TÜBİTAK–2209-A ÜNİVERSİTE ÖĞRENCİLERİ ARAŞTIRMA

PROJELERİ DESTEĞİ PROGRAMI

Başvuru formunun Arial 9 yazı tipinde, her bir konu başlığı altında verilen açıklamalar göz önünde
bulundurularak hazırlanması ve ekler hariç toplam 20 sayfayı geçmemesi beklenir (Alt sınır
bulunmamaktadır). Değerlendirme araştırma önerisinin özgün değeri, yöntemi, yönetimi ve yaygın
etkisi başlıkları üzerinden yapılacaktır.

ARAŞTIRMA ÖNERİSİ FORMU

2019

… Dönem Başvurusu
 2209/A ÜNİVERSİTE ÖĞRENCİLERİ ARAŞTIRMA PROJELERİ DESTEĞİ PROGRAMI
ARAŞTIRMA ÖNERİSİ FORMU

A. GENEL BİLGİLER

Başvuru Sahibinin Adı Soyadı:

Araştırma Önerisinin Başlığı:
Danışmanın Adı Soyadı:
Araştırmanın Yürütüleceği Kurum/Kuruluş:

ÖZET

Türkçe özetin araştırma önerisinin (a) özgün değeri, (b) yöntemi, (c) yönetimi ve (d) yaygın etkisi hakkında bilgileri
kapsaması beklenir. Her bir özet 450 kelime veya bir sayfa ile sınırlandırılmalıdır. Bu bölümün en son yazılması
önerilir.

Özet:
Psikolojik Danışmanlık ve Rehberlik alanının ders kapsamında öğretilen danışma becerilerini öğrenciler
danışma yapmaya başladıklarında kullanabilmektedirler. Danışmaya yapmaya başlamadan önce öğrencilerin
becerilere yönelik pratiğinin az olmasından kaynaklı öz-yeterlilik algıları etkilenebilmektedir. Bu araştırmada
öğrencilerin danışma yapmaya başlamadan önce danışma becerilerini kullanabileceği ve geliştirebileceği bir
yazılım uygulaması tasarlanacaktır. Bu uygulamanın içeriğinde danışma becerilerini geliştirirken görüntüye
dayalı videolara ve alıştırmalara ses ve yazıyla tepki verilebilecektir. Uygulamanın ilerleyişi aşamalar şeklinde
olacaktır. Aynı zamanda bu uygulama bir psikolojik danışmanın kullanabileceği ilk ve tek uygulama olacaktır.
Alandaki diğer psikoloji ile ilgili uygulamalar danışanların kullanabileceği şekilde kendine yardım
uygulamalarıdır.
Uygulamanın örneklem grubu ise Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi 3. Ve 4. sınıf 2.dönem PDR bölümü
öğrencileri olacaktır. Öğrenciler deney ve örneklem grubu olmak üzere her bir sınıf kademesi ve cinsiyetten
15’er kişilik gruplardan oluşacaktır. Deney grubuna 10 hafta boyunca uygulama kullandırılacaktır. Öğrencilerin
cinsiyet ve sınıf kademelerine göre fark olup olmadığı da incelenecektir. İnceleme için bu çalışmada
kullanılacak ölçekler ise; Psikolojik Danışma Öz-Yeterlilik Ölçeği ve Psikolojik Danışma Beceri Ölçeği’dir.
Ölçekler araştırma öncesi ön-test ve son-test olarak tekrarlanacaktır. Ayrıca uygulamanın üç aşaması
bulunmaktadır.
Projenin hayata geçilmesi ile birlikte bildiri olarak ulusal ve uluslararası topluluklara sunulması
planlanmaktadır. Aynı zamanda bu uygulama danışma becerilerine yönelik teknolojik bir sanal uygulama
olması sayesinde alanın ilerleyişine katkısı olacaktır.
Proje Teknoloji Transfer ofisinden patenti alınarak Google Play Store ve App Store’da satışa sunulacaktır.
Aynı zamanda Türk PDR Derneği desteği ile öğrencilere tanıtımında destek alınması düşülmektedir.
Uygulama raporu aynı zamanda İngilizce diliyle de sunulacaktır. Böylelikle yurtdışı kaynaklarında da literatüre
katkısı bulunacaktır. İleriki aşamalarda uygulamaya kuramlar eklentileri eklenerek geliştirilmesi
düşünülmektedir.

Anahtar Kelimeler: psikolojik danışma becerileri, psyskills, psikoloji uygulamaları, psikolojide

teknoloji, sanal psikoloji

1. ÖZGÜN DEĞER

1.1. Konunun Önemi, Araştırma Önerisinin Özgün Değeri ve Araştırma Sorusu/Hipotezi

Araştırma önerisinde ele alınan konunun kapsamı ve sınırları ile önemi literatürün eleştirel bir değerlendirmesinin
yanı sıra nitel veya nicel verilerle açıklanır.

Özgün değer yazılırken araştırma önerisinin bilimsel değeri, farklılığı ve yeniliği, hangi eksikliği nasıl gidereceği
veya hangi soruna nasıl bir çözüm geliştireceği ve/veya ilgili bilim veya teknoloji alan(lar)ına kavramsal, kuramsal
ve/veya metodolojik olarak ne gibi özgün katkılarda bulunacağı literatüre atıf yapılarak açıklanır.

Önerilen çalışmanın araştırma sorusu ve varsa hipotezi veya ele aldığı problem(ler)i açık bir şekilde ortaya
konulur.

GİRİŞ
Psikolojik danışma; kişisel, sosyal, eğitimsel ve mesleki konularda kişilerin amaçlarını belirleme, karar verme vb.
konularda tarafsız, kişilik haklarına saygılı, güven ve kişiliğe önem veren eğitimli danışmanlardan yardım aldığı bir gelişim
sürecidir. Psikolojik danışmanın en önemli amacı, bireyin kendini gerçekleştirmesine yardım etmektir. Psikolojik danışma

2
yapabilen uzman kişilere Psikolojik Danışman denilmektedir. Bu unvanı alabilmek için Rehberlik ve Psikolojik
Danışmanlık (RPD) lisans programını başarıyla bitirmek gerekmektedir. Bu lisans programının en önemli dersleri
Psikolojik Danışma İlke ve Teknikleri ve Psikolojik Danışma Becerileri dersleridir. Bu derslerde psikolojik danışman
adayları, danışma sürecinde kullanacakları teknikleri ve becerileri öğrenirler.

Psikolojik Danışma Becerileri: Psikolojik danışma becerileri; danışanın içsel döngülerini anlayarak kişinin hislerini
yansıtmayı amaçlayan, danışma oturumunu sohbet havasından ayırarak danışanın kendi hayatıyla ilgili daha objektif bir
bakış açısı kazanmasını hedefleyen ve danışma oturumlarında kendisiyle ilgili farkındalık kazanarak hayatıyla ilgili
sorumluluklar almasına teşvik edip kişinin psikolojik olarak daha sağlıklı bir yaşam sürmesini sağlayan becerilerdir.

