ANALISIS ITEM DAN INTERPRESTASI DATA

(STATISTIK ASAS)
Hasil Pembelajaran

1. Menjelaskan pengertian skor mentah dan penggunaannya.

2. Menghitung statistik asas dan interprestasi data

Kerangka konsep

Analisis Item dan

Interprestasi Data

Stastistik Asas Item Analisis

Skor mentah dan penggunaannya

Perwakilan Graf
Mod, Median dan Min, Indeks Kesukaran Analisis Distraktor
Sisihan dan skor piawai Interprestasi Indeks Diskriminasi Bank Soalan
data

Pengertian skor mentah dan penggunaannya

Skor mentah diperolehi selepas proses menanda selesai dilaksanakan. Skor

ini perlu diatur dan diuruskan dengan baik agar guru dapat membuat kesimpulan
yang cepat dan tepat. Skor mentah yang masih belum disusun tidak boleh
digunakan untuk kegunaan selanjutnya dan seterusnya mentafsir pencapaian
pelajar. Skor harus disusun dalam bentuk yang mudah dibaca dan ditafsir dengan
mudah. Dengan lain perkataan, taburan skor ialah susunan skor mentah dalam
sesuatu set markah.
Contoh skor mentah tidak terkumpul:

64 58 55 70 63 57 79 47 40 53
64 67 70 64 53 75 65 55 63 55

Kekerapan pula bilangan dalam sesuatu skor atau skor-skor yang

dikumpulkan. Simbol statistiknya ialah f

Skor mentah lebih bermakna jika ia disusun daripada skor tertinggi kepada
skor terendah dalam sesuatu jadual taburan kekerapan.
Taburan kekerapan ialah susunan skor mentah dengan kekerapannya dalam
sesuatu jadual, contoh;

Skor ( x ) kekerapan ( f )
75-79 2
70-74 2
65-69 2
60-64 5
55-59 5
50-54 2
45-49 1
40-44 1
∑ N= 20
Jadual 1: Jadual taburan kekerapan
* Bilangan kelas skor jeda =8, saiz jeda kelas = 5

Jeda kelas ialah skor-skor yang dikumpulkan mengikut lebar atau saiz jeda
yang ditetapkan. Saiz jeda kelas pula boleh ditentukan mengikut rumus
berikut:
 Saiz jeda kelas = Skor tetinggi - Skor terendah
Bilangan kelas

Dengan rujuk kepada Jadual 1, bilangan kelas dicadangkan ialah 8

= 79-40
8
= 4.875
Saiz jeda kelas = 5 ( bundarkan )

Julat , Skor tertinggi - skor terendah

Taburan kekerapan himpunan ( c f ) adalah digunakan untuk membina satu
graf yang dinamakan sebagai lengkungan kekerapan himpunan atau Ogif.
Contoh Taburan kekerapan himpunan berikut digunakan untuk melakarkan
Ogif seperti berikut.

Hasil Tambah
Skor ( x) f Kekerapan cf
50 4 4 4
55 2 4 +2 6
60 4 6 +4 10
65 6 10 + 6 16
70 7 16 + 7 23
75 3 23 + 3 26
80 2 26 + 2 28
85 1 28 + 1 29
90 1 29 + 1 30

Jadual 2 : Taburan kekerapan himpunan

Berdasarkan Jadual 2, kita boleh menentukan bilangan pelajar yang

memperoleh markah sama atau kurang daripada suatu markah yang
ditentukan. Contohnya, kita boleh katakan bilangan pelajar yang mendapat
markah 70 atau kurang daripada 70 ialah seramai 23 orang. Sila lihat lakaran
di Rajah 1 berikut.
Untuk melukis lengkung kekerapan himpunan, data skor-skor ( kurang
daripada ) mewakili paksi ufuk ( x) dan kekerapan himpunan mewakili paksi
menegak (y).
 35

30

25

20

15

10

0
0 20 40 60 80 100

Rajah 1 : Lengkungan kekerapan himpunan ( Ogif )

Pengiraan Min, Median dan Mod

Nilai ketiga-tiga statistik ini boleh memberi gambaran tentang tahap

pencapaian pelajar dan boleh dilakukan sebagai perbandingan pencapaian dalam
kalangan pelajar walaupun berada di kelas yang berbeza. Kaedah ini lebih dikenali
sebagai ukuran kecenderungan memusat.

