Professional Documents
Culture Documents
3rd Quarter Module
3rd Quarter Module
ALAMIN
o na sa timbangan? Sa iyong palagay, mayroon kayang hindi napabilang sa representasyon na ipinahihiwatig ng larawang ito? Sino? An
Pamprosesong Tanong
1. Sa iyong palagay, bakit kaya wala sa larawang ito ang isa pang
simbolo na nakita mo sa unang gawain?
Gawain 3. K-W-L-S Chart
260
Pamprosesong Tanong:
1. Ano ang pagkakatulad ng iyong sagot sa hanay ng KNOW at
WANT?
2. Sa iyong palagay, marami ka pa bang dapat malaman tungkol sa
mga isyu ukol sa kasarian?
BINABATI KITA!
PAUNLARIN
ri mong balikan ang mga katanungan at kasagutan na iyong nabuo sa unang bahagi ng araling ito upang mapagtibay ang tamang kasag
261
Paksa: Konsepto ng Kasarian
eho ng salitang kasarian.Tatalakayin natin sa bahaging ito ng aralin ang kahulugan ng mga konseptong may kinalaman sa pag-aaral ng
Ang sex ay tumutukoy sa kasarian – kung lalaki o babae. Ito rin ay maaaring tumukoy sa gawain ng babae at lalaki na ang layunin ay rep
ng sex ay tumutukoy sa biyolohikal at pisyolohikal na katangian na nagtatakda ng pagkakaiba ng babae sa lalaki. Samantalang ang gend
punan para sa mga babae at lalaki.
masculinefeminine
male female
(lalaki) (babae)
262
Katangian ng Sex (Characteristics of Sex)
1. Ang mga babae ay nagkakaroon ng buwanang regla samantalang
ang mga lalaki ay hindi.
2. Ang mga lalaki ay may testicle (bayag) samantalang ang babae ay
hindi nagtataglay nito.
Sanggunian:http://edition.cnn.com/2013/12/01/world/meast/saudi-arabia-female-drivers-
detained/
Oryentasyong Seksuwal
263
pagtuturing niya sa sariling katawan (na maaaring mauwi, kung malayang
pinipili, sa pagbabago ng anyo o kung ano ang gagawin sa katawan sa
pamamagitan ng pagpapaopera, gamot, o iba pang paraan) at iba pang
ekspresyon ng kasarian, kasama na ang pananamit, pagsasalita, at pagkilos.
264
Sanggunian: (http://taw.acas.org/contents/index.php?
option=com_content&view=article&id= 54:trans-101-pilipino&catid=47:tagalog)
GENDER SEX
samantalang ang
gender naman ay tumutukoy sa
265
.
Natutunan ko rin na ang oryentasyong seksuwal (sexual orientation) ay naiiba sa
pagkakakilanlang pangkasarian. Ang oryentasyong seksuwal ay
samantalang
ang pagkakakilanlang pangkasarian (genderidentity) ay
Bago dumating ang mga Espanyol, ayon sa Boxer Codex, ang mga
lalaki ay pinapayagang magkaroon ng maraming asawa subalit maaaring
patayin ng lalaki ang kaniyang asawang babae sa sandaling makita niya itong
kasama ng ibang lalaki. Ipinakikita sa kalagayang ito na mas malaki ang
karapatan na tinatamasa ng kalalakihan noon kaysa sa kababaihan.
22666
6
Ang “Boxer Codex” ay isang
dokumento na tinatayang
ginawa noong 1595. Ang
dokumento (at mga larawan)
ay pinaniniwalaang
pagmamay-ari ni Luis Perez
Dasmariñas, ang
Gobernador-Heneral ng
Pilipinas noong 1593-1596.
Ang dokumento ay napunta
sa koleksiyon ni Propesor
Charles Ralph Boxer; kaya
ipinangalan sa kaniya ang
http://www.allphilippines.com/wp-
content/uploads/2010/08/Boxer-
Codex.jpg
Filipinas are brought up to fear men and some never escape the
feelings of inferiority that upbringing creates.
Reared and trained primarily for motherhood or for the religious life,
her education principally undertaken under the supervision of priests and nuns.