PSYSKİLLS’de Kullanılan Psikolojik Danışma Becerileri

Yaşanan Empatinin İletimi İle İlgili Beceriler
Asgari düzeyde teşvik:
Danışanın jestleri, vücut duruşu, sinirlilik ve heyecan hali, psikolojik danışmana ve konuya gösterdiği fiziksel tepkileri
tespit etmektir.
Hı hı, anladım, kafa sallama gibi
Sözel katılım: Danışana dinlendiğini ve öyküsünün takip edildiğini anlatmak için en az sözel ifadeyi kullanmaktır.
Sözel katılım iletmenin en yaygın yolları:
“Hı hı”, “Anlıyorum”, “Devam edin” ve bu gibi kısa teşvik edici sözlerin zaman zaman kullanılmasıdır.
Bu kısa ifadeler doğru yerde kullanıldıklarında ilgiyi iletmek ve danışanı konuşmaya ve açılmaya özendirmek açısından
güçlü bir etkiye sahip olabilir.
Diğer taraftan bu ifadelerin aşırı kullanımı dikkat dağıtabilir ve danışanın kendini ifadesini engelleyebilir.
Sözel tepkiler: Danışandan duyulanları tekrar etmek.
Duyguların yansıtılması: Danışanın duygu ifadelerini yansıtmaktır.
Danışanın duygusal mesajlarını yeniden dile getirmek için kullanılan tepkiye duygu yansıtması denir. Danışanın sözel
veya sözel olmayan bir şekilde ilettiği duyguyu temsil eder.
Üç adımı vardır:
Birinci adım, danışanın duygularını ya da duygu tonunu tanımaktır.
İkinci adım, o duyguları tarif etmek için kullanılacak sözcükleri seçmektir.
Üçüncü adım, psikolojik danışmanın algısını danışana, yansıtmak suretiyle sunmaktır
Sızıntı, danışanın bariz bir şekilde iletmek niyetinde olmadığı mesajlarıdır. Psikolojik danışman sözel ve sözel olmayan
sızıntıların türlerine bakarak danışanın duygularını tespit ettikten sonraki aşama, o duyguları aynı veya benzeri duygusal
tona sahip farklı sözcükler kullanarak danışana geri iletir.
En etkili yansıtma, danışanın mesajında gizlediklerini vurgulayan yansıtmadır. Yansıtmanın doğruluğunu, danışana kısa
bir soru sormak veya danışanın yansıtmaya verdiği sözel olmaya tepkileri tanımlayarak kontrol edebilirsiniz.
İçerik yansıtma: Danışanın düşüncelerini yansıtmak.
Danışanın bilişsel mesajlarını yeniden dile getirmek için kullanılan tepkiye içerik yansıtması veya başka sözcüklerle
anlatma denir.
İçerik yansıtması, bir mesajın bilişsel kısmına odaklanmayı içerir. Danışanın kullandığı anahtar sözcükler ve fikirler
kısaltılmış ve daha açık hale getirilmiş bir biçimde başka sözcüklerle anlatılır.
Sözel olarak yeniden ifade etme: Danışanın söylediklerinin ne kadarının anlaşıldığını iletmek için psikolojik danışmanın
kendi sözcüklerini kullanmasıdır.
Açıklayıcı-çıkarsama tepkisi: Danışanın söylediklerinden daha fazlasının anlaşıldığını gösteren ifadelerde bulunmaktır
(genellikle kesin olmayan hipotezlerdir).
Açık Olma ve Kendini Açma
Açık olma (şeffaflık); danışanın amaçları, güdüleri ve gündem maddelerini görmesi ve anlamlandırmasına olanak
tanıma istekliliği şeklinde açıkladığı bir durumdur.
Kendini açma daha bilerek yapılan bir eylemdir, çünkü danışana bilgi verme yönünde bir karar içerir. Bu nedenle açık
olma zihin çerçevesidir, kendini açma ise mesleki bir karardır.
Açık Uçlu Sorular
Danışandan kısa bir cevaptan daha fazlasını isteyen, genellikle ayrıntı arayan sorulardır. Açık uçlu sorular, danışanın tek
sözcüklü yanıtlar yerine daha uzun yanıtlar vermesini gerektirir.
Ne, nerede, ne zaman, kim ve nasıl kelimeleriyle sorulur. Açık uçlu sorular görüşmeyi başlatma da, danışanın ayrıntı
ortaya koymasını özendirme ve örnekleri ortaya çıkarma da yararlıdır.
—Bu durum bu hale nasıl geldi?
Kapalı Uçlu Sorular
Belirgin bilgi elde etmeye yönelik sorulardır(Örn: Ne zaman, nerede, kim). Belli bir bilgiye ihtiyacınız olduğunda, bunu en
iyi kapalı veya hedefe yönelik soruyla elde edersiniz.
Kapalı uçlu sorular “evet”, “hayır” veya belirgin bir bilgi ile cevaplanabilir.
—Bu olay ilk kez ne zaman başına geldi?
Bağlantı Kurma İfadeleri
Danışandan bağlantılar kurma, ilişkileri açıklama isteyen ifadelerdir. Bağlantı kurma ifadeleri, açıklayıcı hatta doğası
bakımından varsayımsaldır ve yorumlarla karıştırılmamalıdır. Bu ifadelerin amacı, danışanı bir olay, duygu, düşünce,
koşulu ele almaya ve diğer olaylar, duygular, düşünce ve koşullarla bağlantılarını araştırmaya davet etmektir.
—Kendini yargıladığın her düşüncen ağlamayla sonuçlanıyor, öyle mi?
Doğrulayıcı İfadeler
Anlaşılanın doğruluğundan emin olmak için danışanın anlattıklarını doğrulamaya yönelik ifadelerdir. Belli bir bilginin doğru
olarak anlaşılmasını sağlar. Danışana, psikolojik danışmanın hikâyesini etkin bir şekilde izlediğini gösterir.
—Doğru anladığımdan emin değilim. Her iş seyahatine çıkışında seni aldattığını söylüyorsun.
Olumlayıcı Tepki:

2
Olumlayıcı tepki danışana, “Senin bunu yapabileceğini biliyorum” veya “Böyle ol” mesajını iletmeyi amaçlar. Temelde
cesaretlendirmedir. Danışanın bir etkinliği yapma potansiyelinden şüphesi varsa kullanmamalıdır.
Duygusal Müdahaleler:
1.Duyguları Yeniden Söyleme:
Danışanın ortaya koymuş olduğu bir duygunun tanımlanmasında yine danışanın kelimelerinin kullanılmasıdır.
2.Duyguları Yansıtma:
Danışanın ortaya koymuş olduğu bir duygunun tanımlanmasında psikolojik danışmanın kelimelerinin kullanılmasıdır.
3.Duyguları Yeniden İfade Etme:
Danışan tarafından ortaya konulmuş birden fazla duygunun bir araya getirilmesi veya bu duygularla ilişki kurulması için
psikolojik danışmanın kelimelerinin kullanılmasıdır
(Duyguların özetlenmesi de denilebilir).
Yüzleştirme:
Psikolojik danışmanın etkileşim dizilerini değiştirmesinin diğer yolu yüzleştirmedir. Danışma sistemini etkileyen, ancak
sistem tarafından karşılıklı olarak inkâr veya göz ardı edilen ayrıntılara, sorumluluklara veya eylemlere dikkat çekmeye
çalışan bir alıştırmadır.
ARAŞTIRMANIN PROBLEMİ: .
Türkiye sınırlarında okuyan RPD lisans öğrencileri alanın teorik eğitimini lisans döneminin neredeyse üç yılında
almaktadırlar. Fakat alınan teorik eğitimi uygulamaya dökebilmek, öğrendikleri becerileri hayata geçirebilmek için yeterli
deneyim kazanma şansları olmamaktadır. Bu çalışmanın temel problemini de RPD öğrencilerinin eğitim dönemlerinde
aldıkları teorik eğitimi yeterince uygulayamamaları oluşturmaktadır. Dünyadaki insan sayısı kadar psikolojik danışmada
tepki sayıdır vardır. Her birey için aynı tepkiyi vermek ya da aynı beceriyi kullanabilmek pek mümkün değildir. Dolayısıyla
alınan sınırlı süredeki uygulama eğitimleri RPD öğrencilerinin meslek hayatına başladıktan sonra kendilerini yetersiz
hissetmelerine sebep olabilmektedir. Ayrıca sadece mevcut teknolojiler çerçevesinde eğitim almak psikolojik danışma
becerilerinin etkili bir şekilde değişen ve gelişen teknolojiye uyarlanmasını zorlaştırmakta ve bu alanda uzmanlaşan
psikolojik danışmanların yeni teknolojilere entegre çalışmalar yapabilme becerilerinden yoksun olmalarına sebep
olabilmektedir.