Min
in atau purata dikira dengan hasil jumlah skor dibahagikan dengan jumlah
bilangan skor atau jumlah kekerapan. Simbol untuk min ialah ,
Untuk mengira min dari skor-skor tidak terkumpul ialah:-

∑
∑ Hasil tambah
X = Skor
N = Bilangan calon
Contoh: 67, 67, 70, 70, 78, 66, 78, 79, 80, 80

= ( 67+ 67+ 70 +70+ 66+ 78+ 78+ 79+ 80+ 80)/10

= 735/10
= 73.5
Min juga boleh dikira dengan kaedah berikut:
Jumlah skor
Skor ( x) Kekerapan ( f )
( fx )
80 2 160
79 1 79
78 2 156
70 2 140
67 2 134
66 1 66

N = 10 ∑ fx 735

∑ fx /10 = 735/10 = 73.5

Median
Median ialah nilai yang terletak di tengah skor-skor yang disusun secara
menaik atau menurun.
Contoh 1 ;
45, 45, 58, 61, 69, 77, 79 median = 61
Contoh 2 ;
50, 57, 64, 72, 77, 77
Median = (64 + 72 )/2 = 136 /2 = 68

Mod
Mod ialah ukuran yang mempunyai kekerapan tertinggi dalam satu set skor.
Mod boleh dicari dengan cara menyusun skor-skor secara menaik. Nilai mod
diperolehi daripada skor yang mempunyai kekerapan tertinggi, contoh;-
Skor : 67, 69, 71, 71 , 71, 76, 76, 79, 80, 80
Mod = 71 ( skor 71 mempunyai kekerapan 3 yang tertinggi )

Dwi mod berlaku apabila di dalam sesuatu set skor mempunyai dua nilai
mod, contoh;-
Skor : 59, 67, 67, 69, 71, 74, 74, 77, 79.
Dwi mod, / bimod, = 67 dan 74
Fungsi Min, Median dan Mod

Dalam ukuran kecenderungan memusat, min paling kerap digunakan oleh

guru-guru. Faktor ini disebabkan min mengambil kira setiap markah yang
diperolehi oleh murid dalam sesuatu ujian. Dalam lain perkataan, min
mengambilkira semua skor dalam satu-satu tadbiran skor. Min juga
digunakan untuk membuat perbandingan pencapaian antara individu dengan
kumpulan atau antara kumpulan. Min juga digunakan untuk mencari nilai
sisihan piawai, skor piawai T dan skor piawai Z. Oleh itu, nilai min lebih
senstitif daripada mod dan median jika terdapat skor-skor yang ekstrem.

Manakala ukuran median dan mod tidak mengambil kira setiap skor
dalam sesuatu taburan markah. Walaubagaimana pun, sekira terdapat
taburan markah terpencong jauh ( markah pelajar jauh berbeza antara
mereka ), ukuran median dapat membantu, contoh:-

Kumpulan skor min Median

A 10, 30, 45, 55, 60 40 45
B 42, 46, 48, 64, 100 60 48

Jadual.3 ; Taburan skor terpencong

Nilai min antara dua kumpulan adalah jauh berbeza, maka ukuran min kurang
sesuai digunakan untuk membuat perbandingan pencapaian antara dua
kumpulan tersebut. Ukuran median adalah lebih sesuai digunakan kerana
nilainya adalah hampir sama.

Ukuran mod jarang digunakan kerana nilainya hanya boleh memberi

gambaran mengenai sesuatu taburan skor secara kasar sahaja. Pengiraan
mod berlaku apabila satu skor dalam taburan skor-skor mempunyai
kekerapan yang terlalu tinggi.
Melalui nilai min, median dan mod, kita dapat lihat lengkungan taburan
pencong dalam dua keadaan, iaitu pencong positif dan pencong negatif.
 Rajah 2 : Lengkung Taburan Pencong positif ( mod < median < Min )

Dalam Rajah 2, boleh dikatakan ramai pelajar mendapat markah lebih rendah
daripada min. Ini menunjukkan pencapaian pelajar kurang baik atau ujian ini
adalah sukar atau pelajar lemah. Ubah suai aras item perlu dilakukan.

murid

30
25

15
20
10
0 minmedian mod
0 30 6080 skor

Rajah 3 : Lengkung Taburan Pencong Negatif ( Min < Median < Mod)

Dalam Rajah 3, boleh ditafsirkan bahawa ramai pelajar mendapat markah

yang tinggi, iaitu berada di atas nilai min. Pencapaian pelajar adalah baik
dan ujian ini dianggap mudah atau pelajar sangat cerdas. Bilangan item
aras sukar perlu ditambah.
Kunjungi pe
 ustakaan untuk mencari rujukan mengenai tujuan statistik dalam pendidikan.
Sisihan piawai dan skor piawai

