Professional Documents
Culture Documents
kapadokia
wmida grigol
RmrTismetyvelis
cxovreba da poeturi
Semoqmedeba
saqarTvelos
sapatriarqos gamomcemloba
Tbilisi, 2019
119
`CemTvis erTnairad cudia uvargisi cxovreba SedarebiT naklebia ricxvi gnomebisa, romlebSic grigol
da uvargisi sityva. nazianzeli rCeva-darigebebs sxeulTan mimarTebis Tvalsaz-
Tu erTi gaqvs, meorec geqneba~ (XXXI, 13-14). risiT iZleva. am darigebaTa safuZvelia qristianuli anTro-
pologia, romlis mixedviTac adamianis sxeulic RmrTis qm-
grigol RmrTismetyveli mogviwodebs, cviliT davigmanoT nilebaa da igi aucilebeli organoa sulisaTvis. magram sruli
sasmenelni bilwi sityvebisaTvis, radgan `sityvas, mosmenasa harmoniis misaRwevad imasTan, rasac wminda mama sulis wesi-
da saqmes Soris manZili mcirea~. erebas, marTebulobas (eujkosmiva) uwodebs, igi ara mxolod
biwier midrekilebebsa da vnebebTan brZolaSi, romelTa unda emorCilebodes mas. aramed kargadac unda iyos agebuli,
safuZvelic egoizmi da mgrZnobelobaa, wminda mama gansakuTrebul anu SeZlebisdagvarad, naklovanebaTa da sneulebaTagan Tavi-
mniSvnelobas aniWebs gonebis ganviTarebasa da ganaTlebas: sufali da janmrTeli. maSasadame, sxeuli unda iyos msaxuri
`mcodne mesaWe Tavs daaRwevs saSiS talRebs; keTili da maRalzneobrivi saqmeebisa, xolo imisaTvis, rom
aseve gonebanaTeli adamianic es msaxureba SeZlos, mzrunvelobisa da movla-patronobis
yovelgvar ubedurebas gadaurCeba~. obieqtic.
(XXXII, st. 53-54). `imeufe xorcze da, rac SeiZleba,
ukeTesad daimorCile~ (XXX, 7).
am rigis gnomebs erTgvarad ajamebs Semdegi Segonebani
wminda grigolisa: vinc gemoTmoyvarebiTa da nayrovanebiT codavs, maT wmin-
`silamazes mSveniereba sulisa amjobine, da mama Seaxsenebs:
_ ara is, risi daxatvac xelebs SeuZlia `goneba msubuqia da damZimebul mucels ver iTmens,
da rasac dro-Jami gaanadgurebs, amitomac dapirispirebulTa Soris mudmivi brZolaa~.
aramed is, rac umanko gonebiT ganiWvriteba~. (XXXII, 35-36).
(XXXIII, 81-84).
`wyali mSvenieri sasmelia;
`gjerodes, rom keTilgoniereba igi ar arRvevs azrTa sicxades, xolo Rvino,
bednierebaze saimedoa. TasiT Sesmuli, gonebas bindavs~ (XXXII, 35-36).
158 wmida grigol RmrTismetyvelis cxovreba da poeturi Semoqmedeba 159
`sneulisaTvis aranairi qoneba samagierod, gvaswavlis didi mama, misi Zala iseve amaoa
araa upiratesi janmrTelobaze da warmavali, rogorc amqveyniuri yoveli sxva siame da bed-
da bunebac brZnulad iqceva, niereba, sapirispirod saxelisa, romelic, rogorc uxrwneli
roca mudam janmrTeloba surs~. (XXXII, 87-88). simdidre, adamians aqac ganamSvenebs da iqac gahyveba.
angarebismoyvareoba da simdidris moxveWis survili ka-
cobriobis istoriaSi mudam iyo erTi ZiriTadi mizezTagani `CrCili yovelives anadgurebs.
adamianis zneobrivi dacemisa da gaxrwnisa. grigol RmrTism- nu izruneb simdidresa da sakuTar dasaflavebaze.
etyvelis gnomebis nawili adamianis sulis am mZime senisagan yvelaze didi pativi dasaflavebisas, keTili saxelia~.
gankurnebis mizniTaa dawerili. avtobiografiuli xasiaTis (XXXI, 55-56).
leqsSi `Cems cxovrebaze~ igi STambeWdavad warmoadgens oqros
Zalas adamianis sazogadoebriv yofaSi: `erTi nadimze ambob- `sjobia angariSi saqmeebiT awarmoo
da, rom yoveliveze meufebs Rvino, meore amtkicebda, rom da ara fuliT;
yvelaze qalebi meufeben, xolo brZenma SeniSna, rom meufebs ukanaskneli warmavalia,
WeSmariteba. me ki mpyrobelur Zalad oqros vityodi, radganac xolo pirveli _ maradiuli~ (XXXIII, 55-56).
igi garjis gareSe amoqmedebs Cvens Soris yvelas~ (868-871).
oqros amqveyniur Zalmosilebas warmoaCens, agreTve, gno- `veranairi simaZRre ver iqneba umwikvlo,
mebi: radgan dawva imisa, rac nivTieria,
`saCuqari brZenTac ki aiZulebs cecxlis Tvisebaa~ (iqve, str. 103-104).
ar danaxvas imisa, rac dasanaxia.
oqro igivea adamianebisaTvis, grigol RmrTismetyvelis gnomuri, Semgoneblur-dammoZ-
rac maxe frinvelTaTvis~ (XXXII, 91-92). Rvreli poeziis nimuSebi, e. w. iambikoebi,11 Zvel qarTul mw-
erlobaSive uTargmniaT, kerZod, isini erTad Seukrebia da
`roca laparakobs oqro, qarTul enaze gadmouRia cnobil mTargmnelsa da mecnier
maSin yvela sxva sityva amaoa; filologs, efrem mcires, saxelwodebiT `swavlani~.12 aR-
mas SeuZlia darwmuneba, miuxedavad imisa, saniSnavia, rom ramdenime iambiko: `sakuTari Tavis mimarT~,
rom ena ara aqvs~ (iqve, 143-144).
11
iambiko ewodeboda himnografiuli poeziis nimuSs, romlis leqsTwyobac
emyareboda silaburobas, anu striqonebSi marcvalTa Tanabar raodenobas.
`simdidre yvelaze didi damqaSia borotebisa, iambikoebi iyofoda calkeul strofebad, romelTagan yoveli Tormetmar-
cvlovani xuTi saleqso striqonisagan anu taepisagan Sedgeboda. efrem mci-
radganac Zlieri borotebis Cadenas advilad axerxebs~. re cdilobs daicvas principi Tanabarmarcvlovanebisa, Tumca amas yovelT-
(XXXII, 95-96). vis ver axerxebs.
12
S 3642 xelnaweris mixedviT gamoaqveyna T. kukavam Tavis naSromSi `efrem
mcires iambikoebi~. Tb., 1988.