LİTERATÜR TARAMASI:
Psikoloji ve psikolojik danışmanlık ele alındığı zaman genellikle ilk düşünülen kişi Freud olmuştur. Psikoloji bilimi
açısından incelendiğinde Freud, kendisine çok fazla karşı çıkılan ancak aynı zamanda bir o kadar da değer gören birisi
olmuştur. Aynı zamanda Freud fiziksel olarak bir arada yapılan tedavi yöntemlerini farklı bir boyuta taşıyan ilk isim
olmuştur. 1909 yılında Freud herkesçe yapılan tedavi yöntemlerine ek olarak mektuplar kullanarak farklı bir tedavi yoluna
daha gitmiştir (Skinner ve Zack, 2004).Yapay zeka aslında disiplinler arası bir bilim dalı olarak görülebilir. Bu kapsamda
yapay zeka alanı sinir bilimi, deneysel psikoloji, bilişsel psikoloji ve gelişim psikolojisi gibi bilim dallarının entegrasyonunu
gerektirmekte. Bu çalışmaların en başına gidildiğinde bile psikolojinin varlığını görmek mümkün oluyor. Çünkü yapay zeka
çalışmalarında aslında insanın düşünce yapısının taklit edilerek sanal ortama aktarım yapılması söz konusudur. Zamanla
teknolojinin de fazlasıyla yol kat etmesiyle beraber psikolojik danışma da danışanlarla internet üzerinden danışma yapma
aşamasına kadar gelmiştir. Psikolojik danışmanın internet ile olan gelişiminin ilk örneği 1990 yılında hizmete girmiş olan ‘’
Metanoia’’ isimli web sitesi olmuştur (Alleman, 2002). Doğan (2000) 20 yıl kadar önce yazdığı bir çalışmasında psikolojik
danışma alanının gelecekte varabileceği noktayı ele alırken ilerleyen teknolojinin ve bilgisayarın kullanılabileceği bazı
alanları açıklamıştır. Uluslararası alan yazın incelendiğinde psikolojik danışma ve teknolojinin bir arada kullanıldığı birçok
mobil ortamda yapay zeka çalışması bulunmaktadır. Bunların içerisinden en göze çarpanlarından birisi Stanford
Üniversitesi’nde çalışmakta olan Alison Darcy tarafından oluşturulmuş olan Woebot’tur. Facebook’un Messenger
uygulaması aracılığı ile kullanılabilen Woebot, Bilişsel Davranışçı Terapi ekolü mantığı ile çalışan bir mesajlaşma
uygulamasıdır. Bu uygulama ile ilgili yapılan deneylerde depresyonla ilgili olan belirtilerde gözle görülür oranda bir azalma
tespit edilmiştir. Mobil bir olmasından kaynaklı günün her saatinde erişime açık olan bir uygulamadır. Bilişsel Davranışçı
Terapi ekolü mantığına uygun olarak tasarlandığı için insanların rasyonel olmayan düşüncelerini tespit ederek bu
düşüncelere uygun cevapları üretebilme becerisine sahiptir. Bu konudaki önemli çalışmalardan bir diğeri de SimSensei
isimli görsel sağlık destekleyicisidir. İnsanların jest, mimik ve seslerinden ruhsal durumlarını fark edebilme ve bu
durumlara uygun sorular sorabilme becerisine sahiptir. Woebot ve SimSensei dışında diğer çalışmalara MOODPATH,
HAPPİFY, BETTERHELP, TALKSPACE ONLİNE THERAPY, MİNDSHİFT, MOODKİT, PACİFİCA, WHAT’S UP gibi mobil
uygulamalar ve PARO, PEPPER, BANDİT, KASPAR gibi robotlar, da örnek olarak verilebilir. WOEBOT ve diğerleri gibi
bu uygulamalar da bizim çalışmamızdan farklı olarak danışanlara belirli kuramlar doğrultusunda ya da danışanları
psikolojik danışmanlarla eşleştirme mantığına uygun olarak çalışmaktadır. Ulusal çaptaki çalışmalar incelendiğinde
Anadolu Üniversitesi’nin çalışması olan Dr. Ömer ÖZER, Prof. Dr. A. Aykut CEYHAN, Prof. Dr. Esra CEYHAN ve Dr.
Ferhat BAYOĞLU’nun çalışması olan KENDİ KENDİNE YARDIM TEMELLİ ÇEVRİMİÇİ PSİKOSOSYAL DESTEK
PLATFORMU göze çarpmaktadır. Bu çalışma çevrimiçi olarak sanal ortamda çalışmasından dolayı bizim çalışmamızla
benzerlik göstermektedir. Fakat programın içeriğinin kapsamının ve hedef kitlesinin bizim çalışmamızdan farklı olduğu
görülmüştür. Ulusal alandaki güncel diğer çalışmalara bakıldığında Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi’nde çalışan Doç. Dr.
Uğur DOĞAN’ın çalışmakta olduğu Online ve Sanal Bilişsel Davranışçı Terapi Uygulamaları çalışmasında sanal gerçeklik
ile sınav kaygısını azaltmaya yönelmiştir. Bu çalışmada aynı zamanda Bilişsel Davranışçı Terapiler yönelimli
danışmalarda 360 derece videolar ile sınav kaygısına müdahale yapılması çalışılmaktadır. Buna ek olarak Ankara Sosyal
Bilimler Üniversitesi’nde çalışmakta olan Prof. Dr. Mehmet Hakan TÜRKÇAPAR’ın devam eden çalışmaları bulunmakta
olup bu çalışmalar henüz tamamlanmamıştır. Bu çalışmalar tamamlandığı takdirde ulusal alandaki çevrimiçi psikolojik
danışmada en güncel çalışmalar konumuna gelecektir

PROJENİN ÖNEMİ ve KAPSAMI:

Dünya gün geçtikçe değişmeye ve gelişmeye devam etmektedir. Bu değişme ve gelişmenin hızı geçmişteki değişim ve
gelişim hızıyla karşılaştırıldığında her yeni günde daha da artmaktadır. Gelişen teknoloji ve 2020 yılında dünya genelinde
patlak veren Covid-19 Pandemisinin de psikolojik danışmaya çeşitli etkileri olmuştur. İnsanların günlük hayatlarında iş,
okul ve bunun gibi nedenlerden dolayı çeşitli yoğunluğa sahip olmaları kişilerarası yakın ilişkilerin fiili olarak azalarak
2
sanal ortama taşınmasına sebep olmuştur. Covid-19 pandemisi de bu yakın ilişkilerin azalmasındaki etkenlerden birisi
olmuştur. Yaşanan gelişmeler psikolojik danışmanın gelişimine de etkide bulunmuştur. Elbette ki insanların yüz yüze
iletişim kurma esasına dayanan psikoloji dünyası da bu gelişmeler sonucunda değişikliğe uğramaya başlamıştır. Pandemi
döneminin etkisinden dolayı insanların yüz yüze psikolojik danışmayı tercih etmeme oranında artış gözlenmektedir. Bu
nedenle psikolojik danışmanlar çevrimiçi psikolojik danışmaya yönelmektedir. Psikolojik danışmanın teknolojiyle beraber
kullanılmaya başlaması yapay zekaların da bu alandaki işlevi hakkında merak unsuru oluşturmaktadır. Bu gelişmeler
sonucunda yapay zekanın mı yoksa psikolojik danışmanın mı daha verimli işler çıkarabileceği soruları akıllarda oluşmaya
başlamıştır. Bu sorular incelendiğinde kullanılan bakış açılarına göre kimi zaman yapay zekanın insan psikolojik
danışmana karşı, kimi zaman da insan psikolojik danışmanın yapay zekaya karşı üstün yanları bulunmaktadır. Bu çalışma
sonucunda ortaya çıkacak olan mobil uygulama sayesinde psikolojik danışmanın bir adım daha çevrimiçi alana girerek
teknolojiyle bütünleşmesi sağlanacaktır. Psikolojinin ve psikolojik danışmanın gelecekteki varacağı nokta
düşünüldüğünde ortaya çıkacak olan bu çalışma sayesinde psikoloji ve teknoloji alanında daha sağlam bir bütünleşme ve
birlikteliğin sağlanacağı düşünülmektedir. Proje hayata geçirildiğinde RPD öğrencilerinin lisans eğitimi boyunca alınan
derslerin uygulama açısından kısıtlı olmasından dolayı geliştirilecek olan bu uygulamayla öğrencilerin kendilerini yetersiz
hissetmelerinden uzak ve pratik açısından güçlü bir deneyimle mezun olabilmelerine olanak tanıyacaktır. Ayrıca bu
uygulama sayesinde RPD öğrencilerinin istedikleri her zaman psikolojik danışma becerilerini uygulamak için fırsata sahip
olmaları sağlanacaktır.

PROJENİN ÖZGÜN DEĞERİ:

Bu çalışma sonucunda RPD öğrencilerinin psikolojik danışma becerilerini elektronik ortamda faklı durumlar üzerinde
kullanarak kendilerini geliştirmelerine yardımcı olabilecek mobil bir telefon uygulaması yapılması amaçlanmaktadır.
Uygulamanın içeriğinde sese, yazıya ve hem sese hem de görüntüye dayalı çeşitli durumlar bulunacaktır. RPD öğrencileri
aşamalı olarak çeşitli durumlara karşı kullanabilecekleri danışma becerilerini düşünecek ve kullanmaya çalışacaklardır.
Farklı aşamalarda kullanan kişilerin uygulamaya vereceği tepkilerin sese dayalı olması ve uygulamanın bu sesi algılayıp
yazıya dönüştürerek işlemesi amaçlanmaktadır. Uygulama içindeki örneklerin sayısının fazla olmasının kullanan kişilerin
becerilerini geliştirmeye yardımcı olması düşünülmektedir. Yapılması planlanan mobil uygulamanın herhangi bir kurama
dayanmıyor oluşu kullanan öğrencilerin kendilerini sınırlamasının önüne geçecektir. Çalışılan alanın sosyal bir alan oluşu
psikolojik danışmada kullanılan yöntem teknik ve becerilerin tamamen ve kesin olarak doğru ya da yanlış olmasının
belirlenmesini zorlaştırmaktadır. Bu nedenle oluşturulacak olan uygulamada durumların ve bu durumlar ile ilgili
kullanılacak becerilerin sayısının artırılarak bu zorluğun seviyesinin azaltılması amaçlanmaktadır. Psikolojik danışma
becerisini barındırmasından dolayı uygulamanın literatürde herhangi bir benzerinin bulunmaması, görüntülü durumları
barındırması ve ses ile verilen tepkileri algılayabilecek oluşu ise literatürde var olan diğer çalışmalardan, özellikle de
WOEBOT isimli uygulamadan ve benzerlerinden farklı olacağını göstermektedir. Bizim çalışmamız herhangi bir kuramla
sınırlandırılmamış olmasından, hedef kitlesinin psikolojik danışmanlar olmasından ve içerik ve kapsam açısından
psikolojik danışma becerileri ile ilgilenmesinden dolayı alandaki diğer mobil uygulama çalışmalarından ayrılmaktadır.
Uygulamanın psikolojik danışma becerilerini sanal ortama aktarıyor oluşu çevrimiçi psikolojik danışmanın geleceğine
katkıda bulunacaktır.

1.2. Amaç ve Hedefler

Araştırma önerisinin amacı ve hedefleri açık, ölçülebilir, gerçekçi ve araştırma süresince ulaşılabilir nitelikte
olacak şekilde yazılır.