Sisihan piawai adalah ukuran kebolehubahan yang biasa digunakan untuk

memberi gambaran yang lengkap terhadap pencapaian pelajar. Analisis dijalankan
terhadap markah-markah yang mempunyai nilai min yang sama, tetapi sebarannya
yang jauh berbeza.
Biasanya ia berkait rapat dengan taburan markah yang berbentuk lengkungan
taburan normal. Simbol untuk sisihan piawai ialah 

Rumus sisihan piawai :

∑( ̅ )
= √

Tafsiran Nilai Sisihan Piawai

Nilai sisihan piawai yang kecil bermaksud skor-skor kurang disebarkan iaitu
tidak jauh beza skor murid dalam sesebuah kelas (homogenus); sebaliknya,
nilai yang besar membawa erti terdapat jurang perbezaan yang besar antara
skor-skor murid (heterogenus). Cuba teliti rajah dibawah.
 murid

A B
min

skor
Rajah 4 : Lengkung taburan normal A dan B

Rajah 4, menunjukkan taburan normal A dan B , di mana mempunyai nilai

min yang sama, tetapi sebarannya berbeza. Lengkungan taburan normal B
mempunyai nilai sisihan piawai lebih besar berbanding lengkungan taburan A. Maka
taburan skor calon dalam lengkungan taburan B adalah lebih luas ( berselerak )
berbanding calon dalam lengkungan taburan A.

Berdasar lengkungan taburan B, kita boleh rumuskan bahawa pencapaian

antara pelajar-pelajar adalah berbeza ( hetrogenus), manakala pencapaian pelajar-
pelajar dalam lengkungan taburan A adalah hampir sama ( homogenus)

Contoh pengiraan sisihan piawai untuk skor tidak terkumpul

Markah lima orang calon : 3, 7, 9, 12, 14

min = (3 + 7+ 9 +12 + 14)/5

= 8

∑( ) = (( 3-8)² + ( 7-8)² + (9-8)² + (12-8)² + (14-8)²)/5

= 25 + 1 + 1 + 16 + 36
= 79
 ∑( ̅ )
= √

79
=
5 1 = 3.97
=
5
Jika skor melibatkan kekerapan, rumus berikut
. boleh digunakan,
8
∑ ∑
√ ( )

skor x kekerapan
1 1 1 1 1
2 2 4 4 8
3 4 12 9 36
4 3 12 16 48
N=10 ∑ =29 ∑ =93

∑ ∑
√ ( )

= √ ( ) = √ =√

0.943

Kegunaan sisihan piawai

Digunakan untuk mentafsir data-data seperti skor-skor yang diperolehi
oleh pelajar dalam satu ujian . Maklumat analisis sering digunakan untuk
membandingkan pencapaian antara pelajar di peringkat yang sama. Sisihan
piawai juga digunakan untuk mengira skor piawai T dan Z.

Pengiraan skor piawai Z

Untuk mengira skor piawai Z, rumus berikut boleh digunakan,
Skor Piawai Z =


di mana; x = skor mentah, = min,  = sisihan piawai

Kegunaan dan contoh pengiraan skor piawai Z,

Mata pelajaran Matematik Sains

Min 50 70
Sisihan piawai 5 10
skor 70 70

Skor piawai Z untuk; Matematik = (70-50 )/5 = +4

Sains = (70 -70 )/5 = 0

Ini bermakna pencapaian calon ini, untuk mata pelajaran Matematik, jauh
lebih baik daripada pencapaiannya dalam Sains. Perhatikan skor mentah
kedua-dua mata pelajaran, iaitu sama ( 70%) tetapi dapat dibezakan
pencapaiannya.

Pengiraan skor piawai T

Untuk mengira skor piawai T, rumus berikut boleh digunakan,

Skor Piawai T = 50 + 10 Z ( Z = nilai skor piawai Z )

Contoh;

Mata pelajaran Bahasa Melayu Matematik

Skor-Z -0.4 +1.3

Skor piawai T, Bahasa Melayu = 50 + 10 (-0.4)

= 50 - 4
= 46

Skor piawai T, Matematik = 50 + 10 (1.3 )

= 50 + 13
= 63
Rumusannya, kita boleh katakan pencapaian Bahasa Melayu calon ini adalah
lebih baik daripada +- 34% daripada murid-murid lain. Mata pelajaran
Matematik pula adalah lebih baik +- 90% daripada murid-murid lain. ( rujuk
lengkungan skor piawai dibawah )

