આ સબં
ંધ ે
વે
દ માં
કહ ુંઅ વૂ ૃટાંત ુંસાં
ભળ.
ગાં
ધાર દશમાં
એક ધનવાન ુ ુ
ષ સદાકાળ પોતાના શર ર ને
મહા કમતી ર નો થી શણગાર ને રહતો.
કોઈ એક વે
ળા તે
પોતાના ઘરના ગણા માં ગફલત થી તોૂ હતો, યાર તે
ના ર નો અને
દાગીનાઓથી
લલચાઈ નેચોર લોકો યાંઆ યા. (૫૭-૫૮)

તેચોરો તેન ેયાં

થી પાસે
ના ગીચ વન માંલઇ ગયા અને તે
ના દાગીના પડાવી લઇ તે
ની ખે પાટા બાં
ધી,
હાથ-પગ દોર થી બાંધી, તે
ને એ જગલ
ં ની ઝાડ ઓ માં
જ ફક દઈ, યાંથી રવાના થઇ ગયા.
તેજગલં ની ઝાડ ઓમાં કાં
ટા,વ છ ઓ.સપ ,વાઘ વગે
ર છવાયેલી હતી.
તે ૂ
ના શર ર નેિત ળ આવા બધાથી તે ુ
ધનવાન ુષ ભયા ર ુથયો. (૮૯-૬૧)

તેશર ર ને
સહજ પણ હલાવતો યાર તેના ગો કાં
ટા થી વ ધાઈ જતા હતાં
,તે
થી તે
કોઈ પણ
શાર રક ચેટા કરવામાંપણ અસમથ થઇ પડ ો,અનેખ,તરસ,તાપ,વા
ૂ ,ુ
અ ન અને અ યતંતપાવનાર,
તાપોથી તે
તપી ર ો. (૬૨)

આ ર તે
બંધનમાં
થી ટવા અનેપોતાના ઘે
ર પહ ચવાની ઇ છાવાળો તે
મ ુ ંુ
ય અ યત ઃખ ને
પામીને
તે
કવળ મોૂ પાડતો યાં
એ જ થિત માંથોડો સમય ર ો. (૬૩)

ઉપરના ટાં તમાંમ ચોર લોકો એ તે મ ુ ય નેહરાન કય ,તે

મ,
--આ સસારમાં
ં રાગ- ષ
ે,દહા ભમાન –વગે ર ુ
ઃખદાયી શ ુ-વગ છે તે
મને ચોર વા સમજવા.
ક તારા “આ માનદ- ં પ” ધન ને ચોર લે
નારા છે,
--તેચોરો, “અ તૈ-આનદ-ં પ” તારા પોતાના ળ ૂ થાનેથી ટ કર ( ૂ ર કર ),
ળ-
ૂ ૂ મ-વગે ર “શર રો- પી” સસાર
ં ની વન િમઓમાં
ૂ અ યત ં ૂર લઇ ગયા.
-- ુ
ં“ ાનદ”
ં તરફ માદ બની પોતાના “અ ાન- પ” િન ા ને વશ થયો,
યાર તેચોરો (રાગ-વગે ર) એ, ભોગ, ૃણા –વગેર બં
ધનો થી તને મજ ત ૂબાં યો,
--તેસસાર
ં પી વનમાં ુ
સવ ઃખો ના ળ ૂકારણ – ણ શર રો તથા કમ ની ધળ વાસનાઓથી,

6
 7

બને લી ત તની યોિનઓમાં –તે ચોરોએ તનેપેસાડ ો છે

.
--એમ,”આ માનદ”ં તરફ ની તાર ૃટ ને , કવી
ૂ ને તને સસાર
ં બના યો છે
.
-- થી અના દકાળ થી માંડ ું ુ
સદાય ઃખ અ ભ ુવે છે
.
--વળ ,જ મ- ૃ,ુ ઘડપણ વગે ર દોષવાળ નરક વી પરં પરાને
ભોગવતો, ું
ખેદ -શોક નેપામેછે.
--આમ હોવા છતાં, ુ
ંુ એ ુ
ં ઃખ-દાયી,અિવ ા- પ (અ ાન- પ) બંધન નેૂ
ર કરવા અને “ વ- પાનદ”
ં ને
ા ત કરવાનો સાચો ઉપાય ું
મેળવી શ ો જ નહોતો. (૬૪-૭૦)