Bu projenin amacı;
 Bu projede, Psikolojik Danışmanlık ve Rehberlik bölümü öğrencilerinin psikolojik danışmanlık becerilerini
tasarlanacak olan yazılım teknolojisiyle oluşturulmuş uygulama ile danışmada kullandıkları becerileri pratik
yapmalarını sağlayarak geliştirilmesi amaçlanmaktadır.

Bu amaç doğrultusunda;
 Psikolojik Danışmanlık ve rehberlik öğrencilerinin danışma yaparken kullanılan becerilerin mezun olmadan
pratik yapılarak gelişmesine yardımcı olacak bir yazılım uygulaması oluşturulacaktır.
1) Psikolojik Danışmanlık ve Rehberlik bölümü öğrencilerinin bu uygulama sayesinde psikolojik danışma
becerilerini 10 hafta boyunca pratik yapacaklardır.
2) Geliştirilen bu yazılım uygulamasında psikolojik danışmanlık becerilerine yönelik alıştırmalar
eklenecektir.
3) Uygulamadaki alıştırmalar farklı kademeler şekilde sunulacaktır.
4) Bu alıştırmaların sunuluş şekli yazı, ses ve görsel içerikler ile desteklenecektir.
 Uygulamayı kullanan öğrencilerin cinsiyet ve sınıf kademesi değişkeni açısından farkı incelenecektir.
1) Uygulamayı kullanacak olan örneklemdeki Çanakkale Onsekiz Mart üniversitesinin Psikolojik Danışmanlık
ve Rehberlik öğrencilerinin 3. Ve 4.sınıf kademelerine göre sonuçların değişkenlik farkı incelenecektir.
2) Uygulamayı kullanan 3. Ve 4.sınıfların örneklerimden ayrı ayrı olarak cinsiyet faktörleri açısından sonuçlar
arasındaki fark incelenecektir.

2. YÖNTEM

2
Araştırma önerisinde uygulanacak yöntem ve araştırma teknikleri (veri toplama araçları ve analiz yöntemleri dahil)
ilgili literatüre atıf yapılarak açıklanır. Yöntem ve tekniklerin çalışmada öngörülen amaç ve hedeflere ulaşmaya
elverişli olduğu ortaya konulur.

Yöntem bölümünün araştırmanın tasarımını, bağımlı ve bağımsız değişkenleri ve istatistiksel yöntemleri

kapsaması gerekir. Araştırma önerisinde herhangi bir ön çalışma veya fizibilite yapıldıysa bunların sunulması
beklenir. Araştırma önerisinde sunulan yöntemlerin iş paketleri ile ilişkilendirilmesi gerekir.
ARAŞTIRMANIN MODELİ:

Bu araştırmada temel amaç ve alt amaçları ölçümleyebilmek için nicel araştırmalar kapsamına giren deneysel araştırmalar
kullanılması uygun görülmüştür. Deneysel araştırmalar, kısaca araştırmacı tarafından oluşturulan farkların bağımlı
değişken üzerindeki etkisini test etmeye yönelik çalışmalardır. Deneysel desenlerde temel amaç değişkenler
arasında oluşturulan neden-sonuç ilişkisini test etmektir. Deneysel araştırmaların birçok türü mevcuttur. Bu çalışmaya
uygun olan yarı deneysel desenlerin alt kategorisi olan eşleştirilmiş desen uygundur.

ÇALIŞMA EVRENİ:
Bu araştırmanın çalışma evreni için seçilen proje okul Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi PDR 3. Sınıf ve PDR 4. Sınıf 2.
dönem öğrencileridir. İşlem sürecinde uygulama kullanıldıktan sonra ölçüm yaparken psikolojik danışma becerilerinin
ölçümlenmesinde hata payını azaltmak için 2. dönem tercih edilmiştir. Çünkü 4. Sınıf 1. Dönemde PDR öğrencileri bireyle
danışma uygulamaları dersi kapsamında danışan ile çalışarak psikolojik danışma becerilerini geliştirme şansı vardır. Bu
çalışma 2. Dönem alındığında bu ders kapsamında danışma hizmetleri süresi bittiği için sonuçlar daha sağlıklı olup hata
payı ihtimali düşürülecektir. PDR 3. Sınıfların uygulama dersi olmadığı psikolojik danışma becerilerini teoride öğrendikleri
dönem olduğu için araştırmada hata oluşturacak mevcut bir durum bulunmamaktadır.
“Eşleştirilmiş desende yansız atama kullanılmaz. Desende hazır gruplardan ikisi değişkenler üzerinden
eşleştirilmeye çalışılır. Eşleştirilen gruplar işlem gruplarına seçkisiz atanır.”

DEGİŞKENLER:
BAĞIMLI DEĞİŞKEN: PDR Öğrencilerinin Psikolojik Danışma becerileri
BAĞIMSIZ DEĞİŞKEN: (…….) uygulaması, cinsiyet, kademe

ARAŞTIRMA SÜRECİ:
Proje okul olacak Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi PDR öğrencileri (uygulama adı)sını kullanarak psikolojik danışma
becerilerini geliştirip geliştirmediklerini kademe farkı (3. Sınıf ve 4. Sınıf) ve cinsiyet açısından incelenmesi amaçtır. Bu
araştırma süreci 2021-2022 eğitim ve öğretim yılında yapılmak üzere planlanmaktadır.

KADEME GRUP ÖN-TEST İŞLEM SON TEST

PDR DENEY ÖLÇEK UYGULAMA ÖLÇEK
3. SINIF (15 kadın,
15 erkek)

PDR KONTROL ÖLÇEK UYGULAMA ÖLÇEK

3. SINIF (15 kadın, 15 erkek) YOK

Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi PDR 3. Sınıf öğrencileri (………..) sının psikolojik danışma becerisinin etkililiğini
cinsiyet açısından bir eşleştirme yapılarak test etmek amaçlanmaktadır.

KADEME GRUP ÖN-TEST İŞLEM SON TEST

PDR DENEY ÖLÇEK UYGULAMA ÖLÇEK
4. SINIF (15kadın ,
2.DÖNEM 15 erkek)
PDR KONTROL ÖLÇEK UYGULAMA ÖLÇEK
4. SINIF (15 kadın , YOK
2. DÖNEM 15 erkek)

Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi PDR 4. sınıf 2. dönem öğrencileri (………..) sının psikolojik danışma becerisinin
etkililiğini cinsiyet açısından bir eşleştirme yapılarak test etmek amaçlanmaktadır.
Bu iki grubun sonuçları alındığında daha sonra uygulamanın psikolojik danışma becerilerini geliştirme etkisi kademe farkı
olarak gözlenir. Uygulamadan kademeler arasında anlamlı bir sonuç var mı, yok mu? karşılaştırması yapılır.

VERİ TOPLAMA YÖNTEMİ:

2021-2022 öğrenim yılındaki Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi PDR 3. Sınıf ve 4. Sınıf öğrencilerine ilk olarak psikolojik
danışma öz yeterlilik ölçeği uygulanacaktır. Kademe farkı gözeterek ayrı ayrı gruplar kontrol ve deney grubu olmak üzere
ikiye ayrılacaktır. Deney grubuna (……) uygulaması uygulanırken 10 hafta boyunca, kontrol grubu herhangi bir işlem
sürecinden geçmeyecektir. Süre bittiği zaman tekrardan psikolojik danışma öz yeterlilik ölçeği uygulanılacaktır. Süreç
esnasında cinsiyet açısından eşleştirme yapıldığı için 3. Sınıf PDR grubunda cinsiyet açısından anlamlı bir fark olup
olmadığı incelenir. 4. Sınıf yani danışma tecrübesi olan grupta cinsiyet açısından anlamlı bir fark olup olmadığına bakılır.
Daha sonra uygulamanın etikliğinin,( yani işlem sürecinden geçenler uygulamayı kullananlar için ) kademeler (3. Sınıf ve 4.
Sınıf) arasında anlamlı bir farkının olup olmadığına bakılır.
2
VERİ TOPLAMA ARAÇLARI:
PSİKOLOJİK DANIŞMA ÖZ YETERLİLİK ÖLÇEĞİ

Psikolojik danışman adaylarının psikolojik danışma öz-yeterlik düzeylerini ölçmek amacıyla Lent ve arkadaşları (2003)
tarafından geliştirilmiştir. Ölçek, 3 faktör ve 41 maddeden oluşmaktadır. Yardım Becerileri Öz-yeterliği olarak adlandırılan ilk
faktör 15 maddeden oluşmakta ve kendi içinde İçgörü, Keşif ve Eylem Becerileri olmak üzere üç alt boyuttan oluşmaktadır.
Oturum Yönetmeye İlişkin Öz-yeterlik olarak adlandırılan ikinci faktör ise 10 maddeden oluşmaktadır. Üçüncü faktörü
oluşturan Psikolojik Danışma Sürecindeki Zorluklara İlişkin Öz-yeterlik 16 maddeden oluşmaktadır. İlişkide Çatışmalar ve
Danışan Problemleri olmak üzere iki alt boyutu bulunmaktadır. Cevaplama sistemi her ifade için (0) “hiç güvenmiyorum” ve
(9) “tamamen güveniyorum” olarak onlu derecelendirme şeklindedir. Ölçekten alınabilecek en düşük puan “0” en yüksek
puan 369’dur. Yüksek puanlar yüksek düzeyde psikolojik danışma öz-yeterliğini işaret etmektedir. Ölçeğin orijinal formunun
iç tutarlığı .97 olup, alt ölçekler için iç tutarlık katsayısının .79 ile. 94 arasında değiştiği sonucuna ulaşılmıştır.

