Bài Giảng Môn Học

7/4/2021
BỘ MÔN KIẾN TRÚC MÔI TRƯỜNG

KHOA KIẾN TRÚC & QUY HOẠCH - ĐẠI HỌC XÂY DỰNG
BÀI GIẢNG MÔN HỌC

MÔI TRƯỜNG XÂY DỰNG
Giảng viên: TS. Nguyễn Thị Khánh Phương
Điện thoại: 0942116226
Email: phuongntk@nuce.edu.vn
- Văn phòng: 504 nhà A1, ĐHXD - Phòng thí nghiệm: 603 Nhà Thí Nghiệm, ĐHXD
- Điện thoại: 024.38.698.428
- Facebook: Bộ Môn Kiến Trúc Môi Trường_ĐHXD - Fanpage: Environmental-architecture Nuce
PHẦN MỞ ĐẦU
Quy chế Đánh giá học phần
QUY CHẾ ĐÁNH GIÁ HỌC PHẦN

• Số tín chỉ: 2
- Số tiết lý thuyết/ số buổi: 24/8
- Số tiết thực hành/ số buổi: 6/2
• Mục tiêu học phần:

Mục tiêu
Mô tả mục tiêu [2]
(Gx) [1]
Nhận biết, hiểu khái niệm cơ bản về các yếu tố khí hậu và nhiệt;
phân tích tác động của các yếu tố khí hậu lên công trình kiến trúc/
G1 cơ thể con người và nghiên cứu quá trình truyền nhiệt qua kết cấu
ngăn che. Trên cơ sở đó tính toán, đánh giá tiện nghi nhiệt của công
trình.
Nhận biết, hiểu khái niệm cơ bản về môi trường ánh sáng; tính toán,
G2
đánh giá chiếu sáng tự nhiên trong công trình.
Nhận biết, hiểu khái niệm cơ bản về âm thanh / tiếng ồn, vật liệu và
G3 kết cấu hút âm; nghiên cứu tính toán truyền âm và đánh giá hiệu
quả cách âm các cấu kiện nhà cửa.
1
7/4/2021
PHẦN MỞ ĐẦU
Quy chế Đánh giá học phần
• Đánh giá điểm học phần:
Tiêu chí và
Thành phần Bài đánh giá (Ax.x) Tỷ lệ (%)
chuẩn
đánh giá [1] [2] [5]
đánh giá [4]
A1.1. Bài tập và thảo luận tại lớp Điểm 1-10 30
Quá trình A1.2. Bài tập về nhà Điểm 1-10 10
A1.3. Thí nghiệm Điểm 1-10 10
Cuối kỳ A2. Thi cuối kỳ Điểm 1-10 50
PHẦN MỞ ĐẦU
Giáo trình và tài liệu tham khảo
TÀI LIỆU THAM KHẢO
[1] Phạm Đức Nguyên (2011). Âm học kiến trúc. Nhà xuất bản Xây Dựng
[2] Phạm Ngọc Đăng, Phạm Thị Hải Hà (2000). Nhiệt và khí hậu kiến trúc. Nhà xuất bản Xây Dựng
[3] PTH Hà (chủ biên), NTK Phương, NHN Dũng, NTM Lệ, NTA Anh, PT Bình. (2015). Hướng dẫn thí
nghiệm khảo sát môi trường Kiến trúc. Nhà xuất bản trí tuệ
[4] Trần Quốc Bảo, Nguyễn Thị Khánh Phương (đồng chủ biên) (2018). Hướng dẫn bài tập lớn Thiết kế
âm học phòng khán giả. Nhà xuất bản Xây Dựng.
[5] Phạm Đức Nguyên (chủ biên), Nguyễn Thu Hoà, Trần Quốc Bảo (1998). Các giải pháp kiến trúc khí
hậu Việt Nam. Nhà xuất bản Xây Dựng
Web tham khảo:
+ https://www.jaloxa.eu/resources/daylighting/sunpath.shtml
+ https://drive.google.com/drive/u/0/folders/1avaUB_I86BzLfKu3vjX7BVqhQS2FfbBy
+ https://drive.google.com/drive/u/2/folders/1mF1NMBGU4bh4FYGNOtw-GacUB_y7-Smn
2
7/4/2021
PHẦN MỞ ĐẦU
Cấu trúc môn học
CẤU TRÚC MÔN HỌC
Phần mở đầu Giới thiệu về học phần
Chương 1: Khí hậu ngoài nhà, vi khí hậu và con người

Phần 1: Nhiệt và Khí
Chương 2: Truyền nhiệt qua lớp vỏ công trình
hậu xây dựng
Chương 3: Che nắng
Phần 2: Môi trường • Cở sở vật lý của ánh sáng, các đại lượng đo lường
ánh sáng • Đánh giá chiếu sáng tự nhiên
Chương 1: Các khái niệm cơ bản về âm thanh
Phần 3: Âm học cơ sở Chương 2: Vật liệu, kết cấu hút âm và thời gian âm vang
Chương 3: Cách âm các cấu kiện nhà cửa
PHẦN I: NHIỆT VÀ KHÍ HẬU XÂY DỰNG
Phần I
NHIỆT VÀ KHÍ HẬU XÂY DỰNG
Chương 1: Khí hậu ngoài nhà, vi khí hậu và con người
1.1. Các yếu tố khí hậu ngoài nhà và biểu đồ nhiệt ẩm t - d
1.2. Đặc điểm khí hậu các vùng, miền và phân vùng khí hậu xây dựng Việt Nam.
1.3. Vi khí hậu và tiện nghi nhiệt
Chương 2: Truyền nhiệt qua lớp vỏ công trình
2.1. Truyền nhiệt ổn định qua kết cấu bao che (KCBC)
2.2. Truyền nhiệt dao động qua KCBC trong mùa nóng
2.3. Chỉ số OTTV.
Chương 3: Che nắng
3.1. Tác dụng của bức xạ mặt trời và yêu cầu che (chiếu) nắng đối với các công trình
3.2. Đánh giá hiệu quả của kết cấu che nắng bằng phương pháp biểu đồ
3
7/4/2021
Chương 1: Khí hậu ngoài nhà, Vi khí hậu và con người
Trái đất phong phú về Khí hậu – Cảnh quan
Phân biệt giữa Thời tiết – Khí hậu
Thời tiết Khí hậu