160 wmida grigol RmrTismetyvelis cxovreba da poeturi Semoqmedeba 161
`qristes mimarT~ da `locva qristesadmi~ mas gauerTianebia analogiurad mimarTavs `kacis mkvlel~ borot suls
da Sinaarsidan gamomdinare, erTi saerTo saxelwodeba _ grigol RmrTismetyvelic, oRond im upiratesobis SegnebiT,
`borotisa mimarT~ miucia. rom sarwmunoebis fariT mis yovel Semotevas SedarebiT ad-
leqsSi STambeWdavadaa gadmocemuli veragoba boroti su- vilad moigeriebs gadasabireblad da sacduneblad:
lisa, romelic mudmivad cdilobs daipyros adamianTa gulebi, `warved, warved! aw vagrZen me brZola Seni,
liqniTa da amqveyniur tkbobaTa dapirebebiT acdunos isini daRaTu gaqundes suli msgavsi Cemi,
da RmerTs ganaSoros: Tund goneba, yovladve ver marwmuno~.
`ese Senisa zakvisa, hoY boroto, aRsaniSnavia, rom efrem mcires ara mxolod uTargmnia
mimparav gulsa macTuriTa liqniTa, grigol RmrTismetyvelis iambikoebi, aramed TviTonac Seu-
marwmuneb tkbilTa gemoTa Setkbobasa! Txzavs iambiko misTvis xotbis Sesasxmelad.14 efremi uwodebs
ver marwmuni Sen, ese adam marwmuna.~ mas `TavTa mociqulTa mosaydres~, `macxovris mier dadginebul
poulobs ra, RmrTis SemweobiT, TavisTavSi Zalas borot mwyemss~, `sityvaTa dedaqalaqs~, `mRdel-angeloss~; adarebs
sulTan SebrZolebisa, mkacrad mimarTavs, miwad miiqces, iovane maxarebels, vinc saidumlo serobisas macxovars
xolo ukeTu fexze kbenas mainc SeZlebs, Zelze dakidebiT mkerdze mieyrdno; adidebs viTarca WeSmaritebis mqadageb-
emuqreba, raTa misgan Tavi daicvas, rogorc es mosem gaakeTa, els, RmrTismetyvelsa da damcvels qristes moZRvrebis si-
roca udabnoSi spilenZis gveli aRmarTa, romlis Sexedvac wmindisa, viTarca Seurigebel mebrZols macxovris mterTa
israelianebs qvewarmavalTa dageslvisagan icavda. winaaRmdeg, romelnic sityvis ZaliT ise gandevna eklesiidan,
rogorc es T. kukavam SeniSna,13 am iambikos kiTxvisas qa- rogorc iesom SoltiT _ uRirsni taZridan:
rTvel mkiTxvels aucileblad gaaxsendeba n. baraTaSvilis `eSmakT ganPdad da otebad mterTa ganhPved.
`sulo boroto~. jer erTi, orive leqsi mimarTvis formi- scem SoltiTa ganmxsmeliTa taZriT gamo~.
Taa dawerili, avtorebi uSualod borot suls mimarTaven. uwodebs ra `kariT Sesul~ anu WeSmarit mwyemss (me var kari
orivesTan xazgasmuladaa warmodgenili sicrue da amaoeba cxovarTaY. Cem mier Tu vinme Sevides, cxondes. _ ambobs macx-
boroti sulis mier adamianTa sacduneblad gacemul dapir- ovari. in. X, 5,9). efremi erTgvari siamayiT aRniSnavs, rom wm.
ebaTa, oRond im gansxvavebiT, rom romantikosma poetma si- grigolma amxila da daamarcxa `ara kariT SesulTa mwyobri~,
ymawvileSi maTi namdviloba irwmuna. es gaxda mizezi imisa, anu cxvris tyavSi gaxveuli eklesiis cru msaxurTa simravle.
rom, roca dapirebaTa sicrueSi darwmunda, erTgvarad gul-
gatexiloba daeufla, Tumca ara sabolood. miuxedavad sulis b) istoriuli poemebi
simSvidis dakargvisa da imedgacruebisa, Wabuk poets eyo Zala grigol RmrTismtyvelis poetur memkvirdeobaSi isto-
borot sulTan dapirispirebisa da misi gandevnisaTvis: riul poemebs uwodeben nawarmoebebs, romlebSic istoriuli
`ganvedi Cemgan. hoÁ macTuro, sulo boroto!~
14
s. yubaneiSvili. Zveli qarTuli literaturis istoriis qrestomaTia I, Tb.,
13
iqve, gv. 21-25. 1954, gv. 363-64.
162 wmida grigol RmrTismetyvelis cxovreba da poeturi Semoqmedeba 163
movlenebi da faqtebi vrceli leqsebis saxiTaa gadmocemuli. avalSive gansazRvravs. am gansaRvrebaSic Cans da Sinaarsic
rogorc zemoT aRvniSneT, poemebi maT pirobiTad, sivrce- gvidasturebs, rom es vrceli poeturi qmnileba apologias
lis gamo ewodaT, Torem iqidan gamomdinare, rom faqtebisa warmoadgens, romelSic avtori sarwmunoebriv moZRvrebasTan
da movlenebis aRwerisas avtoris pirovnuli gancdebi sWar- erTad, Tanamedrove Tu momavali cilismwameblebisagan saku-
bobs, ufro lirikuli poeziisaTvis damaxasiaTebel niSnebs Tari Tavis dacvasac cdilobs.
amJRavneben da xan elegiebis asociacias aRZraven da xan _ Txzuleba SeiZleba or nawilad daiyos; 1. sakuTari
satirebisas. cxovrebis aRwera konstantinepolSi gamgzavrebamde da 2. kon-
am rigis Txzulebebidan uwinaresad unda davasaxeloT av- stantinepolSi Casvlis Semdeg. pirveli nawili, romelSic po-
tobiografiuli xasiaTis poeturi qmnilebani: `Cemi cxovrebis eti mSoblebis, maT gverdiT gatarebuli bednieri yrmobisa da
Sesaxeb~, `sakuTar Tavsa da episkoposebze~, `Cem Sesaxeb~, am- aTenis warmarTul akademiaSi ganswavlis wlebze mogviTxrobs,
aTgan moculobiTac yvelaze vrceli da Sinaarsobrivadac bevrad ufro xalisiani ganwyobilebiT da, Sesabamisad, na-
yvelaze saintereso da mravalferovania `Cemi cxovrebis Ses- Teli poeturi saxeebiTa gadmocemuli, vidre meore nawili,
axeb~. masSi grigol RmrTismetyveli sakuTar Tavgadasavals romelSic ZiriTadad is tanjvaa asaxuli, rasac poetis faqiz
mis Tanamedrove sazogadoebriv yofasTan mWidro kavSirSi suls, rogorc saero, ise sasuliero wris (da es misTvis gan-
mogviTxrobs da amdenad Tavis Tavze hagiografiul Txzule- sakuTrebiT mtkivneuli iyo) warmomadgenelTa mxridan us-
bas TviTonve qmnis. amasTan, radganac igi sakuTari cxovrebis amarTlo braldebani da ciliswamebani ganacdevinebda.
ara mxolod garegnul faqtebs, aramed dafarul gulismier riT iwvevda ganmartoebuli cxovrebis moyvaruli beri,
zraxvebsa da sulier gancdebsac saocari siwrfeliT, Seula- romlis yvelaze sayvarel saqmianobas RmrTis mWvretelo-
mazeblad gadmoscems, Txzuleba erTgvarad aRsarebasac war- biTi gziT wvdoma da sarwmunoebriv dogmatTa gansazRvreba-
moadgens. ganmarteba warmoadgenda, ase dauZinebel mtrobas mis mimarT?
