Dia A Dia Abian 3-1 Zubia

IRAKASLEARENTZAKO LIBURUTEGIA
Ikasgelarako egunez egunekoa
Euskara Abian
LEHEN HEZKUNTZA
Irakasle agurgarriok:
Gure argitalpen-proiektu berria duzue aurrean: Egiten jakin. Azterketa- eta

ikerketa-prozesu luze baten ondorio da, eta beren jakintzaren eta egiten
jakitearen ekarpena egin duten irakasle ugariren, pedagogoen, editoreen,
diseinatzaile grafikoen, ilustratzaileen eta beste profesional askoren
partaidetzarekin osatu da. Horien guztien lana eta Zubia/Santillanaren
esperientzia dira proiektuaren sendotasunaren oinarri.
Egiten jakin proiektuak hezkuntza-eskakizun berriei erantzuten die, eta
baliabide eta proposamen metodologiko onenak jartzen ditu zuen esku,
kalitatezko hezkuntza lortzeko xedearekin.
• Irakaslearentzako liburutegia. Programazio- eta ebaluazio-beharrei erantzuten
dieten atalak ditu, eta horrez gain, lanerako metodologia berriak eta ikasgaien
arteko programak ere proposatzen ditu, curriculumeko arlo guztietatik gara
daitezkeenak.
• Eskuekin erabiltzeko ikasgelarako materiala. Besteak beste, honako hauek
osatzen dute: jolas didaktikoak, horma-irudi interaktiboak, maketak eta
trokelak, eta irudien txartelak.
• Medialiburua, baliabide digital ugari dituena: jarduera-sortzaileak, multimedia-
jolasak, bideoak, aurkezpen didaktikoak, irudi-galeriak…
Ikasgelarako egunez egunekoak unitate didaktiko bakoitzari lotutako
proiektuaren baliabideak hartzen ditu barnean, eguneroko lanerako oso
erabilgarriak.
• Irakaslearentzako gida eta baliabideak
• Edukien ebaluazioa
• Gaitasunen ebaluazioa
• Hobekuntza-plana
• Zabaltze-programa
Egiten jakin argitalpen-proiektuari esker, ikasleek eraginkortasunez
bereganatuko dituzte garapen pertsonala eta soziala lortzeko behar dituzten
gaitasunak.
Zure konfiantza izango dugulakoan.
Egiten jakin da bere etorkizunak behar duen bultzada.
Argitalpen taldea
3
Aurkibidea
Gida didaktikoa
Honelakoa da ikaslearen liburua.......................................... 8
Honelakoa da gida didaktikoa.............................................. 12
1. unitatea .......................................................................... 14
Entzungaietako testuak ................................................... 32
2. unitatea .......................................................................... 34
3. unitatea .......................................................................... 54
Entzungaietako testuak ..................................................... 72
4. unitatea .......................................................................... 74
5. unitatea .......................................................................... 94
Entzungaietako testuak ................................................. 112
1. hiruhilekoaren berrikusketa ........................................... 114
Entzungaietako testuak ................................................. 116
Ebaluaziorako baliabideak
Edukien ebaluazioa
Hasierako ebaluazioa............................................................ 125
1. unitatea .......................................................................... 130
2. unitatea .......................................................................... 133
3. unitatea .......................................................................... 136
4. unitatea .......................................................................... 139
5. unitatea .......................................................................... 142
1. hiruhilekoaren ebaluazioa................................................. 145
Lorpen-adierazleak eta erantzunak....................................... 150
Kalifikazio-erregistroa............................................................ 158
Gaitasunen ebaluazioa
1. unitatea .......................................................................... 166
2. unitatea .......................................................................... 169
Lorpen-adierazleak eta erantzunak....................................... 174
Kalifikazio-erregistroa............................................................ 180
Irakaskuntza neurrira
Hobekuntza-plana
1. unitatea............................................................................ 186
2. unitatea .......................................................................... 189
3. unitatea .......................................................................... 192
4. unitatea .......................................................................... 195
5. unitatea .......................................................................... 198
Zabaltze-programa
1. unitatea .......................................................................... 202
2. unitatea .......................................................................... 204
3. unitatea .......................................................................... 206
4. unitatea .......................................................................... 208
5. unitatea .......................................................................... 210
Erantzunak................................................................................ 214
Gida didaktikoa
7
Honelakoa da ikaslearen liburua
Euskara Abian 3 liburuak 15 unitate ditu, hiru hiruhilekotan banatuta. Unitate bakoitzaren amaieran,
ikusitakoa berrikusteko ariketak eskaintzen dira. Gauza bera gertatzen da hiruhileko bakoitzaren
amaieran ere.
Gainera, liburuki bakoitzean, eranskin bana dago, landutako edukien laukiak eskaintzen dituena:
aditzen taulak, izenen deklinabidea, erakusleak, zenbatzaileak…
1
Entzumena
Ondo ibili! 2 Entzun Bidaia prestatzen elkarrizketa eta adierazi esaldi hauek egia ala
gezurra diren.
Familiakoak Donostiara joango dira asteburua pasatzera.
Astebururako eguraldi txarra iragarri dute.
Aitak mapa eta botikina hartu ditu.
Asteburuan, aterpetxe batean lo egingo dute.
Irakurmena
3 Irakurri alboko txartela eta erantzun.
Nondik abiatuko da autobusa? Nora doa? Abiapuntua: Lesaka
Zein ordutan eta zein egunetan abiatuko da?
Norakoa: Iruñea
Zenbat balio du txartelak?
Ordua: 10:30
4 Markatu txartelean ageri den informazioa.
Data: 2015/09/22
 Eroslearen izena.
Bus zk.: 1 Jarlekua: 16A
 Autobus-konpainiaren izena.
 Jarlekua. Prezioa (BEZ barne):
10,20 €
 Bidaiari-kopurua.
5 BALIOETAN HEZTEA. Zaindu ingurumena.

Zure ustez, ona al da garraio publikoa erabiltzea? Zergatik?
Ande
reño Itzi
Idazmena
ar:
Gure
egiten jakin izang
eskola
sem e Ko
o da bih ldo ezin
ar go
ra joa izean
hama n. Ko
rretan ntsult
Haler ok a du
e, hortx ulistarenean
Mintzamena
arrats e .
aldeko izango da
6 Egin idazlan labur bat zure Oharra Esker
rik ask
lehen
ordua
n.
o
oporraldiari buruz. Idatzi al duzu inoiz Amaia
Lasa
1 Aztertu irudia eta erantzun. HIZTEGITXOA Non egon zara oporretan? oharren bat?
Zertan ari dira pertsonaiak? Zerez joan zinen bertara? Zertarako erabiltzen dira oharrak?
ekipaje egun-pasa
Nora ote doaz? Nola dakizu? Zer egin duzu han? Oharrak zerbait gogorarazteko
iparrorratz ostatu hartu
edo adierazteko erabiltzen diren
Zer eramango zenuke zuk leku bidaiatu aterpetxe testu laburrak dira.
horretara bidaiatzeko?
txango joan-etorri Oso erabilgarriak izaten dira,
Zerez joango ote dira hara? eta idazten errazak.
ibilaldi kanpin
Nora joango zinateke gustura? Ikusiko duzu!
ibilbide kanpadenda
Zerez?
6 7
ES0000000001725 508387 Unidad 01_5095.indd 6 31/03/2015 16:00:30 ES0000000001725 508387 Unidad 01_5095.indd 7 09/04/2015 15:59:38
Atarikoa eta Ahozko komunikazio-programa

Unitate didaktikoen estraineko bi orrialdeek atari Programa honetan entzumena ere lantzen da,
gisakoa osatzen dute. Bertan hasierako irudia elkarrizketa tankerako entzungai baten bidez.
nabarmentzen da, ikasleek beren esperientzia eta Gainera, irakurmena ere lantzen da, ikasleek
iritziei buruz hitz egiteko abiapuntu bilakatzen ingurune hurbilean erraz aurkitu ahal duten testu
dena. Hori guzti hori mintzamena izeneko labur baten bidez. Eta, gaitik tiratura, idazmena
atalean lantzen da. ere lantzen da, ikasleei mota askotako
Haren alboan hiztegitxo bat ageri da, irudiko testutxoak sortzea proposatzen zaielarik.
gaiarekin zerikusia duten zenbait hitz edo esapide Amaitzeko, Balioetan hezteko ariketa bat ere
biltzen dituena. Ikasleen lexikoa aberasteko ez badago, gaiarekin zerikusia duena.
ezik, irudiari buruz mintzatzeko ere balio du.
8
Irakurmena. LITERATURA-TESTUA 1
Irakurmena
–Izarrak bizi diren tokia ezagutzen ez baduzu, nola itzuliko
naiz ni etxera? –galdetu dio izarrak kezkaturik. bart: atzo gauean.
Izarra lurretik batu eta etxera eramatea pentsatu du neskak,
aitak eta amak arazoa konpontzen eta izarra zerura bueltatzen
lagunduko diotelakoan.
pausatu: gelditu,
kokatu.
hurrago: hurbilgo.
Unitate guztietan irakurgai bat ageri da, irakurmena
eta irakurritakoaren ulermena lantzeko. Irakurgaiak
Sartu orduko, izarraren argitasunak gela guztiak bete ditu eta paraje: alderdi, inguru.
gurasoek bertan behera utzi dituzte larunbateroko zereginak.
dir-dir: distira eginez.
Denak izarrari nola lagundu pentsatzen hasi dira.
–Etxetik kanpo egoteko argi gutxi daukat. Hamabi ordu
mota askotakoak dira: literatura-testuak, azalpen-

besterik ez –esan die izarrak.
–Eta zer gertatuko zaizu denbora hori igarotzean?
–Bada, itzali egingo naizela.
testuak eta baita jarraibide-testuak ere. Jatorri

Lanari ekin diote berehala. Aitak liburuak aztertu ditu,
horrelako kasuren baten bila, eta ama matematika-eragiketa
zailak egiten hasi da, izarrak egin beharko duen bidea
kalkulatzeko asmoz. Neska urduri dago, izarra apurka-apurka
anitzekoak ere badira: autoredunak, herrikoiak,

distira galtzen hasi dela ikusi du-eta.
Denborak aurrera egin ahala, izarra gero eta ahulago, gero
eta itzaliago dago. Laster ilunduko du eta ez dute konponbiderik
Neguko egun batez aurkitu oraindik.
Izar bat erori da zerutik lurrera. Bart izan da eta inork ez du

ikusi. Isil-isilik erori da, eta euri tanten antzera pausatu da
–Irudimena erabili beharko dugu –esan du aitak.
Neskak eskuetan hartu du izarra eta leihoa ireki du.
–Begiratu gorantz –esan du amak.
bertakoak eta mundu zabalekoak. Nolanahikoak
izanik ere, ikasleen gustukoak izango direlakoan
zelaian. –Eta begiak itxi –jarraitu dio aitak.
Zelaia berde dago, baina zelaia inguratzen duten zuhaitzek Seiak jo dituzte egongelako erlojuan.
ez dute kolorerik, hosto guztiak galdu dituzte-eta. Zelai berde Begiak ireki dituzte neskak eta haren gurasoek. Neskaren
eta zuhaitz biluzien ondoan etxe bat dago. Kea dario etxearen eskuak hutsik daude. Iluntasunean, izar argitsu bat ageri da,
tximiniari, larunbat guztietan bezala.
Larunbat goiza, da eta neska bat irten da etxetik kanpora.
Basora abiatu da osteratxo bat egitera, zelai berde eta zuhaitz
dir-dir, alderik alde, zerua zeharkatzen.
Yolanda arrieta (moldatua) aukeratuak izan dira guztiak.
biluzien artean. Bidean doala, zer ikusiko eta, hara!, zerbait
Irakurgaien albo batean, testuetatik erauzitako

distiratsua. Zenbat eta hurrago, orduan eta distiratsuago
bihurtu da gauza ezezaguna.
–Azkenean! Uste nuen ez zela inor bizi paraje hauetan.
–Nor zara zu? –galdetu dio neskak gauza argitsuari guztiz
harriturik.
–Paraje hauetan ez al duzue inoiz begiratzen zerurantz? Ez al
duzu ikusten izarra naizela?
zenbait hitzen edo esapideen esanahia azaltzen da,
ulermena errazteko eta hiztegia aberasteko.
–Bai, euria egin behar duen ikusteko begiratzen dugu
zerura, adibidez. Baina izarrak gauez ateratzen dira eta gauetan
lo egiten dut nik –erantzun dio neskak.
8 9
Irakurritakoaren ulermena
Irakurritakoaren ulermena maila guztietan lantzeko Irakurgaia lantzen 1
asmoz, irakurgaiaren egiturari, oinarrizko elementuei, 1 Azaldu. Zer gertatu zitzaien ipuineko pertsonaiei? IPUINETIK HARAGO
gertakariei eta ikasleen iritziei buruzko ariketak biltzen

7 Egin telebistako aurkezlearena eta azaldu
izarrari neskari gurasoei ikus-entzuleei lurrera eroritako izarraren albistea.
Idatzi zirriborro batean gertakariak ordenan.
dira orrialde hauetan. Ipuinetik harago izeneko

Egin albistearen aurkezpena.
2 Erantzun galderei koadernoan.
Azaldu gertakariak ozen eta argi.
Noiz erori da izarra zerutik, atzo gauean edo goizean goiz? Nora erori da?
Nork aurkitu du bertan? Non bizi da izarra aurkitu duena?
atalean, gainera, irakurgaia oinarritzat harturik, mota

8 Asmatu izarra aurkitu zuen neskari egingo
Asteko zein egunetan gertatu da ipuinean kontatzen zaiguna? zenizkiokeen sei galdera.
Pentsatu galderak eta idatzi.
3 Deskribatu irudiko paisaia zure hitzez.
Antzeztu elkarrizketa ikaskide batekin. Ikaskideak
askotako testuak (albisteak, elkarrizketak, narrazioak, neska balitz bezala erantzungo dizu eta erantzunak
asmatuko ditu.
azalpen-testuak…) sortzeko eta irudimena lantzeko HITZEN HABIA
9 Lotu kontrako esanahia duten hitzak edo antonimoak.
ariketak ere proposatzen zaizkie ikasleei.

itzali segitu
pausatu urrun
ilundu piztu
hur argitu
Hitzen habia izeneko atalean, bestalde, irakurgaiko 10 Adierazi. Zer esan nahi du nabarmendutako esapideak?
lexikoa, eta baita gaiarekin lotura duena ere, lantzeko

Gurasoek bertan behera utzi dituzte larunbateroko zereginak.
4 Azaldu esaldi hauek egia ala gezurra diren. Zuzendu gezurrak.
Neska berehala konturatu da lurrean dagoena izarra dela.  Gurasoek lanean jarraitu dute.  Gurasoek lan egiteari utzi diote.
ariketak ageri dira.

Izarra hartu eta etxera eraman du.
11 Adierazi. Zer galdu behar dute zuhaitzek biluzik egoteko?
Izarra itzali egingo da, izarrak bizi diren tokira itzultzen ez bada.
 Jantziak.  Adarrak.  Hostoak.  Txorien habiak.
Amak liburuak aztertu ditu izarrari laguntzeko.
Guztion artean, berehala topatu dute izarrari laguntzeko modua. 12 Ezabatu lerro bakoitzean sobera dagoen hitza, besteekin zerikusirik ez duena.
Gero, egin esaldiak ezabatu ez dituzun hitzekin.
5 Idatzi labur-labur. Nola amaitu da ipuina?
izar – izara – izartsu – artizar
lur – lurrikara – lurralde – elur
6 Pentsatu izarra zarela eta zure etxera itzuli zarela. Kontatu beste izarrei zure
abentura. Azaldu ikasgelan. argi – argitaratu – hargin – ipurtargi
10 11
Hizkuntzaren erabilera. NORK KASUA 1
3 Jarri NORK kasuko -k letra hitz hauei.

Kepa, aspaldiko!
ni nik gu Patxi
Zer moduz?!
Begira, Mikel, hemen zu zuek Leonor
A zer zortea! Leire
dago Nahia, Iratiren hura haiek guztiak
lehen dago.
ondoan. Esan kaixo!
Aupa, Mikel!
4 Egin esaldiak koadernoan, adibidean bezala.
Koldok bizarra du. Koldo bizarduna da.
haurra izango du laster. haurdun dago.
Gramatika
Aupa, Idoia! txanoa du. txanoduna da.
bibotea du. da.
Hizkuntzaren erabilera izeneko programan

betaurrekoak ditu. da.
gona du. da.
5 Lotu bi atalak, esaldiak osatzeko, eta kopiatu koadernoan.

Txoriek
Guk
ez gara batere inozoak.
nire alboan eseri da zinean. gramatikaren oinarrizko kontzeptuak lantzen dira,
Gu badakite hegan egiten.
Txoria
Gaizka
ariketa hau oso erraza dela uste dugu.
gauza asko ikasten ditu egunero.
modu naturalean landu ere, ikasleek praktikaren
bidez oharkabean ikas ditzaten.
Gaizkak kanta-kantari dago zuhaitz gainean.
1 Begiratu irudiari eta erantzun.

6 Berridatzi testua, emandako hitz-bikoteetatik zuzena aukeratuz.
Nor dago ilaran lehen tokian?
Nor dago Nahiaren atzean? Krispetak eta beste
Nor daude ilaran azken tokian?
Nor dago ilaran Iratiren atzean?
Nor dago ilaran Koldoren atzean?
Mikel/Mikelek krispetak nahi ditu. Ama/Amak
baimena eman dio pakete txiki bat erosteko.
Pozarren joan da Mikel/Mikelek saltokira eta
Ariketez gain, eduki gramatikalei buruzko argibide
labur-laburrak eta guztiz ulerterrazak ematen dira
saltzaileari krispetak/krispetek eskatu dizkio. Baina
NORK Kasua
krispetak/krispetek egarria eman diotenez,
2 Osatu esaldiak, goiko ariketa kontuan harturik.
freskagarria/freskagarriak ere erosi du. Mikel
Lehen tokia hartu du. NORK kasuan dauden hitzek
gozozalea/gozozaleak, ondoren, gozokiak/gozokiek
laukitxo batean, adibidez hornituak, are

-k hartzen dute hitz-bukaeran.
Leireren atzean jarri da. Adibidez: ere erosi ditu. Saltzailea/Saltzaileak esan dio bost
hirugarren tokia hartu du. Zein umek du bizkar-zorroa? euro ez direla nahikoa, eta ama/amak diru gehiago
Laugarren dago. Umeak eskua eman dio amari. eman behar izan dio dena ordaintzeko. Azkenean,
ulerterrazagoak izan daitezen.

ama/amak pixka bat haserretu da Mikelekin.
bosgarren tokia hartu du ilaran. Umeek ilaran jarraitzen dute.
azken tokian daude.
12 13
9
Ortografia. SILABA Ortografia
1 Irakurri elkarrizketa eta sailkatu nabarmendutako hitzak.
Ortografia-programan zuzentasunez idazteko oinarri-oinarrizko

Ilargiko neska
–On-gi e-to-rri i-lar-gi-ra, lur-ta-rra!
–Hara! Ez nuen uste ilargian inor bizi zenik!
gomendioak edo arauak aurkeztu eta lantzen dira, eta arreta berezia
–Se-le-ne dut i-ze-na. Zu nor za-ra?
–Eta hitz egiten ere badaki, gainera!
–Ja-ki-na.
–Zergatik hitz egiten duzu silabaka?
–I-lar-gi-an de-nek hitz e-gi-ten du-gu ho-rre-la.
–Tira! Orduan… Kai-xo, Se-le-ne, Ho-dei naiz! jartzen da bereziki gatazkatsuak diren gaietan, hala nola, txistukarien edota
Silaba bakarra dutenak: Bi silaba dituztenak:
Hiru silaba dituztenak: Lau silaba dituztenak:
h letraren erabileran.
2 Kopiatu testua koadernoan eta banatu lerro-amaierako hitzak ongi.
Ilargian bizi
Ilargian bizitzea dibertigarria dela pentsatzen du jende a-
skok, baina ez da egia. Ezta hurrik eman ere! Ilargian har-
Gramatikan bezala, ariketez gain, arau ortografikoei buruzko argibide labur-
laburrak eta guztiz ulerterrazak ematen dira laukitxo batean, adibidez
riak eta zuloak besterik ez daude. Flotatzen em-
aten dut egun osoa, eta hasieran bitxia bazen ere, aspe-
rtu egin naiz honezkero. Lurrera itzultzeko irrikan nago!
3 Kopiatu eta osatu silabakako hitz gurutzatuak koadernoan.
1. Gure planeta. 4
hornituak, are ulerterrazagoak izan daitezen.
2. Gauez zeruan dizdizka egoten
den urruneko argi txiki bakoitza.
3. Gure planetaren satelite argitsua.
2 5
4. Gora begiratuz gero ikusten dugun
espazio zati urdina. Hodeiak ere
bertan egoten dira. 3
5. Gure planetan bizi garen animalia
adimendunak.
14
ES0000000001725 508387 Unidad 01_5095.indd 14 31/03/2015 16:00:57
Harremanetan. AZALPENAK EMATEA 1
1 Entzun Gizonak eta ilargia elkarrizketa, eta
Harremanetan
adierazi esaldi hauek egia ala gezurra diren.
Neskatoari ilargi beteak gazta itxura
duela iruditzen zaio.
Aitonak ilargiari buruzko ipuina kontatu dio.
Ipuineko gizonek gazta handi bat ikusi
zuten errekan.
Gazta hura hartzeko eskailera bat erabili zuten.
Programa honetan entzumena eta ahozko komunikazioa lantzen dira. Azkenean, hiru gizonek errekako gazta hartu
zuten eta den-dena jan zuten.
2 Adierazi. Zeinek du inozo hitzaren esanahi bera?
Entzudakoaren viermena lantzeko, kaleko hizkeraren oihartzunak 3

a) errugabe b) kokolo c) burutsu
Ordenatu irudiak eta azaldu zure hitzez. Zer gertatu zen ipuinean?
dituzten elkarrizketa eta kontakizun laburrak eskaintzen dira,   
entzundakoaren ulermenari dagozkion ariketekin batera.

Ahozko komunikazioa lantzeko, berriz, entzundakoarekin nolabaiteko
lotura duten mintzatzeko ariketak proposatzen dira, hizkuntza-funtzio
jakin baten ingurukoak. 4 Eman azalpenak ikaskideei eta kontatu gauzak ordenan.
Zein da zuri gehien gustatzen zaizun ipuina?
Honako orrialdean ageri denaz gain, atarikoan eta amaierako

Nork kontatu zizun edo non irakurri zenuen?
Kontatu ipuin hori ikaskideei.
Nolako ipuinak, istoriak edo filmak gustatzen zaizkizu zuri gehien?
Zergatik gustatzen zaizkizu hainbeste?
jardueretan ere entzundakoa lantzeko beste testu bana ageri dira. 15
ES0000000001725 508387 Unidad 01_5095.indd 15 31/03/2015 16:00:58
egiten jakin Oharrak Testu-tipologia 1
Leire: 1 Garazi:
Gaur ezin izango zaitut
2 3 Ordenatu ohar baten atal hauek eta idatzi oharra osorik koadernoan. Testu-tipologia
Mila esker zure osaba-izeben baserrira euskal dantzetara eraman. Garazi
A! Ogitartekoa
gonbidatzeagatik. Primeran pasatu gozo-gozo
nuen Autoa matxuratu zait eta
egon da.
zurekin eta zure familiarekin.
Egiten jakin izeneko programan testu-tipologia eta

tailerrera eraman behar dut.
Hurrengoan, nire etxean tokatzen Deitu Ekainen amari eta Aitatxo maitea:
da
parrandatxoa! eta berandu
galdetu ea berarekin joan go gara biak
legora joan edez.
ahal zaren. Gero, bidaia-bu tatzen, mes
idazmena lantzen dira. Helburu nagusia ikasleek

afaria pres Eskerr
Saioa etxera. Hasi ik asko,
Jan prestatuta utzi dizudan helduko gara aita!
ogitartekoa, kemenez dantza Ama goiz etorri da gaur lanetik eta berak eraman
egin ahal izateko. nau euskal dantzetara.
ingurune hurbilean aurkitu ohi dituzten testuen

3
Ondo ibili!
Ama: 4 Irakurri egoera hau eta prestatu oharra gurasoentzat. Nire kontu! Ohar
Aitatxo
kromoak erosi
Ez ahaztu agindutako bat idatziko diet
egituraz jabetzeko eta, batez ere, testuok sortzeko

behar dizkidazula. oraintxe bertan!
joan behar duzunez,
Kromoen bila kioskora
bat ere? tik deitzen
ekarriko al didazu komiki Bidaia-bulego t
gurasoei pres
behar dituzten tresnak eskaintzea da. Horretarako,

dizut. Esan ,
Maite zaitut.. zkin-txartelak
dituztela hega lean
Beñat ratutako hote
baina auke Esan
lekurik.
ez dagoela o best e
ereduak ematen zaizkie lehenbizi, haietatik abiatuta,

n etor tzek
lehenbailehe
ratzera.
1 Irakurri oharrak eta erantzun koadernoan. hotel bat auke
? Mila
u, mesedez
Norentzat da ohar bakoitza? Esango diez
Nork idatzi ditu oharrak?
Non ageri da idazlea nor izan den
eta hartzailea nor izan den?
esker!
testu berriak idaz ditzaten.
Nolakoak dira oharrak, luzeak ala laburrak? 5 Aukeratu bi egoera hauetako bat eta idatzi oharra.
2 Erantzun galderei eta kopiatu oharrak osorik zure koadernoan.

Ikasgelako lagun baten etxera joan zara plastikako lan bat egitera. Han hartuko
duzu askaria, eta, berandu amaituko duzunez, zure bila joan behar du norbaitek.
Giltza batzuk aurkitu dituzu igogailuan. Auzokideren batenak direla uste duzu, eta
Prozesua gidatua da, azken ariketan testua idazteko
Zein idatzi da zerbait gogorazteko?
Zein idatzi da eskerrak emateko?
Zein idatzi da informazioa eta aginduak azaltzeko?
oharra jarri duzu, jabeak berreskuratzeko zer egin behar duen esanez.
A. NORI
B. ZER
Jarri goiko aldean oharra norentzat den.
Azaldu labur-labur baina argi eta garbi zer nahi duzun.
gomendioak eta jarraibideak ere ematen baitzaizkie
ikasleei, idazlanari urratsez urrats heldu ahal izateko.
Pentsatu eta egin zerrenda. Zer beste gauza azaltzeko erabil daitezke oharrak?
C. NORK Sinatu zure oharra.
16 17
10
Lexikoa Lexikoa. HITZEN OSAERA
1 Sailkatu koadernoan beheko hitzak zerrenda banatan.
Ikasleek lexikoa zabaltzeko eta finkatzeko modua izan dezaten, aukera argi
betilun
argizari
ilun ipurtargi
argimutil
ilunabar
ilunpe
desberdinak ematen dira liburuan zehar. Alde batetik, Hitzen habia izeneko argi
atalean lantzen da irakurgaiarekin zerikusia duten lexikoa eta, bestetik,

ilun
orrialde honetan hitzen alderdi semantikoarekin eta morfologikoarekin zerikusi 2 Kopiatu eta lotu koadernoan elkarrekin zerikusia duten hitzak.
handiagoa duten ariketak eskaintzen dira. oilo

hatz
haitzulo
astakirten
zulo oilategi
Ariketez gain, gramatika- eta eta ortografia- programetan bezala, argibide

kirten behatz
3 Esan goiko zein hitz dagokion definizio bakoitzari.
labur-laburrak eta guztiz ulerterrazak ematen dira laukitxo batean, adibidez

Tresna batzuek eskuaz heltzeko duten atala:
Zerbait alderik alde zeharkatzen duen irekigunea:
Eskuen bukaeran ditugun atal mehe eta luzeetariko bakoitza:
hornituak, are ulerterrazagoak izan daitezen. Oinen bukaeran ditugun hatzetako bakoitza:
Oilarraren emea, arrautzak erruten dituena:
Koba, haitz bateko zuloa:
HITZEN OSAERA
Harremanetan zakarra den pertsona: Zenbait hitzek atal bakarra dute,

Oiloak gordetzen diren tokia: hau da, bakunak dira. Adibidez:
argi, ilun…
4 Eman hitz gehiago kasu bakoitzean. Beste zenbait hitzek beste atal
zabor zaborrontzi, zabortegi, zaborreria… bat edo hitz bat dute itsatsirik.
Adibidez:
gela
ipurdi + -argi = ipurtargi
esku begi + ilun = betilun
buru
18
ES0000000001725 508387 Unidad 01_5095.indd 18 31/03/2015 16:01:04
Literaturaz gozatzen 1
Igarkizuna
Literaturaz gozatzen
Errege batek zuen alaba bakarra,
pinpirina eta azkarra.
Izenak berak dioen bezala, literaturaz gozatzen ikasteko asmoz, denetariko

Errege zaharra egunzalea zen
eta gauez egiten zuen lo.
Alaba azkarra gauzalea zen
literatura-testuak ageri dira prrograma honetan: olerkiak, bertsoak, aho-

eta egunez egiten zuen lo.
Aralarko leizeetan zeukaten jauregia,
zilarrezkoa eta beilegia.
korapiloak, igarkizunak, hitz-jokoak…

Zein da errege zaharra?
Zein, alaba azkarra?
Juan Kruz IgerabIde
1 Irakurri igarkizun tankerako olerkitxoa eta erantzun. Zein dira erregea eta alaba? Testu horien bidez geure kultura-ondarearen ezagutza areagotu ez ezik,
2 Irakurri beste igarkizun hauek eta idatzi erantzunak koadernoan.
Puxtarri erraldoi bat

etengabe jira-bira
Bizarrean bizi
baliabide estilistikoak modu xumean landu nahi dira, bai eta ikasleen
izarak bezain zuri,
eta bere sabelean
hamaika bizi dira. Eguzkia eta euria batera
zazpi kolore kalera.
zeruaren ipurtargi.
Nork daki? sormen-gaitasuna sustatu ere.
Behi beltz handi bat Kotoiak zeruan,
erori zitzaigun gainerat, malkoak barruan,
ez gintuen zanpatu orratz batez zulatuta
baina denok itsu ginen geratu. euria goian-behean.
3 Irakurri olerkitxoa eta ikasi buruz.
Eguzki amandrea
badoa bere amagana.
Bihar etorriko da
denbora ona bada.
19
ES0000000001725 508387 Unidad 01_5095.indd 19 09/04/2015 15:59:40
Amaierako jarduerak eta

1
1. HIRUHILEKOAREN bERRIKUsKEtA
Irakurri testutxoa eta erantzun galderei. 4 Lotu izenak eta izenondo egokiak. 8 Entzun Gabonetako zuhaitza testua,
Hiruhilekoen berrikusketa
Gero, idatzi esaldiak. eta adierazi esaldi hauek egia ala
Zuhaitzen adina gezurra diren.
hiria Izaro
Guretzat gauza handia da urteak betetzea eta jaia Amak kontatu duen ipuina txikitan
Unitate didaktikoen azken bi orrialdeetan

katua Gasteiz
egiten dugu lagunekin eta familiakoekin, ospatzeko. ikasi zuen eskolan.
neska Kantauri
Zuhaitzek, guk dakigunez, ez dituzte ospatzen Ipuina Gabonetan gertatu omen zen.
urtebetetzeak, baina betetzen dituzte urteak, bai. itsasoa Mitxintxo.
Basoan, azti batek sorgindutako izei
aurreko orrialde guztietan ikusitako eta

Nola jakin, ordea, zenbat urte dituen zuhaitz batek? bat ikusi zuen egurgileak.
Zuhaitzak landarerik handienak dira, eta urtez urte 5 Kopiatu definizioak eta aukeratu
bakoitzari dagokion hitz zuzena. Zeruko izarrak
lodieran eta altueran hazten dira. Neguan lokartu bezala
izeiaren
egiten dira eta udaberriko eguzkiak esnarazten ditu Zarata, soinua: hotza/hotsa.
ikasitako oro berrikusteko ariketak biltzen

adarretan
berriz: hostoak irteten zaizkie adar biluzietan eta loratu Igaro den egunean: atzo/atso. itsatsita
egiten dira. Udan, fruituak eta gerizpe ona ematen dute. Magia egiten duen pertsona: azti/asti. geratu ziren.
Udazkenean, hostoak horitu egiten zaizkie eta lurrera
Eremuak ixteko erabiltzen da, inor sar
1
dira. Ariketa horietan lexikoa, egitura

Egurgileak
erortzen dira, baina ez diote inoizAMAIERAKO
hazteari uzten.JARDUERAK
ez dadin: hezi/hesi. etxera eraman
Gerria handitu heinean, urtero eraztun bat marrazten
Landatuz gero, landarea sortzen da zuen izeia.
zaie enbor barruan. Eraztun horiek zenbatuz gero,
1 Irakurri testutxoa eta erantzun galderei. hortik: hazi/hasi. 5 Entzun Lo egin ezinikIzeiakelkarrizketa
herri eta 6 Irakurri oharra eta erantzun.
zuhaitzak zenbat urte dituen jakingo dugu.
Lurraren abestia
Zer gertatzen zaie zuhaitzei urtaro bakoitzean? Inoiz edo behin hazteari uzten al diote?
Albiste harrigarria heldu zaigu duela gutxi. Gezurra
Nola jakin daiteke zuhaitz batek zenbat urte dituen?
larriak, komak, puntuak eta bi
adierazi erantzun osoa
6 Berridatzi oharra, falta diren letra
a) Gose delako.
zuzena.
zuen.
Zergatik ari da Unax
argitu
negarrez? Haurtxo negartiaren familia:
Hori da hori alamena zuen
gramatikal egokiak, ortografia eta idazmena
landu ez ezik, gainerako komunikazio-
badirudi ere, Lurrak abestu egiten du. Horixe diote, puntuak jarriz.
b) Ezin duelako lo egin. semetxoak gauero ematen duena!
Pentsatu ongi eta azaldu. Eraztunak enbor barruan badaude, zer egin behar da
behintzat, NASAko zientzialariek. 9 Osatu testua koadernoan emandako Mesedez egin zerbait isil dadin
zuhaitzaren adina jakiteko? c) Inork ez dakiaditzekin.
zergatik.
Abesti edo kantu bitxi hori Lur planeta inguratzen eta lo egin dezan. Gauetan ezin
duten erradiazioek sortzen omen dute, eta espazioan Unax maitea Nor esnatuko du horrela jarraitzen
gaitasunak ere jorratzen dira, irakurritakoaren

dut lorik egin eta goizero logura
2 Osatu esaldiak koadernoan, dabiltzan satelite bik
erakusle 3 grabatu
Kopiatu dute. Izan ere,koadernoan
abestitxoa gizakiok ezineta bulegora joan behar izan dut badu? hartu du irten da dago
naizela joaten naiz lanera.
eta ezin izango ditut erosketak
egokiak erabiliz. dugu kantu hori aditu;zenbatu silabak.
entzun ahal Zenbat
izateko, antenaksilaba ditu
eduki a) Auzoko guztiak. darama prestatu du doa Mila
esker.
lerro bakoitzak?
beharko genituzke belarriak izan ordez. egin zoaz supermerkatura
b) Herritar guztiak. jaiki da daude Auzotar bat
ulermena lantzeko testua, entzundakoaren

hau hori hura Polita izango litzateke Lurrak eskaintzen digun eta ekarri gauza hauek lekak
c) Mundu guztia.
hauek horiek haiek
etengabeko kontzertu Binbili-bonbolo
hori entzutea eta abestiak nolako jogurtak ogia txorizoa eta
Goizero bezala, zortzietan Nerea.
doinua duen jakitea. Martxosoa izango al
Binbili-bonbolo, da?daAla
zein lo?lasaia? arrautzak Nori bururatu zaio sehaska-kanta
Gosaria eta motxila . Nork
Gero,idatzi du oharra?
Hemengo mutil Gopegikoak muxu bat! abestea?
Batek daki! Baina, egiaAkerra
esan, gure planetak
Frantzian bizi duen
balego. etxetik .
ulermena lantzeko entzungaia eta

dira. Hango , berriz, Oriokoak. Aiora a) Amari. Nori idatzi dio? Zertarako?
egoera ikusita, ez dut uste alaiegia
Akerra izango denik. Zer uste
kantan, Orain, motxila bizkarrean eta
Norena da nik eskuan daukadan
duzu zuk? idia dantzan, b) Aitari. autobusaren zain . Poz-pozik
7 Idatzi beste ohar bat, aurrekoari
bolaluma ? ahuntzak danbolina jo. eskolara, han bere lagunak
c) Arrebari. erantzunez, Unaxen familiakoen
mintzamena lantzeko jarduerak ere

Horko aulki Zein da testuan aipatzen den albiste harrigarria?
okupatuta dago, 7 Idatzi beste ohar bat Aiorari Unaxen eta!
Zer egin beharko du arrebak izenean.
baina hango libre daukazu. Abestitxo
Nork eman du albistearen honetan izen
berri? izenean, erosketak ezin dituela egin
eta afaltzera berandu etorriko delalokartzeko? Jarri norentzat den oharra.
Hor dauden perretxiko berezi bat ageri da. 10 Idatzi egunerokoan gaur egin
Nork entzun edo grabatu du kanta? Gizakiok entzuteko gai al gara? a) Esne beroa duzunaren
hartu.
Zein? esanez. Asmatu eta azaldu zergatik. berri. Azaldu azaldu beharrekoa argi eta
pozoitsuak dira; beraz, ez hartu.
eskaintzen baitira.
Zure ustez, nolakoa izango ote da kanta hori? Zer doinu izango ote du? b) Izarrak zenbatu. garbi.
86 c) Arkumetxoak zenbatu. Jarri azkeneko
87 agurra eta ez ahaztu
oharra sinatzea.
2 Aukeratu hitz zuzena eta berridatzi 3 Idatzi esaldiak koadernoan hitz-
Bestalde, liburuaren amaieran hiruhilekoan

ES0000000001725 508387 Repaso 01_5115.indd 86
esaldiak. bikote hauekin.
31/03/2015 16:00:20 ES0000000001725 508387 Repaso 01_5115.indd 87 31/03/2015 16:00:22
ASKOTARIKO ADIMENAK
Landarea/Landareak ura behar du.
txakurrek jan neska jolastu
Zure gona/gonak marraduna da. 8 Aukeratu eta azaldu. Zer egin behar da gauez?
zehar ikusitakoa berrikusteko zenbait ariketa

Osaba Josu/Josuk gitarra jotzen daki.  Telebista bolumena topera duela ikusi.
Mirenek irakurri
Aita/Aitak esan du berehala joateko.  Hortzak garbitu eta goiz oheratu, deskantsatzeko.
Lurra/Lurrak abesten ari da.  Txirula jo, musikan nota on-ona ateratzeko.
eskaintzen dira, entzundakoaren ulermena

4 Zuzendu hitzen zatiketan egindako  Ahalik eta isilen ibili, etxekoak eta auzokoak ez molestatzeko.
akatsak.
 Oso berandura arte jolasean ibili.
es-nat-zen e-lur-ra
Zer egiten duzu zuk gauero oheratu aurretik? Eta ohean sartzean?
eta irakurritakoaren ulermena lantzeko

9
mo-torr-a ot-so-a
Ba al daukazu irakurtzeko edo zerbait egiteko ohiturarik?
kak-a-o-a tre-nbi-dea
testuak barne.
20 21
11
Honelakoa da Gida didaktikoa
Egiten jakin proiektu barruan dagoen Euskara Abian 3 liburuko Gida didaktikoa hiru liburukitan
aurkezten da, bat hiruhileko bakoitzerako, are erabilterrazagoa izan dadin. Bertan, Ikaslearen liburua
dago, oso-osorik.
Unitate bakoitza honela antolaturik dago:
Unitatearen
zenbakia eta 1 Ondo ibili!
izenburua.
Unitaterako baliabideak
Unitatearen edukiak
HIZKUNTZAREN ERABILERA IRAKASLEARENTZAKO LIBURUTEGIA BALIABIDE DIGITALAK
Baliabide eta
Unitatean
• Nork kasua.
Gramatika
Ikasgelarako programazio didaktikoa MediaLiburua
• 1 unitatea: ariketak eta baliabideak.
ariketa
landutako
JAKIN Ebaluaziorako baliabideak
ORTOGRAFIA • Silaba.
• Edukien ebaluazioa. 1. unitatea: O (oinarrizkoa)
digitalak.
eta A (aurreratua) kontrol-probak.
IKASGELARAKO MATERIALAK
edukiak. Hiru LEXIKOA • Hitzen osaera.

• Hobekuntza-plana. 1 unitatea.
Horma-irudia
• Ondo ibili!
taldetan
• Horma-irudia.
• Zabaltze-programa. 1 unitatea. Entzungaien CDa
• Mintzamena eta lexikoa: bidaiak.
ATARIKOA
• Entzungaia eta entzundakoaren ulermena. Lan kooperatiborako proiektuak
banatzen dira:
Komunikazioa
• Irakurmena: bidaia-txartela. PROIEKTUAREN BESTE MATERIAL
• Lehen hiruhilekoko proiektua.
• Idazmena: oporraldia. BATZUK
Baliabide osagarriak
Jakin
Ikaslearen koadernoa
• Literatura-testua: Neguko egun batez. • Irakurtzeko.
IRAKURMENA • Lehen hiruhilekoa: 1 unitatea.
• Ulermena lantzeko ariketak. • Idazteko.
(kontzeptuak), HARREMANETAN
Komunikazioa
• Entzungaia: Gizonak eta ilargia.
• Hizkuntza-funtzioa: azalpenak ematea.
• Literatura-baliabideak.
• Adimena garatzeko fitxak.
Irakurketarako liburuak
• Txiri-txiri.
• Txinparta.
Egiten jakin
EGITEN JAKIN
EGITEN JAKIN
• Oharrak.
(trebetasunak)
Testu-tipologia eta idazmena
eta Izaten jakin

LITERATURAZ GOZATZEN
• Olerkia, igarkizunak eta olerkitxoa.
Literatura
(baloreak). AMAIERAKO JARDUERAK

Hizkuntza-komunikaziorako
• Irakurgaia, entzungaia eta berrikusteko
ariketak.
gaitasuna
TENPORALIZAZIO-PROPOSAMENA
IZATEN JAKIN BALIOETAN HEZTEA • Zaindu ingurumena.
Urria Azaroa Abendua

Unitate
bakoitza
4 5
burutzeko
proposaturiko
Unitaterako baliabideak. egutegia.
Programetako Helburuak
• Irudiari buruz mintzatzea eta
1 Ondo ibili!
Entzumena
2 Entzun Bidaia prestatzen elkarrizketa eta adierazi esaldi hauek egia ala
gezurra diren.
Gaitasunak
Gizarterako eta herritartasunerako
helburuak. norbere esperientziak kontatzea.
• Bidaiekin zerikusia duen lexikoa
aberastea.
gaitasuna. Garrantzitsua da ikasleak
ingurumena zaindu beharraz jabetzea
eta horretarako egin behar dutenaz
hausnartzea.
• Entzundakoaren ulemermena Asteburuan, aterpetxe batean lo egingo dute.
lantzea.
• Irakurmena lantzeko asmoz, bidaia-
Irakurmena
txartela aztertzea eta hari buruzko 3 Irakurri alboko txartela eta erantzun.
ariketak egitea. Nondik abiatuko da autobusa? Nora doa? Abiapuntua: Lesaka
• Idazmena lantzeko asmoz, Zein ordutan eta zein egunetan abiatuko da?
Norakoa: Iruñea
oporraldiari buruzko idazlan labur Zenbat balio du txartelak?
bat egitea. Ordua: 10:30
• Gure ingurumena zaintzeko egin Data: 2015/09/22
dezakegunari buruz hausnartzea. Bus zk.: 1 Jarlekua: 16A
 Jarlekua. Prezioa (BEZ barne):
10,20 €
Zailtasunen  Bidaiari-kopurua.
aurreikuspena
• Lehen eskola-egunetan, ikasleak
deseroso senti daitezke ikaskideen
aurrean hitz egiteko orduan.
Ande
reño Itziar:
Idazmena egiten jakin

Gure
izang
seme
Koldo
Lagundu iezaizu, lagunartekotasuna
o da bihar ezin
eskol
ara joan. goizean
hama
Mintzamena
rretan Konts
ulta du
Haler okulis
eta besteekiko errespetua sustatuz.
e, hortx tarenean.
arrats e izang
6 Egin idazlan labur bat zure Oharra Esker
aldek
o lehen o da
rik asko
ordua
n.

1 Aztertu irudia eta erantzun. HIZTEGITXOA Lasa
Non egon zara oporretan? oharren bat?

Zertan ari dira pertsonaiak? ekipaje egun-pasa
Zerez joan zinen bertara? Zertarako erabiltzen dira oharrak?
Nora ote doaz? Nola dakizu? iparrorratz ostatu hartu
Zer egin duzu han? Oharrak zerbait gogorarazteko
Zer eramango zenuke zuk leku bidaiatu aterpetxe edo adierazteko erabiltzen diren
horretara bidaiatzeko? testu laburrak dira.
txango joan-etorri
Zerez joango ote dira hara? Oso erabilgarriak izaten dira,
ibilaldi kanpin
Nora joango zinateke gustura? eta idazten errazak.
ibilbide kanpadenda Ikusiko duzu!
Zerez?
Liburuko
7
ES0000000001725 508387 Unidad 01_5095.indd 6 31/03/2015 16:00:30

ES0000000001725 508387 Unidad 01_5095.indd 7 09/04/2015 15:59:38
edukiei Iradokizun didaktikoak

Horma-irudia lantzeko orduan, bultzatu ikasle guztien parte
gara kanpinera joateko; Iparrorratzak gidatuta, laster heldu gi-
nen mendiko aterpetxera.
Balioetan heztea izeneko ataltxoan, gai orokorrarekin, hots,
bidaiekin zerikusia duen kontu bati buruz hausnartzea propo-

3 Autobusa Lesakatik abiatuko da eta Iruñera doa.
Irailaren 22an abiatuko da goizeko hamar eta erdietan.
satzen diegu ikasleei: ingurumena zaintzeko garraiobide pu-
buruzko
Entzumena lantzeko, entzun arretaz eta behin baino gehia-
Ikaslearen
hartzea, beren ikuspuntuak, ideiak eta iritziak ikaskideei kon- blikoa erabiltzea ona den ala ez pentsatzea eta eztabaidatzea Txartelak 10 euro eta 20 zentimo balio du.
gotan Bidaia prestatzen elkarrizketa eta, ondoren eskatu ikas-
tatzera animatuz. proposatzen diegu, hain zuzen ere. 4 Hurrengoak markatu behar dira: Autobus-konpainiaren
leei esaldiak egia ala gezurra diren adierazteko. Ariketa ahoz
Mintzamena lantzeko, hitz egin guztiok elkarrekin hasierako egingo da. Amaitzeko, irakurri Egiten jakin programan aurrerago lan- izena eta jarlekua
azalpenak eta irudiari buruz. Irakasleak irudiaren azpian ageri diren galderak

egingo dizkiei ikasleei, txandaka erantzun ditzaten. Horrez gain,
erreparatu irudiko beste xehetasun batzuei ere eta deskribatu
Irakurmena lantzeko ariketen bidez, nonahi eta egunero aur-
kitzen dituzten testu mota desberdinak aztertzeko aukera ema-
duko den gaiari buruzko galderatxoak eta azalpen laburra,
hurbilketa gisa.
5 EA.
6 EA. liburuko
ten zaie ikasleei. Honakoan, bidaia-txartel bat ageri da, irakurri,
iradokizun ariketen
pertsonaiak, haien ekintzak, egoera… eta mintzatu lasai gauza Erantzunak
aztertu eta hausnartu ondoren, hari buruzko ariketaxoak egite-
horiei guztiei buruz. Saiatu ikasle guztiek parte har dezaten eta
ko. Aurrekoa bezala, ariketa hau ahoz egin daiteke. 1 EA.
ziurtatu hitz egitean lexiko egokia erabiltzen dutela.
Idazmena ere landuko da hasierako atari gisako honetan.
didaktikoak.
2 Gezurra. / Gezurra. / Egia. / Egia.
erantzunak.
Esan ikasleei Hiztegitxoko hitzak ozenki irakurtzeko. Ziurtatu Honakoan, gaiarekin bat eginez, oporraldiei buruzko idazlan
hitzen esanahia ulertzen dutela. Horretarako, eskatu hitz ho- labur bat egitea proposatzen zaie ikasleei.
riekin esaldiak osatzeko. Adibidez: Ekipajea prestatzen ari
6 7
12
Irakurmena. LITERATURA-TESTUA 1
Helburuak –Izarrak bizi diren tokia ezagutzen ez baduzu, nola itzuliko Gaitasunak
Oinarrizko
• Irakurgaia solturaz eta entonazio Izarra lurretik batu eta etxera eramatea pentsatu du neskak, pausatu: gelditu,
Izaten ikasteko gaitasuna. Izarrari
egokia emanez irakurtzea. aitak eta amak arazoa konpontzen eta izarra zerura bueltatzen kokatu. lagundu behar izateak arazo bati
• Lexikoa aberastea. lagunduko diotelakoan. hurrago: hurbilgo. konponbidea bilatzea dakar eta,
Sartu orduko, izarraren argitasunak gela guztiak bete ditu eta horri aurre eginez, konponbideen
gaitasunak
paraje: alderdi, inguru.
dir-dir: distira eginez. konponketari heldu beharra eta nola
–Etxetik kanpo egoteko argi gutxi daukat. Hamabi ordu lortu plantea dakieke ikasleei ere.
garatzeko
iruzkinak eta
proposamenak.
Neguko egun batez aurkitu oraindik.
Izar bat erori da zerutik lurrera. Bart izan da eta inork ez du Neskak eskuetan hartu du izarra eta leihoa ireki du.
ikusi. Isil-isilik erori da, eta euri tanten antzera pausatu da –Begiratu gorantz –esan du amak.
zelaian. –Eta begiak itxi –jarraitu dio aitak.
Zelaia berde dago, baina zelaia inguratzen duten zuhaitzek Seiak jo dituzte egongelako erlojuan.
ez dute kolorerik, hosto guztiak galdu dituzte-eta. Zelai berde Begiak ireki dituzte neskak eta haren gurasoek. Neskaren
eta zuhaitz biluzien ondoan etxe bat dago. Kea dario etxearen eskuak hutsik daude. Iluntasunean, izar argitsu bat ageri da,
tximiniari, larunbat guztietan bezala. dir-dir, alderik alde, zerua zeharkatzen.
Larunbat goiza, da eta neska bat irten da etxetik kanpora. Yolanda arrieta (moldatua)
harriturik.
8 9
Irakurgaiari buruzko iradozkizunak Entonazio egokiak duen garrantziaz ohartarazteko, aukeratu IRAKURRI ETA GERO HIZTEGIA
ipuineko zati bat eta irakurri birritan baina era desberdinean, Galdetu ikasleei zenbat pertsonaia ageri diren irakurri berri du- Irakurgaiaren alboan, laukitxo batean bildurik, irakurgaian go-
IRAKURRI BAINO LEHEN hau da: lehenbizi inolako kolorerik eman gabe, entonazio ten testuan. Aipatzen ez badute, gogorarazi izarra ere ipuine- rriz nabarmendutako zenbait hitz ageri dira. Ikasleentzat hain
Ikasturteko lehen irakurgaia denez, aprobetxatu unea ikasleei guztiz lauarekin eta tonua aldatu gabe, eta bigarrenez, aldiz, ko pertsonaia bat dela, eta oso garrantzitsua, gainera. ezagunak izan ez zitezkeelakoan bildu ditugu hor. Irakurri hi-
haien irakurketa-aztura eta gustuei buruzko galderak egiteko: tonua aldatuz eta bizitasuna emanez. Amaitzean, galdetu Mintzatu ikasleekin izarrei buruz. Galdetu bizi diren tokitik iza- tzak eta haien definizioak, eta eskatu ikasleei hitz horiekin
irakurtzea gustuko duten ala ez, nolako ipuinak edo irakur- ikasleei bietako zein iruditu zaien erakargarriagoa. rrak ongi ikusten diren ala ez, izarrei begira egoten diren, iza- beste esaldi batzuk egiteko. Horrezaz gain, galdetu ulertu ez
gaiak gustatzen zaizkien (abenturazkoak, umorezkoak, fan- rren baten izena ezagutzen duten… Gainera, galdetu zer duten beste hitzik ote dagoen eta saiatu haien esanahia
tastikoak…), gehien-gehien gustatzen zaizkien irakurgaia zein IRAKURGAIA
egingo luketen izar bat topatu eta etxera eramateko aukera guztion artean edota hiztegiaren laguntzaz argitzen.
den… Hasteko, esan ikasleei ipuina isilpean irakurtzeko, nork bere izanez gero.
Irakurri izenburua ozenki eta aztertu irudiak. Erreparatu irudian kabuz. Ondoren, irakurri testua berriz, baina oraingoan ozenki
Amaitzeko, galdetu ikasleei ipuina gustatu zaien al ez, zer
ageri den neskatoari eta etxetxoari eta saiatu guztion artean eta bata bestearen segidan. Gogorarazi ikasleei irakurtzean
gustatu zaien gehien…. Erantzunak eman ez ezik, arrazoiak
igartzen zer gertatu ahal zaion neska horri neguko egun ba- arreta berezia jarri behar dutela eta entonazio egokia eman
ere azaltzea komeni da.
tez. Ondoren, egin galderak irudietako beste pertsonaiei behar diotela irakurtzen ari direnari.
buruz: nor ote dira neskatoarekin dauden gizon-emakumeak?
Zergatik ote daude denak leihotik zerura begira?…
8 9
Irakurgaia lantzen 1
Helburuak 1 Azaldu. Zer gertatu zitzaien ipuineko pertsonaiei? IPUINETIK HARAGO Gaitasunak
• Irakurgaia ulertzea. 7 Egin telebistako aurkezlearena eta azaldu Gizarterako eta herritartasunerako
izarrari neskari gurasoei ikus-entzuleei lurrera eroritako izarraren albistea. gaitasuna. Zazpigarren ariketa egin
• Pertsonaiak identifikatzea eta haien
zereginaz hausnartzea. Idatzi zirriborro batean gertakariak ordenan. ahal izateko, komenigarria da,
Egin albistearen aurkezpena. arestian esan dugunez, albistegiei
• Gertakariak identifikatzea. 2 Erantzun galderei koadernoan.
Azaldu gertakariak ozen eta argi. buruz mintzatzea ikasleekin, eta
• Ipuina gertatzen den tokia Noiz erori da izarra zerutik, atzo gauean edo goizean goiz? Nora erori da?
gizarteko hainbat gertakari azaltzeko
deskribatzea. Nork aurkitu du bertan? Non bizi da izarra aurkitu duena? 8 Asmatu izarra aurkitu zuen neskari egingo zenbait modu aipatzea.
Asteko zein egunetan gertatu da ipuinean kontatzen zaiguna? zenizkiokeen sei galdera.
• Informazioa egiaztatzea eta
gezurtatzea. 3 Deskribatu irudiko paisaia zure hitzez.
• Ipuinaren laburpena ahoz neska balitz bezala erantzungo dizu eta erantzunak
kontatzea. asmatuko ditu.
• Ipuinean oinarrituta, albistea eta
kazetaritza arloko elkarrizketaxoa HITZEN HABIA
prestatzea.
• Ipuinarekin zerikusia duen lexikoa itzali segitu
lantzea. pausatu urrun
ilundu piztu
Gaitasunak hur argitu
Ekimenerako eta ekintzaile-sena 10 Adierazi. Zer esan nahi du nabarmendutako esapideak?

garatzeko gaitasuna. Seigarren
ariketan proposaturikoa bezalako Gurasoek bertan behera utzi dituzte larunbateroko zereginak.
jardueretan, abiapuntua emanik 4 Azaldu esaldi hauek egia ala gezurra diren. Zuzendu gezurrak.
proiektu txiki bati heltzen diote Neska berehala konturatu da lurrean dagoena izarra dela.  Gurasoek lanean jarraitu dute.  Gurasoek lan egiteari utzi diote.
ikasleek; horrela, bada, ekimenerako Izarra hartu eta etxera eraman du.
gaitasuna indartzen dute. 11 Adierazi. Zer galdu behar dute zuhaitzek biluzik egoteko?
Izarra itzali egingo da, izarrak bizi diren tokira itzultzen ez bada.
Guztion artean, berehala topatu dute izarrari laguntzeko modua. 12 Ezabatu lerro bakoitzean sobera dagoen hitza, besteekin zerikusirik ez duena.
abentura. Azaldu ikasgelan. argi – argitaratu – hargin – ipurtargi
10 11
Iradokizun didaktikoak Erantzunak 5 Azkenean, irudimena erabili dute. Neskak eskuetan hartu OHARRAK
Irakurgaia lantzeko proposatzen diren ariketak hiru eratakoak
dira. Batzuk ipuinaren egituraren eta elementuen ulermenari
1 Izarra zerutik lurrera erori zen eta ezin zuen zerura buelta-
tu. Neskak izarra aurkitu zuen eta etxera eraman zuen, la-
du izarra eta leihoan jarri dira denak. Gorantz begiratu
dute, begiak itxi dituzte eta, irekitzean, izarra zerura igo
dela ikusi dute.
Irakasleak
buruzkoak dira; horiek dira lehen orrialdean ageri direnak. guntzeko asmoz. Gurasoek ere izarraren arazoa konpon-
Ipuinetik harago izeneko atalean ageri direnak, bestalde,
irakurgaia oinarritzat hartuta, sormena eta ikasleen ekimena
tzen lagundu zioten neskari.
2 Izarra atzo gauean erori da zerutik. Lurrera erori da izarra.
6 Ipuinaren laburpena ahoz egitean eta lehen pertsonan
kontatzean datza erantzuna. oharrak
lantzeko dira. Azkenik, Hitzen habia atalean bildutako ariketak 7 EA.
idazteko
Neska batek aurkitu du izarra. Neska izarra erori den
lexikoa lantzeko dira. lekutik gertu bizi da. 8 EA.
Ipuinetik harago atalean, ipuineko gertakariak oinarri dituztela, Ipuinean kontatzen zaiguna larunbatean gertatu da. 9 Itzali - piztu / pausatu - segitu / ilundu - argitu / hur - urrun.
albistea eta neska protagonistari kazetaritza-elkarrizketa gisa-
tokia.
3 EA. 10 Gurasoek lan egiteari utzi diote.
koa egitea proposatzen zaie ikasleei. Komenigarria izan daite-
4 Gezurra (ez zekien zer zen). / Egia / Egia. / Gezurra (ma- 11 Hostoak galdu behar dituzte.
ke, beraz, haiekin albistegiei buruz mintzatzea, albisteak ber-
tematika-eragiketa konplikatuak egiten ibili da). / Gezurra 12 Hitz hauek ezabatu behar dira: izara / elur / hargin.
tan nola ematen dituzten aztertzea eta kontuan hartzea.
(kostatu egin zaie aurkitzea).
10 11
13
1 Ondo ibili!
Unitatearen edukiak
HIZKUNTZAREN ERABILERA
• Nork kasua.
Gramatika
JAKIN
ORTOGRAFIA • Silaba.
LEXIKOA • Hitzen osaera.
• Horma-irudia.
• Mintzamena eta lexikoa: bidaiak.
ATARIKOA
• Entzungaia eta entzundakoaren ulermena.
Komunikazioa
• Irakurmena: bidaia-txartela.
• Idazmena: oporraldia.
• Literatura-testua: Neguko egun batez.