- Kn: Các điều kiện khí quyển ở - Kn: Tập hợp những điều kiện khí
một địa điểm, vào một thời quyển đặc trưng cho một vùng, phụ
gian nhất định. thuộc đặc điểm địa lý địa phương.
- Luôn thay đổi nhanh - Chịu tác động của vĩ độ, địa hình, vị trí
(Nhiệt độ, độ ẩm, áp suất không so với biển.
khí, cường độ bức xạ, gió, lượng - Thay đổi theo quy luật thời tiết thời gian
mưa, dông bão...) dài (thường là 30 năm)
(Thời tiết trên mặt đất ở 1 miền)
4
7/4/2021
So sánh KH nóng khô / nóng ẩm

Loại khí hậu Nóng khô Nóng ẩm
- Nhiệt độ TB ban ngày 32 – 43oC 27 – 32oC
- Nhiệt độ TB ban đêm 21 – 27oC 24 – 27oC
- Bđộ dao động ngày đêm 20 – 25oC 5 – 8o C
- Biên độ dao động năm 11 – 12oC 3 – 6o C
- Độ ẩm TB < 50% 55 – 95%
- Lượng mưa 50 – 155 mm/năm 500 – 1500 mm/năm
- Bầu trời Ít mây, sáng Theo mùa, u ám/xanh đậm
- BXMT Nhiều BXTT, cao Phụ thuộc mùa
- Gió Gió nóng, bão cáo Gió biển mát
- Mặt đất Khô, phản xạ mạnh Nhiều cây, phản xạ ít
- Thực vật Ít phát triển phát triển
- Thời tiết đặc biệt Bão cát Bão, lụt
Kiến trúc nóng ẩm

1- Cây có tán rộng che BXMT
2- Hiên rộng che mưa nắng
3- Chớp che nắng và thông gió
4- Trồng cỏ giảm BX phản xạ
5- Mái thông gió cách nhiệt
6- Mái màu sáng phản xạ BXMT
7- Tường nhẹ
8- Tầng hầm thông gió, chống ẩm
10
5
7/4/2021
PHẦN I – CHƯƠNG I: KHÍ HẬU NGOÀI NHÀ, VI KHÍ HẬU VÀ CON NGƯỜI
1.1. Các yếu tố khí hậu ngoài nhà và biểu đồ nhiệt ẩm t - d
1.1.1. Các yếu tố tự nhiên cơ bản hình thành khí hậu
a. Mặt trời và BXMT

Yếu tố mang năng lượng, quyết định sự hình thành khí
hậu, có tính chất toàn hành tinh
b. Hoàn lưu khí quyển
Yếu tố "động", chi phối mạnh mẽ đến khí hậu, phân phối
lại hệ quả do MT, có tính chất vùng rộng lớn
c. Trạng thái & địa hình mặt đất

Yếu tố “tĩnh”, không mang năng lượng, nguyên nhân gây
ra sự phân hóa khí hậu, có tính chất địa phương
 Phân vùng khí hậu thế giới
11
1.1. Các yếu tố khí hậu ngoài nhà và biểu đồ nhiệt ẩm t – d
a. Mặt trời và bức xạ Mặt trời
• Nhiệt độ bề mặt khoảng 6000K - Đường kính: 1392x103Km
• Khoảng cách tới trái đất:149,5x106Km;
• Hằng số mặt trời: Io=1353W/m2
Yếu tố năng lượng quyết định sự hình thành khí hậu, có tính chất hành tinh
12
6
7/4/2021
Mặt trời càng gần đường chân trời và độ dày của tầng không khí mà
tia bức xạ đi qua càng lớn cường độ trực xạ càng gần tới không.
Khí quyển càng trong suốt cường độ trực xạ càng lớn
2 nguyên nhân làm cho mặt trời mùa hè nóng hơn mùa đông:
- Bức xạ mặt trời Mùa đông đi qua lớp khí quyển dài hơn mùa hè
- Bức xạ mặt trời trải trên một diện tích về mùa đông rộng hơn về mùa hè
Tia mặt trời tạo với pháp tuyến

MP chiếu 1 góc α
13
Quy luật chuyển động của TĐ quay quanh MT Tia mặt trời chiếu song song
với mặt phẳng xích đạo.
Đêm ngày dài bằng nhau –
Ngày Xuân phân
Tia mặt trời chiếu lệch

Tia MT chiếu lệch về phía Bắc
Tia MT chiếu song về phía Nam mặt phẳng
mặt phắng xích đạo góc 23,5o.
song với mặt xích đạo góc 23,5o.
Giữa trưa ở Bắc bán cầu, MT ở vị
phẳng xích đạo. Ở Bắc bán cầu năng
trí cao nhất, ban ngày dài nhất –
Đêm ngày dài lượng bức xạ trên đơn
Ngày Hạ chí
bằng nhau – vị diện tích nhỏ nhất –
Ngày Thu phân Ngày Đông chí
Các ngày khác trong năm góc giữa tia chiếu của
BXMT và MP xích đạo thay đổi từ 23,5o đến -23,5o
Trục quay của trái đất nghiêng 23,5o so với

trục quỹ đạo mặt trời nên góc của tia MT
chiếu xuống mỗi điểm trên bề mặt TĐ luôn
thay đổi trong năm, tạo hành hiện tượng ngày
đêm dài ngắn khác nhau và 4 mùa X, H, T, Đ
14
7
7/4/2021
Các ngày đặc biệt trong năm
15
Bầu trời biểu kiến
Mặt phẳng chân trời