samecniero literaturaSi aRniSnulia is faqti, rom Tavisi arcTu ise xangrZlivi cxovrebis ganmavlobaSi sasuli-
qristianul mwerlobaSi am saxis Txzulebebs saTave swored ero asparezze aqtiur moRvaweobas igi xom daaxloebiT erTi
grigol RmrTismetyvelma daudo da, rom netar avgustines weli eweoda? im didi talantiT, romelic RmerTma mas misi
Tavisi saxelganTqmuli `aRsarebanis~ Seqmna swored misma moZRvrebis wvdomisaTvis uboZa da im wrfeli siyvaruliTa
zemoxsenebulma avtobiografiuli xasiaTis poemis gacnobam da erTgulebiT, romelic RmerTTan damokidebulebaSi ga-
STaagona. es nawarmoebi gaxda, agreTve, safuZveli ara mx- moarCevda. gavixsenoT, rogor iTxovs igi, ar waikiTxon misi
olod wminda mamaze Seqmnili hagiografiuli Txzulebisa, avtobiografiuli Txzulebebi maT, romelTac Semoqmedis
romelic mis Tanamosaxele xucess ekuTvnis, aramed yvela mimarT msgavsi siyvaruli da erTguleba ar ugrZvniaT.
gamokvlevisac, romelic misi cxovrebis Sesaxeb daiwera. avtobiografiul (istoriul) poemaTa Sinaarsi nawilobriv
nawarmoebis `Cemi cxovrebis Sesaxeb~ Seqmnis mizezsa da ukve gadmoveciT grigol RmrTismetyvelis cxovrebisa da
mizans, Tavad avtori, rogorc es Tavidanve aRvniSneT, Ses- moRvaweobis aRwerisas. amjerad yuradRebas ramdenime sain-
164 wmida grigol RmrTismetyvelis cxovreba da poeturi Semoqmedeba 165
tereso faqtsa Tu movlenasa da poemebis mxatvrul mxareze moawyve, rogorc es Tavad Sen gwadia~. rac mohyva Sedegad ma-
gavamaxvilebT. mis am gulisSemZvrel mxurvale vedrebas, Cven ukve viciT: misi
iqidan gamomdinare, rom ukiduresad gulwrfelia rogorc gardacvalebis Semdeg, grigolma mxolod cota xniT ido Tavs
sakuTari gancdebis gadmocemisas, aseve sakuTar saqcielTa zrunva nazianzis samwysoze.
Sefasebisasac, grigol RmrTismetyveli Tavis Tavs uflebas konstantinepolSi Casul grigol RmrTismetyvels sarw-
aZlevs mkacrad amxilos sasuliero wodeba, romelsac Tvi- munoebis TvalsazrisiT sruli qaosi daxvda. ariozis eresis
Tonac ekuTvnis; `es Cven varT, vinc keTilad rodi vsxedvarT mZlavrobis pirobebSi daubrkoleblad xarobda da hyvaoda
maRal taxtebze, Cven _ winamZRolni xalxisa, maswavlebel- mravali mcdari religiuri swavleba, Seudareblad gaizarda
ni mSvenierebisa; Cven, romelTa xvedria vasazrdooT sulni gzebis ricxvi, romelTac, gansxvavebiT WeSmaritebisaken mi-
RmrTeebrivi sazrdeliT, Tumca SimSils Tavad ganvicdiT; mavali erTaderTi gzisa, adamianebi dasaRupad da warsawyme-
Cven _ mkurnalni uZlurTa, magram imavdroulad mkvdarn- dad ufskrulisaken mihyavda. Tu Zvelad RmerTma isini enebis
ic, romelnic axal-axali seniT vsneuldebiT; Cven, megzurni mixedviT dayo, eSmaki, samwuxarod, azrebiT yofs, rac xdeba
cicabo bilikebisa, Tumca jer araTu aravin agviyvania, Cven mizezi arajansaR swavlebaTa warmoSobisa. maT Soris ixseniebs
Tavadac ar gvivlia maTze~ (`Cemi cxovrebis Sesaxeb~). grigoli rogorc kerpTayvanismcemlobas, varskvlavTmricx-
rogorc es zemoTac iyo aRniSnuli, grigol RmrTismetyv- velobas, iudaizmsa da gnosticizms, aseve TviT qristianobis
els sasimas episkoposis movaleoba arc erTi dRiT ar Seus- SigniT gaCenil eretikul mimdinareobebsac, romelTac um-
rulebia. sasima, rogorc TviTonve ambobs, misTvis iyo adgili, Tavresad samebis pirebis _ Zisa da suliwmindis winaaRmdeg
sadac unda `Seekriba eklebi da ara vardebi eklebidan~. amitom brZola axasiaTebdaT.
amao gamodga mamis, ufrosi grigolis mcdeloba, daeyoliebina miuxedavad imisa, rom erTaderTi WeSmariti swavlebis da-
Svili sasimaSi damkvidrebaze. maSin man axali vedrebiT mimarTa sacavad, amgvar pirobebSi uxdeboda qadageba, rogorc Tvi-
Svils _ masTan erTad ezida tvirTi nazianzis mwyemsmTavrisa: Ton ambobs, warmatebas mainc miaRwia, radgan TiTqmis yvela
`Sen, usayvarleso Svilo, gevedreba mama, axalgazrdas _ moxu- aiZula, misTvis moesminaT: `da vin iyo maTgan iseTi, yuri
ci, msaxurs is, vinc ormagad _ bunebiTac da kanoniTac _ Seni rom ar moepyro Cemi sityvebisaTvis? erTs atyvevebda swav-
meufea, arca oqrosa da arca vercxls, arc Zvirfas qvebsa da lebis Zala, sxvebs simSvides hgvrida gamoTqmis formebi ga-
arc damuSavebul miwis nakveTebs ar viTxov Sengan, naSobo Cemo. reSe mtrobisa, radganac sityvas ara imdenad sayveduriT,
Sen, Svilo, mas ekuTvni, vinc Seni Tavi gvaCuqa. ar Seuracxmyo, ramdenadac guliTadi siyvaruliT warmovTqvamdi. msmenelebs
raTa Cveni saerTo mama Sen mimarTac mowyale iyos. mSvenieria badiT vinadirebdi da ara vgmiravdi, da ar avmaRlebulvar,
Cemi Txovna, yovel SemTxvevaSi igi mamisaa. Sen imden xans ar sxvaTa msgavsad, swrafwarmavali da cvalebadi droebiT... Cems
gicxovria qveyanaze, ramden xansac me msxverpli mimaqvs RmrTi- sityvebSi me vicavdi simSvides, viTarca damcveli sityvisa
saTvis. gamiwie es samsaxuri: is mcirericxovani dReebi maCuqe, mSvidisa, Tanamlmobelisa, vinc dartymas aravis ayenebs~.15
rac sicocxlisaTvis damrCenia, xolo Semdgomi cxovreba ise 15
igulisxmeba sityva RmerTi, ieso qriste.