IRAKURMENA
• Ulermena lantzeko ariketak.
HARREMANETAN • Entzungaia: Gizonak eta ilargia.

Komunikazioa • Hizkuntza-funtzioa: azalpenak ematea.
EGITEN JAKIN
EGITEN JAKIN
• Oharrak.
• Olerkia, igarkizunak eta olerkitxoa.
Literatura
AMAIERAKO JARDUERAK • Irakurgaia, entzungaia eta berrikusteko

gaitasuna ariketak.
IZATEN JAKIN BALIOETAN HEZTEA • Zaindu ingurumena.
14
IRAKASLEARENTZAKO LIBURUTEGIA BALIABIDE DIGITALAK

• 1. unitatea: ariketak eta baliabideak.
• Edukien ebaluazioa. 1. unitatea.
• Gaitasunen ebaluazioa. 1. unitatea.
• Errubrika. 1. unitatea. Horma-irudia
• Ondo ibili!
• Hobekuntza-plana. 1 unitatea. Entzungaien CDa
• Zabaltze-programa. 1 unitatea.
PROIEKTUAREN BESTE MATERIAL
Lan kooperatiborako proiektuak BATZUK
Baliabide osagarriak • Lehen hiruhilekoa: 1. unitatea.
• Bertsolaritza lantzeko programa. Irakurketarako liburuak
• Antzerki-lantegia. • Txiri-txiri 3.
• Hiztegiaren erabilera lantzeko fitxak. • Txinparta 3.
• 100 proposamen hizkuntza-komunikaziorako

gaitasuna hobetzeko.
• Komunikazio-gaitasuna ikasle etorkinen artean.
Ikasgaien arteko proiektuak

• Balioen Hezkuntza.
• Hezkuntza emozionalerako programa.
• Familiarekiko harremanak.
15
Helburuak
1 Ondo ibili!
norbere esperientziak kontatzea.
• Bidaiekin zerikusia duen lexikoa
aberastea.
• Entzundakoaren ulemermena
lantzea.
• Irakurmena lantzeko asmoz, bidaia-
txartela aztertzea eta hari buruzko
ariketak egitea.
• Idazmena lantzeko asmoz,
oporraldiari buruzko idazlan labur
bat egitea.
• Gure ingurumena zaintzeko egin
dezakegunari buruz hausnartzea.
Zailtasunen
aurreikuspena
• Lehen eskola-egunetan, ikasleak
deseroso senti daitezke ikaskideen
aurrean hitz egiteko orduan.
Lagundu iezaizu, lagunartekotasuna
eta besteekiko errespetua sustatuz. Mintzamena
1 Aztertu irudia eta erantzun. HIZTEGITXOA
Zertan ari dira pertsonaiak? ekipaje egun-pasa
Nora ote doaz? Nola dakizu? iparrorratz ostatu hartu
Zer eramango zenuke zuk leku bidaiatu aterpetxe
horretara bidaiatzeko?
txango joan-etorri
Zerez joango ote dira hara?
ibilaldi kanpin
Nora joango zinateke gustura?
ibilbide kanpadenda
Zerez?
ES0000000001725 508387 Unidad 01_5095.indd 6 31/03/2015 16:00:30
Iradokizun didaktikoak gara kanpinera joateko; Iparrorratzak gidatuta, laster heldu gi-
nen mendiko aterpetxera.
Horma-irudia lantzeko orduan, bultzatu ikasle guztien parte
hartzea, beren ikuspuntuak, ideiak eta iritziak ikaskideei kon-
gotan Bidaia prestatzen elkarrizketa eta, ondoren eskatu ikas-
tatzera animatuz.
leei esaldiak egia ala gezurra diren adierazteko. Ariketa ahoz
Mintzamena lantzeko, hitz egin guztiok elkarrekin hasierako egingo da.
irudiari buruz. Irakasleak irudiaren azpian ageri diren galderak
egingo dizkiei ikasleei, txandaka erantzun ditzaten. Horrez gain,
ten zaie ikasleei. Honakoan, bidaia-txartel bat ageri da, irakurri,
pertsonaiak, haien ekintzak, egoera… eta mintzatu lasai gauza
aztertu eta hausnartu ondoren, hari buruzko ariketaxoak egite-
ko. Aurrekoa bezala, ariketa hau ahoz egin daiteke.
Esan ikasleei Hiztegitxoko hitzak ozenki irakurtzeko. Ziurtatu Honakoan, gaiarekin bat eginez, oporraldiei buruzko idazlan
hitzen esanahia ulertzen dutela. Horretarako, eskatu hitz ho- labur bat egitea proposatzen zaie ikasleei.
riekin esaldiak osatzeko. Adibidez: Ekipajea prestatzen ari
16
Entzumena
Gaitasunak
2 Entzun Bidaia prestatzen elkarrizketa eta adierazi esaldi hauek egia ala
gezurra diren.
ingurumena zaindu beharraz jabetzea
eta horretarako egin behar dutenaz
hausnartzea.
Asteburuan, aterpetxe batean lo egingo dute.
Irakurmena
3 Irakurri alboko txartela eta erantzun.
Nondik abiatuko da autobusa? Nora doa? Abiapuntua: Lesaka
Zein ordutan eta zein egunetan abiatuko da?
Norakoa: Iruñea
Zenbat balio du txartelak?
Ordua: 10:30
Data: 2015/09/22
Bus zk.: 1 Jarlekua: 16A
 Jarlekua. Prezioa (BEZ bar ne)
: 10,20 €
 Bidaiari-kopurua.

Ande
reño Itz
Idazmena
iar:
Gure
egiten jakin izango
eskola
seme
Koldo
da biha ezin
r goiz
ra joan ean
hamar . Kont
retan sulta
Haler okulis du
e, hortx ta renean
arrats e izan .
6 Egin idazlan labur bat zure Oharra Eskerri
aldeko
lehen
go da
orduan
.
k asko

Lasa
Non egon zara oporretan? oharren bat?

Zerez joan zinen bertara? Zertarako erabiltzen dira oharrak?
Zer egin duzu han? Oharrak zerbait gogorarazteko
edo adierazteko erabiltzen diren
testu laburrak dira.
Oso erabilgarriak izaten dira,
eta idazten errazak.
Ikusiko duzu!
ES0000000001725 508387 Unidad 01_5095.indd 7 09/04/2015 15:59:38
Balioetan heztea izeneko ataltxoan, gai orokorrarekin, hots, 3 Autobusa Lesakatik abiatuko da eta Iruñera doa.
bidaiekin zerikusia duen kontu bati buruz hausnartzea propo-
Irailaren 22an abiatuko da goizeko hamar eta erdietan.
satzen diegu ikasleei: ingurumena zaintzeko garraiobide pu-
blikoa erabiltzea ona den ala ez pentsatzea eta eztabaidatzea Txartelak 10 euro eta 20 zentimo balio du.
proposatzen diegu, hain zuzen ere. 4 Hurrengoak markatu behar dira: Autobus-konpainiaren
Amaitzeko, irakurri Egiten jakin programan aurrerago lan- izena eta jarlekua
duko den gaiari buruzko galderatxoak eta azalpen laburra, 5 E. L.
hurbilketa gisa. 6 E. L.
Erantzunak
1 E. L.
2 Gezurra. / Gezurra. / Egia. / Egia.
17
Irakurmena. LITERATURA-TESTUA
Helburuak
• Irakurgaia solturaz eta entonazio
egokia emanez irakurtzea.
• Lexikoa aberastea.
Neguko egun batez

Izar bat erori da zerutik lurrera. Bart izan da eta inork ez du
ikusi. Isil-isilik erori da, eta euri tanten antzera pausatu da
zelaian.
Zelaia berde dago, baina zelaia inguratzen duten zuhaitzek
ez dute kolorerik, hosto guztiak galdu dituzte-eta. Zelai berde
eta zuhaitz biluzien ondoan etxe bat dago. Kea dario etxearen
tximiniari, larunbat guztietan bezala.
Larunbat goiza, da eta neska bat irten da etxetik kanpora.
harriturik.
ES0000000001725 508387 Unidad 01_5095.indd 8 31/03/2015 16:00:44
Irakurgaiari buruzko iradozkizunak Entonazio egokiak duen garrantziaz ohartarazteko, aukeratu

ipuineko zati bat eta irakurri birritan baina era desberdinean,
IRAKURRI BAINO LEHEN hau da: lehenbizi inolako kolorerik eman gabe, entonazio
Ikasturteko lehen irakurgaia denez, aprobetxatu unea ikasleei guztiz lauarekin eta tonua aldatu gabe, eta bigarrenez, aldiz,
haien irakurketa-aztura eta gustuei buruzko galderak egiteko: tonua aldatuz eta bizitasuna emanez. Amaitzean, galdetu
irakurtzea gustuko duten ala ez, nolako ipuinak edo irakur- ikasleei bietako zein iruditu zaien erakargarriagoa.
gaiak gustatzen zaizkien (abenturazkoak, umorezkoak, fan-
tastikoak…), gehien-gehien gustatzen zaizkien irakurgaia zein IRAKURGAIA
den… Hasteko, esan ikasleei ipuina isilpean irakurtzeko, nork bere
Irakurri izenburua ozenki eta aztertu irudiak. Erreparatu irudian kabuz. Ondoren, irakurri testua berriz, baina oraingoan ozenki
ageri den neskatoari eta etxetxoari eta saiatu guztion artean eta bata bestearen segidan. Gogorarazi ikasleei irakurtzean
igartzen zer gertatu ahal zaion neska horri neguko egun ba- arreta berezia jarri behar dutela eta entonazio egokia eman
tez. Ondoren, egin galderak irudietako beste pertsonaiei behar diotela irakurtzen ari direnari.
buruz: nor ote dira neskatoarekin dauden gizon-emakumeak?
Zergatik ote daude denak leihotik zerura begira?…
18
1
–Izarrak bizi diren tokia ezagutzen ez baduzu, nola itzuliko Gaitasunak

Izarra lurretik batu eta etxera eramatea pentsatu du neskak, pausatu: gelditu,
Izaten ikasteko gaitasuna. Izarrari
aitak eta amak arazoa konpontzen eta izarra zerura bueltatzen kokatu. lagundu behar izateak arazo bati
lagunduko diotelakoan. hurrago: hurbilgo. konponbidea bilatzea dakar eta,
Sartu orduko, izarraren argitasunak gela guztiak bete ditu eta paraje: alderdi, inguru. horri aurre eginez, konponbideen
dir-dir: distira eginez. konponketari heldu beharra eta nola
–Etxetik kanpo egoteko argi gutxi daukat. Hamabi ordu lortu plantea dakieke ikasleei ere.
aurkitu oraindik.
Neskak eskuetan hartu du izarra eta leihoa ireki du.
–Begiratu gorantz –esan du amak.
–Eta begiak itxi –jarraitu dio aitak.
Seiak jo dituzte egongelako erlojuan.
Begiak ireki dituzte neskak eta haren gurasoek. Neskaren
eskuak hutsik daude. Iluntasunean, izar argitsu bat ageri da,
dir-dir, alderik alde, zerua zeharkatzen.
Yolanda arrieta (moldatua)
ES0000000001725 508387 Unidad 01_5095.indd 9 31/03/2015 16:00:47
IRAKURRI ETA GERO HIZTEGIA

Galdetu ikasleei zenbat pertsonaia ageri diren irakurri berri du- Irakurgaiaren alboan, laukitxo batean bildurik, irakurgaian go-
ten testuan. Aipatzen ez badute, gogorarazi izarra ere ipuine- rriz nabarmendutako zenbait hitz ageri dira. Ikasleentzat hain
ko pertsonaia bat dela, eta oso garrantzitsua, gainera. ezagunak izan ez zitezkeelakoan bildu ditugu hor. Irakurri hi-
Mintzatu ikasleekin izarrei buruz. Galdetu bizi diren tokitik iza- tzak eta haien definizioak, eta eskatu ikasleei hitz horiekin
rrak ongi ikusten diren ala ez, izarrei begira egoten diren, iza- beste esaldi batzuk egiteko. Horrezaz gain, galdetu ulertu ez
rren baten izena ezagutzen duten… Gainera, galdetu zer duten beste hitzik ote dagoen eta saiatu haien esanahia
egingo luketen izar bat topatu eta etxera eramateko aukera guztion artean edota hiztegiaren laguntzaz argitzen.
izanez gero.
Amaitzeko, galdetu ikasleei ipuina gustatu zaien al ez, zer
19
Irakurgaia lantzen
Helburuak 1 Azaldu. Zer gertatu zitzaien ipuineko pertsonaiei?

• Irakurgaia ulertzea.
izarrari neskari gurasoei
• Pertsonaiak identifikatzea eta haien
zereginaz hausnartzea.
• Gertakariak identifikatzea. 2 Erantzun galderei koadernoan.
• Ipuina gertatzen den tokia Noiz erori da izarra zerutik, atzo gauean edo goizean goiz? Nora erori da?
deskribatzea. Nork aurkitu du bertan? Non bizi da izarra aurkitu duena?
Asteko zein egunetan gertatu da ipuinean kontatzen zaiguna?
• Informazioa egiaztatzea eta
gezurtatzea. 3 Deskribatu irudiko paisaia zure hitzez.
• Ipuinaren laburpena ahoz
kontatzea.
• Ipuinean oinarrituta, albistea eta
kazetaritza arloko elkarrizketaxoa
prestatzea.
• Ipuinarekin zerikusia duen lexikoa
lantzea.
Gaitasunak
Ekimenerako eta ekintzaile-sena
garatzeko gaitasuna. Seigarren
ariketan proposaturikoa bezalako
jardueretan, abiapuntua emanik 4 Azaldu esaldi hauek egia ala gezurra diren. Zuzendu gezurrak.
proiektu txiki bati heltzen diote Neska berehala konturatu da lurrean dagoena izarra dela.
ikasleek; horrela, bada, ekimenerako Izarra hartu eta etxera eraman du.
gaitasuna indartzen dute. Izarra itzali egingo da, izarrak bizi diren tokira itzultzen ez bada.
Guztion artean, berehala topatu dute izarrari laguntzeko modua.
abentura. Azaldu ikasgelan.
10
ES0000000001725 508387 Unidad 01_5095.indd 10 31/03/2015 16:00:52
Iradokizun didaktikoak Erantzunak

Irakurgaia lantzeko proposatzen diren ariketak hiru eratakoak 1 Izarra zerutik lurrera erori zen eta ezin zuen zerura buelta-
dira. Batzuk ipuinaren egituraren eta elementuen ulermenari tu. Neskak izarra aurkitu zuen eta etxera eraman zuen, la-
buruzkoak dira; horiek dira lehen orrialdean ageri direnak. guntzeko asmoz. Gurasoek ere izarraren arazoa konpon-
Ipuinetik harago izeneko atalean ageri direnak, bestalde, tzen lagundu zioten neskari.
irakurgaia oinarritzat hartuta, sormena eta ikasleen ekimena 2 Izarra atzo gauean erori da zerutik. Lurrera erori da izarra.
lantzeko dira. Azkenik, Hitzen habia atalean bildutako ariketak Neska batek aurkitu du izarra. Neska izarra erori den
lexikoa lantzeko dira. lekutik gertu bizi da.
Ipuinetik harago atalean, ipuineko gertakariak oinarri dituztela, Ipuinean kontatzen zaiguna larunbatean gertatu da.
albistea eta neska protagonistari kazetaritza-elkarrizketa gisa- 3 E. L.
koa egitea proposatzen zaie ikasleei. Komenigarria izan daite-
4 Gezurra (ez zekien zer zen). / Egia / Egia. / Gezurra (ma-
ke, beraz, haiekin albistegiei buruz mintzatzea, albisteak ber-
tematika-eragiketa konplikatuak egiten ibili da). / Gezurra
tan nola ematen dituzten aztertzea eta kontuan hartzea.
(kostatu egin zaie aurkitzea).
20
1
IPUINETIK HARAGO Gaitasunak

7 Egin telebistako aurkezlearena eta azaldu Gizarterako eta herritartasunerako
ikus-entzuleei lurrera eroritako izarraren albistea. gaitasuna. Zazpigarren ariketa egin
Idatzi zirriborro batean gertakariak ordenan. ahal izateko, komenigarria da,
Egin albistearen aurkezpena. arestian esan dugunez, albistegiei
Azaldu gertakariak ozen eta argi. buruz mintzatzea ikasleekin, eta
gizarteko hainbat gertakari azaltzeko
8 Asmatu izarra aurkitu zuen neskari egingo zenbait modu aipatzea.
zenizkiokeen sei galdera.
neska balitz bezala erantzungo dizu eta erantzunak
asmatuko ditu.
HITZEN HABIA

itzali segitu
pausatu urrun
ilundu piztu
hur argitu
10 Adierazi. Zer esan nahi du nabarmendutako esapideak?
Gurasoek bertan behera utzi dituzte larunbateroko zereginak.
 Gurasoek lanean jarraitu dute.  Gurasoek lan egiteari utzi diote.
11 Adierazi. Zer galdu behar dute zuhaitzek biluzik egoteko?
12 Ezabatu lerro bakoitzean sobera dagoen hitza, besteekin zerikusirik ez duena.

argi – argitaratu – hargin – ipurtargi
11
ES0000000001725 508387 Unidad 01_5095.indd 11 31/03/2015 16:00:53
5 Azkenean, irudimena erabili dute. Neskak eskuetan hartu OHARRAK

du izarra eta leihoan jarri dira denak. Gorantz begiratu
dute, begiak itxi dituzte eta, irekitzean, izarra zerura igo
dela ikusi dute.
6 Ipuinaren laburpena ahoz egitean eta lehen pertsonan
kontatzean datza erantzuna.
7 E. L.
8 E. L.
9 Itzali - piztu / pausatu - segitu / ilundu - argitu / hur - urrun.
10 Gurasoek lan egiteari utzi diote.
11 Hostoak galdu behar dituzte.
12 Hitz hauek ezabatu behar dira: izara / elur / hargin.
21
Hizkuntzaren erabilera. NORK KASUA
Helburuak
Kepa, aspaldiko!
• Nor eta Nork kasuak bereiztea. Zer moduz?!
Begira, Mikel, hemen
• Nork kasua behar denean dago Nahia, Iratiren
A zer zortea! Leire
erabiltzea. lehen dago.
ondoan. Esan kaixo!
• Nork kasua erabili behar denetan,
amaieran -k marka erabiltzea eta
mugabareako, singularrerako eta Aupa, Mikel!
pluralerako kasu-markak ezagutzea. Aupa, Idoia!
Zailtasunen
aurreikuspena
• Ohiko akatsa izaten da nork kasua
gaizki erabiltzea, hitzei amaieran -k
marka jarri gabe, nor kasua izango
balitz bezala. Behatu ikasleren
batek ohitura hori duenentz,
zuzendu ahal izateko.
1 Begiratu irudiari eta erantzun.

Nor dago ilaran lehen tokian?
Nor dago Nahiaren atzean?
Nor daude ilaran azken tokian?
Nor dago ilaran Iratiren atzean?
Nor dago ilaran Koldoren atzean?
NORK Kasua
2 Osatu esaldiak, goiko ariketa kontuan harturik.
Lehen tokia hartu du. NORK kasuan dauden hitzek
-k hartzen dute hitz-bukaeran.
Leireren atzean jarri da. Adibidez:
hirugarren tokia hartu du. Zein umek du bizkar-zorroa?
Laugarren dago. Umeak eskua eman dio amari.
bosgarren tokia hartu du ilaran. Umeek ilaran jarraitzen dute.
azken tokian daude.
12
ES0000000001725 508387 Unidad 01_5095.indd 12 31/03/2015 16:00:54
Iradokizun didaktikoak Nork eta Nor kasuen erabilera dela-eta, akatsak zuzentzean,
markatu ongi hitz bukaerako -k eta erreparatu aditzei. Nor ka-
Unitate honetan, garamatika-programan Nork kasuaren era- suan Izan erabiltzen da (naiz, da dira…); Nork kasuarekin, be-
bilera lantzen da. Sarritan akats-iturri izaten da eta, beraz, ga- rriz, ukan (dut, du, dute…).
rrantzitsua da ongi jorratzea.
Hizkuntzaren erabilera edo gramatika lantzeko programa ho-
Ikasturteko lehen unitatea denez gero, ahoz egin daitezkeen netan, ariketetan lantzen den kontzeptu gramatikalaren azal-
ariketa guztiak ahoz egitea komeni da, lagunartekotasun pen xumea ageri da laukitxo batean bilduta. Informazio hori
giroa sortzeko eta ikasleek ikaskideen aurrean hitz egiteko ariketak egin aurretik (laguntza gisa) edo ariketak egin ostean
lotsa edo beldurra galtzen joan daitezen. (ondorio gisa) irakur daiteke.
Lehen ariketan, logika-joko bat proposatzen zaie ikasleei. Azal-
du pertsonaien izenak adierazteko, arretaz irakurri behar dutela Erantzunak
pertsonaiek diotena eta, nahi izanez gero, proposatu taldeka ja- 1 Lehen tokian Leire dago. Nahiaren atzean Mikel dago. Ila-
rri eta galderen erantzuna zenbaiten artean pentsatzea. Ariketa ran azken tokian Mikel eta Idoia daude. Iratiren atzean Nahia
hau da, esaterako ahoz egin daitekeen horietako bat. dago. Koldoren atzean Kepa dago.
22
1
3 Jarri NORK kasuko -k letra hitz hauei. OHARRAK

ni nik gu Patxi
zu zuek Leonor
hura haiek guztiak
4 Egin esaldiak koadernoan, adibidean bezala.

Koldok bizarra du. Koldo bizarduna da.
haurra izango du laster. haurdun dago.
txanoa du. txanoduna da.
bibotea du. da.
betaurrekoak ditu. da.
gona du. da.
5 Lotu bi atalak, esaldiak osatzeko, eta kopiatu koadernoan.

Txoriek ez gara batere inozoak.
Guk nire alboan eseri da zinean.
Gu badakite hegan egiten.
Txoria ariketa hau oso erraza dela uste dugu.
Gaizka gauza asko ikasten ditu egunero.
Gaizkak kanta-kantari dago zuhaitz gainean.
6 Berridatzi testua, emandako hitz-bikoteetatik zuzena aukeratuz.
Krispetak eta beste

Mikel/Mikelek krispetak nahi ditu. Ama/Amak
baimena eman dio pakete txiki bat erosteko.
Pozarren joan da Mikel/Mikelek saltokira eta
saltzaileari krispetak/krispetek eskatu dizkio. Baina
krispetak/krispetek egarria eman diotenez,
freskagarria/freskagarriak ere erosi du. Mikel
gozozalea/gozozaleak, ondoren, gozokiak/gozokiek
ere erosi ditu. Saltzailea/Saltzaileak esan dio bost
euro ez direla nahikoa, eta ama/amak diru gehiago
eman behar izan dio dena ordaintzeko. Azkenean,
ama/amak pixka bat haserretu da Mikelekin.
13
ES0000000001725 508387 Unidad 01_5095.indd 13 31/03/2015 16:00:56
2 Lehen tokia Leirek hartu du. 5 Txoriek badakite hegan egiten.

Koldo Leireren atzean jarri da. Guk ariketa hau oso erraza dela uste dugu.
Kepak hirugarren tokia hartu du. Gu ez gara batere inozoak.
Laugarren Irati dago. Txoria kanta-kantari dago zuhaitz gainean.
Nahiak bosgarren tokia hartu du ilaran. Gaizka nire alboan eseri da zinean.
Mikel eta idoia azken tokian daude. Gaizkak gauza asko ikasten ditu egunero.
3 Ni - nik / zu - zuk / hura - hark / gu - guk / zuek - zuek / 6 M ikelek krispetak nahi ditu. Amak baimena eman dio
haiek - haiek / Patxi - Patxik / Leonor - Leonorrek / guztiak pakete txiki bat erosteko.
- guztiek. ozarren joan da Mikel saltokira eta saltzaileari krispetak
P
4 Idoiak haurra izango du laster. Idoia haurdun dago. eskatu dizkio. Baina krispetek egarria eman diotenez,
Mikelek txanoa du. Mikel txanoduna da. freskagarria ere erosi du. Mikel gozozaleak, ondoren, go-
Koldok bibotea du. Koldo biboteduna da. zokiak ere erosi ditu. Saltzaileak esan dio bost euro ez di-
Iratik betaurrekoak ditu. Irati betaurrekoduna da. rela nahikoa, eta amak diru gehiago eman behar izan dio
Nahiak gona du. Nahia gonaduna da. dena ordaintzeko. Azkenean, ama pixka bat haserretu da
Mikelekin.
23
Ortografia. SILABA
Helburuak 1 Irakurri elkarrizketa eta sailkatu nabarmendutako hitzak.

• Silabak bereiztea. Ilargiko neska
• Hitzak silabaka ongi zatitzea, –On-gi e-to-rri i-lar-gi-ra, lur-ta-rra!
testuetan hitzen partizioa egiteko. –Hara! Ez nuen uste ilargian inor bizi zenik!
–Se-le-ne dut i-ze-na. Zu nor za-ra?
–Eta hitz egiten ere badaki, gainera!
–Ja-ki-na.
–Zergatik hitz egiten duzu silabaka?
–I-lar-gi-an de-nek hitz e-gi-ten du-gu ho-rre-la.
–Tira! Orduan… Kai-xo, Se-le-ne, Ho-dei naiz!
Silaba bakarra dutenak: Bi silaba dituztenak:

Hiru silaba dituztenak: Lau silaba dituztenak:
2 Kopiatu testua koadernoan eta banatu lerro-amaierako hitzak ongi.
Ilargian bizi
Ilargian bizitzea dibertigarria dela pentsatzen du jende a-
skok, baina ez da egia. Ezta hurrik eman ere! Ilargian har-
riak eta zuloak besterik ez daude. Flotatzen em-
aten dut egun osoa, eta hasieran bitxia bazen ere, aspe-
rtu egin naiz honezkero. Lurrera itzultzeko irrikan nago!
3 Kopiatu eta osatu silabakako hitz gurutzatuak koadernoan.
1. Gure planeta. 4
2. Gauez zeruan dizdizka egoten
den urruneko argi txiki bakoitza.
3. Gure planetaren satelite argitsua.
2 5
4. Gora begiratuz gero ikusten dugun
espazio zati urdina. Hodeiak ere
bertan egoten dira. 3
5. Gure planetan bizi garen animalia
adimendunak.
14
ES0000000001725 508387 Unidad 01_5095.indd 14 31/03/2015 16:00:57

Ortografia-programan, lehen unitate honetan silaben eta hi- 1 Silaba bakarra dutenak: dut, zu, nor, hitz, naiz. / Bi silaba
tzen banaketa izango ditugu langai. Hori dela-eta, ikasleak hi- dituztenak: ongi, zara, denek, dugu, kaixo, Hodei. / Hiru
tzen banaketaz ohar daitezen, irakurri ozenki lehen ariketako silaba dituztenak: etorri, lurtarra, Selene, izena, jakina,
elkarrizketa, hitzen zatiketa ongi markatuz eta tarte bat utziz egiten, horrela. / Lau silaba dituztenak: ilargira, ilargian.
silaben artean. 2 Ilargian bizitzea dibertigarria dela pentsatzen du jende as-
Bestalde, langaia proposatutako ariketetatik at jorratzeko eta kok, baina ez da egia. Ezta hurrik eman ere! Ilargian ha-
hitzak silabaka zatitzen jarraitzeko, bigarren ariketako testua rriak / harri-ak eta zuloak besterik ez daude. Flotatzen e-
erabil daiteke. Hau da: irakasleak testuan ageri diren hitzen maten / ema-ten dut egun osoa, eta hasieran bitxia bazen
bat edo beste aukeratuko du eta ikasleei ahots-kolpeak ere, as-pertu / asper-tu egin naiz honezkero. Lurrera itzul-
markatuz irakurtzeko eskatuko die edo, bestela, koadernoan tzeko irrikan nago!
silabaka zatitzea ere proposatu ahal die. 3 1 .- LU-RRA / 2.- I-ZA-RRA / 3.- I-LAR-GI-A /
4.- ZE-RU-A / 5.- GI-ZA-KI-AK
24
Harremanetan. AZALPENAK EMATEA 1
1 Entzun Gizonak eta ilargia elkarrizketa, eta Helburuak

adierazi esaldi hauek egia ala gezurra diren. • Testua entzutea eta ulertzea.
Neskatoari ilargi beteak gazta itxura
duela iruditzen zaio.
• Entzundakoari buruz eta norbere
Aitonak ilargiari buruzko ipuina kontatu dio.
buruari buruz azalpenak ematea.
Ipuineko gizonek gazta handi bat ikusi
zuten errekan. Gaitasunak
Gazta hura hartzeko eskailera bat erabili zuten.
Izaten ikasteko gaitasuna.
Azkenean, hiru gizonek errekako gazta hartu
Norbere burua ezagutzea
zuten eta den-dena jan zuten.
ezinbestekoa da norbere
2 Adierazi. Zeinek du inozo hitzaren esanahi bera? lehentasunak eta gustuko
a) errugabe b) kokolo c) burutsu jarduerak zein diren ezagutzeko,
eta laugarrena bezalako ariketek
3 Ordenatu irudiak eta azaldu zure hitzez. Zer gertatu zen ipuinean? bide ematen dute horretarako,
hots, ikasleak nolakoak diren ohar
   daitezen.
Ikasten eta pentsatzen ikasteko
gaitasuna. Irudiek ematen dieten
informazioa bildu, hausnartu eta
gertakarien segida ezartzeko
unean, gaitasun hau garatzen ari
dira ikasleak.
Hitzez, hitzik gabe eta era
digitalean komunikatzeko
gaitasuna. Azalpenak ematean
ikasleek garatzen dutena.
4 Eman azalpenak ikaskideei eta kontatu gauzak ordenan.

n
Zein da zuri gehien gustatzen zaizun ipuina? Adimeonala
rts
intrape
Nork kontatu zizun edo non irakurri zenuen?
Kontatu ipuin hori ikaskideei.
Nolako ipuinak, istoriak edo filmak gustatzen zaizkizu zuri gehien?
Zergatik gustatzen zaizkizu hainbeste?
15
ES0000000001725 508387 Unidad 01_5095.indd 15 31/03/2015 16:00:58
Iradokizun didaktikoak uretan eta gazta handi bat zela iruditu zitzaien. Gazta
hartzeko asmoz, kate bat osatu zuten batak besteari es-
Entzundakoaren ulermena lantzeko, entzun testuaren graba- kua emanda, zubitik zintzilik. Baina, hala ere, ez ziren be-
zioa behar duzuen guztietan eta, ondoren, ekin horrekin lotu- heraino heltzen eta, zubitik helduta zegoenak eskua aska-
riko ariketak egiteari. tu behar zuela bururatu zitzaien. Egin eta… Uretara erori
Azken ariketa dela-eta, hots, ipuinei buruzko azalpenak ematea ziren guztiak!
eta ipuinak kontatzea proposatzen duena, saiatu ikasle lotsatie- 4 E. L.
nek ere, hitz egiteko beldur diren horiek, parte har dezaten.
Erantzunak
1 Gezurra. / Egia. / Gezurra. / Gezurra. / Gezurra.
2 Kokolo.
3 3, 2, 1. Gau batean, lan egin ostean, etxerantz zihoazen
hiru gizon. Zubia zeharkatzean, ilargiaren isla ikusi zuten
25
egiten jakin Oharrak
Helburuak 2
1 Garazi:
• Oharrak irakurtzea eta haien Leire:
Gaur ezin izango zaitut
ezaugarriak aztertzea. Mila esker zure osaba-izeben base
rrira euskal dantzetara eraman.
gonbidatzeagatik. Primeran pasa Autoa matxuratu zait eta
• Zenbait ohar mota bereiztea eta zurekin eta zure familiarekin.
tu nuen
tailerrera eraman behar dut.
lantzea.
Hurrengoan, nire etxean tokatzen Deitu Ekainen amari eta
da
• Oharrak idaztea. parrandatxoa! galdetu ea berarekin joan
ahal zaren.
Saioa
Jan prestatuta utzi dizudan
ogitartekoa, kemenez dantza
egin ahal izateko.
3
Ondo ibili!
Ama:
Aitatxo
kromoak erosi
Ez ahaztu agindutako
behar dizkidazula.
joan behar duzunez,
Kromoen bila kioskora
iki bat ere?
ekarriko al didazu kom
Maite zaitut..
Beñat
1 Irakurri oharrak eta erantzun koadernoan.
Norentzat da ohar bakoitza?

Nork idatzi ditu oharrak?
Non ageri da idazlea nor izan den
eta hartzailea nor izan den?
Nolakoak dira oharrak, luzeak ala laburrak?
2 Erantzun galderei eta kopiatu oharrak osorik zure koadernoan.
Zein idatzi da zerbait gogorazteko?

Zein idatzi da eskerrak emateko?
Zein idatzi da informazioa eta aginduak azaltzeko?
Pentsatu eta egin zerrenda. Zer beste gauza azaltzeko erabil daitezke oharrak?
16
ES0000000001725 508387 Unidad 01_5095.indd 16 31/03/2015 16:01:00
Iradokizun didaktikoak Lehen ariketan, hiru ohar ageri dira, guztiak ere helburu des-
berdinez idatzita daudenak. Lehenik eta behin aztertu oharrak
Programa honetan oharrak landuko dituztenez, mintzatu ikas-
arretaz eta, ondoren, erantzun galderei. Ariketa ahoz egin dai-
leekin oharren ezaugarriei buruz. Horretarako, jo berriz atariko
teke oso-osorik, nahi izanez gero. Ahoz egitea lagungarria
orrialdeetara eta irakurri Egiten jakin ataltxoan esaten zena.
izan daiteke oharren ezaugarriak aztertzeko eta ikasleak haie-
Izan ere, oharrak zerbait gogorarazteko edo adierazteko era-
taz jabetzeko.
biltzen diren testu laburrak dira. Oharrak toki eta egoera asko-
tan erabiltzen ditugu: etxean, eskolan, lagunekin… Zerbait go- Ondoren datozen ariketa guztietan oharrak sailkatzea, osa-
gorarazteko erabiltzen ditugu, baina baita eskerrak emateko, tzea eta idaztea proposatzen zaie ikasleei.
abisuak emateko, mezuak uzteko… Laburrak izanik ere, infor- Azken ariketa egiteko, aurreko guztietan egindako lana aintzat
mazio hau biltzen dute oharrek beti: norentzat diren azaltzen hartuko dute ikasleek eta proposaturiko aukeraren bat hartu-
da bertan (goian, hasiera-hasieran), eta baita nork idatzi di- ta, oharra idazteari ekingo diote. Jarduera nolabait gidatzeko,
tuen ere (sinaduran) eta, mezua bera ere agertzen da, jakina! azpian egin beharrekoaren argibideak edo jarraibideak ageri
dira. Nolanahi izanik ere, ikasleren batek oharra idazteko ere-
Azalpenak eman ostean, galdetu ikasleei inoiz edo behin oha-
dua behar izanez gero, irakurri berriz lehen ariketako oharrak.
rren bat idatzi ote duten eta nori eta zertarako idatzi dioten.
26
Testu-tipologia 1
3 Ordenatu ohar baten atal hauek eta idatzi oharra osorik koadernoan. OHARRAK
Garazi
A! Ogitartekoa
gozo-gozo
egon da.
Aitatxo maitea:
a berandu
gara biak et
egora joango .
Gero, bidaia -bul en, mesedez
. Hasi afaria prestatz Eskerr
ra etxera ik asko
helduko ga , aita!
Ama goiz etorri da gaur lanetik eta berak eraman
nau euskal dantzetara.
4 Irakurri egoera hau eta prestatu oharra gurasoentzat. Nire kontu! Ohar
bat idatziko diet
oraintxe bertan!
gotik deitzen
Bidaia-bule est
gurasoei pr
dizut. Esan rt elak,
gazkin-txa
dituztela he ho te lean
ratutako
baina auke E sa n
lekuri k.
ez dagoela beste
nb ai le he n etortzeko
lehe
keratzera.
hotel bat au
? Mila
u, mesedez
Esango diez
esker!
5 Aukeratu bi egoera hauetako bat eta idatzi oharra.

Ikasgelako lagun baten etxera joan zara plastikako lan bat egitera. Han hartuko
duzu askaria, eta, berandu amaituko duzunez, zure bila joan behar du norbaitek.
Giltza batzuk aurkitu dituzu igogailuan. Auzokideren batenak direla uste duzu, eta
oharra jarri duzu, jabeak berreskuratzeko zer egin behar duen esanez.
A. NORI Jarri goiko aldean oharra norentzat den.
B. ZER Azaldu labur-labur baina argi eta garbi zer nahi duzun.
C. NORK Sinatu zure oharra.
17
ES0000000001725 508387 Unidad 01_5095.indd 17 31/03/2015 16:01:02
Erantzunak
E. L. Adibidez: mandaturen bat agintzeko, abisu bat ema-
teko, goraintziak emateko, sekreturen bat kontatzeko…
1 1 . oharra Leirerentzat da. 2. oharra Garazirentzat da.
3. oharra amarentzat da. 3 Aitatxo maitea:

1. oharra Saioak idatzi du. 2. oharra aitak idatzi du. Ama goiz etorri da gaur lanetik eta berak eraman nau
3. oharra Beñatek idatzi du. euskal dantzetara.

Idazlea nor izan den beheko aldean ageri da, sinaduran. Gero bidaia-bulegora joango gara biak eta berandu
Hartzailea nor den, berriz, goiko aldean ageri da, hasie- helduko gara. Hasi afaria prestatzen, mesedez.
ran. A! Ogitartekoa gozo-gozo egon da.

Oharrak, oro har, laburrak dira. 2 oharra luzexeagoa iza- Eskerrik asko, aita!
Garazi.
nik ere, ez da testu luzea.
2 Zerbait gogorazteko 3. oharra idatzi da. Eskerrak emate- 4 E. L.
ko 1. oharra idatzi da. Informazioa eta aginduak azaltzeko 5 E. L.
2. oharra idatzi da.
27
Lexikoa. HITZEN OSAERA
Helburuak 1 Sailkatu koadernoan beheko hitzak zerrenda banatan.

• Atal bakarreko hitzak (bakunak) eta
atal bat baino gehiago dutenak argi ilun ipurtargi
betilun argimutil ilunpe
(elkartuak zein eratorriak) bereiztea.
argizari ilunabar
• Hitz elkartuak osatzea.
• Hitz eratorriak osatzea. argi
ilun
2 Kopiatu eta lotu koadernoan elkarrekin zerikusia duten hitzak.
oilo haitzulo
hatz astakirten
zulo oilategi
kirten behatz
Tresna batzuek eskuaz heltzeko duten atala:

Zerbait alderik alde zeharkatzen duen irekigunea:
Eskuen bukaeran ditugun atal mehe eta luzeetariko bakoitza:
Oinen bukaeran ditugun hatzetako bakoitza:
Oilarraren emea, arrautzak erruten dituena:
HITZEN OSAERA
Koba, haitz bateko zuloa:
Harremanetan zakarra den pertsona: Zenbait hitzek atal bakarra dute,
Oiloak gordetzen diren tokia: hau da, bakunak dira. Adibidez:
argi, ilun…
4 Eman hitz gehiago kasu bakoitzean. Beste zenbait hitzek beste atal
zabor zaborrontzi, zabortegi, zaborreria… bat edo hitz bat dute itsatsirik.
Adibidez:
gela
o ipurdi + -argi = ipurtargi
esku
izk untzarak begi + ilun = betilun
H na
buru
adime
18
ES0000000001725 508387 Unidad 01_5095.indd 18 31/03/2015 16:01:04

Lexikoari dagokionez, programa honetan, arlo semantikoa, 1 Argi, argimutil, argizari, ipurtargi.
hots, hitzen esanahiari dagokiona, eta arlo morfologikoa, edo Ilun, betilun, ilunpe, ilunabar.
hitzen osaerari dagokiona, landuko dira. Lehen unitate hone- 2 Oilo - oilategi / hatz - behatz / zulo - haitzulo / kirten - as-
tan hitzen osaera lantzen hasiko da modu apalean. Horreta- takirten.
rako, ariketetan lantzen denaren azalpen xumea ageri da lau- 3 Kirten / Zulo / Hatz / Behatz / Oilo / Haitzulo / Astakirten /
kitxo batean bilduta. Informazio hori ariketak egin aurretik Oilategi.
(laguntza gisa) edo ariketak egin ostean (ondorio gisa) irakur
4 EA. Adibidez: zabor-biltzaile, zabor-jan, zabor-poltsa /
daiteke.
ikasgela, logela, egongela, bainugela, aldagela, jangela,
Ariketa guztietan azaltzen diren hitzak direla-eta, ziurtatu ikas- gelakide…/ eskudel, eskularru, eskuratu, eskubaloi, esku-
le guztiek haien esanahia ulertzen dutela, zer esan nahi duten pilota, eskuluze…
azalduz edo esaldietan erabiltzeko eskatuz. Argitu guztion ar-
tean edo hiztegiaren laguntzaz ezagutzen ez dituzten hitzen
esanahia.
28
Helburuak
Igarkizuna • Literatura-testuak aztertzea eta
Errege batek zuen alaba bakarra,
lantzea.
pinpirina eta azkarra. • Igarkizunak irakurtzea eta haien
Errege zaharra egunzalea zen erantzuna igartzea.
eta gauez egiten zuen lo.
Alaba azkarra gauzalea zen • Olerkitxoa buruz ikastea.
eta egunez egiten zuen lo.
Aralarko leizeetan zeukaten jauregia,
zilarrezkoa eta beilegia. Gaitasunak
Zein da errege zaharra? Hitzez, hitzik gabe eta era
Zein, alaba azkarra?
Juan Kruz IgerabIde gaitasuna. Ahoz zein idatziz
komunikatzeko orduan, sormenez
eta eraginkortasunez aritzean datza
1 Irakurri igarkizun tankerako olerkitxoa eta erantzun. Zein dira erregea eta alaba? gaitasun hau.
2 Irakurri beste igarkizun hauek eta idatzi erantzunak koadernoan.
Puxtarri erraldoi bat Bizarrean bizi

etengabe jira-bira izarak bezain zuri,
eta bere sabelean zeruaren ipurtargi.
hamaika bizi dira. Eguzkia eta euria batera Nork daki?
zazpi kolore kalera.
Behi beltz handi bat Kotoiak zeruan,

erori zitzaigun gainerat, malkoak barruan,
ez gintuen zanpatu orratz batez zulatuta
baina denok itsu ginen geratu. euria goian-behean.
3 Irakurri olerkitxoa eta ikasi buruz.
Eguzki amandrea
badoa bere amagana.
Bihar etorriko da
denbora ona bada.
19
ES0000000001725 508387 Unidad 01_5095.indd 19 09/04/2015 15:59:40
Iradokizun didaktikoak Egin gauza bera bigarren ariketako igarkizunekin, hots: iraku-
rri ozenki eta saiatu erantzunak guztien artean asmatzen.
Literaturaz gozatzen izeneko programa honetan ikasleek hain
sarri ikusten ez dituzten testuak biltzen dira: olerkiak, ber-
Erantzunak
tsoak, igarkizunak, hitz-jokoak… Programaren helburua litera-
tura-testu mota hauez gozatzeko aukera ematea da, eta ha- 1 Erregea eguzkia da eta alaba, berriz, ilargia.
laber, haietan erabiltzen diren baliabide estilistikoak 2 Puxtarri erraldoi bat…: Lurra, Lur planeta / Behi beltz han-
poliki-poliki ezagutaraztea. Baliatu, beraz, hemen aurkeztu- di bat…: gaua / Eguzkia eta euri batera…: ostadarra / Bi-
tako testuak helburu horretarako. zarrean bizi…: izarra / Kotoiak zeruan…: hodeiak.
Hasierako igarkizun tankerako olerkia dela-eta, irakurri ozenki 3 E. L.
eta entonazio egokia emanez, gero ikasleek ere ozenki eta en-
tonazio egoki hori emanez irakur dezaten. Bestalde, irakurri-
takoan, saiatu guztion artean argitzen erregea eta alaba nor
diren. Galdetu ikasle bati baino gehiagori zer uste duen eta
entzun haien erantzunak eta arrazoiketak.
29
AMAIERAKO JARDUERAK
Helburuak
1 Irakurri testutxoa eta erantzun galderei.
• Unitatean landutako edukiak
berrikustea eta finkatzea. Lurraren abestia
• Testua irakurtzea eta Albiste harrigarria heldu zaigu duela gutxi. Gezurra
badirudi ere, Lurrak abestu egiten du. Horixe diote,
irakurritakoaren ulemermena
behintzat, NASAko zientzialariek.
lantzea.
Abesti edo kantu bitxi hori Lur planeta inguratzen
• Nork kasuaren erabilera duten erradiazioek sortzen omen dute, eta espazioan
berrikustea. dabiltzan satelite bik grabatu dute. Izan ere, gizakiok ezin
dugu kantu hori aditu; entzun ahal izateko, antenak eduki
• Hitzak silabaka zuzen zatitzea. beharko genituzke belarriak izan ordez.
• Entzungaia entzun eta Polita izango litzateke Lurrak eskaintzen digun
entzundakoaren ulermena lantzea. etengabeko kontzertu hori entzutea eta abestiak nolako
doinua duen jakitea. Martxosoa izango al da? Ala lasaia?
• Oharraren ezaugarriak berrikustea Batek daki! Baina, egia esan, gure planetak bizi duen
eta oharra idaztea. egoera ikusita, ez dut uste alaiegia izango denik. Zer uste
• Askotariko adimenak trebatzea, duzu zuk?
zenbait jardueren bidez.

Zein da testuan aipatzen den albiste harrigarria?
Nork eman du albistearen berri?
Gaitasunak Nork entzun edo grabatu du kanta? Gizakiok entzuteko gai al gara?
Zientziarako gaitasuna. Hasierako Zure ustez, nolakoa izango ote da kanta hori? Zer doinu izango ote du?
testuak gai zientifiko bat azaltzen du.
Argitu ikasleek dituzten zalantzak eta
2 Aukeratu hitz zuzena eta berridatzi 3 Idatzi esaldiak koadernoan hitz-
mintzatu haiekin espazioari buruz eta
esaldiak. bikote hauekin.
alor horretako aurkikuntzei buruz,
Landarea/Landareak ura behar du.
zenbateraiko informazioa duten txakurrek jan neska jolastu
Zure gona/gonak marraduna da.
jakiteko eta guztion artean informazio
Osaba Josu/Josuk gitarra jotzen daki.
hori aberasteko. Mirenek irakurri
Aita/Aitak esan du berehala joateko.
Lurra/Lurrak abesten ari da.
4 Zuzendu hitzen zatiketan egindako
akatsak.
es-nat-zen e-lur-ra
mo-torr-a ot-so-a
kak-a-o-a tre-nbi-dea
20
ES0000000001725 508387 Unidad 01_5095.indd 20 31/03/2015 16:01:06

Ariketa hauen bitartez, ikasleek ikastunitatean zehar landuriko 1 Lurrak abestu egiten duela.
edukiak berrikusten dira eta, zenbateraino ulertu edo barneratu NASAko zientzialariek esan dute hori.
dituzten ikusi ahal izateko, ariketak beren kabuz eta bakarka Espazioan dabiltzan satelite bik garabatu dute kanta. Gi-
egitea komeni da. Azken bi ariketak, Askotariko adimenei dago- zakiok ez gara kanta hori entzuteko gai.
zkienak, izan ezik; horiek taldean eta ahoz egiteko dira. E. L.
2 Landareak ura behar du.
Bukatutakoan, zuzendu ariketak guztion artean eta ozenki.
Zure gona marraduna da.
Azken bi ariketak direla-eta, gauez egin behar dena aukeratu ez Osaba Josuk gitarra jotzen daki.
ezik, aipatu horrelako beste gizalezgezko eta norbere osasune- Aitak esan du berehala joateko.
rako ohitura onak guztion artean: egunero ordu berean oheratu, Lurra abesten ari da.
oheratu aurretik ipiun bat irakurri, lasaitu eta ongi lo egiteko…
3 E. L. Adibidez: Txakurrek ogia jan dute. / Mirenek ipuin
Horrekin uztarturik, mintzatu ikasleekin oheratzerakoan duten polit bat irakurri digu. / Neska gurekin jolastu da parkean.
ohiturei buruz. Animatu ikaslee guztiak parte hartzera, berezi-
ki hitz egiteko beldur edo lotsa direnak.
30
1
Gaitasunak
5 Entzun Lo egin ezinik elkarrizketa eta 6 Irakurri oharra eta erantzun.
adierazi erantzun zuzena. Gizarterako eta herritartasunerako
Zergatik ari da Unax negarrez?
gaitasuna. Segi zortzigarren ariketan
Haurtxo negartiaren familia:
a) Gose delako. Hori da hori alamena zuen ageri diren jarrera zuzenez gain,
semetxoak gauero ematen duen bizikidetzari dagozkion beste zenbait
b) Ezin duelako lo egin. a!
Mesedez egin zerbait isil dadin ere aipatzen.
c) Inork ez daki zergatik.
eta lo egin dezan. Gauetan ezin
Nor esnatuko du horrela jarraitzen Izaten ikasteko gaitasuna. Eman
dut lorik egin eta goizero logura
badu? naizela joaten naiz lanera.
ikasleei aukera oheratu aurretik zer
a) Auzoko guztiak. Mila esker. egiten duten kontatzeko, eta ohitura
b) Herritar guztiak. Auzotar bat horiek egokiak ala desegokiak ote
c) Mundu guztia. diren hausnartzeko.
Nori bururatu zaio sehaska-kanta
Nork idatzi du oharra?
abestea?
Nori idatzi dio? Zertarako?
a) Amari.
b) Aitari. 7 Idatzi beste ohar bat, aurrekoari
c) Arrebari. erantzunez, Unaxen familiakoen
Zer egin beharko du arrebak izenean.
lokartzeko? Jarri norentzat den oharra.
a) Esne beroa hartu. Azaldu azaldu beharrekoa argi eta
n garbi.
Adimeonala
b) Izarrak zenbatu.
Jarri azkeneko agurra eta ez ahaztu
c) Arkumetxoak zenbatu.
rts
intrape oharra sinatzea.
ASKOTARIKO ADIMENAK
8 Aukeratu eta azaldu. Zer egin behar da gauez?

 Telebista bolumena topera duela ikusi.
 Hortzak garbitu eta goiz oheratu, deskantsatzeko.
 Txirula jo, musikan nota on-ona ateratzeko.
 Ahalik eta isilen ibili, etxekoak eta auzokoak ez molestatzeko.
 Oso berandura arte jolasean ibili.
9 Zer egiten duzu zuk gauero oheratu aurretik? Eta ohean sartzean?
Ba al daukazu irakurtzeko edo zerbait egiteko ohiturarik?
21
ES0000000001725 508387 Unidad 01_5095.indd 21 31/03/2015 16:01:07
4 Es-na-tzen / mo-to-rra / ka-ka-o-a / e-lu-rra / o-tso-a / OHARRAK

tren-bi-de-a.
5 c) Inork ez daki zergatik / a) Auzoko guztiak / c) Arrebari /
c) Arkumetxoak zenbatu.
6 Auzotar batek idatzi du oharra. Haurtxo negartiaren fami-
liari idatzi dio, haurtxoa isiltzeko zerbait egin dezaten.
7 E. L.
8 E. L. Erantzun zuzenak: Hortzak garbitu eta goiz oheratu,
deskantsatzeko. / Ahalik eta isilen ibili, etxekoak eta au-
zokoak ez molestatzeko.
9 E. L.
31
1. UNITATEKO ENTZUNGAIETAKO TESTUAK
Hasierako entzungaia: BIDAIA PRESTATZEN (7. or.)
AMA: Laguntzarik behar al duzue? Nik dagoeneko prest

daukat nire poltsa, eta mapak eta iparrorratza ere hartu ditut.
Oraingoan ez zaizkit ahaztu!
AITA: Ez, ez dugu laguntzarik behar. Amaitzen ari gara.
SEMEA: Aitak lagundu digu ekipajea prestatzen.
ALABA: Botikina ere hartu dugu.
AMA: Banengoen, ba, zerbait ahazten zitzaidala. Hau burua!
Eskerrak zuek gogoratu zareten botikina hartzeaz!
ALABA: Aita, zirak ere hartu beharko ditugu, ezta?
AMA: Ez dut uste beharko dituzuenik, eguraldi ona iragarri
dute astebururako. Dena den, ez dute leku askorik hartzen
eta ez legoke txarto zirak eramatea.
AITA: Dena tolestuta eta prest! Poltsa ixtea baino ez zaigu falta…
SEMEA: Ondo dago Urbasara joatea eta mendian ibiltzea, baina hurrengo batean Donostiara edo
beste hiri handiren batera joan nahi nuke nik, eta hotel batean geratu.
ALABA: Ba, nik nahiago dut aterpetxean lo egin eta mendian ibili, hiri handi batean autoz eta
jendez inguratuta ibili baino!
SEMEA: Zu beti nire kontra! Nik zerbait nahi badut, zuk beti kontrakoa…
ALABA: Ez, ba! Zeu zara nire kontra dagoena!
AITA: Tira, tira… Utzi eztabaidak alde batera. Primeran pasatuko dugu; ikusiko duzue!
Harremanetan: GIZONAK ETA ILARGIA (15. or.)
NESKATOA: Ikusi duzu, aitona? Ilargi bete-betea dago gaur.

AITONA: Bete-betea, bai.
NESKATOA: Adi-adi begiratuz gero, ilargi beteak aurpegia duela iruditzen zait niri, eta triste
dagoela.
AITONA: Ba, niri txikitako ipuin bat dakarkit gogora.
NESKATOA: Ipuin bat? Kontatu! Zure ipuinak oso politak izaten dira-eta!
AITONA: Gau batean, hiru gizon bidean zehar zihoazen etxerantz. Egun osoa lanean eman
ondoren, goseak amorratzen zeuden hirurak. Zubi baten gainetik igarotzerakoan, ilargiaren isla
ikusi zuten errekako uretan.
–Begira!–esan zuen batek–. Han behean gazta handi bat dago! (ipuina kontatzean, ahotsa
aldatuz kontatzen du aitonak gizonek hitz egiten dutenean)
–Baina ezin dugu hartu; urrunegi dago! –esan zuen beste batek.
Gizonak pentsakor geratu ziren, gazta gozo hura eskuratzeko erarik egokiena zein ote zen
asmatzen.
32
–Badakit! –esan zuen hirugarrenak–. Elkarri eskua emanda, kate bat egingo dugu; eta zubitik
zintzilikaturik beheraino heldu eta gazta hartuko dugu.
Eta hala egin zuten: elkarri eskua emanez zubitik zintzilikatu ziren. Behean zegoenari pixka bat
falta zitzaion gazta itxurako hartara heltzeko eta, orduan, goian zegoenari oihukatu zion:
–Askatu eskua apur bat, nik gazta har dezadan!
Goikoak eskua askatu zuen eta… PLAUST! Hirurak uretara erori ziren.
Ilargiak alde egin zuen handik, kokolo haietaz barre eginez.
NESKATOA: (barreka) Bai inozoak gizon haiek!
Amaierako jarduerak: LO EGIN EZINIK (21. or.)
(Haurtxo jaioberri baten negarra entzuten da.)

AITA: (Erdi lo) Baina, baina… Zer du Unaxek orain?
AMA: (Erdi lo, aharrausika). Ez dakit! Ezin da gose izan, duela gutxi jan
du-eta.
ALABA: Unax negarrez ari da berriz ere eta esnatu egin nau.
AITA: Eta horrela jarraitzen badu, auzoko guztiak esnatuko ditu!
AMA: (Haurtxoarekin) Zer duzu, bihotza? (Haurrak negarrez jarraitzen du)
(Besteei) Ez dakit zer duen.
ALABA: Agian ezin du lorik egin. Niri hori gertatzen zait batzuetan. Eta lo
egin ezin dudanean, begiak itxi eta arkumetxoak zenbatzen ditut.
AMA: Unax txikiegia da eta ez daki zenbatzen.
ALABA: Gaur sehaska-kanta bat ikasi dugu ikastolan. Unaxi abestuko diot, ea lokartzen den.
AITA: Ideia aparta iruditzen zait. Hasi abesten, baina emeki-emeki, ez hasi oihuka gero!
ALABA (emeki-emeki abesten hasi da):
Loa, loa, txuntxurrun berde
loa, loa masusta.
Aita gurea Gasteizen da
ama mandoan hartuta.
Aita gurea Gasteizen da
ama mandoan hartuta.
Loa, loa, txuntxurrun berde
loa, loa, masusta.
(Isilunea)
ALABA: Aita! Ama! Lokartu egin da! Gustatu egin zaio nola abestu diodan!
(Gurasoen zurrunga-hotsak entzuten dira)
ALABA: Hara! Hauek ere lokartu dira-eta! Neu naiz etxean esna dagoen bakarra, eta logura
kendu zait honezkero. Ohera joan eta arkumetxoak zenbatu beharko ditut. Zer erremedio!
33
2 Uraren ederra!
Unitatearen edukiak
• Izenak.
Gramatika
JAKIN
ORTOGRAFIA • S, x, z.
LEXIKOA • Hitz motak.
• Horma-irudia.
• Mintzamena eta lexikoa: ura.
ATARIKOA
Komunikazioa
• Irakurmena: Kartela.
• Idazmena: Kartela.
• Literatura-testua: Sardina-latako sirena.

IRAKURMENA
HARREMANETAN • Entzungaia: Itsasoko ura.

