BAØI TAÄP TÌNH HUOÁNG 3

GHANA VAØ HAØN QUOÁC

---0---0---0---

Möùc thu nhaäp cuûa ngöôøi daân ôû hai quoác gia Ghana vaø Korea laø töông ñöông nhau
khi so saùnh vaøo thôøi ñieåm naêm 1970. Trong thôøi ñieåm naøy, thu nhaäp bình quaân
treân ñaàu ngöôøi ôû Ghana laø 250$ thì ôû Haøn Quoác laø 260$. Ñeán naêm 1998, vò theá hai
quoác gia raát khaùc nhau, trong khi ôû Haøn Quoác thu nhaäp bình quaân ñaàu ngöôøi laø
8600$ ñöùng thöù 12 trong neàn kinh teá theá giôùi, thì ôû Ghana thu nhaäp bình quaân treân
ñaàu ngöôøi chæ 390$ vaø ñöùng thöù 96 trong neàn kinh teá theá giôùi. Söï khaùc nhau treân
laø do söï khaùc bieät raát lôùn trong tæ leä taêng tröôûng kinh teá ôû hai quoác gia töø naêm
1970. Giai ñoaïn 1968 - 1998 taêng tröôûng kinh teá trung bình haøng naêm cuûa Ghana
nhoû hôn 1,5%, trong khi toác ñoä taêng tröôûng kinh teá cuûa Haøn Quoác trung bình haøng
naêm hôn 8%. Naêm 1957 Ghana laø quoác gia ñaàu tieân ôû Chaâu Phi giaønh ñöôïc ñoäc
laäp töø Anh Quoác. Toång thoáng ñaàu tieân laø Kwame Nkruma vaø lyù thuyeát “Pan
African socialism” cuûa oâng coù aûnh höôûng raát lôùn ñeán caùc chaâu luïc khaùc. Vôùi chính
saùch baûo hoä maäu dòch cao nhaèm baûo veä ngaønh saûn xuaát trong nöôùc, thay theá nhaäp
khaåu vaø khoâng khuyeán khích xuaát khaåu ñaõ bieán Ghana thaønh moät trong nhöõng
quoác gia ngheøo nhaát theá giôùi ngaøy nay. Trong khi khoâng theå coù caâu traû lôøi hoaøn
haûo cho söï khaùc bieät veà tæ leä taêng tröôûng kinh teá ôû hai quoác gia treân, thì söï khaùc
bieät veà quan ñieåm höôùng tôùi töï do hoùa thöông maïi quoác teá cuûa hai quoác gia coù theå
traû lôøi caâu hoûi treân. Nghieân cöùu cuûa ngaân haøng theá giôùi cho thaáy, trong khi CP
Haøn Quoác thöïc hieän chính saùch khuyeán khích caùc coâng ty cuûa mình tham gia vaøo
thöông maïi quoác teá, thì ngöôïc laïi CP Ghana haïn cheá doanh nghieäp cuûa hoï tham
gia vaøo thöông maïi quoác teá. Keát quaû, trong naêm 1980 tæ leä thöông maïi quoác teá treân
GDP cuûa Ghana laø 18%, trong khi tæ leä ñoù ôû Haøn quoác laø 74%. Ghana laø quoác gia
coù ñieàu kieän raát toát nhaát ñeå troàng vaø xuaát khaåu Cocoa: khí haäu aám aùp; ñaát ñai phì
nhieâu; giao thoâng thuaän lôïi …. Vaøo cuoái nhöõng naêm 50, Ghana laø nhaø saûn xuaát vaø
xuaát khaåu Cocoa lôùn nhaát theá giôùi. Theá nhöng vì can thieäp quaù saâu cuûa CPvaøo
thöông maïi Cocoa maø ngaønh coâng nghieäp naøy khoâng phaùt trieån. Sau khi daønh ñoäc
laäp, CPthaønh laäp Boä “Cocoa Marketing Board” ñeå quaûn lyù Cocoa. Boä coù quyeàn
aán ñònh giaù mua Cocoa vaø laø ñôn vò duy nhaát thu mua Cocoa ôû Ghana. Trong khi
Boä mua Cocoa cuûa noâng daân vôùi giaù thaáp thì hoï laïi baùn giaù raát cao treân thò tröôøng
theá giôùi. Boä mua cocoa töø noâng daân vôùi giaù 25 cent/ pound vaø baùn treân thò tröôøng
theá giôùi vôùi giaù 50 cent/pound. Soá tieàn cheânh leäch töø xuaát khaåu cocoa ñöôïc chuyeån
veà taøi khoaûn cuûa quoác gia vaø ñöôïc duøng vaøo quaù trình quoác höõu hoaù vaø hieän ñaïi