166 wmida grigol RmrTismetyvelis cxovreba da poeturi Semoqmedeba 167
qristianul mWevrmetyvelebas Cveulebrivi ritorikisagan lad naTqvamic mizezi, romelmac grigol RmrTismetyvels
igi erTi ZiriTadi TvisebiT asxvavebs: Tu sityvebi gareSe swav- ara mxolod krebis, aramed konstantinepolis saepiskoposo
lebaTa Sesaxeb saCveneblad, an axalgazrdebis Sekrebebze maT- kaTedris datovebac gadaawyvetina. man SekrebilT mimarTa:
Tvis sanimuSod warmoiTqmeba, qristian orators erTi mizani `neba momeciT xeli aviRo taxtze da ganmartoebiT vicxovro,
aqvs _ simarTlis Tqma. amitomac sWirdeba mas gansakuTrebuli radgan es bevrad ukeTesia imaze, _ icxovro axloblebTan,
sifrTxile sityvis warmoTqmisas, raTa Wkvianurad ilapara- magram ar gqondes Zala maTi mimxrobisa da arc Sen SegeZlos
kos da gonivrulad isminos. grigol RmrTismetyveli gvirCevs daeTanxmo maT sakuTari gonebis sawinaaRmdegod~.
orive SemTxvevaSi erTi marTali sazomiT visargebloT, esaa saeklesio krebis monawileTaTvis sruliad Suferebeli
SiSi. smena ufro naklebad gvagdebs safrTxeSi, vidre ena, magram mRelvarebiTa da SfoTviT SeZrwunebuli grigoli daufaravad
kidev ufro naklebi iqneba safrTxe, Tu smeniTac naklebs miiReb; ambobs, rom `amgvar adamianebTan ar moisurvebda TaTbirs aravin,
`ratom unda Seexo sibilwes da mokla goneba Seni? ratom unda visac RmrTis SiSi da episkoposis taxtis pativiscema hqonda~.
miuaxlovde cofiani ZaRlis sunTqvas?~ _ kiTxulobs igi. gansakuTrebiT mZime STabeWdilebas tovebdnen axalgazrdebi,
rogorc TviTonve gveubneba, sityvasa da mis warmoTqmasTan romelTa Sesaxebac wers: `isini hgvandnen krazanebs, romelnic
damokidebuleba man wminda werilidan iswavla. amitomac ax- xan aqeT awydebian da xan _ iqiT, da bolos saxeSi ecemian vinmes~.
denda zemoqmedebas msmenelebze da misive sityvebiT rom TqvaT,
erT-erTi mdidari miwaTmoqmedic Seiqna: `Cemi yana jer kidev g) marxvis dros dumilze
ar iyo mzad mosamkelad; nawili ukve wminda xorblad iqca, leqsi, rogorc es saTaurSive Cans, Segvagonebs, rom WeS-
nawili puradac gamocxva, romelic saboloo Sedegia miwaTmo- maritad icavs marxvas is, vinc ara mxolod cxoveluri saz-
qmedebisa. magram am puriT axla isini ikvebebodnen, romelTac rdelis miRebas ukrZalavs Tavs, aramed eniTac marxulobs,
wveTi oflic ki ar hqondaT daRvrili misi moyvanisaTvis~. anu marxvisas gansakuTrebiT erideba moyvasis lanZRva-gineba-
konstantinepolis meore msoflio krebis Sesaxeb saubri- sa da uSveri sityvebis warmoTqmas. _ ena erTi umciresTagania
sas, grigoli ixsenebs antioqiis mTavarepiskopos meletis da adamianis agebulebis Semadgenel nawilTagan, magram ZaliT
dauviwyar portrets gvixatavs sulieri moRvawisas, romelSic yvela danarCens aRemateba.
garegnoba da sulieri samyaro erTmaneTs srulad Seesabameba ena yvelaze didi mteria adamianebisa. grigol RmrTism-
da erTmaneTze metyvelebs. zneobiT martivi, RmerTSemosili etyveli mas uwodebs cxens, `romelic yovelTvis win garbis~.
mamis `naTeli mzera~ pativiscemas aRZravda, Tavxedobas To- isaa yvelaze mza iaraRi. yvela boroti Canafiqris ganxor-
kavda da mis pirovnebaSi `suliwmidis mier damuSavebul yanas~ cieleba _ iqneba es mkvleloba, mruSoba qurdoba Tu oqros-
warmoaCenda. antioqiis patriarqi marTlac iseTi iyo, ro- moyvareoba, adamianisagan jafasa da dabrkolebaTa gadalaxvas
goric saxeli hqonda (Mevlito~ qarTulad Taflisas niSnavs), moiTxovs. jafisa da winaaRmdegobaTa gadalaxvis gareSe cod-
radgan TvisebebiTac Tafls esgavseboda . vis Cadena mxolod enas SeuZlia. eniT Cadenili codva poetis
brZnuladacaa gaazrebuli da imavdroulad moxdeni- mier mxatvrulad asea warmodgenili: `msroleli ukve axlosaa,
168 wmida grigol RmrTismetyvelis cxovreba da poeturi Semoqmedeba 169
uwyalo isari ukve mSvildSia, xolo mSvildi mozidulia gas- yanas zians ver ayeneben da ver anadgureben. xolo Tuki sityva
asrolad. gauSvebs Tu ara azri isars, igi gafrindeba da yove- mravalmJRer enas moswyda, igi maSinve TavSeukaveblad bobo-
lives amxobs: miwiersa da zeciers, cocxlebsa da jer kidev qrobs da ukan daxeva ar icis.
daubadeblebs, frTxilebsa da gaufrTxileblebs, mtrebsa da ukeTu moRunul rtos sawinaaRmdego mimarTulebiT nel-
megobrebs, Soreulebsa da axloblebs; misi samiznea yvela~. nela gadavRunavT, xels rom gavuSvebT, igi ukve swori iqneba.
metaforaSi msroleli adamiania, romelic eniT codavs; isari msgavsad amisa, SeamCnia ra, rom gaqceulma sityvam aRarc wona
sityvaa, xolo mSvildi _ ena. icis da aRarc zoma, wm. grigolma sityva sruliad moToka,
SeuZlebelia im wyenaTa CamoTvla, romelTac ena gvayenebs; raTa enas eswavla, ra unda eTqva da ra _ ara, rac mkurnalo-
Tu moindomebs, mas advilad SeuZlia saxli _ saxls, qalaqi _ bis saukeTeso xerxi gamodga, radgan ena, romelic mdumare-
qalaqs, xalxi _ xelisuflebas, xelisufleba qveSevrdomebs bas SeiTvisebs, keTilad metyvelebasac iTvisebs. isic didi
gadaamteros. igi mtrobas ise wamierad aagizgizebs, viTarca SenaZenia, Tu SegiZlia daiWiro sityva, romelic mzadaa Tavs
naperwkali Calas. daatydes mas, vinc Sens guls garedan dartymebiT tkivils
rogorc wm. grigoli ambobs, eniT umReris igi zecaTa ayenebs. moaTviniereb ra sityvas, risxviT gamowveul mRelva-
meufes, did RmerTs, samebis Seuqmneli naTlis brwyinvas, sa- rebasac Caawynareb da misgan gamowveuli tanjvisganac mois-
myaros simwyobres, qristes tanjvaTa uxrwnel didebas, rom- veneb. magram yovelive amis misaRwevad didi meufis _ qristes
liTac adamiani ganaRmrTo, SeuerTa ra kacobrivi buneba (xati) winamZRolobaa saWiro. Tuki mesaWed qriste ar geyoleba, ara
zeciurisas. magram enas sapirispiroc SeuZlia. amitom igi enas- Tu dumilis, ufro didi Rvawlis daTmenac usargeblo iqneba.