Being economically dependent on her men folk, she had to be subservient to
them. Held out as an example was the diffident, chaste, and half-educated
woman, whose all-consuming preoccupation was to save her soul from
perdition and her body from the clutches of the devil incarnate in man. (Garcia,
1965)
Makikita mula sa pag-aaral ni Garcia na limitado pa rin ang karapatang
taglay ng kababaihan sa panahon ng mga Espanyol. Ito ay dahil sa sistemang
legal na dinala ng mga Espanyol sa bansa ay nakabatay sa kanilang batas na
tinitingnan ang kababaihan na mas mababa kaysa sa kalalakihan.
http://ffemagazine.com/wp-
content/uploads/2013/12/cartoon.pn
g
Dumating ang mga Hapones sa bansa sa pagsiklab ng Ikalawang
Digmaang Pandaigdig. Ang kababaihan sa panahong ito ay kabahagi ng
kalalakihan sa paglaban sa mga Hapones.
Ang kababaihan na nagpapatuloy ng kanilang karera na dahilan ng
kanilang pag-iwan sa tahanan ay hindi ligtas sa ganitong gawain.
Ang mga babae, may trabaho man o wala, ay inaasahang gumawa ng
mga gawaing-bahay. Sa kasalukuyan, marami nang pagkilos at batas ang
isinusulong upang mapagkalooban ng pantay na karapatan sa trabaho at
lipunan ang mga babae, lalaki at LGBT. Sa iyong palagay, naipatutupad kaya
ito?
22668
8
Gawain 6. Gender Timeline
Natunghayan mo sa iyong nabasang teksto ang papel ng
mga babae at lalaki sa iba’t ibang yugto sa kasaysayan ng Pilipinas.
Itala mo sa gilid ng mga gender symbol ang gampanin ng babae at
lalaki sa kasaysayan ng ating bansa.
Pamprosesong Tanong:
1. Ano-ano ang mahalagang pagbabago sa papel ng mga babae at lalaki na napansin mo?
22771
1
Ang Babae at Lalaki sa Aking Pamayanan
Upang higit na lumawak ang kaisipan tungkol sa paksang
tinalakay. Magsagawa ng pananaliksik tungkol sa naging
katatayuan/gampanin ng babae at lalaki sa iba’t ibang panahon sa iyong
pamayanan. Alamin din kung paano ang katayuan/gampaning ito
nakaapekto sa pang-unlad nito. Ibahagi sa klase ang ginawang
pananaliksik. (Maari itong ipakita sa iba’t ibang malikhaing paraan.)
Sanggunian: UNDP, USAID (2014). Being LGBT in Asia: The Philippines Country
Report. Bangkok.
227
724
Pamprosesong mga Tanong
Ayon sa teksto, sino ang matatawag na unang LGBT? Sa aling panahon sa kasaysayan ito nagsimula?
Kailan nagsimulang lumawak ang kamalayan ng mga Pilipino sa LGBT? Ano-anong pangyayari ang nagbi
Ano-ano ang mahalagang ideya ang naitala mo? Bakit mo nasabing
mahalaga ang mga ito?
Gawain 9. Basa-Suri
Matapos na mabasa ang teksto tungkol sa Africa at Kanlurang Asya
sagutan ang mga pamprosesong tanong sa ibaba.
GAMPANIN
Primitibong
Pangkat
Lalaki Babae
Arapesh
Mundugumor
Tchambuli
228
800
Basahin ang mga salitang nakatakda. Itala sa kahon sa
ibaba ang mga salitang sa tingin mo ay tumutukoy sa mga lalaki, babae,
at LGBT, maaaring mag-ulit ng mga salita.
228
815
BINABATI KITA!
PAGNILAYAN
a paksa. Inaasahan ding sa bahaging ito ay kritikal mong masusuri ang mga konseptong iyong napag-aralan na may kinalama
anan. Hingin ang kanilang opinyon kung ano ang kanilang pananaw o ano sa palagay nila ang kontribusiyon ng mga babae,
Pamprosesong mga Tanong
1. Paano mo pinili ang mga taong iyong nakapanayam?
Slogan Poster
BINABATI KITA!