Trục thế giới
Xích đạo trái đất
Xích đạo bầu trời / quỹ đạo ngày xuân
V (φ): góc vĩ độ địa lý của điểm quan sát phân, thu phân của MT
δ: góc xích độ (góc lệch của mặt trời -23,5 0  23,5 )
0 0 Quỹ đạo ngày Hạ Chí của mặt trời
Quỹ đạo ngày Đông chí của Mặt trời
16
8
7/4/2021
Phương pháp dựng bầu trời biểu kiến 1.1.1. Các yếu tố tự nhiên cơ bản hình thành khí hậu
- Xđ góc lệch vĩ độ của địa điểm quan sát φ

- Xđ được xích đạo bầu trời ̷ ̷ với xích đạo
- Xích đạo Bầu Trời đồng thời là ngày TP, XP
- Xđ thiên đỉnh
- Xđ ngày HC, ĐC
17
Vị trí mặt trời theo tọa độ cực 1.1.1. Các yếu tố tự nhiên cơ bản hình thành khí hậu
h0 - góc cao: lập bởi tia MT với MP chân trời 900

A0 - góc phương vị: lập bởi hình chiếu của tia
mặt trời trên MP chân trời với hướng Nam
1800 B 00
Cùng độ cao
h0
900 -900
A0
Tia phương vị
00 N
18
9
7/4/2021
Dựng Biểu đồ mặt trời theo PP Chiếu thẳng góc

 B1: Dựng hệ toạ độ cực theo PP chiếu thẳng góc:
 Góc cao h0:
- MPCT ứng với h0 = 0: là vòng tròn lớn
- Các MP đồng độ cao 100, 200,...800 (// MPCT):
các vòng tròn đồng tâm tương ứng
- Thiên đỉnh (h0 = 900): là tâm biểu đồ
 Góc phương vị A0: biểu diễn bằng các đường
bán kính được chia độ đều A0 = 00 ÷ 900
 B2: Dựng quỹ đạo mặt trời:
 Dựng bầu trời biểu kiến trên hình chiếu đứng:
 Chiếu thẳng góc xuống MP chân trời.
19
23027’
23027’
HC
 B1: Dựng hệ toạ độ góc: 4
XTP
600 3
ĐC
 B2: Dựng quỹ đạo MT: B 300 2
1. Trục thế giới: 00 1

φφ
2. Xích đạo bầu trời
(đường đi của ngày XTP)
3. Đường đi MT trong ngày HC Đ
11
4. Đường đi MT ngày ĐC 21
31
5. Chiếu thẳng góc trên MPCT
B 41 600 300 00 N
XTP
HC
ĐC
32
22
12
20
10
7/4/2021
Xác định các yếu tố trên Biểu đồ mặt trời 1.1.1. Các yếu tố tự nhiên cơ bản hình thành khí hậu
- Hệ tọa độ góc:
+ Vòng tròn đồng độ cao
(xđ góc ho của Mặt trời) A0
+ Các tia xuyên tâm (xđ góc
phương vị Ao của Mặt trời) 17h, Ngày hạ chí
- Trục tâm quỹ đạo mặt trời

- Quỹ đạo ngày của mặt trời
- Đường giờ / vòng giờ
Ở vĩ độ 21oB, vào lúc 17h chiều

ngày Hạ chí 21/06.
h0
Xác định được :
Sử dụng BĐMT download của Jaloxa

21
Quỹ đạo MT ở Bắc bán cầu và Nam bán cầu 1.1.1. Các yếu tố tự nhiên cơ bản hình thành khí hậu
Bắc bán cầu Nam bán cầu Bắc bán cầu Nam bán cầu
1
B
B 4
GHI NHỚ
1- MT xích đạo: 2 lần qua TĐ, At = 6 tháng (vĩ độ địa lý 0)
2- MT nội chí tuyến: 2 lần qua TĐ, At = 0-6 tháng
3- MT chí tuyến: 1 lần qua TĐ, At = 0.
5
4- MT ngoài chí tuyến: 0 qua TĐ.
5- MT ôn đới : 0 qua TĐ, 2 mùa nóng lạnh rõ rệt.
6- MT Bắc cực khuyên: 1 ngày không lặn (~ vĩ độ địa lý 70)
7- MT địa cực: 6 tháng ngày, 6 tháng đêm (vĩ độ địa lý 90)
22
11
7/4/2021
Bảo tàng Hermitage trong ánh nắng

rực rỡ vào 21h đêm.
Đêm trắng ở St. Petersburg (tháng 5 - 7) (60°B)

vĩ độ cao nhất trong các thành phố có hơn 1 triệu dân trên khắp thế giới
23
b. Hoàn lưu khí quyển (Atmospheric circulation)
• HLKQ là sự di chuyển của các khối

không khí trên Trái Đất
Phân loại: 2 loại chính
• Hoàn lưu tín phong (trade wind)
• Hoàn lưu gió mùa (monsoon
winds)
Ngoài ra còn có 1 số loại gió đặc
biệt, mang tính địa phương:
- gió phơn,
- gió Brido
- gió thung lũng
Chuyển động của không khí gần mặt đất

còn chịu ảnh hưởng của ma sát
24
12
7/4/2021
(1) Hoàn lưu tín phong 1.1.1. Các yếu tố tự nhiên cơ bản hình thành khí hậu
Cùc Gió cực

