เวชบันทึกศิริราช บทความทั่วไป

การสร้างข้อสอบปรนัย
ผูช้ ว่ ยศาสตราจารย์ นายแพทย์เชิดศักดิ์ ไอรมณีรตั น์
ภาควิชาศัลยศาสตร์, คณะแพทยศาสตร์ศิริราชพยาบาล, มหาวิทยาลัยมหิดล, กรุงเทพมหานคร ๑๐๗๐๐.

ข้อสอบปรนัย (multiple-choice question) รูปแบบพื้นฐานของข้อสอบปรนัย

เป็นรูปแบบการประเมินผลที่นิยมใช้กันอย่างแพร่หลาย ข้อสอบปรนัยคือข้อสอบชนิดทีม่ คี �ำ ถามแล้วมีตวั
ในวงการแพทยศาสตรศึ ก ษาเนื่ อ งด้ ว ยคุ ณ สมบั ติ ที่ ดี เลือกให้ผสู้ อบเลือกตัวเลือกทีเ่ หมาะสมเพือ่ ตอบคำ�ถามดัง
หลายประการด้วยกัน ได้แก่ ประสิทธิภาพในการประเมิน กล่าว ข้อสอบปรนัยสามารถแบ่งออกได้เป็น ๒ รูปแบบ๘
ความรู้ปริมาณมากในเวลาอันสั้น ผลการประเมินที่ไม่มี ได้แก่
ผลกระทบจากความรู้สึกส่วนตัวของผู้ตรวจให้คะแนน ๑. ข้อสอบถูกผิด (True/false item)
คะแนนที่มีความเที่ยงสูง รวมถึงผลการวิจัยจำ�นวนมาก ในข้ อ สอบประเภทนี้ จ ะมี ข้ อ ความให้ ผู้ ส อบ
ที่สนับสนุนความถูกต้องของผลการประเมินด้วยข้อสอบ พิจารณาว่าถูกหรือผิด ในยุคแรกข้อสอบเหล่านี้แต่ละ
ปรนัย๑-๒ ข้อสอบปรนัยที่พัฒนาขึ้นอย่างดีนั้นสามารถ ข้อจะแยกเป็นอิสระจากกัน ผู้สอบตัดสินใจว่าข้อความ
วัดความรู้ได้ทั้งระดับการจดจำ� การทำ�ความเข้าใจ และ แต่ละข้อถูกหรือผิดโดยไม่เกี่ยวข้องกับข้อความในข้ออื่น
การประยุกต์ความรู้ไปใช้ในการดูแลคนไข้๓-๔ อย่างไรก็ ต่อมามีผู้พัฒนาข้อสอบเป็นชุดของข้อความ (multiple
ดีผลการศึกษาวิจัยเกี่ยวกับคุณภาพของข้อสอบปรนัยที่ true/false หรื อ K-type item) โดยในแต่ ละข้ อจะมี
พัฒนาขึ้นใช้ในโรงเรียนแพทย์หลายแห่งพบว่าข้อสอบ สี่ข้อความ ผู้สอบต้องพิจารณาว่าแต่ละข้อความถูกหรือ
จำ�นวนไม่น้อยมีลักษณะที่ไม่เหมาะสม๕-๖ ข้อสอบปรนัย ผิด แล้วทำ�การเลือกตัวเลือกที่บรรยายจำ�นวนข้อความ
ที่ถูกพัฒนาขึ้นอย่างไม่ถูกหลักการนั้นส่งผลเสียหลาย ที่ถูกต้องได้อย่างเหมาะสม (เช่น ตอบ ก. เมื่อข้อความที่
อย่าง เช่นทำ�ให้ข้อสอบยากขึ้นโดยไม่จำ�เป็น ทำ�ให้ผู้ ๑,๒, และ ๓ ถูกต้อง, ตอบ ข. เมื่อข้อความที่ ๑ และ ๓
สอบเกิดความสับสน ทำ�ให้ผู้สอบบางกลุ่มเสียเปรียบผู้ ถูกต้อง ฯลฯ)
สอบคนอื่น ทำ�ให้การตัดสินผลสอบผิดพลาด เป็นต้น๖-๗ ข้อสอบชนิดถูกผิดนีเ้ คยเป็นทีน่ ยิ มมากในวงการ
ดังนั้นการออกข้อสอบปรนัยที่ดี วางอยู่บนหลักการที่ถูก แพทยศาสตรศึกษาอยูร่ ะยะหนึง่ เนือ่ งจากสามารถทดสอบ
ต้องจึงมีความสำ�คัญมากในการควบคุมคุณภาพการ ความรูไ้ ด้ปริมาณมาก แต่ขอ้ สอบชนิดนีม้ ขี อ้ จำ�กัดทีส่ �ำ คัญ
ศึกษาในโรงเรียนแพทย์ บทความนี้จึงถูกเขียนขึ้นเพื่อ คือสามารถใช้ได้เฉพาะกับเนื้อหาที่มีความถูกผิดชัดเจน
เป็นการรวบรวมหลักการพืน้ ฐานในการออกข้อสอบปรนัย เท่านัน้ ซึง่ การตัดสินใจทางการแพทย์สว่ นมากไม่เป็นเช่น
ที่ได้รับการยอมรับกันทั่วไปในวงการวัดและประเมินผล นัน้ การตัดสินใจในการวินจิ ฉัย การตรวจค้นเพิม่ เติม หรือ
ผูน้ พิ นธ์หวังว่าข้อแนะนำ�ต่าง ๆ ทีไ่ ด้น�ำ เสนอในบทความ การรักษาผูป้ ว่ ยส่วนใหญ่นนั้ แพทย์ตดั สินใจเลือกระหว่าง
นี้จะเป็นแนวทางที่เป็นประโยชน์ในการพัฒนาข้อสอบ ทางเลื อ กที่ แ ตกต่ า งกั น สามสี่ อ ย่ า งซึ่ ง ทุ ก ทางเลื อ กมี
ปรนัยที่มีคุณภาพให้ผู้อ่านไม่มากก็น้อย ความเป็นไปได้ มีสว่ นถูก หรือมีความเหมาะสมในบางด้าน
๒๙
มกราคม-มิถุนายน ๒๕๕๕, ปีที่ ๕, ฉบับที่ ๑
เวชบันทึกศิริราช
แต่ก็มีความไม่เหมาะสมในด้านอื่นด้วย เช่นการเลือกใช้
ยาในผู้ป่วยที่มีการติดเชื้อ นักศึกษาแพทย์มักรู้ว่าควรใช้
ยาปฏิชีวนะ ซึ่งยาปฏิชีวนะหลายชนิดก็รักษาการติดเชื้อ
ชนิดนัน้ ๆ ได้ แต่นกั ศึกษาต้องเลือกระหว่างยาทีล่ ว้ นใช้ได้
ในการรักษานัน้ ว่ายาใดทีม่ ปี ระสิทธิภาพสูงสุด เหมาะสม
ที่สุดกับชนิดของเชื้อก่อโรคที่พบบ่อยในการติดเชื้อนั้น
มีผลข้างเคียงน้อยที่สุด และราคาเหมาะสมด้วย ซึ่งใน
สถานการณ์นี้ข้อสอบชนิดถูกผิดจะนำ�มาใช้ได้ยาก ด้วย
เหตุนี้ทำ�ให้ข้อสอบชนิดถูกผิดไม่เป็นที่นิยมกันมากนัก
ในปัจจุบัน
๒. ข้อสอบเลือกคำ�ตอบที่ถูกที่สุด (one best
response item)
ในข้อสอบประเภทนี้จะมีคำ�ถามแล้วตามด้วย