Rajah 5; Kaitan lengkungan taburan normal dengan skor-skor terbitan

Kegunaan skor piawai

Skor piawai mempunyai nilai min dan sisihan tetap di bawah

lengkungan taburan normal. Skor piawai Z, mempunyai nilai min sifar (0)
dan sisihan piawai 1. Skor piawai T pula, mempunyai nilai min 50 dan
sisihan piawai 10. Kedua-dua skor piawai ini diguna bersama dengan
pangkat peratusan untuk membuat perbandingan dan setarakan markah
dalam sesuatu ujian atau ujian-ujian pada masa yang berlainan. Pencapaian
antara mata pelajaran juga boleh dibandingkan.
 Sejauhmanakah ia memberi impak dan pengalaman pembelajaran kepada anda?

pembelajaran.
Sejauhmana guru dapat mengaplikasikan statistik asas dalam membuat penilaian

Buat refleksi tentang pengalaman anda di sekolah.

Refleksi:

Rumusan

Tajuk ini membincangkan tentang analisis item dan statistik asas dalam
pendidikan bagi keperluan guru untuk memastikan item dan ujian yang dihasilkan
sesuai digunakan. Disamping itu, aras kesukaran dan diskriminasi dapat
mengambarkan kebolehan pelajar menjawab terhadap setiap item yang diberikan.
Apa yang lebih penting adalah bagaimana seorang guru dapat mengukur, dan
mengira data dan seterusnya mentafsir dapatan tersebut. Dapatan penting dalam
mengubahsuai keadah pengajaran guru, menerangkan pencapaian pelajar,
megubahsuai kurikulum/sukatan dan menentukan kerjaya masa depan pelajar
dengan tepat.
 LATIHAN 1

Jadual berikut menunjukkan keputusan ujian Bahasa Melayu bagi 30 orang pelajar
Tingkatan 3 Amanah. Markah lulus bagi ujian tersebut adalah 50.

Markah Kekerapan
80-89 1
70-79 3
60-69 7
50-59 13
40-49 3
30-39 1
20-29 2

i) Hitungkan peratus pelajar yang lulus

ii) Kirakan min bagi skor di atas

 iii) Cari sisihan piawai bagi ujian tersebut

iv) Berdasarkan maklumat yang diperoleh, tafsirkan prestasi

kumpulan pelajar yang mengambil ujian tersebut

LATIHAN 2

Berikut adalah data ujian, dua mata pelajaran yang diperoleh seorang murid,
Hamdan dari tingkatan 4 Delima.

Mata Pelajaran Sejarah Matematik

Skor – Z +2 -1

Min 50 70

Sisihan Piawai 5 10

Berdasarkan data di atas,

(i) Kirakan skor mentah untuk Sejarah dan Matematik

(ii) Cari nilai Skor- T untuk Sejarah dan Matematik

(iii) Dengan menggunakan skor-T, bandingkan pencapaian Hamdan

dalam kedua-dua mata pelajaran tersebut
Rujukan

Azizi Ahmad & Mohd Isa Awang. ( 2008). Pengukuran dan penilaian dalam
pendidikan. Kuala Lumpur: Open University Malaysia.

Boon P.Y, Lee L.H, & Lawrence A. A, (2017). Pentaksiran dalam pendidikan.
Selangor: Oxford Fajar Sdn. Bhd.

Cronbach, L.J. (19970). Essential of psychological testing (3rd ed). New York :
Harper & Row.

Gay, L.R (1985). Educational and evaluation and measurement. Competencies for
analysis and application. 2nd ed. Charles E. Merril.

Lee Shok Mee & Moh Soon Sang. ( 1991 ). Pengujian dan penilai dalam pendidikan.
Kuala Lumpur: Kumpulan Budiman.

Mehrenss, W.A & Lehmann, I.J (1991). Measurement and evaluation in education
and psychology ( 4th ed.). Chicago : Holt, Rinehart and Winston.

Modul Pentaksiran,(2015) . Putrajaya; Institut Pendidikan Guru Malaysia.

Popham, W.J.(2000). Testing: What every parent should know about school tests.
London: Allyn & Bacon.

Pumadevi Sivasubramnian, Nurul Shahida Abu Bakar & Fatimah Rozihan Wan
Muhammad, (2015 ). Statistik Asas. Selangor; Oxford Fajar Sdn Bhd.

Ragbir Kaur Joginder Singh, (2007). Panduan ulangkaji ilmu pendidikan untuk
kursus perguruan lepasan ijazah. Kuala Lumpur: Kumpulan Budiman Sdn
Bhd.