Komunikazioa • Hizkuntza-funtzioa: usteak adieraztea.
EGITEN JAKIN
EGITEN JAKIN
• Komikia.
• Olerkiak.
Literatura

gaitasuna ariketak.
IZATEN JAKIN BALIOETAN HEZTEA • Errespetatu seinaleak.
34

• Uraren ederra!
• Hobekuntza-plana. 2. unitatea. Entzungaien CDa
• Zabaltze-programa. 2. unitatea.


35
Helburuak
2 Uraren ederra!
• Urarekin zerikusia duen lexikoa
aberastea.
• Entzundakoaren ulemermena
lantzea.
• Irakurmena lantzeko asmoz, kartela
aztertzea eta hari buruzko ariketak
egitea.
debekuak idaztea eta kartel bat
egitea.
• Seinaleen egitekoari eta garrantziari
buruz hausnartzea.
Mintzamena
Non daude irudiko neska- ur-jauzi txonbo egin
mutilak?
ur geza zipriztindu
Zertan ari dira?
ur gazi iturburu
Nolakoa da paisaia? Deskribatu.
erreka txipli-txapla
Zer animalia ageri dira?
urmael pol-pol
Zer dakizu haiei buruz?
zurrusta urperatu
Zer gertatuko ote da gero?
22
ES0000000001725 508387 Unidad 02_5096.indd 22 31/03/2015 16:01:41
Iradokizun didaktikoak Entzumena lantzeko, entzun arretaz eta behin baino gehia-
gotan Txipli-txaplaka elkarrizketa eta, ondoren, eskatu ikasleei
Horma-irudia lantzeko orduan, eragin ikasle guztien parte galderei ahoz erantzuteko.
tatzera animatuz.
Mintzamena lantzeko, hitz egin guztiok elkarrekin hasierako ten zaie ikasleei. Honakoan, kartel bat ageri da, irakurri, aztertu
irudiari buruz. Irakasleak irudiaren azpian ageri diren galderak eta hausnartu ondoren, hari buruzko ariketaxoak egiteko. Au-
egingo dizkiei ikasleei, txandaka erantzun ditzaten. Horrez gain, rrekoa bezala, ariketa hau ahoz egin daiteke.
pertsonaiak, haien ekintzak, egoera… eta mintzatu lasai gauza
Honakoan, gaiarekin bat eginez, debekua adierazten duten
lau arau edo esaldi idaztea eta haietako batekin kartela egitea
proposatzen zaie ikasleei. Ariketak egiteko, hasierako irudiari
Esan ikasleei Hiztegitxoko hitzak ozenki irakurtzeko. Ziurtatu erreparatuko diote eta irakurmena lantzeko atalean ageri den
hitzen esanahia ulertzen dutela. Horretarako, eskatu hitz ho- kartela har dezaketa eredu gisa.
riekin esaldiak osatzeko.
36
Entzumena
Gaitasunak
2 Entzun Txipli-txaplaka elkarrizketa eta erantzun.
Zergatik geratu dira bakarrik erreka ertzean neska-mutilak? Nor dira?
Nor erori da uretara? Zergatik? seinaleek diotena irakurri eta haiei
Zer gertatuko zaio amari busti egin dela ikustean? kasu egin beharraz jabetzea.
Irakurmena garatzeko gaitasuna. Jarduerari
beren kabuz heldu eta nork bere tre-
3 Aztertu kartela eta erantzun.
betasunak eta estrategiak erabiliz egin
beharko dute ikasleek, ekiteko
KONTUZ!!!! XORROXiN
gaitasuna areagotzen dutelarik
ALDE LABANKORRA
horrela.
EZ hURBiLDU gEhiEgi UR-jAUZi ALDERA.
EZ iRTEN BEgiRATOKiTiK ARgAZKiAK
EgiTEKO.
Argazkiak egin nahi izanez gero, nondik egin behar dira?

Zergatik da arriskutsua ur-jauzi aldera gehiegi hurbiltzea?
4 BALIOETAN HEZTEA. Errespetatu seinaleak.

Zergatik da garrantzitsua seinale eta kartelei kasu egitea?
5 Idatzi lau gauza, hasierako komikiak

irudiko tokian egin behar ez Komikiak gustuko
direnak. dituzu?
Zer berezitasun
6 Aukeratu gauza horietako bat dituzte komikiek?
eta egin kartela debekuaren
Komikietan marrazkien bidez
berri emanez.
kontatzen dira istorioak; baina
Azaldu zer dagoen debekatuta. marrazkiez gain, testua ere ageri
Azaldu zergatik dagoen da bertan, ezta?
debekatuta. Unitate honetan zu ere komiki bat
Osatu kartela irudi batekin. egiteko gai zarela ikusiko duzu.
23
ES0000000001725 508387 Unidad 02_5096.indd 23 09/04/2015 16:00:00

1
Balioetan heztea izeneko ataltxoan, aurreko bi ariketekin, 3 Argazkiak begiratokitik egin behar dira.
hots, kartelekin zerikusia duen jarduera edo hausnargaia pro- Alde hori labainkorra delako eta labainduz gero, ur-jauzira
posatzen zaie ikasleei: kartelen ekinkizunari eta garrantziari amil zaitezkeelako.
buruz gogoeta egitea. Horretarako, eskola inguruan dituzuen
4 , 5 , 6 E. L.
kartel edo bide-seinaleei buruz mintza zaitezkete, hasteko, eta
baita horrelako kartelak zein beste tokitan egoten diren azaldu.
Amaitzeko, irakurri Egiten jakin programan aurrerago lan-
duko den gaiari buruzko galderatxoak eta azalpen laburra.
Erantzunak
1 E. L.
2 Ama argazki-kameraren bila joan delako. neba-arrebak
dira. / Xabi izeneko mutikoa erori da uretara. Labaindu
egin delako. / Haserretu egingo dela.
37
Helburuak
• Irakurgaia entonazio eta erritmo
egokiez irakurtzea.
Sardina-latako sirena
Maier andrea dendatik itzuli eta erosketak ateratzen hasi zen.
Sei urteko alabak, Jennyk, adi-adi begiratzen zion. Esnea
hozkailuan sartzen ari zenean, Jennyk esan zuen:
–Sardina-lata horren barruan zarata entzuten da.
–Bai zera! –esan zuen amak–. Sardina-latan sardinak baino ez
daude, eta denak hilda. Hala ere, zarata entzuten dela ematen
du eta zabaldu egingo dugu.
Lata-irekitzekoa hartu eta kontu handiz zabaltzen hasi zen.
Zer ote zegoen barruan? Bada, sardina buruak eta buztanak,
zer bestela? Baina, lata erdi zabalik egon zenean, zerbait jaiki eta
eseri egin zen: sirena zoragarria zen!
Jennyk, alaitasunez beterik, amari sardina-lata kendu, sirena
olio artetik atera eta, emeki-emeki, xaboiz garbitu, ilea lehortu
eta orraztu egin zuen.
Max, seme zaharrena, futbolean jolastetik etorri zenerako,
sirena Jennyren adinakoa zen, latatik ateraz geroztik hazten
gelditu ez zelako.
–Aibalaaaa! –oihu egin zuen Maxek sirenaren isatsa ikusi
zuenean. Gero, bere gelara eraman nahi izan zuen, argazkiak
egiteko, inork ez omen zion sinetsiko, bestela.
24
ES0000000001725 508387 Unidad 02_5096.indd 24 31/03/2015 16:01:45
Irakurgaiari buruzko iradozkizunak IRAKURGAIA

Hasteko, irakurri zuk zeuk ipuina ozenki, etenaldiak eta ento-
IRAKURRI BAINO LEHEN nazioa ongi-ongi markatuz. Jarri ahots-tonu desberdinak
Irakurri izenburua ozenki eta saiatu igartzen irakurgaia zeri pertsonaiek hitz egiten dutenenan. Amaitzean, esan ikasleei
buruzkoa den. Egin hari buruzko galderak ikasleei, hala nola: testua ozenki eta bata bestearen segidan irakurtzeko.
zer egingo ote zuen sirena batek sardina-lata batean? Nola Garrantzitsua da ikasleak adi egotea, beren txanda denean,
sartu ote zen lata barruan? Hitz egin guztion artean sirenei aurrekoak utzi duen tokian heltzeko irakurketari. Bestalde, ga-
buruz eta esan haiei buruz dakizuena: nolakoak diren, non bizi rrantzitsua da, halaber, irakurtzen ari diren bitartean laguntza
diren, nolako ipuinetan ageri diren… fisikorik ez erabiltzea, hots hatzarekin edo beste ezeren la-
Ondoren, aztertu irudiak eta mintzatu haiei buruz. Saiatu igar- guntzarik gabe, lerroak begiekin jarraitzea.
tzen pertsonaiak nor diren, landu pertsonaien deskribapena
eta saiatu igartzen nolako harreman duten sardina-latako sire- IRAKURRI ETA GERO
narekin. Aztertu eszenatokiak eta, ipuinarekin ote duten ze- Amaitzean, eskatu ikasleei guztion artean ipuinaren laburpena
rikusiari buruz ez ezik, hitz egin bertako elementuei buruz ere. ahoz egiteko. Lagungarria izango zaie hori gero, ipuina lantze-
ko ariketetan, laburpena idaztea proposatuko baitzaie.
38
2
Baina Maier andrea sutan jarri zen. Sirena esku artetik Gaitasunak
kendu, erratzen lekuan sartu eta umeak bakoitza bere gelara lata-irekitzeko: latak
irekitzeko erabiltzen Gizarterako eta herritartasunerako
bidali zituen. Gero, Maier jauna lanetik etorri zenean, gertatu
zenaren berri eman zion.
den tresna. gaitasuna. Sirenaren aitzakitan,
Maier jaunak kontu handiz ireki zuen erratzen armairua eta emeki: leunki, geldiro. norbanako ezezagun eta bitxi batekin
han aurkitu zuen sirena, xurgagailuaren eta erratzaren artean. geza: gatzik gabea. topo egiteak nahiz bizitzeak eragin
Ordurako, benetako emakumearen neurrira helduta zegoen. doministiku: usin, ditzakeen jarrerak aztertzen dira
–Benetako sirena da, ez dago zalantzarik –esan zuen. hoztean egiten den
«atxis» hotsa.
Gudrun Pausewang idazlearen ipuin
Gaua bainuontzian pasatu zuen sirenak, plisti-plastaka eta,
biharamunean, Maier jaunak lanean baimena eskatu zuen,
honetan. Aztertu familiako kide guztiek
itsasora eramateko. Kostaldera heltzeko ia egun osoko bidaia sirenarekiko hartu duten jarrera eta
egin behar zutenez, goizean goiz atera ziren autoan. Baina, erabaki guztion artean zein den
eguerdirako, guztion sorpresarako, Maier jauna etxean zen zuzenena. Proposatu ikasleei
berriro, sirenarik gabe, ordea. Konstantza aintziraren ondoan horrelako egoera batean zer egingo
txiza egiteko gelditu omen zen, eta sirenak autotik irten eta
luketen azaltzea, hots, bat-batean
uretara salto egin omen zuen.
–Konstantza aintzira benetan epela da –esan zuen Maier etxean sirena batekin bizi izan beharko
jaunak pentsakor–. Baina ondo egingo ote dio ur gezak? balute zer egingo luketen edo zein
Hurrengo udan, Konstantza aintziran igaro zituzten oporrak konponbide bilatuko luketen
maiertarrek. Baina sirena ez zen agertu. Behin bakarrik, adieraztea.
aintziraren ertzean zeudela, doministiku-hotsa entzun zuten eta,
gero, uretan plisti-plasta ari zen zerbait. Jennyk olatuen artean
arrain handi baten isatsa ikusi zuela esan zuen. Baina arrainek
ez dute doministikurik egiten eta doministiku egiten dutenek ez
dute arrain-isatsik. Sirenek izan ezik.
Sirena izango zen, beraz. Nor, bestela?
Gudrun PausewanG (moldatua)
25
ES0000000001725 508387 Unidad 02_5096.indd 25 31/03/2015 16:01:46
Amaitzeko, galdetu ikasleei ipuina gustatu zaien al ez, zer OHARRAK

HIZTEGIA
Irakurgaiaren alboan, laukitxo batean bildurik, irakurgaian go-
rriz nabarmendutako zenbait hitz ageri dira. Ikasleentzat hain
ezagunak izan ez zitezkeelakoan bildu ditugu hor. Irakurri hi-
tzak eta haien definizioak, eta eskatu ikasleei horien esanahia
beren hitzez azaltzen saiatzeko edota haiekin beste esaldi ba-
tzuk egiteko. Horrez gain, galdetu ipuinean ulertu ez duten
beste hitzik edo esapiderik ote dagoen eta saiatu haien esa-
nahia guztion artean edota hiztegiaren laguntzaz argitzen.
39
Irakurgaia lantzen
Helburuak 1 Erantzun galderei koadernoan.

Non agertu zen ipuineko sirena?
Zergatik jakin zuten bertan zegoela?
• Gertakariak identifikatzea.
Nolakoa zen sirena aurkitu zutenean,
• Pertsonaia nagusia deskribatzea. handia ala txikia? Eta gau partean?
• Pertsonaiak eta haien ekintzak Non igaro zuen gaua sirenak?
identifikatzea. Non bizi da orain sirena?

Nola heldu zen hara?
• Ipuinaren amaiera identifikatzea.
• Ipuinaren laburpena idatziz egitea. 2 Aztertu alboko irudia eta deskribatu ipuineko sirena.
• Ipuinarentzako beste amaiera bat Nolakoa du ilea?
asmatzea. Nolakoa da haren aurpegia?

Eta gorputza?
lantzea. 3 Esan ipuineko zein pertsonaiak egin zuen gauza bakoitza.
Sardina-lata ireki zuen.
Sirena olio artetik atera zuen eta, garbitu ondoren, ilea lehortu zion
eta orraztu egin zuen.
Sirena erratzen lekuan sartu zuen.
Sirenari argazkiak atera nahi izan zizkion.
Sirena autoan sartu zuen, itsasora eramateko.
4 Adierazi nola amaitu den ipuina.

 Maiertarrak Konstantza aintzirara joan ziren udan oporretan eta, Jennyri sirena
ikustea iruditu zitzaion arren, ez zuten haren berririk izan.
 Maiertarrak udan Konstantza aintziran egon ziren oporretan eta egun batean sirena
doministikuka ari zela entzun zuten eta guztiek igerian ikusi zuten uretan.
5 Kontatu labur-labur eta zeure hitzekin sardina-latako sirenaren ipuina. Hasi honela:
Behin batean, maiertarrek sirena bat aurkitu zuten

sardina-lata baten barruan.
26
ES0000000001725 508387 Unidad 02_5096.indd 26 09/04/2015 16:00:01

Bigarren ariketan, sirena deskribatzea proposatzen zaie 1 Sardina-lata batean agertu zen sirena.
ikasleei. Deskribapena gidatua izanik ere, ekarri gogora per- Lata barrutik zetorren zarata bat entzun zutelako.
tsonaien deskribapenari buruz aldez aurretik dakitena eta Aurkitu zutenean, sardina bezain txikia zen sirena. Gau
azaldu ahalik eta hitz zehatzenak erabiltzen saiatu behar du- parterako, aldiz, emakumearen neurrira helduta zegoen.
tela. Bainuontzian sartuta, uretan plisti-plastaka.
Bestalde, Hitzen habian ataleko ariketak direla-eta, proposatu Konstantza aintziran bizi da.
ikasleei zazpigarreneko irudietan ageri den mutikoa zer ekint- Aitak itsasora eraman nahi zuen, baina lakuan txiza egi-
za egiten ari den azaltzea (aharrausika egin eta nagiak atera). tera gelditu zenean, sirenak autotik ihes egin eta uretara
Proposatu, halaber, zortzigarren ariketako esapidearekin bes- salto egin zuen.
te esaldi batzuk egitea eta bederatzigarren ariketako zenbait 2 E. L. Adibidez: Sirenak ile luze-luzea eta horaila du eta apain-
hitzekin esaldiak idaztea. garri bat darama buruan. Aurpegi alaia du: sudur txikia,
ezpain gorriak eta begi urdinak. Goitik emakume-gorputza du
baina, gerritik behera, arraina dirudi, itsas, ezkata eta guzti.
40
2

6 Aukeratu eta idatzi beste amaiera bat ipuinerako. Ikasten eta pentsatzen ikasteko
Hurrengo udan Konstantza aintziran igaro zituzten oporrak maiertarrek. gaitasuna. Laburpenak eginez,
Behin bakarrik, aintziraren ertzean zeudela, doministiku-hotsa entzun zuten eta, ikasteko tresna erabilgarria baliatzen
gero, uretan plisti-plasta ari zen zerbait. Bat-batean arrain handi baten isatsa ikusi hasten dira ikasleak.
zuten. Hantxe zen sardina-latan aurkitu zuten sirena! Maiertarren poza hura ikustean!
Jenny deiadarka hasi zitzaion… Ekimenerako eta ekintzaile-sena
Zer gertatu zen gero? garatzeko gaitasuna. Jarduerari
 Sirenak maiertarrak ikusi zituen eta haiengana hurbildu zen. Konstantza aintziraren beren kabuz heldu eta nork bere
hondoan zeukan etxea erakutsi zien. trebetasunak eta estrategiak erabiliz
 Sirenak haien falta nabari zuela esan zien eta haiekin etxera itzuli zen oporrak amaitzean. egin lan beharko dute ikasleek,
ekiteko gaitasuna areagotzen dutelarik
HITZEN HABIA horrela.
Zientziarako gaitasuna. Zazpigarren
7 Azaldu. Hauetatik zein ari da doministiku egiten?
ariketarekin, gizakiaren bizitzako
A B C funtzio arrunt batzuk izendatzen
ikasteko modua ematen zaie ikasleei.
8 Adierazi zein den nabarmendutako esapidearen esanahia.
Maier andrea sutan jarri zen.
 Maier andrea gorri-gorri jarri zen, lotsaren lotsaz.

 Maier andrea haserre bizian jarri zen.
9 Berridatzi esaldiak eta jarri nabarmendutako hitzen ordez esanahi bera dutenak.
Sardina-lataren barruan zarata entzuten zen.

Arratsalderako, sirena Jenny adinakoa zen.
buztana hotsa
Biharamunean, kostalderantz eraman zuen sirena
txonbo egin
Maier jaunak.
bezain handia Sirenak uretara salto egin zuen.
hurrengo egunean Maiertarrek sirenaren isatsa ikusi zuten uretan.
27
ES0000000001725 508387 Unidad 02_5096.indd 27 09/04/2015 16:00:04
3 Sardina-lata ireki zuen: amak. / Sirena olio artetik atera 9 Sardina-lataren barruan hotsa entzuten zen.
zuen: alabak (Jennyk). / Sirena erratzen lekuan sartu Arratsalderako, sirena Jeeny bezain handia zen.
zuen: amak. / Sirenari argazkiak atera nahi zizkion: se- Hurrengo egunean, kostalderantz eraman zuen sirena…
meak (Maxek). / Sirena autoan sartu zuen, itsasora era- Sirenak uretara txonbo egin zuen.
mateko: aitak. Maiertarrek sirenaren buztana ikusi zuten uretan.
4 Maieratarrak Konstantza aintzirara joan ziren udan oporre-
tan eta, Jennyri sirena ikustea iruditu zitzaion arren, ez zu-
ten haren berririk izan.
5 Hasiera emanda dutelarik, gertakari garrantzitsuenak soi-
lik aipatzen datza.
6 E. L.
7 C irudia markatu behar dute ikasleek.
8 Maier andrea haserre bizian jarri zen.
41
Hizkuntzaren erabilera. IZENAK
Helburuak
• Izen bereziak eta izen arruntak
bereiztea eta haien ezaugarrien
jakitun izatea.
• Izen bereziak hasieran letra larria
dutela idaztea eta arruntak, berriz,
hasieran letra xehea dutela idaztea.
1 Aztertu mapa eta kopiatu koadernoan

letra larriz hasten diren izenak. Izenak
2 Lotu izen bereziak eta izen arruntak. Pertsonen, animalien, lekuen

eta gauzen izen bereziak letra
IZEN BEREZIAK IZEN ARRUNTAK larriz hasten dira. Adibidez:
Sakoneta uhartea Naroa, Pintto, Donostia,
Oihanbeltz muinoa Oihanbeltz…
Karramarro aintzira Izen arruntak, aldiz, letra

xehez hasten dira. Adibidez:
Maskor basoa
neska, hiria, basoa…
Iruzurmendi badia
3 Bilatu pertsonen, animalien eta lekuen izenak testuan, eta idatzi koadernoan.
Hankoker pirataren ibilerak

Hankoker pirata Karibe itsasoko pirata zitalena da. Etsai asko
ditu eta lagun bakarra: Hitzontzi loroa. Dortoka uharteari eraso egin
zionetik, Hankoker harrapatu nahian dabil Bekozko komandantea,
baina Intxaurroskol itsasontzi azkarrean ihes egiten du piratak beti.
Zitalkeriak egiteaz aspertzen denean, Bizargorri piratarekin
elkartzen da Balea Itsuaren tabernan, karta-jokoan ibiltzeko eta
elkarri abenturak kontatzeko.
Pertsona- eta animalia-izenak:

Leku-izenak:
28
ES0000000001725 508387 Unidad 02_5096.indd 28 31/03/2015 16:01:51
Iradokizun didaktikoak kopiatzeko eskatzen zaie ikasleei. Ohartarazi, kasu bakoitzean

mapako tokiren bati dagozkion izenak direla: muino bati, aintzi-
Unitate honetan, gramatika-programan izen bereziak eta ra bati, baso bati, badia bati eta uharte bati, hain zuzen ere, eta
arruntak izango ditugu langai. Izenak mota batekoak edo bes- horiek letra larriz hasten direla.
tekoak izateak eragina du ortografian eta, beraz, ikasleek izen
Hizkuntzaren erabilera edo gramatika lantzeko programa ho-
bereziak letra larriz idazten dituztela ziurtatu beharra dago.
netan, ariketetan lantzen den kontzeptu gramatikalaren azal-
Gainera, izen arruntetan singularra, plurala eta mugagabea pen xumea ageri da laukitxo batean bilduta. Informazio hori
noiz eta nolako kasu-markekin erabili behar diren berrikusteko ariketak egin aurretik (laguntza gisa) edo ariketak egin ostean
aukera ere izango dute ikasleek. Seguruenik inolako eragoz- (ondorio gisa) irakur daiteke.
penik gabe egingo dute hori, baina arreta piska bat jarri beha-
rra dago, arazorik ote duten ikusteko eta, behar izanez gero, Erantzunak
zuzentzeko.
1 Iruzurmendi, Sakoneta, Oihanbeltz, Karramarro, Maskor.
Lehen ariketan bertan ikusten da arestian aipatutakoa. Bertan, 2 Sakoneta aintzira / Oihanbeltz basoa / Karramarro badia
altxorraren mapa aztertzeko eta letra larriz idazten diren izenak
/ Maskor uhartea / Iruzurmendi muinoa.
42
2
4 Kopiatu esaldiak koadernoan, irudien ordez izenak idatziz. OHARRAK

Kutxan eta daude.
itsasoan aurkitu genuen, baten barruan.
Hondartzan aurkitutako erabili ditut hau egiteko.
Zenbat daude itsasoan?
5 Aukeratu eta osatu esaldiak koadernoan.

Gure herriko hondartzak du izena.
a) Atxarte b) atxarte
Azokan dozena erdi erosi genituen.
a) porruak b) porru
Zenbat itzuli zizkizun saltzaileak?
a) txanpona b) txanpon
Itzuli zizkidan diru-zorroan gorde nituen.
a) txanponak b) txanpon
Nire osaba Iturribide bizi da.
a) Kalean b) kalean
6 Berridatzi testua koadernoan hitz hauekin.
zamaontzi herrialdeak Ubera abentura

Ea hondartza Martxelo paraje
Aitonaren gaztetako kontuak

Aitona itsasoan ibili zen gaztetan,
batean. Leku asko ezagutu zituen:
urruneko , paregabeak, baita
zenbait misteriotsu ere. Mila
bizi omen zituen izeneko zamaontzian
eta herrira bisitan joaten naizenean
kontatzen dizkit niri.
29
ES0000000001725 508387 Unidad 02_5096.indd 29 31/03/2015 16:01:52
3 Pertsona- eta animalia-izenak: Hankoker, Hitzontzi, Bekozko, 6 Aitona Martxelo itasoan ibili zen gaztetan, zamaontzi ba-
Bizargorri. tean. Leku asko ezagutu zituen: urruneko herrialdeak,
Leku-izenak: Karibe, Dortoka, Intxaurroskol, Balea Itsua hondartza paregabeak, baita zenbait paraje misteriotsu
4 Kutxan bitxiak eta txanponak daude. ere. Mila abentura bizi omen zituen Ubera izeneko za-
Mapa itsasoan aurkitu genuen, botila baten barruan. maontzian eta Ea herrira bisitan joaten naizean kontatzen
Hondartzan aurkitutako maskorrak erabili ditut lepoko dizkit niri.
hau egiteko.
Zenbat arrain daude itasoan?
5 Gure herriko hondartzak Atxarte du izena.
Azokan dozena erdi porru erosi genituen.
Zenbat txanpon itzuli zizkizun saltzaileak?
Itzuli zizkidan txanponak diru-zorroan gorde nituen.
Nire osaba Iturribide kalean bizi da.
43
Ortografia. S, X, z
Helburuak 1 Irakurri testua ozenki. Gero, bilatu s, x eta z duten hitzak, beheko zerrendak osatzeko.
• S, z eta x txistukariak bereiztea eta Mundu zabaleko itsasoak

haien erabilera lantzea. Zenbat itsaso daude mundu zabalean? Auskalo! Asko dira
• S, z eta x txistukarien ahoskera itsaso eta ozeano ezagunak. Lurrari espaziotik argazkia eginez
zuzena lantzea. gero, ura ikusten da bereziki. Horregatik deitzen diote Lurrari
planeta urdina. Itsasgizon zahar batek esan dit bizitza osoa
behar dela ur-zabalera izugarri hori zeharkatzeko.
Ez dakit zer besterik kontatu itsasoei buruz. Xehetasun
gehiago jakiteko, bilatu informazioa hiztegi, liburu eta
liburuxketan.
S duten hitzak: Z duten hitzak: X duten hitzak:
2 Irakurri hiztegiko definizio hauek eta bete beheko esaldiak hitz egokiekin.
asti: denbora librea. hesi: zerbait inguratze

hasi: ekin, martxan jarri. n
azti: botere magikoak duen horma.
hazi: handiago bihurtu.
dituen pertsona. hezi: otzan bihurtu.
Zure anaia txikia asko da. Zu bezain altua da ia-ia!

Lorategiak bat du inguruan, inor barrura sar ez dadin.
Utzi alferrarena egiteari eta lanean!
Etxe hartan etorkizuna igartzen duen bat bizi da.
Afrikan bizi zela, lehoikume bat aurkitu zuen. egin zuen eta etxean dauka.
Mesedez, har ezazu apur bat niri ipuin bat kontatzeko.
3 Berridatzi esaldiak, emandako hitz-bikoteetatik zuzena aukeratuz.

Pirata gaiztoak/gaistoak zurezko/surezko hanka dauka.
Saguak/Xaguak dantzan dabiltza sukaldean/zukaldean.
Izo/Ixo! Isilik/Ixilik egon zaitezte denok!
Haurtxoa zehazkan/sehaskan dago gozo-gozo/goso-goso.
Gizonak solomo/zolomo zerra/xerra bat jan zuen.
Plazan/Plasan sei/zei edo zaspi/zazpi adiskide/adizkide daude.
30
ES0000000001725 508387 Unidad 02_5096.indd 30 31/03/2015 16:01:54

Lehen ariketako testua irakurtzen ari direla (eta baita orrialde 1 S duten hitzak: itsaso, auskalo, asko, espaziotik, ikusten,
honetako gainerako esaldiak ere), eskatu ikasleei ahalegin be- itsasgizon, esan, osoa, besterik. / Z duten hitzak: zenbat,
rezia egiteko s, z eta x txistukariak (eta bide batez, bertan zabalean, ozeano, ezagunak, espaziotik, argazkia, eginez,
ageri diren ts, tz eta tx txistukariak ere) ongi ahoskatzeko eta bereziki, itsasgizon, zahar, bizitza, ur-zabalera, izugarri,
elkarrengandik bereizteko. Oso garrantzitsua da hori zenbait zeharkatzeko, ez, zer, buruz, informazioa, hiztegi. / X du-
kasutan, bigarren ariketako hitzetan, adibidez, letra bat gora- ten hitzak: xehetasun, liburuxketan.
behera desberdintzen baitira, eta ongi ahoskatu ezean, ez 2 Hazi / hesi / hasi / azti / hezi / asti.
baitira ongi bereizten. Gainera, s, z eta x letrak ahoskatu aha-
3 Pirata gaiztoak zurezko hanka dauka. / Saguak dantzan
la bereiztea oso lagungarria izan daiteke idazteko orduan zu-
dabiltza sukaldean. / Ixo! Isilik egon zaitezte denok! /
zen erabiltzen ikasteko ere.
Haurtxoa sehaskan dago gozo-gozo. / Gizonak solomo
xerra bat jan zuen. / Plazan sei edo zazpi adiskide daude.
44
Harremanetan. USTEAK ADIERAZTEA 2
1 Entzun Itsasoko ura testua eta aukeratu erantzun zuzenak. Helburuak

Nolakoa da itsasoko ura? • Testua entzutea eta ulertzea.
a) Gozoa. b) Gazia. c) Geza.
• Usteak adieraztea.
Eta nolakoa da ibaietako ura?
a) Gozoa. b) Gazia. c) Geza.
Zergatik da itsasoko ura horrelakoa?
Gaitasunak
a) Arrainengatik. b) Gatzagatik. c) Uragatik. Zientziarako gaitasuna. Gaiarekin
Nondik dator gatza? berarekin loturik, ikasleek itsasoko
a) Arrainen txizatik. b) Lurretik eta mineraletatik. c) Hondartzatik. urari buruz zerbait ikasteko eta beren
teoriak sortzeko aukera izango dute
2 Adierazi. Zein iruditan ari dira zipriztintzen? entzungaian eta orrialde honetan.
A Hitzez, hitzik gabe eta era
B
gaitasuna. Teorien berri eman eta,
informazioa bilatu ostean, azaltzea
ere eskatzen zaie ikasleei.
Zertan ari dira beste irudian?

Nik uste dut…
3 Erantzun.
Nire ustez…
Zergatik uste du Ainhoak itsasoko ura gazia dela?
Zergatik dio amak itsasoko ura gazia dela?
Zure ustez, nor dabil zuzen? Zergatik?
4 Asmatu erantzunak eta azaldu zer uste duzun.

Zergatik da urdina itsasoko ura?
Nola sortzen dira itsasoko uhinak?
Zergatik ez dira hondoratzen itsasontziak
itsasoan dabiltzanean?
5 IKT. Bilatu galdera horien benetako erantzunak

Interneten, idatzi orri batean eta azaldu ikaskideei.
aturarekiko
N na
adime 31
ES0000000001725 508387 Unidad 02_5096.indd 31 31/03/2015 16:01:56
Iradokizun didaktikoak 3 Itsasoko arrainek bertan txiza egiten dutelako. / Ibaiek lu-
rreko eta mineraletako gatza itsasora eramaten dutelako. /
Entzundakoaren ulermena lantzeko, entzun testuaren graba- E. L.
zioa behar duzuen guztietan eta, ondoren, ekin horrekin lotu-
4 E. L.
riko ariketak egiteari.
5 E. L.
Laugarren ariketa dela-eta, animatu ikasleak alboko pertso-
naien bunbuiloetan ageri direnak bezalako esapideak erabil-
tzera, beren usteen berri emateko.
Erantzunak
1 Gazia. / Geza. / Gatzagatik. / Lurretik eta mineraletatik.
2 A irudian. Beste irudian urpean murgilduta dabil norbait,
urpekaritza egiten.
45
egiten jakin Komikia
Helburuak 1 Irakurri komikiaren elementuak. Ondoren, aztertu komikia eta idatzi atal bakoitzean
zenbakia.
• Komikiak irakurtzea eta haien
1. Bunbuiloa: pertsonaiek esaten dutena biltzen duen gunea.
baliabideak aztertzea. 2. Bineta: marrazkiak eta testua biltzen duen laukia.
• Bunbuilo motak bereiztea eta 3. Onomatopeiak: soinuak edo hotsak adierazten dituzten hitzak.
zertarako diren jakitea. 4. Laukia: azalpenak biltzen dituen gunea.
• Komikiak osatzea eta sortzea. Mendizale bat mendian zebilen. Baina…
Zailtasunen Hemen beteko

Putza!
aurreikuspena dut kantinplora.
• Programa honetan komikia landuko

denez, ikasleekin komikiei buruz
mintzatzea komeni da, bai eta
ikasgelara zenbait komiki ekartzea
ere, ikasleek irakur ditzaten eta POL-
POL
orrialdeotan azaltzen dena horietan
bila eta egiazta dezaten.
Idatzi koadernoan zer gertatu den komikian.
2 Pentsatu eta adierazi. Zein bunbuilo erabiltzen da gauza bakoitza adierazteko?

a) Esandakoa. b) Pentsamenduak. c) Onomatopeiak.
1 2 3
3 Kopiatu mezu hauek, bakoitza dagokien bunbuilo motan.
Arranopola! Non ezkutatu ote da?

BURRUNBA! 2+2=4
Zer ordu da? Ba al zatoz nirekin?
Egia baleki… KRIS-KRAS!
32
ES0000000001725 508387 Unidad 02_5096.indd 32 31/03/2015 16:01:59
Iradokizun didaktikoak mentuak. Lehenik, irakurri ozenki komikia osatzen duten ele-
mentuen definizioak eta erreparatu zenbakiei. Ondoren,
Programa honetan komikiak landuko dituztenez, lehenik eta
aztertu bineta biak arretaz eta bilatu bertan elementu horiek.
behin mintzatu ikasleekin komikiei buruz. Galdetu komikiak
Azkenik, kokatu zenbaki egokiak laukietan eta kontatu zer
irakurtzeko ohiturarik ba ote duten, zer komiki dituzten go-
agertzen den bineta horietan.
gokoen eta eskatu horiei buruz zerbait kontatzeko. Azaldu ko-
mikiak ongi ezagutzen ez dituztenei, komikiak irudien bidez Bigarren ariketa komikietan ageri diren bunbuilo motak eta
kontaturiko istorioak direla. Irudiak bineta izeneko laukietan haien esanahia lotzeko da. Egindakoan, bilatu horrelako
azaltzen dira eta, horiez gain, testua ere ageri da, bunbuiloe- bunbuiloak ikasgelara ekarritako komikietan eta eman adibi-
tan sarturik. Bunbuiloaren itxurak adierazten du zer adierazten deak.
duen pertsonaiak: hitzak (bunbuilo biribilak), hotsak (puntak Jarraian, osatu hasieran emandako komikia, testua toki ego-
edo ertzak dituzten bunbulioak) edo pentsamenduak (hodei kian idatziz.
itxurako bunbuiloak). Amaitzeko, irakurri pasadizoa eta marraztu komiki bat bertan
Lehen ariketan, bi binetaz osaturiko komiki baten hasiera age- oinarrituta, azken ariketan emandako jarraibideak kontuan
ri da, eta haren gainean ikasleek bertan kokatu beharreko ele- harturik.
46
Testu-tipologia 2
4 Osatu komikia esaldi eta hitz hauekin. Gaitasunak

Iturriko iratxoa naiz.
Baina, zer? URA eskatu dizut! Ura nahi dut! Eskatu nahi duzuna. PLOP! Ikasten eta pentsatzen ikasteko
gaitasuna. Kontakizun baten ideia
Zertarako nahi ote ditu Barkatu ez dizut ongi entzun. edo gertakari nagusiak bereizi eta
belarritzar horiek! laburpena egitean, ikasten ikasteko
gaitasuna garatzen ari dira ikasleak.
Arterako gaitasuna. Komikia egiteak
arterako gaitasuna areagotzen
laguntzen die ikasleei.
5 Irakurri pasadizoa eta azaldu labur-labur. Zer gertatu da?
Help! Help!
Jonasi Londresko lehengusua etorri zaio bisitan eta gaur igerilekura joan dira
biak lagun batekin.
Igerilekuan abiada hartu eta uretara txonbo egin du Jonasen lehengusuak:
TXAPLA!
Halako batean, itolarrian zegoela garrasika hasi da gaixoa:
–Help! Help!
–Zer da help? –galdetu dio lagunak Jonasi.
–Horrek ingelesez «lagundu!» esan nahi du.
Eta lagunak:
–Hobe zuen bere gurasoek ingelesa irakatsi ordez igerian irakatsi baliote.
6 Egin komiki bat goiko ariketan oinarrituta, txonbo egiten duenean hasita.
A. MARRAZTU Komikiak lau bineta izango ditu; beraz, marraztu irudiak.

n
B. IDATZI Idatzi laukiak, behar diren binetetan. Adime la
a
C. OSATU Idatzi bunbuiloak eta onomatopeiak. espazi
33
ES0000000001725 508387 Unidad 02_5096.indd 33 31/03/2015 16:02:01
Erantzunak 5 E. L.
1 Zenbakiak ezkerretik eta lehen binetatik hasita: 2, 1, 4, 3. 6 E. L.
2 Esandakoa: 3 / Pentsamenduak: 1 / Onomatpoeiak, 2.

3 Arranopla, Zer ordu da?, Ba al aztoz nirekin?: esandakoa
adierazteko bunbuiloan.
Burrunba!, Kris-kras: onomatopeiak azaltzeko bunbuiloan.
Egia baleki…, Non ezkutatu ote da? 2 + 2 = 4: pentsa-
mendua azaltzeko bunbuiloan.
4 Lehen bineta. Iratxoak: Iturriko iratxoa naiz. Eskatu nahi
duzuna. / Neskak: ura nahi dut.
Bigarren bineta. PLOP!
Hirugarren bineta. Neskak esan: Baina, zer? URA eskatu
dizut! / Iratxoak esan: barkatu ez dizut ongi entzun. / Nes-
kak pentsatu: Zertarako nahi ote ditu belarritzar horiek!
47
Lexikoa. HITZ MOTAK
Helburuak 1 Adierazi zein zenbaki dagokion irudi bakoitzari.

• Hitz elkartuak eta hitz eratorriak
1. itsasargia
bereiztea.
2. hondartza
• Hitz elkartuetako osagaiak 3. eguzkitakoa
bereiztea.
4. surflaria
5. surf-ohola
6. itsasontzia
2 Sailkatu lehen ariketako hitzak.

HITZ moTak
BI HITZ ELKARTUZ OSATUAK
itsasargia Bi hitz elkartuz osatutako hitzak
hitz elkartuak dira. Adibidez:
itsaso + argia = itsasargia
ATZIZKIA ERANTSIZ
OSATUAK Hitz bati atzizkia eranstean, hitz
hondartza eratorria sortzen dugu. Adibidez:
hondar + -tza = hondartza
euri + -tako = euritako
Itsasoan ibiltzen den garraiobidea:

Surfa egiteko erabiltzen den ohol berezia:
Hondar asko duen lekua, itsasbazterrean dagoena:
Eguzkitik babesteko aterki modukoa:
Surfa egiten duen pertsona:
Itsasontziei argia egiten dien dorre luzea:
4 Azpimarratu esaldi honetako hitz elkartuak eta bereizi hitzak.
Ehunzango buruhandia basetxe teilagorri horretan sartu da.

ehun + zango
34
ES0000000001725 508387 Unidad 02_5096.indd 34 31/03/2015 16:02:02

Hasierako unitatean, hitzek atal bakarra edo atal bat baino ge- 1 Zenbakiak goitik eta ezkerretik hasita: 4, 6, 1, 2, 5, 3.
hiago izan ahal dituztela ikasi zuten ikasleek. Oraingo honetan 2 Bi hitz elkartuz osatuak: itsasargia, surf-ohola, itsasontzia.
atal baino gehiago duten hitzak elkartuak (bi hitz elkartuz osa- Atzizkia erantsiz osatuak: hondartza, eguzkitakoa, surflaria.
tuak) edo eratorriak ( atzizkiren bat dutenak) izan daitezkeela
3 Itsasoan ibiltzen den garraiobidea: itsasontzia. / Surfa egi-
ikusiko dute eta hitz mota bakoitzaren ezaugarriak aztertuko
teko ohol bereizia: surf-ohola. / Hondar asko dagoen le-
dituzte era xumean. Horretarako, laukitxoan ageri den azalpe-
kuan, itsasbazterrean dagoena: hondartza. / Eguzkitik ba-
na irakurri besterik ez dute.
besteko aterki modukoa: eguzkitakoa. / Surfa egiten duen
Ariketa guztietan azaltzen diren hitzak direla-eta, ziurtatu ikas- pertsona: surflaria. / Itsasontziei argia egiten dien dorre lu-
le guztiek haien esanahia ulertzen dutela, zer esan nahi duten zea: itsatsargia.
azalduz edo esaldietan erabiltzeko eskatuz. Argitu guztion ar- 4 Ehunzango: ehun + zango / buruhandia: buru + handi /
tean edo hiztegiaren laguntzaz ezagutzen ez dituzten hitzen basetexe: baso + etxe / teilagorri: teila + gorri.
esanahia.
48
Helburuak
Ilargia itsasoan • Literatura-testuak aztertzea eta
Itsasoan zebilen ilargia «Eta arrantzalea? Bizi al da?»
lantzea.
plisti-plasta igerian. hori da jendearen galdera. • Olerkia irakurtzea eta errimatzen
Jolas eta jolas, fresko-fresko, Bai, ilargiaren erdi-erdian, duten hitzak bilatzea.
uhinen gainean eta uraren azpian ontziarekin kohete bat egiten ari da
gauaren erdian. eta laster etorriko da Lurrera.
• Errimatzen duten hitzak edo hitz
Eta arrantzale batek bere ontzitik Joxantonio ormazabal
hoskideak bereiztea.
sarea bota zion ilargiari.
«Begira, ilargia harrapatu dut»,
• Olerkitxoa errimatzen duten
esango zion herri guztiari.
hitzekin osatzea.
Baina ilargia izarren ondora joan zen
ontzia eta arrantzalea berarekin eramanez.
Eta gehiago ez da ilargia lurrera etorri.
esaten dutenez.
1 Irakurri olerkia eta bilatu errimatzen duten hitzak.
2 Idatzi olerkian kontatzen den istorioa ipuin tankeran eta erantzun.

Idatzi duzun ipuinak errima al du, olerkiak bezala?
3 Aukeratu. Zein hitzek errimatzen dute emandakoarekin?

 guztia  pena  potoloa  ederra
nautena
 dena  poza  gizena  itsusia
4 Osatu olerkitxo hau koadernoan, goiko ariketan aukeratu dituzun hitzekin.
Hareazko panpina
Hara hemen ni, panpina beltzarana,
hondartzan haurrek
hondarrez egin nautena.
Baina itsasoko olatuek
hautsiko naute .
Akabo laster nire burua
eta nire tripa !
Bizi nahi eta ezin bizi
horixe de nire !
35
ES0000000001725 508387 Unidad 02_5096.indd 35 09/04/2015 16:00:06

Literaturaz gozatzen izeneko programa honetan ikasleek hain 1 Errimatzen duten hitzak: igerian, azpian, erdian / ilargiari,
sarri ikusten ez dituzten testuak biltzen dira: olerkiak, ber- guztiari / eramanez, dutenez / galdera, lurrera.
tsoak, igarkizunak, hitz-jokoak… Programaren helburua litera- 2 Dena, pena, gizena.
tura-testu mota hauez gozatzeko aukera ematea da, eta ha-
3 Hona hemen ni, panpina beltzarana
laber, haietan erabiltzen diren baliabide estilistikoak
poliki-poliki ezagutaraztea. Baliatu, beraz, hemen aurkeztu- hondartzan haurrek
tako testuak helburu horretarako. hondarrez egin nautena.
Irakurri ozenki hasierako olerkia, entonazioa ongi markatuz. Esan Baina itsasoko olatuek
ikasleei isilpean irakurtzeko eta bertan errimatzen duten hitzak hautsiko naute dena.
markatzeko. Gero, eskatu olerkian esaten dena ipuin gisan idazteko. Akabo laster nire burua
Laugarren ariketa olerkitxoa osatutakoan, esan ikasleren bati eta nire tripa gizena!
irakurtzeko, zeuk lehen olerkiaren egin duzun moduan, ento- Bizi nahi eta ezin bizi.
nazio egokia ematen saiatuz. horixe da nire pena!
49
AMAIERAKO JARDUERAK
Helburuak
berrikustea eta finkatzea. Txipiroi erraldoia
Antzina-antzinatik ezagutzen dira itsasoan bizi ziren
• Testua irakurtzea eta
munstro beldurgarriei buruzko kondairak. Kondaira
irakurritakoaren ulemermena horietako baten arabera, bazen izaki ikaragarri bat bere
lantzea. garro handiekin ontziak eta marinelak itsas hondora
• Izen bereziak eta izen arruntak eramaten zituena. Kraken zuen izena.
Hasieran, munstro hura marinelen irudimenak sortua
bereiztea.
zela uste bazen ere, kondairaren atzean benetako animalia
• S, z, x txistukariak idazterakoan ezkutatzen zela konturatu ziren gero. Izan ere, itsasoaren
zuzen erabiltzea. alde sakonenean bizi den txipiroi erraldoia zen animalia
hura. Txipiroi erraldoia handi-handia da, ia zenbait balea
• Entzungaia entzun eta
mota bezain luzea eta astuna, baina ez omen da
entzundakoaren ulermena lantzea. arriskutsua eta ez omen ditu itsasontziak garroez
• Komikien ezaugarriak berrikustea harrapatzen, itsas hondora eramateko. Dena den, egia
eta komikia egitea. esan, ez dakigu gauza gehiegirik haren bizimoduari
buruz, ezkutuan bizi baita.
• Askotariko adimenak trebatzea,
zenbait jardueren bidez. Zer kontatzen zuten antzina txipiroi erraldoiei buruz?
Benetan arriskutsuak al dira?
Non bizi dira txipiroi erraldoiak?
Nola deitzen zioten antzina txipiroi erraldoiari?
2 Lotu izenak eta idatzi esaldiak. Gero, 3 Kopiatu testua, eta idatzi s, x, edo z
sailkatu izenak. hutsuneetan.
Izaro hiria
Kai o! abier dut i ena eta
Gasteiz katua arrantzalea nai . Arrainak harrapatzen
Kantauri neska ditut itsa oan eta a okara eramaten
Mitxintxo itsasoa ditut, altzeko.
Ero i eta baietz
a ko gu tatu!
IZEN BEREZIAK
Edo ein
IZEN ARRU
NTAK eratara
pre tatuta ere,
arraina beti dago
go o!
36
ES0000000001725 508387 Unidad 02_5096.indd 36 31/03/2015 16:02:06
Iradokizun didaktikoak 2 Izaro neska / Gasteiz hiria / Kantauri itsasoa/ Mitxintxo ka-
tua.
Ariketa hauen bitartez, ikasleek ikastunitatean zehar landuriko
Izen bereziak: Izaro, Gasteiz, Kantauri, Mitxintxo.
edukiak berrikusten dira eta, zenbateraino ulertu edo barneratu
Izen arruntak: hiria, katua, neska, itsasoa.
dituzten ikusi ahal izateko, ariketak beren kabuz eta bakarka egi-
Gainerakoan, erantzuna askea da.
tea komeni da. Azken bi ariketak, Askotariko adimenei dagozkie-
nak, izan ezik; horiek taldean eta ahoz egiteko dira. 3 Kaixo! Xabier dut izena eta arrantzalea naiz. Arrainak ha-
rrapatzen ditut itsasoan eta azokara eramaten ditut salt-
Bukatutakoan, zuzendu ariketak guztion artean eta ozenki. zeko. Erosi eta baietz asko gustatu! Edozein eratara pres-
tatuta ere, arraina beti dago gozo!
Erantzunak 4 b) Bermeon. / c) Katu bati. / a) Atsoak. / c) Sorgina.
1 Bere garro handiekin, itsasontziak eta barruko marinelak 5 Marrazkiak eta testua biltzen duen laukia: bineta.
itsas hondora eramaten zituela. Azalpenak biltzen dituen gunea: laukia.
Ez, ez omen dira arriskutsuak. Pertsonaiek esaten dutena biltzen duen gunea: bunbuiloa.
Itsasoaren alde sakonenean bizi dira, ezkutuan. Soinuak edo hotsak adierazten dituzten hitzak: onomato-
Kraken deitzen zioten. peiak.
50
2
Gaitasunak
4 Entzun Aspaldiko kontuak testua eta 5 Idatzi hitzak definizioen ondoan.
adierazi erantzun zuzena. Zientziarako gaitasuna. Hasierako
Non gertatu zen aspaldiko kontu hori? bunbuiloa onomatopeiak testuak naturarekin zerikusia duen gai
a) Lekeition. laukia bineta zientifiko bat azaltzen du. Argitu
b) Bermeon. ikasleek dituzten zalantzak eta, nahi
Marrazkiak eta testua biltzen duen
c) Ondarroan. izanez gero, mintzatu haiekin itsasoan
laukia:
Nori jo zion kolpea arrantzaleak? bizi omen diren munstro eta izaki
Azalpenak biltzen dituen gunea:
a) Atso bati. harrigarriei buruz, zenbaterainoko
Pertsonaiek esaten dutena biltzen
b) Epaileari. duen gunea:
informazioa duten jakiteko eta guztion
c) Katu bati. artean informazio hori aberasteko.
Soinuak edo hotsak adierazten
Nork zeukan hanka apurtuta? dituzten hitzak: Ekimenarako eta ekintzaile-sena
a) Atsoak. garatzeko gaitasuna. Komikiaren
b) Epaileak. 6 Egin komiki bat, arrantzalearen eta
gaia emanda duten arren, komikia
katuaren ipuinarekin.
c) Katuak. osatzeko pauso guztiak, hots,
Zer omen zen atso hura? Pentsatu eta idatzi zein diren ipuineko
gertakari garrantzitsuenak. elkarrizketak sortu eta pertsonaiak
a) Arrantzalea. nolakoak diren asmatu, besteak
Idatzi pertsonaien arteko elkarrizketa
b) Lamina. beste, beren kabuz eta ekimenez
laburra koadernoan.
c) Sorgina. egin behar dute ikasleek.
Marraztu ekintza beste bineta
pertsonaiekin eta nahi duzun eran Hitzez, hitzik gabe eta era
koloreztatu.
Ipini elkarrizketa bunbuiloetan eta
gaitasuna. Azkena bezalako ariketen
erantsi hotsen bat.
bidez, informazioa beren kasa eta bide
o
ASKOTARIKO ADIMENAK
izk untzarak digitalak erabiliz lortzeko ohitura eragin
H na
7 Irakurri hitzak eta apuntatu koadernoan ulertzen adime nahi dugu ikasleengan.
ez dituzunak.
txalupa sare arrantzontzi itsasoratu itsasertz

uhin masta amu kanabera
lema arraun karel belaontzi arrantzale
8 IKT. Bilatu Interneten hitz horien esanahia eta idatzi

koadernoan definizioa. Amaitzeko, egin esaldi
bana hitz horiekin.
37
ES0000000001725 508387 Unidad 02_5096.indd 37 31/03/2015 16:02:07
6 E. L. OHARRAK
7 E. L.
8 E. L.
51
Hasierako entzungaia: TXIPLI-TXAPLAKA (23. or.)
(Ur-jauziaren soinua entzuten da atzetik)

AMA: (Ahotsa urrundik etorriko balitz bezala) Nahiaaa, Xabiiii,
Aimaaar! Non zaudete?
NAHIA: (Garrasika) Erreka ertzean, ama!
AMA: Hara! Bai leku ederra! Itxaron hemen apur batean, argazki-
kameraren bila noa-eta. Baina ez gero uretan sartu!
XABI: Lasai, ama!
(Une bateko isilunea, txorien kantua entzuten da eta denbora
osoan ur-jauzia atzetik)
NAHIA: Ezetz errekaren beste aldera igaro harri hauen gainetik!
XABI: Amari esan diogu ez ginela uretan sartuko…
NAHIA: Harrien gainetik pasatzea ez da uretan sartzea.
AIMAR: Bai, bai! Goazen beste ertzera! Dibertigarria izango da. Azkena ipurdi gizena!
NAHIA: Banoa! Eta zu Xabi, ez zatoz?
XABI: Bai, ni ere banoa!
NAHIA: Kontuz, harriak labankor daude-eta!
XABI: Et, et, et, et! Harri hau kili-kolo dagoooooo!
(Xabi urtera erortzean egindako hotsa entzuten da)
XABI: Hau da hau!
AIMAR: Ederra egin dugu!
NAHIA: Bai. Xabi busti dela ikustean, gozo jarriko zaigu ama!
Harremanetan: ITSASOKO URA (31. or.)
(olatuen hotsa, hondartzara heltzean)

MUTIKOA: Ama, uretan sar naiteke?
AMA: Bainujantzirik ez duzu-eta!
MUTIKOA: Oinak, esan nahi nuen.
AMA: Ideia bikaina. Neuk ere sartuko ditut!
NESKATOA: Eta nik ere bai!
(Txipli-txaplaka dabil norbait, zipriztinak botatzen)
MUTIKOA: Jope, ama! Ainhoak zipriztindu egin nau.
Aurpegia ere busti dit!
AMA: Ainhoa, utzi Gaizka bakean, mesedez.
(isilunetxoa)
MUTIKOA: Ama, zergatik da itsasoko ura gazia?
52
NESKATOA: Nik uste dut arrainengatik dela. Itsasoan arrain mordo-mordoa daude, eta arrain
guztiek txiza egiten dute uretan. Horregatik da ura gazia.
MUTIKOA: Ez da egia izango, ezta, ama?
AMA: Ba, ez. Lurrean, haitzetan eta mineraletan dago gatza. Ibaiek lurreko eta mineraletako gatz
hori itsasora eramaten dute eta han pilatzen da. Horregatik da itsasoko ura gazia.
NESKATOA: Hara! Eta ibaiek gatz hori eramaten badute, zergatik ez da, ba, ibaietako ura gazia?
Neuk esango dizut: ibaietako arrainak ez direlako hain txizontziak!
MUTIKOA: Egia da, ama! Ibaietako ura ez da gazia, geza da. Eta Ainhoak arrazoia badu?
AMA: Hori da, hori, irudimena daukazuena!
Amaierako jarduerak: ASPALDIKO KONTUAK (37. or.)
NESKATOA: Aitona, ze ederra den itsasoa!

AITONA: Bai, laztana. Arrantzale zahar batentzat ez da ezer ederragorik.
NESKATOA: Ba, niri beti esaten didazu neu naizela munduko politena…
AITONA (barreka): Zu eta itsasoa!
NESKATOA: Aitona, kontatuko al didazu itsasoari buruz dakizun ipuin polit horietakoren bat?
AITONA: (pentsakor) Mmmm! Ipuin-ipuin ez dakit ote den, baina nire aitonaren aitonari hemen,
Bermeon, gertatutako aspaldiko kontu bat kontatuko dizut.
Egun batean, goizean goiz jaiki zen gizona, txipiroitan joateko. Bazihoan kairantz eta, halako
batean, itxura txarreko katu zantar bat atzetik segika zuela konturatu zen. Katu zantarra atze-
atzetik joan zitzaion kaira arte eta txalupan igotzeko salto egin zuen. Baina nire aitonaren aitonak
arrauna hartu eta kolpe galanta jo zion, eta katuak alde egin zuen marramiauka eta kexaka.
Itsasotik etorri zenean, epaitegirako deia jaso zuen, Bermeoko atso bati arraunarekin jo eta
hanka apurtu omen ziola-eta.
–Nik ez dut inongo andrarik jo –esan zion epaileari–. Goizaldean itsasora nindoala
katu bat etorri zitzaidan segika eta hura, bai, hura arraunez kolpatu nuen.
Eta horrela jakin zen Bermeoko atso hura sorgina zela eta, katu-itxura hartuta, arrantzaleak
beldurtzen ibiltzen zela.
NESKATOA: Sorgin bat hemen, Bermeon? Ai ama, zelako beldurra!
Eta zer gertatu zitzaion sorginari?
AITONA: Aaaaa! Hori beste kontu bat eta hurrengo batean
kontatuko dizut!
53
3 Natura zatika
Unitatearen edukiak
• Zein? Zenbat?
Gramatika
JAKIN
ORTOGRAFIA • Ts, tz, tx.
LEXIKOA • Hitz eratorriak.
• Horma-irudia.
• Mintzamena eta lexikoa: erliebea.
ATARIKOA
Komunikazioa
• Irakurmena: Jarraibideak.
• Idazmena: Jarraibideak.
• Literatura-testua: Mugarra eta Arranaitz.

IRAKURMENA
HARREMANETAN • Entzungaia: Azken orduko albistea.

Komunikazioa • Hizkuntza-funtzioa: gertakariak kontatzea.
EGITEN JAKIN
EGITEN JAKIN
• Egunerokoa.
• Bertsoa eta olerkitxoa.
Literatura

gaitasuna ariketak.
IZATEN JAKIN BALIOETAN HEZTEA • Zaindu materialak eta tresnak.
54

• Natura zatika.