ARALIN 2: Mga Isyu sa Kasarian At Lipunan
sa kamay ng pamilya at ng lipunan. Pagkatapos ng bahaging ito, maaari mong balikan ang katanungan at ang iyong kasagutan sa gawai
alap ng iba pang impormasyon tungkol sa mga personalidad na ito upang mas malawak na makilala ang kanilang buhay bila
22889
9
Babae Lider ng Relihiyon
229
911
EDUKASYON NG
KABABAIHAN
PILIPINAS PAKISTAN
229
944
BABALA: Ang sumusunod na larawang iyong makikita ay patungkol sa karahasan. Pinapaalalahanan ang mg
330
000
Pamprosesong mga Tanong
1. Tungkol saan ang komiks?
2. Sa iyong palagay, anong isyu ang ipinakikita rito?
3. Gaano kaya kadalas nangyayari ang ganitong sitwasyon? Bakit kaya
nagaganap ang ganitong pangyayari?
Karahasan/Diskriminasyon sa Kababaihan
Ang kababaihan, sa Pilipinas man o sa ibang bansa, ay
nakararanas ng pang-aalipusta, hindi makatarungan at di pantay na
pakikitungo at karahasan. Ang mababang pagtingin sa kababaihan ay
umiiral na noon pa sa iba’t ibang kultura at lipunan sa daigdig.
Mababanggit ang kaugaliang foot binding noon sa China na naging
dahilan ng pagkakaparalisa ng ilang kababaihan.
Ang foot binding ay isinasagawa ng mga sinaunang babae sa China.
Ang mga paa ng mga babaeng ito ay pinapaliit hanggang sa tatlong pulgada
gamit ang pagbalot ng isang pirasong bakal o bubog sa talampakan. Ang korte
ng paa ay pasusunurin sa bakal o bubog sa pamamagitan ng pagbali sa mga
buto ng paa nang paunti-unti gamit ang telang mahigpit na ibinalot sa buong
paa.
Ang tawag sa ganitong klase ng mga paa ay lotus feet o lily feet. Halos
isang milenyong umiral ang tradisyong ito. Ang pagkakaroon ng ganitong klase
a, at pagiging karapat-dapat sa pagpapakasal. Subalit dahil sa ang mga kababaihang ito ay may bound feet, nalimitahan ang kanilang pa
hon ng
tradisyong ito.
330
022
o mental na pananakit o pagpapahirap sa kababaihan, kasama na ang
mga pagbabanta at pagsikil sa kanilang kalayaan.
May ilang kaugalian din sa ibang lipunan na nagpapakita ng
paglabag sa karapatan ng kababaihan. Subalit ang nakakalungkot dito,
ang pagsasagawa nito ay nag-uugat sa maling paniniwala. Mababanggit
na halimbawa ang breast ironing o breast flattening sa Africa.
Ang breast ironing o breast
flattening ay isang kaugalian sa
bansang Cameroon sa kontinente ng
Africa. Ito ang pagbabayo o
pagmamasahe ng dibdib ng batang
nagdadalaga sa pamamagitan ng
bato, martilyo o spatula na pinainit sa
http://www.orijinculture.com/community/wp
apoy. May pananaliksik noong 2006 - content/uploads/2012/06/breast-
na nagsasabing 24% ng mga batang ironing3.jpg
babaeng may edad siyam ay
apektado nito. Ipinapaliwanag ng ina
sa anak na ang pagsagsagawa nito
ay normal lamang at ang mga dahilan
nito ay upang: maiwasan ang (1)
maagang pagbubuntis ng anak; (2)
paghinto sa pag-aaral; at (3)
pagkagahasa. Ang mga dahilan na
nabanggit ay mula sa paniniwala ng
Maaaring bisitahin ang website na ito upang maponood ang ilang video na kaugnay sa breast ironing:
Isa sa apat na mga babaeng kasal na may edad 15-49 ang nakaranas
ng emosyonal, pisikal at/o pananakit na sekswal mula sa kanilang mga
asawa.
330
033
Ang GABRIELA (General Assembly Binding Women for Reforms, Integrity,
Equality, Leadership, and Action) ay isang samahan sa Pilipinas na laban sa iba’t ibang
porma ng karahasang nararanasan ng kababaihan na tinagurian nilang Seven Deadly
Sins Against Women. Ang mga ito ay ang (1) pambubugbog/pananakit, (2)
panggagahasa, (3) incest at iba pang seksuwal na pang-aabuso, (4) sexual
harassment, (5)sexual discrimination at exploitation, (6) limitadong access sa
reproductive health, (7) sex trafficking at prostitusyon.
sa bawat 5 babaeng nakaranas ng pananakit na pisikal/seksuwal ang nakaranas ng masamang epekto sa kanilang
pangsikolohikal na kondisyon?