Vòng cực
Gió tây
Chí tuyến Bắc
Gió mậu dịch đông bắc

Xích đạo
Gió mậu dịch tây nam

Chí tuyến Nam
Gió tây
Vòng cực
Cực Gió cực
Nguyên nhân:
Chủ yếu do sự phân bố nhiệt độ của Mặt Đất nhận được từ MT không giống nhau
theo vĩ độ, tạo ra sự khác nhau về áp suất của các khối không khí này.
Vi vËy hinh thµnh híng
Không khí sẽ di chuyển từ nơi có áp suất cao đến
giã chñ ®¹o.nơi có áp suất thấp
HLKQ chịu ảnh hưởng một phần do chuyển động tự quay của TĐ
25
(2) Hoàn lưu gió mùa (Monsoon winds):

gió thổi theo mùa, đổi hướng 2 lần 1 năm
Tính chất: đổi hướng 2 lần/năm

Mùa đông gió từ lục địa thổi ra biển. Mùa hè gió từ biển thổi vào lục địa
Nguyên nhân: do chênh lệch nhiệt độ giữa đại dương và lục địa không đều nhau.
Gió thổi từ nơi có khí áp cao (không khí lạnh) về nơi khí áp thấp (không khí nóng)
Mặt đất nóng lên và lạnh đi nhanh hơn không khí và nước,
Nước biển bị sưởi nóng hoặc làm lạnh chậm hơn và sự biến đổi nhiệt độ nhỏ hơn so với đất liền,
đồng thời có khả năng tích lũy năng lượng nhiều hơn không khí và đất
26
13
7/4/2021
Một số loại gió đặc biệt, mang tính địa phương
• Gió Bridơ (Gió đất – Gió biển /Sea and Land Breezes )
(Hình thành ở vùng ven đại dương, bờ biển hoặc ven các hồ lớn)
Đổi hướng 2 lần trong
1 ngày đêm:
- Ban ngày: gió từ
biển thổi vào đất liền
- Ban đêm: gió từ đất
liền thổi ra biển
Nhờ loại gió này, ban

ngày nhiệt độ không
khí ở vùng ven biển
(trong phạm vi 20~40
km) giảm bớt và độ ẩm
tăng lên
27
• Gió phơn
(tên của hiệu ứng nhiệt - ẩm
khi gió vượt qua một vùng
đồi núi cao)
Ở VN thường gặp gió Phơn

ở miền Trung, phia Đông
Trường Sơn vào mùa hè
cũng như ở các vùng núi
Tây Bắc Bắc Bộ
Không khí thổi tới sườn đón gió là không khí biển, mát mẻ, độ ẩm cao. Càng
lên cao, nhiệt độ của khối không khí này càng giảm, tạo mưa lớn bên sườn
đón gió, độ ẩm tuyệt đối giảm đáng kể.
Khi xuống núi, nhiệt độ không khí tăng dần, nhưng độ ẩm đã mất không
được bổ sung trở thành nóng và khô.
28
14
7/4/2021
• Gió núi – thung lũng
- Ban ngày: trên núi cao, mặt đất

nhận được lượng BXMT lớn hơn so
với thung lũng, khí áp thấp (gió
thổi từ thung lũng lên trên núi cao)
- Ban đêm: trên núi cao, mặt đất

giảm nhiệt độ nhanh hơn do BX
nhiệt ngược xảy ra mạnh hơn, có
khí áp thấp (gió lạnh thổi từ trên
cao xuống thung lũng)
29
c. Trạng thái và địa hình mặt đất 1.1.1. Các yếu tố tự nhiên cơ bản hình thành khí hậu
Cấu trúc của bề mặt lục địa (địa hình quy mô lớn), thổ nhưỡng, lớp phủ thực vật,
lớp tuyết phủ, băng biển, dòng biển,… ảnh hưởng đến sự hấp thụ BXMT, quá trình
bốc hơi, phát xạ ban đêm của mặt đất -> vòng tuần hoàn nhiệt, tuần hoàn ẩm.
30
15
7/4/2021
 Phân vùng khí hậu thế giới 1.1.1. Các yếu tố tự nhiên cơ bản hình thành khí hậu
3 đới khí hậu

- Nhiệt đới (Đới nóng): vùng cạnh Xích đạo đến các đường chí tuyến Bắc và Nam (±23o5)
- Ôn đới (Đới ôn hòa): hai đới từ các chí tuyến Bắc và Nam tới Bắc và Nam cực khuyên (±66o5)
- Hàn đới (Đới lạnh): gồm hai đới nằm ở hai cực trái đất kể từ Bắc và Nam cực khuyên
31
• Các số liệu khí hậu xây dựng 1.1.2. Biểu đồ nhiệt ẩm t - d
Bức xạ mặt trời Độ ẩm không khí:

Tổng xạ (Io) = Trực xạ (S) + Tán xạ (D); (W/m2) 1. Độ ẩm tuyệt đối:
- f (g hơi nước/m3 kk khô)
- d (g hơi nước/kg kk khô)
- e (mmHg): áp suất riêng hơi nước
2. Độ ẩm tuyệt đối bão hoà F, D, E
3. Độ ẩm tương đối: (RH) (ϕ), (%)
Nhiệt độ không khí
+ Nhiệt độ khô (tk) (tdr) (oC) Vận tốc gió
+ Nhiệt độ ướt (tư) (tw) (oC) + Trong nhà : (vt ),(m/s)
+ Nhiệt độ điểm sương (ts) + Ngoài nhà : (vn), (m/s)
Hoa gió thể hiện: hướng, tần suất, vận tốc
Nhiệt dung của không khí Enthalpy (H), (kJ/kg)

Nhiệt dung = nhiệt hiện + nhiệt ẩn
Thể tích riêng không khí (V) (m3/kg)

Áp suất không khí (pk) (mmHg,N/m2, pa)
32
16
7/4/2021
1.1.2. Biểu đồ nhiệt ẩm t - d
Biểu đồ trạng thái của không khí (biểu đồ nhiệt ẩm t -d)
Tất cả các đại lượng vật lý của một trang thái môi trường
không khí có thể biểu diễn trên biểu đồ không khí ẩm
- Nhiệt độ trên trục hoành - tk,