Tan mimarTebaSi gansakuTrebul sifrTxiles mRvdelTmsaxurT wm. grigolis rwmeniT, misma mouTvinierebelma, magram keTi-
urCevs, radgan wminda msxverplis Semwirvelebma enac wmindad lad metyvelma enam aqcia igi SurianTa Tavdasxmis obieqtad.
unda Seinaxon. magram ganwmendili enisaTvis ganwmendili gon- amitomac mouwodebs enas dumilisaken, Tumca, ra Tqma unda,
ebaa saWiro. amitomac natrobs Zalas, Seryvnili da meryevi ara didi xniT. miuxedavad gamZafrebuli (logosis, qristes)
gonebis, romelic amao swrafvaTa Soris aqeT-iqeT iryeva, mtrobisa, wm. grigoli ar apirebs samudamod Seikras ena da
mizanTan, ukeTesad rom vTqvaT, qristesTan, Tundac jaWvis amiT sityvis moZuleT didi sixaruli mianiWos. igi RmerTs
yulfiT misayvanad, raTa igi misi naTlis sxivebma ganabrwyinos. evedreba ixsnas sastik enaTagan da Tavis naTelSi Seiyvanos,
Tumca poetma sakuTari goneba, borotebisagan, rac Sei- sadac bageebiT RmrTis sadidebeli mwyobri simReris war-
Zleba, metad dasayeneblad, SigniT gamoketa, magram man mainc moTqma SeeZleba. `miiRe es uxmo uwyeba Cemi xelisagan, raTa
SeZlo xetiali daewyo RmrTisagan Sors. grigol RmrTism- iqne mauwyebeli Zegli Cemi dumilisa~, _ mimarTavs igi wrfeli
etyveli mSvenier poetur saxes qmnis, roca sakuTari gonebis vedrebiT yovelTa Semoqmeds.
amgvar mdgomareobas qvebiT mtkiced SemozRudul cecxls Txzulebis `marxvis dros dumilze~ logikur gagrZelebas
an niaRvars adarebs. marTalia, isini zRudis SigniT mZvinva- warmoadgens leqsi `dumilis Semdeg saaRdgomo simRera qristes
reben, magram samagierod mis gareT verc buCqnarsa da verc mimarT~. sainteresoa, rom eniT marxvas aRdgomisas igi qristes
170 wmida grigol RmrTismetyvelis cxovreba da poeturi Semoqmedeba 171
saxelis warmoTqmiT ixsnilebda: `meufev Cemo, qriste, ramde- warmoTqmuli ori sityva mxolod daiwera da arasodes war-
nadac didi xniT Sekavebul sityvas isev haers vaZlev, bageni moTqmula; xolo rac Seexeba sityvas, romelSic igi Tavs imar-
Cemni pirvelad Sen warmogTqvamen. winaSe Sensa Cemi gonebidan Tlebs mamisagan mRvdlad kurTxevis Semdeg pontoSi gaqcevis
gadmovRvri am sityvas _ ubiwo ZRvens uwmindesi msxverplisa~. gamo, warmoTqmisas SedarebiT mokle yofila da ganvrcobili
_ ase mimarTavs is sityva RmerTs. saerTod, mTeli Txzuleba saxe gadamuSavebis Sedegad miuRia.
ieso qristes da misi aRdgomis sadidebels warmoadgens. sityvaTa didi nawili dogmaturi xasiaTisaa da ZiriTa-
grigol RmrTismetyvelma gansakuTrebuli roli Seasrula dad erTarseba sampirovan RmerTze qristianuli moZRvrebis
bizantiuri qristianuli mwerlobis mier srulyofilad aT- ganmartebas eZRvneba.
visebaSi im miRwevebisa, romelic antikur mwerlobas gamo- sanimuSod ganvixilavT mis mier ieso qristeze ukiduresi
arCevda mxatvruli sityvis ZaliTa da silamaziT. ariozelebis, e. w. evnomioselTa, swavlebis gasabaTileblad
konstantinepolSi warmoTqmul xuT sityvaTagan pirvels,
d) saRmrTismetyvelo sityvebi romelic faqtobrivad Sesavals warmoadgens danarCen oTx
grigol nazianzelis Semoqmedebis mkvlevarTa aRiarebiT, sityvaSi gadmocemuli RmrTismetyvelebisaTvis. Tavis mxriv,
rogorc RmrTismetyveli, grigoli gamoirCeoda RmrTeebriv mas sakuTari Sesavali aqvs, romelSic grigoli, maT, vinc
saidumloTa Rrma wvdomiT, msjelobis uCveulo ZaliT, zecis sityvebiT eSmakobaSi daxelovnebulni arian da ampartavno-
yvelaze miuwvdomel idumalebaTa naTlad da gansazRvrulad ben, afrTxilebs, rom RmrTisgan gankiTxvis Jami aucileblad
gadmocemisa da yvelaze rTul sakiTxTa advilad gadaWris daudgebaT. miuxedavad imisa, rom Cveulebriv isini Sors dgan-
gasaocari unariT. sabednierod, misi gonebis mWvretelo- an WeSmaritebisa da ieso qristes swavlebisagan, qedmaRlurad
biT Zalas, ramdenadac es Seqmnili kacobrivi gonebisTvisaa moZRvraven sxvebs, sneulni arian Ziebisa da kamaTisaTvis, ris
SesaZlebeli, Seecno yovelTa Semoqmedi RmerTi, sruliad gamoc swored maTgan `iqmnebian Surni, Ãdomani, gmobani, iWuni
Seesatyviseboda Zalac Semecnebulis gadmocemisa. Zlieri, borotni~ (I tim. 6,4).
waruSleli zemoqmedeba, romelsac grigol nazianzelis si- kargi iqneboda, rogorc grigol RmrTismetyveli wers,
tyvebis mkiTxveli ganicdis, ganpirobebulia maRali stil- isini iseve marjveni yofiliyvnen sibrZnis saqmian siyvarulSi,
isaTvis damaxasiaTebeli simwyobris, mravalferovani warmo- rogorc ena aqvT marjve da sityvebiT, rogorc koWebiT, ise
saxvebis, uxvad warmodgenili mxatvruli xerxebis, cocxali TamaSoben. RmrTismosaobis nacvlad mxolod imaze zrunaven,
saxeebisa da ferweruli analogiebis SeerTebiT sakvirvel rogor wamoWran, an gadawyviton romelime sakiTxi. yvela epo-
siwrfelesa da guliTadobasTan. qisaTvis saerToa da nacnobi grigol RmrTismetyvelis mier
CvenTvis wm. grigolis 45 sityvaa cnobili. maTi umetesi daxatuli saxe fuWi da amao kamaTis moyvarulisa, romlis
nawili msmenelTa winaSea warmoTqmuli, Cawerili swrafad mTeli niWierebac mxolod usargeblo kamaTis wamoWrasa da
mweralTa mier da Semdeg Tavad avtorisagan gasworebuli. mis warmarTvaSi mJRavndeba. `yvela moedanze maTi sityvebi
fiqroben, rom imperator iuliane gandgomilis winaaRmdeg unda ismodes, yvela nadimze mowyeniloba unda Camoagdon
172 wmida grigol RmrTismetyvelis cxovreba da poeturi Semoqmedeba 173
fuWi metyvelebiTa da ugemovnebiT, yvela dResaswauls unda seniebisa da didebisaTvis; rac Seexeba xsovnas RmrTisa, misi
daukargon sazeimo ganwyobileba~, _ wers maT Sesaxeb igi. azriT, igi `kidev ufro aucilebelia, vidre sunTqva~. RmerTi
grigolma kargad icis, rom amgvarTaTvis misi es sityvac ara mxolod yovelTvis unda gvaxsovdes, aramed guliT, gon-
SeiZleba qilikisa da Sepasuxebis sababi gaxdes, radgan, ro- ebiTa da keTili saqmeebiT maradis unda vadidebdeT. amasve
gorc es uvicebsa da utifrebs sCveviaT, Tavxedurad amtkice- gvaswavlis mefsalmune daviT mefec: vakurTxo ufali yovelsa
ben, rom yvelaferi ician da yovelives Seswavla SeuZliaT. Jamsa, maradis qebaÁ misi pirsa Cemsa (fs. 32,1).
