Psikolojik Danışma Sürecinin

Basamakları

Dr. Öğr. Üyesi Gökhan Atik

Psikolojik Danışma Sürecinin
Basamakları
 Bir süreç
 Aşamalar:

◦ Danışanla kaynaşma ve ilişki kurma

◦ Danışan tarafından sunulan problemin
tanımlanması
◦ Hedef tanımlama ve oluşturma
◦ Psikolojik danışma müdahalelerini seçme ve
uygulama
◦ Sonlandırma ve izleme

 Güvene dayalı yakın bir ilişki

Danışanla İlk İlişkinin Kurulması
 Psikolojik danışma ilişkisinin gündelik ilişkilerden farklılıkları
◦ Raport kurma
◦ Terapötik ilişki
◦ Ortak bir amacın olması
◦ Terapötik işbirliği ya da çalışma işbirliği
◦ Transferans / Karşıt Transferans
 Psikolojik danışmanın kendisini tanıtması
 Danışan hakkında bilgi alınması, danışanın rahatlatılması
 Danışanın sözel olmayan mesajlarına dikkat edilmesi
 Danışanın gelme nedenini açıklaması konusunda
cesaretlendirilmesi
 Aktif dinleme
 Psikolojik danışmanın tutarlı olması
Danışan Tarafından Sunulan Problemin
Tanımlanması
 Değerlendirme
◦ Danışanın yaşamı ve psikolojik danışma almasına yol
açan durumları öğrenme ve bu amaçla bilgi alma
sürecidir.
◦ Problemin tanımlanması
 Değerlendirmenin belli kriterlere göre değişmesi:
◦ Psikolojik danışmanın problemlerin nedenlerini
kuramsal ve felsefi olarak nasıl gördüğü
◦ Psikolojik danışmanın danışanın içinde bulunduğu
durumu nasıl algıladığına bağlı olarak değişmesi
◦ Danışanın kültürel geçmişi ve bu geçmişin danışanın
dünya görüşünü nasıl şekillendirdiğine bağlı olarak
değişmesi
Danışan Tarafından Sunulan Problemin
Tanımlanması
 Danışanların sorunları 3 farklı yöntemle
kavramsallaştırılabilir:
◦ İhtiyaçlar (Hayatımda bazı şeyler eksik ve bu eksikle olması
yaşamımın doğal akışını etkilemekte)
◦ Stres yaratıcılar (Hoş olmayan bir durumla karşı karşıyayım ve bu
durum stresli olmama, dikkatimin dağılmasına yol açıyor.) ve
yaşam koşulları (Kontrolüm dışındaki koşullar benim potansiyel
mutluluğumu ve başarımı engelliyor.)
◦ Yanlış yorumlamalar (Bazı kişilerle olan iletişimim diğerleriyle
olandan daha kötü. Bu durum beni üzüyor ve mutsuz ediyor.)
 Danışanların problemleri;
◦ Duygusal kaynaklardan,
◦ İstenmeyen davranışlarla ilgili durumlardan,
◦ Gerçeğin bilişsel açıdan yanlış yorumlanmasından
◦ Ya da etkileşimsel durumlardan kaynaklanabilir.
Danışan Tarafından Sunulan Problemin
Tanımlanması
 Danışanın hem sosyal çevrenin gözüyle hem de kuramsal
bağlamda değerlendirilmesi
◦ Sorunun kaynağı duygusal, bilişsel, davranışsal ya da etkileşimsel olabilir.

 Danışandaki örüntülerin belirlenmesi

◦ Danışanın gerçeği nasıl algıladığını ve şekillendirdiğini görmek
◦ Süreç ilerledikçe yapbozun parçalarını tamamlama

 Değerlendirmede gerekli beceriler:

◦ Gözlem yapabilme
◦ Soru sorma
◦ Olgular arasında bağlantı kurma
◦ Bilgi kaydetme
◦ Hipotezler kurma
◦ Klinik önseziler
Danışan Tarafından Sunulan Problemin
Tanımlanması
 Gözlemin içerdikleri:
◦ Danışanın kaygı ya da diğer rahatsızlık durumlarına dikkat etmek
◦ Danışanın kültürel geçmişini anlamak
◦ Duygusal ya da fiziksel işlev bozukluğuna işaret eden mimik ve
davranışları not etmek
◦ Danışanın kendi sorunlarından bahsederken ya da bunlara ilişkin
yorumlarda bulunurken nasıl bir tutum sergilediğine dikkat etmek
◦ Sözel ve sözel olmayan örüntüleri not etmek

 Soru Sorma
◦ Açık uçlu / Kapalı uçlu sorular
◦ Daha ayrıntılara inebilme

 Bilgi Kaydetme
◦ Görüşme bittikten sonra izlenim ve gözlemlerin yazılması
◦ Sistemli ve düzenli bir şekilde kaydın sağlanması
Amaç Oluşturma
 Amaç belirlemek neden gereklidir?
 Amaç belirleme, süreci hem psikolojik danışman
hem de danışan tarafından karşılıklı olarak
tanımlanması
 Danışanın başarmak istediklerinin açık ve anlaşılır
şekilde ifade edilmesi
 “Kendimi daha iyi hissetmek istiyorum.”
 Genel hedefler, alt hedefler; kısa süreli hedefler,
uzun süreli hedefler
 Ulaşılabilir, gerçekçi hedefler belirleme
 Hedeflerin esnek olması, yeri geldiğinde
değişebilirliği ya da tekrar tanımlanması
Müdahalede Bulunma
 Kuramsal yaklaşımlara göre müdahale anlayışını
değişmesi
◦ Örneğin, Birey Merkezli yaklaşımın müdahalelerden ziyade
ilişkiye odaklanması
 Hedeflerin nasıl gerçekleştirileceğini belirlemek
 Ne tür baş etme yöntemlerinin olduğunun anlaşılması
 İşlevsel olabilecek yeni yöntemlerin belirlenmesi ya da
danışanın daha önce kullandığı ama devam ettirmediği
işlevsel baş etme yollarının tekrar denenmesi
 Sorunun kaynağına bağlı olarak müdahale yöntemin
belirlenmesi: duygu odaklı mı, bilişsel odaklı mı gibi.
 Doğru müdahaleyi seçmek danışana göre bir uyarlama
sürecidir
Müdahalede Bulunma
 Müdahale geliştirmede gerekli beceriler
◦ Belli bir müdahaleyi uygulayabilme konusunda yetkinlik
◦ Belli bir müdahalenin uygun kullanım alanlarını bilmek
◦ Belli bir müdahaleye verilecek tepkiler hakkında bilgi sahibi
olma
◦ Müdahaleye karşı danışanın verdiği tepkileri gözlemleme

 Müdahale Yöntemlerinin Süpervizyon Sürecinde

Geliştirilmesi
Sonlandırma ve İzleme
 Psikolojik danışma ilişkisinin zamanı
geldiğinde sonlandırılması gerekmektedir.
 Sonlandırma hassasiyetle, kasıtlı bir biçimde,

ileriyi görerek ve aşamalı olarak yapılmalıdır.

 Amaçlar gerçekleştikçe sonlandırma sürecine

yaklaşılır ya da yeni amaçlar belirlenip süreç

devam eder.