- Độ ẩm: nhóm đường cong - φ;
- Nhiệt độ điểm sương: ts
- Dung ẩm d và áp suất e:
trên trục tung;
- Nhiệt độ ướt: họ đường chéo; H φ
- Nhiệt dung - H: họ
d
đường chéo bên ngoài tS
tk
33
Sử dụng biểu đồ nhiệt ẩm t-d để xác định φ

các thông số của một trạng thái không khí
(xác định tk, tư, ts, d và )
A
d
ts tư tk
34
17
7/4/2021
Ví dụ
Đé Èm t¬ng ®èi (%) VÝ dô 1:
100 80 50
5
NhiÖt ®é kh« lµ 30oC vµ ®é
Èm t¬ng ®èi lµ 80%.
Hái ¸p suÊt h¬i níc?
4 Tr¶ lêi: xÊp xØ... kPa
VÝ dô 2:
NhiÖt ®é kh« lµ 25oC vµ ®é
WBT
20°C
3 Èm t¬ng ®èi lµ 80%.
Hái nhiệt độ ướt?
20 2 Trả lời: xấp xỉ .....
¸p suÊt Hái nhiệt độ điểm sương?
(kPa)
Trả lời: xấp xỉ... C
o
1
VÝ dô 3:
NhiÖt ®é kh« lµ 10o vµ
nhiÖt ®é uít lµ 5oC
0
-5 0 5 10 15 20 25 30 35 40 45 Hái ®é Èm t¬ng ®èi?
NhiÖt ®é(C) Tr¶ lêi xÊp xØ... %
35
1.2. Đặc điểm khí hậu các vùng, miền và phân vùng khí hậu xây dựng Việt Nam
a. Đặc điểm khí hậu Việt Nam
VN thuộc vùng khí hậu nhiệt đới ẩm, gió mùa.
Lũng Cú, Hà Giang 23o 21. 30
Mũi Cà Mau 8o 37. 30
36
18
7/4/2021
• Chế độ mặt trời:
- Chế độ MT nội -chí tuyến
- MT 2 lần qua TĐ trong 1 năm -> lượng BX dồi dào
- Nhiều mây, tán xạ lớn
Phía Nam – dạng xích đạo:
+ I=120-150 kCal/cm2 .năm
+ MT theo dạng XĐ, đều quanh năm do khoảng thời gian 2 lần MT đi qua TĐ
xa nhau (cách nhau 4 tháng)
+ Phân bố BX có 2 cực đại (gần XP, TP) - T4 và T10; 2 cực tiểu (HC, ĐC)
-> nền nhiệt độ nóng đều quanh năm.
Phía Bắc – dạng chí tuyến:
+ I=100-130 kCal/cm2 .năm
+ MT theo dạng chí tuyến, 2 lần mặt trời đi qua thiên đỉnh cách nhau 2 tháng.
+ Phân bố BX có 1 cực đại (HC) và 1 cực tiểu (ĐC)
-> nền nhiệt độ có sự khác biệt mùa hè nóng và mùa đông lạnh
37
• Hoàn lưu KQ: 5 khối gió chính
- Không khí cực đới lục địa
(từ vùng áp cao Siberie - Rất lạnh - Đầu mùa Đông, giữa mùa Đông )
- Không khí nhiệt đới biển đông
(từ Biển Nhật Bản - Lạnh ẩm - Nửa cuối mùa Đông đầu mùa Xuân )
- Không khí biển Bắc Ấn Độ dương
(từ hthống Nam Á - mùa hè - Tây Nam - có biến tính ở miền Trung)
- Không khí Xích đạo
(từ Nam Thái Bình Dương – mùa hè - Nóng, ẩm, tạo mưa nhiều)
- Không khí nhiệt đới biển TBD
(thời tiết Nóng ẩm - mùa hè - quang tạnh)
Chế độ gió mùa: rất phức tạp do chịu ảnh hưởng của
3 hệ thống gió mùa Châu Á:
+ Hệ thống gió mùa Đông Bắc Á (Nga, Nhật, Triều Tiên)
+ Hệ thống gió mùa Nam Á (Ấn độ, Malaysia, Thái Lan)
+ Hệ thống gió mùa Đông Nam Á (Philipin, Malaysia)
38
19
7/4/2021
Hoàng Liên
CC Sông Gâm
• Địa hình: Núi - Biển - Rừng Sơn
CC Ngân Sơn
- NÚI: chiếm ¾ diện tích lãnh thổ CC Bắc Sơn
CC Đông Triều
+ Dãy Hoàng Liên Sơn: bức tường thành chắn gió TN, ĐB
tạo phân hóa khí hậu TB - ĐN.
+ Các dãy núi cánh cung quy tụ ở Tam Đảo: dẫn gió mùa Bắc
Trường Sơn
cực đới thâm nhập sâu vào khu vực đồng bằng.
+ Dãy Trường Sơn:
Bắc Trường Sơn: hướng TB - ĐN: tạo hiệu ứng phơn. Bạch Mã
Nam Trường Sơn: hướng ĐB - TN, phân giới KH giữa

cao nguyên và Nam Trung Bộ;
+ Dãy Bạch Mã:
- BIỂN: Đường bờ biển dài 3260 km, vịnh Bắc Bộ sâu và rộng Nam
tác dụng điều hòa khí hậu. Trường Sơn
+ Miền Bắc: Mùa đông: tăng ẩm cho gió mùa ĐB,

mùa hạ làm mát gió ĐN, dịu hiệu quả nóng khô ở Bắc Bộ
+ Miền Nam: tác dụng điều hòa, làm giảm cực đại có thể
có ở vùng cận Xích Đạo
39
b. Phân vùng khí hậu xây dựng
Lãnh thổ Việt Nam