maTgan gasxvavebiT, grigol RmrTismetyvelis azriT, jer `ase rom, _ ganmartavs wm. grigoli, _ vkrZalav ara mudmi-
erTi, brZnad metyveleba RmrTis Sesaxeb yvelas ar SeuZlia, vad moxseniebas RmrTisa, aramed laparaks masze, magram arc
xolo visac SeuZlia, man unda icodes, rom amisTvis Sesaf- laparaks, TiTqos igi codva iyos, aramed RmrTismetyvelebas
erisi dro, msmeneli da Tema unda SearCios, anu misive si- Seuferebel dros, ara swavlebas moZRvrebisa, aramed uzu-
tyvebiT rom vTqvaT, `sibrZnismetyveleba ara yovelTvis, ara moebas swavlebisa ~.16 Tumca Tafli Taflia, magram zedmetad
yvelas winaSe da ara yvela sakiTxze dasaSvebia~. 1) RmerTze misi miReba sapirispiro Sedegs _ gulisrevas iwvevs.
brZnuli saubari SeuZlia mxolod mas, vinc suli da sxeuli brZeni solomonis msgavsad, romelic gvaswavlis, rom yove-
ganiwminda, an ukidures SemTxvevaSi, iRvwis, rom ganiwmin- lives Tavisi dro aqvs (ekl. 3,1), grigol RmrTismetyvelic
dos, vinc cxovreba WvretaSi gaatara, an atarebs. amisTvis Tvlis, rom TviT mSvenieric ki ver iqneba mSvenieri, Tuki igi
ki amqveyniur sazrunavTagan moclaa saWiro, rogorc amas uSverad warmoiSoba, iseve rogorc yvavili sruliad Seufere-
Tavad RmerTi Segvagonebs daviT winaswarmetyvelis piriT: belia zamTrisaTvis, mamakacis samosi dedakacisaTvis da deda-
moicaleT da gulisÃmayavT, rameTu me var RmerTi (fs. 45,11). kacisa _ mamakacisaTvis, geometria glovis Jams da cremlebi
2) vis winaSe SeiZleba saubari RmerTze? maT winaSe, romeln- nadimisas.zemoTqmulidan gamomdinare, igi TavisTavs miznad
ic gulmodgined cdiloben garkvevas rwmenis sakiTxebSi da usaxavs im sazRvrebSi isibrZnismetyvelos, romelic WeSmarit
ara imaTTan, romelnic amgvar sakiTxebze cxenTa Sejibris, qristians Seefereba (Ei[sw tw`n hJmetevrwn o{rwn filosofw`men) da ar
sanaxaobaTa xilvisa da simReraTa mosmenis Semdeg msjelo- igalobos galobaY uflisa `queyanasa ucxosa~ (fs. 136,4), anu
ben. maTTvis es saubari garTobis nawilia, raTa kidev erTx- ganurCevlad yvelas _ ucxosa Tu Tavisianis, mtrisa Tu mego-
el ikamaTon da Tavic gamoiCinon daxvewili gamoTqmebiT. 3) bris, keTilad ganwyobilisa Tu borotmzraxvelis gasagonad.
raze unda visibrZnismetyveloT da ra zomiT? imaze, rac Cveni ramdenadac qristianobis mtrebi dasayrdens TavianT cru
gonebisaTvis misawvdomia da im zomiT, ramdensac msmenelis swavlebaSi ver puloben, mas WeSmariti moZRvrebis gadmoce-
gonebrivi unari Seswvdeba. sxva SemTxvevaSi msmenels misTvis mis sust mxareebSi eZieben; amitomac esxmian Tavs gaafTrebiT
rTuli da gaugebari swavleba SeiZleba im tvirTad eqces, misi gadmocemisas Tundac uneblieT daSvebul Secdomasa Tu
romlis simZimec mas qveS moiyolebs. uzustobas.
ra Tqma unda, Sesaferis dros grigol RmrTismetyveli pirveli sityva RmrTismetyvelebaze. Gregorius Nazianzenus. Adversus Euno-
16
mianos (orat. 27). I. Barbel. Gregor Von Nazianz. Die fünf theologische Reden. Dus-
RmerTze sibrZnismetyvelebisaTvis moiTxovs da ara misi mox- seldorf: Patmos _ Verlag. 1963, I, 2 gv. 6.
174 wmida grigol RmrTismetyvelis cxovreba da poeturi Semoqmedeba 175
Tavis mxriv, wmida mama sityvis warmoTqmas imaT gasagonad, (rom. I, 30), sarwmunoebis mtrebi ratomRa ityvian uars imaze,
romelTac sasmenelni bilwsityvaobiTa da mkrexelobebiT aqvT rom amiT isargeblon?
wabilwuli, ar apirebs; arc imas dauSvebs, rom qristianebTan ai, samwuxaro Sedegi TanamosaxeleTa _ qristianTa Soris
SedarebiT ufro didi patviscema saaugo zRaparTa msaxurebs atexili SuRlisa, romlis mizezic RmrTis Sesaxeb moZRvrebis
_ eSmakTa Tayvanismcemlebs ergoT, romelnic sxvebisTvis _ gadaWarbebuli gamomeZieblobisa da RmrTismetyvelebaSi
gaundobelTaTvis TavianTi swavlebis gamJRavnebas sakuTari gaumarTlebeli siaxlis Setanis survilia. am surviliT Sepy-
sisxlis daRvras amjobineben. sityvis Tqmaca da dumilic is- robilni isini SeSlilebs emsgavsebian da daundoblad ebrZvi-
eve moiTxovs Sesabamisobas, rogorc samosi, sakvebi, sicili an yvelas, vinc mis asrulebaSi xels uSlis da ewinaaRmdegeba.