Sa iyong palagay…
Hanggang Ka-
2.
2.
Karahasan sa Kalalakihan
Ayon sa inilabas na ulat ng Mayo Clinic, hindi lamang kababaihan
ang biktima ng karahasan na nagaganap sa isang relasyon o ang
tinatawag na domestic violence, maging ang kalalakihan ay biktima rin.
Ayon pa sa ulat, ang ganitong uri ng karahasan sa mga lalaki ay hindi
madaling makita o kilalanin. Ang ganitong uri ng karahasan ay may iba’t
ibang uri; emosyonal, seksuwal, pisikal, at banta ng pang-aabuso.
Tandaan din na ito ay maaaring maganap sa heterosexual at
homosexual na relasyon. Ngayon, iyong tunghayan ang mga
palatandaan ng ganitong uri ng karahasan.
pinagbabantaan ka ng karahasan.
sinasaktan ka na(emosyonal o pisikial)
humihingi ng tawad, nangangakong magbabago, at nagbibigay ng
suhol.
Paulit-ulit ang ganiong pangyayari.
Kadalasang mas dumadalas ang pananakit at karahasan at mas
tumitindi sa paglipas ng panahon.
BINABATI KITA!
tag ang mahahalagang aral na natutunan mo sa araling ito. Hihingin ang iyong opinyon, paglalagom at repleksiyon sa susunod na gawa
1. 1.
2. 2.
3.
g uri ng diskriminasyon at karahasang nararanasan ng babae, lalaki at LGBT. Walang pinipiling edad, bansa, oryentasyong seksuwal at p
BINABATI KITA!
33110
0
ARALIN 3: Tugon sa Mga Isyu sa Kasarian at Lipunan
PAUNLARIN
yu ng Kasarian at Lipunan. Maaari mong balikan ang kasagutan at katanungan na iyong nabuo sa unang bahagi ng araling ito upang ma
t gender identity o SOGI) na nagmula sa iba’t ibang bahagi ng daigdig ang nagtipon-tipon sa Yogyakarta, Indonesia noong ika-6 hangga
331
111
Pamprosesong mga Tanong
1. Ano ang dahilan kung bakit ka sang-ayon o di sang-ayon sa pahayag
ni UN Sec Gen Ban Ki- Moon?Bakit?
2. Naging madali ba sa inyo ng kapareha mo na makabuo ng
konklusyon sa
kabila ng pagkakaiba ng inyong pananaw tungkol sa isyu? Bakit?
Prinsipyo 1
Prinsipyo 2
KALAYAAN SA DISKRIMINASYON
Prinsipyo 4
Prinsipyo 16
Prinsipyo 25
BUHAY-PAMPUBLIKO
Pamprosesong Tanong
1.Ano ang layunin ng mga nagtaguyod ng Prinsipyo ng Yogyakarta?
2. May pagkakaiba ba ang mga karapatang nilalayon ng mga LGBT sa
Pandaigdigang Batas ng mga Karapatang Pantao?
3. Sa iyong palagay, mahalaga bang magkaroon ng seryosong
aplikasyon ang mga bansa ng Prinsipyo ng Yogyakarta? Ipaliwanag.
Gawain 28. Think-Pair-Share
Pamprosesong Tanong
1. Sang-ayon ka ba sa paglagda ng Pilipinas sa mga probisyon ng
CEDAW?
2. Ano ang maitutulong ng CEDAW sa kalagayan ng kababaihan sa
mundo?
Gawain 29. Triple-Burger Organizer
Upang matiyak kung naunawaan mo ang nilalaman ng CEDAW,
punan ng tamang impormasyon ang hinihingi ng kasunod na burger
organizer .
Paksa: Tugon ng Pamahaalaang Pilipinas sa mga Isyu ng
Karahasan at Diskriminasiyon
http://www.bcs.gov.ph/files/sp/Pinay_Komiks.pdf
Pamprosesong Tanong
1. Tungkol saan ang Anti-Violence Against Women Act?
2. Sino-sino ang binibigyang proteksiyon ng batas na ito? Sa iyong
palagay bakit binalangkas ang ganitong uri ng batas?