PSİKOLOJİK DANIŞMA BECERİ ÖLÇEĞİ

Psikolojik Danışma Öz-Yeterlik Ölçeği’nin (PDBÖ) benzer ölçek geçerliği için Larson ve arkadaşları (1992) tarafından
geliştirilmiş ve Türkçe’ye Gençdoğan ve Özpolat (2007) tarafından uyarlanmış Psikolojik Danışma Beceri Ölçeği
kullanılmıştır. PDBÖ 5 faktör ve 37 maddeden oluşmaktadır. Ölçek 6’lı derecelendirme ölçeği ile değerlendirilmekte olup (1)
“kesinlikle katılmıyorum” ile (6) “kesinlikle katılıyorum” arasında puanlanmaktadır. Ölçekten alınabilecek en düşük puan 37,
en yüksek puan 222’dir ve yüksek puanlar yüksek düzeyde psikolojik danışma öz-yeterliğine işaret etmektedir. Yapılan
açımlayıcı faktör analizi sonuçlarına göre ölçek 5 alt boyuttan oluştuğu ve bu alt boyutların toplam varyansın % 45’ini
açıkladığı görülmüştür. Bu beş faktör sırasıyla Temel Terapötik İletişim Becerileri, Analitik Beceriler, Zor Danışanlar ve
Sosyokültürel Farklılıklar, Psikolojik Danışma Sürecinde Nötr Olabilme ve Psikolojik Danışma Sürecini Yönetebilme olarak
isimlendirilmiştir. Ölçeğin dil geçerliğine ilişkin yapılan çalışmalar İngilizce ve Türkçe formlardan alınan puanlara ilişkin
korelasyon değerlerinin .32 ile .92 arasında değiştiğini ve istatistiksel olarak anlamlı olduğunu ortaya koymuştur. PDBÖ’nün
Cronbach Alpha güvenirlik katsayısı ise .92 olarak hesaplanmıştır.

İŞLEM SÜRECİNDE KULLANILAN UYGULAMANIN ÖZELLİKLERİ:

Yazılım tabanlı telefonlarda kullanılabilen bu uygulama üç aşamadan oluşmaktadır. Bu uygulamanın psikolojik danışma ilke
ve teknikleri ve psikolojik danışma becerileri derslerinde öğrencilerin öğrendikleri teorik bilgileri pratik yöntemle öğrenmesi
amaçlanır.

1. AŞAMA

Danışan:………………………………………………….
Danışman:………………………………………………..
Yukarıdaki şekilde cümleler verilir ve uygulamayı kullanan kişi, danışmanın cümlesinin hangi danışma becerisi tepkisi
olduğunu bulmaya çalışır. Bu kısımda dersteki teorik kısımların örnekleri olduğu için farklı bir sürü seçenek olduğu için
kullanıcı tepkileri öğrenir, tanır.

2. AŞAMA

Danışan:………………………………………………….
Danışanın cümlesi yazılı olarak verilir. Bu cümle tek bir tepki verilebilecek cümle değildir. Burada uygulayıcı kaç tane tepki
varsa (yansıtma, yüzleştirme, kendini açma vb) içlerinden birini seçerek kendisi bu tepkiyi yazar. Tepkisini yazdıktan sonra
karşısına o tepki ile verilebilecek ihtimal cevaplar çıkar. Uygulayıcı tüm bu tepki seçeneklerini tıklayıp yazma hakkına
sahiptir.
Bu aşama da amaç danışan kendisinin düşünerek istediği tepkiyi yazması, meslek yaşantısına böyle bir durum geldiğinde
hazırlıklı olması. Yani bu becerilerin pratiğini yaparak artık düşünerek değil doğal bir akışla yazması ve ihtimal cevapları
görerek verilebilecek tepki çeşitliliğine şahit olmasıdır.

3. AŞAMA

VİDEO: Danışan konuşur. Ekran arayüzlerle bölünerek tepki istenir. Danışman adayının istenilen( yansıtma, yüzleştirme vb.
)tepkiyi sesli vermesi beklenir. Bu video bittiğinde bölünen kısımlarda istenilen tepkinin ihtimal cevapları ve kendi verdiği
cevaplar yazılı olarak belge halinde karşısına çıkar. Böylelikle uygulamayı kullanan kendi cevapları ile ihtimal cevapları
karşılaştırarak sonuca varıp verilebilecek çok sayıda içerikte tepki olduğunu fark eder.
Bu aşamada video içerikleri gönüllü oyuncular tarafından danışanlarmış gibi canlandırılır. Böylelikle psikolojik danışman
adaylarını gerçek yaşamdaki danışma süreçlerine daha hazırlıklı olacaklardır. Ayrıca çevrimiçi danışma tekniği konusunda
da sıkıntı yaşama ihtimalleri azalacaktır.

VERİ ANALİZİ:

2
 2209/A ÜNİVERSİTE ÖĞRENCİLERİ ARAŞTIRMA PROJELERİ DESTEĞİ PROGRAMI ARAŞTIRMA ÖNERİSİ FORMU

3 PROJE YÖNETİMİ

3.1 İş- Zaman Çizelgesi

Araştırma önerisinde yer alacak başlıca iş paketleri ve hedefleri, her bir iş paketinin hangi sürede gerçekleştirileceği, başarı ölçütü ve araştırmanın başarısına katkısı “İş-
Zaman Çizelgesi” doldurularak verilir. Literatür taraması, gelişme ve sonuç raporu hazırlama aşamaları, araştırma sonuçlarının paylaşımı, makale yazımı ve malzeme
alımı ayrı birer iş paketi olarak gösterilmemelidir.
Başarı ölçütü olarak her bir iş paketinin hangi kriterleri sağladığında başarılı sayılacağı açıklanır. Başarı ölçütü, ölçülebilir ve izlenebilir nitelikte olacak şekilde nicel veya
nitel ölçütlerle (ifade, sayı, yüzde, vb.) belirtilir.

İŞ-ZAMAN ÇİZELGESİ (*)

İ Kim(ler) Tarafından Zaman

İş Paketlerinin Adı ve Hedefleri Başarı Ölçütü ve Projenin Başarısına Katkısı
P Gerçekleştirileceği Ara
N lığı
o (......Ay)
Litaratür Tarama Görkem, Şevval 12 hafta
1

Araştırma Olanaklarının Belirlenmesi Baturay 2 hafta

3

Veri toplama aracının araştırılması ve Görkem, Cansel ve Şevval 2 Hafta

4 incelenmesi
Uygulamanın aşamalarının Görkem, Cansel ve Şevval 4 Hafta
5 oluşturulması
Uygulamanın içerik kısmının Görkem, Cansel ve Şevval 10 Hafta
6 oluşturulması

Uygulanın yazılım kısmının Baturay 8 Hafta

7 tamamlanması

Veri Analizi Şevval, Cansel ve Görkem 4- 6 Hafta

8

(*) Çizelgedeki satırlar ve sütunlar gerektiği kadar genişletilebilir ve çoğaltılabilir.

3
 2209/A ÜNİVERSİTE ÖĞRENCİLERİ ARAŞTIRMA PROJELERİ DESTEĞİ PROGRAMI
ARAŞTIRMA ÖNERİSİ FORMU

3.2 Risk Yönetimi

Araştırmanın başarısını olumsuz yönde etkileyebilecek riskler ve bu risklerle karşılaşıldığında araştırmanın

başarıyla yürütülmesini sağlamak için alınacak tedbirler (B Planı) ilgili iş paketleri belirtilerek ana hatlarıyla
aşağıdaki Risk Yönetimi Tablosu’nda ifade edilir. B planlarının uygulanması araştırmanın temel hedeflerinden
sapmaya yol açmamalıdır.

RİSK YÖNETİMİ TABLOSU*

İ
En Önemli Riskler Risk Yönetimi (B Planı)
P
N
o
Yazılım tabanlı telefon uygulamasının hesap Uygulamanın maliyetinin fazla gelmesi durumunda
1
dışında oluşabilecek yüksek tutarlı bir maliyet web sitesi durumuna çevrilmesi.
durumu.
İstenilenden video çekimi konusunda daha az Sivil toplum ve mesleki örgütlerle iletişime geçerek
2
gönüllü bireylere ulaşma (TEGV ve Türk PDR Derneği) daha fazla kişiye
ulaşarak onlardan destek alınacak

Genel olarak Eğitim fakültelerinin PDR Trakya Üniversitesi PDR 3. Sınıf ve 4. Sınıf erkek
3 bölümlerinde oran olarak yüzde 90 kadın öğrencilerinden gönüllü belirlenip alınacaktır.
öğrenciler bulunmaktadır. Proje okul olarak
seçilen ÇOMÜ’de de durum farklı değildir.
Erkek gönüllü öğrenci sayısının yeterli
olmaması.