Tu siarulis manera. sityvaSi gajibrebac, roca igi RmrTis brZolas ariozis eresis mimdevrebTan logosis _ sityva
Sobas, Sesaqmes, (gan)kveTas, gayofasa Tu aRlevas exeba, rju- RmerTis dasacavad igi jer qristianuli moZRvrebisaTvis
lis kanonebs unda emorCilebodes. ucxo da mravalricxovani legionis (to; ajllovtrion kai; to;n polu;n
zemoTqmulidan gamomdinare, wm. grigoli logikurad svams legew`na) CamocilebiT _ misi Rorebis koltSi SegzavniT da
kiTxvas: ratom unda moisminos yovelive amis Sesaxeb man, vinc ufskrulSi CaCexviT iwyebs.17 es aucileblad miaCnia imisaT-
maT yurs mtruli ganwyobilebiT ugdebs? ratom unda aqcion vis, raTa WeSmariti RmrTismetyveli, viTarca qandakeba, Tavisi
qristianebma bralmdebelni msajulebad da mtrebs xelSi max- mSvenierebiT gamokveTos (xevswmen eij~ kavllo~, w{sper ajndriavnta,
vili ratom unda miscen? 1,6). magram vidre am saqmes Seudgebodes, grigol RmrTism-
am kiTxvebs aseve logikurad mosdevs momdevno kiTxva wm. etyveli cdilobs TviTonac gaerkves da msmenelic gaarkvi-
mamisa: roca WeSmarit RmerTsa da mis moZRvrebaze vsaubrobT, os, ras niSnavs ieso qristes Sesaxeb swavlebis gadmocemisas
davfiqrebulvarT ki, rogor Seiwynarebs Cvens sityvebs is, TavdauWereli sityvamravloba, xom ar aris igi seni enisa?
vinc mxars mruSobasa da yrmaTa gaxrwnas uWers, vinc vnebebs da Tu senia, ras niSnavs es axali sneuleba, es gaumaZRroba
eTayvaneba da ar SeuZlia moazreba arafrisa, rac sxeulze (ajplhstiva)? _ svams kiTxvas igi da es maSin, roca ar iqeba arc
maRlaa? vinc guSin da guSinwin aRmarTavda kerpebs RmerTebi- stumarTmoyvareoba da arc ZmaTmoyvareba, arc colqmruli
sa, romelnic yvelaze urcxvi saqcielebiT arian cnobilni? da siyvaruli da arc qalwuleba; aravis ukvirs arc glaxakTa
Tanac, rogorc amas miCveuli iyo, nivTierad, samarcxvinod da dapureba, arc fsalmunTa galoba, arc RamisTeviT locva,
umecrulad; is xom Cvens RmrTismetyvelebas sakuTari Rmer- arc cremlebi? arc sxeuls Trgunaven marxvebiT, da arc
Tebisa da vnebebis damcvelad gadaaqcevs?(1,6). RmrTisken waremarTebian locviT?
kidev ufro mZime dartymas ayeneben eklesias isini, arc ukeTess umorCileben uaress, anu mtvers (igulisxmeba
romelnic Tumca Tavs qristianebs uwodeben, magram qris- xorci) suls, viTarca sworad ganmsjelni sakuTari agebulebi-
tianul RmrTismetyvelebas sakuTari miznebisaTvis borotad 17
wm. mama saxismetyvelebisaTvis moxdenilad iyenebs saxarebis epizods eS-
iyeneben, riTac warmarTebs eklesiasTan brZolas uadvileben. makeulis Sesaxeb (mrk. V, 2-13; lk. VIII, 26-33). ra Tqma unda, aq ucxosa da mra-
valricxovan legionSi qristianuli RmrTismetyvelebisaTvis ucxo da
roca e. w. qristianebi TviTon xdebian mompovnebel borotisa Seuferebeli cru swavlebani igulisxmeba.
176 wmida grigol RmrTismetyvelis cxovreba da poeturi Semoqmedeba 177
sa, arc cxovrebas aqceven sikvdilze zrunvad, arc xsovniT ki, igi Tavisi gauvalobiTaa viwro.
maRlidan warmomavlobisa ganamtkiceben meufebas vnebaTa Tvlian ra, rom amxiles RmrTis Sesaxeb eklesiis swavlebis
zeda, arc mrisxanebas iokeben, ampartavnobiT gaberilni da simwire, eresis mimdevrebma yvela sxva gzaze uari Tqves da mx-
gamxecebulni, arc damamcirebel gandidebas skuTari Tavisa, olod erT, rogorc TviTon warmoudgeniaT, gonebiT mWvret-
arc ugunur sevdas, arc TavaSvebul avxorcobas, arc meZa- elobis gzas daadgnen, rasac, Tavis mxriv, grigol RmrTism-
vur sicils, arc utifar mzeras, arc gaumaZRar smenas, arc etyveli ybedobasa (ajdolesciva) da bodvas (terateiva) uwodebs da
uzomo sityvamravlobas, arc ukuRmarT azrebs da saerTod pavle mociquls imowmebs, romelic niWTa CamoTvlisas mkacrad
arc arafers, rac Cven winaaRmdegaa da rasac boroti Cvenganve sayvedurobs maT, vinc am gzas ara RmrTisgan mowodebiT, aramed
iRebs, roca CvenSi, rogorc amas wm. werili ambobs, sikvdilis TviTneburad irCevs, roca wers: nu yovelni mociqul iyvnena? nu
sarkmeliT (ierem. 9,21) anu grZnobaTa organoebis meSveobiT yovelni winawarmetyuel? nu yovelni moZRuar? (I korin. 12,29).
(aijsqhthrivwn) Semodis (1,7). wminda grigoli mkacrad amxels eretikuli mimdinareo-
xatavs ra mZime suraTs eklesiaSi Seqmnili viTarebisa, wm. bis ideologiur moZRvrebs, romelnic sakuTari swavlebis
grigols TviTonve gamoaqvs daskvna, rom es viTareba sxeulisa momxreTa da eklesiis mowinaaRmdegeTa gamravlebis mizniT,
sapirispiroa imisa, rasac qristianuli cxovreba gulisxmobs. sarwmunoebis sakiTxebze msjelobisaTvis sruliad uvic ada-
`CvenTan yvelaferi piriqiTaa~ (pa`n me;n ou\n tounantivon I, 7), _ mianebsac ki aqezeben, xels uwyoben maT viTomdac RmrTisme-
wers igi da guldawyvetilia imis gamo, rom eretikosTa Tav- tyvelebad warmoCenas, maSin, roca sinamdvileSi maTi gonebri-
dasxmisagan sarwmunoebrivi moZRvrebis siwmindes gulmxur- vi uZlurebiT sargebloben, amitomac sruliad samarTlianad
valed arc isini icaven, romelTac es moeTxovebaT. viTarca sayvedurobs SedarebiT gonebasust adamianTa sakuTari
mefeni, romelnic gamarjvebis Semdeg mtrebs iwyaleben, ase miznebis misaRwevad gamoyenebisaTvis:
aZleven isini Tavisuflebas sxvaTa vnebebs, Tuki isini maT `vTqvaT, Sen maRali xar, maRalTa Soris umaRlesi, Tu
Tavze xels gadausvamen, xolo RmrTis winaaRmdeg kidev ufro gnebavs, Rrublebze maRalic ki; mWvreteli uxilavTa, msmene-
gabedulad da gaborotebiT aRiZvrebian. li gamouTqmelTa, zecad atacebuli, viTarca elia; viTarca
RmrTis sasufevelSi mravali savanea, sadac netarTa mose, Rirsqmnili RmrTis gamocxadebisa da zecieri, viTarca
gansveneba da dideba elis. adamianebs maTi mopoveba SeuZliaT. pavle; ratom xdi erT dReSi sxvebs wmindanebad, ratom asxam
isini ama Tu im savaneSi, Sesabamisad maTi rwmenisa, amqveynad xels RmrTismetyvelebad, da TiTqos, STaberav ra maT gan-
gatarebul sxvadasxvagvar cxovrebasa da sakuTar arCevans swavlulobas, umecar swavlulTa gundebs ratom qmni? ratom
mihyavs. amitomac ewodebaT maT gzebi, Tumca sinamdvileSi xlarTav obobas qselSi SedarebiT uZlurebs da Tanac ise,
gza erTia da isic viwro. erTi _ saTnoebasTan mimarTebiT, TiTqos es brZnuli da didi saqme iyos? ratom aRZrav sarw-
romelic, miuxedavad misi mravalsaxeobisa, erTia; xolo vi- munoebis winaaRmdeg krazanaTa budeebs? ratom amravleb Cven
wroa misTvis, visac am gziT siaruli guliT swadia, im jafis winaaRmdeg kamaTis xelovanT, viTarca Zvelad miTebi gigan-
gamo, romlis gawevac mouwevs; biwierebis gziT mavalTaTvis tebs? viTarca raRac nagvis grovas, erT Txrilsa Sina risTvis
178 wmida grigol RmrTismetyvelis cxovreba da poeturi Semoqmedeba 179
kreb yvelas, vinc ki kacTa Soris qarafSuta da arakacia, pir- Tqma unda, es warmateba usafrTxo ar iqneba.