3. Bilang mag-aaral, paano ka makatutulong na maipabatid at mapairal
ang batas na ito?
Bukod saAnti-Violence Against Women Act, ang Magna Carta for Women
ay isa ring batas na nagbibigay proteksyon sa mga kababaihan. Basahin ang
teksto upang malaman mo kung patungkol saan ang batas na ito.
33220
0
RESPONSIBILIDAD NG PAMAHALAAN
332
222
Sa iyong palagay ano ang pinakamahalagang nagagawa ng Magna Carta para sa kababaihan?
n at LGBT. Magsaliksik tungkol sa mga batas para kalalakihan. Itala sa talahanayan ang mga batas na kukumpleto sa hanay.
BINABATI KITA!
Sa bahaging ito ng aralin ay nagawa mong masuri ang mga tugon ng iba’t ibang organisasyon sa daigdig at ng pamahalaan
PAGNILAYAN
mga nabuong pag- unawa tungkol sa paksa. Inaasahang sa bahaging ito ay kritikal mong masusuri ang mga konseptong napa
Both men and women should feel free to be sensitive. Both men and
women should feel free to be strong. It is time that we all perceive gender on
a spectrum, instead of two sets of opposing ideals.
If we stop defining each other by what we are not, and start defining
ourselves by who we are, we can all be freer, and this is what HeForShe is
about. It’s about freedom
I want men to take up this mantle so that their daughters, sisters, and
mothers can be free from prejudice, but also so that their sons have
permission to be vulnerable and human too, reclaim those parts of
themselves they abandoned, and in doing so, be a more true and complete
version of themselves.
You might be thinking, “Who is this Harry Potter girl, and what is she
doing speaking at the UN?” And, it’s a really good question. I’ve been asking
myself the same thing.
All I know is that I care about this problem, and I want to make it
better. And, having seen what I’ve seen, and given the chance, I feel it is my
responsibility to say something.
Statesman Edmund Burke said, “All that is needed for the forces of
evil to triumph is for good men and women to do nothing.”
332
277
In my nervousness for this speech and in my moments of
doubt, I told myself firmly, “If not me, who? If not now, when?” If
you have similar doubts when opportunities are presented to you, I
hope those words will be helpful. Because the reality is that if we
do nothing, it will take seventy-five years, or for me to be nearly
100, before women can expect to be paid the same as men for the
same work. 15.5 million girls will be married in the next 16 years
as children. And at current rates, it won't be until 2086 before all
rural African girls can have a secondary education.
If you believe in equality, you might be one of those
inadvertent feminists that I spoke of earlier, and for this, I applaud
you. We are struggling for a uniting word, but the good news is,
we have a uniting movement. It is called HeForShe. I invite you to
step forward, to be seen and to ask yourself, “If not me, who? If
not now, when?”
Sanggunian:http://sociology.about.com/od/Current-Events-in-Sociological-
Context/fl/Full-Transcript-of-Emma-Watsons-Speech-on-Gender-Equality-at-the-
UN.htm
natutunan ko na
apatan ng mga lalaki, babae at LGBT. Sa bahaging ng ILIPAT at ISABUHAy, inaasahang ikaw ay gagawa ng konkretong aksiyon upang m
ILIPAT /ISABUHAY
sa mga isyu at hamon sa Kasarian at Lipunan.Siguradong handa ka nang simulan ang sumusunod na gawain.Inaasahang isasabuhay mo
mga malikhaing hakbang na nagsusulong ng pagtanggap at paggalang sa iba’t ibang kasarian upang maitaguyod ang pagkaka
333
355
documentary presentation at iba pa. Ito ay tatayain ayon sa nilalaman,
pagkamalikhain, dating/hikayat, organisasyon at kapakinabangan.
Dating/Hikayat Ang dating sa Ang dating sa Mahina ang dating Walang dating
manonood/ manonood/ sa manonood/ sa mga
mambabasa ay mambabasa ay mambabasa upang manonood/
lubos na nakahikayat makahikayat. mambabasa.
nakahikayat at
nakatawag ng
pansin
333
355
BINABATI KITA!
333
399
Bibliyograpi
Books
Online Sources
http://ypinaction.org/files/03/49/GALANGYogyakarta_Filipino.pdf