55
Helburuak
3 Natura zatika
• Eskulanekin eta erliebearekin
zerikusia duen lexikoa aberastea.
• Entzundakoaren ulermena lantzea.
• Irakurmena lantzeko asmoz,
jarraibide-testutxo bat aztertzea eta
hari buruzko ariketak egitea.
jarraibide-testua idaztea.
• Ikasgelako materialak zaindu
beharrari buruz hausnartzea.
Mintzamena
Nor ageri dira irudian? Non maketagintza paisaia
daude?
lekeda erliebe
Ikasgelak zurearen antza du?
akuarela mendi-mazela
Deskribatu egiten ari direna eta
itsatsi harkaitz
azaldu. Zer dago bertan?
moldatu atondu
Zer erabili ote dute maketa
egiteko? eskulan buru-belarri aritu
38
ES0000000001725 508387 Unidad 03_5109.indd 38 31/03/2015 16:01:38
gotan Bai maketa polita! elkarrizketa eta, ondoren eskatu
Horma-irudia lantzeko orduan, eragin ikasle guztien parte ikasleei esaldiak egia ala gezurra diren adierazteko. Ariketa
hartzea, beren ikuspuntuak, ideiak eta iritziak ikaskideei kon- ahoz egingo da.
tatzera animatuz.
Mintzamena lantzeko, hitz egin guztiok elkarrekin hasierako kitzen dituzten testu mota desberdinak aztertzeko aukera ema-
irudiari buruz. Irakasleak irudiaren azpian ageri diren galderak ten zaie ikasleei. Honakoan, jarraibide-testu bat ageri da, iraku-
egingo dizkiei ikasleei, txandaka erantzun ditzaten. Gai honetan rri, aztertu eta hausnartu ondoren, hari buruzko galderei
erliebeari buruz arituko garenez, galdetu ikasleei non igaro di- erantzuteko. Aurrekoa bezala, ariketa hau ere ahoz egin daite-
tuzten udako oporrak, hondartzan ala mendian eta hitz egin ke.
leku horien ezaugarriei buruz. Galdetu ikasleei zer nahiago du-
ten oporretarako, hondartza ala mendia eta zergatik.
Honakoan, gaiarekin eta irakurmeneko testuarekin bat eginez,
Esan ikasleei Hiztegitxoko hitzak ozenki irakurtzeko. Ziurtatu eskulan bat egiteko jarraibideak ematea proposatzen zaie
hitzen esanahia ulertzen dutela. Horretarako, eskatu hitz ho- ikasleei.
riekin esaldiak osatzeko edota zer diren azaltzeko.
56
Entzumena
Gaitasunak
2 Entzun Bai maketa polita! elkarrizketa eta adierazi esaldi hauek egia ala
Elkarbizitzarako gaitasuna.
gezurra diren.
Askotan landutako jokabidea izanik
Neska-mutilen maketan beren herri inguruko paisaia ageri da.
ere, guztiok erabiltzeko diren
Zuhaitzak eta mendiak goroldio artifizialez egin dituzte.
materialak eta espazioak zaindu
Egiten zailena, zuhaitzak izan dira.
beharraz jabetzea ezinbestekoa da
Maketa egiteko nagusien laguntza izan dute.
eskolan, etxean eta gizarteko arlo
guztietan.
Irakurmena SUPERKOLA ERABILTZEKO
JARRAIBIDEAK
garatzeko gaitasuna. Jarduerari
1) Ontzia zabaltzeko, sartu tapo
3 Irakurri eta erantzun galderei. ia beren kabuz heldu eta nork bere
barruraino, bueltak emanez.
Zer egiteko jarraibideak ageri dira? 2) Jarraian, ireki eta jarri trebetasunak eta estrategiak erabiliz
Nola du izena produktuak? Zer da? superkola kantitate txiki bat egin beharko dute ikasleek, ekiteko
Zer egin behar da ontzia zabaltzeko?
itsatsi nahi duzun gainazalean. gaitasuna areagotzen dutelarik
Produktuaren kantitate handia behar al da?
3) Sakatu apurtxo batez. horrela.
4) Itxi tapoia eta gorde.
Zer egin behar da erabili ondoren?
4 BALIOETAN HEZTEA. Zaindu materialak eta tresnak.

Eskulan bat egiten duzunean, zaintzen al dituzue materialak eta tresnak? Azaldu
zer egin dezakezun materiala hobeto zaintzeko eta alferrik ez xahutzeko.
5 Nola egingo zenituzke egunerokoa

zuhaitzak goroldio artifizialez Zer kontatuko
eta adartxoez? zenuke zuk gaur
Azaldu zure egunerokoan?
pausoz Zer jarriko zenuke goiko aldean
pauso. idazten hasi orduko?
Polita izan daiteke egunerokoa
idaztea, ikasturtean zehar gertatu
zaizunaz gogoratzeko, ezta?
Bada, gai honetan ikasiko duzu
nola egin.
39
ES0000000001725 508387 Unidad 03_5109.indd 39 09/04/2015 15:58:57

8
Balioetan heztea izeneko ataltxoan, eskolako materialak eta, / Ez, kantitate txikia behar da. / Tapoia itxi eta gorde egin be-
baita ikasleek eskolarako erabiltzen dituzten liburu, koaderno har da.
eta abarrak, zaindu beharraz hausnartzea proposatzen zaie 4 , 5 E. L.
ikasleei. Materialak zaindu eta ez xahutzeko zer egin daitekeen
azaltzea ere proposatzen zaie. Gaia egokia izan daiteke ezta-
baida txiki bat planteatzeko.
Amaitzeko, irakurri Egiten jakin programan aurrerago lan-
duko den gaiari buruzko galderatxoak eta azalpen laburra.
Erantzunak
1 E. L.
2 Egia. / Gezurra. / Gezurra. / Gezurra.
3 Lekeda erabiltzeko jarraibideak ageri dira. / Superkola du
izena. Lekeda da. / Tapoia barruraino sartu, bueltak emanez.
57
Helburuak
• Irakurgaia arintasunez eta hitzetako
silabak markatu gabe irakurtzea.
Mugarra eta Arranaitz

A ntzina, gizakiak praka laburrekin eta ile luzearekin zebiltzan
aldietan, Mañaria herriko Mugarra eta Arranaitz mendiek
haserrealdi handiak izan zituzten, handiguraz eta ikusiezinez
sorturiko haserrealdi garratzak.
Iluntze batean, Mugarra haitzak Arranaitz haitzari ahots
itzelez esan zion:
–Eup! Zu baino ederragoa naiz! Zu baino ederragoa...!
–Ni baino ederragoa? Nongo ederragoa, gero...! —erantzun
zion Arranaitzek.
–Zu baino handiagoa banaiz, behintzat...
–Ezta handiagoa ere ez zara zu!
Hori entzunda, Mugarra haserretu egin zen eta orro
ikaragarri bat egin zuen; eta Arranaitzek ere, orro berdina
eginik, haserre bizian esan zion: «Goazen borrokara!».
Inguruko artzain guztiak harri eta zur zeuden, eta elkarri
hauxe esan zioten:
–Horrek biak borrokan hasten badira, geureak egin du!
Horrelakorik gerta ez dadin, goazen guztiok gora, eta bakoitzari
zati handi bana kenduta, elkarrengandik urrundu egingo ditugu,
gauza onerako, bata bestearengandik hurbilegi daude-eta.
40
ES0000000001725 508387 Unidad 03_5109.indd 40 09/04/2015 15:58:58

IRAKURRI BAINO LEHEN nazioa ongi markatuz. Jarraian, esan ikasleei testua ozenki
Irakurri izenburua ozenki eta azaldu ikasleei izen horiek Bizkaia eta bata bestearen segidan irakurtzeko. Gogorarazi ez dituz-
aldean, Mañaria izeneko herriaren inguruan dauden bi mendi- tela hitzen silabak markatu behar irakurtzean; aitzitik, silabak
ren izenak direla. Ondoren, aztertu mendien irudia eta galdetu irakurri beharrean, hitz osoak irakurri behar dituzte.
ikasleei nola dauden: pozik, haserre, serio, aspertuta…
IRAKURRI ETA GERO
Proposatu ikasleei, irudia eta ipuinaren izenburua aintzat har-
tuta, bi mendiek zer-nolako harremana ote duten igartzea eta Amaitzean, galdetu ikasleei ipuinean ulertu ez duten hitzen bat
horrek nolako ondorioak ekar ditzakeen azaltzea. edo esaldiren bat ote dagoen eta saiatu haien esanahia guztion
artean edota hiztegiaren laguntzaz argitzen.
Jarraian, segi beste irudia aztertzen eta mintzatu bertan ageri
denari buruz. Galdetu ikasleei zertan dagoen mutila mendian, Utzi ikasleei ipuinari buruz duten iritzia azaltzen. Hausnartu
zein ote den bere lanbidea…, eta egin aieruak, pertsonaia ho- mendien jokabideari eta norgehiagokaren zentzugabekeriari
rrek hasierako mendiekin izan dezakeen loturari buruz. buruz eta eztabaidatu artzainek hartutako erabakiak onenak
izan ote ziren. Proposatu beste konponbide batzuk.
58
3
Esan eta egin. Artzainek Arranaitzi zati bat eta Mugarrari Gaitasunak
beste zati bat kenduta, elkarrengandik urrundu zituzten bi handigura: harrokeria.
mendiak. haitz: mendi bereziki
Aurrerantzean, bake gozoa ekarri zutela-eta, poz-pozik jarri harritsua. gaitasuna. Irakurgaian azaltzen den
ziren. Baina pozak ez zuen luzaroan iraun. orro: animalien oihu egoera, hots, nor baino nor gehiago
Gau batez, Mugarra haitza berriro jaiki zen, eta orro garratz basatia. izan nahia, sarri samar gertatzen da
bat eginik, hauxe esan zuen: deiadar: oihu. gizartean, eta baita eskolan ere,
–Eup, Arranaitz! Esna zaitez!
gizartearen zati den heinean.
–Ez nago lotan! –erantzun zion Arranaitzek.
–Arranaitz, nire gainean artzain gehiago dabiltza zure
Horrelakoetan, jarrera desegoki eta
gainean baino... zenbaitetan oldarkor hori antzeman,
–Zurean baino nirean gehiago –erantzun zion Arranaitzek–. norbere buruarengan eta inguruko
Zenbat dauzkazu, bada? pertsonengan sortzen dituen
–Deiadarka zenbatuko ditut oraintxe! ondorioak identifikatu eta
Eta «ujujuka» hasita, hogei deiadar egin zituen. Arranaitz ere
konponbideak bilatzeko modua jarri
deiadarka hasi zen eta hogeita bat egin arte ez zen isildu.
Orduan ere, artzainak estutu eta ikaratu egin ziren, eta
behar dira. garrantzitsua da ikasleekin
batzarra eginda, zozketa egitea erabaki zuten, artzainen bat batera gai honi buruz hausnartzea,
Gorbeia mendira bidaltzeko. Zoriak artzainik gazteena jo zuen. jarrera desegokiak saihesteko eta
Eta artzain gaztea, biderako janaririk nahikoa aldean zuela, bere konponbideen bilaketan trebatzeko.
artalde ederraren atzetik, Gorbeiara joan zen. Hala, mendi
bakoitza hogeina artzainekin geratu zen.
Aurrerantzean, guztiek beti bakea izan zuten, eta hurrengo
gauak, ilargiak eta izarrak argi-argi eginez, gau gozo
zoragarriak izan ziren.
Errose Bustintza (moldatua)
41
ES0000000001725 508387 Unidad 03_5109.indd 41 31/03/2015 16:01:45
HIZTEGIA
tzuk egiteko.
59
Irakurgaia lantzen
Helburuak 1 Aukeratu erantzun zuzenak.

Nor dira ipuineko pertsonaia nagusiak edo protagonistak?
 Artzainak.  Mendiak.  Ardiak.
• Ipuineko elementu nagusiak, hots,
Non gertatu zen ipuinean kontatzen dena?
pertsonaiak, tokia eta garaia
 Gorbeia aldean.  Ez dakigu.  Mañarian.
identifikatzea.
Noiz gertatu zen?
 Duela gutxi.  Antzina-antzina.  Nahiko aspaldi.
• Ipuinaren sekuentziazioa edo
gertakarien segida ezartzea. 2 Erantzun galderei koadernoan.
Nola konpondu zuten artzainek Mugarra eta Arranaitz mendien lehen haserrealdia?
• Ipuinaren laburpena egitea.
Zergatik haserretu ziren bigarrenez?
• Konponbideak proposatzea.
Zer egin zuten artzainek hori konpontzeko?
• Lankidetzan arituta, bi pertsonaien Harrezkeroztik, haserretu al dira berriz bi mendiak?
arteko elkarrizketa asmatzea.
• Ipuinarekin zerikusia duen lexikoa 3 Ordenatu irudiak eta azaldu. Nola gertatu zen?
lantzea.
Ujujujuju!   
4 Kontatu labur-labur Mugarra eta Arranaitz mendien ipuina. Hasi honela:

Mugarra eta Arraitz mendiak beti haserre zebiltzan, nor baino nor gehiago izan. Hori
konpontzeko, behin batean artzainek…
5 Pentsatu eta azaldu.

Pentsa Mugarra eta Arrainaitz mendiak berriz liskarrean hasi direla, zeinetan
o
nartek
mendizale gehiago ibili asteburuetan. Zer egingo zenuke bien arteko ika-mika
konpontzeko?
Pertsomena
adi
42
ES0000000001725 508387 Unidad 03_5109.indd 42 31/03/2015 16:01:46
Iradokizun didaktikoak Ipuinetik harago atalean, ipuineko gaia oinarri dela, ipuineko
mendiak bezain handinahiak diren bi pertsonaien arteko elka-
Lehen eta bigarren ariketak testuko informazioa erauzteko la- rrizketa asmatzea proposatzen zaiei ikasleei. Lana ez dute
gungarriak izango zaizkie ikasleei. Baliteke horretarako testua bakarka egingo, binaka baizik, eta horrek lan kooperatiboa in-
berriz irakurri behar izatea, eta, hala balitz, proposatu irakur- dartzeko lagungarria izango zaie. Ariketa bi eratara egin daite-
keta arina egitea, gainekoa, informazio zehatza bilatzeari zu- ke: idatziz eta ikasleei beren argumentuak prestatzeko astia
zendua. emanez, gero elkarrizketa antzez dezaten, ala hitzetik hortze-
Hirugarren ariketa egiteko, bestalde, esan ikasleei irudiak az- ra, argudioak eta eztabaida bat-batean asmatzen dituztela.
tertzeko eta deskribatu bertan azaltzen dena. Pentsatu ipui-
nean hori zein unetan gertatu zen eta jarri zenbakiak, gertaka- Erantzunak
riak ordenatzeko asmoz. Azkenik, kontatu ahoz zer gertatu zen.
1 Mendiak / Mañarian. / Antzina-antzina.
Laugarren ariketan ipuinaren laburpena egitea proposatzen
2 Mendi bakoitzari zati handi bana kendu zioten, elkarren-
zaie ikasleei. Aurreko ariketan ipuineko zenbait gertakari ahoz
azaldu dituzuenez jada, eskatu ariketa hau idatziz eta koader- gandik urruntzeko.
noan egiteko. Mendi batek besteak baino artzain gehiago zituelako gai-
nean.
60
3

6 LAN KOOPERATIBOA. Asmatu zure ikaskidearekin batera hiriko semaforo baten eta Ikasten eta pentsatzen ikasteko
zuhaitz baten arteko eztabaida. Zer esango liokete elkarri? gaitasuna. Ahoz zein idatziz,
laburpenak eginez, ikasteko tresna
Zu baino ederragoa naiz ni, buruko
erabilgarria baliatzen hasten dira
adatsa hostoz apainduta daukat-eta!
ikasleak.
garatzeko gaitasuna. Bost eta
seigarren ariketetan, jarduerei beren
kabuz heldu eta nork bere
trebetasunak eta estrategiak erabiliz
lan egin beharko dute ikasleek,
ekiteko gaitasuna areagotzen dutelarik
Eta hostoak galtzen dituzunean
zer? Nik koloretako argiak dauzkat! horrela.
HITZEN HABIA
7 Lotu esanahi bera duten hitzak edo sinonimoak.

handigura gorroto
ikusiezin deiadar
haserrealdi harrokeria
garrasi liskar
borroka sesio
8 Adierazi zein den esaldi honen esanahia.
Zozketa egitea erabaki zuen eta zoriak artzainik gazteena jo zuen.
 Artzain gazteenari tokatu zitzaion zozketan zegoena.

 Zozketa egitea erabaki zuten eta artzain gazteena jo egin zuten.
9 Idatzi lanbideen izenak, -zain atzizkia erabiliz.

Ardiak zaintzen dituena: artzaina
Udala zaintzeaz arduratzen den polizia:
Zenbait kiroletan atea zaintzeaz arduratzen dena, golik ez sartzeko:
Basoa zaintzeaz arduratzen dena, inork honda ez dezan:
43
ES0000000001725 508387 Unidad 03_5109.indd 43 31/03/2015 16:01:47
rtzain bat Gorbeia aldera bidali zuten, mendi biek artzain

A 7 handigura - harrokeria / ikusiezin - gorroto / haserrealdi -
kopuru berbera izateko. sesio / garrasi - deiadar / borroka -liskar.
Ez, harrezkeroztik ez dira berriz haserretu. 8 Artzain gazteenari tokatu zitzaion zozketan zegoena.
3 Zenbakiak, 2, 3, 1. 9 Artzaina / udaltzaina / atezaina / basozaina.
4 Hasiera emanda dutelarik, gertakari garrantzitsuenak soilik
aipatzen datza. Adibidez: Behin batean artzainek zati bana
kendu zioten mendi bakoitzari, elkarrengandik urruntzeko.
Hala ere, eztabaidan jarraitu zuten, nork baino nork artzain
gehiago izan gainean. Artzain bat Arranaitzetik joan zen eta
hogei artzainekin geratu zien mendi biak. Harrezkeroztik ez
dute eztabaidarik izan.
5 E. L.
6 E. L.
61
Hizkuntzaren erabilera. Zein? Zenbat?
Mendi hau Hiru
Helburuak erregeen Mahaia da.
eta horko hori
• Erakusleen ezaugarriak eta erabilera
auñamendi da.
berrikustea eta lantzea.
• Zenbatzaileen ezaugarriak eta
erabilera berrikustea eta lantzea.
eta haiek, zer

Urrunekoak? Txamantxoia
txamantxoia
mendi dira?
eta Ezkaurre
ezkaurre mendiak dira.
1 Irakurri eta osatu testua mendien izenekin.

Pirinioetan
Gu hemen gaude. Mendi hau mendia da.
erdibidean dagoen mendiak du izena.
Urrun dauden mendiak eta dira.
2 Osatu esaldiak erakusleekin.

Hemengo mutil andoni da eta hango neska ixone.
Hor betaurreko batzuk daude. betaurreko ez dira gureak.
Han landare mordoa hazi dira. Landare sasiak dira.
tori hemengo gozoki zuretzat eta ekarri horko niretzat.
Hor dagoen liburu lodi-lodia da. ERAKUSLEAK
3 Idatzi esaldiak, erakusle egokiak erabiliz. Erakusleek pertsonak, animaliak

nire alboan dagoen neska ane du izena. edo gauzak zer distantziatara
dauden adierazten dute. adibidez:
Hango neska-mutil ibili ginen jolasean.
Hemengo mendi hau / hauek.
Urruneko gaztelu bizi da erregina.
Horko mendi hori / horiek.
Zoaz horko denda eta erosi esnea.
Hango mendi hura / haiek.
Hemengo emakume esan diet gezurra.
44
ES0000000001725 508387 Unidad 03_5109.indd 44 31/03/2015 16:01:50

Unitate honetan, garamatika-programan erakusleen eta 1 Gu hemen gaude. Mendi hau Hiru Erregeen Mahaia men-
zenbatzaileen erabilera berrikusi eta landuko dugu zenbait dia da.
ariketen bidez. Erdibidean dagoen mendiak Auñamendi du izena.
Urrun dauden mendiak Txamantxoia eta Ezkaurre dira.
Hasierako irudia, lehen ariketa egiteko ez ezik, gaia aurkezte-
2 Hemengo mutil hau Andoni da eta hango neska hura Ixone.
ko eta argibideak emateko ere erabil daiteke. Kasu honetan,
erabilgarria izan daiteke erakusleen eta distantzia seinalatzen Hor betaurreko batzuk daude. Betaurreko horiek ez dira
duten hitzen arteko harremana gogora ekartzeko, beha- gureak.
rrezkoa balitz. Ziurtatu erakusleak eta haietatik eratorritako Han landare mordoa hazi dira. Landare haiek sasiak dira.
aditzondoak h letraz idazten dituztela ikasleek. Tori hemengo gozoki hauek zuretzat eta ekarri horko ho-
riek niretzat.
Hizkuntzaren erabilera edo gramatika lantzeko programa ho- Hor dagoen liburu hori lodi-lodia da.
3 Nire alboan dagoen neska honek Ane du izena.
pen xumea ageri da laukitxoetan bilduta. Informazio hori arike-
Hango neska-mutil haiekin ibili ginen jolasean.
tak egin aurretik edo ariketak egin ostean irakur daiteke.
62
3
4 Zenbatu eta idatzi kopuruak zerrendan. Zer sartuko dut bizkar-zorroan? Gaitasunak
n
Adime atikoa Matematikarako gaitasuna.
-matem
logiko Laugarren ariketa, zenbatzaileak
lantzeko dena, matematika
gaitsunarekin du lotura.
ZENBATZAILEAK
gozoki asko Zenbatzaileek kantitatea

zenbait txanpon adierazten dute. Zenbat?
galderari erantzuten diote.
…
Adibidez:
Zorroan lau kromo ditut.
5 Aukeratu hitz zuzenak eta idatzi esaldiak horiekin.
Zenbait txanpon ere
Hitz hauetatik, zeinek adierazten dute kantitate handia? baditut.
 asko  zenbait  mordoa  pila bat
Eta kantitate txikia?
 gutxi  pixka bat  apur bat  dezente
6 Osatu testua koadernoan emandako zenbatzaileekin eta erakusleekin.
zenbait hau bi bat horiexek hiru osoa asko haiek mordoa
Argazkia
Joan den astean ibilaldi egin
genuen eta argazki egin ziguten.
Bertan, auzoko lagun ageri gara.
Ikusiko duzunez, bikiak dira; bada,
gara nire anaia Markel eta biok.
Goiz eman genuen kanpoan eta ia
orduz ibili eta ibili aritu ginen.
Neka-neka amaitu nuen, baina poz-pozik.
Toki polit ezagutu genituen eta
argazki egin genituen, toki eder
gurasoei erakusteko.
45
ES0000000001725 508387 Unidad 03_5109.indd 45 31/03/2015 16:01:52
Urruneko gaztelu hartan bizi da erregina. oiz osoa eman genuen kanpoan eta ia hiru orduz ibili eta
G
Zoaz horko denda horretara eta erosi esnea. ibili aritu ginen. Neka-neka amaitu nuen, baina poz-pozik.
Hemengo emakume honek esan dit gezurra. Toki polit asko/mordoa ezagutu genituen eta eta argazki
4 Gozoki asko, zenbait txanpon, bi ogitarteko lau kromo, mordoa/asko egin genituen, toki eder haiek gurasoei
esku-argi bat, pila batzuk, bi freskagarri eta hiru mandari- erakusteko.
na.
5 Asko, mordoa, pila bat. / Gutxi, pixka bat, apur bat.
Gainerakoan, erantzuna askea da.
6 Joan den astean ibilaldi bat egin genuen eta argazki hau
egin ziguten. Bertan, auzoko zenbait lagun ageri gara.
Ikusiko duzunez, bi bikiak dira; bada horiexek gara nire
anaia Markel eta biok.
63
Ortografia. TS, TX, TZ
Helburuak 1 Bilatu testuan ts, tx eta tz duten hitzak, eta egin zerrendak.
• Ts, tz eta tx txistukariak bereiztea Txango txarra benetan!

eta haien erabilera lantzea. Txangoa antolatuta genuen atzorako. Egunak
• Ts, tz eta tx txistukarien ahoskera ilun argitu zuen eta hotz egiten zuen, baina
motxila hartuta, han abiatu ginen. Gure
zuzena lantzea.
helmugara iritsi orduko, zerua oso itsusi zegoen:
beltz-beltz. Tximista bat ikusi genuen aurrena,
eta gero, trumoi hotsa entzun genuen. Ekaitz
ikaragarria sortu zen, zuhaitzak ere dantzan jarri
zituena. Eskerrak artzain baten etxola aurkitu
genuen! Hantxe itxaron genuen atertu arte.
TS duten hitzak: TX duten hitzak: TZ duten hitzak:
2 Irakurri hiztegiko definizioak eta bete esaldiak hitz egokiekin.
atso: emakume zaharra. amets: lotan gaudela

hots: soinua, zarata. dugun
atzo: gaurko egunaren irudimenezko gertaera.
hotz: beroaren aurkakoa.
aurrekoa. ametz: zuhaitz mota.
Neguan handia egiten du, eta elurra ere bai.

euria egin zuen, baina gaur ateri dago.
Itxura txarreko zahar hura sorgin gaiztoa zen.
Bart gauean ohean sartu eta zurekin egin dut .
Baso horretan haritz eta piloa daude.
Bat-batean, bitxi bat entzun nuen: kukaren kantua zen.
3 Berridatzi esaldiak, hutsuneetan ts, tx edo tz jarriz. ts, tx, tz
akurrak min hartu du isa puntan. Hitz-hasieran tx idazten da.

epetxa eta ur in a gure e e aurreko zuhai tximista, txapela.
handi batean bizi dira. Hitz-amaieran ts eta tz agertzen
dira. hortz, akats.
anogorri oren o oak hor zorro ak zituen.
Hitz gutxi batzuetan tx agertzen
ori ikiek bitho alaia dute. da amaieran: txepetx, apatx.
Al orra urrezko anponez eta bi iz beteta dago.
46
ES0000000001725 508387 Unidad 03_5109.indd 46 31/03/2015 16:01:53

Lehen ariketako testua irakurtzen ari direla (eta baita orrialde 1 Ts duten hitzak: iritsi, itsusi, hotsa. / Tz duten hitzak: atzo-
honetako gainerako esaldiak ere), eskatu ikasleei ahalegin be- rako, hotz, beltz-beltz, entzun, ekaitz, zuhaitzak, dantzan,
rezia egiteko ts, tz eta tx txistukariak (eta bide batez, bertan artzain. / Tx duten hitzak: txangoa, motxila, tximista, etxo-
ageri diren s, z eta x txistukariak ere) ongi ahoskatzeko eta la, hantxe, itxaron.
elkarrengandik bereizteko. Oso garrantzitsua da hori zenbait 2 Hotz / atzo / atso / amets / ametz / hots.
kasutan, bigarren ariketako hitzetan, adibidez, letra bat gora-
3 Txakurrak min hartu du isats puntan.
behera desberdintzen baitira, eta ongi ahoskatu ezean, ez
Txepetxa eta urtxintxa gure etxe aurreko zuhaitz handi
baitira ongi bereizten. Gainera, ts, tz eta tx letra-multzoak
batean biz dira.
ahoskatu ahala bereiztea oso lagungarria izan daiteke idazte-
Txanogorritxoren otsoak hortz zorrotzak zituen.
ko orduan zuzen erabiltzen ikasteko ere.
Txori txikiek bihotz alaia dute.
Altxorra urrezko txanponez eta bitxiz beteta dago.
64
Harremanetan. GERTAKARIAK KONTATZEA 3
1 Entzun Azken orduko albistea testua eta aukeratu erantzun zuzenak. Helburuak
Zenbat mendizale erreskatatu dituzte Gorbeia aldean?
• Testua entzutea eta ulertzea.
a) Bat. b) Bi. c) Hiru.
• Gertakariak kontatzea.
Zein egunetan gertatu da kontatzen dena?
a) Ez da esaten. b) Igandean. c) Larunbatean.
Noiz erreskatatu dute emakumea?
Gaitasunak
a) Goizean goiz. b) Arratsaldean. c) Gauean. Hitzez, hitzik gabe eta era
Noiz erreskatatu dute gizona? digitalean komunikatzeko
a) Goizean. b) Arratsaldean. c) Gauean. gaitasuna. Gertakarien azalpenak
ematean, besteak beste, ikasleek
2 Azaldu. Nori gertatu zaio gauza abakoitza? gaitasun hau garatzen dute.
Min hartu du hankan.
Erori egin da. Gizonari garatzeko gaitasuna. Albiste edo
Galdu egin da.
gertakariak esatariak balira bezala
Ospitalera eraman dute. eta beren kabuz ematean, ekiteko
Onik aurkitu dute. Emakumeari gaitasuna areagotzen dute ikasleek.
Zaila izan da aurkitzea.
Kontatu zure hitzez bakoitzari gertatu zaiona.
3 Aukeratu. Zer esan nahi du esapide honek?
Erreskate-zerbitzuek onik aurkitu dute azkenean.
 Erreskate zerbitzuek inolako arazorik gabe aurkitu dute.

 Erreskate zerbitzuek erreskatatu dutenean ongi zegoen, zauririk gabe.
Egin esaldi bat esapide hori erabiliz.
4 Kontatu ikasgelan duela gutxi ikusi, irakurri edo entzun duzun gertakari bat.
Horretarako, kontuan hartu galdera hauei erantzun behar diezuela.
Zer gertatu da?
Azaldu zehatz-mehatz
eta argi. Nori gertatu zaio?
Non gertatu da?
Noiz gertatu da?
Nola amaitu da kontua?
47
ES0000000001725 508387 Unidad 03_5109.indd 47 31/03/2015 16:01:54
Iradokizun didaktikoak emakumeari. / Onik aurkitu dute: gizonari. / Zaila izan da

aurkitzea: gizonari.
Entzundakoaren ulermena lantzeko, entzun testuaren graba- 3 Erreskate-zerbitzuek erreskatatu dutenean ongi zegoen,
zioa behar duzuen guztietan eta, ondoren, ekin horrekin lotu-
zauririk gabe.
4 E. L.
Azken ariketa dela-eta, hots, albisteak edo gertakariak konta-
tzea proposatzen duena, saiatu ikasle lotsatienek ere, hitz egi-
teko beldur diren horiek, parte har dezaten.
Erantzunak
1 Bi. / Larunbatean. / Arratsaldean. / Gauean.
2 Min hartu du hankan: emakumeari. / Erori egin da: emaku-
meari. / Galdu egin da: gizonari. / Ospitalera eraman dute:
65
egiten jakin Egunerokoa
Helburuak Urriaren 6a, ostirala.

• Egunerokoaren ezaugarriak
aztertzea. Iratira etorri naiz osaba-izebekin eta lehengusuekin, asteburua kanpinean
igarotzera. Kanpin-denda batean lo egingo dudan lehen aldia eta pixka bat
• Gertakariak kronologikoki azaltzea. urduri nago! Erosoa izango al da? Segurua izango al da? Beldur naiz norbait
• Egunerokoaren orria betetzea, hots, barrura sartuko ote zaigun…
egunerokoa idaztea. Osabari lagundu diot kanpadenda ezartzen eta lo-zakua sartu dut barruan.
Kanpotik txikia ematen badu ere, leku dezente dago barruan.
Idazten ari naizen bitartean, osaba-
izebak afaria prestatzen ari dira. Bihar Iratiko
basoan zehar ibilaldia egitera joango garela
esan dute.
Nik nire egunerokoa ekarri dut etxetik,
asteburu zirraragarri honetan gertatzen
zaidan guztiaren berri biltzeko.
1 Irakurri Nahiaren egunerokoa arretaz

eta aukeratu erantzunak.
Zer azaltzen da egunerokoaren hasieran?
a) Idazten duenaren izena. b) Data.
Zer kontatzen du Nahiak bertan?
a) Egun bateko gertakariak. b) Eguraldiaren gorabeherak.
Nori gertatu zaio kontatzen duena?
a) Gelako lagun bati. b) Naiari berari.
Zergatik idatzi ote du egunerokoa?
a) Denbora pasatzeko. b) Bere bizipenak adierazteko.
2 Goiko erantzunak aintzat hartuta, hausnartu eta adierazi. Zer kontatzen da

egunerokoan?
 Ipuinak, olerkiak eta bestelako idazlan asmatuak.
 Beste pertsona batzuei gertatu zaizkien bitxikeriak.
 Norberari gertatu zaizkion gauzak eta haiekin sentitu duena.
 Irratiko, telebistako eta Interneteko albisteei buruzko iritzia.
48
ES0000000001725 508387 Unidad 03_5109.indd 48 31/03/2015 16:01:57
Iradokizun didaktikoak eta, hori eredutzat harturik, amaieran egunerokoaren orria

bete ahal izateko.
Programaren lanketa hasi aurretik, galdetu ikasleei egune-
rokoa zer den ba ote dakiten eta mintzatu haiekin testu mota Hirugarren ariketa egiteko, lehenik eta behin aztertu irudiak
horren ezaugarriei buruz. Azaldu egunerokoan nork bere bizi- guztion artean eta hitz egin bertan azaltzen denari buruz.
penak edo gertakari garrantzitsuak idazten dituela, denbora Irakurri ozenki hurrengo egunean egunerokoan idazten hasi
igaro arren, ez ahazteko eta nahi duenean irakurtzeko. Izan zena eta eskatu ikasleei gertakarien segida osatzeko, hau da,
ere, egunerokoa geuretzat idazten dugu, geuk eta ez beste Nahiari gertatu zitzaiona kontatzeko, Nahia izango balira be-
inork irakurtzeko. Geuri gertatu zaiguna kontatzen dugunez, zala, lehen pertsonan.
lehen pertsonan idatzita egoten da. Gertakari garrantzitsu ho- Amaitzeko, egunean zehar gertatu zaien gauzarik interesga-
riek noiz izan ziren ez ahazteko, data jarri behar da beti egu- rriena idatziko dute. Jarduera gidatzeko, azpian egin beharre-
nerokoaren orrialdean, goiko aldean. koaren argibideak edo jarraibideak ageri dira. Nolanahi izanik
Lehen orrialdean, landuko den testu motaren eredu gisakoa ere, ikasleren batek egunerokoa idazteko eredua behar izanez
ageri da. Garrantzitsua da ikasleak testuaren ezaugarri oroko- gero, irakurri berriz lehen ariketako testua eta gogorarazi zer-
rrez jabetzea, lehen eta bigarren ariketei erantzun ahal izateko nolako ezaugarriak zituen.
66
Testu-tipologia 3
Aztertu irudiak eta idatzi. Zer jarri zuen Nahiak egunerokoan hurrengo egunean?
3
Gaitasunak
gaitasuna. Testutik abiatuta, lehen
eta bigarren ariketetako galderei
erantzun behar diete ikasleek,
azterketa eta hausnarketa prozesu
baten ondoren.
Izaten ikasteko gaitasuna. Izaten
ikasteko prozesuan, egokia da, azken
ariketan proposatzen den bezala,
norbere ekintzei buruz gogoeta egitea.
Urriaren 7a, larunbata.
A zer ikara atzo gauekoa!

Beldur handia pasatu nuen !
Ezin nuen lorik egin eta,
bat-batean, otso izugarri baten
itzala ikusi nuen kanpoan…
4 Idatzi egunean zehar gertatu zaizun gauzarik interesgarriena eta sentitu duzuna.
Gogoratu kontatu beharrekoa egun berean gertatu dela. Beraz, egin dut, gertatu
zait eta antzeko aditzak idatzi behar dira.
A. KOKATU Adierazi non zauden eta zein egun den.

B. KONTATU Kontatu egun horretan zer gertatu zaizun.
C. AZALDU Azaldu gertaera horrekin zer sentitu duzun.
49
ES0000000001725 508387 Unidad 03_5109.indd 49 31/03/2015 16:02:01
Erantzunak OHARRAK
1 Data.
Egun bateko gertakariak.
Nahiari berari.
Bere bizipenak adierazteko.
2 Norberari gertatu zaizkion gauzak eta haiekin sentitu duena.
3 EA. Adibidez: Zelako beldurra! Kanpin-dendan sartuko
zela iruditu zitzaidan eta jan egingo ninduela. Guztiz bel-
durturik, osaba eta izeba esnatu nituen, otsoarena konta-
tzeko. Kanpin-denda ireki genuen kanpoan zer zebilen
ikusteko eta azeri txiki bat ikusi genuen. Ez ziruedien ba-
tere arriskutsua. Lasai-lasai geratu nintzen orduan eta bai-
ta apur bat lotsatuta ere.
4 E. L.
67
Lexikoa. HITZ ERATORRIAK
Helburuak 1 Osatu testua irudien azpiko hitzekin.
• Hitz eratorriak sortzeko bideak

aztertzea.
• Emandako aurrizki, artizki eta
atzizkiekin hitz eratorriak sortzea eta
haien esanahia zein den jakitea.
eragin desegin egile egin
Mikel puzleen amorratua da. Atzo paisaia eder baten puzzlea zuen,
baina amaitzeko pieza bat falta zitzaion. Kutxa arakatu eta zuen. Alferrik, ordea!
Pieza ez zen agertu. Pixka bat etsita, Mikelek puzzlea zuen.
2 Eman behekoen kontrako esanahia duten

hitzak, adibidean bezala. HITZ eraTorrIak
egin desegin atsegin
Hitz eratorriak sortzeko, hauek
berdin izoztu erabiltzen dira:
egoki bideratu Aurrizkiak hitzaren hasieran:
agertu eroso desegin, ezberdin, berpiztu.
Artizkiak hitzaren barruan:
3 Osatu hitzak, behekoei -ra- artizkia tartekatuz. eragin, erabili.
ibili erabili egotzi Atzizkiak hitzaren amaieran:

berritsu, oilategi, herritar.
eman entzun
ekarri etorri
egin igarri
4 Aztertu hitzak eta esan zein dagokion definizio bakoitzari.
negarti ulergaitz txapelketa igarkizun jostailu
Ulertzeko zaila dena:

Erantzuna igartzeko olerkitxoa:
Jolasteko erabiltzen den tresna:
Askotan negarrez egoten den pertsona:
Norgehiagoka, lehiaketa:
50
ES0000000001725 508387 Unidad 03_5109.indd 50 31/03/2015 16:02:07

Unitate honetan, hitz eratorrien osaera izango dugu aztergai. 1 Mikel puzzleen egile amorratua da. Atzo paisaia eder ba-
Zenbait aurrizki, artizki eta atzizki emanda, hitz berriak sortuko ten puzzlea egin zuen, baina amaitzeko pieza bat falta zi-
dituzte ikasleek. Hitz eratorriak zer diren jakiteko, laukitxoan tzaion. Kutxa arakatu eta eragin zuen. Alferrik, ordea! Pie-
ageri den azalpena irakurri besterik ez duzue. Beti bezala, la- za ez zen agertu. Pixka bat etsita, Mikelek puzzlea desegin
nari ekin aurretik zein ondoren egin dezakezue hori. zuen.
2 Desberdin / desegoki / desagertu/ desatsegin / desizoztu
Ariketa guztiak amaitutakoan, itzuli lehen ariketan ageri diren
hitzetara eta esan ikasleei bertan aurrizkiak, artizkiak edo atzi- / desbideratu / deseroso.
zkiak bilatzeko. Halaber, proposatu ikasleei esaldiak idaztea 3 Eraman / erakarri / eragin / eragotzi / erantzun / eratorri /
bigarren eta hirugarren ariketetan sortu dituzten hitz berriekin. iragarri.
Hitzak direla-eta, ziurtatu ikasle guztiek haien esanahia uler- 4 Ulertzeko zaila dena: ulergaitz / Erantzuna igartzeko oler-
tzen dutela eta argitu guztion artean edo hiztegiaren laguntzaz kitxoa: igarkizun / Jolasteko erabiltzen den tresna: jos-
ezagutzen ez dituzten hitzen esanahia. tailu. / Askotan negarrez egoten den pertsona: negarti. /
Norgehiagoka, lehiaketa: txapelketa.
68
Helburuak
• Literatura-testuak aztertzea eta
Hara non diren
lantzea.
Hara non diren mendi maiteak,
hara non diren zelaiak!
• Bertsoa irakurtzea eta irudia
Baserri eder zuri-zuriak, deskribatzea.
iturri eta ibaiak.
• Paisaiako zenbait elementuren
Hendaian nago zoraturikan,
koloreak adieraztea.
zabal-zabalik begiak;
hara, Euskal Herri, lur hoberikan • Olerkitxoa koloreen izenekin
ez du Europa guztian. osatzea.
Jose Mari iparragirre
(moldatua)
Gaitasunak
Arterako gaitasuna. Olerkia sortzeaz
1 Irakurri bertsoak eta deskribatu irudia.
gain, programa honetako azken
ariketan, pertsonaia baten erretratua
2 Azaldu. Zein koloretakoak izaten dira? marraztea proposatzen zaie ikasleei.
Baserriak: zuri-zuriak Teilatuak: Zerua:
Zelaiak: Bideak: Eguzkia:
Ibaiak: Mendiak: Hodeiak:
3 Osatu olerkitxoa emandako koloreekin.
zurien Erretratua
urdin-urdina
Zure ezpainak dira,
gorriak
horia eta, oi, zure hortz distira!
Zure ilea eta fina,
eta bi begien kolorea .
n
Horra zure erretratua,
Adime la
ia
bat-batean asmatua!
espaz
Berridatzi olerkia, bertako koloreen ordez, gustuko duzun beste edozein jarrita
eta marraztu pertsonaiaren erretratua.
51
ES0000000001725 508387 Unidad 03_5109.indd 51 09/04/2015 15:59:01

Literaturaz gozatzen izeneko programa honetan ikasleek hain 1 E. L.
sarri ikusten ez dituzten testuak biltzen dira: olerkiak, ber- 2 Zelaiak berdeak / Ibaiak gardenak / teilatuak gorriak / bi-
tsoak, igarkizunak, hitz-jokoak… Programaren helburua litera- deak grisaxkak / mendiak berdeak / zerua urdina / eguz-
tura-testu mota hauez gozatzeko aukera ematea da, eta ha- kia horia / hodeiak zuriak.
laber, haietan erabiltzen diren baliabide estilistikoak
3 Zure ezpainak gorriak dira,
poliki-poliki ezagutaraztea. Baliatu, beraz, hemen aurkeztu-
tako testuak helburu horretarako. eta, oi, zure hortz zurien distira!
Hasierako bertso ezaguna dela-eta, nahi izanez gero, ikasi,

Zure ilea horia eta fina,
ikasgelan abesteko. eta bi begien kolorea urdin-urdina.
Horra zure erretratua,
Azken ariketan olerkitxoa emandako hitzekin osatzea eta, gero,
bat-batean asmatua!
hitz horien ordez antzeko beste zenbait jartzea proposatzen
zaie ikasleei. Egindakoan, eskatu ikasle bati baino gehiagori be-
ren poematxoak irakurtzeko, zerbait berria egiteko eta poemak
sortzeko gai direla ikusiko dute ikasleek horrela.
69
AMAIERAKO JARDUERAK
Helburuak
berrikustea eta finkatzea. Jentilen ipuin bat
• Testua irakurtzea eta Ipuin zahar batek dioenez, behinola
Aiako Harrian bizi ziren jentilek ikusi omen
zuten Baionan eliza eder eta handi bat
lantzea. eraikitzen ari zirela, bi dorre zorrotz
• Erakusleak eta zenbatzaileak zuzen zituena. Jentilei ez zitzaizkien elizak batere
erabiltzea. gustatzen eta, hura ikusirik, harrika
puskatzea otu zitzaien.
• Ts, tz, tx txistukariak idazterakoan Hasi ziren, bada, harkaitz puska
zuzen erabiltzea. izugarriak eskuetan hartzen eta ahal zuten
indar handienaz Baiona alderantz
• Entzungaia entzun eta
jaurtitzen. Alabaina, jentil amorratuak oso kementsuak izanik ere, harriak ez ziren inolaz ere
entzundakoaren ulermena lantzea. Baionara ailegatu. Harri horietako bi itsasora erori ziren Hendaiako kostaldean, eta ordutik
• Egunerokoa idaztea. han daude, jentilen ekintzen lekuko.
Dunbarriak dira, bata Dunba luzea eta bestea Dunba zabala izenekoak. Hendaiara bazoaz,
• Askotariko adimenak trebatzea,
hantxe ikusiko dituzu.
Non daude Dunbarriak? Nola du izena bakoitzak?
Ipuinaren arabera, zer dira Dunbarriak?
Zein zen harri horien helburua?
Aiako Harria Baionatik gertu al dago? Badakizu non dagoen?
2 Aukeratu hitz zuzenak esaldiak 3 Kopiatu hitzak koadernoan, eta idatzi

osatzeko eta berridatzi koadernoan. ts, tx edo tz hutsuneetan.
Horko mutil horrek/honek apurtu du imeleta maha
kristala.
hau e e
Atzo ikusi genuen kirolari hori/hura
zuhai biho
munduko txapelduna zen.
t apel aka
Kontzertura pila bat jende/jende pila
bat etorri da. arra alde
Nik hiru neba-arreba /neba-arreba inparta
hiru ditut. arka
Kafesne osoa/guztia edan behar ur in a
duzu; ez utzi ezer katiluan.
i ason i
52
ES0000000001725 508387 Unidad 03_5109.indd 52 31/03/2015 16:02:12
Iradokizun didaktikoak 2 Horko mutil horrek apurtu du kristala.

Atzo ikusi genuen kirolari hura munduko txapelduna zen.
Ariketa hauen bitartez, ikasleek ikastunitatean zehar landuriko
Kontzertura jende pila bat etorri da.
Nik hiru neba-arreba ditut.
dituzten ikusi ahal izateko, ariketak beren kabuz eta bakarka
Kafesne guztia edan behar duzu; ez utzi ezer katiluan.
egitea komeni da. Azken ariketa, Askotariko adimenei dagokio-
na, izan ezik; hori ahoz zein idatziz egiteko aproposa baita. 3 Tximeleta, hauts, zuhaitz, txapel, arratsalde, txinparta,
arkatz, urtxintxa, itsasontzi, mahats, etxe, bihotz, akats.
Bukatutakoan, zuzendu ariketak guztion artean eta ozenki.
4 a ) Aralar aldean. / b) Jentilak. / c) Hodei argitsu bat.
/ a) Harri handi bat.
Erantzunak
5 B irudia da Jentilarri.
1 Hendaian daude. Batak Dunba luzea eta besteak Dunba
6 E. L.
zabala dute izena.
Jentilek jaurtitako harkaitz puska handiak. 7 E. L.
Baionan egiten ari ziren eliza puskatu nahi zuten.
Ez, urrun dago. Gipuzkoan dago, Gipuzkoako ekialdean.
70
3
Gaitasunak
4 Entzun Jentilarri trikuharria testua 5 Hauetatik, zein da Jentilarri? Azaldu
eta adierazi erantzun zuzena. zure erantzunaren zergatia. Arterako gaitasuna. Hasierako
Non dago Jentilarri trikuharria? A testuan, izaki mitologikoen berri
a) Aralar aldean. ematen digun kondaira zahar bat ageri
b) Iruñea hirian. da. Horrelako ipuin mitologikoak eta
c) Itsasertzean. haietan nagusi diren pertsonaiak
Nor omen dago azpian? ezagutzean, euskal ondarea
a) Inor ez. ezagutzen eta euskal kulturaz
b) Jentilak. jabetzen dira ikasleak.
B
c) Laminak. Ikasten eta pentsatzen ikasteko
Zer ikusi zuten jentilek zeruan? gaitasuna. Irudiei erreparatuta,
a) Ilargia. entzungaian aipatzen den tokia zein
b) Izarrak. den igarri behar dute ikasleek eta
c) Hodei argitsu bat. horretarako datuak erkatu eta burua
Zer du trikuharriak pentsatzen jarri behar dute.
6 Imajinatu Jentilarrira ibilaldia egin
gainean?
duzun entzungaiko neska-mutiletako Ekimenarako eta ekintzaile-sena
a) Harri handi bat. bat zarela. Idatzi egunerokoan
b) Harri txiki bat.
garatzeko gaitasuna. Jarduerei
gertaturikoaren berri.
beren kabuz heldu eta nork bere
c) Ezer ez. Asmatu eta jarri data hasieran.
Erabili aditza modu egokian zure
kontakizunean. lan egin beharko dute ikasleek,
Azaldu gertakariak eta sentimenduak.
ekiteko gaitasuna areagotzen
dutelarik horrela.
ASKOTARIKO ADIMENAK Hitzez, hitzik gabe eta era
7 IKT. Ezagutzen dituzu euskal mitologiako pertsonaia hauek? Bilatu informazioa
Interneten eta azaldu. gaitasuna. Azkena bezalako ariketen
bidez, informazioa beren kasa eta bide
digitalak erabiliz lortzeko ohitura eragin
nahi dugu ikasleengan.
o
izk untzarak
H na
adime
53
ES0000000001725 508387 Unidad 03_5109.indd 53 31/03/2015 16:02:15
OHARRAK OHARRAK
71
Hasierako entzungaia: BAI MAKETA POLITA! (39. or.)
ANDEREÑOA: Bai ederki! Denak isil-isilik eta buru-belarri ari

zarete lanean…
1. NESKA: Lan ikaragarria egin dugu, baina ondo geratzen
ari dela iruditzen zait. Gure herri inguruko paisaia irudikatu
dugu hemen. Antz handia du, ezta?
ANDEREÑOA: Bai, oso polita da zuen maketa. Azalduko al
didazue nola egin duzuen?
1. MUTILA: Jakina! Mendiak egiteko, plastilina erabili dugu.
Ikusten duzunez, mendi batzuk besteak baino garaiagoak
dira, eta garaiena Tontorluze mendia da…
2. NESKA: Zuhaitzak egiteko, goroldio artifiziala erabili dugu
eta enborretarako parkean bildu ditugun adartxoak.
ANDEREÑOA: Bai ideia ona! Zuei bururatu zaizue?
2. NESKA: Ahizpa nagusiak eman zidan ideia… Baina zuhaitzak geuk egin ditugu!
2. MUTILA: Egiten zailena hondartza izan da. Benetako hondarra erabili dugu eta lan nekeza izan
da itsastea: kola mordoa eman behar izan diogu, gero harea bota eta sobera zegoena kendu…
Behin baino gehiagotan egin behar izan dugu gauza bera hondarra pilatzeko.
ANDEREÑOA: Hara! Eta ardiak ere jarri dituzue mendi-mazelean belarra jaten!
1. MUTILA: Bai. Aitona-amonen baserrira joaten naizenean, hantxe ikusten ditut ardiak, mendian
belarra jan da jan!
1 NESKA: Orduan, gure maketa gustatu zaizu, andereño?
ANDEREÑOA: Gustatu? Ikaragarri! Ikaragarri polita iruditzen zait! Zorionak guztioi, lan aparta egin
duzue-eta!
Harremanetan: AZKEN ORDUKO ALBISTEA (47. or.)
(Irratiko albistegia da, entradilla moduko bat jarri)

ESATARIA (Gizona): Gabon entzule guztioi. Azken orduko berria menditik datorkigu albistegi
honetara.
Erreskate-zerbitzuek bi mendizale erreskatatu dituzte Gorbeia mendikatean larunbat honetan.
Ordu bata eta erdiak inguruan abisua jaso du Ertzaintzak emakume batek min hartu duela
esanez. Antza denez, erori eta hanka batean min hartu du eta ez atzera ez aurrera gelditu da.
Hirurak inguruan erreskatatu dute emakumea eta Gasteizko Txagorritxu ospitalera eraman
dute.
Bestalde, onik aurkitu dute arratsaldean Gorbeian galdu den gizonezkoa. Mendiko erreskate-
zerbitzuak Arroriano mendian galdu den pertsona baten bila ibili dira arratsalde osoan. Antza
72
denez, gizona galdu egin da. Berak deitu du larrialdi-zerbitzuetara eskuko telefonoa
erabilita. Erreskate-zerbitzukoek esan dutenez, zaila izan da gizona aurkitzea, guztiz
ilun baitzegoen aurkitu orduko. Dena dela, azkenean gizona onik aurkitu dute.
Amaierako jarduerak: JENTILARRI TRIKUHARRIA (53. or.)
ALABA: (kexaka): Neka-neka eginda nago mendian ibiltzeaz! Asko falta da

Jentilarrira heltzeko?
SEMEA: Bai! Ni ere nekatuta nago. Eseriko gara atseden hartzeko?
AMA: Ez izan hain kexatiak! Gutxi-gutxi falta da, berehala helduko gara eta
hantxe deskantsatuko dugu.
AITA: (urrundik deika): Hemen dago! Etor zaitezte ikustera!
ALABA ETA SEMEA: Bagoooaz!
AMA: Nora zoazte korrika? Ez al zeundeten oso nekatuta?
SEMEA: (arnaestuka) Hau al da? Eta horretarako etorri
gara korrika?
ALABA: (arnasestuka) Nik uste nuen jentilen bat
edo ikusiko genuela!
AMA: Jentilak harri horren azpian omen daude. Kondairak dioenez, duela milaka eta milaka urte,
jentilak bizi omen ziren Aralar alde honetan. Egun batean, jolasean eta dantzan zebiltzala, hodei
argitsu bat ikusi omen zuten zeruan. Jentil zaharrenari galdeturik, hodei hark Kixmiren edo Jesus
haurraren etorrera eta jentilen aroaren amaiera iragartzen zuela esan zien. Orduan, jentilak
menditik haran honetara lasterka bizian jaitsi ziren eta harri handi honen azpian gorde omen
ziren.
ALABA: Oooo! Orduan jentilak hemen daude ezkutaturik?
SEMEA: Eta nola jarri zuten, ba, hemen gaineko harri handi hau? Oso indartsuak izan behar
zuten!
AITA: Bai, oso indartsuak ziren. Eta badakizue zergatik? Ba, asko jaten zutelako! Zer? Egingo al
dugu hamaiketakoa hartzeko atsedena?
AMA: Konforme, baina, badakizue, gorde zaborrak poltsa honetan, gero zaborrontzira botat-
zeko!.
73
4 Harri harrigarriak!
Unitatearen edukiak
• Nolakoa?
Gramatika
JAKIN
ORTOGRAFIA • Puntua eta bi puntuak.
LEXIKOA • Egile-atzizkiak.
• Horma-irudia.
• Mintzamena eta lexikoa: salmenta.
ATARIKOA
Komunikazioa
• Irakurmena: Albistea.
• Idazmena: albistea osatzea.
• Literatura-testua: Harrizko deabrua.

IRAKURMENA
HARREMANETAN • Entzungaia: Harri-zulatzaileak.

Komunikazioa • Hizkuntza-funtzioa: informazioa laburtzea.
EGITEN JAKIN
EGITEN JAKIN
• Egoerak deskribatzea.
• Aho-korapiloak.
Literatura

gaitasuna ariketak.
IZATEN JAKIN BALIOETAN HEZTEA • Zaindu zure ingurunea.
74

• Harri harrigarriak!