(*) Tablodaki satırlar gerektiği kadar genişletilebilir ve çoğaltılabilir.

3.3. Araştırma Olanakları

Bu bölümde projenin yürütüleceği kurum ve kuruluşlarda var olan ve projede kullanılacak olan altyapı/ekipman
(laboratuvar, araç, makine-teçhizat, vb.) olanakları belirtilir.

ARAŞTIRMA OLANAKLARI TABLOSU (*)

Kuruluşta Bulunan Altyapı/Ekipman Türü,

Projede Kullanım Amacı Gider
Modeli
(Laboratuvar, Araç, Makine-Teçhizat, vb.)
Apple Geliştirici Programı IOS Native Uygulama Yayınlama 100 USD/Yıllık
(Tek Sefer)
Google Geliştirici Hesabı Android Native Uygulama Yayınlama 25 USD

Proje Taslağı için Alan Adı (Domain) Opsiyonel (Web Hizmetine ihtiyaç duyulursa) 8 USD/Yıllık

Proje Taslağı için Depolama Servisi (Hosting Opsiyonel (Web Hizmetine ihtiyaç duyulursa) 2.5 USD/Aylık
Hizmeti)

(*) Tablodaki satırlar gerektiği kadar genişletilebilir ve çoğaltılabilir.

4
4. YAYGIN ETKİ
Önerilen çalışma başarıyla gerçekleştirildiği takdirde araştırmadan elde edilmesi öngörülen ve beklenen
yaygın etkilerin neler olabileceği, diğer bir ifadeyle yapılan araştırmadan ne gibi çıktı, sonuç ve etkilerin elde
edileceği aşağıdaki tabloda verilir.
ARAŞTIRMA ÖNERİSİNDEN BEKLENEN YAYGIN ETKİ TABLOSU
Önerilen Araştırmadan Beklenen Çıktı, Sonuç ve Etkiler
Yaygın Etki Türleri
Bilimsel/Akademik
(Makale, Bildiri, Kitap Bölümü, Kitap)
Ekonomik/Ticari/Sosyal
(Ürün, Prototip, Patent, Faydalı Model, Üretim İzni,
Çeşit Tescili, Spin-off/Start- up Şirket, Görsel/İşitsel
Arşiv, Envanter/Veri Tabanı/Belgeleme Üretimi, Telife
Konu Olan Eser, Medyada Yer Alma, Fuar, Proje
Pazarı, Çalıştay, Eğitim vb. Bilimsel Etkinlik, Proje
Sonuçlarını Kullanacak Kurum/Kuruluş, vb. diğer
yaygın etkiler)
Araştırmacı Yetiştirilmesi ve Yeni Proje(ler)
Oluşturma
(Yüksek Lisans/Doktora Tezi, Ulusal/Uluslararası
Yeni Proje)
Proje sonucunda hayata geçmesi düşünülen mobil uygulama
oluşturulduktan sonra Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi son sınıf ve
3.sınıf öğrencilerine planlanan süre boyunca kullandırılacaktır.
Psikolojik danışma öz yeterlilik ölçeği ve psikolojik danışma beceri
ölçeklerinin ön test ve uygulama kullandırıldıktan sonraki son test
sonuçları değerlendirildikten sonra bu sonuçlar açıklanacaktır. Elde
edilen nicel veriler ışığında projenin son hali ortaya çıkmış olacaktır.
Çalışmanın son hali ortaya çıktıktan sonra çalışma bildiri haline
getirilerek bu çalışmanın hem ulusal hem de uluslararası topluluklara
sunulması sağlanacaktır. Bildiri olarak ulusal ve uluslararası
topluluklara sunulan bu çalışma daha sonra makale haline getirilerek
literatüre kazandırılacaktır. Yapılacak olan uygulamanın danışmanlara
yönelik olması da literatürdeki diğer çalışmalardan farklı olduğuna
vurgu yapmaktadır. Rehberlik ve psikolojik Danışmanlık bilim dalının
beceri kısmının da sanal hale getirilerek sunulması bu alanın
ilerleyişine katkıda bulunmasını sağlayacak ve teknoloji ile olan
entegrasyonunu da bir adım daha ileriye taşımış olacaktır.
Öncelikli olarak bu çalışma tamamlandıktan sonra mobil uygulama
yapım aşamasına geçilmeden önce proje teknoloji transfer ofisine
onaylatılarak çalışmanın patenti alınacaktır. Bu sayede ortaya çıkacak
olan çalışmanın Şevval BORAZAN, Mustafa Görkem CEBECİ ve
Cansel KAPAN’ a ait olduğu resmi olarak belirtilecektir. Mobil uygulama
hayata geçtikten sonra Google Play Store ve App Store’ da dolar kuru
üzerinden satışa sunulacaktır. Satış fiyatı uygulama yapıldıktan sonra
belirlenecektir. Uygulama ilk olarak ÇOMÜ 3 ve 4. Sınıf öğrencilerinden
gönüllü olanlarla uygulanacağından onların ücretsiz olarak kullanmaları
sağlanacaktır. Ayrıca Türk PDR Derneği ile iletişime geçilerek
uygulama derneğe sunulacaktır. Eğer dernek tarafından destek görürse
dernek aracılığı ile Türkiye genelindeki diğer RPD 3 ve 4. Sınıf
öğrencilerinin de kullanabilmeleri adına yaygınlaştırılması
sağlanacaktır. Bu sayede daha kısa sürede daha çok öğrenciye
ulaştırılması düşünülmektedir. Çalışmamızın uzun vadedeki etkisine
bakıldığında uygulama aracılığı ile becerileri gelişen öğrenciler meslek
hayatlarına biraz daha donanımlı olarak başlayacaklardır. Daha
donanımlı psikolojik danışmanlar da yaptıkları danışmalar sayesinde
daha çok bireye dokunup etkide bulunabileceklerdir. Kaliteli danışmalar
sonrasında bireylerin kendilerini gerçekleştirmelerindeki engeller
azalacaktır ve toplum bu durumdan psikolojik açıdan fayda
sağlayacaktır.
Öncelikli olarak bu çalışma tamamlandıktan sonra bilim dili olan
İngilizce’ ye çevrilecektir. Bu sayede diğer ülkelerden literatür tarayan
araştırmacılar da çalışmamızı doğru ve anlaşılır bir şekilde
inceleyebileceklerdir. Bu çalışmada daha çok üzerinde durulacak konu
psikolojik danışma becerileri olacaktır. Uygulamadaki alıştırmalar
becerileri geliştirici etkide bulunacaktır. Fakat psikoloji ve psikolojik
danışmanlık bilim dalları sadece psikolojik danışma becerilerinden
oluşmamaktadır. Biz bu çalışmayı sınırlandırmamak adına beceri
çalışmayı düşündük. Becerilere ek olarak özellikle psikoloji alanının
vazgeçilmezi olan kuramlar konusu da bulunmaktadır. İlerleyen süreçte
yapılacak olan çalışmalarda becerilerin yanında kuramlar konusunun
da çalışılmaya elverişli olduğu görülmektedir. Bunlara ek olarak
psikoloji alanının soyut bir alan olmasından kaynaklı olarak uygulamayı
kullanan danışmanların kendilerini yanlış beceri kullanmış gibi
hissetmelerinin önüne geçmek adına uygulamaya olabildiğince çok ve
çeşitli beceri kullanmalarını sağlamak adına örnekler eklenecektir.
Yapılacak olan sonraki çalışmalarda uygulamayı kullanacak olan
bireylerin doğru ya da yanlışı ayırt etmelerini sağlayacak bir çözüm yolu
için araştırmalar yapılabilir.
5
 2209/A ÜNİVERSİTE ÖĞRENCİLERİ ARAŞTIRMA PROJELERİ DESTEĞİ PROGRAMI ARAŞTIRMA
ÖNERİSİ FORMU

5. BELİRTMEK İSTEDİĞİNİZ DİĞER KONULAR

Sadece araştırma önerisinin değerlendirilmesine katkı sağlayabilecek bilgi/veri (grafik, tablo, vb.) eklenebilir.