ตัวเลือกจำ�นวนหนึ่งให้ผู้สอบเลือกตัวเลือกที่เหมาะสม
ที่สุดเป็นคำ�ตอบ ข้อสอบประเภทนี้ที่เป็นที่นิยมกันมาก
ที่สุดคือข้อสอบที่มีตัวเลือก ๔-๕ ตัวเลือก (A-type) แต่
นอกจากข้อสอบมาตรฐานนีแ้ ล้วก็มผี ใู้ ช้ขอ้ สอบประเภทที่
มีลกั ษณะเป็นการจับคู่ (extended matching item) โดย
ให้ผู้สอบเลือกตัวเลือกที่เหมาะสม (จากตัวเลือกจำ�นวน
มาก ๘ – ๒๐ ตัวเลือก) ไปจับคูก่ บั โจทย์ (stem) ซึง่ มีหลาย
ข้อ เช่นจับคู่ระหว่างคำ�บรรยายอาการของผู้ป่วยจำ�นวน
๕ – ๑๐ ราย กับการวินิจฉัยโรคที่เหมาะสม จำ�นวน ๑๕
โรค เป็นต้น
เนื่องจากข้อสอบชนิดที่มีใช้กันแพร่หลายใน
วงการแพทยศาสตรศึ ก ษาในประเทศไทยในปั จ จุ บั น
คือข้อสอบประเภทที่มีตัวเลือก ๔-๕ ตัวเลือก (A-type)
ผูน้ พิ นธ์จะขอเน้นหลักการสำ�หรับการออกข้อสอบประเภท
นี้เป็นสำ�คัญ
องค์ประกอบของข้อสอบปรนัยชนิดเลือกคำ�ตอบ
ที่ถูกที่สุด
ข้อสอบปรนัยแต่ละข้อมีสว่ นประกอบสำ�คัญ ๒
ส่วนด้วยกันคือ
๑. โจทย์ (stem) เป็นข้อมูลของโรค หรือภาวะ
หรือผูป้ ว่ ยตามด้วยคำ�ถาม หรือเว้นช่องว่างสำ�หรับเติมคำ�
หรือข้อความที่เหมาะสมลงไป
๒. ตัวเลือก (options) คือคำ� หรือข้อความที่
๓๐
มกราคม-มิถุนายน ๒๕๕๕, ปีที่ ๕, ฉบับที่ ๑
บทความทั่วไป
ผู้ออกข้อสอบนำ�เสนอตามหลังจากโจทย์เพื่อให้ผู้สอบ
เลือกไปใช้ตอบคำ�ถาม หรือเติมลงในช่องว่างในโจทย์
๒.๑ ตัวเลือกที่ถูกต้อง (correct option) เป็น
คำ�ตอบที่ถูกต้องมีเพียงตัวเลือกเดียวต่อข้อสอบข้อหนึ่ง
๒.๒ ตัวลวง (distractors) เป็นคำ�ตอบทีผ่ ดิ หรือ
ไม่เหมาะสม มีไว้ลวงให้ผู้สอบที่ไม่มีความรู้ หรือมีความ
เข้าใจไม่ถูกต้องในเนื้อหาที่นำ�มาออกข้อสอบเลือกตอบ
ตัวลวงไม่จำ�เป็นต้องเป็นคำ�ตอบที่ผิดชัดเจนเสมอไป
ตัวลวงที่ดีมักมีส่วนถูกบ้าง แต่มีระดับของความถูกต้อง
เหมาะสมน้อยกว่าคำ�ตอบที่ถูก
ข้อแนะนำ�พื้นฐานของการเขียนข้อสอบปรนัย
มีผู้เชี่ยวชาญทางการประเมินผลให้ข้อแนะนำ�
จำ�นวนมากในการเขียนข้อสอบปรนัย เคยมีผรู้ วบรวมไว้ถงึ
๔๓ ข้อ๒, ๙ ในทีน่ ผี้ นู้ พิ นธ์ขอนำ�เสนอเฉพาะข้อแนะนำ�ทีไ่ ด้
รับการยอมรับอย่างกว้างขวางและสามารถประยุกต์ใช้ได้
ชัดเจนในการพัฒนาข้อสอบทางการแพทย์ โดยจะทำ�การ
จัดหมวดหมูข่ องข้อแนะนำ�เหล่านีอ้ อกเป็น ๔ กลุม่ ด้วยกัน
ได้แก่ (๑) เนือ้ หาข้อสอบ, (๒) การจัดรูปแบบข้อสอบ, (๓)
การเขียนโจทย์, และ (๔) การเขียนตัวเลือก
๑. เนื้อหาข้อสอบ
๑.๑ ข้อสอบหนึ่งข้อควรมุ่งเน้นประเมินความรู้
เพียงเรื่องเดียว
ก่อนเริม่ เขียนข้อสอบอาจารย์ผอู้ อกข้อสอบควร
ตั้งวัตถุประสงค์ให้ชัดเจนว่าต้องการประเมินความรู้ของ
ผูส้ อบในเรือ่ งใด และเขียนโจทย์เพือ่ ตอบสนองวัตถุประสงค์
ดังกล่าวเท่านัน้ เนือ่ งจากเนือ้ หาวิชาทางการแพทย์มมี าก
อาจารย์แต่ละท่านเมื่อทำ�การสอนไปแล้วจึงอยากจะ
ทดสอบความรู้ในหลายเรื่องที่ตนได้สอนไป แต่กลับมี
โควต้าจำ�กัดในการออกข้อสอบ ทำ�ให้อาจารย์จ�ำ นวนไม่นอ้ ย
เขียนข้อสอบหนึง่ ข้อถามทัง้ เรือ่ งการวินจิ ฉัยโรค การตรวจ
ค้นเพิม่ เติม การรักษาโรค และ ภาวะแทรกซ้อนของโรค ไป
พร้อมกัน ลักษณะข้อสอบเช่นนีไ้ ม่ควรใช้ เพราะมักซับซ้อน
เกินไป เมือ่ ผูส้ อบตอบข้อสอบผิด ก็ไม่สามารถวินจิ ฉัยได้
ว่าผู้สอบขาดความรู้ ความเข้าใจในเรื่องใด
๑.๒ หลีกเลี่ยงการถามความรู้ในรายละเอียด
ปลีกย่อยที่ไม่มีที่ใช้ทางคลินิก (trivial content)
เวชบันทึกศิริราช บทความทั่วไป

องค์ความรูท้ างการแพทย์นนั้ มีปริมาณมาก ไม่มี ข้อสอบทีด่ คี วรได้จากการดูผปู้ ว่ ย โจทย์ทดี่ คี วรเป็นปัญหา

ผูใ้ ดทีจ่ ดจำ�เนือ้ หาทีม่ ใี นตำ�รา หรือวารสารทางการแพทย์ ของผู้ป่วยที่พบในการทำ�งานนั่นเอง ตัวเลือกก็ได้จากข้อ
ได้ทั้งหมด แม้ว่าองค์ความรู้หลายเรื่องมีความน่าสนใจ ผิดพลาดที่นักศึกษาหรือแพทย์ประจำ�บ้านมักปฏิบัติกับ
แต่มปี ระโยชน์ในการประยุกต์ใช้ทางคลินกิ ค่อนข้างน้อย ผู้ป่วยแล้วทำ�ให้ผลการรักษาไม่ดีนั่นเอง
องค์ความรู้ดังกล่าวจัดเป็นรายละเอียดปลีกย่อย (trivial ๑.๕ หลีกเลี่ยงการนำ�เสนอข้อสอบที่ประเมิน
content) ซึ่งไม่แนะนำ�ให้ทำ�การทดสอบ สิ่งที่ควรทำ�การ ความรู้ในเรื่องเดียวกันสองข้อในข้อสอบชุดเดียวกัน