75
Helburuak
4 Harri harrigarriak!
• Salmentarekin zerikusia duen
lexikoa aberastea.
• Irakurmena lantzeko asmoz, albiste
labur bat aztertzea eta hari buruzko
galderei erantzutea.
• Idazmena lantzeko asmoz, aurreko
albistea osatzea.
• Geure ingurunea zaindu beharrari
buruz hausnartzea.
Baliabideak
• Entzungaien CDa.
Mintzamena
Zer dago salgai azokan? azoka txiki bildumatu
Deskribatu aurreko saltokian saltoki aztertu
dauden pertsonaiak.
saltzaile sailkatu
Erosiko zenuke zerbait azoka
erosle zaharkin
horretan? Zergatik?
mineralzale bigarren eskuko
Ikusi al duzu inoiz horrelako
azokarik? Non? ikusmiran ibili bitxikeria
54
ES0000000001725 508387 Unidad 04_5112.indd 54 31/03/2015 16:01:47
Iradokizun didaktikoak Esan ikasleei Hiztegitxoko hitzak ozenki irakurtzeko. Ziurtatu

hitzen esanahia ulertzen dutela. Horretarako, eskatu hitz ho-
Horma-irudia lantzeko orduan, eragin ikasle guztien parte riekin esaldiak osatzeko edota zer diren azaltzeko.
tatzera animatuz.
gotan Azoka txikian elkarrizketa eta, ondoren eskatu ikasleei
Mintzamena lantzeko, hitz egin guztiok elkarrekin hasierako esaldiak egia ala gezurra diren adierazteko. Ariketa ahoz egi-
irudiari buruz. Irakasleak irudiaren azpian ageri diren galderak tea komeni da.
egingo dizkiei ikasleei, txandaka erantzun ditzaten. Esan ikas-
leei lehen planoan ageri den kutxari erreparatzeko eta galdetu
zer dagoen barruan. Egin zenbait galdera mineralak interesa-
ten zaie ikasleei. Honakoan, meteorito bati buruzko albiste la-
tzen ote zaizkien jakiteko: Inoiz edo behin ikusi al duzue mine-
bur bat ageri da, irakurri, aztertu eta hausnartu ondoren, hari
ralak saltzen zituen saltokirik? Hurbildu al zineten ikustera? Ha-
buruzko galderei erantzuteko. Aurrekoa bezala, ariketa hau ere
rrigarriak iruditu zitzaizkizuen? Ezagutzen al duzue mineralak
ahoz egin daiteke.
bildumatzen dituen norbait? Zuek egingo al zenukete mineralen
bilduma? Zergatik?
76
Entzumena
Gaitasunak
2 Entzun Azoka txikian elkarrizketa eta adierazi esaldi hauek egia ala gezurra diren.
Zientziarako gaitasuna. Atariko
Azoka txikiko saltoki batean harri arruntak saltzen dituzte.
honetan ageri den albiste laburrak
Saltzaileak bere bildumako mineralik berezienak ekarri ditu.
zientziarekin loturiko gaia aurkezten
Mineralak toki askotan aurki daitezke.
du, hots, meteorito baten aurkikuntza.
Malakita, kuartzoa eta mika mineralak dira.
Ematen duen informazioa baliatu ahal
da gaiari buruzko jakinmina eragiteko
Irakurmena ikasleengan.
Txinako bildumazale batek mun- Gizarterako eta herritartasunerako
3 Irakurri arretaz alboko albistea eta duko mineralik garestiena erosi du.
erantzun galderei.
gaitasuna. Ingurunea zaintzearen
Harria Lurrera eroritako meteorito
baten pusketa txikia da eta, agida- garrantziaz jabetzea ezinbestekoa
Nor aipatzen da bertan?
nez, oso zaharra da. Zenbaiten us- mundu jasangarriago eta garbiago
Zer erosi du? tez, dinosauroak desagerrarazi zi- baten alde lan egiteko.
Nolakoa da? tuen meteorito haren zatia da.
Zergatik da hain garestia? Erosi bezain laster, Txinako Banku
Nagusiko kutxa gotorrean sartu du garatzeko gaitasuna. Jarduerari
Non dago erositakoa orain?
eta ezin du inork ikusi. beren kabuz heldu eta nork bere
Inork ikusi al du? Zergatik?
4 BALIOETAN HEZTEA. Zaindu zure ingurunea. egin beharko dute ikasleek, ekiteko
Kobazuloak ikustera joaten zarenean, nola jokatu behar duzu bertako harri eta gaitasuna areagotzen dutelarik
formazioekin? horrela.
5 Kopiatu albistea koadernoan, egoerak deskribatzea

asmatu izenburua eta osatu Egoerak deskribatzerakoan,
galdera hauen erantzunekin. garrantzitsua al da ordena?
Noiz erakutsiko dio Hizkera argia erabili behar da?
jendeari? Gertakariak edo egoerak
Beti edukiko azaltzen nahiko trebea ez
ote du bazara ere, badaude trikimailu
gordeta? batzuk zeregin horretan
lagungarriak izango
zaizkizunak eta gai
honetan daude bilduta.
55
ES0000000001725 508387 Unidad 04_5112.indd 55 09/04/2015 15:58:49
Idazmena lantzeko, bestalde, irakurri berri duten albistea Erantzunak

osatzea proposatzen zaie ikasleei. Izenburua jarri, albistea da-
1 E. L.
goen-dagoenean kopiatu eta eskatutako datuak asmatuta
osatuko dute. 2 Gezurra. / Gezurra. / Egia. / Egia.
Balioetan heztea izeneko ataltxoan, geure ingurunea zaindu 3 Txinako bildumazale bat aipatzen da.
beharraz hausnartzea proposatzen zaie ikasleei, jokabide ego- Munduko mineralik garestiena erosi du.
kiak hartu eta desegokiak baztertzeko. Oso zaharra da.
Amaitzeko, irakurri Egiten jakin programan aurrerago lan- Dinosauroak desagerrarazi zuen meteoritoaren zatia omen
duko den gaiari buruzko galderatxoak eta azalpen laburra eta delako.
mintzatu horri buruz, egingo den lanaren atari gisa. Banku Nagusiko kutxa gotorrean dago.
Ezin du inork ikusi. Gordeta dagoelako.
4 E. L.
5 E. L.
77
Helburuak
• Irakurgaia arintasunez irakurtzea.
• Ozenki irakurtzean, ongi
ahoskatzea.
Harrizko deabrua
Behin batean, Vietnam izeneko lurralde urrunean, bi anaia
bizi ziren. Biak pozik bizi ziren, guraso zaharren lurrak lantzen.
Baina, zoritxarrez, gurasoak hil zitzaizkien egun batean.
Gurasoak hiltzean, anaia nagusia haien etxearekin, idiekin
eta soroekin geratu zen, eta gurasoenak izandako gauza guztiak
beretzat hartu zituen. Anaia gazteak, aldiz, lursail txiki bat hartu
zuen harrizko mendi handi baten ondoan, eta bertara joan zen
bizitzera, goseak erdi akabatutako txakur bat eta katu bat lagun
zituela.
Anaia gazte gaixoa miseria gorrian bizi zen. Ez zeukan idirik,
lurra lantzeko, ezta zaldirik edo astorik ere. Besterik ezean,
txakurra eta katua hartu eta uztarrian loturik, goldatzen jarri
zituen. Txakur eta katu argalak zaunka eta miauka hasi ziren,
goldetik tiraka.
Bat-batean, lursail ondoko harrizko mendia mugitzen hasi
zen eta haitzarte batetik orro antzeko bat entzun zen, gero eta
ozenagoa. Azkenik, harrizko mendia parez pare ireki zen. Hura
zen ikuskizuna, hura! Mendiak deabru erraldoi baten itxura
zuen, haitzartea deabruaren ahoa zen, eta barreka zegoen!
56
ES0000000001725 508387 Unidad 04_5112.indd 56 09/04/2015 15:58:52

IRAKURRI BAINO LEHEN nazioa ongi markatuz. Jarraian, esan ikasleei testua ozenki
Irakurri izenburua ozenki eta galdetu ikasleei zer ote den harri- eta bata bestearen segidan irakurtzeko. Gogorarazi hitz osoak
zko deabrua. Gero, eskatu ikasleei harrizko deabrua irudietan irakurri behar dituztela, silabak irakurri beharrean, eta ez dute-
bilatzeko. Ondoren, galdetu ipuina beldurrezkoa den pentsa- la begirada ez den besteren laguntza erabili behar irakurtzeko.
tzen ote duten eta eskatu esateko zeri buruzkoa den, beren
ustez. IRAKURRI ETA GERO
Aztertu irudiak arretaz egin haiei buruzko galderak ikasleei, Amaitzean, galdetu ikasleei ipuinean ulertu ez duten hitzen bat
beren iritzia azal dezaten: Non gertatzen da ipuina? Zergatik edo esaldiren bat ote dagoen eta saiatu haien esanahia guztion
uste duzue hori? Nor ote dira ipuineko protagonistak? Zertan artean edota hiztegiaren laguntzaz argitzen.
ari dira irudiko txakurra eta katua? Txakurra eta katua lan ho- Utzi ikasleei ipuinari buruz duten iritzia azaltzen. Hausnartu
rretarako erabili izan dira inoiz? Zein lanetarako erabili izan anaia nagusiak txikiarekin gurasoak hiltzean izandako jokabi-
dira? deari buruz, hausnartu, halaber anaia txikiaren zortea ezagu-
78
4
Mutila deabruari begira gelditu zitzaion, zur eta lur, eta Gaitasunak
halako batean, zuloaren barruan distira handi bat bat sumatu soro: landutako lur zatia.
zuen. Urrea zen! Deabruaren ahoa urrez beterik zegoen! uztarri: abere parea
Ez bat eta ez bi, mendira igo zen arineketan eta zaku bat bete goldeari lotzeko, lepo gaitasuna. Aztertu ikasleekin ipuineko
zuen urrez. Gero, herrira joan zen pozarren eta idi batzuk erosi gainean jartzen zaion bi anaien arteko harremana, ikusi
zurezko pieza sendoa.
zituen urrearekin. Jatekoa ere erosi zuen txakurrarentzat eta nolako jokabide berekoia duen anaia
katuarentzat, eta harrizko mendi ondoko lursail txikira itzuli zen. golde: lurra lantzeko
tresna.
nagusiak txikiaren aldean, nola
Etxe eder bat eraiki zuen bertan eta lurra landuz bizi izan zen
zikoizkeria: dirua edo
lagundu gabe pobre bizitzen utzi
aurrerantzean.
Anaia gazteari gertaturikoa jakin bezain laster, ordea, bisitan ondasunak pilatzeko duen, eta hori abiapuntutzat harturik,
joan zitzaion anaia zaharra eta horrela izan zuen harrizko joera. sustatu elkartasunezko eta
deabruaren eta urrearen berri. Urre-goseak itsututa, anaia laguntasunezko jarrerak ikasgelako
nagusiak txakur bat eta katu bat eraman zituen mendi ondora, neska-mutilen artean.
eta uztarrian lotu zituen, goldetik tira egin zezaten. Irudi
xelebrea ikustean, harria parez pare ireki zen eta deabruaren
barre-algara zaratatsua haran osoan entzun zen. Urrearen
distira sumatu zuenerako, ahotzarrean sartu zen anaia nagusia
eta zakuak betetzen hasi zen: lehenik, zaku bat, eta gero, beste
bat, eta beste bat… Baina neurri gabeko zikoizkeriak deabrua
haserrearazi zuen eta, gizona ohartu orduko, ahoa itxi zuen
kolpe lehor batez.
Biharamunean, anaia txikia anaia nagusiaren bila joan zen.
Baina mendi ondoan katu bat eta txakur bat baino ez zituen
ikusi, uztarrian loturik. Anaiaren arrastorik ez. Txakurra eta
katua askatzen ari zela, une batez harrizko mendi itzelari
begiratu zion eta… Deabruak begia kliskatu ziola iruditu ez
zitzaion bada!
Vietnamgo ipuina (moldatua)
57
ES0000000001725 508387 Unidad 04_5112.indd 57 31/03/2015 16:01:55
tzean egin zuenari buruz. Galdetu ikasleei gertatu zitzaiona OHARRAK

merezita zuela uste ote duten eta eskatu zergatia azaltzeko.
Azkenik, galdetu ipuina gustuko izan duten ala ez.
HIZTEGIA
tzuk egiteko.
79
Irakurgaia lantzen

Non gertatu zen ipuinean kontatzen dena?
Leku hori benetan existitzen al da? Non dago?
• Ipuina gertatu zeneko kokalekua
identifikatzea. 2 Adierazi esaldi bakoitzean. Nori buruz ari gara, anaia nagusiari buruz ala gazteari buruz?
• Pertsonaiak identifikatzea. Gurasoen etxean geratu zen bizitzen.
• Ipuinaren sekuentziazioa edo Gurasoen gauza guztiak beretzat hartu zituen.
gertakarien segida ezartzea. Katu bat eta txakur bat besterik ez zeuzkan.
Miseria gorrian bizi zen.
Oso diruzalea zen.
• Ipuinaren bukaera bereiztea. Bizitzeko behar zuenarekin konformatzen zen.
• Norbere iritziak ematea.
3 Ordenatu irudiak eta azaldu. Zer gertatu zitzaion anaia gazteari?
• Mapa aztertu eta jarraibideak
ematea.
 
lantzea.

4 Amaitu esaldiak eta azaldu zer gertatu zitzaion anaiari nagusiari.

Anaia txikiari gertaturikoa jakitean,…
Katu bat eta txakur bat hartu zituen eta…
Deabruaren aho barruko urrea ikustean…
Deabrua anaia nagusiaren zikoizkeriaz ohartu zenean,…
5 Adierazi nola amaitu zen ipuina.

 Anaia txikiak anaia nagusia aurkitu zuen eta salbatu egin zuen.
 Anaia txikiak ez zuen nagusiaren arrastorik aurkitu, deabruak irentsi baitzuen betiko.
n
Azaldu ikaskideei. Zer egingo zenuke zuk horrelako altxor bat aurkituz gero?
Adimeonala
6
rts
58 intrape
ES0000000001725 508387 Unidad 04_5112.indd 58 31/03/2015 16:01:58
Iradokizun didaktikoak Ariketa hauek guztiak amaitutakoan, ipuina labur-labur eta

ahoz kontatzea proposatu ahal diezu ikasleei.
Lehen eta bigarren ariketetan, ipuinaren elementu nagusie-
Ipuinetik harago atalean, herritik harrizko deabrua dagoen
tako bi aztertzeko modua izango dute ikasleek: tokia eta per-
mendiraino heltzeko bidea markatu eta bertara heltzeko ja-
tsonaiak. Tokiari dagokionez, Vietnami buruzko informazioa
rraibideak ematea poposatzen zaie ikasleei. Ariketa ahoz na-
bilatzea proposatu ahal zaie, galderari erantzuteko.
hiz idatziz egin daiteke. Idatziz eginez gero, alabaina, ikasleek
Hirugarren ariketa egiteko, bestalde, esan ikasleei irudiak az- mapa arreta handiagoz aztertzeko aukera izango dute.
tertzeko eta deskribatu bertan azaltzen dena. Pentsatu ipui-
nean hori zein unetan gertatu zen eta jarri zenbakiak, gertaka- Erantzunak
riak ordenatzeko asmoz. Azkenik, kontatu ahoz zer gertatu zen.
1 Vietnamen gertatu zen.
Laugarren ariketan gertakarien hasiera eman eta nola amaitu
Leku hori benetan existitzen da eta Asian dago.
ziren azalduko dute ikasleek. Ariketa hau zuzenean lotuta
dago bosgarrenarekin, ipuina nola amaitu zen azalduko baitu- 2 Anaia nagusia.
te ikasleek bertan. Anaia nagusia.
Anaia gaztea.
80
4

7 Aztertu mapa eta idatzi herritik harrizko deabrua dagoen mendiraino heltzeko Ikasten eta pentsatzen ikasteko
jarraibideak. gaitasuna. Irudiek ematen dieten
informazioa bildu, hausnartu eta
gertakarien segida ezartzeko nahiz
jarraibideak emateko unean, gaitasun
hau garatzen ari dira ikasleak.
Izaten ikasteko gaitasuna.
Seigarren ariketa bezalako
n jardueretan, norbere erabakiak hartu
Adime la
a eta erantzukizunak onartzeko bidean
espazi jartzen dituzten trebetasunak lantzeko
HITZEN HABIA modua dute ikasleek.
8 Adierazi zein den nabarmendutako esapideen esanahia.
Mutila zur eta lur zegoen deabruari begira.
 Mutila zeharo beldurturik zegoen.  Mutila guztiz harriturik zegoen.
Anaia nagusia urre-goseak itsututa zegoen.
 Anaia nagusia oso gose zen.  Anaia nagusiak urrea lortu nahi zuen.
9 Azaldu hauetako zein esaera zaharrek duten esanahi bera.

 Egin arren distira, denak urreak ez dira.
 Urre-gakoaz, ate guztiak irekiz doaz.
 Beltz guztiak ez dira ikatzak.
10 Kopiatu testutxoa koadernoan eta idatzi nabarmendutako

hitzen sinonimoak.
Deabrua barreka tankera

Bat-batean, lursail ondoko harrizko mendia mugitzen hasi zabaldu
zen, eta haitzarte batetik orro antzeko bat entzun zen, gero marruma
eta ozenagoa. Azkenik, harrizko mendia parez pare ireki zen. harpe
Hura zen ikuskizuna, hura! Mendiak deabru erraldoi baten soro
itxura zuen, haitzartea deabruaren ahoa zen, eta barreka zegoen!
59
ES0000000001725 508387 Unidad 04_5112.indd 59 31/03/2015 16:02:01
Anaia gaztea. 7 E. L. Adibidez: Herritik irten eta zubia gurutzatu behar da.
Anaia nagusia. Aurrera segi eta bertan dagoen etxea inguratuz, ezkerre-
Anaia gaztea. tara joa behar da. Basoa inguratu eta aurrera segituz
3 Idatzi zenbakiak ordena honetan: 1, 2, 3. gero, hantxe dago mendia.
4 Anaia txikiari gertaturikoa jakitean, bisitan joan zitzaion. 8 Mutila guztiz harriturik zegoen.
Katu bat eta txakur bat hartu zituen eta mendi ondora era- Anaia nagusiak urrea lortu nahi zuen.
manda, uztarrian lotu zituen, goldetik tira zezaten. 9 Esanahi bera dute: Egin arren distira, denak urreak ez dira.
Deabruaren aho barruko urrea ikustean, zakuak eta Beltz guztiak ez dira ikatzak.
zakuak betetzen hasi zen. 10 Bat-batean soro ondoko harrizko mendia mugitzen hasi
Deabrua anaia nagusiaren zikoizkeriaz ohartu zenean, zen, eta harpe batetik marruma antzeko bat entzun zen,
ahoa itxi zuen kolpe batez. gero eta ozenagoa. Azkenik, harrizko mendia parez pare
5 Anaia txikiak ez zuen nagusiaren arrastorik aurkitu, dea- zabaldu zen. Hura zen ikuskizuna, hura! Mendiak deabru
bruak irentsi zuen betiko. erraldoi baten tankera zuen, haitzartea deabruaren ahoa
6 E. L. zen, eta barreka zegoen!
81
Hizkuntzaren erabilera. NOLAKOA?
Helburuak
PUPPY
• Izenondoen ezaugarriak eta Bilbo
erabilera berrikustea eta lantzea.
• Izenondoen mailakatzea aztertzea.
BeGIRaDa
Gasteiz
HaIzeaRen ORRazIa
Donostia
Eskultura hauek oso Eder-ederrak dira,
Eder-ederrak dira, gero!
gero!
ezagunak dira. Zein iruditzen
Zein iruditzen zaizu
zaizu
Modernoak dira, ezta? zuri politena?
zuri politena?
1 Aztertu eta erantzun.
Zein hitz erabili dituzte neska-mutilek
eskulturak nolakoak diren esateko?
Nolakoak direla iruditzen zaizu zuri?
2 Aukeratu hitz egokiak, eskultura bakoitza

nolakoa den esateko eta osatu zerrendak.
okerra mardula koloretsua
alaia bizia laukizuzena
herdoila grisa gakoduna
Begirada: , ,
Haizearen orrazia: , ,
IzenOnDOak
Puppy: , ,
Pertsonak, animaliak eta
3 Deskribatu koadernoan gustukoen duzun
gauzak nolakoak diren
eskultura. adierazten duten hitzak
Esan nola duen izena eta non dagoen. izenondoak dira. Adibidez:
Azaldu zerez egina dagoen. Eskulturak oso ezagunak dira.

Eskultura ezagunek itxura
Erabili goiko zerrendan idatzi dituzun
modernoa dute.
hitzak zure deskribapenean.
60
ES0000000001725 508387 Unidad 04_5112.indd 60 31/03/2015 16:02:05

Unitate honetan, garamatika-programan izenondoen erabilera 1 Ezagunak, modernoak eta ederrak.
berrikusi eta landuko dute ikasleek zenbait ariketen bidez. E. L.
2 Begirada: mardula, laukizuzena, grisa.
Hasierako irudiak, lehen ariketa egiteko ez ezik, gaia aurkez-
Haizearen orrazia: okerra, herdoila, gakoduna.
teko eta argibideak emateko ere erabil daitezke. Bestalde,
Puppy: alaia, bizia, koloretsua.
ikasleek eskulturak nolakoak diren azaltzen dutenean, ziurtatu
izenondo egokiak aukeratzen dituztela esanahiaren aldetik eta 3 E. L.
egiaztatu beti izenaren atzean jartzen dituztela. 4 Azpimarratu behar dira: biguna, moldagarria, polit, balia-
Hizkuntzaren erabilera edo gramatika lantzeko programa ho- garria, berriak, zaharrak, fosforitoak, jatorrari.
netan, ariketetan lantzen den kontzeptu gramatikalaren azal- 5 Oso lotsatia: lotsati-lotsatia / oso bizkorra: bizkor-bizkorra
pen xumea ageri da lauki batean bilduta. Informazio hori arike- / oso kutuna: kutun-kutuna / oso polita: polit-polita / oso
tak egin aurretik edo ariketak egin ostean irakur daiteke. iluna: ilun-iluna. E. L.
82
4
4 Kopiatu testutxoa koadernoan eta azpimarratu izenondoak. Gaitasunak

Buztinezko ontzia Arterako gaitasuna. Hasierako
Buztina oso material biguna eta moldagarria da; irudietatik hasita, artearekiko zentzu
horregatik erabiltzen dugu eskolan eskulanak egiteko. kritikoa jorratzeko zenbait jarduera
Nik ontzi polit hau egin dut buztinez. Ontzia oso baliagarria biltzen dira programa honetako lehen
ere bada, bolaluma berriak, arkatz zaharrak eta markagailu orrialdean.
fosforitoak gordetzeko erabiltzen dudalako. Bihar, beste ontzi
bat egiteko asmoa dut, auzoko mutil jatorrari opari egiteko.
5 Aldatu adibidean bezala eta erantzun.

oso biguna bigun-biguna oso bizkorra oso polita
oso lotsatia oso kutuna oso iluna
Aipatu ezaugarri horiek dituen gauza, pertsona edo animaliaren bat.
6 Konparatu eta egin esaldiak, adibidean bezala.
irabazlea
2. lekua
3. lekua
Brontzezko domina oso ona da. Zilarrezkoa brontzezkoa baino hobea da. Urrezkoa onena da.
Esmeralda Diamantea Errubia

450 € 642 € 506 €
Granitoa Pomez Kareharria

2 kg harria 600 g 1,2 kg
7 Osatu esaldiak koadernoan alboko hitzekin.

Kilo bat burdina kilo bat lasto bezain da. astuna handiagoa
Elefantea da, baina munduko animaliarik handi-handia
balea da.
handiena astunegia
Kamioia autoa baino da eta baita ere.
astunagoa
300 kiloko harria da harri-jasotzaileak jasotzeko.
61
ES0000000001725 508387 Unidad 04_5112.indd 61 31/03/2015 16:02:07
6 Esmeralda oso garestia da. Errubia esmeralda baino ga- OHARRAK

restiagoa da. Diamantea garestiena da.
Pomez harria oso arina da. Kareharria astunagoa da. Gra-
nitoa astunena da.
7 Kilo bat burdina kilo bat lasto bezain astuna da.
Elefantea handi-handia da, baina munduko animaliarik
handiena balea da.
Kamioia autoa baino handiagoa da eta baita astunagoa
ere.
300 kiloko harria astunegia da harri-jasotzaileak jasotzeko.
83
Ortografia. puNtuA etA bI puNtuAk
Helburuak 1 Irakurri testutxoa eta kopiatu bertako esaldiak koadernoan.
• Puntua eta bi puntuak nola

erabiltzen diren berrikustea eta
lantzea.
Azaroaren 10a, larunbata.
egon naiz gaur
Meatzaritzaren museoa ikusten
Gaitasunak osabarekin. Museoa Gall artan dago , Bizkaiko
tze zaha r bate an ondo an. Gauza
Gizarterako eta herritartasunerako Enkarterrin, mea
tresnak, mea
gaitasuna. Lehen ariketako testuaren mordoa ikusi dut han: meatzarien
rrak, eta baita
eramateko bagonetak, makina zaha
bidez, Euskal Herriko meatzaldeari irud iak ere.
antzinako argazkiak eta
buruzko informazioa ematen zaie
ikasleei, haren inguruko gizarte-
errealitatearekin harremantan jartzen
zaielarik nolabait. Meatzaritzaren museoa…
Museoa…
Gauza mordoa…
puntua eta bi puntuak
2 Berridatzi testu hau, falta diren puntuak eta letra
larriak jarriz. Kontuan izan bost esaldi daudela. Puntua esaldien bukaeran
jartzen da. puntuen osteko
Aitona Martxelo hitza letra larriz hasten da.
Aitona Martxelo oso jakintsua da Bi puntuak zerrendak hastean
gauza mordoa dakizki eta asko gustatzen erabiltzen dira. bi puntuen
osteko hitza letra xehez edo
zaio museoetara joatea batzuetan, berarekin
minuskulaz hasten da.
eramaten nau aitonak agindu zidan Bilboko
Itsas Museora eramango nauela laster egun
hori iristeko irrikan nago!
3 Lotu atalak eta idatzi esaldiak osorik koadernoan. Jarri bi puntuak leku egokian.
Gure herrian bi plaza daude ogia, gozokiak, barazkiak, jogurtak…
Zinera lau lagun joan ginen marrubiak, esnea, izozkia eta azukrea.
Irabiakia egiteko osagai hauek behar dituzu plaza handia eta plaza txikia.
Auzoko dendan denetarik saltzen dute Alex, Niko, Nerea eta ni.
4 Osatu zerrendak zure koadernoan.

Nire gogoko denbora-pasak:
Museoetan ikus daitezkeen gauzak:
62
ES0000000001725 508387 Unidad 04_5112.indd 62 31/03/2015 16:02:08
Iradokizun didaktikoak 2 Aitona Martxelo oso jakintsua da. Gauza mordoa dakizki
eta asko gustatzen zaio museoetara joatea. Batzuetan,
Puntuen erabilera dela eta, gaiaren azalpena biltzen duen lau- berarekin eramaten nau. Aitonak agindu zidan Bilboko
kitxoan jartzen duenaz gain, beste gauza bat gogoraraztea Itsas Museora eramango nauela laster. Egun hori iristeko
komeni da, hots, puntuen ostean, esaldia amaitzean, etenaldi irrikan nago!
bat egin behar dela.
3 Gure herrian bi plaza daude: plaza handia eta plaza txikia.
Zinera lau lagun joan ginen: Alex, Niko, Nerea eta ni.
Erantzunak Irabiakia egiteko osagai hauek behar dituzu: marrubiak,
1 Meatzaritzaren museoa ikusten egon naiz gaur osabarekin. esnea, izozkia eta azukrea.
Museoa Gallartan dago, Bizkaiko Enkarterrin, meatze za- Auzoko dendan denetarik saltzen dute: ogia, gozokiak,
har baten ondoan. barazkiak, jogurtak…
Gauza mordoa ikusi dut han: meatzarien tresnak, mea 4 E. L.
eramateko bagonetak, makina zaharrak, eta baita antzi-
nako argazkiak eta irudiak ere.
84
Harremanetan. INFORMAZIOA LABURTZEA 4
1 Entzun Harri-zulatzaileak testua eta adierazi Helburuak

esaldi hauek egia ala gezurra diren.
Harri-zulatzaileek meatzeetan egiten zuten lan.
Oraindik ere harri-zulatzaile asko daude Euskal • Informazioa laburtzea.
Herriko meatzetan lanean.
Harri-zulatzaileek harrietan zuloak egiten zituzten Baliabideak
zurezko makila batez
Harrietako zuloetan lehergailuak sartzen ziren,
meatzetako burdin minerala ateratzeko.
Gaur egun, kirol bilakatu da harri-zulaketa eta Gaitasunak
harri-zulatzaileen txapelketak egiten dira.
Hitzez, hitzik gabe eta era
2 Irakurri testua adi-adi eta azaldu labur-labur digitalean komunikatzeko
bertan kontatzen dena. gaitasuna. Gertakarien azalpenak
Azken urte hauetan, gero eta gehiago ari gara ikusten herri kirol bat, berria ematean, besteak beste, ikasleek
askorentzat: harri-zulaketa. Euskal Herrian, beste edozein herri kirolek bezala, gaitasun hau garatzen dute, baita
lanean du jatorria. Harri-zulatzailearen lanbidea ohikoa zen harrobietan eta meatzeetan.
informazioa beren kasa eta bide
Leku horietan haitzari zulo sakonak egin behar izaten zitzaizkion, bolbora edo
digitalak erabiliz lortzen dutenean ere.
dinamita-kartutxoak sartu eta eztanda eginaraziz, harria edo minerala ateratzeko.
Kirol hau orain dela gutxi arte desagertuta zegoen, baina azken urte hauetan Gizarterako eta herritartasunerako
berreskuratu egin da, zorionez. 1999an, proba ofizialak eta txapelketak hasi ziren. gaitasuna. Entzungaian eta baita
Gaur egungo txapelketek 30 minutu irauten dute. Denbora horretan zulo gehien
bigarren ariketako testuan ere,
egiten dituen taldeak irabazten du. Harri-zulatzaileak hirunaka, binaka edo banaka
meatzaldeko ohitura baten berri
aritzen dira.
azaltzen zaie ikasleei, harri-zulaketaren
Non du jatorria harri-zulaketa kirolak?
Azaldu
Azaldu informazio
informazio berri, hain zuzen.
Noiz berreskuratu da kirol gisa?
garrantzitsuena
garrantzitsuena soilik.
soilik.
Zertan datza txapelketa?
3 IKT. Aukeratu euskal kirol hauetakoren bat eta

bilatu informazioa Interneten. Gero, erantzun.
Harri jasotzea Esku-pilota Estropadak
Zer egin behar da?

Zenbat lagunek hartzen dute parte?
Nor da irabazlea?
63
ES0000000001725 508387 Unidad 04_5112.indd 63 31/03/2015 16:02:11

Entzundakoaren ulermena lantzeko, entzun testuaren graba- 1 Egia. / Gezurra. / Gezurra. / Egia. / Egia.
zioa behar duzuen guztietan eta, ondoren, ekin horrekin lotu- 2 E. L.
3 E. L.
Bigarren ariketa ahoz egitea komeni da. Testua irakurri eta ber-
tan kontatzen dena labur-labur azaltzea are erragoa izan dadin,
testua isilpean irakurri eta bertako ideia garrantzitsuenak azpi-
marratzea proposatu ikasleei. Adierazi beren azalpenean ideia
garrantzitsu horien berri eman behar dutela. Gauza bera egin
beharko dute, halaber, hirugarren ariketan ere, baina hartan in-
formazioa idatziz jasoko dute ikaskideen aurrean azaldu bai-
no lehen.
85
egiten jakin Egoerak deskribatzea
Helburuak 1 Irakurri testua eta erantzun koadernoan.
• Egoeren deskribapenak dituen Kaixo, ikus-entzuleok:

ezaugarriak aztertzea. Euria atertu gabe ari du azken boladan Euskal Herrian,
eta horrek ikara eta istripu bat baino gehiago eragin ditu
• Gertakariak kronologikoki azaltzea. egunotan. Gaur, Zumaiatik Getariarako bidea itxi behar
• Gertakarien segida osatzea. izan dute luizi baten ondorioz. Euriteen erruz, mendi
magaleko haitz mordoa erori dira errepide erdira. Haitz
• Egoera bat idatziz deskribatzea.
horietako batzuk auto baten gainera erori dira eta
barruan zegoen gidaria harrapatuta geratu da. Zorionez,
ez du zauririk izan, baina suhiltzaileek lana izan dute
bidaiaria ateratzeko. Errepideak itxita jarraituko omen du
egun osoan zehar, harriak eta lurra garbitu arte.
Zer gertatu da azken boladan Euskal Herrian?

Zer gertatu da gaur?
Zer gertatu zaio autoaren gidariari?
Nork askatu du?
Nola egongo da gaur errepidea? Zergatik?
2 √
Bilatu testuan ekintza adierazten duten aditzak eta bildu zerrenda batean.
Asko al dira?
EKINTZEN ZERRENDA
√ Euria atertu gabe ari du.
√ Ikara eta istripuak eragin ditu.
…
…
3 Adierazi goiko testuari buruzko esaldi hauek egia ala gezurra diren.
Informazioa inolako ordenarik gabe ematen da.
Gertakariak argi eta garbi azaltzen dira.
Gertatutakoari buruzko xehetasun gutxi ageri dira.
Ekintza ugari kontatzen dira bertan.
64
ES0000000001725 508387 Unidad 04_5112.indd 64 31/03/2015 16:02:16
Iradokizun didaktikoak izateko eta, hori eredutzat harturik, amaieran testua moldatu
ahal izateko.
Programaren lanketa hasi aurretik, azaldu ikasleei egoerak
edo gertakariak nola deskribatu landuko dutela programa ho- Amaierako ariketari dagokionez, aurreko ariketako irudietan
netan. Adierazi horrelako deskribapenak kazetaritza munduan azaltzen den gertakariaren berri azalduko dute ikasleek,
ematen direla sarritan, telebistako nahiz irratiko zuzeneko kro- emandako argibideak aintzat hartuta.
niketan (albiste bat zuzenean kontatzen dutenean) eta
egunkarietako albisteetan. Izan ere, horixe izaten da guk ere Erantzunak
egiten duguna, gertatu zaigun zerbaiten berri ematen dugu-
1 Euria atertu egin gabe egin du, gelditu gabe.
nean: egoera edo gertakariak deskribatu. Hori egitean, bai ka-
zetariek eta baita guk ere, aditz asko erabiltzen ditugu hitz
Zumaiatik Getariarako bidean luizi bat egon da eta haitz
batzuek auto baten gainera erori dira.
egitean, ekintzak kontatzen ari garelako, azken batean.
Autoaren gidaria harrapatuta geratu da autoaren barruan.
Lehen orrialdean, landuko den testu motaren eredu gisakoa
Suhiltzaileek askatu dute.
ageri da. Garrantzitsua da ikasleak testuaren ezaugarri oroko-
rrez jabetzea, harekin zerikusia duten ariketei erantzun ahal
Errepidea itxita egongo da. Harriak eta lurra garbitu
behar dituztelako.
86
Testu-tipologia 4
4 Ordenatu eta berridatzi testua osorik koadernoan. OHARRAK
Poliziak, bitxia berreskuratzeko asmoz, platanoak jatera behartu

zuen eta haien eraginari esker, bitxia bide naturaletik bota zuen
lapurrak. Bitxia komunetik batu, garbitu eta jabeari itzuli zioten.
Indiako Kalkuta hirian

lapur batek bitxi
garesti bat lapurtu zio
n emakume bati.
arren, lapurrak eroarena egin

Poliziak miaketa zorrotza egin zion
fia batek egiaztatu zuen, lekuko
zuen. Baina azkenean, erradiogra
bitxia irentsi zuela. Medikuak
batek esandakoa, hau da, lapurrak
tu zuen. Lapurrak hasieran
platano asko janaraztea gomenda
tu egin zuen, bestela ebakuntza
ezetz esan bazuen ere, gero onar
egingo ziotela esan ziotelako.
5 Ordenatu irudiak eta adierazi esaldi batekin irudi bakoitzean zer gertatzen ari
den.
A
C
B
6 Idatzi mutilari gertatutakoa.

A. HASIERA Asmatu zer gertatu ote zaion balkoiari, erortzeko zorian
egon dadin.
B. MAMIA Azaldu jendea nola pilatu den eta zer sentitu duen.
C. AMAIERA Azaldu nola konpondu den arazoa.
65
ES0000000001725 508387 Unidad 04_5112.indd 65 31/03/2015 16:02:18
2 Bidea itxi behar izan dute / haitz mordoa erori dira errepi- gero onartu egin zuen, bestela ebakuntza egingo ziotela
de erdira / haitz batzuk auto baten gainera erori dira / gi- esan ziotelako.
daria harrapatuta geratu da / ez du zauririk izan / suhiltzai-
Poliziak, bitxia berreskuratzeko asmoz, platanoak jatera
leek lana izan dute gidaria ateratzeko / errepideak itxita behartu zuen eta haien eraginari esker, bitxia bide natu-
jarraituko du harriak eta lurra garbitu arte. raletik bota zuen lapurrak. Bitxia komunetik batu, garbitu

Aditz asko ageri dira eta jabeari itzuli zioten.
3 Gezurra. / Egia. / Gezurra. / Egia. 5 Ordena zuzena hau da: 1-b, 2-a, 3-c
4 Indiako Kalkuta hirian lapur batek bixi garesti bat lapurtu 6 E. L.

zion emakume bati.

Poliziak miaketa zorrotza egin zion arren, lapurrak eroa-
rena egin zuen. Baina azkenean, erradiografia batek
egiaztatu zuen lekuko batek esandakoa, hau da, lapurrak
bitxia irentsi zuela. Medikuak platano asko janaraztea go-
mendatu zuen. Lapurrak hasieran ezetz esan bazuen ere,
87
Lexikoa. EGILE-ATZIZKIAK
Helburuak 1 Bilatu pertsonaiak irudian eta azaldu zertan ari diren.
• Egile-atzizkiak ezagutzea.
etxegilea okina dantzaria irakaslea entrenatzailea
• Egile-atzizki egokiak erabiliz, hitz
eratorriak sortzea.
2 Idatzi koadernoan goiko ariketako hitzen EGILE-ATZIZKIAK

definizioak, adibidean bezala.
Atzizki batzuen bidez, egileak
Irakaslea Irakasten duen pertsona. adierazten dituzten hitzak
Etxegilea sortzen dira. Egile-atzizkiak
hauek dira: -le, -tzaile, -gin,
Okina -gile eta -(l)ari.
Dantzaria irakasle, entrenatzaile, zurgin,
Entrenatzailea langile, dantzari…
3 Sortu hitz eratorriak, hitzei atzizki egokiak erantsiz.
gidari
gidatu -gin
idatzi -le
ATZIZKIAK
HITZAK
garbitu
-tzaile
zur
sendatu -gile
bertso -(l)ari
4 Azaldu. Zertan bereizten dira?
Irabazlea eta galtzailea. Pilotaria eta pilotagilea.

Idazkaria eta idazlea. Ikaslea eta irakaslea.
Antzerkigilea eta antzezlea. Kantaria eta kantagilea.
66
ES0000000001725 508387 Unidad 04_5112.indd 66 31/03/2015 16:02:21
Iradokizun didaktikoak 2 Etxegilea: etxeak egiten dituen pertsona.

Dantzaria: dantza egiten duen pertsona.
Unitate honetan, hitz eratorrien osaera izango dute ikasleek
Okina: ogia egiten duen pertsona.
langai, egile-atzizkiak eta haien erabilera aztertuko dituztelarik.
Entrenatzailea: besteak entrenatzen dituen pertsona.
Irakurri laukitxoan egile-atzizkiei buruz ematen den azalpen- 3 Gidari / idazle / garbitzaile / zurgin / sendagile / bertsolari.
txoa eta ekin ariketak agiteari. 4 E. L. Adibidez: irabazleak irabazi egiten du eta galtzaileak,
Hitzak direla-eta, ziurtatu ikasle guztiek haien esanahia uler- berriz, galdu. / Idazkariak bulegoan lan egiten du eta ida-
tzen dutela eta argitu guztion artean edo hiztegiaren laguntzaz zleak liburuak idazten ditu. / Antzerkigileak antzerki obrak
ezagutzen ez dituzten hitzen esanahia. idazten ditu eta antzezleak obra horiek antzezten ditu. /
Pilotariak pilotan jokatzen du eta pilotagileak pilotak egi-
ten ditu. / Ikasleak ikasi egiten du eta irakasleak irakatsi
Erantzunak egiten dio. / Kantariak abestiak kantatzen ditu eta kanta-
1 Irudien ordena hauxe da: dantzaria, irakaslea, entrenatzai- gileak abestiak asmatzen edo egiten ditu.
lea, okina eta etxegilea.
88
Helburuak
Zorroztarria • Literatura-testuak aztertzea eta
Risti-rasta, lantzea.
risti-rasta, • Aho-korapiloak irakurtzea eta
risti-rastaka, bertako soinu nagusiak bereiztea.
zorroztarria • Antzeko soinuak dituzten hitzak
segan tarraztaka. multzokatzea.
Risti-rasta, • Aho-korapiloa asmatzea.
risti-rasta,
risti-rasta-ristarria
sega zorrozten
Gaitasunak
zorroztarria. Arterako gaitasuna. Azken ariketan
aho-korapiloa asmatzea eta idaztea
proposatzen zaie ikasleei, arte-
1 Irakurri aho-korapiloa ahalik eta azkarren, eta erantzun. sorkuntzarekin harreman estuan
Zer soinu edo letra errepikatzen da bertan? jartzen zaielarik.
2 Irakurri aho-korapilo hauek eta esan zein soinu nabarmentzen diren.

Txirristi, mirristi, Sarean zun-zun, Baga, biga, higa,
gerrena, plat, sarean zun-zun, laga, boga, sega,
olio zopa sarean zun-zun zena. zai, zoi, bele,
kikili salda, Lau kirinkun, arma, tiro
urrup edo klik! lau kirinkun, pun!
Ikimilikiliklik! lau kirinkun lena.
3 Aukeratu. Zein hitz erabiliko zenituzke z soinua nabarmen duen aho-korapilo batean?
zizarea elefantea zubia zintzilik zeuden pozik

ekarri zerua izarrak zezena zuloa ibili
azpian ezkutatu korrika zituzten alai zozoa dago
rako
H izkuntzana
Idatzi aho-korapilo bat hitz horiek eta beste batzuk erabiliz, eta irakurri ime
ikaskideei.
ad
Zezena eta zozoa zubitik zintzilik zeuden.
67
ES0000000001725 508387 Unidad 04_5112.indd 67 09/04/2015 15:58:54
Iradokizun didaktikoak korapilo luzea asmatzea, esaldi bakarrekoa baizik. Egindakoan,

eskatu ikasle bati baino gehiagori beren aho-korapiloak esate-
Literaturaz gozatzen izeneko programa honetan ikasleek hain ko, eta ikaskideei ahalik eta azkarren errepikatzeko.
sarri ikusten ez dituzten testuak biltzen dira: olerkiak, ber-
tsoak, igarkizunak, aho-korapiloak, hitz-jokoak… Programa-
Erantzunak
ren helburua literatura-testu mota hauez gozatzeko aukera
ematea da, eta halaber, haietan erabiltzen diren baliabide es- 1 R letra edo soinu gogorra errepikatzen da bertan eta bai-
tilistikoak poliki-poliki ezagutaraztea. Baliatu, beraz, hemen ta txistukarien soinua ere.
aurkeztutako testuak helburu horretarako. 2 Txirristi-mirristi: rr eta k soinuak nabarmentzen dira. / Sa-
Hasierako aho-korapiloa dela-eta, baliatu s eta z txistukarien rean zun-zun: txistukariak eta n nabarmentzen dira. /
ahoskera zuzena lantzeko. Baga, biga: g soinua nabarementzen da.
Azken ariketan, antzeko soinua duten hitzak aukeratu eta ho- 3 Zizarea, zubia, zintzilik, zeuden, pozik, zerua, izarrak, ze-
riek edota beste zenbait erabiliz aho-korapiloa sortzea propo- zena, zuloa, azpian, ezkutatu, zituzten, zozoa.
satzen zaie ikasleei. Adibide bat ere ematen zaie. Adibideak E. L.
eralkusten duenez, helburua ez da hasierakoa bezalako aho-
89
AMAIERAKO JARDUERAK
Helburuak
berrikustea eta finkatzea. Uraren kolorea
• Testua irakurtzea eta Urak zer kolore duen galdetuko banizu, zer
erantzungo zenuke? Bada, seguruenik, urak ez duela
kolorerik, gardena dela, alegia. Baina, gehienetan
lantzea. hori egia bada ere, ez da beti horrela izaten.
• Izenondoak zuzen erabiltzea. Munduko hainbat lekutan badira koloretako
ura duten putzu, aintzira eta ibaiak ere. Kolore
• Puntuak eta bi puntuak zuzen
ikusgarriak eta politak izaten dira: laranja, arrosa,
erabiltzea. horia, berdea… Eta zergatik izaten du urak kolore
• Entzungaia entzun eta berezia? Bada, putzu, aintzira edo eta erreka horietan urari kolorea ematen dioten mineralak
pilatzen direlako. Euskal Herrian ez dago horrelako toki bitxirik, baina, bai, Australian,
entzundakoaren ulermena lantzea.
Kanadan, Estatu Batuetan, Indonesian, Kolonbian eta beste hainbat herrialdetan ere.
• Egoera bat deskribatzea. Bitxikeria hori dela-eta, galdera bat bururatzen zait niri: nolakoa ote da euriaren kolorea
• Askotariko adimenak trebatzea, leku horietan?

Euskal Herrian ba al dago koloredun ura duen aintzirarik edo ibairik?
Non daude horrelako aintzirak edo ibaiak? Aipatu zenbait herrialde.
Baliabideak Zergatik izan ohi du urak bertan kolore berezia?
• Entzungaien CDa. Zure ustez, euriak ere kolore berezia izango al du?
2 Aukeratu izenondoak eta osatu 4 Berridatzi testua, puntua, bi puntuak

esaldiak. eta letra larriak jarriz.
arinagoa arinena estu zabal Aitonaren bilduma

txikia nagusia zuri ilun Aitonak mineralen bilduma dauka
mineralak kutxa berezi batean
Gorkaren arreba atzo jaio zen. gordetzen ditu mordo-mordoa dauzka
pirita, bauxita, kuartzoa, anbarra,
Hodei horiek ekaitza dakarte.
kaltzita, eta beste pilo bat batzuei
Kale horietatik ez dira kamioiak aspergarria iruditzen zaie mineralak
sartzen.
bildumatzea, baina aitonari eta bioi ez
Erbia dortoka baino da.
3 Idatzi esaldiak koadernoan goian

erabili ez dituzun izenondoekin.
68
ES0000000001725 508387 Unidad 04_5112.indd 68 31/03/2015 16:02:27
Iradokizun didaktikoak Putzu, ibai eta aintzira horietan urari kolorea ematen dio-
ten mineralak pilatzen direlako.
Ariketa hauen bitartez, ikasleek ikastunitatean zehar landuriko E. L.
edukiak berrikusten dira eta, zenbateraino ulertu edo barneratu 2 Gorkaren arreba txikia atzo jaio zen.
Hodei ilun horiek ekaitza dakarte.
Kale estu horietatik ez dira kamioiak sartzen.
na, izan ezik; hori ahoz egiteko aproposagoa baita.
Erbia dortoka baino arinagoa da.
Bukatutakoan, zuzendu ariketak guztion artean eta ozenki. 3 E. L.
4 Aitonak mineralen bilduma dauka. Mineralak kutxa berezi
Erantzunak batean gordetzen ditu. Mordo-mordoa dauzka: pirita,
1 Ez, ez dago horrelakorik. bauxita, kuartzoa, anbarra, kaltzita eta beste pilo bat. Ba-
Australian, Kanadan, Estatu Batuetan, Kolonbian eta In- tzuei aspergarria iruditzen zaie mineralak bildumatzea,
donesian, esate baterako. baina aitonari eta bioi ez.
90
4
Gaitasunak
5 Entzun Kontuz, lanak! testua eta 6 Aztertu irudiak eta aukeratu egokia.
adierazi esaldi hauek egia ala Zer gertatu da plazako lanetan? Zientziarako gaitasuna. Hasierako
gezurra diren. testuan, naturako fenomeno harrigarri
Emakumeak iturginari deitu dio ez a) baten eta haren zergatiaren berri
duelako urik etxean. agertzen da. Zergatia zientziarako
Gaur dei mordoa izan ditu iturginak. gaitasunaren trebakuntzarekin loturik
Herriko plazan egiten ari diren dago zuzenean.
konponketa-lanek dute
gertaturikoaren errua.
gaitasuna. Irudiei erreparatuta,
Langileek nahita puskatu dute herrira
ura dakarren hodi nagusia. entzungaian aipatzen den tokia zein
b)
Ura moztu beharko dute hodia den igarri behar dute ikasleek eta
konpontzeko. horretarako datuak erkatu eta burua
Berehala konponduko dute eta pentsatzen jarri behar dute.
ordubete barru egongo da ura
etxeetan.
gaitasuna. Askotariko adimenen
atalean ingurunearentzat garrantzi
7 Azaldu gaur herrian urarekin gertatu handikoa den gai bati buruz
dena, albistea ematen egongo bazina
hausnartzea proposatzen zaiei
bezala.
ikasleei: ura aurrezteari buruz. Haien
Azaldu gauzak ordenan.
jarrera zein den adierazi ez ezik,
Deskribatu egoera argi eta garbi.
konponbideak ere ematea
Esan nola konponduko den.
proposatzen zaie.
ASKOTARIKO ADIMENAK
8 Irakurri eta esan zeinekin zauden ados.

Nahi beste ur erabil dezakegu, asko dago-eta.
Hobea da bainuontzia bete eta bainu on bat hartzea,
dutxatzea baino.
Ura aurrezteko, ez gara egunero dutxatu behar.
Ez da ezer gertatzen hortzak garbitzean txorrota irekita utziz gero.
Ura aurrezteko ideia on bat ontziratutako ura erostea da.
rekiko
Natura ena
9 Eztabaidatu. Zer egiten duzue zuek ura aurrezteko?
adim
69
ES0000000001725 508387 Unidad 04_5112.indd 69 31/03/2015 16:02:29
5 Gezurra. / Egia. / Egia. / Gezurra. / Egia. / Gezurra. OHARRAK

6 Irudi zuzena b) irudia da.
7 E. L.
8 E. L.
9 E. L.
91
Hasierako entzungaia: AZOKA TXIKIAN (55. or.)
(Aire libreko azoka batean egonik, jendearen zurrumurrua

entzuten da, girotzeko)
MUTIKOA: Bai azoka bitxia! Denetarik saltzen dute hemen:
bigarren eskuko liburuak, antigoaleko gauza zaharrak…
Hara! Zer saltzen du gizon horrek? Harriak dira-eta! Harriak
saltzea ere… Nork erosiko ditu, ba?
AMA: Ez dira harri arruntak, mineralak dira eta batzuk oso
ikusgarriak izango dira, seguru!
MUTIKOA: Goazen ikustera!
SALTZAILEA (gizona): Eguerdi on, mutiko! Zer? Mineralak
gogoko dituzu, ala? Bada nik mordoxka daukat, eta oso
prezio onean.
MUTIKOA: Egia esan, oso politak dira. Begira nolako koloreak eta forma arraroak, ama!
AMA: Bai, ederrak dira benetan!
MUTIKOA: Eta non topatu dituzu mineral hauek ba? Mendian?
SALTZAILEA: Batzuk mendian, beste batzuk ibaietan… Toki askotan; baina, ez pentsa, batzuk
erosi ere egin ditut. Bilduma itzela daukat etxean eta errepikatuta dauzkadanak baino ez ditut
hemen saltzen.
MUTIKOA: Mineralen bilduma egitea! A zer-nolako ideia ona! Neuk ere hasi nahi dut mineralen
bilduma egiten!
SALTZAILEA: Ba, gaur bertan has zaitezke! Lehenik, mineral pare bat erosi, eta neuk esango dizut
non topatu beste asko. Tira, aukeratu bi!
MUTIKOA: Berdea, eta distiratsu hori; eta… gorrixka ere gustatzen zait…
SALTZAILEA: Tori berdea, malakita du izena, eta distiratsua kuartzoa da… Eta gorrixka edo mika
opari!
Harremanetan: HARRI-ZULATZAILEAK (63. or.)
NESKATOA: Hara, aitona! Zertan ari da estatuako gizona?

AITONA: Hori harri-zulatzailea da.
NESKATOA: Harri-zulatzailea? Harriei zuloa egiten diena? Eta zertarako egiten die, ba zuloa
harriei?
AITONA: Aspaldiko sasoietan meatzeetan egiten zuten lan harri-zulatzaileek. Burdinazko haga
sendo batez, zulo sakonak egiten zituzten harrietan, han lehergailuak sartu ahal izateko.
NESKATOA: Lehergailuak??!! Zertarako??
AITONA: Ba, meatzeetatik burdina ateratzeko.
NESKATOA: Aaaaa bai. Eta gaur egun ez dago harri-zulatzailerik?
92
AITONA: Ba, ez, meatzerik ere ez dago-eta. Baina orain kirola da harri-zulaketa eta
harri-zulatzaile txapelketak egiten dira.
NESKATOA: Bai? Harri-jasotzaileenak bezalakoak?
AITONA: Bai.
NESKATOA: Aizu, aitona, eta neska harri-zulatzailerik ere ba al dago?
AITONA: Jakina! Zer, ba? Zuk ere harri-zulaketan hasi nahi duzu, ala?
NESKATOA: Uf, ez. Lan nekagarriegia dirudi ni bezalako neska txiki batentzat!!!!
Amaierako jarduerak: KONTUZ, LANAK! (69. or.)
(Iturriko txorrota ireki eta ur-zorrotada irteten ari da. Hotsa entzuten da)
MUTIKOA: Amaaaa! Iturriko urak lokatza dirudi! Kolore marroi-marroia du. Zer nazka!
AMA: Hara! Zer gauza arraroa… Matxuraren bat izango ote dugu? Iturginari deituko
diot, badaezpada.
(isilunetxo baten ostean telefonoa markatzen. Telefono deiaren tonua entzuten da)
ITURGINA (Gizona): Bai?
AMA: Arratsalde on. Joxe iturgina zara?
ITURGINA: Bai.
AMA: Ba, begira, etxeko iturritik marroi-koloreko ura ateratzen zaigu eta ez dakit matxuraren bat
ote dugun.
ITURGINA: Herri osoak du zure arazo berbera, andrea. Honezkero, dei mordotxoa izan ditut
iturriko ura marroia delako. Jakin ezazu uraren hodia puskatu dela plazan konponketa-lanak
egiten ari direlako.
AMA: Ene! Eta zer gertatu da, ba?
ITURGINA: Ba, zuloa egiten ari ziren hondea-makinarekin eta, nahi gabe, herrira ura dakarren
ur-hodi nagusia apurtu dute. Ura lanetan sortutako lokatzarekin nahasi da eta horregatik du
kolore hori. Udaletxekoek esan didatenez, laster moztuko dute ura hodia konpondu ahal
izateko, eta horregatik etxeetan ez da urik egongo bihar arte.
AMA: Hau ezustekoa! Eta zer egingo dugu urik gabe?
ITURGINA: Ez al daukazu botilako urik?
AMA: Ez. Banoa berehala dendara botila ur batzuk
erostera. Mila esker eta gero arte.
93
5 Goiz negu, bi negu
Unitatearen edukiak
• Ekintza.
Gramatika
JAKIN
ORTOGRAFIA • Komaren erabilera.
LEXIKOA • Toki-atzizkiak.
• Horma-irudia.
• Mintzamena eta lexikoa: Eguraldia.
ATARIKOA
Komunikazioa
• Irakurmena: Eguraldiaren mapa.
• Idazmena: Eguraldiaren iragarpena.
• Azalpen-testua: Ikazkinaren mundu

IRAKURMENA magikoa.
HARREMANETAN • Entzungaia: Nolako negua, halako arropa.

Komunikazioa • Hizkuntza-funtzioa: informazioa laburtzea.
EGITEN JAKIN
EGITEN JAKIN
• Zorion-txartelak.
• Olerkia eta bertsoak.
Literatura

gaitasuna ariketak.
IZATEN JAKIN BALIOETAN HEZTEA • Egin kasu eguraldiari buruzko gomendioei.
94

• Goiz negu, bi negu.


95
Helburuak
5 Goiz negu, bi negu
• Eguraldiarekin zerikusia duen
lexikoa aberastea.
• Irakurmena lantzeko asmoz,
eguraldiaren mapa aztertzea eta
hari buruzko galderei erantzutea.
eguraldiaren irgarpenaren berri
ematea.
• Eguraldiari buruzko gomendioei
kasu egin beharrari buruz
hausnartzea.
Baliabideak
Mintzamena
Nolako eguraldia egiten du? erauntsi petril
Zer gertatzen ari da irudian? itsasaldi arriskutsu
Zertan ari dira udaltzainak? itsasoa harrotu debekatu
Horrelako egun batean haizeak jo ospa egin
itsasotik gertu ibiltzea
haize-bolada mela-mela egin
arriskutsua dela uste duzu?
olatu negu gorri
70
ES0000000001725 508387 Unidad 05_5113.indd 70 31/03/2015 16:01:51
gotan A zer eguraldia! elkarrizketa eta, ondoren eskatu ikas-
Horma-irudia lantzeko orduan, eragin ikasle guztien parte leei galderei erantzuteko. Ariketa ahoz egitea komeni da.
tatzera animatuz.
Mintzamena lantzeko, hitz egin guztiok elkarrekin hasierako ten zaie ikasleei. Honakoan, eguraldiari buruz ari garenez, egu-
irudiari buruz. Irakasleak irudiaren azpian ageri diren galderak raldiaren mapa eskaintzen zaie, aztertu eta alboko galderei
egingo dizkie ikasleei, txandaka erantzun ditzaten. Erraparatu erantzuteko.
olatuen tamainari eta galdetu ikasleei horrelako olaturik ikusi ote
Idazmena lantzeko ere, gaiarekin jarraituz, herriko eguraldia-
duten inoiz. Pentsatu guztion artean olatu horiek eta itsaso
ren iragarpena ematea proposatzen zaie ikasleei, jarraibide
zakarrak nolako arazoak sor ditzaketen eta erabaki horrelako
batzuk ematen zaizkielarik zeregin horretarako.
egun batean itsasotik gertu ibiltzea komeni ote den.
Balioetan heztea atalaren helburua, ikasleek irudian ageri dena
Esan ikasleei Hiztegitxoko hitzak ozenki irakurtzeko. Ziurtatu hi- bezalako egoeretan eta eguraldia bereziki zakarra denetan, zu-
tzen esanahia ulertzen dutela. Horretarako, eskatu hitz horiekin hurtziaz jokatzeak duen garrantziari buruz hausnartzea da.
esaldiak osatzeko edota zer diren azaltzeko eta bilatu irudian.
96
Entzumena
Gaitasunak
2 Entzun A zer eguraldia! elkarrizketa eta erantzun galderei.
Noiz egongo dira olatu handiagoak, eguerdian ala gau partean?
gaitasuna. Zenbaitetan, eguraldia
Haizeak ere joko al du? Gogor joko du?
zakarra denean, abisuak eta
Zer gomendatu du Eusko Jaurlaritzak?
gomendioak ematen dituzte aditu eta
Zein da larriagoa, alerta laranja ala alerta horia?
agintariek egin beharrekoari buruz.
Horrelakoetan eta, oro har,
Irakurmena klimatologia bereziki txarra denean,
zentzuz jokatu beharraz ohartu behar
3 Aztertu eguraldiaren mapa dute ikasleek.
eta erantzun.
Nolako eguraldia ageri da, oro har?

Non egingo du elurra,
iparraldean ala hegoaldean?
Nolako tenperatura egingo
du hiriburuetan?
Zein ordutan argituko du? Eta ilundu?
4 BALIOETAN HEZTEA. Egin kasu eguraldiari buruzko gomendioei.