(QCVN 02:2009/BXD)
Miền KH phía Bắc Miền KH phía Nam

NĐ gió mùa có mùa đông lạnh NĐ gió mùa điển hình
từ 23o22 (Đồng Văn) – 16oB từ 16oB - 8o 30(Cà Mau)
Vùng đồng bằng tháng lạnh có Vùng ĐB quanh năm nóng

nhiệt độ trung bình 10 - 15oC 2 mùa: mùa mưa (t5 10),
mùa khô (t11 4)
Có 4 vùng khí hậu xây dựng
IA - KH núi TB và Trường Sơn Có 3 vùng khí hậu xây dựng
IB - KH núi Đông Bắc và Việt Bắc IIA - KH duyên hải Nam Trung Bộ
IC - KH đồng bằng Bắc Bộ IIB - KH Tây nguyên
ID - KH Nam Bắc bộ+Bắc Trung bộ IIC – KH Nam Bộ
40
20
7/4/2021
41
42
21
7/4/2021
43
44
22
7/4/2021
45
46
23
7/4/2021
47
1.3. Vi khí hậu và Tiện nghi nhiệt
Khái quát Vi khí hậu – microclimate (VKH)

• VKH biểu hiện đặc điểm điều kiện khí hậu trong một khu vực tương đối nhỏ
48
24
7/4/2021
• VKH trong công trình (indoor climate) 1. Nhiệt độ không khí t

(drybulb temperature)
Là khí hậu trong phạm vi nhỏ, thường 0 C
xét VKH trong 1 phòng, trong 1 nhà.
4 YẾU TỐ VI KHÍ HẬU

Mục đích nghiên cứu: Tìm ra các giải 2. Độ ẩm không khí
pháp kiến trúc hợp lý để tạo môi trường tiện (air humidity)
nghi tốt nhất có thể cho người sử dụng.
3. Vận tốc không khí
(velocity) m/s
4. Nhiệt độ BX trung
bình các bề mặt tb
(radiant temperature)
tb = ΣiSi/ Σ Si (oC)
+  i :nhiệt độ bề mặt kết cấu thứ i
+ Si : diện tích bề mặt thứ i
4 yếu tố của VKH đồng thời tác động lên con người => con người có cảm giác nóng,
lạnh hay dễ chịu. Khi đạt được cảm giác dễ chịu => ĐIỀU KIỆN TIỆN NGHI NHIỆT
49
• Các yếu tố ảnh hưởng tới cảm giác nhiệt
NHIỆT TRỞ ÁO QUẦN, Clo (1 Clo = 0,155 m2.0C/W)
50
25
7/4/2021
Vận tốc không khí v tăng/giảm? qđl = 10,32.v0,5 (35 – tk ), W
qmh = 33,84.v0,8 (42 - e), W

Nhiệt độ không khí tk tăng/giảm qđl = 10,32.v0,5 (35 – tk ), W
qhh = 0,28.Gk (36,5 –tk), W (rất nhỏ)
Nhiệt độ bức xạ tb tăng/giảm qbx = 2,51 (35 - tb ), W
Độ ẩm không khí RH tăng/giảm qmh = 33,84.v0,8 (42 - e), W
Các hệ số từ các công thức trên do Givoni tìm bằng thực nghiệm với người châu Âu
51
• Trao đổi nhiệt giữa cơ thể và môi trường
PT tổng quát sự trao đổi nhiệt giữa con người và môi trường:
M ± Qđl ± Qbx – Qmh ±Qhh + Qmt – Qhđ = ΔQ

 M: lượng nhiệt sinh lý của cơ thể (met)
 Dấu (+/-) biểu hiện cơ thể (tỏa/ thu) nhiệt
 ∆Q lượng nhiệt thừa/ thiếu của cơ thể
+ ∆Q>0, thừa nhiệt >> cảm giác nóng
+ ∆Q<0, thiếu nhiệt >> cảm giác lạnh
+ ∆Q=0, cân bằng nhiệt dễ chịu
52
26
7/4/2021
M ± Qđl ± Qbx – Qmh ±Qhh + Qmt – Qhđ = ΔQ

(1) M (metabolism): lượng nhiệt sinh lý; W/m2; Met, 1 Met = 58 W/m2
(2) Qđl: lượng nhiệt trao đổi bằng đối lưu
Qđ = 8,87 √v (35 – tk) (kCal/h) Qđl = 10,32 √v (35 – tk ); (W)
(3) Qbx: lượng nhiệt trao đổi bằng bức xạ. Trường hợp người đứng giữa phòng:
Qbx = 2,16 (35 – tb) (kCal/h) Qbx = 2,51 (35 – tb); (W)
(4) Qmh: lượng nhiệt do lượng hơi nước trên mặt da bay hơi
Qmh = 29,1 v 0,8 (42 – e ) (kCal/h) Qmh = 33,84 .v 0,8 (42 - e ); (W)
(5) Qhh: lượng nhiệt nhận thêm/ mất đi khi thở (thông thường rất nhỏ).
(6) Qmt: nhiệt nhận thêm khi BXMT trực tiếp chiếu vào Qmt = (1 - a) Fmt .I; (W)
- a: hệ số phản bức xạ của mặt da hay quần áo
(da trắng a = 0,45; vàng a = 0,4; đen (ấn độ) a = 0,22; đen (châu phi) a = 0,16;
quần áo màu trắng a = 0,75; xanh a = 0,21 – 0,33; đen a = 0,07 – 0,14)
- Fmt: diện tích cơ thể chịu BXMT (m2) I: cường độ BXMT (W/m2)
(7) Qhđ (Met): lượng nhiệt tổn hao cho lao động cơ học của cơ thể.
Qhđ ; = 5 - 35% lượng nhiệt sản sinh của con người do lao động gây ra (M)
53
• Trao đổi nhiệt giữa cơ thể và môi trường
± ± – ± + – = ΔQ
 M: lượng nhiệt sinh lý của cơ thể (met)