6. EKLER
Önizleme
1.Aşamaya Giriş Ekranı:
1. Aşama Hakkında Bilgilendirme Ekranı:
1. Aşama İçerik:
 1.Aşama Sonrası Geçiş Ekranı:

2.Sonraki Aşama Seçeneği

Aşama Hakkında Bilgilendirme Ekranı:

2.Aşama İçerik:
 2.Aşama İçerik Devamı:

->
3) Aşama Sonrası Geçiş Ekranı:

Sonraki Aşama Seçeneği

4) Aşama Hakkında Bilgilendirme Ekranı:

3.Aşama İçerik:
 3.Aşama Sonrası Sonuç Ekranı:

ÖLÇME ARAÇLARI
(DEMOGRAFİK BİLGİ FORMU)
Sevgili Katılımcı,
Bu çalışmanın amacı üniversitelerin rehberlik ve psikolojik danışmanlık son sınıf
öğrencilerinin psikolojik danışma özyeterlik düzeylerini etkileyen çeşitli faktörleri
araştırmaktır. Çalışmada sizden istenilen verilen form ve ölçeklere ilişkin yönergeleri
dikkatle okumanız ve soruların ya da ifadelerin karşısında yer alan boşluklara uygun
cevapları yazmanız veya numaralandırılmış dairelerden durumunuza en uygun olan rakamı
işaretleyerek belirtmenizdir.
Sorulara vereceğiniz tüm yanıtlar sadece araştırmanın amacına yönelik olarak
kullanılacak ve gizli tutulacaktır. Bu nedenle formlara lütfen isminizi yazmayınız.
Verilen yanıtlar, çalışmanın amacına ulaşması açısından büyük önem taşıyacağından lütfen
tüm soruları boş bırakmadan içtenlikle yanıtlayınız.
Bu çalışma için ayıracağınız zaman ve katkılarınızdan dolayı şimdiden teşekkür ederim.
Burcu PAMUKÇU
Orta Doğu Teknik Üniversitesi Rehberlik ve Psikolojik Danışma ABD

1. Cinsiyetiniz: Kadın ( ) Erkek ( )

2. Bu döneme kadarki genel akademik ortalamanız: …………….

3. Eğitiminiz süresince kaç farklı danışanla psikolojik danışma oturumları

gerçekleştirdiniz?………………………………………….

4. Eğitiminiz süresince danışanınız/danışanlarınızla toplam kaç psikolojik

danışma oturumu gerçekleştirdiniz?...................................................
 5. Uygulamalarınız süresince aldığınız süpervizyonu nicelik (sayı) açısından ne
ölçüde yeterli buluyorsunuz?

Hiç
Yeterli Çok
Değil Yeterli

0 1 2 3 4 5

6. Uygulamalarınız süresince aldığınız süpervizyonu niteliği açısından ne

ölçüde yeterli buluyorsunuz?

Hiç
Yeterli Çok
Değil Yeterli

0 1 2 3 4 5

Belirtmek istediğiniz başka bir şey varsa lütfen belirtiniz.

………………………………………………………………………………….…
…………….………………………………………………………………………
…………………………..….………………………………………………………
…………………..…………………….…..………………………………………
………………………………..……………………..……………………………
…………………………………………..…………………
 (PSİKOLOJİK DANIŞMA ÖZ-YETERLİLİK ÖLÇEĞİ)

Genel Yönerge: Bu ölçek üç bölümden oluşmaktadır. Her bölüm çeşitli psikolojik

danışman davranışlarını sergilemekteki veya psikolojik danışma sürecine özgü sorunlarla
baş edebilmedeki becerilerinizle ilgili inançlarınız hakkında ifadeler içermektedir. Sizden
nasıl görünmek istediğiniz veya gelecekte nasıl görünebileceğinizden çok şu andaki
yeteneklerinize dair inancınızı yansıtan içten cevaplar beklenmektedir. Aşağıdaki ifadelerin
doğru ya da yanlış cevapları yoktur. Lütfen her madde için cevabınızı en iyi yansıtan rakamı
işaretleyiniz.

Bölüm I. Yönerge: Gelecek hafta boyunca yürüteceğiniz psikolojik danışma oturumlarında

danışanlarınızın çoğu ile, aşağıda verilen genel yardım becerilerini ne derece etkili bir
şekilde kullanacağınıza olan güveninizi belirtiniz.

Hiç Biraz Tam Olarak

Güvenmiyoru Güveniyorum Güveniyoru
m m

Dikkati verme (fiziksel olarak danışana 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9

1
yönelme)
Dinleme (danışanların ilettiği mesajları 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9
2
kavrama ve anlama)
Yeniden ifadelendirme (danışanın 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9
söylediğini kısa-öz, somut ve açık bir
3
biçimde tekrar etme veya başka bir
şekilde ifade etme)
Açık uçlu sorular (danışanlara 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9
duygularını veya düşüncelerini
4
netleştirmelerine veya keşfetmelerine
yardımcı olacak sorular sorma)
Duygu yansıtma (danışanın ifadelerini 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9
5 duygularına vurgu yaparak tekrar etme
veya başka bir şekilde ifade etme)
Keşif için kendini açma (geçmişiniz, 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9
6 yetkinliğiniz veya duygularınız ile ilgili
kişisel bilgilerinizi açma)
Amaçlı sessizlik (danışanların duygu 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9
ve düşünceleriyle baş başa kalmalarını
7
sağlamak için sessizlikten yararlanma)

94
 Meydan okuma (danışanın farkında 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9
olmadığı, değiştirmeye isteksiz olduğu
8 veya değiştiremediği tutarsızlıklarına,
çelişkilerine, savunmalarına veya akılcı
olmayan inançlarına dikkat çekme)
Yorumlama (danışanın açıkça ifade 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9
ettiklerinin ötesine geçen ve danışana
9
duygu, düşünce ve davranışlarını, görmede
yeni bir bakış açısı sunan açıklamalar
yapma)
Đçgörü için kendini açma ( kişisel 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9
1
0 içgörü kazandığınız geçmiş
yaşantılarınızı açma)
Anındalık (danışan ve terapötik ilişki 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9
1 hakkındaki veya sizin danışanla ilgili
1 sahip olduğunuz o an ki duyguları açma)
Bilgi verme ( danışana bilgi verme; 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9
1 görüşler, gerçekler, kaynaklar sunma
2 veya danışanın sorularına cevap verme)
Yönlendirme (Danışana eyleme 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9
1
3 geçmesini ima eden öneri, öğüt ve
yönerge sunma)
Rol oynama ve davranışın prova 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9
1 edilmesi (danışanın oturumda rol
4 oynamasına veya davranışları prova
etmesine yardım etme)
Ev ödevi (danışana bir sonraki oturuma
0 1 2 3 4 5 6 7 8 9
1 kadar denemesi için terapötik ev
5 ödevleri geliştirmek ve vermek)

Bölüm II. Yönerge: Gelecek hafta boyunca yürüteceğiniz psikolojik danışma oturumlarında
danışanlarınızın çoğu ile, aşağıda verilen belirli görevleri ne derece etkili bir şekilde
yapabileceğinize ilişkin güveninizi belirtiniz.

Hiç Biraz Tam Olarak

Güvenmiyoru Güveniyorum Güveniyoru
m m

Oturumları “olması gereken şekilde” 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9

1
ve odağı kaybetmeden sürdürme.
Danışanınızın o an neye ihtiyacı
2 olduğuna bağlı olarak en uygun yardım 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9
becerisini kullanarak tepki verme.
Danışanınızın duygularını, 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9
3 düşüncelerini ve davranışlarını
keşfetmesine yardım etme.
Danışanınızın sorunları hakkında 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9
4
derinlemesine konuşmasına yardım
etme.
Danışanınızın anlattıklarından sonra ne 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9
5 yapılması veya ne söylenmesi
gerektiğini bilme.
 Danışanınıza gerçekçi psikolojik 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9
6 danışma amaçları oluşturmasında
yardım etme.
Danışanınızın, duygularını, düşüncelerini 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9
7 ve davranışlarını anlamasına yardım
etme.
 Danışanınız ve psikolojik 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9
8 danışmaya getirdiği konularla ilgili
net bir kavramlaştırma yapma.
Oturumlar sırasında amaçlarınızın 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9
9 (örneğin müdahalelerinizin
amaçları) farkında olma.
Danışanınıza sorularına ilişkin ne tür 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9
1
0
adımlar atması gerektiğine karar
vermesi için yardım etme.

Bölüm III. Yönerge: Gelecek hafta boyunca yürüteceğiniz psikolojik danışma oturumlarında
aşağıdaki özelliklere sahip bir danışanla, ne derece etkili bir şekilde çalışabileceğinize olan
güveninizi belirtiniz. (“Etkili bir şekilde çalışma” ile başarılı tedavi planları geliştirme, etkili
tepkiler ortaya koyma, zor etkileşimler süresince tutumunuzu sürdürme ve sonuç olarak
danışanın sorunlarını çözmesine yardımcı olma yeteneğiniz kastedilmektedir.)