hoaù ñaát nöôùc. Trong giai ñoaïn 1963-1979, giaù Cocoa Boä traû cho noâng daân chæ taêng
leân 6 laàn, trong khi giaù Cocoa treân thò tröôøng theá giôùi taêng leân 36 laàn. Caøng ngaøy
Boä traû cho ngöôøi noâng daân caøng ít hôn. Keát quaû laø ngöôøi daân Ghana boû saûn xuaát
cocoa ñeå troàng caùc loaïi thöïc phaåm khaùc caàn cho söï soáng coøn cuûa hoï, do ñoù saûn
xuaát vaø xuaát khaåu cocoa giaûm hôn 1/3 trong voøng 7 naêm. Trong thôøi gian naøy chính
quyeàn Ghana caàn moät löôïng voán lôùn ñeå ñaàu tö xaây döïng cô sôû coâng nghieäp, nhöng
thu nhaäp töø xuaát khaåu cocoa giaûm xuoáng neân khoâng coù khaû naêng chi traû cho nhaäp
khaåu vaø ñaát nöôùc laâm vaøo khuûng hoaûng. Ngöôïc laïi, chính saùch thöông maïi maø
CPHaøn Quoác aùp duïng trong giai ñoaïn naøy laø höôùng ra beân ngoaøi
(strongly outward-oriented). Khoâng gioáng nhö Ghana, chính saùch thöông maïi cuûa
CPHaøn Quoác nhaán maïnh tôùi giaûm haøng raøo thöông maïi haøng coâng nghieäp (nhöng
khoâng phaûi haøng noâng nghieäp) vaø khuyeán khích caùc coâng ty tham gia vaøo xuaát
khaåu. Baét ñaàu cuoái nhöõng naêm 50, CPHaøn Quoác tích cöïc giaûm thueá nhaäp khaåu töø
60% xuoáng coøn 20% ñeán giöõa nhöõng naêm 80, trong ñoù phaàn lôùn thueá nhaäp khaåu
haøng coâng nghieäp giaûm xuoáng tôùi zero vaø haïn ngaïch giaûm xuoáng töø hôn 90% soá
löôïng haøng hoaù trong cuoái nhöõng naêm 50 tôùi zero trong ñaàu nhöõng naêm 80.
Trong cuøng giai ñoaïn, Haøn Quoác tích cöïc giaûm trôï caáp cho xuaát khaåu töø 80% giaù
baùn trong cuoái nhöõng naêm 50 tôùi 20% giaù baùn naêm 1965 vaø tôùi zero trong naêm
1984. Toùm laïi, ngoaïi leä ñoái vôùi haøng noâng saûn (kieåm soaùt chaët cheõ ñoái vôùi haøng
nhaäp khaåu) Haøn Quoác tích cöïc höôùng tôùi töï do hoaù thöông maïi. Chính saùch thöông
maïi höôùng ra ngoaøi laøm cho neàn kinh teá Haøn Quoác thay ñoåi aán töôïng. Luùc ñaàu caùc
nguoàn löïc ôû Haøn Quoác dòch chuyeån töø lónh vöïc noâng nghieäp sang ngaønh coâng
nghieäp söû duïng nhieàu lao ñoäng (deät, may maëc vaø giaøy deùp…). Löïc löôïng lao ñoäng
doài daøo, reû vaø ñöôïc ñaøo taïo ñaõ giuùp cho Haøn Quoác coù lôïi theá so saùnh
trong ngaønh coâng nghieäp söû duïng nhieàu lao ñoäng. Gaàn ñaây khi chi phí lao ñoäng
taêng leân, ngaønh coâng nghieäp söû duïng nhieàu voán laïi taêng leân (ñoäng cô oâ toâ, baùn
daãn, ñieän daân duïng ...). Trong cuoái nhöõng naêm 50, tæ leä lao ñoäng trong lónh vöïc
noâng nghieäp laø 77%, ngaøy nay tæ leä ñoù giaûm xuoáng coøn 20%. Trong cuøng thôøi kyø,
tæ leä haøng coâng nghieäp trong GDP taêng töø 10% leân hôn 30% vaø toác ñoä taêng tröôûng
GDP haøng naêm lôùn hôn 9%.

Caâu hoûi thaûo luaän:

1. Duøng lyù thuyeát lôïi theá so saùnh ñeå giaûi taïi sao chính saùch thöông maïi ñöôïc aùp
duïng bôûi hai CP Ghana vaø Haøn Quoác laøm aûnh höôûng ñeán neàn kinh teá cuûa hai quoác
gia naøy?
2. Chính saùch thöông maïi vaø quan heä thöông maïi naøo maø CPGhana coù theå aùp duïng
ñeå neàn kinh teá taêng tröôûng nhanh hôn?

3. Chính saùch thöông maïi naøo CPHaøn Quoác ñaõ aùp duïng?