 Dấu (+/-) biểu hiện cơ thể (tỏa/ thu) nhiệt
 ∆Q lượng nhiệt thừa/ thiếu của cơ thể
+ ∆Q>0, thừa nhiệt >> cảm giác nóng
+ ∆Q<0, thiếu nhiệt >> cảm giác lạnh
+ ∆Q=0, cân bằng nhiệt dễ chịu
54
27
7/4/2021
M (metabolism): lượng nhiệt sinh lý; W/m2; Met,

Là lượng nhiệt do các quá trình sinh lý trong cơ thể sinh ra.
M phụ thuộc: + Đặc điểm sinh lý của cơ thể

+ Lứa tuổi (trẻ/già)
+ Giới tính
+ Mức độ nặng nhọc của công việc.
Theo thực nghiệm, người trưởng thành cao 1,7m với mức hoạt động 1 Met sẽ tỏa
ra lượng nhiệt khoảng 100W (với trẻ em phải nhân với hệ số 0,8).
1 Met = 58 W/m2 55
55
Qđl
Lượng nhiệt trao đổi bằng đối lưu khi không khí tiếp xúc với mặt da người.
Qđl phụ thuộc: + Tốc độ chuyển động của không khí trong phòng:
+ Nhiệt độ không khí trong phòng;
Qđl = 8,87 √v (35 – tk) (kCal/h)
Qđl = 10,32 √v (35 – tk ); (W)
56
28
7/4/2021
Qbx
Lượng nhiệt trao đổi bằng bức xạ giữa bề mặt da người với các bề mặt KC trong phòng
Qbx phụ thuộc vào: + nhiệt độ các bề mặt kết cấu trong phòng
+ nhiệt độ mặt da người
+ vị trí của người ở trong phòng
Trường hợp người đứng giữa phòng:

Qbx = 2,16 (35 – tb) (kCal/h)
Qbx = 2,51 (35 – tb); (W)
57
Qmh
Lượng nhiệt do lượng hơi nước trên mặt da bay hơi
Qmh phụ thuộc: + Độ ẩm trong phòng

+ Tốc độ chuyển động của không khí trong phòng
Qmh = 29,1 v 0,8 (42 – e ) (kCal/h)

Qmh = 33,84 .v 0,8 (42 – e ); (W)
58
29
7/4/2021
Qhh
Lượng nhiệt nhận thêm/ mất đi khi chúng ta thở (thông thường rất nhỏ)
Qhh phụ thuộc: + Độ chênh lệch giữa nhiệt độ không khí với nhiệt độ cơ thể
+ Lượng không khí thở hít trong 1h
59
Qmt
Lượng nhiệt con người nhận thêm khi có BXMT trực tiếp chiếu vào
Qmt phụ thuộc: + Đặc điểm áo quần hay mặt da

+ Diện tích nắng chiếu
+ Cường độ BXMT chiếu vào người
Qmt = (1 – a) Fmt .I ; (W)
- a: hệ số phản bức xạ của mặt da hay quần áo

(da trắng a = 0,45; da vàng a = 0,4; da màu đen (ấn độ) a = 0,22; da đen (châu phi) a = 0,16;
quần áo màu trắng a = 0,75; quần áo màu xanh a = 0,21 – 0,33; quần áo màu đen a = 0,07 – 0,14;
- Fmt: diện tích cơ thể chịu BXMT (m2)
- I: cường độ BXMT (W/m2)
60
30
7/4/2021
Qhđ
Lượng nhiệt tổn hao cho lao động cơ học của cơ thể con người ((Met).
Qhđ = 5 - 35% lượng nhiệt sản sinh của con người do lao động gây ra (M)
61
• Tiện nghi nhiệt (Tiện nghi VKH) – PP Đánh giá Tiện nghi nhiệt
Là điều kiện của cảm giác thể hiện sự thỏa mãn với môi trường nhiệt và được
quyết định bởi đánh giá chủ quan của con người (ANSI/ASHRAE Standard 55).
1. Phương pháp nhiệt độ hiệu quả ET – CET (thq) effective temperature
Đánh giá tiện nghi nhiệt dựa trên tổng hợp các yếu tố khách quan/yếu tố môi MT:
+ nhiệt độ không khí,
+ độ ẩm không khí;
+ vận tốc dòng không khí.
Công thức tính: ET = 0,5(tk + tư) – 1,94 v

tk - nhiệt độ không khí trong phòng;
tư - nhiệt độ không khí đo bằng nhiệt kế ướt
62
31
7/4/2021
Biểu đồ chỉ số nhiệt độ hiệu quả ET – CET
63
Cảm giác nhiệt của người VN – Nghiên cứu của GS Phạm Ngọc Đăng 1966
Điều kiện: Mức độ hoạt động nhẹ nhàng,
Quần áo phù hợp (mùa hè áo nhẹ, mùa đông áo ấm vừa phải)
• Theo nhiệt độ thq (CET): 200 thq ≤ vùng tiện nghi nhiệt ≤ 270 thq.
• Theo nhiệt độ bách phân (0C): 21,50C ≤ vùng tiện nghi nhiệt ≤ 29,50C,
với điều kiện v = 0,3 - 0,5 m/s; φ = 80%
Chỉ số tổng hợp ∑H, cảm giác nhiệt phụ thuộc 4 yếu tố VKH (nhiệt độ kk, độ ẩm, vận tốc kk, nhiệt độ BX)
64
32
7/4/2021
2. Chỉ số PMV (Predicted Mean Vote)
Tỉ lệ dự đoán trung bình (PMV) / Chỉ số dự đoán tỷ lệ không hài lòng (PPD)
PMV = (0,028 + 0,3033 e -0,036M) [(M – V) – 3,05[5,733 –0,000699(M – V) – Pa] 0,42[(M – V) – 58,15]
– 0,0173M (5,867 – Pa) – 0,0014M (34 – Ta)3,96. 10-8 fcl[(Tcl + 273)4 – (Tmrt + 273)4] – fcl. hc(Tcl – Ta)]
PMV và PPD (phần trăm không hài lòng ước tính)