ประเมินคือความสามารถในการประยุกต์ใช้ความรู้ใน เนือ่ งจากเนือ้ หาวิชาทีต่ อ้ งทำ�การประเมินในการ
ทางคลินิก (application of knowledge) ไม่แนะนำ�การ สอบแต่ละครัง้ นัน้ มีมาก ดังนัน้ องค์ความรูใ้ นแต่ละเรือ่ ง
ทดสอบวัดความสามารถในการจดจำ�เป็นหลัก อย่างไร แต่ละโรคจึงมักมีสดั ส่วนของข้อสอบทีจ่ ะออกได้เพียงหนีง่
ก็ตามการที่แนะนำ�ให้ออกข้อสอบที่เน้นการประยุกต์ใช้ หรือสองข้อเท่านัน้ การทีอ่ าจารย์ออกข้อสอบในเรือ่ งหรือ
ความรู้ ไม่ได้หมายความว่าการแก้ปัญหาผู้ป่วยนั้นไม่ โรคเดียวกันซํ้าสองข้อในชุดข้อสอบเดียวกันจึงมักเป็น
ต้องใช้ความจำ�เลย ตรงกันข้ามการจดจำ�เนื้อหาเป็นพื้น การลดโอกาสในการประเมินความรู้เรื่องอื่นซึ่งก็มีความ
ฐานที่สำ�คัญในการแก้ปัญหาทางคลินิก ผู้สอบย่อมต้อง สำ�คัญเช่นกัน การออกข้อสอบที่ดีนั้นควรต้องครอบคลุม
จำ�เนือ้ หาได้บา้ ง จึงจะประยุกต์องค์ความรูด้ งั กล่าวไปแก้ วัตถุประสงค์การเรียนรู้ตามที่กำ�หนดในหลักสูตร หรือ
โจทย์ปัญหาที่นำ�เสนอได้ ในเกณฑ์ ม าตรฐานผู้ ป ระกอบวิ ช าชี พ เวชกรรมอย่ า ง
๑.๓ หลีกเลี่ยงการถามความรู้ในเรื่องที่ยังมี สมดุล การที่จะบรรลุเป้าหมายดังกล่าวได้นั้นต้องเริ่มต้น
ความขัดแย้งกันในแนวทางปฏิบัติ (controversy) จากการกำ�หนดสัดส่วนข้อสอบสร้างเป็นตารางกำ�หนด
ความรูท้ างการแพทย์ในหลายหัวข้อยังเป็นเรือ่ ง จำ�นวนข้อสอบ (table of specification) เมื่ออาจารย์ได้
ทีผ่ เู้ ชีย่ วชาญยังมีความเห็นแตกต่างกัน ผูป้ ว่ ยรายเดียวกัน รับมอบหมายให้ออกข้อสอบควรต้องตรวจสอบให้ชดั เจน
ไปพบแพทย์สองคนอาจได้รับการรักษาที่แตกต่างกันซึ่ง ว่าเนือ้ หาทีต่ อ้ งออกข้อสอบนัน้ อยูใ่ นส่วนใดของตารางดัง
วิธีการรักษาทั้งสองวิธีก็มีงานวิจัยสนับสนุนด้วยกันทั้งคู่ กล่าว การออกข้อสอบซาํ้ ซ้อนในเนือ้ หาเรือ่ งเดียวกันเป็น
อย่างนี้จัดว่ายังคงมีความขัดแย้ง (controversy) ในเรื่อง สัญญาณบอกว่าอาจไม่ได้สร้างข้อสอบตามข้อกำ�หนดใน
ดังกล่าวอยู่ เนือ้ หาในลักษณะนีไ้ ม่ควรนำ�มาออกสอบด้วย ตาราง นอกจากนี้การมีโจทย์สองข้อประเมินความรู้เรื่อง
ข้อสอบปรนัย เนือ่ งจากในขณะทีท่ �ำ ข้อสอบอยูน่ นั้ ผูส้ อบ เดียวกันมีความเป็นไปได้สูงที่เนื้อหาในข้อสอบข้อหนึ่ง
ไม่มที างรูไ้ ด้เลยว่าอาจารย์ผอู้ อกข้อสอบอ้างอิงจากตำ�รา อาจบอกคำ�ตอบในข้อสอบอีกข้อหนึ่งได้
หรือบทความวิชาการใด เนื้อหาที่ยังมีความขัดแย้ง ที่ ๒. การจัดรูปแบบข้อสอบ
ผูเ้ ชีย่ วชาญจากต่างสถาบันมีแนวทางในการปฏิบตั ทิ ตี่ า่ ง ๒.๑ เลือกใช้คำ�ศัพท์หรือรูปประโยคที่ง่ายต่อ
กันนีแ้ นะนำ�ให้ใช้ขอ้ สอบในรูปแบบอืน่ ในการทดสอบเช่น การทำ�ความเข้าใจ
ข้อสอบอัตนัย เป็นต้น อาจารย์ ผู้ อ อกข้ อ สอบต้ อ งระลึ ก ไว้ เ สมอว่ า
๑.๔ หลีกเลี่ยงการลอกประโยคหรือข้อความ ข้อสอบที่อาจารย์ออกเพื่อใช้ในการประเมินผลนักศึกษา
จากตำ�ราโดยตรง แพทย์ ห รื อ แพทย์ ป ระจำ � บ้ า นนั้ น มี วั ต ถุ ป ระสงค์ เ พื่ อ
ดังได้กล่าวแล้วว่าข้อสอบที่ดีควรมุ่งเน้นการ ทดสอบความรูท้ างการแพทย์เป็นสำ�คัญ มิใช่การประเมิน
ประเมินความเข้าใจ หรือ การประยุกต์ใช้ความรู้ ไม่ควร ความรู้ทางภาษาศาสตร์ ดังนั้นการเขียนข้อสอบของ
ออกข้อสอบทีป่ ระเมินความสามารถในการจำ�รายละเอียด อาจารย์ควรเลือกใช้รปู แบบประโยคทีง่ า่ ยต่อการทำ�ความ
ปลีกย่อย การออกข้อสอบโดยวิธกี ารเปิดตำ�ราแล้วคัดลอก เข้าใจ อย่าเขียนประโยคซับซ้อนที่มีความยาวประโยค
ประโยคจากตำ�ราโดยตรงมักจะลงเอยด้วยข้อสอบทีท่ ดสอบ ละหลายบรรทัด มุ่งเน้นให้ภาษาเป็นสื่อในการนำ�เสนอ
ความจำ�ว่าผูส้ อบท่องเนือ้ หาในตำ�ราตรงส่วนนัน้ ได้หรือไม่ ความคิดของอาจารย์ผู้ออกข้อสอบไปยังผู้สอบ อย่าให้
๓๑
มกราคม-มิถุนายน ๒๕๕๕, ปีที่ ๕, ฉบับที่ ๑
เวชบันทึกศิริราช
ภาษาเป็นอุปสรรคในการสื่อสาร การจะเลือกใช้ภาษา
ใดในการเขียนข้อสอบนั้นให้พิจารณาตามข้อกำ�หนด
ขององค์กรหรือหน่วยงานทีค่ วบคุมการสอบทีอ่ าจารย์สง่
ข้อสอบไปให้ใช้ ข้อสอบที่ใช้ในระดับการศึกษาหลักสูตร
แพทยศาสตรบัณฑิตทั้งในระดับคณะ หรือข้อสอบที่ใช้