Hiç Biraz Tam Olarak

Güvenmiyoru Güveniyorum Güveniyoru
m m

1 Klinik olarak depresyonda olan 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9

2 Cinsel tacize uğramış 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9

3 Đntihar etmeyi düşünen 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9

Yakın zamanda travmatik bir yaşantı 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9

4 geçirmiş olan (örn., fiziksel ya da
psikolojik incinme veya istismar)
5 Aşırı derecede kaygılı 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9

Ciddi ölçüde düşünce bozukluğu belirtileri 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9

6 gösteren

Cinsel olarak çekici bulduğunuz 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9

7

Kişisel olarak baş etmekte zorlandığınız 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9

8
sorunlarla mücadele eden
Sizinkilerle çatışan temel değerler veya 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9
9 inançlara sahip olan (örn. din, cinsiyet
rolleri ile ilgili)
Sizden önemli şekillerde farklılık 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9
1 gösteren (örn. ırk, etnik köken, cinsiyet,
0 yaş, sosyal sınıf)
Kendi duygu ve düşüncelerini 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9
1 incelemeye veya kendi hakkında
1 düşünmeye eğilimli olmayan
Cinsel olarak sizi çekici bulan 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9
1
2
Olumsuz tepkilerinizin olduğu (örn. 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9
1
3 sıkılma, kızgınlık)
 Đyileşme kaydedemeyen 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9
14

Vermeye istekli olduğunuzdan daha

0 1 2 3 4 5 6 7 8 9
fazlasını sizden isteyen (örn. görüşmelerin
15
sıklığı veya problem çözme reçeteleri
istemesi yönünden)
Oturumlarda manipülatif 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9
16
(yönlendirici) davranışlar gösteren

PSĐKOLOJİK DANIŞMA BECERİ ÖLÇEĞİ

YÖNERGE: Bu bir sınav değildir. Soruların doğru veya yanlış cevapları yoktur. Bu
daha ziyade bir danışmanlık kuruluşunda danışma hizmeti verirken nasıl
davranacağınızı düşündüğünüzü değerlendirmeyi hedef edinen bir envanterdir. Bir
danışman olarak nasıl davranacağınızı doğru bir biçimde değerlendirebilmemiz için
lütfen sorulara mümkün olduğu kadar dürüst yanıtlar veriniz. Her bir durumda nasıl
bir performans sergilemeyi umduğunuzu değil, şu anda bir danışman olarak nasıl bir
performans sergileyeceğinizi gerçekçi bir biçimde yansıtan cevaplar veriniz.

Aşağıda 37 yargı listelenmiştir. Yargıları okuduktan sonra aşağıdaki seçenekleri

kullanarak her birine ne ölçüde katıldığınızı belirtiniz.

1= Kesinlikle katılmıyorum 4= Kısmen katılıyorum

2= Katılmıyorum 5= Katılıyorum
3= Kısmen katılmıyorum 6= Kesinlikle katılıyorum
LÜTFEN cevabınıza uygun olan rakamı işaretleyiniz.

Kesinlikle Kesinli
katılmıyor kle
um katılıyor
um

1. Duyguları yansıtma, aktif dinleme, açıklama 1 2 3 4 5 6

ve inceleme gibi teknikleri kullanırken açık ve
net olacağımdan eminim.
2. Büyük olasılıkla danışma esnasında kendi 1 2 3 4 5 6
değerlerimi danışanıma empoze edebilirim.
3. Danışmaları, beklenilmeyen ve nazik olmayan bir 1 2 3 4 5 6
tarzda olmamak kaydıyla, zamanında sonlandıracağıma
inanıyorum.
4. Danışanıma kendi ifadelerinin ışığında, uygun bir 1 2 3 4 5 6
şekilde yaklaşacağıma eminim. (Örneğin; sorularım
gereksiz ve detaylara yönelik olmayıp anlamlı
olacaktır.)
5. Yorum ve yüzleştirme tepkilerimin açık ve 1 2 3 4 5 6
net olacağından eminim.
6. Đfade biçimimin duygu aktarımı ve açıklık 1 2 3 4 5 6
bakımından eksik olduğu ve bazen karmaşık ve
anlaşılması güç olduğu yönünde endişelerim var.
7. Danışanıma onun değerlerini, inançlarını vb. 1 2 3 4 5 6
yargılamadan tepki veremeyeceğimi
düşünüyorum.
8. Danışanıma makul bir zaman içerisinde (ne 1 2 3 4 5 6
danışanımın sözünü keserek, ne de çok uzun bir süre
bekleyerek) karşılık verebileceğime inanıyorum.
9. Bazen verdiğim tepkilerin, örneğin duyguları 1 2 3 4 5 6
yansıtma, yorumlama vb. uygun olmadığına ilişkin
endişelerim var.
10. Vereceğim tepkilerin içerik olarak 1 2 3 4 5 6
danışanın ifadelerine uygun olacağına ve
onlarla çelişkili olmayacağına eminim.
11. Đşimin uzmanı olarak görünüp danışanımın 1 2 3 4 5 6
güvenini kazanacağıma eminim.
12. Yorum ve yüzleştirme tepkilerimin danışanı 1 2 3 4 5 6
hemen etkileyecek kadar etkili olacağına eminim.
13. Özel hayatımdaki çelişkileri çözdüğüme ve 1 2 3 4 5 6
bunların benim danışmanlık becerilerime etki
etmeyeceğine eminim.
14. Yorum ve yüzleştirme tepkilerimin içerik 1 2 3 4 5 6
olarak danışanın anlattıklarıyla uygun olacağını
ve onlarla çelişmeyeceğini düşünüyorum.
15. Etkili bir danışmanlık yapabilmek için yeterli 1 2 3 4 5 6
temel bilgiye sahip olduğumu düşünüyorum.
16. Danışanın güvenini ve aktif katılımını sağlamak 1 2 3 4 5 6
için gerekli olan dikkati ve enerjiyi
sürdüremeyebilirim.
17. Yorumlarımın ve yüzleştirmelerimin açık ve 1 2 3 4 5 6
anlaşılır olacağından eminim.
18. Bir danışmanlık ilişkisinde vereceğim yanıtları 1 2 3 4 5 6
veya tepkilerimi önceden tasarlamaksızın, kendimi
doğal bir biçimde ifade edebileceğimden emin
değilim.
19. Danışanın vücut dilini anlayabileceğim ve 1 2 3 4 5 6
davranışlarından anlamlar çıkarabileceğim
konusunda tereddütlerim var.
20. Ne zaman açık uçlu, ne zaman kapalı uçlu sorular 1 2 3 4 5 6
kullanacağımı bildiğimden ve bu soruların gereksiz
değil, danışanın sorunlarıyla ilgili olacağından eminim.
21. Danışan sorunlarıyla ilgili tespitlerim arzu 1 2 3 4 5 6
ettiğim ölçüde doğru olmayabilir.
22. Terapi sırasında danışanı uygun bir şekilde 1 2 3 4 5 6
yüzleştirip konuşmasını sağlayabileceğimden emin
değilim.
23. Duyguları yansıtma, aktif dinleme, açıklama 1 2 3 4 5 6
ve inceleme gibi tepkilerimin danışanın onayını
hemen kazanmayarak etkili olamayacağından
korkuyorum.
24. Danışanların sahip olabileceği farklı sorunlarla baş 1 2 3 4 5 6
edebilecek kadar geniş bir teknik bilgiye sahip
olduğumu düşünmüyorum.
 25. Yeteneklerime dayanarak, danışmanlık 1 2 3 4 5 6
esnasında meydana gelebilecek intihar, alkolizm,
taciz vb. kriz durumlarıyla başa çıkabilecek kadar
uzman olduğuma inanıyorum.
26. Belirlenen hedeflere yönelik çalışmak için motive 1 2 3 4 5 6
olmamış görünen danışanlarla çalışmak beni rahatsız
eder.
27. Danışma esnasında düşüncelerini ifade 1 2 3 4 5 6
etmeyen danışanlarla ilgilenirken güçlük
çekebilirim.
28. Kendini ifade edemeyen ve kararsız danışanlarla 1 2 3 4 5 6
nasıl baş edileceğinden emin değilim.
29. Farklı kültürlerden gelen danışanlarla 1 2 3 4 5 6
ilgilenirken, danışma esnasında kültürel
farklılıkların üstesinden gelebileceğime eminim.
30. Farklı sosyal gruplardan gelen danışanlar için iyi 1 2 3 4 5 6
bir danışman olurum.
31. Yorum ve yüzleştirme tepkilerimin bazen 1 2 3 4 5 6
danışanların problemlerine yardımcı olacak şekilde özel
tanımlamalar ve açıklamalar olmayabileceğinden
endişeliyim.
32. Danışanımın problemlerini anlayacağıma eminim. 1 2 3 4 5 6

33. Danışanın çözüme ulaşabilmesi için somut 1 2 3 4 5 6

hedefleri belirlemeye nasıl yönlendirebileceğimden
emin değilim.
34. Danışanımın değişmeye hazır ve kararlı 1 2 3 4 5 6
olduğunu belirleyebileceğime eminim.
35. Danışanıma tavsiyede bulunabileceğimi 1 2 3 4 5 6
düşünüyorum.
36. Farklı kültürlerden gelen danışanlarla 1 2 3 4 5 6
çalışırken olaylara onların bakış açısından
yaklaşmakta zorlanabilirim.
37. Sosyo-ekonomik statüsü benden düşük biriyle etkili 1 2 3 4 5 6
bir ilişki kuramayacağımdan korkuyorum.

EK-1: KAYNAKLAR
KAYNAKÇA
1- Psikolojik Danışmada Yeni Açılımlar ve Çevrimiçi Psikolojik Danışma
Uygulayıcılar İçin El Kitabı (Künyesi Yazılacak )
2- https://moblobi.com/mobil/akil-ruh-sagligi-anksiyete-depresyon-terapi-mobil-
uygulama/