Azaldu zergatik den garrantzitsua eguraldiari buruzko gomendioei kasu egitea.
5 Idatzi zure herriko eguraldiaren Zorion-txartelak

iragarpena. Aurten ba al daukazu
Lehenik, bilatu Gabonetan zorion-
non dagoen txartelik idazteko
zure herria edo asmorik?
hiria mapan. Idaztekotan, nori idatziko diozu?
Gero, deskribatu Gabon-sasoian ohitura da
nolako eguraldia familiakoak eta lagunak zoriontzea,
egingo duen eta eta horretarako, txartelak idazten
zer tenperatura dira sarritan.
izango duzuen. Baietz animatu zeu ere idaztera!
71
ES0000000001725 508387 Unidad 05_5113.indd 71 09/04/2015 15:58:44
Amaitzeko, irakurri Egiten jakin programan aurrerago lan- Tenperatura hotza egingo du. Bilbon eta Baionan 8-5 gra-
duko den gaiari buruzko galderatxoak eta azalpen laburra eta du, Donostian 9-6 gradu, Maulen 6-3 gradu, Iruñean eta
mintzatu horri buruz, egingo den lanaren atari gisa. Donibane Garazin 5-2 gradu eta Gasteizen, berriz, 4-2
gradu.
Erantzunak Goizeko zortzi eta erdietan ergituko du eta ilundu seiak
laurden gutxietan egingo du.
1 E. L.
4 E. L.
2 Eguerdian egongo dira olatu handiagoak.
5 E. L.
Bai, haizeak ere joko du. Gogor joko du, gainera.
Ontziak lotzea eta ez erabiltzea gomendatu du, eta baita
itsas kirolik ez egitea ere. Itsas bazterrean ez ibiltzeko
esan du.
Alerta laranja da larriagoa.
3 Eguraldi euritsua.
Hegoaldean egingo du elurra.
97
Irakurmena. AZALPEN-TESTUA
Helburuak
• Irakurgaia arintasunez irakurtzea.
Ikazkinaren mundu
magikoa
Mendian egoten da ikazkina, oihanetik hurbil, gau eta egun
txondorra zaintzen. Olentzeroren sasoitik hona, oso gutxi aldatu
da ikazkinaren lana. Mundu moderno honetan, alabaina, ikazkin
gutxi geratzen dira, Olentzero bera barne.
Hilabete luzeak pasatzen ditu herritik urrun ikazkinak.
Herritarrentzako ikatza egiten igarotzen ditu egunak, bakarrik,
txondorrari begirik kendu gabe.
Egurra ikatz bilakatzen duen prozesuan, urrats guztiek dute
garrantzi handia, eta urrats batean huts eginez gero, ganorazko
ikatzik ez da lortzen.
Lehenik, zuhaitz-mozketarekin hasten da ikazkinaren lana;
pagoa, haritza edo artea aukeratzen ditu gehienetan. Biribil bat
lurrean marraztu, eta egurrak elkarren gainean ezarri behar ditu
ondoren, txondorra egiteko. Erdigunea hutsik uzten da beti eta
zulo horri tximinia deitzen zaio. Egurrak ezin dira nolanahi
kokatu: lodienak erdigunetik hurbil eta txikienak bazterretik
hurbil ezarri behar dira. Gainera, irekidura txiki bat utzi behar da
lurrean, airea sartu ahal izateko. Izan ere, guk bizitzeko airea
behar dugun moduan, sua ere airerik gabe hil egiten da-eta.
72
ES0000000001725 508387 Unidad 05_5113.indd 72 31/03/2015 16:01:58

Eskatu ikasleei testua isilpean irakurtzeko. Esan hitzen bat
IRAKURRI BAINO LEHEN ezagutzen ez badute, eta testuinguruari erraparatuta haren
Irakurri izenburua ozenki, begiratu argazkiak eta irudia, eta es- esanahia argitzerik ez badute, azpimarratzeko edo koader-
katu ikasleei testua zeri buruzkoa den igartzen saiatzeko; noan idazteko. Saiatu hitz horien esanahia guztion artean, hau
hots, beren ustez testua zein ikazkini buruzkoa den eta lan da, ikaskideen laguntzaz, argitzen eta, inork ez badaki, bilatu
magikoa zertan den azaltzeko. hiztegian.
Aztertu hasierako argazkiak arretaz eta egin haiei buruzko gal- Ondoren, ekin testua berriz ere irakurtzeari, baina oraingoan
derak ikasleei: Nor dira irudiko gizonak? Haiek eginak ote dira ozenki eta bata bestearen segidan.
argazkietan ageri diren lurrezko mendixka gisako horiek? Ba al
dakizue nola duten izena lur-meta horiek? Zergatik darie kea? IRAKURRI ETA GERO
Zer egiteko erabiltzen dira? Deskribatu eskuineko argazkian Amaitzean, egiaztatu ikasleek hasieran uste zutena (testuan zer
ageri dena. Nolakoa da? Zer gauza ditu gainean eta inguruan? kontatzen zen, alegia) eta testuko informazioa edo testuak kon-
Zertarako izango ote dira gauza horiek? tatzen duena bat ote datozen.
98
5
Egur meta biribila eraiki eta gero, lastoz eta lurrez estaltzen du Gaitasunak
ikazkinak. Horratx txondorra amaiturik! oihan: basoa.
Ondoren, eskailera batzuk eraikitzen ditu txondorraren meta: lurrean gauzak Zientziarako gaitasuna. Gabon
puntara igo ahal izateko. Puntaraino igo eta tximiniatik sartzen elkarren gainean jarriz aurretxoan gauden honetan, Olentzero
du sua, eta suak hartutakoan, tximinia tapatzen du. Baina sua osatutako pila.
bezalako ikazkinen lana zertan den eta
airerik gabe ezin daitekeelako bizi, makila lodi bat harturik xelebre: bitxia.
ikatza nola egiten duten azaltzen duen
txondorrean zuloak egiten hasten da, tontorretik abiatuz.
testua ageri da unitatearen hasieran.
Begiratu keari! Testua irakurrita, basoarekin eta
Zuloetatik ateratzen den keari arretaz begiratzen dio ikazkintzarekin zerikusia duten gauza
ikazkinak, txondor barruan zer gertatzen ari den jakiteko. Ke jakingarriak ikasteko modua izango
urdinak esaten dio ikatza egina dela; ke marroi lodiak, berriz, dute ikasleek.
sua gaizki doala…
Egurra ikatz bilakatu arteko bide horretan, txikitu egiten da
meta: hiru metroko egur meta egiten badugu, bukaeran metro
bateko ikatz meta izango dugu. Baina txikiagoa izanik ere,
hasieran bezain arriskutsua izaten segitzen du; horregatik,
bizpahiru egunez utzi beharko da ongi estalirik, meta hoztu dadin.
Udaberriaren iragarle
Mendiko lana amaiturik, ikatza herrira eramango die
herritarrei. Beltz-beltz, zikin eta usain xelebrea duela sartuko da
ikazkina herrira, eta herritarren txantxak entzun beharko ditu.
Olentzerok ere entzuten ditu txantxak eta irainak: nork ez dio
esaten kantuz «ai urde tripa handia, sagar ustelez betea…».
Lan handia egiten du ikazkinak. Negu beltz eta hotzean,
etxean bero-bero egotea segurtatzen die herritarrei eta, gainera,
berri ona ere ekartzen die, Olentzerok bezala: egunak pixkanaka
luzatzen hasiak direla eta poliki-poliki udaberria hurbiltzen ari
dela jakinaraztera etortzen da.
73
ES0000000001725 508387 Unidad 05_5113.indd 73 31/03/2015 16:01:59
Galdetu testua interesgarria dela uste duten ala ez eta zer iru- OHARRAK
ditu zaien interesgarriena edo harrigarriena. Galdetu, halaber,
irakurketarekin zerbait berria ikasi ote duten, eta hala izateko-
tan, eskatu ikasi dutena labur-labur azaltzeko.
HIZTEGIA
tzuk egiteko.
99
Irakurgaia lantzen
• Irakurgaia ulertzea. Non igarotzen ditu ikazkinak hilabete ugari? Zertan?

Zer-nolako zuhaitzak aukeratzen ditu batik bat ikatza egiteko?
• Informazioa azaltzea.
Zer gertatuko litzaioke txondorreko suari airerik edukiko ez balu?
• Ikatza egiteko urratsen berri ematea Zer adierazten du keak?
edo sekuentziazioa azaltzea. Zer gertatzen zaio egur metari erretzen ari dela?
• Informazioarekin bat datorren irudia
hautatzea. 2 Ordenatu urratsak koadernoan. Zer egiten du ikazkinak?
Egur meta lastoz eta lurrez estaltzen du.
• Testuaren egitura lantzea.
Eskailera batzuk egiten ditu, txondorrera igotzeko.
• Norbere iritziak ematea.
Zuhaitzak mozten ditu.
• Testurako beste izenburu bat Tximinia tapatzen du eta txondorrean zuloak egiten ditu.
asmatzea. Lurrean biribil bat marrazten du eta egurrak elkarren gainean jartzen ditu.
• Testuan sartzeko moduko Puntara igotzen da eta tximiniatik sua sartzen du.
informazioa hautatzea.
3 Adierazi. Zein iruditan daude egurrak ongi kokaturik txondorra egiteko?
• Irakurgaiarekin zerikusia duen
lexikoa lantzea.
 
rekiko
Natura ena
adim
4 Azaldu testuko zein zatitan agertzen den informazio hauetako bakoitza.
Txondorra nola egiten den.
Ikatza nola egiten den.
Ikazkina zertara etortzen den herrira.
5 Hausnartu eta azaldu.

Zertan dira berdinak Olentzero eta gainerako ikazkinak? Zertan da berezia Olentzero?
6 Asmatu beste izenburu bat testurako.
74
ES0000000001725 508387 Unidad 05_5113.indd 74 31/03/2015 16:02:00
Iradokizun didaktikoak Horretarako, esan ikasleei emandako aukera biak irakurtzeko

eta bakoitzean zer azaltzen den esaldi bakarrean laburbiltze-
Irakurgaia lantzeko, ikasleek berriz ere irakurriko dute testua, ko. Galdetu zein den aproposena irakurri berri duten testuari
oraingoan isilpean eta beren kasa. Nolanahi izanik ere, galde- eransteko eta eskatu bestea zeri buruzko testu batean sar-
rei erantzuteko eta ariketak egiteko, testuan informazioa bilatu tuko luketen azaltzeko.
behar dutenean ez dute zertan behin eta berriz irakurri. Azal-
du nahikoa dela informazioa zein zatitan agertzen den buruan Erantzunak
gordetzea edo, bestela paragrafoaren hasiera irakurtzea, ber-
tan zer azalduko ote den ikusteko. Lagungarria izango zaie 1 Mendian igarotzen ditu, basoan, ikatza egiten.
hori batetik laugarrenera bitarteko ariketak egiteko eta, batez Pagoa, Haritza edo artea aukeratzen ditu batik bat.
ere, laugarren ariketan proposatzen den informazioa non age- Itzali egingo litzatekeela, hil.
ri den jakiteko. Urdina bada, ikatza eginda dagoela esan nahi du.
Ipuinetik harago atalean, testuari erantseko moduko paragra- Aitzitik, lodia eta marroia bada, zerbait gaizki dabilela
fo egokia aukeratzea proposatzen zaie ikasleei. Zazpigarren adierazten du.
eta zortzigarren ariketak ahoz egin daitezke, nahi izanez gero. Txikitu egiten dela.
100
5

7 Irakurri eta azaldu. Testutxo hauetako zein erantsi ahal zaio irakurgai nagusiari? Ikasten eta pentsatzen ikasteko
gaitasuna. Gertakarien segida
Benetako ikazkin bat ezartzeko nahiz beren iritziak modu
Koldo Aznarrez, Sarako ikazkina, hilabete luzeak mendian pasatzen dituen arrazoituan emateko unean, gaitasun
ikazkin horietako bat dugu, Euskal Herrian geratzen den bakanetarikoa. Pozik hau garatzen ari dira ikasleak.
egiten du bere lana, eta kontu handiz, herritarrentzat oso garrantzitsua eta
Zientziarako gaitasuna. Hirugarren
basoarentzat oso arriskutsua dela baitaki.
ariketan, irudi egokia aukeratu ez ezik,
proposatu ikasleei txondorra nola
egiten den beren hitzez azaltzea.
Olentzero
Olentzero Euskal Herriko haur eta nagusi guztiei opariak ekartzen
dizkien ikazkin jatorra da. Gabon-gauean etortzen da gure hiri eta
herrietara asto gainean, eta txintxo portatu direnei opari politak ekartzen
dizkie. Gaizki portatu direnei, ostera, ikatza uzten die.
8 Azaldu. Zeri buruzko irakurgai batean sartuko zenuke beste paragrafoa?
HITZEN HABIA
9 Bilatu definizioei dagozkien hitzak testuan eta idatzi koadernoan.

Ikatza egiteko, egurrez eraiki eta lurrez estaltzen
den meta:
Txondorraren erdiguneko hutsunea:
Txondorreko egurra erretzean sortzen den
erregaia:
Mendian edo oihanean ikatza egiteaz arduratzen
den pertsona:
10 Lotu esanahi bera duten hitzak edo sinonimoak.
oihan adar-jotze
ezarri estali
tapatu baso
txantxa kokatu
75
ES0000000001725 508387 Unidad 05_5113.indd 75 31/03/2015 16:02:01
2 Zuhaitzak mozten ditu. 5 E. L.

Lurrean biribil bat marrazten du eta egurrak elkarren 6 E. L.
gainean jartzen ditu. 7
Benetako ikazkin bat izenekoa.
Egur meta lastoz eta lurrez estaltzen du.
8 E. L. Adibidez: Gabon-ohiturei buruzko testu batean.
Eskailera batzuk egiten ditu, txondorrera igotzeko.
Puntara igotzen da eta tximiniatik sua sartzen du. 9 Ikatza egiteko, egurrez eraiki eta lurrez estaltzen den
Tximinia tapatzen du eta txondorrean zuloak egiten ditu. meta: txondorra.
3 Ezkerreko irudia da zuzena.
Txondorraren erdiguneko hutsunea: tximinia.
Txondorreko egurra erretzean sortzen erregaia: ikatza.
4 Txondorra nola egiten den: laugarren eta bosgarren para-
Mendian ikatza egiteaz arduratzen den pertsona: ikazki-
grafoetan, hasieran.
na.
Ikatza nola egiten den: Begiratu keari! izenburuaren az-
10 Oihan - baso / ezarri - kokatu / tapatu - estali / txantxa -
pian.
adar-jotze.
Ikazkina zertara etortzen den herrira, azken zatian, Udabe-
rriaren iragarle izenekoan.
101
Hizkuntzaren erabilera. EKINTZA
Nik sudurra eta pipa
jarri dizkiot panpinari.
Helburuak Hara! Olentzero
dirudi!
• Perpausean aditzaren zeregina zein
den berrikustea.
• Hitz bakarrez osatutako aditzak
(trinkoak) eta bi hitzez osaturikoak
(perifrastikoak) bereiztea eta zuzen
erabiltzea. Elurrezko panpina
egin dugu!
• Perpausak aditz egokiarekin
osatzea.
Nik burua egin dut.

Biribil-biribila da, ezta?
1 Pentsatu eta azaldu.
Nola egin ote dute elurrezko panpina?
2 Lotu, esaldiak osatzeko. Gero, kopiatu koadernoan osorik.

Neska-mutilek Olentzero dirudi.
Panpinak sudurra eta pipa jarri dizkio.
Amak elurrezko panpina egin dute. ADITZA
Seme txikiak panpinaren burua egin du.
Aditza ekintza
Alabak argazkia egin dio panpinari.
adierazten duen
hitza da. Aditz
3 Kopiatu beheko testua eta osatu aditz hauekin. batzuk bi hitzez
osatuta daude.
egin dute urtuko du da dauzka Adibidez:
agertu da ematen dit Haurrek panpina
egin dute.
Elurrezko panpina
Beste aditz batzuk
Elurrezko panpina oso polita . Haurrek hitz batez osatuta
auzoko lorategian. Panpinak txapela eta pipa , daude. Adibidez:
Olentzerok bezala. Bat-batean, eguzkia zeruan. Panpinak pipa
Ai ene! Eguzkiak panpina , eta horrek pena handia dauka ahoan.
niri.
76
ES0000000001725 508387 Unidad 05_5113.indd 76 31/03/2015 16:02:03

Unitate honetan, garamatika-programan aditzaren erabilera 1 E. L.
berrikusi eta landuko dugu zenbait ariketen bidez. 2 Neska-mutilek elurrezko panpina egin dute.
Panpinak Olentzero dirudi.
Hasierako irudiak, ariketak egiteko ez ezik, gaia aurkezteko
Amak argazkia egin dio panpinari.
eta argibideak emateko ere erabil daitezke, bai eta ikasitakoa
Seme txikiak panpinaren burua egin du.
bertan egiaztatzeko ere.
Alabak sudurra eta pipa jarri dizkio.
Hizkuntzaren erabilera edo gramatika lantzeko programa ho- 3 Elurrezko panpina oso polita da. Haurrek egin dute au-
zoko lorategian. Panpinak txapela eta pipa dauzka, Olen-
pen xumea ageri da lauki batean bilduta. Informazio hori arike-
tzerok bezala. Bat-batean, eguzkia agertu da zeruan. Ai,
tak egin aurretik, laguntza gisa, edo ariketak egin ostean,
ene! Eguzkiak panpina urtuko du, eta horrek pena handia
azken ondorio gisa, irakur daiteke.
ematen dit niri.
Orrialde hauetako ariketa guztiak bakarka egitea komeni da. Zu- 4 Ondo lo egin! Ni ohera noa, logura naiz-eta.
zendu, ahoz eta ozenki zuzendu ahal dituzue, guztiok batera.
Zure betaurrekoak mahaiaren gainean daude.
102
5
4 Aukeratu hitz bakarreko aditz zuzena esaldiak osatzeko eta kopiatu koadernoan. Gaitasunak
Ondo lo egin! Ni ohera , logura naiz-eta. Ikasten eta pentsatzen ikasteko
a) naiz b) nabil c) noa gaitasuna. Informazioa aintzat izan,
Zure betaurrekoak mahaiaren gainean . hausnartu eta beren hitzez aditzera
a) dira b) daude c) datoz emateko orduan, gaitasun hau
Guk ez txirula jotzen. Irakatsiko diguzu? garatzen ari dira ikasleak.
a) daukagu b) dakigu c) gaude
Olentzerok zakuaren barruan gure opariak.
a) dabiltza b) dator c) dauzka
5 Berridatzi esaldiak, emandako aditz-bikoteetatik zuzena aukeratuz.

Gaur euria ari da/du eta eguzkia ez da/du agertzen zeruan.
Jolas-orduan txisteak kontatzen ibili gara/dugu lagunekin.
Bazkaltzeko oilasko errea jan gara/dugu. Gozo-gozo egon da/du!
Zuek lagunekin jolasten zarete/duzue parkean eta oso ondo pasatzen zarete/duzue.
6 Berridatzi esaldiak koadernoan pluralean, adibidean bezala.

Aitak gozokia erosi du. Aitak gozokiak erosi ditu.
Guk Gabon-abesti bat dakigu eta zuek beste bat dakizue.
Auzoko emakumeak loreontzi bat dauka balkoian.
Gure laguna txapelduna izan da eskolako bertso-txapelketan.
7 Kopiatu testua koadernoan eta azpimarratu aditzak.
Bai egun zoragarria!

Auzoko neska-mutilak jolasean ibili dira gaur elurretan.
Primeran pasatu dute! Elur-bolak bota dizkiote elkarri eta
orain mela-mela eginda daude. Elurra daukate gorputz
guztian: buruan, kolkoan eta boten barruan. Zelaitik datoz
eta etxera doaz poz-pozik, baina ez dakite zer gertatuko
den etxean. Agian gurasoek errietan egingo diete eta
ohera bidaliko dituzte zigortuta.
Berridatzi goiko testua, zuei gertatu balitzaizue

moduan.
Auzoko neska-mutilok jolasean ibili gara gaur elurretan…
77
ES0000000001725 508387 Unidad 05_5113.indd 77 31/03/2015 16:02:06
Guk ez dakigu txirula jotzen. Irakatsiko diguzu? uzoko neska-mutilok jolasean ibili gara gaur elurretan.
A
Olentzerok zakuaren barruan dauzka gure opariak. Primeran pasatu dugu! Elur-bolak bota dizkiogu elkarri
5 Gaur euria ari du eta eguzkia ez da agertzen zeruan. eta orain mela-mela eginda gaude. Elurra daukagu gor-
Jolas-orduan txisteak kontatzen ibili gara lagunekin. putz guztian: buruan, kolkoan eta boten barruan. Zelaitik
Bazkaltzeko oilasko errea jan dugu. Gozo-gozo egon da! gatoz eta etxera goaz poz-pozik, baina ez dakigu zer ger-
Zuek lagunekin jolasten zarete parkean eta oso ondo pa- tatuko den etxean. Agian gurasoek errietan egingo digute
satzen duzue. eta ohera bidaliko gaituzte zigortuta.
6 Guk Gabon-abesti asko dakizkigu eta zuek beste asko
dakizkizue.
Auzoko emakumeak loreontzi asko dauzka balkoian.
Gure lagunak txapeldunak izan dira eskolako bertso txa-
pelketan.
7 ADITZAK: jolasean ibili dira, pasatu dute, bota dizkiote,
mela-mela eginda daude, daukate, datoz, doaz, dakite,
errietan egingo diete, bidaliko dituzte.
103
Ortografia. komaREN ERaBILERa
Helburuak 1 Irakurri eta kopiatu irakurgaian aipatzen direnak.
• Komaren erabilera berrikustea eta Asteburu zirraragarria

lantzea. Datorren astean baserri-turismoko etxe batera joango naiz
familiakoekin eta lagun batzuekin. Han gauza mordoa egitea
pentsatuta daukagu: mendian ibili, eskiatu, elurrezko panpina egin,
inguruko herriak bisitatu eta gauero-gauero zerbaitetan jolastu.
Amak esan dit neuk prestatu behar dudala nire maleta.
Badaukat pentsatuta zer eraman: arropa lodiak, elurretarako botak,
pijama, barruko arropak, nezeserra eta argazki-kamara. A! Eta
mahai-joko bat ere sartuko du, nire lagunekin jolasteko.
asteburuko ekintzak:
maletan eramatekoak: kOma
2 Erantzun galderei koadernoan. Elkarren segidan idazten

ditugun pertsona,
Zer ikasgai ikasten dituzu eskolan?
ekintza, animalia edo
Zein dira ostadarraren koloreak? gauzen izenak
Zenbat egun ditu asteak? Zein dira? banatzeko, koma
Zein dira urteko hilak? erabiltzen da. adibidez:
Etxean ama, aita, anaia,
3 Aukeratu gaizki dauden esaldiak eta zuzendu. arreba eta ni bizi gara.
 Gosaltzeko esnea, zerealak, zukua eta gazta jan ditut.
 Sagar-tarta egiteko sagarrak arrautzak irina azukrea eta marmelada behar dira.
 Lagun-taldea Igorrek, anek Josebak Irunek eta bostok osatzen dugu.
 Zorroan liburuak, arkatzak, margoak eta koadernoa daramatzat.
 olentzerori komikia, bizikleta, pijama, eta eskularruak eskatu dizkiot.
4 Kopiatu testua koadernoan eta jarri komak.
Biharko planak
Bihar, eguraldia kili-kolo badago, inguruko herriak
bisitatuko ditugu: Elizondo Zugarramurdi Otxagabia
eta Urdax. Baina eguraldi ona egiten badu, ibilaldi bat
egingo dugu. Arraka Isaba Aztaparreta edo Larra
aldean ibiltzeko asmoa dugu. Eneko Ainara aita eta
ni pozik gaude mendira joateko baina amak Eneritzek eta
gainerakoek nahiago dute herriak bisitatzera joan.
78
ES0000000001725 508387 Unidad 05_5113.indd 78 31/03/2015 16:02:07
Erantzunak 3 Sagar-tarta egiteko sagarrak, arrautzak, irina, azukrea eta

marmelada behar dira.
1 Asteburuko ekintzak: mendian ibili, eskiatu, elurrezko pan-
Lagun-taldea Anek, Josebak, Irunek eta bostok osatzen
pina egin, inguruko herriak bisitatu eta gauero zerbaitetan
dugu.
jolastu.
Olentzerori komikia, bizikleta, pijama eta eskularruak eska-
Maletan eramatekoak: arropa lodiak, elurretarako botak,
tu dizkiot.
pijama, barruko arropak, nezeserra, argazki-kamera eta
4 Bihar, eguraldia kili-kolo badago, inguruko herriak bisita-
mahai-joko bat.
tuko ditugu: Elizondo, Zugarramurdi, Otxagabia eta Ur-
2 E. L.
dax. Baina eguraldi ona egiten badu, ibilaldi bat egingo
Gorria, laranja, horia, berdea, urdina, anila eta bioleta. dugu. Arraka, Isaba, Azparreta edo Larra aldean ibiltzeko
Zazpi egun ditu: astelehena, asteartea, asteazkena, asmoa dugu. Eneko, Ainara, aita eta ni pozik gaude men-
osteguna, ostirala, larunbata eta igandea. dira joateko, baina amak, Eneritzek eta gainerakoek na-
Urtarrila, otsaila, martxoa, apirila, maiatza, ekaina, uztaila, hiago dute herriak bisitatzera joan.
abuztua, iraila, urria, azaroa eta abendua.
104
Harremanetan. ARRAZOIAK EMATEA 5
1 Entzun Nolako negua, halako arropa testua eta Helburuak

adierazi esaldi hauek egia ala gezurra diren.
Familiak ez du plan berezirik gaurko. Denak
etxean geratuko dira goxo-goxo. • Arrazoiak ematea.
Familiako kideak eguraldiaren iragarpena ikusten
ari dira telebistan. Baliabideak
Kalean hotz handia egiten du eta elurra ari du.
Abendua denez, laster ilunduko du.
Azkenean, denak joango dira meriendatzera
osaba-izeben etxera. Gaitasunak
2 Lotu esaldien atalak, esaera zaharrak osatzeko.
gaitasuna. Laugarren ariketan,
Elurra mendian, zuriarekin ez fida.
eguraldiaren inguruko iritziak ematen
Neguko eguzki argitu orduko iluna.
ari direla, ziurtatu ikasleek isil-isilik eta
Eguerdiko euria, haize hotza herrian.
adi entzuten dutela ikaskideek
Abenduko eguna, egun guztirako euria.
diotena, haien iritziak errespetatzen
Azaldu zure hitzez. Zer esan nahi dute esaera zahar horiek? dituztela eta hitz egiteko txanda izan
arte itxaroten dutela, guztiak batera
3 Aukeratu. Zer esaera zahar erabiliko zenuke egoera honetan?
berba egin gabe.
Zaharren esanetan, neguan neguko eguraldi hotza egiten
ez badu, udan ere ez du udako eguraldi ona egingo.
Eguzki eta euri, martxoko eguraldi.

Negua ez bada negu, udak ere huts.
Den negu, den uda, beti da arropa lagun ona.
Entzun isilik
Zer egoeratan erabiliko zenituzke beste
Eskatu hitz besteek diotena.
esaera zaharrak? Eman adibideak.
egiteko txanda.
4 Eztabaidatu ikasgelan.
Zer egin behar da eguraldia eskasa
denean, etxean gelditu ala kalera irten?
Zergatik?
Jolastokian berokia erabili behar al da
neguan? Zergatik?
Zein urtaro da hobea, udazkena, negua
rekiko
Natura ena
udaberria ala uda? Zergatik? Eman arrazoiak.
adim 79
ES0000000001725 508387 Unidad 05_5113.indd 79 31/03/2015 16:02:09

Entzundakoaren ulermena lantzeko, entzun testuaren graba- 1 Gezurra. / Gezurra. / Gezurra. / Egia. / Egia.
zioa behar duzuen guztietan eta, ondoren, ekin horrekin lotu- 2 Elurra mendian, haize hotza herrian.
riko ariketak egiteari. Neguko eguzki zuriarekin ez fida.
Bigarren eta hirugarren ariketetan eguraldiarekin zerikusia du- Eguerdiko euria, egun guztirako euria.
ten zenbait esaera zahar ageri dira, batzuk testuan bertan ai- Abenduko eguna, argitu orduko iluna.
patzen direnak eta beste batzuk aipatzen ez direnak. Esae-
3 Negua ez bada negu, udak ere huts.
rak osatu edota proposatutako egoerari dagokiona aukeratu
ez ezik, saiatu zer esan nahi duten guztien artean argitzen eta E. L. Adibidez: Eguzki eta euri, martxoko eguraldi: mar-
haiek erabiltzeko moduko egoerak aipatzen. txoko eguraldi aldakorrari buruzko esaera zaharra. / Den
negu, den uda, beti da arropa lagun ona: sasoi bakoi-
Azkenik, eztabaidatu proposatutako gaiak guztion artean, iritzia
tzean arropa egokiak erabili behar dira.
eta arrazoiak emanez. 4 E. L.
105
egiten jakin Zorion-txartelak
Helburuak
• Zorion-txartelen ezaugarriak Miren eta Asier:
o!
aztertzea. Zorionak Izar
a
tzean lagun et Ume jaioberria albiste
Zure urtebete on -o na ona da beti!
• Zoriontzeko esapideak bereiztea. batera egun Jaso ezazue zorionik
familiakoekin tz -b ih ot zez.
beroena Lasa
dizut biho familako guztien partez
• Zorion-txartelak osatzea. pasatzea opa . Laster izango
andi bat. gaituzue bisitan, Leire
Musu handi-h Bilintx
ezagutzeko
• Gabonak zoriontzeko txartela egitea irrikan gaude-eta!
eta idaztea. A B Izeba Maribel
Zu zara zu izatekoa, Mikel!

Ikasle eta guraso maitea
k:
Zorionak pilota-txapelketako
Zorionak eta Urte Ber
irabazle gazteenari. Datorren ri On.
Gure zorionik zintzoena
urtean zeu Euskal Herriko Gabon
hauetan eta urte berri
txapeldun, ikusiko duzu! ona izan
dezazuela.
C Aitona Ximon
Etxepare ikastetxeko lan
gile guztiak
D
1 Irakurri zorion-txartelak eta erantzun.

Zein da urteak betetzen dituenari idatzitakoa?
Eta jaioberriaren gurasoei idatzitakoa?
Kopiatu biak koadernoan.
Zertarako eta nori idatzi dizkiete besteak?
Txartelak nork idatzi dituen agertzen al da
nonbait? Non agertzen da?
2 Adierazi. Zein esapide erabiltzen dira

zoriontzeko?
 Osasunarekin urratu!  Urte askotarako!
 Bejondeizula!  Doministiku!
 Goraintziak!  Eguberri on!
 Urte Berri On!  On egin!
 Zorionak!  Ondo ibili!
80
ES0000000001725 508387 Unidad 05_5113.indd 80 31/03/2015 16:02:11
Iradokizun didaktikoak Programaren hasieran, lau txartel ageri dira, bakoitza arrazoi
bat dela bide idatzia. Aztertu txartelak eta haien egitura: ikusi
Gabon-sasoiaren inguruko idazmen-programan, aro honetan
non ageri den hartzailearen eta igorlearen berri eta laburbildu
ez ezik beste zenbait egoeratan ere erabiltzen diren testu ba-
esaldi bakar batez zein den haien gaia edo arrazoia.
tzuk izango dituzte ikasleek langai: zorion-txartelak.
Bigarren ariketan ageri diren esapideak direla-eta, zoriontzeko
Galdetu ikasleei inoiz edo behin horrelako zorion-txartelik edo
erabiltzen direnak bereizi ez ezik, azaldu guztion artean zerta-
agurrik idatzi edo jaso dituzten. Idatzi badituzte, galdetu nori
rako erabiltzen diren besteak eta esan zein egoeratan erabil-
eta zertarako idatzi dituzten. Halaber mintzatu ikasleekin zo-
tzen diren: osasunarekin urratu, zerbait estreinekoz erabiltzen
rion-txartelen erabilerari buruz.
dugunean; doministiku, usin egitean; on egin, jateko orduan…
Azaldu lagunei eta familiakoei zorionak emateko idazten dire-
Anaierako ariketari dagokionez, esan ikasleei Gabonetarako
la, abagune berezietan. Txarteletan nori zuzenduta dauden
zorion-txartela egiteko, ematen zaizkien argibideak kontuan
ageri da hasieran, gero mezua edo zoriontzearen arrazoia da-
hartuta. Txartela norentzat den pentsatuko dute, mezu polita
tor. Amaitzeko, txartela idatzi duenaren sinadura ageri da. Ba-
idatziko diote eta, azkenik, eman ere egingo diote, Gabonak
tzuetan, txartel horiek gaiarekin zerikusia duten irudiz hornitu-
zoriontzeko.
rik egoten dira.
106
Testu-tipologia 5
3 Osatu bi zorion-txartel atal hauekin eta berridatzi osorik koadernoan. OHARRAK
Aitona Joxe eta

amona Loli:
atxo
Aitatxo eta am
bora! Gure
Zelan pasatzen den den 50 urte ezkondu zinetela, ospatzekoa
handi bete
txikitxoek zortxi urte da hori! Zorionak zuen urrezko
akada bana
dituzte dagoeneko. Tir ezteietan familia osoaren izenean eta
pat xo mordoa.
belarrietatik eta batez ere zuen biloben partez.
Unai, Koldo, Miren eta

Nekane
Zorionak Aner eta Ioldi!
4 Aukeratu txartel egokiak, Gabonak zoriontzeko bertso hau errimatzeko.
Euskal Herri osoa Aurtengo Gabonetan itezte

n bakea eta poza zoriontsu bizi za
.
n Urte berrian ere zoriona nagusituk
guztion bihotzeta o da
.
5 Egin Gabonetarako zorion-txartela kartoi mehez, apaindu nahi

duzun eran eta idatzi.
A. AGURRA Agurtu hartzaileak.
B. ZORIONDU Erabili Gabonak zoriontzeko esapideak edo
zeuk asmatutako errimatxoren bat
eta azaldu Gabonetarako nahiren bat.
C. SINATU Ez ahaztu txartela sinatzea.
Zorio
nak!!!
81
ES0000000001725 508387 Unidad 05_5113.indd 81 31/03/2015 16:02:14
Erantzunak Unai, Koldo, Miren eta Nekane.

Zorionak Aner eta Ioldi!
1 A txartela urteak bete dituenarentzat. B txartela jaioberrien Zelan pasatzen den denbora! Gure txikitxoek zortzi urte
gurasoentzat. Biak kopiatu behar dira koadernoan. handi bete dituzte dagoeneko. Tirakada bana belarrieta-

C txartela pilota-txapelketa irabazi duen mutikoari idatzi tik eta patxo mordoa.
diote eta D txartela, berriz, Etxepare ikastetxeko langileek Aitatxo eta amatxo.
idatzi dute ikasle eta gurasoei Gabonak zoriontzeko. 4 Aurtengo Gabonetan / bakea eta poza / guztion bihotze-

Txartelak nork idatzi dituen amaieran ageri da, sinaduran. tan. / Urte berrian ere / zoriontsu bizi zaitezte.
2 Zoriontzeko esapideak: Bejondeizula! / Urte berri on! / Zo- 5 E. L.
rionak / Urte askotarako! / Eguberri on!
3 Aitona Joxe eta amona Loli:
50 urte ezkondu zinetela, ospatzekoa da hori! Zorionak
zuen urrezko eztaietan familia osoaren izenean eta batez
ere zuen biloben partez.
107
Lexikoa. TOKI-ATZIZKIAK
Helburuak 1 Irakurri testua eta bilatu beheko definizioei dagozkien hitzak.
• Toki-atzizkiak ezagutzea. Olentzeroren zain

Olentzerori gutuna idatzi nionetik, egutegiari begira nago,
• Toki-atzizki egokiak erabiliz, hitz
Gabon-gaua noiz iritsiko zain. Dena prest daukat Olentzero
eratorriak sortzea.
datorrenerako. Nire logelak txerritegia zirudien eta txukundu
egin dut, ongi portatzen naizela ikus dezan. Apalategiko jostailu
eta liburu batzuk ere kendu ditut, ekartzen dizkidanentzako tokia
egon dadin. Okindegian opilak edo zerbait gozoa erostea ere
pentsatu dut, Olentzero tripazagiari uzteko.
Egunak agertzen diren tokia

Txerriak bizi diren tokia
Zenbait apalez osatutako altzaria edo tokia
Ogia egiten edota saltzen duten tokia
2 Osatu hitzak -tegi edo -degi atzizkiarekin, adibidean bezala.
Kirol + degi Kiroldegi

TOKI-ATZIZKIAK
Liburu +
Lan + Tokia adierazten dute. Hauek dira:
Txartel + -tegi / -degi eta -ti / -di.
Hitza -n edo -l letraz amaitzen bada:
Ur +
kirol + degi = Kiroldegi
Kafe +
3 Osatu hitz gurutzatuak -di/-ti atzizkidun hitzekin.

1
2 P
A
3 G
A
1. Pago asko dauden lekua.
D
2. Pinuz betetako lekua.
4 I
3. Sagarrondo asko dauden lekua.
4. Lizar asko dituen lekua. 5 A
5. Mahatsondo asko dauden lekua.
82
ES0000000001725 508387 Unidad 05_5113.indd 82 31/03/2015 16:02:17

Unitate honetan, aurrekoetan bezala, hitz eratorrien osaera 1 Egunak agertzen diren tokia: egutegia.
izango dugute ikasleek langai, toki-atzizkiak eta haien erabile- Txerriak bizi diren tokia: txerritegia.
ra aztertuko dituztelarik. Zenbait apalez osatutako altzaria edo tokia: apalategia.
Ogia egiten edota saltzen den tokia: okindegia
Irakurri laukitxoan toki-atzizkiei buruz ematen den azalpentxoa
2 Liburu + tegi: liburutegi.
eta ekin ariketak agiteari.
Lan + tegi: lantegi.
Hitzak direla-eta, ziurtatu ikasle guztiek haien esanahia uler- Txartel + degi: txarteldegi.
tzen dutela eta argitu guztion artean edo hiztegiaren laguntzaz Ur + tegi: urtegi.
ezagutzen ez dituzten hitzen esanahia. Kafe + tegi: kafetegi.
3 2. pinudia / 3. sagastia / 4. lizardia / 5. mahastia.
108
Helburuak
Gabonetako olerkia • Literatura-testuak aztertzea eta
Haizea hotz, hodeiak beltz, lantzea.
elurra zuri mendietan.
• Olerkia aztertzea eta errima ote
Kantari gabiltza neska-mutilak
gure herriko kaleetan.
duen argitzea.
Poza eta alaitasuna ageri da • Bertsoak emandako hitzekin
jendearen aurpegietan osatzea.
denok pixka bat zoriontsuago
izaten garelako Gabonetan. • Elkarrizketa asmatzea.
JOxantOniO OrMazaBal
1 Irakurri olerkia, eta esan errimarik ote duen eta non.
2 Osatu elkarrizketa emandako hitzekin eta irakurri binaka.
Olentzero eta Bizarzuri
lehen garen ondoren
OlentzerO: Gabon, adiskidea, nolatan zu hemen?
Bizarzuri: Ikusi beharko da adiskide .
OlentzerO: Nik baietz pentsatu dut ukatu baino .
Bizarzuri: Berba egingo dugu amaitu .
dago nago errezago
Bizarzuri: Sartzeko beste bide bat ba ote ?
OlentzerO: Nik tximiniaren ordez, atea nahiago.

Bizarzuri: Zoan zu aurretik eta ni gero .
OlentzerO: Lan zikinak egiten ni ohituta .
aitOr Mendiluze eta igOr elOrtza (moldatua)
3 LAN KOOPERATIBOA. Taldeka, asmatu elkarrizketaren amaiera.
83
ES0000000001725 508387 Unidad 05_5113.indd 83 31/03/2015 16:02:18

Literaturaz gozatzen izeneko programa honetan ikasleek hain 1 Olerkiak badu errima. Errimatzen duten hitzak lerro bikoi-
sarri ikusten ez dituzten testuak biltzen dira. Programaren he- tietan ageri dira, hots, 2, 4, 6 eta 8. lerroetan.
lburua literatura-testu mota hauez gozatzeko aukera ematea 2 –Gabon adiskidea, nolatan zu hemen?
da, eta halaber, haietan erabiltzen diren baliabide estilistikoak –Ikusi beharko da adiskide garen.
poliki-poliki ezagutaraztea. –Nik baietz pentsatu dut ukatu beino lehen.
Lehen ariketa egiteko, beharrezkoa dela iritziz gero, gogorarazi –Berba egingo dugu amaitu ondoren.
errima zer den, hots, zenbait bertso-lerroren amaieran hoski- –Sartzeko beste bide bat ba ote dago?
deak diren hitzak erabiltzea. Errima dagoen esan eta, gainera, –Nik tximiniaren ordez, atea nahiago.
errimatzen duten hitzak zein diren eta zein bertso-lerrotan dau- –Zoaz zu aurretik eta ni gero errezago.
den ere azalduko dute ikasleek. –Lan zikinak egiten ni ohituta nago.
Azken ariketan asmatu beharreko elkarrizketa ez dute bertsoz 3 E. L.
emango. Proposatu bertso biak ere beren hitzez ematea eta
elkarrizketa osoa, asmatutako bukaera barne, antzeztea.
109
AMAIERAKO JARDUERAK
Helburuak
berrikustea eta finkatzea. Gabon zuriak
• Testua irakurtzea eta Gabonekin batera hasten da negua eta hori izaten da urteko sasoirik hotzena. Gabonei
buruzko filmetan sarritan ikusten ditugu etxeen teilatuak zuri, elurrez egindako panpinak
irakurritakoaren ulermena lantzea.
lorategietan eta jendea izotz gainean irristatzen. Geurean ez du elurrik egiten Gabonetan
• Aditzak zuzen erabiltzea. normalean, baina munduko hainbat tokitan
Eguberriak zuri-zuriak eta hotzak izaten dira
• Koma zuzen erabiltzea.
benetan.
• Entzungaia entzun eta Txinako Harbin hirian, esaterako, izotzez
entzundakoaren ulermena lantzea. eginiko eskulturen erakusketa antolatzen dute
sasoi honetan. Bertako eta kanpoko artistak
• Zorion-txartela idaztea.
elkartzen dira han eta, ez pentsa egiten dituzten
• Askotariko adimenak trebatzea, eskulturak eskasak direnik! Oso landuak eta
zenbait jardueren bidez. ederrak izaten dira eta gehien-gehienak
erraldoiak.
Baliabideak Zeri deitzen zaio testuan Gabon zuriak?
• Entzungaien CDa. Non dago Harbin hiria?

Zer egiten dute han Gabon-sasoian?
Nolakoak izaten dira eskulturak?
2 Osatu elkarrizketa, falta diren aditzak 3 Osatu esaldiak laukietako hitzekin.

jarriz. Jarri komak eta azken puntua.
–Kaixo, Maritxu! Nora hain eder
eta galant?
arkatzak daramatzat
–Iturrira , Bartolo. Nirekin etorri liburuak
nahi al ? eta margoak
–Eta iturrian zer , Bizkar-zorroan koadernoa
Maritxu?
–Zer egongo , ba!
Ura, Bartolo, ura!
ditut hartzen
–Ongi! Biok elkarrekin esnea
joango iturrira. urdaiazpikoa Gosaltzeko
–Ai, ene, Bartolo! Iturria eta
gailetak zukua
eta ura izoztu egin !
84
ES0000000001725 508387 Unidad 05_5113.indd 84 31/03/2015 16:02:19
Iradokizun didaktikoak Eskulturak oso landuak eta ederrak izaten dira eta gehien-
gehienak erraldoiak.
Ariketa hauen bitartez, ikasleek ikastunitatean zehar landuriko 2 –Kaixo, Maritxu! Nora zoaz hain eder eta galant?
–Iturrira noa, Bartolo. Nirekin etorri nahi al duzu?
–Eta iturrian zer dago, Maritxu?
–Zer egongo da, ba! Ura, Bartolo, ura!
na, izan ezik; hori ahoz egiteko aproposagoa baita.
–Ongi! Biok elkarrekin joango gara iturrira.
Bukatutakoan, zuzendu ariketak guztion artean eta ozenki. –Ai, ene, Bartolo! Iturria eta ura izoztu egin dira!
3 Bizkar-zorroan arkatzak, liburuak, koadernoa eta mar-
Erantzunak goak daramatzat.
Gosaltzeko esnea, gailetak, zukua eta urdaiazpikoa har-
1 Gabon sasoian elurra egoteari esaten zaio.
tzen ditut.
Txinan dago.
4 b ) Marrazki-lehiaketa. / c) Margoz betetako kutxa. /
Izotzez eginiko eskulturen erakusketa egiten dute.
b) Errotuladoreak. / c) Eskolako Gabon-txartelean.
110
5
Gaitasunak
4 Entzun Lehen saria testua eta 5 Aukeratu. Hauetako zein ote da
adierazi erantzun zuzenak. Markelek eginiko marrazkia? Arterako gaitasuna. Hasierako
Zer irabazi du Markelek? testuan, eskultura-erakusketa bitxi
a) Bertso-txapelketa. baten berri ageri da. Aztertu testuaren
b) Marrazki-lehiaketa.
alboan ageri den argazkiko eskulturak,
c) Futbol-partida.
deskribatu eta galdetu ikasleei
gustuko ote dituzten. Hori eginez
Zer eman diote saritzat?
gero, arte-adierazpenekiko zentzu
a) Gozokiz betetako kutxa.
kritikoa landuko duzue.
b) Gabon-txartela.
c) Margoz betetako kutxa. Ikasten eta pentsatzen ikasteko
Zer ez dago kutxa barruan? gaitasuna. Informazioa aintzat izan,
a) Ur-margoak. hausnartu eta beren hitzez modu
b) Errotuladoreak arrazoituan aditzera emateko orduan,
c) Argizariak.
gaitasun hau garatzen ari dira
Non agertuko da Markelen marrazkia?
ikasleak.
a) Kartel batean.
b) Telebistan.
6 Idatzi txartela Markeli, lehen saria
c) Eskolako
irabazi duela-eta, zorionak emanez.
Gabon-txarteletan.
Idatzi agurra.
Azaldu zergatik zoriontzen duzun.
Ez ahaztu sinatzea.
ASKOTARIKO ADIMENAK
7 Aukeratu esaldi hauetako bat eta azaldu. Zeinekin zaude ados?
A
Kirolean edota bestela B ko
norgehiagoka eta
ko Kirolean edota bestela
leh iak ete tan,
lehiaketetan, irabaztea norgehiagoka eta
da one nak em ate a da
garrantzitsuena. aztea.
garrantzitsuena, ez irab
n
8 Idatzi lerro batzuk zure iritzia azalduz eta arrazoituz. Adimeonala
rts
intrape
85
ES0000000001725 508387 Unidad 05_5113.indd 85 31/03/2015 16:02:20
5 Paisaia elurtua aukeratu behar da. OHARRAK

6 E. L.
7 E. L.
8 E. L.
111
Hasierako entzungaia: A ZER EGURALDIA! (71. or.)
(Ate baten kolpea entzun da, itxi egin da)

GIZONA: Kaixo! Etxean naiz! Negu gorriko eguraldia
daukagu gaur! Haizea, euria…
EMAKUMEA: Alerta laranjan gaudela entzun dut lehen
irratian.
GIZONA: Ez da harritzekoa! Eta honek luzaroan iraungo al
du, ba?
EMAKUMEA: Ez dakit.
GIZONA: Piztu irratia, ea zerbait esaten duten!
ESATARIA (beste emakume bat): Eusko Jaurlaritzak abisu
laranja ezarri du asteazken honetarako, bost metroko
olatuak izan daitezkeela-eta.
Olatu handienak eguerdirako espero dira, baina, orduek aurrera egin ahala, arriskua txikitu egingo
da eta alerta maila jaitsiko, laranjatik horira. Aurreikuspenen arabera, egunaren amaierarako,
olatuak hiru metrorainokoak izango dira.
Bestalde, haizeak gogor joko du egun osoan eta zenbait gunetan haize-boladak orduko 100
kilometroko abiadurara irits daitezke.
Jaurlaritzak ontziak ez erabiltzea eta portuan ondo lotzea gomendatzen du. Halaber, itsas kirolik ez
egiteko eta itsasbazterreko errepideetan eta bideetan ez ibiltzeko eskatu du.
GIZONA: Hau da hau! Erauntsiak egun osoa iraungo duela ematen du.
EMAKUMEA: Egun aproposa gaurkoa etxean goxo-goxo egoteko!
Harremanetan: NOLAKO NEGUA, HALAKO ARROPA (79. or.)
ALABA: Ama! Aitaxo, Xabier eta hirurok osaba-izeben etxera goaz, meriendatzera. Gonbidatu
egin gaituzte. Ba al zatoz gurekin?
AMA: Ez, maitea. Goxo-goxo geratuko naiz etxean liburu bat irakurtzen. Gainera, berehala
ilunduko du eta nahiago dut hemen geratu. Esaera zaharrak dioen bezala, «Abenduko eguna,
argitu orduko iluna».
SEMEA: Zeuk ikusi, gu bagoaz-eta!
AMA: Ba, ez ahaztu txanoa, tapauka eta eskularruak hartzea; kalean hotz handia dago. Ingu-
ruko mendietan elurra dago eta horrek esan nahi du hemen ere hotz egiten duela: «Elurra
mendian, haize hotza herrian».
ALABA: Elurra egingo duela diozu?
AMA: Ez, ez dut uste elurra egingo duenik. Baina, badaezpada, hartu euritakoa, lehen zaparra-
da bota du eta gero ere euria egin dezake-eta: «Eguerdiko euria, egun guztiko euria».
AITA: Ba, duela gutxi eguzkia azaldu da zeruan…
112
AMA: «Neguko eguzki zuriarekin ez fida!» zioen gure amonak. Eta hark zer eguraldi
egingo zuen igartzen zuen gehienetan…
SEMEA: (gogaitu antzean) Jo, ama! Telebistako eguraldiaren iragarlea ematen duzu!
AMA: Zeuen onerako esaten dizuet…
AITA: Tira, bikote! Bagoaz, ala?
ALABA: Bai, goazen.
SEMEA: Goazen, amari eguraldiari buruzko beste esaera zahar bat bururatu orduko!
AMA: Itxaron! Zuekin noa. Ongi pentsatuta, ez dut osabak egiten duen pastel gozo hori
jan gabe gelditu nahi. Berehala prestatuko naiz!
Amaierako jarduerak: LEHEN SARIA (85. or.)
SEMEA: Aita! Ama! Ezetz jakin?

AMA: Zer jakin behar dugu, maitea?
SEMEA Esan nizuen, ba, ikastetxean marrazki-lehiaketa bat antolatu zutela ikastetxeak gurasoei
bidaliko dizkizuen gabon-txartelen irudia aukeratzeko?
AITA: Gogoan dut, bai. Zuk paisaia elurtu bat marraztu zenuen, ezin politagoa.
SEMEA: Ba… lehen saria irabazi dut!
AMA: Hau poza, Markel!
AITA: Banengoen ba ni zure marrazkia zoragarria zela! Zorionak, motel!
SEMEA: Eskerrik asko! Oso pozik nago!
AMA: Eta zer eman dizute saritzat?
SEMEA: Margoz betetako kutxa handi bat: argizariak, koloretako arkatzak eta ur-margoak ere
baditu!
AITA: Orduan, aurtengo Gabon-txarteletan zure marrazkia agertuko da, ezta?
SEMEA: Bai.
AMA: Ba, gorde egin beharko dugu, aitona-amonei eta familiakoei erakusteko.
AITA: Auzokoei ere erakutsi behar diegu, gure semea artista galanta dela ikus dezaten.
SEMEA: Ez pasatu, aita, lotsa ematen dit-eta!
AITA: Ba, ama eta biok oso harro gaude!
(gurasoek semeari emandako musuen hotsa entzuten da).
113
1. HIRUHILEKOAREN bERRIKUsKEtA
Helburuak 1 Irakurri testutxoa eta erantzun galderei.

• Hiruhilekoan zehar landutako Zuhaitzen adina
edukiak berrikustea eta finkatzea.
Guretzat gauza handia da urteak betetzea eta jaia
• Irakurgaia irakurtzea eta hari egiten dugu lagunekin eta familiakoekin, ospatzeko.
buruzko galderei erantzutea. Zuhaitzek, guk dakigunez, ez dituzte ospatzen
urtebetetzeak, baina betetzen dituzte urteak, bai.
• Erakusleen erabilera berrikustea eta
Nola jakin, ordea, zenbat urte dituen zuhaitz batek?
lantzea. Zuhaitzak landarerik handienak dira, eta urtez urte
• Silabak bereiztea. lodieran eta altueran hazten dira. Neguan lokartu bezala
egiten dira eta udaberriko eguzkiak esnarazten ditu
• Izen bereziak eta arruntak bereiztea berriz: hostoak irteten zaizkie adar biluzietan eta loratu
eta lantzea. egiten dira. Udan, fruituak eta gerizpe ona ematen dute.
• Txistukarien erabilera lantzea. Udazkenean, hostoak horitu egiten zaizkie eta lurrera
erortzen dira, baina ez diote inoiz hazteari uzten.
• Puntuazio-zeinuen erabilera lantzea. Gerria handitu heinean, urtero eraztun bat marrazten
• Oharra idaztea. zaie enbor barruan. Eraztun horiek zenbatuz gero,
zuhaitzak zenbat urte dituen jakingo dugu.
• Entzungaia entzun eta ulertzea.
• Aditzen erabilera lantzea. Zer gertatzen zaie zuhaitzei urtaro bakoitzean? Inoiz edo behin hazteari uzten al diote?
Nola jakin daiteke zuhaitz batek zenbat urte dituen?
• Egunerokoa idaztea.
Pentsatu ongi eta azaldu. Eraztunak enbor barruan badaude, zer egin behar da
zuhaitzaren adina jakiteko?
Baliabideak
• Entzungaien CDa. 2 Osatu esaldiak koadernoan, erakusle 3 Kopiatu abestitxoa koadernoan eta
egokiak erabiliz. zenbatu silabak. Zenbat silaba ditu
lerro bakoitzak?
hau hori hura
hauek horiek haiek Binbili-bonbolo
Binbili-bonbolo, zein da lo?
Hemengo mutil Gopegikoak
Akerra Frantzian balego.
dira. Hango , berriz, Oriokoak.
Akerra kantan,
Norena da nik eskuan daukadan idia dantzan,
bolaluma ? ahuntzak danbolina jo.
Horko aulki okupatuta dago,
baina hango libre daukazu. Abestitxo honetan izen
Hor dauden perretxiko berezi bat ageri da.
pozoitsuak dira; beraz, ez hartu. Zein?
86
ES0000000001725 508387 Repaso 01_5115.indd 86 31/03/2015 16:00:20
Ikaslearen liburuko ariketak tuzte. Udazkenean, hostoak erortzen zaizkie. Zuhaitzek ez

diote inoiz hazteari uzten.
Hiruhilekoaren berrikusketan, hizkuntza-trebetasun guztiak lan- Enbor barruko eraztunak zenbatzen.
tzeko aukera izango dute ikasleek: irakurmena, idazmena, en- Zuhaitza moztu egin behar da.
tzumena eta, zenbaitetan, baita mintzamena ere. Alderdi horiek
2 Hemengo mutil hauek Gopegikoak dira. Hango haiek, be-
barnebiltzen dituzten ariketen bidez, hiruhilekoan zehar jorratu-
rriz, Oriokoak.
riko zenbait eduki errepasatuko dute.
Norena da nik eskuan daukadan bolaluma hau?
Ikasleek ariketak beren kabuz eta bakarka egitea komeni da. Zu- Horko aurki hori okupatuta dago, baina hango hura libre
zendu, ordea, guztion artean eta ozenki zuzendu ahal dira. daukazu.
Hor dauden perretxiko horiek pozoitsuak dira; beraz, ez hartu.
Erantzunak 3 9 silaba / 9 silaba / 5 silaba / 5 silaba / 7 silaba.
Abestian ageri den izen berezia Frantzia da.
1 Zuhaitzak neguan lokartu bezala egiten dira. Udaberrian,
4 hiria - Gasteiz / katua - Mitxintxo / neska - Izaro / Itsasoa -
berriz, esnatu egiten dira eta hostoak irteten zaizkie eta lo-
ratu egiten dira. Udan fruituak eta gerizpe ona ematen di- Kantauri. / E. L.
114
1. HIRUHILEKOA
4 Lotu izenak eta izenondo egokiak. 8 Entzun Gabonetako zuhaitza testua, Gaitasunak
Gero, idatzi esaldiak. eta adierazi esaldi hauek egia ala Zientziarako gaitasuna. Hasierako
hiria Izaro gezurra diren.
testuan, zuhaitzei eta haien adinari
katua Gasteiz Amak kontatu duen ipuina txikitan
buruzko informazio jakingarria ageri
ikasi zuen eskolan.
neska Kantauri da, eta hori loturik dago zientziarako
Ipuina Gabonetan gertatu omen zen.
itsasoa Mitxintxo. gaitasunarekin, ezbairik gabe.
Basoan, azti batek sorgindutako izei
bat ikusi zuen egurgileak.
5 Kopiatu definizioak eta aukeratu
bakoitzari dagokion hitz zuzena. Zeruko izarrak
izeiaren
Zarata, soinua: hotza/hotsa.
adarretan
Igaro den egunean: atzo/atso. itsatsita
Magia egiten duen pertsona: azti/asti. geratu ziren.
Eremuak ixteko erabiltzen da, inor sar Egurgileak
ez dadin: hezi/hesi. etxera eraman
Landatuz gero, landarea sortzen da zuen izeia.
hortik: hazi/hasi. Izeiak herri
osoa argitu
6 Berridatzi oharra, falta diren letra zuen.
larriak, komak, puntuak eta bi
puntuak jarriz.
9 Osatu testua koadernoan emandako
aditzekin.
Unax maitea
bulegora joan behar izan dut hartu du irten da dago
eta ezin izango ditut erosketak darama prestatu du doa
egin zoaz supermerkatura
jaiki da daude
eta ekarri gauza hauek lekak
jogurtak ogia txorizoa eta
Goizero bezala, zortzietan Nerea.
arrautzak
Gosaria eta motxila . Gero,
muxu bat!
etxetik .
Aiora
Orain, motxila bizkarrean eta
autobusaren zain . Poz-pozik
eskolara, han bere lagunak
7 Idatzi beste ohar bat Aiorari Unaxen eta!
izenean, erosketak ezin dituela egin
eta afaltzera berandu etorriko dela 10 Idatzi egunerokoan gaur egin
esanez. Asmatu eta azaldu zergatik. duzunaren berri.
87
ES0000000001725 508387 Repaso 01_5115.indd 87 31/03/2015 16:00:22
5 Zarata, soinua: hotsa. Orain, motxila bizkarrean darama eta autobusaren zain

Igaro den egunean: atzo. dago. Poz-pozik doa eskolara, han bere lagunak daude
eta!

Magia egiten duen pertsona: azti.
10 E. L.

Eremuak ixteko erabiltzen da, inor sar ez dadin: hesi.
Landatuz gero, landarea sortzen da hortik: hazi.
6 Unax maitea:
Bulegora joan behar izan dut eta ezingo ditut erosketak
egin. Zoaz supermerkatura eta ekarri gauza hauek: lekak,
jogurtak, ogia, txorizoa eta arrautzak.
Muxu bat!
7 E. L.
8 Gezurra. / Egia. / Gezurra. / Egia. / Egia. / Gezurra.
9 Goizero bezala, zortzietan jaiki da Nerea. Gosaria hartu du
eta motxila hartu du. Gero, etxetik irten da.
115
1. HIRUHILEKOAREN ENTZUNGAIKO TESTUA
Berrikusketako entzungaia: GABONETAKO ZUHAITZA (86. or.)
Semea: Tori, ama, jarri iezaiozu zuk azken bola hau zuhaitzari goiko aldean eta nik girlandak
ipiniko dizkiot.
Ama: Aurten inoiz baino politago geratzen ari zaigu, ezta?
Semea: Bai, lan handia eman digu, baina polit-polita jarri dugu zuhaitza! Piztu eta argiak
ikusteko irrikan nago!
Ama: Bada, ez duzu gehiago itxaron behar, oraintxe bertan entxufatuko dut-eta!
Semea: Oooooo! Bai ederra! Zuhaitzaren apaingarririk ederrenak iruditzen zaizkit argiak! Izar
txiki-txikiak dirudite, ezta?
Ama: Izar txiki-txikiak? Aitonak umetan kontatu zidan ipuin bat dakarkit horrek burura…
Semea: Kontatu ipuina, ama!
Ama: Ba omen zen egurgile bat, Gabon-egunez basoan egurra egiten ibili zena. Berandutu
eta ilundu egin zitzaion etxera zihoala. Presaka zebilen gizona, Gabon-gaua familiakoekin
igaro nahi zuelako, baina nekearen nekez, apur batez gelditu behar izan zuen bidean
atseden hartzeko. Gorantz begiratu zuen eta zerurantz luzatzen zen izei bat ikusi zuen bat-
batean. Haren adarretan zeruko izarrak pausatu zirela iruditu zitzaion, zilarrezko hariz
apainduta zegoela ematen zuen-eta. Hain zen ikuskizun ederra! Liluraturik, izeia moztu eta
etxera eraman zuen, emazteari eta seme-alabei erakusteko. Izan ere, zeruko izarrak izeiaren
adarretan benetan itsatsita geratu omen ziren eta horretara egurgilearen etxea argitu zuten
Gabon-gau miragarri hartan.
Semea: Bai ipuin polita, ama! Bada, gure zuhaitza ipuinekoa bezalakoa da orduan:
zeruko izarrak adarretan itsatsita dituela dirudi!
Ama (barreka): Bai, benetan!
116
Lehen Hezkuntzako 3. mailarako Euskara Abian gida didaktikoa Zubia Editoriala, S. L.ren
eta Santillana Educación, S. L.ren Hezkuntza Argitalpenetarako Sailean
Joseba Santxo Uriarteren eta Teresa Grence Ruizen zuzendaritzapean sortu,
taxutu eta gauzaturiko talde-lana da.
Proiektuaren zuzendaritza: Joseba Santxo Uriarte eta Maite López-Sáez Rodríguez-Piñero.