ในการสอบระดับประเทศในปัจจุบันยังนิยมใช้ข้อสอบที่
เขียนด้วยภาษาไทยโดยมีการใช้ศัพท์เทคนิคเป็นภาษา
อังกฤษเหมือนดังภาษาทีแ่ พทย์ใช้สอื่ สารกันในการทำ�งาน
ปกติ ส่วนข้อสอบในระดับหลังปริญญามีหลายการสอบที่
ภาควิชา หรือราชวิทยาลัยที่เกี่ยวข้องกำ�หนดให้ใช้ภาษา
อังกฤษทั้งหมด ก่อนที่อาจารย์จะสร้างข้อสอบต้องมีการ
ศึกษาข้อกำ�หนดของแต่ละการสอบให้ดี
๒.๒ หลีกเลีย่ งการนำ�เสนอข้อมูลทีไ่ ม่เกีย่ วข้อง
กับการแก้ปัญหาของโจทย์ข้อนั้น
โจทย์แต่ละข้อควรเขียนให้กระชับ ไม่ยาวเยิน่
เย้อโดยไม่จำ�เป็น นำ�เสนอเฉพาะข้อมูลที่จำ�เป็นในการ
แก้ปัญหาโจทย์ดังกล่าว อาจารย์บางท่านนำ�เสนอข้อมูล
เยอะมากในโจทย์หนึง่ ข้อ บางครัง้ ข้อสอบข้อหนึง่ มีความ
ยาวถึงครึ่งหน้า โดยให้เหตุผลว่าเป็นเหมือนสถานการณ์
จริงที่แพทย์ต้องตัดสินใจบนข้อมูลทางคลินิกปริมาณ
มาก แพทย์ต้องพิจารณาเองว่าข้อมูลใดสำ�คัญกับการ
แก้ปัญหาโจทย์ข้อนั้น ๆ แต่อาจารย์ก็ต้องไม่ลืมว่าเวลา
ที่ผู้สอบมีในการทำ�ข้อสอบแต่ละข้อนั้นมีจำ�กัด ในการ
สอบทางการแพทย์ในประเทศไทยส่วนใหญ่ผู้สอบจะมี
เวลาราว ๑ นาทีในการทำ�ข้อสอบ ๑ ข้อ หากเนือ้ หาโจทย์
ข้อใดมีความยาวมาก ผู้สอบจำ�นวนไม่น้อยจะเลือกที่จะ
ข้ามข้อสอบข้อนัน้ ไปก่อนด้วยเกรงว่าจะเสียเวลาอ่านและ
คิดแก้ปัญหาในข้อนั้นนานเกินไปทำ�ให้ทำ�ข้อสอบไม่ทัน
ดังนั้นหากอาจารย์ต้องการให้ข้อสอบที่อาจารย์เขียนขึ้น
มานั้นได้ถูกใช้จริง และผู้เข้าสอบได้คิดแก้ปัญหาจริงใน
การสอบ ไม่ถูกอ่านข้ามไป อาจารย์ควรเขียนข้อสอบให้
กระชับ ไม่นำ�เสนอข้อมูลที่ไม่เกี่ยวข้องกับการแก้ปัญหา
๒.๓ จัดให้มกี ารตรวจสอบเนือ้ หา คำ�ศัพท์ และ
รูปประโยคที่ใช้ในข้อสอบแต่ละข้อก่อนนำ�ไปใช้
ถึงแม้วา่ อาจารย์ผเู้ ขียนข้อสอบจะได้มกี ารอ่าน
ทวนสิ่งที่ตนเองเขียนแล้วเข้าใจเนื้อหาได้ดีและคิดว่า
ข้อสอบอยู่ในรูปแบบที่สามารถนำ�ไปใช้ได้แล้ว ก็ไม่ควร
๓๒
มกราคม-มิถุนายน ๒๕๕๕, ปีที่ ๕, ฉบับที่ ๑
บทความทั่วไป
นำ�ข้อสอบข้อนั้นไปใช้สอบเลย ควรให้มีคณะกรรมการ
ข้อสอบซึง่ ประกอบไปด้วยอาจารย์หลายท่านช่วยกันตรวจ
สอบและพิจารณาปรับแก้ขอ้ สอบทุกข้อก่อนนำ�ไปใช้จริง
เสมอ เนื่องจากผู้เขียนข้อสอบย่อมเข้าใจสิ่งที่ตนเขียน
เสมอ แต่เมื่อผู้อื่นอ่านแล้วอาจพบว่ามีเนื้อหาที่กำ�กวม
หรือเข้าใจโจทย์ตา่ งออกไปได้ การปรับแก้เนือ้ หาทีม่ คี วาม
กำ�กวม หรือเฉลยซึง่ อาจารย์บางท่านอาจไม่เห็นด้วยให้ได้
ข้อสอบที่มีความชัดเจน และอาจารย์ทุกท่านยอมรับใน
คำ�เฉลยได้ก่อนจะนำ�ข้อสอบไปทำ�การสอบจริงย่อมเป็น
สิ่งที่ดีกว่าการตรวจพบปัญหาหลังจากสอบเสร็จแล้วซึ่ง
ต้องมาตัดสินใจกันอีกว่าจะทำ�อย่างไรกับการคิดคะแนน
ของข้อสอบข้อดังกล่าว
๓. การเขียนโจทย์
๓.๑ เขียนโจทย์ให้มีความชัดเจน ผู้สอบทุกคน
อ่านแล้วมีความเข้าใจตรงกัน
ข้อแนะนำ�นีอ้ าจดูเหมือนตรงไปตรงมา แต่กลับ
เป็นปัญหาที่พบบ่อยมากในการพัฒนาข้อสอบปรนัย
ประเด็นสำ�คัญคือโจทย์ที่ดีนั้นต้องมีความสมบูรณ์ใน
ตั ว เองโดยไม่ ต้องอาศั ยตั ว เลื อก โจทย์ ข้ อสอบที่ ดีนั้น
เมื่ออ่านโจทย์เสร็จแล้ว หากผู้สอบมีความรู้ในเรื่องที่
ทำ�การประเมินนัน้ เขาจะบอกคำ�ตอบได้โดยไม่จ�ำ เป็นต้อง
อ่านตัวเลือกเลย ดังนั้นเมื่ออาจารย์เขียนข้อสอบเสร็จ
แล้วแนะนำ�ให้ลองปิดตัวเลือกแล้วอ่านเฉพาะโจทย์ดู
หากอาจารย์อ่านแล้วบอกได้ว่าโจทย์ถามอะไรและบอก
ได้ว่าควรตอบอะไรโดยไม่ต้องอ่านตัวเลือกจัดว่าข้อสอบ
ข้อดังกล่าวมีโจทย์ที่มีความชัดเจน
๓.๒ เรียบเรียงเนื้อหาให้ใจความสำ�คัญของ
ข้อสอบอยู่ในโจทย์
เนือ่ งจากข้อสอบปรนัยมีตวั เลือกทีอ่ าจารย์ตอ้ ง
สร้างขึ้นหลายตัวเลือก บางครั้งอาจารย์ผู้พัฒนาข้อสอบ
อาจเผลอเรอนำ�เอาใจความสำ�คัญไปใส่ไว้ในตัวเลือก
ซึ่งทำ�ให้เนื้อหาในโจทย์ขาดสาระสำ�คัญ อ่านโจทย์แล้ว
ไม่เข้าใจว่าผู้ออกข้อสอบต้องการถามความรู้เรื่องอะไร
ตัวอย่างข้อสอบที่ไม่เป็นไปตามข้อแนะนำ�นี้คือข้อสอบที่
ถามว่า ข้อใดต่อไปนี้ถูกต้อง หรือข้อใดต่อไปนี้ไม่ถูกต้อง
แล้วเขียนรายละเอียดเกี่ยวกับโรค หรือการรักษาบาง
อย่างในตัวเลือกแต่ละข้อ ข้อสอบในลักษณะนี้มักทำ�ให้