પરંુમ પે લો ગાંધાર-દશનો મ ુ ય લાં

બા કાળ ધ ુી એ ુઃખ ની થિતમાંજગલ
ં માં
પડ ર ો હતો,
તેવખતે દવ-યોગે ,કોઈ દયા સાફરો યાં
ુ આવી પહ યા અને તે
ઓએ તે ના ખ અનેહાથ પગ ના બં
ધનો
છોડ નેતે
નેતેના દશ નો (ગામનો) માગ બતા યો,
ના પર ચાલતો ચાલતો,તે મ ુય,પોતાના ગાંધાર દશમાંપહ યો,
યાંપોતાના સગાં-સબં
ંધીઓ સાથેવ ૂની પે
ઠ ખ ુી થઇ નેર ો. (૭૧-૭૫)

એ જ માણે , ું
પણ અને ક ુ
ઃખ-દાયી જ મો માંભટકતો ર ો હતો,પરંુછે
વટ દવ-યોગે ,તનેભ ુ-માગ માં
ા થઇ,સારાં
કમ અને સારા આચાર-િવચાર પાળવા માં ડ ા,
-- થી ુ ય નો ઉદય થતા ઈ ર- ૃ પાથી તને -વે તા,ઉ મ,સદ ુમળ આ યા,ત િવિધ ુ જબ સ ંયાસ
લીધો,િવવેક-વગેર સાધનો થી ુ ંુ ત બ યો,અને ઉ મ ુશાળ હોવાથી, ોપદશ ા ત કય .
રા ય-વગે
--વૈ ર ના અ યાસ થી આ તે ાન માંુંઅ યતંપ ં
ડત બ યો છે
,વળ ુમાન હોઈ,
ુતથી બી વ ુ નો િવચાર ના કરતાં
,િન દ યાસન થી ુ ત બની,પરમપદ નેપા યો જ છે
.(૭૪-૭૭)

હ,ધીરજવાળા,િશ ય,( ું
મારા શરણેઆ યો) માટ મ (આચાય) િવિધ માણે ,
(પરમા મા) અને વા મા (આ મા) ુ ંિવ ાન તનેઉપદ ુ ં
છે.અને
ત પણ સાર ર તે તે
માંય ન કય છે , થી “ ત
ૈ-ભાવ- પ” તારો “સશય”
ં છે દ ાયો છે
. તે
થી,
ં
ુ
બંધન-ર હત,રાગ- ષે-વગેર દો
ં થી ર હત તથા િન હૃથઇ ખ ુેથી િવચર.(૭૮-૭૯)

ખર ર તેુ ંપચ-રં હત છે ,અનેવ-ભાવ થી જ િન ય- ુ ત છે

. થી તનેબં
ધન ક મો છે
જ ન હ.
કારણ એ બંને તારામાં
કવળ ક પત જ છે ,
તેમજ,કોઈ નો લય (નાશ) નથી ક કોઈ ની ઉ પિ નથી.
કોઈ બં
ધાયેલો નથી,કોઈ સાધક નથી,કોઈ ુુુ નથી,ક કોઈ ુ ત પણ નથી,
આ જ પરમાથ (પરમ-અથ)-સાચી વાત છે . (૮૦-૮૧)

વેદ ો ના િસ ાં
ત નો સાર આ જ છે
.
માટ એ જ માણે ુ થી બરાબર િવચાર કર ,િન દ યાસન કર,અને પછ ,
“ ત
ૈ-ભાવ” માં છેદ ાઈ ય છે,એવા “પોતાના” આનદ-
ં પ,અિવનાશી પર નો સા ા કાર કર ,
ં
ુ
પોતે , વતાં જ સાર ર તે“ ુ ત” થા. અને
િવ ાં
િત પામી ને
શાં
િત નો આ ય કર. (૮૨-૮૩)

તાર આ ર તે
,આ વેદ ાં
ત ના “અ તૈ” ના ાન નો સદા િવચાર કયા કરવો,
સદ- ુને સદા વદન
ં કર ભાવા ત ૈ(ભાવથી ુસાથે એક-પ )ુ
ંકર ,ુ
ં પણ,
યા ત
ૈ( યા થી સમાન-પ )ુ ંકર ુ ં
ન હ.
સદ ુને ૂ ય ગણી તે મના સેવક તર ક જ વત .(અ
ુ
ં ભમાન લાવ ુ ં
ન હ). (૮૫-૮૭)

“ત વોપદશ” સમા ત.