Edizioa: Ainhoa Basterretxea LLona.
Testua: Idoia Aranberri.
Arte-zuzendaritza: José Crespo González.
Proiektu grafikoa: Estudio Pep Carrió.

Azaleko argazkia: Leila Méndez.
Proiektu-burua: Rosa Marín González.

Irudien koordinazioa: Miren Pellejero Etxezarreta.
Proiektuaren garapenerako arduraduna: Javier Tejeda de la Calle.
Garapen grafikoa: Raúl de Andrés González eta Jorge Gómez Tobar.
Zuzendaritza teknikoa: Jorge Mira Fernández.
Koordinazio teknikoa: Miren Pellejero Etxezarreta eta Julio del Prado Martínez.
Prestaketa eta muntaketa: Miren Pellejero Etxezarreta eta Maitane Barrena Telleria.
Lan hau edozein modutan erreproduzitzeko, banatzeko, jendaurrean erakusteko edo

aldatzeko, nahitaezkoa da beraren jabeen baimena izatea, legeak aurreikusitako
kasuetan izan ezik. Lan honen zatiren bat fotokopiatu edo eskanerretik pasatu nahi
izanez gero, jo CEDROra (Centro Español de Derechos Reprográficos / Erreprografia
Eskubideetarako Espainiako Zentroa, www.cedro.org).
EBALUAZIORAKO BALIABIDEAK
Edukien ebaluazioa
119
Aurkezpena
Ebaluazioa funtsezko fasea da hezkuntza-prozesuan:

• Ikasleek edukiak nola barneratu dituzten eta gaitasunak nola garatu dituzten
jakiteko balio du.
• Irakasleen lana bideratzeko behar-beharrezko tresna da. Izan ere, ebalua-
zioaren emaitzetan oinarrituta, ikasle bakoitzarentzako berariazko planak egin
daitezke, ikasle bakoitzak bere gaitasunak edo trebetasunak gara ditzan, alor
batzuetan bultzatuz eta hobetuz, kasu batzuetan, eta eduki berriak bilatuz eta
horiek sakonduz, besteetan.
Ebaluazio-sistema osoa
Egiten Jakin proiektuak baliabide multzo zabala eskaintzen du irakasleen lana
errazteko eta haien beharrak asetzeko. Ebaluazioaren alderdi guztiak hartzen ditu
aintzat. Hauek dira, besteak beste, baliabideak:
• K
anpoko ebaluazioak: sarrera eta proba liberatuak. Erkidegoan, esta-
tuan eta nazioartean, Lehen Hezkuntzako ikasleei egiten zaizkien kanpoko
ebaluazio nagusien analisia, eta aurreko urteetako proba liberatuen laginak.
• E
dukien ebaluazioa. Unitate didaktiko bakoitzari dagozkion kontrol-probak,
eta ikasturte hasierako, hiru hiruhilekoetako eta ikasturte amaierako ebaluazio-
probak, ikasleek oinarrizko kontzeptuak eta prozedurak barneratu dituztela
egiaztatzeko.
• G
aitasunen ebaluazioa. Ikasleek gaitasunak noraino garatu dituzten ebalua
tzeko probak.
• E
baluazio-errubrikak. Dokumentu honen bidez, unitate didaktiko bakoi-
tzean ikasleak behatzeko eta haien aurrerapen-maila neurtzeko irizpideak ema-
ten dira, unitateko eta curriculumeko ikaskuntza-estandarren arabera, betiere.
• E
baluazio-probak sortzeko gailua. Tresna informatiko honek ebaluazio-
proba pertsonalizatuak sortzeko aukera ematen du, jarduerak iragazki-sistema
baten bidez aukeratuz. Jarduerak editatzeko eta aldatzeko aukera ere ematen
du, baita norberak egindako beste batzuk gaineratzeko aukera ere.
• E
baluazio-kudeatzailea. Programazio-kudeatzaileari konektatuta dagoen
aplikazio informatikoa da, eta ikasleen kalifikazioak ongi zehaztuta jasotzeko
aukera ematen du.
• T
xostenak eta estatistikak. Ebaluazio-txostenak egiteko tresna da, eta gra-
fikoak egiteko aukera ere ematen du, kudeatzaileko datuetatik abiatuta.
121
Edukien ebaluazio-baliabideak
Irakaskuntza- eta ikaskuntza-prozesuak kontrolatzeko aukera ematen du edukien
ebaluazioak, hau da, ikasleak edukiak nola bereganatzen ari diren une oro ikusteko
aukera. Lan hori errazagoa izan dadin, baliabide hauek eskaintzen dira:
1. Hasierako ebaluazioa. Ikasturte hasieran, ikasleen abiapuntua zein den jakite-
ko ebaluazio-proba.
2. Unitate didaktikoen ebaluazioa. Unitate bakoitzeko, baliabide hauek daude:
• Kontrol-probak. Bi proba daude:
– O proba. Oinarrizko mailako proba da, eta ikasle guztiek barneratu beharre-
ko gutxieneko edukiak ebaluatzen dira.
– A proba. Maila aurreratuari dagokion proba.
• Erantzunak. Taula baten bidez, unitate bakoitzeko lorpen-adierazleak probe-
tako jarduerekin lotzen dira. Horrez gain, jarduera guztien emaitzak ere badatoz.
3. Hiruhilekoko ebaluazioak. Hiruhileko bakoitzaren amaieran, ikasleen jarraipe-

na egiteko baliabide hauek daude:
• Hiruhilekoko ebaluazio-probak. Hiruhileko bakoitzean landu diren eduki
garrantzitsuenak ebaluatzeko balio dute. Hiru proba mota daude:
– O hiruhilekoko ebaluazioa. Oinarrizko mailako proba.
– A hiruhilekoko ebaluazioa. Maila aurreratuko proba.
– B hiruhilekoko ebaluazioa. Bikaintasuna lortzera bideratuta dagoen proba,
erronka intelektual handiagoa eskatzen du.
• Erantzunak.
122
4. Amaierako ebaluazioa. Ikaskuntzaren ebaluazio globalagoa egiteko. E
lementu
hauek ditu:
• Amaierako ebaluazio-probak. Ikasturte osoko oinarrizko edukiak noraino
barneratu dituzten ebaluatzeko diseinatuak. Bi proba ematen dira:
– O amaierako ebaluazioa. Oinarrizko mailako proba.
– A amaierako ebaluazioa. Maila aurreratuko proba.
• Erantzunak.
5. Kalifikazio-erregistroa. Erregistro-taula bat dago, ikasleek probetan lortutako

kalifikazioak biltzeko.
123
Hasierako ebaluazioa
Izena Data
• Zer gertatzen da Xelebrelandian?

Xelebrelandian
Xelebrelandiako jende xelebreak _______________________________
aldatu egin ditu lanbideak.
Ez al duzu ikusi _______________________________
meza ematen igeltseroa,

• Zer egiten du igeltseroak? Eta toreroak?
kalea garbitzen toreroa,
eta pailazoarena egiten andereñoa?
_______________________________
Argazkia egiten ari da aizkolaria
haginak ateratzen futbolaria. _______________________________
Xelebre-xelebre-xelebrea da
Xelebrelandiako bizitza: • Asmatu zer beste gauza xelebre
gertatzen diren Xelebrelandian.
astoak autoz
eta pertsonak zaldiz dabiltza. _______________________________
J. Ormazabal
_______________________________
2 Idatzi hitz egokia irudi bakoitzaren azpian.
ura / hurra
_____________ _____________ _____________
harria / haria
zoroa / zorroa
_____________ _____________ _____________
Fotokopiatzeko materiala © 2015 Zubia editoriala S.L. / Santillana Educación, S. L. ABIAN 3 125
HASIERAKO EBALUAZIOA
3 Aukeratu aditz zuzenak, egokiak osatzeko.
• Zeharo nekatuta nagoenez, nik ez dut/ditut ezer egingo.
• Zuk gaur ez dituzu/duzu eskolara margorik ekarri.
• Haiek itsasontzitik baleak ikusi dituzte/dute uretan.
• Guk ez dugu/ditugu ariketa hauek ulertzen oraindik.
4 Osatu galderak Nor edo Nork erabiliz.
• Medikuak esan du laster osatuko zarela. esan du?
• Aitona makilaz ibiltzen da beti. ibiltzen da makilaz?
• Txoriek hegan egiten dute. egiten du hegan?
• Suhiltzaileak etorri dira sua itzaltzera. etorri da?
5 Bilatu letra-zopa honetan h letra duten sei hitz.
A J H A M A R E W Q U T R E W E A
H I O J O N I H A M A H I R U I H
A S E H U N K O T R W C B M L J A
T H N A I F X R K O A L P U A U R
E R U A S N I B E H I A R G H A I
A H U R T Z A B N D R E A I O U A
• ANIMALIAK ►
• ZENBAKIAK ►
6 Sailkatu esaldi hauetako izenak beheko taulan.
• Gaur, Itziar nire ondoan eseri da, Maider ez baita etorri.
• Jolas-ordurako, sagarra, lau intxaur eta kakahueteak ekarri ditut.
• Markelek ondo ezagutzen ditu Plentzia, Urduliz eta Gorliz.
Gauzen izenak Pertsonen eta lekuen izenak
126 ABIAN 3 Fotokopiatzeko materiala © 2015 Zubia editoriala S.L. / Santillana Educación, S. L.
7 Osatu hitzak, s, x edo z letrak erabiliz.
• ikasi ► ika keta • gaixo ► gai otasun • sardea ► sarde ka
• gosaldu ► go aria • bide ► bide ka • zatoz ► ato te
• aztia ► a tikeria • zezena ► e enketa • asmatu ► a matzaile
8 Aukeratu kasu bakoitzean erakusle zuzena.
• Horko jertse dotore hori/hura amak oparitu zidan atzo.
• Hemengo kutxa haiek/hauek iazko liburuak gordetzeko dira.
• Hango ogi horiek/haiek egin berriak direla esango nuke.
• Urruneko baserri hau/hura iaz konpondu zuten.
9 Erreparatu irudiari eta idatzi albiste laburra, zer, noiz nola, eta nori gertatu zaion
azaltzeko.
IZENBURUA:
10 Idatzi baiezko esaldi hauek ezezkoan.
• Zuek gozokiak jatea atsegin duzue.
• Telebista oso ondo dabil azkenaldian.
• Janirek betaurreko berriak erosi ditu.
• Hitz ezezagunak hiztegian bilatzen ditut.
11 Adierazi irudi hauen izena, ts, tx eta tz erabiliz.
anponak izo a lo atia
12 Jarri letra larriak, behar direnean.
• gaur, gernikako azokan egon gara. astelehenero egiten da azoka han.
• ane elorza eta iker gangoitia nire lagunak dira. txikitatik ezagutzen dugu elkar.
• elorrio herria oso lasaia da. bilbo hiria, berriz, iskanbilatsua da.
13 Berridatzi esaldiak, azpimarratutakoen ordez izenordainak (zuek, gu…) erabiliz.
• Irakaslea eta biok partxisean aritu gara.
• Zu eta zure ama berdin-berdinak zarete.
• Hango gizona nire osaba gazteena da.
• Katua eta txakurra elkarri segika dabiltza.
14 Zatitu hitz hauek silabatan.
• pilota: • panpina:
• legatza: • maskorra:
15 Aukeratu kasu bakoitzean hitz egokia esaldia osatzeko.
• Nire eskolako/eskolaren lagunak etorri dira jaira.
• Osabako/Osabaren autoa bera bakarrik aparkatzen da.
• Maitanerekin/Maitaneren, primeran pasatzen dut, oso barregarria baita.
16 Aukeratu irudietako objektuetako bat eta deskribatu.
• Zer da? Zertarako erabiltzen da?
• Nolakoa da? Nolako tamaina du?
• Zerez dago eginda? Zer atal ditu?
17 Ordenatu hitzak eta berridatzi esaldiak.
• heltzen / Goizetan / zu / berandu / eskolara. / zara
• darama / eskuetan. / Amak / txikia / txakur
• eroritako / intxaurrak / Zuhaitzetik / jan / ditugu.
18 Osatu esaldiak aditzekin.
• Lehen, ni etxean (egon) , baina orain, eskolan .
• Egunero, jantokian (bazkaldu), baina gaur, etxean .
19 Erantzun galderei.
• Non dago Erroma?
• Nora doa ibaietako ura?
• Nondik dator pizza?
20 Aukeratu kasu bakoitzean hitz egokia esaldia osatzeko.
• Osabako/Osabaren autoak berak bakarrik aparkatzen du.
• Aurten, Bilboko/Bilboren Guggenheim museora joango gara.
• Untxien/Untxietako belarriak oso luzeak izaten dira.
1 Kontrol-proba
Izena Data
1 Aukeratu galdera hauen erantzun egokia.
• Nork ikasi du aurten patinatzen? Ane/Anek.
• Nork irabazi du bertso-txapelketa?Amets/Ametsek.
• Nor joango da erosketak egitera merkatura? Martak/Marta.
• Nork daki nola prestatzen diren indabak? Tom/Tomek.
2 Lotu elkarrekin zerikusia duten hitzak.
hatz • • zulo argizari • • eskumutur
haitzulo • • astakirten zabor • • argi
kirten • • behatz esku • • zabortegi
3 Osatu esaldiak, hitz hauek erabiliz.
• zaunka egon da gau osoan. txakurra

txakurrak
• karikatura barregarria egin dizu.
• arkatzez marrazten ari da. marrazkilaria

• hezur bat aurkitu du lorategian. marrazkilariak
4 Jarri Nork kasuko -k letra hitz hauei.
• ni ► • Amaia ► • gu ►
• Josune ► • zuek ► • Iraitz ►
5 Lotu atalak, esaldiak osatzeko, kontuan izanik Nor eta Nork kasuak.
Igone • • baratzetik tomateak jaso ditugu.
Anderrek eta biok • • 100 urte ditu.
Aitaren amak • • ezin zara gurekin eskalatzera etorri.
Haiek • • neskato bihurria da.
Zu • • gustuko dute udazkeneko euria.
1
6 Adierazi hitz bakoitza zer definiziori dagokion.
betilun ilun ilunabar ilunpe
• Argitasunik ez duena edo argi gutxi duena:
• Tristea den pertsonari buruz esaten da:
• Argirik edo argitasunik ez duen tokia:
• Eguzkia sartzean sortzen den argi-ahultzea:
7 Osatu esaldiak izen bereziak Nor edo Nork kasuan jarriz, adibidean bezala.
• Anttonek makila du eskuan. Antton, beraz, makiladuna da.
• Nuria ilehoria da, hau da, kolore horiko ilea du.
• Martinek euskaraz hitz egiten du beti. euskalduna da.
• Aitzolek txapela du buruan. txapelduna da.
• Gotzon bizarduna da, hau da, bizarra du.
8 Idatzi hitz hauek silabaka.
• ilargia: • kaixo:
• ongi: • Selene:
• etorri: • nor:
• zu: • hitz egin:
• izena: • hodei:
9 Aukeratu kasu bakoitzean hitz egokia esaldiak osatzeko.
• Emakumea/emakumeak krispeta/krispetak eskaini dizkit jateko.
• Nork/Nor eman dizu baimena ordu hauetan kalera irteteko?
• Katu beltza/beltzak aurretik igaro zaigu; zorte txarra izango dugu.
• Ama/Amak eguzkitako betaurrekoak/betaurrekoa erosi dizkit.
• Telebista/Telebistak ez dabil ondo; zu/zuk konpon dezakezu?
1
10 Irakurri testu hau eta erantzun galderei:
Ane:
Etxera heltzen zarenean, begiratu zer
falta den eta egin erosketak, ados?
Horiek egindakoan, txukundu zeure
gela, aspaldi honetan dena hankaz
gora duzu-eta.
Badakizu, hori guztia egiten baduzu,
sariren bat irabaziko duzu!
Amatxo
• Zer testu mota da? Aukeratu.
Oharra da, zerbait jakinarazteko idazten den testu laburra.
Komikia da; marrazkien bidez istorio bat kontatzen du.
Egunerokoa da eta egunean zehar egindakoa azaltzen du.
• Nolakoa da testua, luzea ala laburra?
• Oharra nork idatzi du, Anek ala amak? Eta nork jaso du? Nola jakin duzu?
2 Kontrol-proba
Izena Data
1 Aukeratu hitz zuzena definizio bakoitzerako.
hasi /hazi hezi /hesi

• Pertsona, landare edo animalia bat handitu:
• Zerbait nahiz norbait martxan ipini:
• Lursaila ixteko oholez, harriz… egindako muga:
• Gizakiaren edo animaliaren adimena garatu:
2 Sailkatu izen bereziak eta izen arruntak.

Izen bereziak Izen arruntak
Tolosa tortilla Aizkorri
ahuntz Aritz zelai
3 Aukeratu kasu bakoitzean zuzen idatzita dagoen hitza.
• plazan/plasan • gozo-gozo/goso-goso • serra/zerra
• saguak/xaguak • adiskide/adizkide • guraso/gurazo
4 Lotu izen berezi bakoitza dagokion izen arruntarekin.
Everest • • ibaia
Pitagoras • • mendia
Europa • • matematikaria
Amazonas • • kontinentea
5 Sailkatu hitzak taula honetan: Hitz eratorriak Hitz elkartuak
estalki eskuoihal ehunzango
euritako surflari garraiobide
2
6 Adierazi definizio hauetako bakoitza aurreko ariketako zein hitzi dagokion.
• Gorputza lehortzeko erabiltzen den oihala:
• Estaltzeko balio duen gauza:
• Zerbait garraiatzeko erabiltzen den tresna:
• Gorputz luzea, biguna eta zango ugari duen harra:
7 Aukeratu zuzena den hitza esaldi bakoitza osatzeko.
• Gu urtero joaten gara Sukarrietako/sukarrietako hondartzara lehengusuekin.
• Zenbat komikia/komiki oparitu zizkizun saltzaileak?
• Jarriko dizkidazu dozena erdi bat arrautzak/arrautza mesedez?
• Sevilla hiriburuan/Hiriburuan, udak oso beroak izan ohi dira.
• Izaskun Atezainak/atezainak jenio bizi-bizia du.
8 Erreparatu irudiei eta osatu hitzak, s, x eta z letrak erabiliz.
domini___tiku egin hi___tegia ___aboia itsa___ontzia
9 Adierazi hitz hauen artean zein diren bereziak eta zein arruntak.
• Juan apaiza • Serantes mendia
• Ebro ibaia • Laga hondartza
• Sahara basamortua • Mikel suhiltzailea
• Izen bereziak:
• Izen arruntak:
2
10 Erreparatu binetei eta irakurri honako testu hau. Ondoren, erantzun galderei.
Hartu euritakoa.
BURRUNBA!
Euria egingo
ote du gaur?
• Zer testu mota da? Aukeratu.
Egunerokoa Komikia Oharra
• Zer adierazten du bunbuilo mota bakoitzak?
a) Esandakoa
b) Onomatopeia
c) Pentsamendua
___________________ _________________ _________________
3 Kontrol-proba
Izena Data
1 Adierazi gauza bakoitza gugandik hurbil, urrun ala erdibidean dagoen.
Horko etxe hori gurea bezain handia eta ederra da.
Norena ote da hemengo bizkar zorro polit hau?
Oinez datorren hango gizon hura zure aita al da?
2 Osatu hitz hauek, ts, tx eta tz letrak erabiliz.
• ar • zorro • bel
• akur • ekai • dan a
• zuhai • o o • ori
3 Osatu esaldiak hitz bikote hauekin.
• Ibai-ertzean dagoen horko egurrezkoa da.

lore horiek
• Koloretsu dauden horko gaur ureztatu ditut.
sagarrondo haiek
txalupa hori • Hango sagar ugari ematen dituzte urtero.
harri hau • Hemengo mugitzeko garabia behar litzateke.
4 Osatu esaldiak, erakusleak erabiliz.
• Zatoz hemen dituzun jostailu jolastera! horiek

• Bihar, hango mendi igoko gara. haietara
• Horko kamioi zama handia darama. horrek
hauekin
• Eskuan dauzkazun karta berri-berriak dira.
5 Aukeratu zenbatzaile egokia esaldia osatzeko.
• Kalean, jende mordoa/zenbait dabil paseoan.
• Fruta-ontzian, zenbait/asko laranja gelditzen dira oraindik.
• Zuhaitzak hosto bost/gutxi ditu; ia denak erori zaizkio.
• Kutxatilan, asko/hamar margo daude, marrazkiak margotzeko.
3
6 Idatzi hitzak, des- eta -ra- erabiliz.
des- aurrizkia gehitu -ra- artizkia tartekatu

• egin ► • ibili ►
• eroso ► • eman ►
• berdin ► • egin ►
7 Aukeratu kasu bakoitzean erantzun zuzena, zenbatzailea kontuan izanik.
• Zenbat film ikusi dituzu guztira zure bizitzan?
Gutxi film ikusi ditut. Hainbat film ikusi ditut.
• Zenbat sari irabazi ditu txirrindulariak?
Sari pila bat irabazi du. Ugari sari irabazi ditu.
• Zenbat jostailu dituzu etxean?
Hogei jostailu ditut etxean. Jostailu zenbait ditut etxean.
8 Osatu definizioak hitza hauekin.
• Asko hitz egin duen pertsona:

zalditegi
• Zaldiak gordetzeko erabiltzen den tokia: herritar
• Zerbait egiten duen pertsona: berritsu
egile
• Herri bateko kide edo biztanlea dena:
9 Idatzi hitz bakoitza irudi egokiaren azpian.
atzo/atso hotz/hots

3
10 Irakurri testu hau eta erantzun galderei.
r u n bata e k i n eta
a r
n 1 2a, l n , a naia buelta
Urri
ar e
r a s oek mendi- da ez
i
gu in ja
o i z ean, kurrarek guzkiak
G a
i z k or tx n naiz. E tzen!
B
i t e r a joa ste bero a ga ta
ur.
eg b e a d
du u
dan
e b e tetze diote e i du.
n ur t aritu z erabil ekin
i a r e i o p
Ana leta berr treineko u guraso
k s g
Bizi aldean e egin du dut!
s t u
arrat berde ba an pasat d itut.
d e e r j a n
Bi . Pri
m
tarta
t e r a e t a
ba pizz
a
e a n ,
Gau
• Zer testu mota da?
Eskutitza Egunerokoa Deskribapena
• Aukeratu egia dena.
Norberari gertatutako gauzak eta bizipenak kontatzen dira egunerokoan.
Lagunei edo senidei bidaltzeko idazten dugu egunerokoa.
Egunerokoaren hasieran, izenburua, agurra eta data ipintzen dira.
4 Kontrol-proba
Izena Data
1 Erreparatu irudiari eta biribildu eskultura nolakoa den

azaltzeko behar dituzun izenondoak.
koloretsua / iluna ederra / itsusia

modernoa / klasikoa erraldoia / ñimiñoa
ezaguna / ezezaguna bitxia / arrunta
2 Aldatu izenondoak adibidean bezala.
• oso gogorra ► gogor-gogorra • oso argala ►
• oso nagusia ► • oso astuna ►
• oso lehorra ► • oso sakona ►
3 Osatu esaldiak, izenondo hauek erabiliz.
irribarretsua berria biguna lotsatia
• Kuxin hori oso da; lurrean etzateko erabiliko dut.
• Bai ume ! Sarritan, gorritu egiten da.
• Ez sartu erloju uretan, hondatuko zaizu-eta.
• Maite neska ; beti du irribarrea ahoan.
4 Sortu hitz eratorriak, hitzak eta atzizkiak lotuz.
• gidatu +-lari ► gidari
• garbitu + -tzaile ►
• idatzi + -le ►
• zur + -gin ►
• sendatu + gile ►
4
5 Osatu esaldiak emandako atzizkiekin, hitz eratorriak sortuz.
• Irakasten duen pertsona -lea da.
• Dantzatzen diren horiek -riak dira.
• Etxeak eraikitzen dituena -gilea da.
• Anek neska-mutilak entrenatzen ditu; -tzailea da.
6 Aukeratu lerro bakoitzean izenondoa ez den hitza.
arina estua mahaia
xelebrea edalontzia gaixoa
zabala zuria ikusi
7 Erreparatu irudiari eta erantzun galderei.
• Nor da nagusiena? Eta gazteena?
• Maite Joxe baino nagusiagoa ala gazteagoa da?
• Nolakoa da Joxe, nagusia ala gaztea? Eta Ekaitz?
8 Jarri puntua (.) eta bi puntuak (:), esaldi hauetan behar direnean.
• Gaur, zera bazkaldu dut dilistak, xerra patatekin eta arroz-esnea
• Aurten, hainbat herrialde bisitatu ditugu Frantzia, Brasil, Kuba eta Finlandia
• Tarta egiteko, osagai hauek behar dira arrautzak, irina, legamia, azukrea eta gurina
9 Aukeratu esaera zahar honen esanahia.
Beltz guztiak ez dira ikatzak.
Itxura ona duten gauza guztiak ez dira beti onak izaten.
Beltzak diren gauza guztiak ez dira beti txarrak izaten.
4
Arratsalde on,
ikus-entzuleok:
Egunotan, bero handia egiten ari
da kostaldean, eta uraren tenperatura
26 gradura iritsi da. Hori dela-eta, ehunka
marmoka agertu dira hondartzetan.
Sorosleek hainbat lagun artatu dituzte
marmoken ziztaden ondorioz.
Hondartzan, postu berezi batzuk jarri
dituzte lehen mailako arreta behar
duten pertsonentzat. Arduradunek
kontu handiz bainatzeko
eskatu dute.
• Zer azaltzen da testuan? Aukeratu.
Pertsona batek egunean egindako gauzak eta bizipenak.
Egun batean hondartzetan gertatutakoa.
• Adierazi adierazpen hauek egia ala gezurra diren.
– Aurkezlearen iritzia adierazten da batez ere testuan.
– Informazioa ordenatuta ematen da testuan.
– Gertatutakoa argi eta garbi azaltzen da.
5 Kontrol-proba
Izena Data
1 Lotu zutabeetako zatiak, esaldiak osatzeko.
Amonak • • familiaren etxean agertu dira Gabonetan.
Lehengusuak • • elurrezko panpina egin du lorategian.
Ikasleak • • sekulako afaria prestatu dute.
Gurasoek • • artilezko bufanda bero-beroa egin dit.
2 Osatu esaldiak, aditz hauek erabiliz.
Badirudi prestatu dizkiot dakigu ibili dira
• Guk primeran bai eskiatzen, bai patinatzen.
• Haurrak alde batetik bestera jolasean poz-pozik.
• Patata frijituak Asierri, asko gustatzen zaizkio eta.
• ondo dagoela, kirola egitera joan baita.
3 Aukeratu aditz egokia kasu bakoitzean esaldiak osatzeko.
• Hau da eguraldi txarra; euria ari du/da gelditu gabe!
• Egunero jolasten zarete/duzue futbolean; ez zarete aspertzen?
• Asteburuan, bizikletaz ibili gara/dugu lagunekin.
• Izugarri jan gara/dugu gaur gosarian: esnea, jogurta…
4 Adierazi definizio hauek zer hitzi dagozkien. Erabili -di/-ti atzizkia.
• Mahatsondo ugari diren tokia: mahastia • Pinuz osatutako basoa:
• Lizar asko dagoen lekua: • Pagoz betetako lekua:
5 Sortu hitzak, hitz hauek eta degi/-tegi atzizkia erabiliz.
• egun 1 ► • liburu 1 ►
• kafe 1 ► • kirol 1 ►
5
6 Erreparatu irudiei eta idatzi esaldi bana, irudi bakoitzaren gaineko aditza erabiliz.
urtuko du dauzka noa jarri dio

7 Jarri esaldi hauek pluralean, nabarmendutakoa aldatuz.
• Haiek margo bat erosi dute. ►
• Amonak aitzurra dauka. ►
• Nik ez dakit zure abizena. ►
• Nire laguna irabazlea izan da. ►
8 Jarri falta diren komak esaldi bakoitzean.
• Muxika banana sagarra kiwia eta meloia dira gehien gustatzen zaizkidan frutak.
• Negua udaberria uda eta udazkena dira urteko urtaroen izenak.
• Ura esnea zukua irabiakia eta olioa likidoak dira.
9 Adierazi aditz bakoitza zer aditz trinkori dagokion: ibili, etorri, jakin, iruditu edo
egon.
• dabiltza ► • nago ► • dakizue ►
• dakit ► • gatoz ► • dator ►
• dirudi ► • nabil ► • zaude ►
5
Zorionak irakasle guztioi!

Gaur irakasleen eguna da eta ikasleok zuek zoriondu nahi
zaituztegu.
Primerako irakasleak zarete eta lan aparta egiten duzue guk gauza
berriak ikas ditzagun.
Gainera, antolatzen dituzuen txangoak eta jolasak oso
entretenigarriak dira beti. Eskerrik asko gu ondo pasa dezagun
ahalegintzeagatik!
Horregatik guztiagatik, zorionak eman nahi dizkizuegu.
Ez zaitezte inoiz aldatu!
Hirugarren mailako ikasleok
• Lotu testu motak eta ezaugarriak.
Zorion-txartela • • Norbaiten egoera zein den deskribatzen du.
Eskutitza • • Norbait zoriontzeko erabiltzen da.
Deskribapena • • Norbaitek lagunei idazten die bere bizipenak kontatzeko.
Zein motatakoa da irakurri duzun testua?
• Adierazi adierazpen hauek egia ala gezurra diren.
Testuan, nork idatzi duen eta norentzako den agertzen da.
Horrelako testuak laburrak izaten dira normalean.
Testuak tristeak izaten dira eta atsekabez beteak.
Ebaluazio-proba. Lehen hiruhilekoa
Izena Data
1 Sortu hitzak des- eta -ra- erantsiz, adibidean bezala.
• egin ► desegin • ekarri ► erakarri
• eroso ► • entzun ►
• berdin ► • ibili ►
2 Adierazi objektu bakoitza zer distantziatara dagoen: hurbil, urrun edo erdibidean.
• Hemen ditudan giltzak.
• Hango txori txiki haiek.
• Horko jantzi horiek.
• Hor aurrean duzun lapiko hori.
3 Ipini komak (,), puntuak (.) eta bi puntuak (:) behar diren tokian.
• Gaur hiru lagun atzerritar egin ditut Sohanny Omar eta Henry
• Gaurko menua honako hau da dilistak oilaskoa patatekin eta fruta
• Plastikarako ekarri honako material hau konpasa erregela arkatza eta borragoma
4 Lotu zutabeak, esaldiak osatzeko.
Etxeko txakurra • • azkenaldian, presaka ibiltzen naiz.
Iturgina • • plastilinazko etxetxo bat eraiki dugu.
Guk • • beti ibiltzen da katuen atzetik
Ni • • etxera etorri da konketa konpontzera.
5 Azpimarratu esaldi hauetan izenondoak.
• Baserrian dugun zaldia zeharo maitagarria da.
• Ostadarra oso koloretsua da, ia ezagutzen ditugun kolore guztiak baititu.
• Txorrotatik ateratzen den ura garden-gardena denez, ia ez da ikusten.
1. HIRUHILEKOAREN EBALUAZIOA
6 Sortu hitz elkartuak, ezkerreko zutabekoak eskuinekoekin lotuz eta berridatzi.
zabor • • pilota ►
esku • • gela ► –
egon • • ontzi ►
ehun • • ontzi ►
itsaso • • zango ►
7 Jarri Nork kasuko -(e)k marka hitz hauei.
• gu ► • Markel ►
• Amaia ► • Eguzki ►
• hura ► • Oier ►
8 Aukeratu zuzen idatzita dagoen hitza kasu bakoitzean.
• senbat/zenbat • xehetasun/zehetasun
• informazio/informasio • ahaxtu/ahaztu
• gastea/gaztea • adiskide/adizkide
• ixilik/isilik • solomo/zolomo
• zehazka/sehaska • argazki/argaski
• nagusia/naguzia • gaistoa/gaiztoa
9 Lotu ezkerreko zutabeko izen bereziak eskuineko zutabeko izen arruntekin, eta
berridatzi.
Berria • • irakaslea ►
Andoni • • kontinentea ►
Tutera • • egunkaria ►
Europa • • ibaia ►
Dunbo • • hiria ►
Ibaizabal • • elefantea ►
1. HIRUHILEKOAREN EBALUAZIOA
10 Irakurri bi testu hauek eta erantzun galderei.
abenduaren 12a, ostirala

Goizean, elurra egin du aurten lehenengo aldiz. Irakaslea matematikako
eragiketa batzuk azaltzen egon da, eta elurra ikusi dugunean, segituan
hurbildu gara ikasle guztiok leihoetara. Elur maluta handiak erori dira eta
azkar zuritu ditu bazterrak. Irasleak kanpora irteteko baimena eman digu.
Primeran pasatu dut ikaskideei elur-bolak botatzen!
Arratsaldeon, jaun-andreok:
Asiatik etorritako liztorrak agertu dira Euskal Herrian. Liztor
horiek loreetara hurbiltzen dira, baina ez loreen polena
xurgatzeko asmoz, erleak harrapatzeko asmoz baizik.
Tamainaz hemengo liztorrak baino handiagoak dira, eta are
bortitzagoak. Hala ere, gizakiontzat ez dira arriskutsuak.
Hori bai, gure mendietako erleentzat arriskutsuak dira; izan ere,
ez daude liztorrei aurre egiteko prestatuta.
• Adierazi esaldi bakoitza zer testuri dagokion.
– Gertakari baten berri ematen dio pertsona batek hainbat entzuleri eta ikusleri.
– Norberak egunean zehar egindakoa azaltzen da.
• Bi testuetatik, zein da egunerokoa, eta zein gertakari baten deskribapena?
1. testua:
2. testua:
Lorpen-adierazleak
eta erantzunak
Hasierako ebaluazioa
LORPEN-ADIERAZLEAK Ariketak
Testuko informazio zehatza jasotzen du. 1
Antzera idazten diren hitzak (paronimoak/homonimoak) dagokien objektuarekin lotzen ditu. 2
Adizki egokiak erabiltzen ditu, ekintzen objektua aintzat hartuz. 3
Galderak osatzen ditu subjektu egokia (Nor/Nork) erabiliz. 4
H letraz idatzi behar diren hitzak identifikatzen ditu. 5
Izenak eta izen motak bereizten ditu. 6
Hitzak osatzen ditu s, z, x txistukariak erabiliz. 7
Erakusleak zuzen erabiltzen ditu. 8
Albiste laburra idazten du 9
Ezezko perpausak egoki idazten ditu. 10
Hitzak osatzen ditu ts, tz, tx txistukariak erabiliz. 11
Letra larriak erabiltzen badaki. 12
Izenordainak erabiltzen badaki. 13, 20
Hitzak silabaka zatitzen badaki. 14
Izenlagun egokiak erabiltzen ditu perpausak osatzeko. 15
Objektuak deskribatzen badaki. 16
Hitzak egoki ordenatzen ditu perpausak osatzeko. 17
Aditzen aspektu egokia erabiliz, esaldiak osatzen ditu. 18
Non, Nora eta Nondik deklinabide-kasuak erabiltzen badaki. 19
Erantzunak
1. Jende xelebreak aldatu egin ditu lanbideak. 5. Animaliak: ahatea, aharia, behia.
Igeltseroak meza ematen du. Zenbakiak: ehun, hamahiru, hamar.
Toreroak kalea garbitzen du. 6. Gauzen izenak: sagarra, itxaur,
kakahueteak.
E. L.: Erantzun librea.
Pertsonen eta lekuen izenak: Itziar, Maider,
2. Zoroa, haria, ura.
Markel, Plentzia, Urduliz, Gorliz.
Harria, hurra, zorroa.
7. ikasketa, gaixotasun, sardexka, gosaria,
3. Zeharo nekatuta nagoenez, nik ez dut ezer bidexka, zatozte, aztikeria, zezenketa,
egingo. asmatzaile.
Zuk ez duzu gaur eskolara margorik ekarrik. 8. Horko jertse dotore hori amak oparitu zidan
atzo.
Haiek itsasontzitik baleak ikusi dituzte
uretan. Hemengo kutxa hauek iazko liburuak
gordetzeko dira.
Guk ez ditugu ariketa hauek ulertzen
oraindik. Hango ogi haiek egin berriak direla esango
nuke.
4. Nork esan du?
Urruneko baserri hura iaz konpondu zuten.
Nor ibiltzen da makilaz?
9. E. L.: Erantzun librea.
Nork egiten du hegan?
10. Zuek ez duzue gozokiak jatea atseegin.
Nor etorri da?
Telebista ez dabil oso ondo azkenaldian.
Janirek ez du betaurreko berririk erosi.
Hitz ezezagunak ez ditut hiztegian bilatzen.
11. Txanponak, izotza, lotsatia.
12. Gaur Gernikako azokan egon gara.
Astelehenero egiten da azoka bertan.
Ane Elorza eta Iker Gangoitia nire lagunak
dira. Txikitatik ezagutzen dugu elkar.
Elorrio herria oso lasaia da. Bilbo hiria, berriz,
iskanbilatsua da.
13. Gu partxisean aritu gara.
Zuek berdin-berdinak zarete.
Hura nire osaba gazteena da.
Haiek elkarri segika dabiltza.
14. pilota: pi-lo-ta, panpina: pan-pi-na, legatza: le-
ga-tza, maskorra: mas-ko-rra
15. Nire eskolako lagunak etorri dira jaira.
Osabaren autoa bera bakarrik aparkatzen da.
Maitanerekin primeran pasatzen dut, oso
barregarria baita.
16. E. L.: Erantzun librea.
17. Goizetan zu berandu heltzen zara eskolara.
Amak txakur txikia darama eskuetan.
Zuhaitzetik eroritako intxaurrak jan ditugu.
18. Lehen, ni etxean egon naiz, baina orain,
eskolan nago.
Egunero jantokian bazkaltzen dut, baina gaur,
etxean bazkadu/bazkalduko dut.
19. Erroma Italian dago.
Ibaietako ura itsasora doa.
Pizza Italliatik dator.
20. Osabaren autoak berak bakarrik aparkatzen
du.
Aurten Bilboko Guggenheim museora joango
da.
Untxien belarriak oso luzeak izaten dira.
Kontrol-probak UNITATEA 1
Perpausak osatzen ditu subjektu eta objektu egokia aukeratuz/erabiliz. 1, 3, 5, 7, 9
Hitz konposatuetako osagaiak bereizten ditu. 3
Nork kasu gramatikala hitzei erantsen die. 4
Zenbait hitzen adierak bereizten ditu. 6
Hitzak silabaka zatitzen ditu. 8
Oharra testu motaren ezaugarriak badakizki. 10
Erantzunak
1. Anek. Ametsek. Marta. Tomek. 7. Nuria ilehoria da, hau da, Nuriak kolore
horiko ilea du.
2. hatz-behatz. haitzulo-zulo. kirten-astakirten.
Martinek euskaraz hitz egiten du beti.
argizari-argi. zabor-zabortegi. esku-
Martin euskalduna da.
eskumutur.
Aitzolek txapela du buruan. Aitzol
3. Txakurra zaunka egon da gau osoan.
txapelduna da.
Marrazkilariak karikatura barregarria egin
Gotzon bizarduna da, hu da, Gotzonek
dizu.
bizarra du.
Marrazkilaria arkatzez marrazten ari da.
8. I-lar-gi-a, kai-xo, on-gi, Se-le-ne, e-to-rri,
Txakurrak hezur bat aurkitu du lorategian. nor, zu, hitz-e-gin, i-ze-na, ho-de-i.
4. Nik, Amaiak. Guk. Josunek. Zuek. Iraitzek. 9. Emakumeak krispetak eskaini dizkit jateko.
5. Igone neskato bihurria da. ork eman dizu baimena ordu hauetan
N
kalera irteteko?
Anderrek eta biok baratzetik tomateak jaso
ditugu atu beltza aurretik igaro zaigu; zorte txarra
K
izango dugu.
Aitaren amak 100 urte ditu.
Amak eguzkitako betaurrekoak erosi dizkit.
Haiek gustuko dute udazkeneko euria.
Telebistaez dabil ondo; zuk konpon
Zu ezin zara gurekin esklatzera etorri.
dezakezu?
6. Argitasunik ez duena edo argi gutxi duena: 10. Oharra, zerbait jakinarazteko idazten den
ilun. testu laburra.
Tristea den pertsonari esaten da: betilun.
Testua laburra da.
Argirik edo argitasunik ez duen tokia:
ilunpe. Aneren amak idatzi du oharra, eta Anek
jaso du. Oharraren hasieran hartzailea ageri
Eguzkia sartzean sortzen den argi ahultzea: da (Ane) eta bukaeran igorleak (Amatxo)
ilunabar sinatu du.
Zenbait hitz paronimoren esanahia ezagutzen du. 1
Izen bereziak eta arruntak bereizten ditu 2, 4, 9
S, x eta z letrak hitz arruntetan zuzen erabiltzen ditu. 3, 8
Hitz eratorriak eta elkartua bereizten ditu. 5
Zenbait hitz eratorriren eta elkarturen esanahia ezagutzen du. 6
Izen berezien eta arrunten idazkera- eta erabilera-arauak ezagutzen ditu. 7
Komikia testu motaren ezaugarriak badakizki. 10
Erantzunak
1. Hazi; hazi; hesi; hezi. 9. Izen bereziak: Juan, Serantes, Guadiana,
Laga, Sahara, Mikel.
2. Izen bereziak: Tolosa, Aizkorri, Aritz.
Izen arruntak: apaiz(a), mendi(a), ibai(a),
Izen arruntak: tortilla, ahuntz, zelai.
hondartza, basamortu(a), suhiltzaile(a).
3. Plaza, gozo-gozo, zerra, saguak, adiskide,
10. Komikia da.
guraso.
1. Pentsamendua. 2. Esandakoa.
4. Everest mendia, Pitagoras matematikaria,
3. Onomatopeia.
Europa kontinentea, Amazonas ibaia.
5. Hitz eratorriak: estalki, euritako, surflari
Hitz elkartuak: eskuoihal, ehunzango,
garraiobide.
6. Eskuoihal, estalki, garraiobide, ehunzango.
7. Gu urtero joaten gara Sukarrietako
hondartzara lehengusuekin.
Zenbat komiki oparitu zizkizun saltzaileak?
Jarriko didazu mesedez dozena erdi bat
arrautza, mesedez?
Sevilla hiriburuan, udal oso beroak izan ohi
dira.
Izaskun atezainak jenio bizi-bizia du.
8. Doministiku egin, hiztegia, xaboia,
itsasontzia.
Erakusleak erabiltzen badaki. 1, 3, 4
Hitzak osatzen ditu txistukariak (ts, tx eta tz) erabiliz. 2
Zenbatzaileak aukeratzen ditu perpausak osatzeko. 5, 7
Hitzak osatzen ditu des- aurrizkia eta -ra- artizkia erabiliz. 6
Zenbait atzizkidun hitzen esanahia ulertzen du. 8
Ortografikoki nahasgarriak diren hitz paronimoen esanahia bereizten du. 9
Egunerokoa testu motaren ezaugarriak badakizki. 10
Erantzunak
1. Horko etxe hori… Erdibidean 6. Desegin, deseroso, desberdin.
Bizkar zorro polit hau… Hurbil Erabili, eraman, eragin.
Gizon hura… Urrun 7. Hainbat film ikusi ditut.
2. Txar, zorrotz, beltz. Sari pila bat irabazi du.
Txakur, ekaitz, dantza. Hogei jostailu ditut etxean.
Zuhaitz, otso, txori. 8. Asko hitz egiten duen pertsona: berritsu.
3. Ibai-ertzean dagoen horko txalupa hori Zaldiak gordetzeko erabiltzen den tokia:
egurrezkoa da. zalditegi.
Kolorretsu dauden horko lore horiek gaur Zerbait egiten duen pertsona: egile.
uretatu ditut.
Herri bateko kide edo biztanlea dena:
Hango sagarrondo haiek sagar ugari herritar.
ematen dituzte urtero.
9. 1. irudia: hotza.
Hemengo harri hau mugitzeko garrabia
2. irudia: atso.
behar litzateke.
3. irudia: hots.
4. Zatoz hemen dituzun jostailu hauekin
jolastera! 4. irudia: atzo.
Bihar hango mendi haietara igoko gara. 10. Egunerokoa da.
Horko kamioi horrek zama handia darama. Norberari gertatutako gauzak eta bizipenak
kontatzen dira egunerokoan.
Eskuan dauzkazun karta horiek berri-
berriak dira.
5. Kalean, jende mordoa dabil paseoan.

Fruta-ontzian, zenbait laranja gelditzen dira
oraindik.
Zuhaitzak hosto gutxi ditu; ia denak erori
zaizkio.
Kutxatilan, hamar margo daude, marrazkiak
margotzeko.
Izenondoak aukeratzen ditu, eskultura bat deskribatzeko eta perpausak osatzeko. 1, 3
Izenondoen maila adierazten badaki. 2, 7
Egile-atzizkiak erabiliz hitzak sortzeko gai da. 4, 5
Izenondoa bereizten ditu. 6
Puntua eta bi puntuak egoki txertatzen ditu perpausetan. 8
Badaki zenbait esamolderen esanahia. 9
Egoeren deskribapena testu motaren ezaugarriak badakizki. 10
Erantzunak
1. Iluna, modernoa, erraldoia, bitxia. 9. Itxura ona duten gauza guztiak ez dira beti
Subjektiboak dra: ederra/itsusia, ezaguna/ onak izaten.
ezezaguna.
10. Egun batean hondartzetan gertatutakoa.
2. Argal-argala; nagusi-nagusia; astun-astuna;
1. Gezurra. 2. Egia. 3. Egia.
lehor-lehorra; sakon-sakona.
3. • Kuxin hori oso biguna da; lurrean etzateko
erabiliko dut.
• Bai ume lotsatia! Sarritan gorritu egiten
da.
• Ez sartu erloju berria uretan, hondatuko
zaizu-eta.
• Maite neska irribarretsua; beti du
irribarrea ahoan.
4. Garbitzaile, idazle, zurgin, sandagile.
5. Irakaslea, dantzariak, eraikitzailea,
entrenatzailea.
6. Mahaia, edalontzia, ikusi.
7. Joxe da gazteena eta Ekaitz gazteena.
Maite Joxe baino gazteagoa da.
Joxe nagusia da eta Ekaitz gaztea.
8. • Gaur, zera bazkaldu dut: dilistak, xerra
patatekin eta arroz-esnea.
• Aurten, hainbat herrialde bisitatu
ditugu: Frantzia, Brasil, Kuba eta
Finlandia.
• Tarta egiteko, osagai hauek behar

dira: arrautzak, irina, legamia, azukrea
eta gurina.
Subjektuak eta ekintzak lotzen ditu perpausak osatzeko. 1
Perpausak osatzen ditu aditz egokiak txertatuz. 2
Aditz-laguntzaile egokia aukeratzen du. 3
-Ti/-di eta -tegi/-degi atzizkiak erabiliz hitzak sortzen ditu. 4, 5
Esaldiak idazten ditu emandako aditzak erabiliz. 6
Esaldiak berridazten ditu pluralean jarriz. 7
Komak egoki txertatzen ditu perpausetan. 8
Aditz trinkoen aditz erroa igartzen du. 9
Zorion-txartela testu motaren ezaugariak badakizki. 10
Erantzunak
1. Amonak artilezko bufanda beroa egin dit. 7. Haiek margoak erosi dituzte.
Lehengusuak familiaren etxean agertu dira Amonak aitzurrak dauzka.
Gabonetan.
Nik ez dakizkit zure abizenak.
Ikasleak elurrezko panpina egin du
Nire lagunak irabazleak izan dira.
lorategian.
8. • Muxika, banana, sagarra, kiwia eta meloia
Gurasoek sekulako afaria prestatu dute.
dira gehien gustatzen zaizkidan frutak.
2. • Guk primeran dakigu bai eskiatzen, bai
• Negua, udaberria, uda eta udazkena dira
patinatzen.
urteko urtaroen izenak.
• Haurrak alde batetik bestera ibili dira
• Ura, esnea, zukua, irabiakia eta olioa
jolasean poz-pozik.
likidoak dira.
• Patata frijituak prestatu dizkiot Asierri,
9. Dabiltza: ibili; nago: egon; dakizue: jakin.
asko gustatzen zaizkio eta.
Dakit: jakin; gatoz: etorri; dator: etorri.
• Badirudi ondo dagoela, kirola egitera joan
baita. Dirudi: iruditu; nabil: ibili; zaude: egon.
3. • Hau da eguraldi txarra; euria ari du gelditu 10. Zorion-txartela norbait zoriontzeko
gabe! erabiltzen da.
Eskutitza norbaitek lagunei idazten dio bere
• Egunero jolasten zarete futbolean; ez bizipenak kontatzeko.
zarete aspertzen?
Deskribapena norbaiten egoera zein den
• Asteburuan bizikletaz ibili gara lagunekin. deskribatzen du.
• Izugarri jan dugu gaur gosarian: esnea, Irakurritako testua zorion-txartela da.
jogurta…
1. Egia. 2. Egia. 3. Gezurra.
4. Pinudia, lizardia, pagadia.
5. Egutegi, liburutegi, kafetegi, kiroldegi.
6. Eguzkiak elur-panpina urtuko du.
Mutilak prakak apurtuta dauzka.
Lasterka noa.
Neskak txakurrari bisera jarri dio.
Ebaluazio-probak 1. HIRUHILEKOA
Hitzak sortzen ditu aurrizkiak eta artizkiak erabiliz. 1
Erakusleen graduaren esanahiaz jabetuta dago. 2
Komak, puntuak eta bi puntuak zuzen txertatzen ditu esaldietan. 3
Subjektuak eta ekintzak lotzen ditu, aditzei erreparatuta. 4
Izenondoak identifikatzeko gai da. 5
Hitz elkartuak sortzen ditu, hitzak lotuz. 6
Badaki Nork kasuaren marka hitzei itsasten. 7
Badaki zenbait hitz txistukaridun nola idatzi behar diren. 8
Izen bereziak eta arruntak elkartzen ditu, bikoteak osatzeko. 9
Badakizki egunerokoaren eta gertakatien deskribapena testu moten ezaugarriak. 10
Erantzunak
1. Deseroso, desberdin. 6. Zaborrontzi, esku-pilota, egongela,
ehunzango, itsasontzi.
Erantzun, erabili.
7. Guk, Markelek, Amaiak, Eguzkik, Hark,
2. • Hemen ditudan giltzak. Hurbil
Oierrek.
• Hango txori txiki haiek. Urrun
8. • Zenbat, xehetasun, informazio, ahaztu,
• Horko jantzi horiek. Erdibidean gaztea, adiskide, isilik, solomo, sehaska,
• Hor aurrean duzun lapiko hori. argazki, nagusia, gaiztoa.
Erdibidean. 9. Berria egunkaria, Andoni irakaslea, Tutera
3. Etxeko txakurra beti ibiltzen da katuen hiria, Europa kontinentea, Dunbo elefantea,
atzetik. Ibaizabal ibaia.
Iturgina etxera etorri da konketa 10. Gertakari baten berri ematen dio pertsona
konpontzera. batek hainbat ikus-entzuleri: 2. testua.
Guk plastilinazko etxetxo bat eraiki dugu. Norberak egunean zehar egindakoa
azaltzen da: 1. testua.
Ni azkenaldian presaka ibiltzen naiz.
1. testua: Egunerokoa. 2. testua: gertakari
4. • Gaur hiru lagun atzerritar egin ditut: baten deskribapena.
Sohanny, Omar eta Henry.
• Gaurko menua honako hau da: dilistak,
oilaskoa patatekin eta fruta.
• Plastikarako ekarri honako material hau:
konpasa,erregela, arkatza eta
borragoma.
5. • Baserrian dugun zaldia zeharo
maitagarria da.
• Ostadarra oso koloretsua da, ia
ezagutzen ditugun kolore guztiak baititu.
• Txorrotatik ateratzen den ura garden-
gardena denez, ia ez da ikusten.
Kalifikazio-erregistroa
1. 2. 3. 4. 5. 1. hiruhil.
Ikasleak
unitatea unitatea unitatea unitatea unitatea ebaluazioa
Ebaluazio jarraitua egiteko probak
6. 7. 8. 9. 10. 2. hiruhil.
OHARRAK
11. 12. 13. 14. 15. 3. hiruhil.
Ikasleak
Amaierako ebaluazioa OHARRAK
Lehen Hezkuntzako 3. mailarako Euskara Abian Edukien ebaluazioa koadernoa
Zubia Editoriala, S. L.ren eta Santillana Educación, S. L.ren Hezkuntza Argitalpenetarako
Sailean Joseba Santxo Uriarteren eta Teresa Grence Ruizen zuzendaritzapean sortu,

Edizioa: Jon Ander Rojo Garcia eta Ainhoa Basterretxea Llona.
Irudiak: Gorka Aranburu Santamaria
Testua: Jon Gastelurrutia Cengotitabengoa eta Jon Ander Rojo Garcia


Lan hau egile-eskubideei buruzko legeek babestuta dago eta Zubia-Santillanari

dagokio haren jabetza intelektuala. Legezko erabiltzaileei ikasgelan erabiltzeko
fotokopiak egitea bakarrik zaie zilegi. Debekatuta dago baimendutakoez bestera
erabiltzea, batez ere merkataritza-helburuekin erabiltzen bada.
EBALUAZIORAKO BALIABIDEAK
Gaitasunen
ebaluazioa
Aurkezpena
Gaitasunak HEZIBERRIn
Ikasleek eguneroko bizitzako ohiko arazoei –ohikoak izanagatik ez dute zertan
errazak izan– konponbidea emateko erabili behar dituen ahalmen multzo integra-
tu bat (ezagutzak, estrategiak, trebetasunak, abileziak, motibazioak, jarrerak…)
dira gaitasunak.
Heziberrik, etengabeko ikaskuntzako oinarrizko gaitasun giltzarrien erreferentzia
marko europarrean oinarrituta, ikasleek ibilbide akademikoa amaitutakoan berega-
natu beharreko hamabi gaitasun zehazten ditu.
Hauek dira gaitasunak:
– Hizkuntza- eta literatura-komunikaziorako gaitasuna.
– Matematikarako gaitasuna.
– Zientziarako gaitasuna.
– Teknologiarako gaitasuna.
– Gizarterako eta herritartasunerako gaitasuna.
– Arterako gaitasuna.
– Mugimendurako gaitasuna.
– Hitzez, hitzik gabe eta era digitalean komunikatzeko gaitasuna.
– Ikasten eta pentsatzen ikasteko gaitasuna.
– Elkarbizitzarako gaitasuna.
– Ekimenerako eta ekintzaile-sena garatzeko gaitasuna
– Izaten ikasteko gaitasuna.
Gaitasunak curriculumean sartzeak gaitasunak irakaskuntza-ikaskuntza proze-

suan egiten diren ataza eta jarduera didaktikoetan ere txertatu beharra dakar, eta,
beraz, estu-estu lotuta dago ikasleen ebaluazioarekin. Hori dela eta, ebaluazio-
irizpideek arlo bakoitzeko berezko helburuak eta edukiak kontuan hartzeaz gain,
arlo horiek gaitasunak eskuratzen nola laguntzen duten ere aztertu behar dute.
164
Gaitasunen ebaluazioa egiteko
baliabideak
Egiten Jakin proiektuaren baitan ebaluaziorako hainbat baliabide daude, eta, ho-
rien artean, ikasleek hezkuntza-gaitasunak nola garatu eta eskuratu dituzten eba-
luatzeko probak ere badaude.
Gaitasunak ebaluatzeko probak edukiak ebaluatzeko proben osagarriak dira.
Bai batzuek, bai besteek, prozesu kognitiboak eta ikaskuntzan izandako aurre-
rapenak ebaluatzen dituzte, baina edukiak ebaluatzeko proben ardatza arloaren
beraren curriculuma da, eta gaitasunak ebaluatzeko probek berriz, arlo horiek
hezkuntza-gaitasunak eskuratzen nola laguntzen duten aztertzen dute.
Lehen Hezkuntzako bigarren mailan, baliabide hauek eskaintzen ditu gure
proiektu editorialak:
• Gaitasunak ebaluatzeko probak. Ikasturte osoan zehar erabiltzeko bede-
ratzi proba eskaintzen dira, ikasleek gaitasunak noraino bereganatu dituzten
ikusteko.
• Erantzunak. Probetan planteatzen diren jarduera guztien erantzunak ere ba-
dituzte.
• Mailak. Proba bakoitzak lau lorpen-maila ditu, irakaslearentzat errazagoa izan
dadin ikasleek egindako lana zuzendu eta baloratzea.
• Erregistro-orriak. Proba bakoitzerako, puntuazioen erregistro orria dago,
eta hartan, probaren balorazio kualitatiboa egiteko irizpideak ere badaude.
165
PROBA
1
Izena Data
1 Irakurri testu hau, ahoskera, doinu eta erritmo egokiarekin.
Den-dena garbi, prezio berdinagatik

Garbigailu dutxa berri batek denbora eta energia aurrezten du
Asmakizunen III. Erakusketan aurkeztu dituzte gure bizitza errazteko sortutako

azken tramankuluak.
Lehenengo saria Dutxagar izeneko asmakari bati eman diote. Tramankulu hori
erdi dutxa eta erdi garbigailu da, pertsona eta arropa aldi berean garbitzen
baititu.
Dutxagar garbiketa-tunel baten antzekoa da, eta bi kabina ditu, elkarren artean
komunikatuak. Lehenengo kabina xaboitzeko eta uretan eragiteko da;
bigarrena, berriz, lehortzeko eta lisatzeko.
Emaitza da minutu gutxitan dutxa daitekeela pertsona bat, eta garbi, lehor eta
ondo lisatuta irteten dela.
Sariak banatzeko ekitaldian Lutxo Dutxok eta Olinpia Arropategik,
tramankuluaren asmatzaileek, zuzenean erakutsi zuten nola funtzionatzen duen
aparatuak, eta bertaratuak harrituta geratu ziren.
Gero, biek adierazi zieten kazetariei asmakizunak ingurumena errespetatzen
duela. «Eguzki-indarraz baliatzen da, eta ur gutxi gastatzen du» azaldu zuen
Dutxok.
Kazetari batek asmakizunaren tamainari buruzko galdera egin zuenean,
Olinpia Arropategik hau erantzun zion: «Beharbada, tresnaren arazo bakarra
tamaina da. Hala ere, kontuan hartu behar da Dutxagarrek bainuontzia
ordezkatuko duela, eta haren lekuan jarriko dela etxeetan».
Badakizue: garbigailua, bainuontzia, elektrizitatea, ura eta denbora aurreztu
nahi badituzue, Dutxagar bat erostea komeni zaizue.
De buena tinta. Lecturas 3º

(moldatua)
166 ABIAN 3 Fotokopiatzeko materiala © 2015 Zubia Editoriala, S. L. / Santillana Educación, S. L.
PROBA
1
2 Zer nahi du egileak testuaren bidez?
a) Irakurleei tramankulu berri bat saldu nahi die.

b) Dutxagar izeneko etxeko tresnaren berri eman nahi digu.
c) Energia aurrezteko hainbat neurri azaldu nahi dizkigu.
3 Osatu taula hau, irakurgaian ageri den informazioa oinarri hartuta:
Asmakizunaren izena:
Tramankuluaren asmatzaileak:
Aurkezpen-lekua:
Lortutako saria:
4 Zer energia motarekin funtzionatzen du Dutxagarrek?
5 Etxeko zer bi tresna ordezkatuko ditu aurkeztutako tramankuluak?
a) Bainuontzia eta garbigailua.

b) Dutxa eta lisaburdina.
c) Garbigailua eta lehorgailua.
6 Bilatu testuan Olinpia Arropategik Dutxagarren arazo bakarrari buruz adierazi

duena, eta idatzi hemen:
7 Testuan asmakizun hitzaren esanahi berdina edo antzeko esanahia duten zenbait
hitz ageri dira. Aukeratu bi.
Fotokopiatzeko materiala © 2015 Zubia Editoriala, S. L. / Santillana Educación, S. L. ABIAN 3 167
PROBA
1
8 Kopiatu taula honetan irakurgaian ageri diren eta, ts, tz eta tx letrez idazten diren
hitzak:
Ts Tz Tx
9 Garrantzitsua al da energia aurreztea? Idatzi lau lerro, letra garbiz eta ortografia-
akatsik gabe.
10 Idatzi Dutxagar tramankuluaren deskribapena. Horretarako, erantzun galderei,

testuko datuak erabiliz edo asmatuz. Gero, egin asmakariaren marrazkia.
- Zertarako da? Zer da? - Nolakoa da? Zer tamaina du?