เวชบันทึกศิริราช บทความทั่วไป

ผูส้ อบต้องอ่านข้อสอบย้อนไปมาหลายรอบกว่าจะเข้าใจ เลือกด้วยกังวลว่าจะทำ�ให้มโี อกาสสูงทีผ่ สู้ อบทีไ่ ม่มคี วาม

จุดประสงค์ของข้อสอบ แล้วจึงตัดสินใจเลือกคำ�ตอบ รู้จะเดาสุ่มได้คำ�ตอบที่ถูกต้อง แต่จากข้อมูลที่ปรากฎใน
โดยทั่วไปแนะนำ�ให้อาจารย์นำ�เสนอรายละเอียดต่าง ๆ ปัจจุบนั พบว่าผูส้ อบในการสอบในระดับสูงนัน้ พฤติกรรม
ไว้ในตัวโจทย์ให้มากที่สุด ส่วนตัวเลือกเขียนเป็นคำ�หรือ การเดาสุม่ โดยทีผ่ สู้ อบปราศจากความรูน้ นั้ น่าจะมีบทบาท
ข้อความสั้น ๆ น้อยมาก ผูส้ อบส่วนใหญ่มกั พอมีความรูบ้ า้ งและสามารถ
๓.๓ หลีกเลีย่ งการเขียนโจทย์ทมี่ รี ปู ประโยคเป็น ตัดตัวเลือกที่ไม่สมเหตุสมผลอย่างชัดเจนได้๑ ในการ
เชิงปฏิเสธ ศึกษาข้อสอบปรนัยส่วนใหญ่พบตัวเลือกที่ไม่ทำ�งาน
โจทย์ที่ดีไม่ควรอยู่ในประโยคเชิงปฏิเสธ เช่น เป็นจำ�นวนไม่นอ้ ย๑๘ ข้อมูลทีไ่ ด้จากการวิเคราะห์ขอ้ สอบ
ถามถึงสิง่ ทีเ่ ป็นข้อยกเว้น สิง่ ทีไ่ ม่ควรปฏิบตั ิ สิง่ ทีพ่ บน้อย ปรนัยทีใ่ ช้ในทางแพทยศาสตรศึกษาในประเทศไทยหลาย
ที่สุด หรือสิ่งที่ไม่น่านึกถึงเป็นต้น งานวิจัยส่วนใหญ่พบ ครัง้ ก็สอดคล้องกับงานวิจยั ในต่างประเทศทีพ่ บว่าข้อสอบ
ว่าข้อสอบทีม่ โี จทย์ในรูปแบบปฏิเสธเหล่านีม้ รี ะดับความ ส่วนใหญ่มกั มีตวั เลือกทีท่ �ำ งานจริงราวสามหรือสีต่ วั เลือก
ยากง่ายไม่ตา่ งจากข้อสอบอืน่ ๆ แต่งานวิจยั บางชิน้ พบว่า มีขอ้ สอบน้อยข้อมากทีต่ วั เลือกทัง้ ห้าตัวเลือกทำ�งานอย่าง
ข้อสอบที่มีโจทย์ในรูปแบบปฏิเสธมีความยากมากกว่า มีประสิทธิภาพ
ข้อสอบอื่นชัดเจนโดยเฉพาะในข้อสอบวัดความรู้ระดับ ด้วยข้อมูลจากการศึกษาต่าง ๆ ข้อแนะนำ�ในการ
สูง แต่ผเู้ ชีย่ วชาญในการประเมินผลส่วนใหญ่มคี วาม ออกข้อสอบปรนัยในปัจจุบันคือให้อาจารย์เขียนจำ�นวน
๑๐-๑๒

เห็นพ้องกันว่าข้อสอบประเภทนีส้ ามารถสร้างความสับสน ตัวเลือกมากที่สุดที่มีความเหมาะสมกับเนื้อหาโจทย์ ไม่

ให้กับผู้สอบได้ จึงไม่แนะนำ�ให้ใช้ แต่หากอาจารย์ผู้ออก จำ�เป็นต้องเขียนตัวเลือก ๕ ตัวเลือกเสมอไป เนื่องจาก
ข้อสอบมีความจำ�เป็นต้องใช้ข้อสอบที่มีการใช้คำ�ปฏิเสธ ตัวเลือกที่ห้าที่เขียนขึ้นเพื่อเติมเต็มโดยไม่สมเหตุสมผล
ในโจทย์ แนะนำ�ให้พมิ พ์ค�ำ ปฏิเสธให้เด่นชัด โดยใช้ตวั หนา นัน้ มักไม่คอ่ ยมีคนเลือก หากเนือ้ หาทีอ่ าจารย์น�ำ มาสอบ
และขีดเส้นใต้เพื่อให้ผู้สอบเห็นชัด๑๐ มี ตัว เลื อกที่ เ หมาะสมเพี ยงสามหรื อสี่ ตัว เลื อกก็ เ ขี ยน
๔. การเขียนตัวเลือก จำ�นวนตัวเลือกเพียงสามหรือสี่ตัวเลือก๑๐ แต่อย่างไร
๔.๑ เขียนตัวเลือกทีม่ ปี ระสิทธิภาพให้มจี �ำ นวน ก็ตามให้อาจารย์ศึกษาข้อกำ�หนดของแต่ละการสอบที่
มากที่สุดเท่าที่เหมาะสมกับบริบท อาจารย์เกี่ยวข้องด้วย เนื่องจากนโยบายของแต่ละการ
เรื่องจำ�นวนตัวเลือกที่เหมาะสมนี้เป็นเรื่องที่ สอบแตกต่างกันไป องค์กรที่จัดสอบทางแพทยศาสตร
ผู้เชี่ยวชาญด้านการประเมินผลจำ�นวนมากสนใจ มีงาน ศึกษาจำ�นวนไม่น้อยยังคงตั้งข้อกำ�หนดให้ใช้ข้อสอบ
วิจัยเกี่ยวกับเรื่องจำ�นวนตัวเลือกที่เหมาะสมในข้อสอบ ๕ ตัวเลือกเสมอ ซึ่งหากอาจารย์ไม่ทำ�ตามข้อกำ�หนด
ปรนัยอยู่มากมาย๙ อาจารย์ผู้ออกข้อสอบส่วนมากจะ ดังกล่าวข้อสอบที่ออกไปอาจไม่ได้รับการพิจารณาได้
คุ้นเคยกับข้อสอบปรนัยชนิดที่มีห้าตัวเลือก บ่อยครั้งที่ ๔.๒ จั ด ให้ ตั ว เลื อ กที่ ถู ก ต้ อ งมี ก ารกระจาย
อาจารย์ออกข้อสอบแล้วนึกตัวเลือกได้เพียงสามหรือ ตำ�แหน่งไปให้มีจำ�นวนพอ ๆ กันในทุกตัวเลือก
สีต่ วั จึงเกิดคำ�ถามว่าจำ�เป็นต้องมีตวั เลือกครบห้าตัวเลือก ข้ อ แนะนำ � นี้ มี วั ต ถุ ป ระสงค์ เ พื่ อ ป้ อ งกั น ไม่ ใ ห้
หรือไม่ งานวิจัยบางชิ้นพบว่าการลดจำ�นวนตัวเลือกลง ผู้ ส อบที่ ต อบแบบเดาสุ่ ม แบบเลื อ กตั ว เลื อ กเดี ย วกั น
ทำ�ให้ขอ้ สอบง่ายขึน้ ๑๓-๑๔ แต่งานวิจยั บางชิน้ พบว่าการลด ทั้งหมดสอบผ่านได้ด้วยความบังเอิญ หากอาจารย์สร้าง
จำ�นวนตัวเลือกลงทำ�ให้ได้ขอ้ สอบยากขึน้ ๑๕-๑๖ ผูเ้ ชีย่ วชาญ ข้อสอบที่มีสี่ตัวเลือก เป็น ก ข ค ง อาจารย์ก็ต้องกระจาย