Tham số đầu vào Nhiệt
độ
không Nhiệt
Tốc độ khí độ
không bức xạ
khí trung
bình
PMV
7 mức độ cảm ứng nhiệt theo ASHRAE
Trở Nóng
Độ ẩm nhiệt Ấm
tương của Hơi ấm
đối quần Trung bình
Nhiệt áo Hơi mát
Sinh lý Mát
Lạnh
65
Phần mềm tính toán chỉ số PMV

https://comfort.cbe.berkeley.edu/EN
66
33
7/4/2021
SO SÁNH CÁC PHƯƠNG PHÁP ĐÁNH GIÁ TIỆN NGHI VKH
PP chỉ số PMV: cảm giác nhiệt phụ thuộc 6 yếu tố (4 yếu tố Đầy đủ nhất
VKH và 2 yếu tố con người)
Chỉ số nhiệt độ hiệu quả thq (ET, CET): cảm giác nhiệt phụ thuộc Đơn giản, dễ
3 yếu tố VKH (nhiệt độ kk, độ ẩm, vận tốc kk) áp dụng
Chỉ số tổng hợp ∑H, cảm giác nhiệt phụ thuộc 4 yếu tố VKH Công thức
(nhiệt độ kk, độ ẩm, vận tốc kk, nhiệt độ BX) không thuận
tiện tính toán
67
• Các chiến lược thiết kế thụ động cải thiện đk tiện nghi VKH
68
34
7/4/2021
CÁC QUÁ TRÌNH NHIỆT ẨM CƠ BẢN
Quá trình sưởi và làm mát
Làm mát để giảm độ ẩm
Tăng ẩm đoạn nhiệt - phù hợp KH nóng khô:

đưa thêm hơi nước vào không khí, dùng hơi
nước bốc hơi làm mát không khí
69
Natural ventilation
70
35
7/4/2021
Natural ventilation
71
Passive solar heating
72
36
7/4/2021
Evaporative cooling – cho vùng KH nóng khô
73
High mass cooling– cho vùng KH nóng độ ẩm dao động lớn
74
37

Bài Giảng Môn Học

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Bài Giảng Môn Học

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

7/4/2021

BỘ MÔN KIẾN TRÚC MÔI TRƯỜNG

BÀI GIẢNG MÔN HỌC

QUY CHẾ ĐÁNH GIÁ HỌC PHẦN

• Mục tiêu học phần:

• Đánh giá điểm học phần:

TÀI LIỆU THAM KHẢO

CẤU TRÚC MÔN HỌC

Phần mở đầu Giới thiệu về học phần

Chương 1: Khí hậu ngoài nhà, vi khí hậu và con người

Chương 1: Các khái niệm cơ bản về âm thanh

Chương 3: Cách âm các cấu kiện nhà cửa

PHẦN I: NHIỆT VÀ KHÍ HẬU XÂY DỰNG

Chương 1: Khí hậu ngoài nhà, vi khí hậu và con người

1.1. Các yếu tố khí hậu ngoài nhà và biểu đồ nhiệt ẩm t - d

1.3. Vi khí hậu và tiện nghi nhiệt

Chương 2: Truyền nhiệt qua lớp vỏ công trình

2.3. Chỉ số OTTV.

Chương 3: Che nắng

PHẦN I: NHIỆT VÀ KHÍ HẬU XÂY DỰNG

Chương 1: Khí hậu ngoài nhà, Vi khí hậu và con người

Trái đất phong phú về Khí hậu – Cảnh quan

PHẦN I: NHIỆT VÀ KHÍ HẬU XÂY DỰNG

Chương 1: Khí hậu ngoài nhà, Vi khí hậu và con người

Phân biệt giữa Thời tiết – Khí hậu

Thời tiết Khí hậu

PHẦN I: NHIỆT VÀ KHÍ HẬU XÂY DỰNG

Chương 1: Khí hậu ngoài nhà, Vi khí hậu và con người

So sánh KH nóng khô / nóng ẩm

PHẦN I: NHIỆT VÀ KHÍ HẬU XÂY DỰNG

Chương 1: Khí hậu ngoài nhà, Vi khí hậu và con người

Kiến trúc nóng ẩm

1.1.1. Các yếu tố tự nhiên cơ bản hình thành khí hậu

a. Mặt trời và BXMT

b. Hoàn lưu khí quyển

c. Trạng thái & địa hình mặt đất

 Phân vùng khí hậu thế giới

Tia mặt trời tạo với pháp tuyến

Tia mặt trời chiếu lệch

Trục quay của trái đất nghiêng 23,5o so với

Các ngày đặc biệt trong năm

Bầu trời biểu kiến

Mặt phẳng chân trời

- Xđ góc lệch vĩ độ của địa điểm quan sát φ

h0 - góc cao: lập bởi tia MT với MP chân trời 900

mặt trời trên MP chân trời với hướng Nam

Dựng Biểu đồ mặt trời theo PP Chiếu thẳng góc

1. Trục thế giới: 00 1

- Trục tâm quỹ đạo mặt trời

Ở vĩ độ 21oB, vào lúc 17h chiều

Sử dụng BĐMT download của Jaloxa

Bảo tàng Hermitage trong ánh nắng

Đêm trắng ở St. Petersburg (tháng 5 - 7) (60°B)

b. Hoàn lưu khí quyển (Atmospheric circulation)

• HLKQ là sự di chuyển của các khối

Chuyển động của không khí gần mặt đất

Cùc Gió cực

Gió mậu dịch đông bắc

Gió mậu dịch tây nam

(2) Hoàn lưu gió mùa (Monsoon winds):

gió thổi theo mùa, đổi hướng 2 lần 1 năm

Tính chất: đổi hướng 2 lần/năm

Nhờ loại gió này, ban