- Zerez eginda dago? - Zer atal ditu?
DUTXAGAR
PROBA
2
Izena Data
1 Irakurri testu hau, ahoskera, doinu eta erritmo egokiarekin.
Viela eta lagunak

Kaixo! Viela dut izena, ez baitut atsegin Vega Cañizares Arrondo deitzea, eta,
jada handia naizenez eta erabakiak har ditzakedanez, aldatu egin dut izena.
Ama gozoa jarri da; izar baten izena omen da Vega. Baina, zergatik nik izar
baten izena, eta ez izar batek nire izena?
Zortzi urte ditut, eta etxetik gertu dagoen eskola batera joaten naiz... Hau
amorrua! Niri gustatuko litzaidake ibilbidea egitea, eskolako lagun batzuek egiten
duten moduan. Eskolan hala-hola pasatzen dut; okerrena da ez didatela uzten nire
kontuetan pentsatzen; buruan sartu zaie zer edo zer egin behar dudala beti.
Nire ustez, hobe da burua bizkortzea. Uzten didaten guztietan praktikatzen dut
ariketa hori. Buruaren ahalmenarekin, nahi dudana egitera iritsiko naiz noizbait.
Nire aitak Benjamin du izena eta musikaria da. Biolina jotzen du, eta oso
otordu gozoak prestatzen ditu. Tartak egiten trebea da.
Nire ama, Paloma, astronomoa da. Etxeko terrazan teleskopio bat dauka,
izarrei begiratzeko.
Kike Oilasko goiko pisuan bizi da. Bizilagun dut eta nire lagunik hoberena da.
Bai traketsa, gizajoa. Dena gaizki ateratzen zaio.
Alibakar –edo Ali, guk hala esaten diogu– oso
esku onekoa da. Gauza harrigarriak egiten ditu
eskuekin.
Lulak kirolak atsegin ditu; futbola gustatzen
zaio, batez ere. Lularen hitz gogokoena guai da.
Platon txoritan egoten da beti. Gauza arraroez
hizketan aritzen da.
Arrosatxo naturaren defendatzailea da, eta
Saburen jabea.
Sabu gure lagun taldearen maskota da.
Las aventuras de Viela Calamares.
Alfaguara Infantil (moldatua)
PROBA
2
2 Zer esaldik adierazten du hobekien gure protagonistaren iritzia?
a) Buruaren ahalmenarekin nahi duzuna egitera irits zaitezke.

b) Ona da beti norbaitek esatea zer egin behar duzun.
c) Zerbaiten alde borroka egiteko lagun talde on bat behar da.
3 Zerk ematen dio amorrua Vielari?
4 Eskolako zer mailatan ote dago Vega?
a) Lehen Hezkuntzako lehen mailan.

b) Lehen Hezkuntzako hirugarren mailan.
c) Lehen Hezkuntzako bosgarren mailan.
5 Lotu ezaugarri bakoitza dagokion pertsonaiarekin.
EZAUGARRIAK PERTSONAIAK
Guai hitza askotan erabiltzen du. Kike Oilasko
Txakur bat dauka. Lula
Vielaren bizilaguna da. Arrosatxo

6 Zer esan nahi du esamolde honek? Platon txoritan egoten da beti.

Azaldu zure hitzetan.
7 Vielaren izaerari erreparatuta, nolakoa dela esango zenuke?
a) Konformista.
b) Bihurria.
c) Ulerkorra.
PROBA
2
8 Bilatu irakurgaian esaldi hauen kontrakoa adierazten duten pasarteak.
Oso baldarra da.
Oso iaioa da
Naturari eraso egiten dio.
9 Idatzi testuan erabili diren eta definizio hauekin bat datozen Unibertsoarekin
zerikusia duten hitzak.
DEFINIZIOAK HITZAK
Zeruan dagoen eta berezko argiz distiratzen duen

astroa, eguzkia eta ilargia izan ezik.
Astronomia lanbidetzat duen pertsona, astroak

ikertzen dituena.
Izarrak, planetak eta sateliteak ikusteko balio duen

aparatua.
10 Vielak dio eskolan hala-hola pasatzen duela. Azaldu 6 lerrotan zuk nola pasatzen
duzun. Idatzi letra garbiz, ondo jositako esaldiekin eta ortografia-akatsik gabe.
11 Erantsi 4 perpaus berri testu honi. Idatzi letra garbiz, ondo jositako esaldiekin eta
ortografia-akatsik gabe.
Nire ama, Paloma, astronomoa da. Etxeko terrazan teleskopio bat dauka, izarrei
begiratzeko.
Ebaluazio-irizpideak,
lorpen-adierazleak
eta erantzunak
1
1. Proba. Den-dena garbi prezio berdinagatik
EBALUATZEN
EBALUAZIO-
DIREN
IRIZPIDEAK
LORPEN-ADIERAZLEAK Jarduera
GAITASUNAK
Askotariko testuak entzunez edo irakurriz gozatzen du. 1
2
Askotariko testuak interpretatzen eta ulertzen ditu. 2, 3, 4, 5, 6, 7
HIZKUNTZA-
KOMUNIKAZIORAKO 5 Idatzizko testu argiak sortzen ditu. 6, 9, 10
GAITASUNA
Testuko lexikoa ulertzen du. 7
6
Ts, tx eta tz txistukariak identifikatzen ditu. 8
TEKNOLOGIARAKO Teknologiari buruzko testuak interpretatzen eta ulertzen

2 1, 4, 10
GAITASUNA ditu.
IKASTEN ETA lementu grafikoak eta paratestualak –gero eta

E
2 3
PENTSATZEN zailagoak– erabiltzea hobeto ulertzeko.
IKASTEKO
GAITASUNA Idatzizko testu argiak sortzen ditu, bere iritzia, gustuak
eta arrazoiketak azaltzeko.
5 9
ZIENTZIARAKO
GAITASUNA
ARTERAKO Idatzizko testu argiak sortzen ditu,eta haietan

5 10
GAITASUNA azaldutakoa marrazteko gai da.
1
Jarduera Erantzunak Mailak
Intonazio eta hitz-jario egokiarekin eta A. Ez da saiatu ere egin.

puntuazioa errespetatuz irakurtzea. B. Hutsegiteren bat egin du.
1
C. Behar bezala egin du, nolabaiteko laguntzarekin.
D. Behar bezala egin du, laguntzarik gabe.
b) Dutxagar izeneko etxeko tresnaren berri A. Ez da saiatu ere egin.

eman nahi digu. B. Ez du esaldi zuzena aukeratu.
2
Asmakizunaren izena: Dutxagar A. Ez da saiatu ere egin.

Tramankuluaren asmatzaileak: Lutxo Dutxo eta B. Hutsegiteren bat egin du.
Olinpia C. Behar bezala egin du, nolabaiteko laguntzarekin.
3
Arropategi D. Behar bezala egin du, laguntzarik gabe.
Aurkezpen-lekua: Asmakizunen III. Erakusketa
Lortutako saria: lehenengo saria
Eguzki-indarraz funtzionatzen du. A. Ez da saiatu ere egin.

B. Ez du erantzun ona eman.
4
a) Bainuontzia eta garbigailua. A. Ez da saiatu ere egin.

B. Ez du esaldi zuzena aukeratu.
5
Arazo bakarra tamaina izan daiteke, baina A. Ez da saiatu ere egin.

kontuan hartu behar da asmakari berriak dutxa B. Ez du jarduera osatu.
6
ordezkatuko duela. C. Behar bezala egin du, nolabaiteko laguntzarekin.
Asmakaria eta tramankulua. A. Ez da saiatu ere egin.

B. Ez du jarduera osatu.
7
Ts: erakutsi. Tz: bizitza, emaitza… Tx: dutxa, A. Ez da saiatu ere egin.
gutxi B. Ez du jarduera osatu.
8
C. Hutsegite bat edo bi egin ditu.
D. Behar bezala egin du.
Erantzun librea. A. Ez da saiatu ere egin.

9

10
A maila: 1 puntu B maila: 2 puntu C maila: 3 puntu D maila: 4 puntu
2
2. Proba. Viela eta lagunak
EBALUATZEN
EBALUAZIO-
DIREN
IRIZPIDEAK
LORPEN-ADIERAZLEAK Jarduera
GAITASUNAK
Literatura-testuak entzunez edo irakurriz gozatzen du. 1
9
HIZKUNTZA- Literatura-testuak interpretatzen eta ulertzen ditu. 2, 3, 4, 5, 7, 8. 9
KOMUNIKAZIORAKO
GAITASUNA 5 Idatzizko testu argiak sortzen ditu. 6, 10, 11
6 Testuko lexikoa eta esamoldeak ulertzen ditu. 6, 8, 9
9 Literatura-testuko pertsonaiaren izaeraz hausnartzen du. 1, 3, 7

IZATEN IKASTEKO
GAITASUNA Idatzizko testu argiak sortzen ditu,eta bere sentimenduak
5 10
azaltzen ditu.
ZIENTZIARAKO Testuan ageri diren Unibertsoarekin lotutako hitza

6 9
GAITASUNA dagokien definizioarekin lotzen ditu
EKIMENERAKO ETA Idatzizko testu argiak sortzen ditu.

EKINTZAILE-SENA
5 11
GARATZEKO
GAITASUNA
2
Jarduera Erantzunak Mailak
Intonazio eta hitz-jario egokiarekin eta A. Ez da saiatu ere egin.

puntuazioa errespetatuz irakurtzea. B. Hutsegiteren bat egin du.
1
a) Buruaren ahalmenarekin nahi duzuna egitera A. Ez da saiatu ere egin.

irits zaitezke. B. Ez du esaldi zuzena aukeratu.
2
Etxetik gertu dagoen eskola batera joaten dela A. Ez da saiatu ere egin.
eta horregatik ez du harainoko ibilbiderik egin B. Ez du erantzun ona eman.
3
behar. C. Behar bezala egin du, nolabaiteko laguntzarekin.
b) Lehen Hezkuntzako hirugarren mailan. A. Ez da saiatu ere egin.

4
Guai hitza askotan erabiltzen du: Lula. A. Ez da saiatu ere egin.

Txakur bat dauka: Arrosatxo. B. Hutsegiteren bat egin du.
5
Vielaren bizilaguna da: Kike Oilasko. C. Behar bezala egin du, nolabaiteko laguntzarekin.
Norberaren pentsamenduetan galduta egotea A. Ez da saiatu ere egin.

da txoritan egotea. B. Ez du erantzun ona eman.
6
c) Ulerkorra. A. Ez da saiatu ere egin.

7
Oso baldarra da: Tartak egiten trebea da. A. Ez da saiatu ere egin.
Oso iaioa da: Bai traketsa, gizajoa. B. Hutsegiteren bat egin du.
8
Naturari eraso egiten dio: Arrosatxo naturaren C. Hutsegite bat edo bi egin ditu.
defendatzailea da. D. Behar bezala egin du.
Izar, Astronomoa, Teleskopioa. A. Ez da saiatu ere egin.

B. Hutsegiteren bat egin du.
9

10

11
A maila: 1 puntu B maila: 2 puntu C maila: 3 puntu D maila: 4 puntu
Kalifikazio-erregistroa
1. proba 1
Probako jarduerak
IKASLEAK
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 GUZTIRA BALORAZIOA
Emaitza
30 puntutik gora, guztira. Bikain.
30 eta 20 puntu artean. Ongi.
20 puntutik behera. Gutxiegi.
2. proba 2
Probako jarduerak
IKASLEAK
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 GUZTIRA BALORAZIOA
Emaitza
30 puntutik gora, guztira. Bikain.
30 eta 20 puntu artean. Ongi.
20 puntutik behera. Gutxiegi.
Lehen Hezkuntzako 3. mailarako Euskara Abian Gaitasunen ebaluazioa koadernoa
Zubia Editoriala, S. L.ren eta Santillana Educación, S. L.ren Hezkuntza Argitalpenetarako
Sailean Joseba Santxo Uriarteren eta Teresa Grence Ruizen zuzendaritzapean sortu,

Edizioa: Jon Ander Rojo García, Cristina Cerezo eta Ainhoa Basterretxea Llona.
Irudiak: Kepa De Orbe Ferreiro
Testua: Jon Ander Rojo García.


Lan hau egile-eskubideei buruzko legeek babestuta dago eta Zubia-Santillanari

fotokopiak egitea bakarrik zaie zilegi. Debekatuta dago baimendutakoez bestera
erabiltzea, batez ere merkataritza-helburuekin erabiltzen bada.
IRAKASKUNTZA NEURRIRA
Hobekuntza-plana
Zabaltze-programa
183
Aurkezpena
Ikasle bakoitzak hezkuntza-helburuak bere gaitasunekin eta trebetasunekin bat
datorren erritmoan lor ditzan sustatzen du neurrirako irakaskuntzak. Horretarako,
garrantzitsua da plangintza bat egitea, zailtasunak gainditzen laguntzeko, batetik,
eta bere trebetasunak garatu eta hobetzeko, bestetik.
Irakaskuntza mota horren ardatza, beraz, metodologia malgua eta ikasle bakoitza-
ren beharrei ondoen egokitzen zaizkion hezkuntza-teknikak eta baliabideak dira.
Eta horretarako, beste baliabide batzuez gain, berariazko material didaktikoak
behar dira, haur bakoitzaren ikaskuntza-baldintzen arabera erabiltzeko aukera
ematen dutenak eta kasuan-kasuan ezartzen diren hobekuntza-helburuen ara-
bera erabiltzeko aukera ematen dutenak.
Ikuspegi horretatik, Egiten Jakin proiektuko Irakaslearentzako liburutegiak
zenbait material ditu, lan hori errazteko. Besteak beste, hauek:
• Baliabide osagarriak izeneko baliabide multzoa. Zenbait atal ditu, curriculume
ko arlo bakoitzerako, irakasleak kasuan-kasuan egokienak iruditzen zaizkion
fitxak aukera ditzan.
• Eta azkenik, Irakaskuntza neurrira deritzon koaderno hau. Ikaslearen liburu
ko unitate didaktiko bakoitzerako, bi atal ditu koadernoak:
– Hobekuntza-plana. Lan-fitxak dira, eduki nagusiak finkatzeko eta gaitasunak
garatzeko jarduera gehiago behar dituzten ikasleentzat.
– Zabaltze-programa. Fitxak dira horiek ere, baina helburua da ikasleek
zenbait edukitan sakontzea, ezagutzak zabaltzea eta eskuratutako gaitasunak
erabiltzea.
185
1 NOR eta NORK HOBEKUNTZA-PLANA. 1. fitxa
Izena Data
1 Erreparatu irudiari eta osatu esaldiak.
IGOR IRAIDE LUPE BEÑAT
• Aurreko aulkia hartu du.
• bigarren aulkian jarri da.
• hirugarren aulkian dago.
• atzeko aulkia hartu du.
2 Lotu bi atalak, esaldiak osatzeko.
Ni • • bertsoak bota dituzte.
Nik • • asper-asper eginda nago etxean.
Bertsolaria • • bertso-saiora joan nahi dut.
Bertsolariek • • oso trebea da bertsotan.
3 Berridatzi esaldiak, emandako hitz bikoteetatik zuzena aukeratuz.
• Auzoko txakurra/txakurrak hezurra du ahoan.
• Deitu diogunean, txakurra/txakurrak guregana etorri da.
• Txakurra/txakurrak aurpegia miazkatu dio Eleneri.

1 Silaba HOBEKUNTZA-PLANA. 2. fitxa
Izena Data
1 Irakurri eta sailkatu robotaren hitzak.
Kai-xo, ni Ro-ber-to ro-bo-ta naiz.

Bur-di-naz e-gin-da na-go, bai-na ez
naiz ma-ki-na bat. I-zan nahi du-zu
ni-re la-gu-na?
Silaba bakarra dutenak Bi silaba dituztenak Hiru silaba dituztenak
2 Banatu hitz hauek silabatan.
gorputza landarea
itsasoa bertsolaria

3 Banatu hitz hauek ongi.
a-sto
har-rit-u
em-ak-um-e
as-pe-rga-rr
korr-i-ka

1 Hitzen osaera HOBEKUNTZA-PLANA. 3. fitxa
Izena Data
1 Osatu hitzak argi edo ilun erantsiz.
• pe • abar
• ipurt • bet
• mutil • zari
2 Osatu hitzak.
• oilo + tegi
• behe + hatz
• haitz + zulo
• asto + kirten
3 Bete hutsuneak goiko ariketan sortu dituzun hitzekin.
• Nire komikia hondatu duzu! hutsa zara!
• Hau mina! Arantza bat sartu zait oineko lodian!
• Hartza eta hartz-kumeak lo daude barruan.
• Amonaren baserriko azeria sartu da.
4 Bete taulak hitz familiekin.

logela • izenburu • hiriburu • eskubaloi
aldagela • eskuliburu • ikasgela • eskuila • buruketa
buru gela esku

2 Izenak HOBEKUNTZA-PLANA. 1. fitxa
Izena Data
1 Bilatu pertsonen, animalien eta lekuen izenak testuan, eta sailkatu.
Kaixo, ni Ane naiz. Atzo Aizkorri mendira joan nintzen

gurasoekin eta nire ahizpa Olatzekin. Bidean, Goienetxe
baserrian egon ginen gazta erosten. Baserritarrak bere
ardiak erakusti zizkigun. Niri Txuri izeneko arkumea
gustatu zitzaidan. Eguerdian, Zegaman bazkaldu genuen.
• Pertsona eta
animalia-izenak
• Leku-izenak
2 Aukeratu eta osatu esaldiak.
• Gure kaleko gozo-dendak du izena.
Koxkor koxkor
• Gaur bazkaritan jan ditugu.
dilistak Dilistak
3 Osatu testua hitz hauekin.
Popeye marrazkiak Baratzon espinakak
Popeye marinelaren espinakak

Txikitan, Izarori ez zitzaizkion gustatzen.
Behin, marinelaren
ikusten ari zela, espinakak onak zirela ikasi zuen.
Pixkanaka hasi zen jaten eta orain izugarri gustatzen
zaizkio, batez ere markakoak.

2 S, x, z HOBEKUNTZA-PLANA. 2. fitxa
Izena Data
1 Irakurri eta sailkatu.
Kaixo, haurrak. Gaur, egun osoa nire etxean

egingo duzuenez, jateko zer dagoen azalduko
dizuet: gosaritan, zerealak esnetan; bazkaritan,
dilistak, xerra eta marrubiak azukrearekin, eta
afaritarako, zopa, izokina, eta kalabaza-pastela.
• S duten hitzak:
• Z duten hitzak:
• X duten hitzak:
2 Idatzi s, x edo z.
azpi go o gai to
pla a espa io ehaska
olomo ahar itsa o
kalde hi tegi o eano
arga ki adi kide i ilik
hazia/hasia astia/aztia hezi/hesi
• Muxikaren barruko hezurra fruta horren da.
• Magia egiten duena da.
• Zezen arriskutsua dago horren atzean.

2 Hitz motak HOBEKUNTZA-PLANA. 3. fitxa
Izena Data
1 Idatzi azpian bakoitzaren izena. Ondoren, sailkatu.
• Bi hitzez osatuak
• Atzizkia erantsiz osatuak
2 Lotu hitzak eta idatzi ondoan. Ondoren, osatu esaldiak.
baso • • handi
buru • • zango
teila • • etxe
ehun • • gorri
• Lurretik mantso-mantsoa doa luzea.
• Euskal Herriko baserri gehienak dira.
• Mendi hartan bakar-bakarrik bizi da Inazio bere .
• Herriko jaietan erraldoiak eta atera dira kalera.

3 Zein? Zenbat? HOBEKUNTZA-PLANA. 1. fitxa
Izena Data
• Hor etxe bat dago. Norena da etxe ?
• Hemen janari asko dago. Zertarako da janari ?
• Han neska batzuk daude. Nor dira neska ?
• Hemen gozoki asko daude. Nork ekarri ditu gozoki ?
• Han gizon bat doa oinez. Nora doa gizon ?
• Hor giltza batzuk daude. Zer irekitzen dute giltza ?
hark hauekin haientzat horretara
• Hemengo arropa joan behar al dut eskolara, ama?
• Hango dendari esan digu dendatik ateratzeko.
• Horko parke joan da aitona bere bilobarekin.
• Hango uso dira poltsa honetako ogi-papurrak.
3 Sailkatu kantitatea adierazteko hitzak.
gutxi • mordoa • asko

apur bat • pila bat • pixka bat
Kantitate txikia Kantitate handia

3 Ts, tx, tz HOBEKUNTZA-PLANA. 2. fitxa
Izena Data
1 Bilatu testuan ts, tx eta tz duten hitzak, eta sailkatu.
Itsasoaren ertzean bizi da Oskar. Haren etxea

itsasargia da. Izan ere, Oskar farozaina da.
Haren argi gidariari esker, txalupa txikiek eta
ontzi handiek arroka arriskutsuak saihesten
dituzte, eta onik itzultzen dira kaira.
ts duten hitzak tx duten hitzak tz duten hitzak
2 Aukeratu hitz zuzena.
txakur bihots zuhaits
tzakur bihotz zuhaitz
urtxintxa txori otzo
urtzintza tzori otso
hots/hotz atso/atzo amets/ametz
• Gauean, lo nengoela, hegan egiten nuela egin dut .
• Goizean epel zegoen eguna, baina orain egiten du.
• Gu, , igerilekura joan ginen igeri egitera.

3 Hitz eratorriak HOBEKUNTZA-PLANA. 3. fitxa
Izena Data
egin egilea desegin eragin
• Gaur goizean hamaiketakoa dugu parkean.
• Olatu batek hareazko gaztelua du.
• Patxi Zubizarreta da liburu horren .
• Ainarak itsulapikoari dio txanponen soinua entzuteko.
2 Inguratu? Zein bi hitzi ezin zaie des- kendu?
• desizoztu • desatsegin • desbideratu
• desegin • desberdin • desio
• deseroso • desertu • desagertu
3 Inguratu aukera zuzena.
• Lagunduko al didazu zaku hau horraino ematen / eramaten?
• Mesedez, entzun / erantzun galderari.
• Adi denok eta entzun / erantzun ondo galdera.
• Kamioi handi batean ekarri / erakarri dituzte etxeko altzariak.
• Ezetz igarri / iragarri zer dudan zuri oparitzeko!
4 Lotu definizioak eta hitzak.
Erantzuna igartzeko olerkitxoa. • • ulergaitz
Norgehiagoka, lehiaketa. • • negarti
Ulertzeko zaila dena. • • jostailu
Jolasteko erabiltzen den tresna. • • txapelketa
Askotan negarrez egoten den pertsona. • • igarkizun

4 Nolakoa? HOBEKUNTZA-PLANA. 1. fitxa
Izena Data
1 Azpimarratu ondorengo esaldietako izenondoak.
• Gure auzokoaren txakurra iletsua eta zaratatsua da.
• Mikelen anaia gazteak jertse handiak jantzi ohi ditu.
• Amonaren loro berritsuak txokolate beltza jaten du.
• Udaleko langile zaharrak parkeko eserleku zuriak margotu ditu.
2 Aldatu adibidean bezala.
Oso zaharra zahar-zaharra Oso lasaia
Oso azkarra Oso argia
Oso maitea Oso polita
3 Konparatu irudiak adibidean bezala.
126 tona 82 tona 45 tona
Kamioia oso astuna da. Hondeatzailea kamioia baino astunagoa da. Garabia astunena da.
1020 urte 960 urte 870 urte
1500 km/h 350 km/h 200 km/h

4 Puntua eta bi puntuak HOBEKUNTZA-PLANA. 2. fitxa
Izena Data
1 Berridatzi testua, puntuak eta letra larriak jarriz. Kontuan izan bost esaldi daudela.
Egun-pasa
atzo goizean Lazkaora joan ginen han, gurasoen aspaldiko lagun batzuekin
elkartu ginen eta Lazkaomendira joan ginen egun pasa animaliei eta paisaiari
hainbat argazki atera ondoren, bertako jatetxe batean jan genuen bazkaria
janaria ikaragarria izan zen egun osoa hara eta hona eman ondoren, neka-
neka eginda itzuli ginen etxera
2 Lotu atalak eta berridatzi esaldiak bi puntuak leku egokian jarriz.
Gosaritan jaki hauek jaten ditugu • • eskubaloia, futbola eta tenisa.
Kiroldegian hainbat kirol egin daitezke • • Aintzane, Ane, Lur eta Iker.
Hainbat lagun joan ginen Pasaiara • • esnea, zukua, zerealak eta ogia.
• Gosaritan jaki hauek
•
•
•
3 Erreparatu irudiei eta osatu zerrendak.
• Hozkailuan dauden jakiak:
• Armairuan

4 Egile-atzizkiak HOBEKUNTZA-PLANA. 3. fitxa
Izena Data
1 Idatzi lanbideak eta bete hitz-gurutzatuak.
• 1. Jendea sendatzen

duena:
• 2. Bertsotan egiten
duena:
• 3. Ikasleei irakasten 5
diena:
• 4. Etxeak egiten
dituena: 1
• 5. Pilotan jokatzen
duena: 2
2 Sortu hitz eratorriak, hitzei atzizki egokiak erantsiz.
irabazi • • -gina
pilota • • -lea
gida • • -tzailea
zur • • -gilea
garbi • • -aria
• Eskolako k oso txukun uzten du ikasgela.
• Izeba Miren da eta zurezko aulki polit bat egin dit logelarako.
• Formula 1eko auto k ziztu bizian hartu du bihurgunea.
• Zeu izan gara leihaketako . Aupa!
• Zestoako k pilota bikainak egiten ditu.

5 Ekintza HOBEKUNTZA-PLANA. 1. fitxa
Izena Data
1 Lotu esaldiak.
Txakurrak • • bisita egin digute.
Aitona-amonek • • musua eman didazu.
Guk • • hezurra jan du.
Zuk • • ariketa bukatu dut.
Nik • • ogia erosi dugu.
2 Osatu testua taulako aditzekin.
gaude da dugu dakite daude diote gara
Familia-bazkaria
Gaur amonaren urtebetetzea eta,
hori ospatzeko, familia-bazkaria egingo .
Senide asko bilduko . Anaia eta biok
oso pozik , lehengusuekin elkartuko
garelako. Aita eta ama, ordea, urduri samar ;
amonari oraindik ez erosi oparia,
ez zer erosi-eta.
3 Berridatzi esaldiak pluralean.
• Zuriñek liburua ekarri du.
• Asierrek gozokia dauka patrikan.
• Nik ogitartekoa ekarri dut.

5 Komaren erabilera HOBEKUNTZA-PLANA. 2. fitxa
Izena Data
1 Osatu zerrendak eta erantzun.
museoa • Agurain • metroa • udaletxea • antzokia • Barakaldo

eskola • Abaltzisketa • tranbia • Amurrio • autobusa • taxia
Eraikinak Garraioak Herri-izenak
• Zein dira eraikinak? Eraikinak
dira.
• Zein dira garraioak? Garraioak
dira.
• Zein dira herri-izenak? Herri-izenak
dira.
2 Jarri komak testuan.
Baso aldera
Mendi taldearekin perretxiko bila egin dugu irteera.
Goizeko zazpietan Lander Haizea Oihane Bittor eta
ni kalean geunden besteen zain. Herri ondoan dagoen
baso batera joan gara. Baso horretan lau zuhaitz
mota daude: haritza pagoa pinua eta izeia. Horien
itzaletan onddoak perretxikoak barrengorriak eta
beste asko hasten direla esan digute. Guk, ordea, urrak
gaztainak intxaurrak eta ezkurrak baino ez ditugu aurkitu.

5 Toki-atzizkiak HOBEKUNTZA-PLANA. 3. fitxa
Izena Data
1 Inguratu forma zuzena.
apalategi / apaladegi okintegi / okindegi kafetegi / kafedegi

txarteltegi / txarteldegi txerritegi / txerridegi

2 Idatzi definizioei dagozkien hitzak eta bilatu letra-zopan.
• Egunak agertzen
diren tokia: S R R A Z I N X E A
• Kirola egiten
K R G L A N T E G I
den tokia:
I I Z L E S D D U U
R D E G A T E G T O
• Liburuak gordetzen
O M H I K N H R E R
diren tokia:
L I B U R U T E G I
• Lan egiten den
D N E M H E Z E I T
tokia:
E R K E I K E K G I
• Ura gordetzen G A U R T E G I S I
den tokia: I D A S I X U T L U
3 bete testuko hutsuneak hitz hauekin.
pinudi pagadi mahastiak sagardiak
Mendialdean
Atzo txangoa egin genuen Arabako mendi aldera. Errepidean
sagarrez eta mahatsez betetako eta
ikusi genituen. Autoa aparkatu eta
mendian gora egin genuen. bat
zeharkatzen zuen bidezidorretik abiatu ginen. Lurra pinu-orriz
beteta zegoen. Ondoren, zelai batera iritsi ginen. Urrutian,
handi bat izegoen, eta pago haien
babesean zaldi basatiak zeuden.

1 Oharrak idaztea
Izena Data
1 Lotu oharrak eta beren egileak.
Dora eta Teo: A Bankuko zuzendari jaun hori: B
Delta-Pi planetara joan naiz gaixorik Ohar honen bitartez jakinarazten

dagoen lagun bat bisitatzera. Esan dizut zure bankuko kutxa gotorra
aitari espazio-ontzia hartu dudala eta hustu dudala. Ez zegoen diru asko.
gauean itzuliko naizela. Txintxoak Ea hurrengoan gehixeago dagoen.
izan eta zoazte garaiz ohera. Laster arte.
Ama Eskuluze
Maisu Luis: C Laztana: D
Espero dugu min handiegia ez Asko gustatu zait gaur goizean utzi
izatea atzoko istripuaren ondoren. didazun oparia. Egun osoan
Hanka hautsi duzula jakin dugu. eramango dut soinean haren usain
Animo! Ordezkoa jatorra da, baina gozoa. Dena dela, jakizu zeu zarela
zu jatorragoa! nire lorerik politena. Maite zaitut.
Zure ikasleak Antton

ZABALTZE-PROGRAMA
1
2 Markatu bat baino gehiago. Zein egoeratan dira baliagarriak oharrak?
Mezu laburrak uzteko erabiltzen dira.
Azalpen luzeak emateko erabiltzen dira.
Begien bistan uzten dira, erraz ikusteko moduan.
Erraz ulertzeko mezuak idazteko erabiltzen dira.
Gauzen zerrenda luzeak egiteko erabiltzen dira.
Ipuinak eta olerkiak idazteko balio dute.
3 Asmatu pertsonaia bakoitzak idatziko lukeen oharra.
TERE GARBITZAILEA MOTXO PIRATA
Ikasleak: Pirata lagunok


2 Komikia asmatzea
Izena Data
1 Idatzi komikiaren atalen izenak dagokien tokian.
Jekis jauna bulegora Zer demontre!

heldu zen, goiz-goizetik.
1- bineta
2- bunbuiloa
plaust!
3- laukia
4- onomatopeia
2 Lotu istorioko egoerak dagozkien pertsonaien hitzekin eta hotsekin.
Egoerak Hitzak eta hotsak

1. Munstro batek haur bat du • • Lagundu, lagundu, mesedez!
atzapar artean.
2. Munstroak haurra ahora • • Lasai, neuk salbatuko zaitut!

hurbiltzen du, jateko.
3. Superheroi bat azaldu da, • • Oaaaaarrrrr!

haurra salbatzera.
3 Osatu komikia goiko esaldiak erabilita.

ZABALTZE-PROGRAMA
2
4 Egin lau binetako komiki bat.
a) Marraztu: marraztu binetetako irudiak.
b) Idatzi: idatzi laukiak behar duten binetetan.
c) Osatu: idatzi bunbuiloak eta onomatopeiak.
Gaia: Banpiroen aurka!

3 Egunerokoa idaztea
Izena Data
1 Irakurri eta erantzun.
A Otsailaren 12a, larunbata

Gaur, Sendaviva parkera eraman gaituzte gurasoek. Sendaviva parkea Bardeetako
natura-parkearen ondoan dago, Nafarroan. Toki ikaragarria da: alde batetik, zoo
baten antzekoa da, animalia pila bat ikus daitezke han; bestetik, jolas-parkea ere
bada, atrakzio ugari baitaude. Animalia batzuk ikusi ditugu, baina atrakzioetan ibili
gara batez ere, izan ere, mota guztietakoak daude: betikoak, uretakoak, tirolinak…
Kontua da, jolas-parkeak ikaragarri gustatzen zaizkidala, baina, tirolinara joan
garenean, ez naizela salto egitera ausartu. Amak, aitak eta Leirek egin dute jauzi
lehenengo eta, nire txanda heldu denean, ikararen ikaraz, negarrez hasi naiz. Han
geratu behar izan dut gurasoen zain; oso lotsatuta egon naiz! Azkenean, gurasoak
itzuli direnean, aitarekin batera egin dut salto. Zein ondo sentitu naizen orduan!
Oso pozik nago, oraindik kilimak sentitzen ditut sabelean.
B Larunbata
Gaur oso pozik nago, tirolinan salto egin dut!
Sendaviva parkera joan naiz. Sendaviva
parkean animaliak eta atrakzioak daude.
Arratsaldean tirolinan egin dut salto.
• Zure ustez, zein eguneroko da egokiena, A ala B?
• Zergatik?
2 Erreparatu A testuari eta azpimarratu.
• Azpimarratu gorriz, ekintzak azaltzen dituzten esaldiak.
• Azpimarratu urdinez, sentimenduak adierazten dituzten esaldiak.

ZABALTZE-PROGRAMA
3
3 Erreparatu irudiei eta osatu egunerokoa.
a) Kokatu: adierazi non zauden eta zein egun den.
b) Kontatu: kontatu egun horretan zer gertatu zaizun.
c) Azaldu: azaldu gertaera horrekin zer sentitu duzun.
Otsailaren 13a, igandea

Gaur, Cabarceno parkera joan gara izeba-osabekin eta lehengusu-
lehengusinekin. Cabarceno parkea Santander ondoan dago eta animaliak
babesteko eta berreskuratzeko toki ikaragarria da. Antzina, meatzea zegoen han.
Kontua da

4 Egoerak deskribatzea
Izena Data
1 Irakurri albistea.
Kaixo, ikus-entzuleok:
Gaur, Miarritzen, Munduko Surf Txapelketako
finalerdia jokatu dute munduko surflari onenek.
Antolatzaileek pozik amaitu dute eguna, baina
goiza oso kezkatuta hasi dute.
Izan ere, goizean, surflariak goizeko
zortzietarako egon dira deituta, baina txapelketa
atzeratu behar izan dute, olaturik ez zegoelako.
Arratsaldean, aldiz, itsasoak gora egin du,
olatuak handituz joan dira eta txapelketari ekin
diote azkenean. Metro eta erdi eta bi metro
bitarteko olatuak egon dira eta, hori ikusita, antolatzaileek txapelketarekin jarraitzea
erabaki dute.
Andy Lorens australiarra, Mikel Larrinaga euskalduna, Tiago Fernandes brasildarra
eta Rene Dupont frantziarra sailkatu dira bihar jokatuko den finalerako; Tiago
Fernandes da lehiaketa irabazteko faboritoa. Biharko, bi metroko olatuak iragarri
dituzte, eta, antolatzaileen arabera, ikusgarria izango da.
2 Hausnartu eta adierazi. Zer kontatzen da albistean?
Surf Txapelketako parte hartzaileak nola sentitu diren.
Surf Txapelketa non, noiz eta nola jokatu den.
Kazetariak Surf Txapelketaz duen iritzia.
Surf Txapelketa ikustean kazetaria nola sentitu den.
3 Aukeratu. Zein dira albistea kontatzeko erabili dituen hitzak?
gaur beranduago goizean
berehala arratsaldean azkenean
une honetan bihar hasieran

ZABALTZE-PROGRAMA
4
4 Erreparatu irudiei eta idatzi albistea. Asmatu albistearen bukaera.
• Elefantea zulotik ateratzea lortu al dute?
• Zer egin dute elefantearekin? Nora eraman dute?
• Zauriturik al dago? Ondo al dago?
Kaixo, ikus-entzuleok

5 Zorion-txartelari erantzutea
Izena Data
1 Ordenatu atalak eta berridatzi zorion-txartela.
Zorionak guztion partez

eta elkar ikusi arte.
Lehengusu-lehengusinak
Aupa zu, Xabier!
Bagenekien idazle fina zinela

baina eskualdeko ipuin txapelketa
irabaztea ez da makala!
2 Aukeratu. Zertarako idatzi dute goiko zorion-txartela?
Guraso berriak zoriontzeko. Ezkontza zoriontsua opatzeko.
Irabazitako sariagatik zoriontzeko. Gabon zoriontsuak opatzeko.
Etxe berriagatik zoriontzeko. Urtebetetze eguna zoriontzeko.

ZABALTZE-PROGRAMA
5
3 Idatzi Xabierren erantzuna, eskerrak emanez.
a) Marraztu: egin txartelaren alde bateko irudia.
b) Agurtu: agurtu hartzaileak.
c) Eskertu: erabili eskerrak emateko hitzak eta esapideak.
d) Sinatu: ez ahaztu postala sinatzea

2 Erantzunak
Erantzunak
HOBEKUNTZA-PLANA
1. UNITATEA Lekuen izenak: Aizkorri, Goienetxe, Zegama.

2. Gure kaleko gozo-dendak Koxkor du izena.
Gramatika Gaur bazkaritan dilistak jan ditugu.
1. Aurreko aulkia Igorrek hartu du. 3. Txikitan, Izarori ez zitzaizkion espinakak gustatzen.
Iraide bigarren aulkian jarri da. Behin, Popeye marinelaren marrazkiak ikusten
Lupe hirugarren aulkian dago. ari zela, espinakak onak zirela ikasi zuen. Pixkanaka
hasi zen jaten eta orain izugarri gustatzen zaizkio,
Beñatek atzeko aulkia hartu du.
batez ere Baratzon markakoak.
2. Ni asper-asper eginda nago etxean.
Nik bertso-saiora joan nahi dut. Ortografia
Bertsolaria oso trebea da bertsotan. 1. S duten hitzak: osoa; gosaritan; esnetan; dislistak;
pastela.
Bertsolariek bertsoak bota dituzte.
Z duten hitzak: duzuenez; zer; azalduko; dizuet;
3. Auzoko txakurrak hezurra du ahoan.
zerealak; bazkaritan; azukrearekin; zopa; izokina;
Deitu diogunean, txakurra guregana etorri da. kalabaza.
Txakurrak aurpegia miazkatu dio Eleneri. X duten hitzak: kaixo; xerra.
Ortografia 2. zazpi; plaza; solomo; sukalde; argazki.
1. Silaba bakarra: ni; naiz; ez; naiz; bat; nahi. gozo; espazio; zahar; hiztegi; adiskide.
Bi silaba: Kaixo; nago; baina; izan; duzu; nire. gaizto; sehaska; itsaso; ozeano; isilik.
Hiru silaba: Roberto; robota; burdinaz; eginda; 3. Muxikaren barruko hezurra fruta horren hazia da.
makina; laguna. Magia egiten duena aztia da.
2. gor-pu-tza; i-tsa-so-a; lan-da-re-a; ber-tso-la-ri-a. Zezen arriskutsua dago hesi horren atzean.
3. as-to; ha-rri-tu; e-ma-ku-me; as-per-ga-rri; ko-rri-ka.
Lexikoa
Lexikoa 1. eguzkitakoa; itsasargia; hondartza; surf-ohola;
1. ilunpe; ipurtargi; argimutil; ilunabar; betilun; itsasontzia; surflaria.
argizari. Bi hitzez osatuta: itsasargia; surf-ohola;
2. oilategi; behatz; haitzulo; astakirten. itsasontzia.
3. Nire komikia hondatu duzu! Astakirten hutsa zara! Atzizkia erantsiz osatuta: eguzkitakoa;
Hau mina! Arantza bat sartu zait oineko behatz hondartza; surflaria.
lodian! 2. basetxe; buruhandi; teilagorri; ehunzango
Hartza eta hartz-kumeak lo daude haitzulo Lurretik mantso-mantsoa doa ehunzango luzea.
barruan. Euskal Herriko baserri gehienak teilagorriak dira.
Amonaren baserriko oilategian azeria sartu da. Mendi hartan bakar-bakarrik bizi da Inazio bere
4. buru: izenburu; hiriburu; buruketa. basetxean.
gela: logela; aldagela; ikasgela. Herriko jaietan erraldoiak eta buruhandiak atera
esku: eskubaloi; eskuliburu; eskuila. dira kalera.
2. UNITATEA 3. UNITATEA
Gramatika Gramatika
1. P
ertsonen izenak: Ane, Olatz, Giuseppe. 1. Norena da etxe hori?
Animalien izenak: Txuri. Zertarako da janari hau?

Erantzunak
HOBEKUNTZA-PLANA
Nor dira neska haiek? Jolasteko erabiltzen den tresna: jostailu.

Nork ekarri ditu gozoki hauek? Askotan negarrez egoten den pertsona: negarti.
Nora doa gizon hura?
Zer irekitzen dute giltza horiek?
2. Hemengo arropa hauekin joan behar al dut 4. UNITATEA
eskolara, ama? Gramatika
Hango dendari hark esan digu dendatik 1. Gure auzokoaren txakurra iletsua eta zaratatsua da.
ateratzeko.
Mikelen anaia gazteak jertse handiak jantzi ohi ditu.
Horko parke horretara joan da aitona bere
Amonaren loro berritsuak txokolate beltza jaten du.
bilobarekin.
Udaleko langile zaharrak parkeko eserleku zuriak
Hango uso haientzat dira poltsa honetako ogi- margotu ditu.
papurrak.
2. azkar-azkarra; maite-maitea; lasai-lasaia; argi-argia;
3. Kantitate txikia: gutxi, apur bat, pixka bat. polit-polita.
Kantitate handia: mordoa, asko, pila bat. 3. Dorrea oso zaharra da. Zubia dorrea baino
Ortografia zaharragoa da. Gaztelua zaharrena da.
ts duten hitzak: itsasoaren; itsasargia; arriskutsuak.
1. Motoa oso azkarra da. Hegazkina motoa baino
tx duten hitzak: etxea; txalupa; txikiek; azkarragoa da. Kohetea azkarrena da.
tz duten hitzak: ertzean; ontzi; itzultzen. Ortografia
2.
txakur; bihotz; zuhaitz; urtxintxa; txori; otso. 1. Atzo goizean Lazkaora joan ginen. Han, gurasoen
3.
Gauean, lo nengoela, hegan egiten nuela egin dut aspaldiko lagun batzuekin elkartu ginen eta
amets. Lazkaomendira joan ginen egun pasa. Animaliei
Goizean epel zegoen eguna, baina orain hotz eta paisaiari hainbat argazki atera ondoren, bertako
egiten du. jatetxe batean jan genuen bazkaria. Janaria
ikaragarria izan zen. Egun osoa hara eta hona
Gu, atzo, igerilekura joan ginen igeri egitera
eman ondoren, neka-neka eginda itzuli ginen
Lexikoa etxera.
1. Gaur goizean hamaiketakoa egin dugu parkean. 2. Gosaritan jaki hauek jaten ditugu: esnea, zukua,
Olatu batek hareazko gaztelua desegin du. zerealak eta ogia.
Patxi Zubizarreta da liburu horren egilea. Kiroldegian hainbat kirol egin daitezke: eskubaloia,
Ainarak itsulapikoari eragin dio txanponen soinua futbola eta tenisa.
entzutek. Hainbat lagun joan ginen Pasaiara: Aintzane, Ane,
Lur eta Iker.
2. desertu; desio.
3. Hozkailuan dauden jakiak: jogurtak, saltxitxak,
3. Lagunduko al didazu zaku hau horraino
arrautzak eta esnea.
eramaten?
Armairuan dauden arropak: prakak, soinekoak,
Mesedez, erantzun galderari.
gonak eta alkandorak.
Adi denok eta entzun ondo galdera.
Kamioi handi batean ekarri dituzte etxeko Lexikoa
altzariak. 1. 1. Jendea sendatzen duena: sendagilea
Ezetz igarri zer dudan zuri oparitzeko! 2. Bertsotan egiten duena: bertsolaria
4. Erantzuna igartzeko olerkitxoa: igarkizun. 3. Ikasleei irakasten diena: irakaslea
Norgehiagoka, lehiaketa: txapelketa. 4. Etxeak egiten dituena: etxegilea
Ulertzeko zaila dena: ulergaitz. 5. Pilotan jokatzen duena: pilotaria

Erantzunak
HOBEKUNTZA-PLANA
5 3. Mendi taldearekin perretxiko bila egin dugu irteera.

P Goizeko zazpietan, Lander, Haizea, Oihane, Bittor eta
1 S E NDAG I L E A ni kalean geunden besteen zain. Herri ondoan
L dagoen baso batera joan gara. Baso horretan lau
2 B E R T SO L A R I A zuhaitz mota daude: haritza, pagoa, pinua eta izeia.
T Horien itzaletan onddoak, perretxikoak,
3 I R A K A S L E A barrengorriak eta beste asko hasten direla esan
R
4 E T X E G I L E A digute. Guk, ordea, urrak, gaztainak, intxaurrak eta
A ezkurrak baino ez ditugu aurkitu.
Lexikoa
2. pilotagilea; irabazlea; gidaria; zurgina; garbitzailea. 1. apalategi; okindegi; kafetegi; txarteldegi; txerritegi.
Eskolako garbitzaileak oso txukun uzten du 2. Egunak agertzen diren tokia: egutegi.
ikasgela. Kirola egiten den tokia: kiroldegi.
Izeba Miren zurgina da eta zurezko aulki polit bat Liburuak gordetzen diren tokia: liburutegi.
egin dit logelarako. Lan egiten den tokia: lantegi.
Formula 1eko auto gidariak ziztu bizian hartu du Ura gordetzen den tokia: urtegi.
bihurgunea.
Zeu izan zara leihaketako irabazlea. Aupa! S R R A Z I N X E A
K R G L A N T E G I
Zestoako pilotagileak pilota bikainak egiten ditu. I I Z L E S D D U U
R D E G A T E G T O
5. UNITATEA O M H I K N H R E R
L I B U R U T E G I
D N E M H E Z E I T
Gramatika E R K E I K E K G I
1. Txakurrak hezurra jan du. G A U R T E G I S I
Aitona-amonek bisita egin digute. I D A S I X U T L U
Guk ogia erosi dugu.

Zuk musua eman didazu. 3. Atzo txangoa egin genuen Arabako mendi aldera.
Errepidean sagarrez eta mahatsez betetako
Nik ariketa bukatu dut.
sagardiak eta mahastiak ikusi genituen. Autoa
1. Gaur amonaren urtebetetzea da eta, hori ospatzeko, aparkatu eta mendian gora egin genuen. Pinudi bat
familia-bazkaria egingo dugu. Senide asko bilduko zeharkatzen zuen bidezidorretik abiatu ginen. Lurra
gara. Anaia eta biok oso pozik gaude, pinu-orriz beteta zegoen. Ondoren, zelai batera iritsi
lehengusuekin elkartuko garelako. Aita eta ama, ginen. Urrutian, pagadi handi bat izegoen, eta pago
ordea, urduri samar daude; amonari oraindik ez
haien babesean zaldi basatiak zeuden.
diote erosi oparia, ez dakite zer erosi-eta.
3. Zuriñek liburuak ekarri ditu.
Asierrek gozokiak dauzka patrikan.
Nik ogitartekoak ekarri ditut.
Ortografia
1. Eraikinak museoa, eskola, udaletxea eta antzokia
dira.
Garraioak metroa, tranbia, autobusa eta taxia dira.
Herri-izenak Agurain, Abaltzisketa, Amurrio eta
Barakaldo dira.

Erantzunak
ZABALTZE-PROGRAMA
1. UNITATEA garenean ez naizela salto egitera ausartu; Ikararen

ikaraz, negarrez hasi naiz; oso lotsatuta egon naiz; zein
1. A: Emakume astronauta; B: lapurra; C: Ikasleak; D: ondo sentitu naizen orduan; oso pozik nago, oraindik
gizon zaharra. kilimak sentitzen ditut sabelean.
2. Mezu laburrak uzteko erabiltzen dira. 3. Erantzun librea.
Begien bistan uzten dira, erraz ikusteko moduan.
Erraz ulertzeko mezuak idazteko erabiltzen dira. 4. UNITATEA
3. Erantzun librea.
1. Irakurtzekoa.
2. Surf Txapelketa non, noiz eta nola jokatu den.
2. UNITATEA 3. gaur; goizean; arratsaldean; azkenean; bihar.
1. 4. Erantzun librea.
J ekis jauna bulegora
3 Zer demontre! 2
heldu zen, goiz-goizetik.
5. UNITATEA
1. Aupa zu, Xabier!
Bagenekien idazle fina zinela baina eskualdeko ipuin
plaust!4 txapelketa irabaztea ez da makala!
Zorionak guztion partez eta elkar ikusi arte.
Lehengusu-lehengusinak
1 2. Irabazitako sariagatik zoriontzeko.
3. Erantzun librea.
2.-3. 1. Munstro batek haur bat du atzapar artean. ➝
Lagundu, lagundu, mesedez!
2. Munstroak haurra ahora hurbiltzen du, jateko. ➝
Oaaaaarrrrr!
3. Superheroi bat azaldu da, haurra salbatzera. ➝ Lasai,
neuk salbatuko zaitut!
4. Erantzun librea.
3. UNITATEA
1. A testua da egokiena, osatuagoa delako. Informazio
guztia ematen du: zein egun den, non dagoen,
nolako tokia ezagutu duen, zer gertatu den, nola
sentitu den…
2. Ekintza azaltzen duten esaldiak: Sendaviva parkera
eraman gaituzte gurasoek; animalia batzuk ikusi ditugu;
atrakzioetan ibili gara batez ere; amak, aitak eta Leirek
egin dute jauzi lehenengo; nire txanda heldu denean
negarrez hasi naiz; azkenean, aitarekin batera egin dut
salto.
Sentimendua adierazten duten esaldiak: jolas
parkeak ikaragarri gustatzen zaizkit baina tirolinara joan

Oharrak

Oharrak

Oharrak

Oharrak

Oharrak

Oharrak

Lehen Hezkuntzako 3. mailarako Euskara Abian Irakaskuntza neurrira Zubia Editoriala, S. L.ren
eta Santillana Educación, S. L.ren Hezkuntza Argitalpenetarako Sailean Joseba Santxo Uriarteren
eta Teresa Grence Ruizen zuzendaritzapean sortu, taxutu eta gauzaturiko talde-lana da.

Edizioa: Josu Goikoetxea Gezuraga eta Ainhoa Basterretxea Llona.
Irudiak: Alex De Orbe Ferreiro, Gorka Aranburu Santamaria, Kepa De Orbe Ferreiro eta Piru Pérez Velasco.
Testua: Saioa Larrauri Castresana eta Nahia Larrauri Castresana.


© 2015 by Zubia Editoriala, S. L. / Santillana Educación, S. L.

Legizamon poligonoa
Gipuzkoa kalea, 31
48450 Etxebarri (Bizkaia)
Printed in Spain
ISBN: 978-84-9894-509-6 Lan hau egile-eskubideei buruzko legeek babestuta dago eta Zubia-Santillanari
PK: 538826 fotokopiak egitea bakarrik zaie zilegi. Debekatuta dago baimendutakoez beste-
Lege-gordailua: M-34829-2015 ra erabiltzea, batez ere merkataritza-helburuekin erabiltzen bada.

Dia A Dia Abian 3-1 Zubia

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Dia A Dia Abian 3-1 Zubia

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

IRAKASLEARENTZAKO LIBURUTEGIA

Ikasgelarako egunez egunekoa

Gure argitalpen-proiektu berria duzue aurrean: Egiten jakin. Azterketa- eta

5 BALIOETAN HEZTEA. Zaindu ingurumena.

Atarikoa eta Ahozko komunikazio-programa

mota askotakoak dira: literatura-testuak, azalpen-

testuak eta baita jarraibide-testuak ere. Jatorri

anitzekoak ere badira: autoredunak, herrikoiak,

Izar bat erori da zerutik lurrera. Bart izan da eta inork ez du

Irakurgaien albo batean, testuetatik erauzitako

gertakariei eta ikasleen iritziei buruzko ariketak biltzen

dira orrialde hauetan. Ipuinetik harago izeneko

atalean, gainera, irakurgaia oinarritzat harturik, mota

azalpen-testuak…) sortzeko eta irudimena lantzeko HITZEN HABIA

9 Lotu kontrako esanahia duten hitzak edo antonimoak.

ariketak ere proposatzen zaizkie ikasleei.

lexikoa, eta baita gaiarekin lotura duena ere, lantzeko

ariketak ageri dira.

Hizkuntzaren erabilera. NORK KASUA 1

3 Jarri NORK kasuko -k letra hitz hauei.

Hizkuntzaren erabilera izeneko programan

5 Lotu bi atalak, esaldiak osatzeko, eta kopiatu koadernoan.

1 Begiratu irudiari eta erantzun.

laukitxo batean, adibidez hornituak, are

ulerterrazagoak izan daitezen.

Ortografia-programan zuzentasunez idazteko oinarri-oinarrizko

3 Kopiatu eta osatu silabakako hitz gurutzatuak koadernoan.

ES0000000001725 508387 Unidad 01_5095.indd 14 31/03/2015 16:00:57

Harremanetan. AZALPENAK EMATEA 1

1 Entzun Gizonak eta ilargia elkarrizketa, eta

2 Adierazi. Zeinek du inozo hitzaren esanahi bera?

Entzudakoaren viermena lantzeko, kaleko hizkeraren oihartzunak 3

dituzten elkarrizketa eta kontakizun laburrak eskaintzen dira,   

entzundakoaren ulermenari dagozkion ariketekin batera.

Honako orrialdean ageri denaz gain, atarikoan eta amaierako

jardueretan ere entzundakoa lantzeko beste testu bana ageri dira. 15

ES0000000001725 508387 Unidad 01_5095.indd 15 31/03/2015 16:00:58

egiten jakin Oharrak Testu-tipologia 1

Egiten jakin izeneko programan testu-tipologia eta

idazmena lantzen dira. Helburu nagusia ikasleek

ingurune hurbilean aurkitu ohi dituzten testuen

egituraz jabetzeko eta, batez ere, testuok sortzeko

behar dituzten tresnak eskaintzea da. Horretarako,

ereduak ematen zaizkie lehenbizi, haietatik abiatuta,

2 Erantzun galderei eta kopiatu oharrak osorik zure koadernoan.

1 Sailkatu koadernoan beheko hitzak zerrenda banatan.

atalean lantzen da irakurgaiarekin zerikusia duten lexikoa eta, bestetik,

handiagoa duten ariketak eskaintzen dira. oilo

Ariketez gain, gramatika- eta eta ortografia- programetan bezala, argibide

3 Esan goiko zein hitz dagokion definizio bakoitzari.

labur-laburrak eta guztiz ulerterrazak ematen dira laukitxo batean, adibidez

Harremanetan zakarra den pertsona: Zenbait hitzek atal bakarra dute,

ES0000000001725 508387 Unidad 01_5095.indd 18 31/03/2015 16:01:04

Izenak berak dioen bezala, literaturaz gozatzen ikasteko asmoz, denetariko

literatura-testuak ageri dira prrograma honetan: olerkiak, bertsoak, aho-

korapiloak, igarkizunak, hitz-jokoak…

Juan Kruz IgerabIde

Puxtarri erraldoi bat

3 Irakurri olerkitxoa eta ikasi buruz.

ES0000000001725 508387 Unidad 01_5095.indd 19 09/04/2015 15:59:40

Amaierako jarduerak eta

Unitate didaktikoen azken bi orrialdeetan

aurreko orrialde guztietan ikusitako eta

• Literatura-testua: Neguko egun batez.

AMAIERAKO JARDUERAK • Irakurgaia, entzungaia eta berrikusteko

IZATEN JAKIN BALIOETAN HEZTEA • Zaindu ingurumena.

• Hiztegiaren erabilera lantzeko fitxak. • Txinparta 3.

• 100 proposamen hizkuntza-komunikaziorako

5 Azkenean, irudimena erabili dute. Neskak eskuetan hartu OHARRAK