ในการประเมิ น ผลเสนอว่ า ข้ อ สอบปรนั ย ที่ มี ตั ว เลื อ ก ให้ตวั เลือกทีถ่ กู มีทงั้ ข้อ ก ข ค และ ง ในสัดส่วนทีใ่ กล้เคียง
เพียงสามตัวเลือกก็สามารถทดสอบความรู้ได้อย่างมี กัน
ประสิทธิภาพ๑, ๙-๑๐, ๑๗ แต่มีอาจารย์จำ�นวนไม่น้อยที่ไม่ ๔.๓ เขียนตัวเลือกแต่ละข้อให้เป็นอิสระ ไม่ขึ้น
สบายใจที่มีตัวเลือกในข้อสอบแต่ละข้อน้อยกว่าห้าตัว ต่อกัน
๓๓
มกราคม-มิถุนายน ๒๕๕๕, ปีที่ ๕, ฉบับที่ ๑
เวชบันทึกศิริราช บทความทั่วไป

ในการเขี ย นตั ว เลื อ กของข้ อ สอบแต่ ล ะข้ อ จากการสังเกตข้อสอบปรนัยจำ�นวนมากจะพบ

อาจารย์ต้องระมัดระวังให้ตัวเลือกแต่ละตัวเลือกไม่มี ว่าตัวเลือกทีถ่ กู ต้องมักมีความยาวมากกว่าตัวเลือกอืน่ ซึง่
ความซํ้าซ้อนกัน เช่นตัวเลือก ก เป็นยากลุ่มย่อยของ ข้อสังเกตนีผ้ สู้ อบจำ�นวนไม่นอ้ ยก็ทราบดี และผูส้ อบส่วน
ตัวเลือก ข ตัวเลือก ก เป็นช่วงอายุ ๒ – ๑๐ ปี ตัวเลือก มากเมื่อไม่ทราบคำ�ตอบก็มักเลือกตัวเลือกที่มีความยาว
ข เป็นช่วงอายุ ๕ – ๑๑ ปี เป็นต้น การเขียนตัวเลือกที่ มากที่สุด ดังนั้นอาจารย์ผู้ออกข้อสอบควรระมัดระวังไม่
ซํ้าซ้อนกันนี้ หากเกี่ยวเนื่องกับตัวเลือกที่ถูกต้องอาจมี ให้ตัวเลือกตัวใดตัวหนึ่งมีความยาวแตกต่างไปจากตัว
ผูส้ อบแย้งว่ามีตวั เลือกทีถ่ กู ต้องมากกว่าหนึง่ ตัวเลือก หาก เลือกอื่นชัดเจน เพราะจะทำ�ให้ผู้สอบเดาคำ�ตอบที่ถูกได้
ตัวเลือกที่ซํ้าซ้อนกันนี้ไม่เกี่ยวกับคำ�ตอบที่ถูก ก็จะทำ�ให้ ง่าย
ผู้สอบบางส่วนสามารถตัดตัวเลือกบางตัวเลือกได้โดย ๔.๖ หลีกเลี่ยงการใช้ตัวเลือก “ถูกทุกข้อ” หรือ
ไม่ต้องมีความรู้ทางการแพทย์ในเรื่องดังกล่าวได้ “ไม่มีข้อใดถูก”
๔.๔ เขียนตัวเลือกให้ทกุ ตัวเลือกมีความเป็นเนือ้ ตัวเลือก “ถูกทุกข้อ” เป็นตัวเลือกที่ผู้เชี่ยวชาญ
เดียวกัน (homogeneous) ในการประเมินผลส่วนใหญ่เห็นสอดคล้องกันว่าไม่ควร
การเขียนตัวเลือกให้มีความเป็นเนื้อเดียวกัน ใช้ เ นื่ อ งจากมั ก ช่ ว ยใบ้ ตั ว เลื อ กที่ ถู ก ต้ อ งให้ กั บ ผู้ ส อบ
นั้นหมายถึง ตัวเลือกแต่ละตัวมีรูปร่างหน้าตาและราย ทำ�ให้ผู้สอบส่วนหนึ่งตอบถูกโดยไม่ต้องอาศัยองค์ความ
ละเอียดไปในทิศทางหรือเรื่องราวเดียวกัน หรือเป็นของ รู้ที่สมบูรณ์ในเรื่องที่ทดสอบ งานวิจัยพบว่าข้อสอบที่มี
กลุ่มเดียวกัน การเป็นเนื้อเดียวกันนี้ครอบคลุมตั้งแต่รูป ตัวเลือกชนิดนี้จะมีผลให้ค่าความเที่ยงของคะแนนสอบ
ร่างหน้าตา (ตัวเลือกทุกตัวเป็นภาษาแบบเดียวกัน หาก ลดลง๑๐ จึงแนะนำ�ให้หลีกเลี่ยงการใช้
ตัวเลือกตัวหนึ่งเป็นคำ� ตัวเลือกอื่น ๆ ก็ควรเป็นคำ� ไม่ใช่ ตัวเลือก “ไม่มขี อ้ ใดถูก” เป็นประเด็นทีผ่ เู้ ชีย่ วชาญ
วลี หรือประโยค, ตัวเลือกหนึ่งเป็นคำ�นาม ตัวเลือกอื่นก็ ในการประเมินผลยังคงถกเถียงกันอยูบ่ า้ ง ผูเ้ ชีย่ วชาญบาง
เป็นคำ�นามเหมือนกัน ไม่ใช่กิริยา หรือคำ�คุณศัพท์) และ ส่วนเห็นว่าไม่ควรใช้ตวั เลือกประเภทนี้ แต่ผเู้ ชีย่ วชาญบาง
เนื้อหา (โจทย์ถามการรักษา ตัวเลือกทุกตัวก็เป็นการ ส่วนให้ความเห็นว่าสามารถใช้ได้ในบางกรณี๑๐ เหตุผล
รักษา ไม่ใช่บางตัวเป็นการตรวจค้นเพิม่ เติม, ตัวเลือกหนึง่ ที่ตัวเลือกชนิดนี้เป็นปัญหาคือการใช้ตัวเลือกนี้มักสร้าง
เป็นยาปฏิชีวนะ ตัวเลือกอื่น ๆ ก็น่าจะเป็นยาปฏิชีวนะ ความลำ�บากใจให้กับผู้สอบในการเลือกคำ�ตอบที่ถูกใน
เช่นกันไม่ใช่ยาเคมีบำ�บัด หรือยาต้านเชื้อรา) การที่มีตัว กรณีที่ตัวเลือกแต่ละตัวเลือกไม่ถูกหรือผิดชัดเจน เพราะ
เลือกทีไ่ ม่เข้าพวก ไม่มคี วามเป็นเนือ้ เดียวกันกับตัวเลือก ผู้สอบจะต้องทำ�การเปรียบเทียบตัวเลือกที่นำ�เสนอใน
อื่นเป็นคำ�บอกใบ้ในการตัดตัวเลือกที่ผู้สอบนิยมใช้มาก ข้อสอบกับทางเลือกอื่น ๆ ที่เขานึกได้๘ หากโจทย์ถามว่า
ดังนั้นอาจารย์ผู้ออกข้อสอบควรหลีกเลี่ยง ยาใดทีค่ วรให้แก่ผปู้ ว่ ย แล้วมีชอื่ ยาสีช่ นิด และมีตวั เลือก
ในบางบริ บ ทของการดู แ ลรั ก ษาผู้ ป่ ว ย สิ่ ง ที่ “ไม่มขี อ้ ใดถูก” นอกจากทีผ่ สู้ อบต้องนึกว่าในบรรดายา ที่
แพทย์ต้องตัดสินใจเลือกอาจมีทั้งการเลือกที่จะให้การ ปรากฎในตัวเลือกนัน้ เหมาะสมหรือไม่แล้วเขายังนึกต่อไป
