Ruchy roślin

TROPIZMY
● ruchy organów roślinnych w odpowiedzi na bodziec zew. działający kierunkowo
● kierunek ruchu organu zależy od kierunku działania bodźca
● tropizm dodatni - wygięcie organu zachodzi w kierunku działania bodźca
● tropizm ujemny - wygięcie organu zachodzi w przeciwną stronę bodźca
● w zależności od bodźca wyróżnia się
○ fototropizm
○ reakcja rośliny na jednostronne oświetlenie
○ jest dodatni, kiedy pędy rośliny wyginają się w stronę światła
○ ujemny kiedy korzenie wyginają się w przeciwną stronę
○ heliotropizm - specyficzna forma fototropizmu - wrażliwość rośliny na słońce słoneczne
○ geotropizm
○ reakcja rośliny na siłę grawitacji
○ jest dodatni, kiedy korzenie rośnie w kierunku działania grawitacji
○ ujemny, kiedy łodyga rośnie w kierunku przeciwnym do siły grawitacji
○ chemotropizm
○ reakcja rośliny na działanie substancji chemicznych
○ hydrotropizm - odmiana chemotropizmu - reakcja na obecność wody w podłożu, ten rodzaj
ruchu wykonują korzenie, które w trakcie wzrostu kierują się w kierunku wody
○ tigmotropizm
○ reakcja rośliny na bodźce chemiczne np. ucisk
○ jego przykładem jest owijanie wąsów czepnych fasoli wokół podpory
● większość tropizmów zachodzi zgodnie z mechanizmem wzrostowym
○ mechanizm jest uwarunkowany przede wszystkim działaniem auksyn, które stymulują wzrost
wydłużeniowy komórek
■ nierównomiernie rozmieszczenie auksyn w łodydze lub korzeniu powoduje, że jedna
strona organu rośnie szybciej niż druga
○ w mechanizmie biorą udział również gibereliny
○ ruchy wzrostowe organów są powolne i nieodwracalne
NASTIE
● reakcje ruchowe organów roślinnych niezależne od kierunku działania bodźca
● są one zwykle ruchami turgorowymi, rzadziej - wzrostowymi
● zmiany turgoru zachodzą często w wyspecjalizowanych komórkach rozmieszczonych w określonych
miejscach organu
● ruchy są przejściowe i odwracalne
● rodzaje nastii:
○
rodzaje bodźca rodzaje ruchu

światło fotonastia

temperatura termonastia

substancja chemiczna chemonastia

bodziec mechaniczny sejsmonastia

● składanie się pierzastych liści mimozy w odpowiedzi na działanie bodźca mechanicznego np. dotyku
(sejsmonastia) - jest typowym przykładem nastii, której podstawą są zmiany turgoru komórek
○ u nasady ogonków liściowych oraz drobnych listków wchodzących w skład liści mimozy
znajdują się poduszeczki liściowe
○ komórki miękiszowe budujące poduszeczki są zwykle w stanie pełnego turgoru
+
○ dotknięcie liścia powoduje wypływ jonów, gł. kationów potasu (𝐾 ), z tych komórek, co pociąga
za sobą wzrost ich potencjału wody
 ○ woda przemieszcza się osmotycznie z roztworu o wyższym potencjale wody do roztworu o
niższym potencjale wody, czyli wypływa z komórek do przestrzeni międzykomórkowych
■ przez co gwałtownie maleje turgor komórek, co objawia się błyskawicznym złożeniem
listków i opuszczeniu ogonka liściowego
○ po upływie kilkunastu minut liście mimozy powracają do stanu wyjściowego

● otwieranie i zamykanie się kwiatów w odpowiedzi na zmiany temperatury otoczenia (termonastia) - jest
przykładem charakteru ruchów wzrostowych
● podwyższenie temp. powoduje u większości roślin przyspieszenie wzrostu wew. strony nasady
płatków korony, a w konsekwencji ich odchylanie się na zew. i otwieranie się kwiatu
● obniżenie temp. wywołuje zahamowanie wzrostu wew. strony nasady płatków, które powodują
zamykanie się kwiatu
● mechanizm reagowania kwiatów niektórych roślin na działanie światła i ciemności (fotonastie) jest
podobny do termonastii
○ kwiaty roślin (np. goryczki) otwierają się w dzień, innych natomiast (np. maciejki) - w nocy