รั ก ษาเลยหรื อ จะส่ ง ตรวจค้ น เพิ่ ม เติ ม ก่ อ น ในกรณี นี้ อีกว่ามียาอืน่ ใดทีส่ ามารถให้ในผูป้ ว่ ยรายนีไ้ ด้อกี หากเขา
อาจารย์สามารถเขียนตัวเลือกทีม่ กี ารรักษาและการตรวจ นึกออกว่ามียาอื่นที่น่าจะเหมาะสมกับผู้ป่วยมากกว่ายา
เพิ่มเติมปะปนกันได้ แต่การเขียนรูปประโยคคำ�ถามต้อง ในตัวเลือก (ด้วยเหตุผลที่อาจแตกต่างไปจากที่อาจารย์
ไม่เป็นการบอกใบ้ว่าจะไปทิศทางใด แต่ต้องเลือกใช้ ผู้ออกข้อสอบคิด) เขาก็จะเลือก “ไม่มีข้อใดถูก”
คำ�ถามที่เป็นกลาง เช่น ท่านจะปฏิบัติต่อผู้ป่วยอย่างไร, การใช้ตวั เลือก “ไม่มขี อ้ ใดถูก” จะยิง่ เป็นปัญหา
ท่านจะดำ�เนินการอย่างไรต่อไป เป็นต้น มากขึน้ ในข้อสอบทีถ่ ามถึงสิง่ ทีไ่ ม่ควรทำ� เช่นยาใดไม่ควร
๔.๕ เขียนตัวเลือกแต่ละข้อให้มคี วามยาวพอ ๆ ใช้ในผูป้ ว่ ย ซึง่ นอกจากยาทีน่ �ำ เสนอในตัวเลือกแล้วย่อม
กัน มียาชนิดอืน่ อีกมากมายในบัญชียาทีไ่ ม่เหมาะสม ซึง่ ไม่มี
๓๔
มกราคม-มิถุนายน ๒๕๕๕, ปีที่ ๕, ฉบับที่ ๑
เวชบันทึกศิริราช บทความทั่วไป

ทางทีใ่ ครจะรูไ้ ด้วา่ การทีผ่ สู้ อบเลือกตอบ “ไม่มขี อ้ ใดถูก” หาใช่สตู รคณิตศาตร์ทไี่ ม่มขี อ้ ยกเว้น ผูน้ พิ นธ์ไม่คาดหวัง
นั้นเขาคิดถึงยาใด และยานั้นไม่เหมาะสมมากไปกว่า ให้อาจารย์ผพู้ ฒ ั นาข้อสอบยึดข้อแนะนำ�เหล่านีเ้ สมือน
ยาที่มีอยู่ในตัวเลือกหรือไม่ งานวิจัยทั้งหมดที่ศึกษาถึง กฎเกณฑ์ตายตัวทีต่ อ้ งทำ�ตามในทุกกรณี หากแต่ตอ้ งการ
ตัวเลือกชนิดนี้ได้ข้อสรุปที่ตรงกันว่าข้อสอบที่ใช้ตัวเลือก ให้อาจารย์ใช้เป็นแนวทางในการสร้างข้อสอบ ในบาง
ประเภทนีเ้ พิม่ ระดับความยากให้ขอ้ สอบ๑๖ โดยทัว่ ไปแล้ว บริบทผูอ้ อกข้อสอบอาจเลือกทีจ่ ะไม่ปฏิบตั ติ ามข้อแนะนำ�
จึงไม่แนะนำ�ให้ใช้ตวั เลือกประเภทนีใ้ นการสอบทางแพทย บางประการได้บ้าง แต่การที่จะไม่ปฏิบัติตามข้อแนะนำ�
ศาสตรศึกษาซึง่ ทางเลือกสำ�หรับสถานการณ์ทนี่ �ำ เสนอมี เหล่านีน้ นั้ ต้องมีเหตุผลทีเ่ หมาะสม และควรทำ�ไม่บอ่ ยนัก
ได้มากและการตัดสินใจเลือกคำ�ตอบต้องอาศัยการเปรียบ ยกตัวอย่างเช่นข้อแนะนำ�ว่า โจทย์ไม่ควรเขียนถามข้อ
เทียบข้อดีข้อเสียของแต่ละตัวเลือก ยกเว้น จะพบได้ว่ามีบางบริบทที่การรู้ข้อยกเว้น หรือข้อ
ห้ามปฏิบัติก็เป็นองค์ความรู้ที่สำ�คัญในการดูแลรักษา
สรุป ผู้ป่วย ดังนั้นในบริบทที่เหมาะสมผู้นิพนธ์เองก็เห็นด้วย
ว่าอาจเขียนโจทย์ที่ถามข้อยกเว้นได้ แต่อย่างไรก็ตาม
ในบทความนี้ผู้นิพนธ์ได้กล่าวถึงข้อแนะนำ�ขั้น การจะไม่ปฏิบัติตามข้อแนะนำ�นี้ต้องไม่ทำ�บ่อยจนเกิน
พื้นฐานในการพัฒนาข้อสอบปรนัยชนิดเลือกคำ�ตอบที่ จำ�เป็น หากออกข้อสอบ ๑๐๐ ข้อ จะมีข้อสอบที่ถามข้อ
ถูกที่สุดโดยสรุปข้อแนะนำ�เหล่านี้ออกเป็นสี่กลุ่มด้วยกัน ยกเว้น ปะปนมาบ้าง ๒-๓ ข้อ ย่อมเป็นสิง่ ทีพ่ อยอมรับได้
ได้แก่ (๑) เนือ้ หาข้อสอบ, (๒) การจัดรูปแบบข้อสอบ, (๓) แต่หากในชุดข้อสอบมีขอ้ สอบถึงร้อยละ ๒๐ – ๓๐ ทีโ่ จทย์
การเขียนโจทย์, และ (๔) การเขียนตัวเลือก ผู้นิพนธ์หวัง เขียนในรูปประโยคปฏิเสธ ถามสิง่ ทีไ่ ม่ควรปฏิบตั ิ หรือสิง่ ที่
ว่าข้อแนะนำ�เหล่านี้คงพอเป็นแนวทางสำ�หรับอาจารย์ ไม่ถกู ต้อง อย่างนีย้ อ่ มจัดว่าละเลยแนวทางในการพัฒนา
แพทย์ในการพัฒนาข้อสอบปรนัยที่มีคุณภาพเพื่อใช้ใน ข้อสอบอย่างไม่เหมาะสม ซึ่งย่อมส่งผลให้คุณภาพของ
การประเมินนักศึกษาแพทย์และแพทย์ประจำ�บ้านได้ ข้อสอบด้อยลงอย่างชัดเจน
บ้าง อย่างไรก็ตามบทความนีเ้ ป็นการกล่าวถึงข้อแนะนำ�
เบือ้ งต้นเท่านัน้ ยังมีขอ้ แนะนำ�อืน่ ๆ ทีผ่ นู้ พิ นธ์ไม่ได้น�ำ มา
รวบรวมไว้ในบทความนี้เพื่อต้องการทำ�ให้เนื้อหากระชับ
โดยข้อแนะนำ�อื่น ๆ ที่ผู้นิพนธ์ไม่ได้กล่าวถึงนี้พบว่าเป็น
ปัญหาน้อยในการออกข้อสอบทางการแพทย์ หรือเป็น
ข้อแนะนำ�ที่ไม่ได้รับการสนับสนุนอย่างกว้างขวางจาก เอกสารอ้างอิง
ผู้เชี่ยวชาญทางการวัดและประเมินผล หากผู้อ่านสนใจ 1. Downing SM. Assessment of knowledge with written test forms. In:
Norman GR, van der Vleuten C, Newble DI, editors. International
รายละเอียดของข้อแนะนำ�อื่น ๆ ที่มีผู้กล่าวไว้สามารถ handbook of research in medial education. Dordrecht: Kluwer Aca-
ศึ ก ษาเพิ่ ม เติ ม ได้ จ ากเอกสารอ้ า งอิ ง ที่ แ สดงไว้ ท้ า ย 2. demic Pubishers, 2002:647 - 72.
Haladyna TM, Downing SM. A taxonomy of multiple-choice item-
บทความ writing rules. Appl Meas Educ 1989;2:37-50.
3. Haladyna TM. Developing and validating multiple-choice test items,
มีข้อควรพิจารณาในการประยุกต์ใช้ข้อแนะนำ� 3rd ed. Mahwah, NJ: Lawrence Erlbaum Assoicates, 2004.
4. Maatsch JL, Huang RR, Downing SM, Munger BS. The predictive
เหล่านีใ้ นการพัฒนาข้อสอบทีผ่ นู้ พิ นธ์ขอกล่าวถึงประการ validity of test formats and a psychometric theory of clinical com-
หนึ่งคือ แม้ว่าข้อแนะนำ �ที่กล่าวถึงเหล่านี้หลายข้อมี Washington, petence. The 23rd Conference on Research in Medical Education.
DC: Association of American Medical Colleges, 1984.
การศึ ก ษาวิ จั ย สนั บ สนุ น ที่ ชั ด เจน แต่ สิ่ ง เหล่ า นี้ ก็ เ ป็ น 5. Jozefowicz RF, Koeppen BM, Case S, Galbraith R, Swanson D, Glew
RH. The quality of in-house medical school examinations. Acad Med
เพี ย งข้ อ แนะนำ � ว่ า ผู้ อ อกข้ อ สอบควรปฏิ บั ติ ไม่ ใ ช่ ก ฎ 2002;77(2):156-61.
เกณฑ์ตายตัว การเขียนข้อสอบปรนัยนั้นเป็นงานที่ต้อง 6. Tarrant M, Ware J. Impact of item-writing flaws in multiple-choice
questions on student achievement in high-stakes nursing assessments.
อาศัยทั้งศาสตร์และศิลปะผสมผสานกันอย่างเหมาะสม Med Educ 2008;42:198-206.
๓๕
มกราคม-มิถุนายน ๒๕๕๕, ปีที่ ๕, ฉบับที่ ๑
เวชบันทึกศิริราช
7. Downing SM. The effects of violating standard item writing principles
on tests and students: The consequences of using flawed test items
on achievement examinations in medical education. Adv Health Sci
Educ Theory Pract 2005;10:133-43.
8. Case SM, Swanson D. Constructing written test questions for the basic
and clinical sciences, 3rd ed. Philadelphia, PA: National Board of
Medical Examiners, 2002.
9. Haladyna TM, Downing SM. Validity of a taxonomy of multiple-
choice item-writing rules. Appl Meas Educ 1989;2(1):51-78.
10. Haladyna TM, Downing SM, Rodriguez MC. A review of multiple-
choice item-writing guidelines for classroom assessment. Appl Meas
Educ 2002;15:309-34.
11. Downing SM, Dawson-Saunders B, Case SM, Powell RD. The psy-
chometric effects of negative stems, unfocused questions, and hetero-
geneous options on NBME Part I and Part II item characteristics. the
annual meeting of the National Council on Measurement in Education.
Chicago, IL, 1991.
๓๖
มกราคม-มิถุนายน ๒๕๕๕, ปีที่ ๕, ฉบับที่ ๑
บทความทั่วไป
12. Tamir P. Positive and negative multiple choice items: How different
are they? Stud Educ Eval 1993;19:311-25.
13. Rogers WT, Harley D. An empirical comparison of three- and four-
choice items and tests: Susceptibility to testwiseness and internal
consistency reliability. Educ Psychol Meas 1999;59:234-47.
14. Sidick JT, Barrett GV, Doverspike D. Three-alternative multiple
choices tests: An attractive option. Pers Psychol 1994;47:829-35.
15. Cizek GJ, Rachor RE. Nonfunctioning options: A closer look. The
annual meeting of the American Educational Research Association.
San Francisco, CA, 1995.
16. Crehan KD, Haladyna TM, Brewer BW. Use of an inclusive option
and the optimal number of options for multiple-choice items. Educ
Psychol Meas 1993;53:241-7.
17. Lord FM. Optimal number of choices per item. J Educ Meas 1977;
14:33-8.
18. Haladyna TM, Downing SM. How many options is enough for a
multiple-choice item? Educ Psychol Meas 1993;53:999-1010.