ferobiT kidev ufro aqalaCuneb da Seqmeni ra urjuloebis Camoayaliba ra pirvel sityvaSi vis xelewifeba RmerTze
axali saxelosno (ejrgasthrivon), maTi ugunurebiT ugunurad sibrZnismetyveleba, ra Jams, vis winaSe, ra zomiT da romel
risTvis sargeblob?~ (I,9). sakiTxebze, meore sityvaSi grigol nazianzeli ukve uSualod
ukeTu enis gardauval batonobas Tavs ver aRweven da misi RmrTismetyvelebis gadmocemaze gadadis da vedrebiT mimar-
qavilis daZleva maT Zalebs aRemateba, grigol RmrTismetyve- Tavs yovladwminda samebas: mamas _ raTa mowyaled moxedos,
li eretikosebs mraval sxva saganze miuTiTebs, romliskenac Zes _ raTa Semwed eqmnes da suls _ raTa STagoneba uboZos.
WeSmariti sargeblis misaRebad es sneuleba unda miaqcion. igi siamovnebiT eZleva RmrTis gonebiT Wvretas, rasac sim-
magaliTad, SeuZliaT daamxon piTagoraseuli mdumareba, or- bolurad mTaze asvlas uwodebs (msgavsad winaswarmetyveli
fikosTa cercvebi (kuavmou~) da es brtyeli gamoTqma `Tavad mosesi, romelsac RmerTi sinas mTaze esaubra), rac erTdrou-
man Tqva~ _ Aujto;~ evfa; platonis ideebi, gadasaxlebani Cveni lad surs da aSinebs kidec: surs, sasoebiT RmrTis siaxlovis
sulebisa da wrebrunvani, gaxsenebani (ajnamnhvsei~) da uSveri gancdisa, xolo eSinia, sakuTari uZlurebisa gamo.
trfobani, mimarTuli sulisken mSvenier sxeulTa meSveobiT gamocdilebis safuZvelze grigoli askvnis, rom miuwvdome-
(tou;~ ouj kalou;~ dia; tw`n kalw`n swmavtwn ejpi; yuch;n e[rwta~);; epi- lia ara moazreba imisa, rom RmerTi arsebobs, aramed Secnoba
kures uRmerToba, atomebi da ugunuri tkboba, aristoteles imisa, rogoria igi, Tumca zogierTi misi Tvisebis Secnoba Ses-
mwiri gangeba (provnoian), xelovnuri, usicocxlo swavlebani aZlebelia samyaros mixedviT, romelic Seqmna da romelic iseve
sulze da kacobrivi Sexedulebani dogmatebis Sesaxeb (tw`n metyvelebs Semoqmedze, rogorc barbiTi masze, vinc igi gaakeTa,
dogmavtwn), qedmaRloba stoikosebisa (ojrfuvn), gaumaZRroba an imis Sesaxeb, vinc masze ukravs. vidre RmrTismetyvelebaze
(livcnon) da masxroba (ajgora`ion) kinikosebisa; sicariele (to; warmoTqmul momdevno sityvebSi yovladwmida samebis pirebsa da
kevnon) da sisavse (to; plh`re~) monaCmaxTa (tw`n lhrhmavtwn) Rmer- uSualod ieso qristeze _ Ze RmrTisaze da suliwmidaze isau-
Tebis, msxverplSewirvis, kerpebis, keTilTa da borot de- brebdes, grigoli aq RmrTeebis iseT zogadsa da saerTo Tvise-
monTa, RmerTTa da sulTa gamoZaxebis (qeagwgiva~, yucagwgiva~) bebs warmogvidgens, rogoricaa usxeuloba, gareSemouwerloba,
da varskvlavTa Zalis Sesaxeb, romelTac samisnoebSi hyvebian. miuwvdomloba, gamouTqmeloba, yvelgan myofoba.
icis ra, rom ampartavnobiT Sepyrobilma, pativisa da didebis samobiT erTi RmerTis aRmsareblobisa da masze trinita-
maZiebelma e. w. qristianebma zemoxsenebuli SeTavazebuli Teme- ruli swavlebisaTvis grigol RmrTismetyvels, iseve rogorc
bi, viTarca umniSvneloni da ukve mravalgzis mxilebulni, Sei- basili dids, sami RmerTis (triTeizmi) aRiarebaSi sdebdnen
Zleba sityvebis miZRvnisaTvis uRirsad CaTvalon, wm. grigoli brals. amitom man didi dro da energia moaxmara sazogadoe-
maT samyaros an samyaroTa Sesaxeb, materiasa da sulze, gonier bisaTvis imis ganmartebas, rogor unda gulisxmaeyoT erTi
arsebaTa keTilsa da ukeTur bunebaze, aRdgomaze, samsjavroze, RmerTis sampirovneba, rasac safuZveli basili didis 38-e
samagieros mizRvasa da qristes vnebebze sibrZnismetyvelebas werilma Cauyara, romelSic dadgenilia Sinaarsobrivi sxvaoba
sTavazobs, sadac SesaZloa, warmatebasac miaRwion, Tumca, ra terminebs arssa da hipostass (pirs) Soris.
180 wmida grigol RmrTismetyvelis 181
samive piri arsiTa da yvela TvisebiT, garda erTi ganmasx-
vavebeli, sakuTari Tvisebisa (TiToeulisa TviTebaY), erTi
da igivea. swored pirebis am sakuTar TvisebaTa aRmniSvnel
terminTa dazustebaSi miuZRvis gansakuTrebuli wvlili wmida grigol RmrTismetyveli
wmida grigol RmrTismetyvels, kerZod, mamis ganmasxvaveb-
el Tvisebas uSobeloba (ajgennhsiva) ewoda, Zisas _ Sobiloba pirveli mosamzadebeli sityva
(gevnnesi~), xolo suliwmidisas _ warmovlineba, gamomavloba RmrTismetyvelebis Sesaxeb
(e[kporeusi~)18. terminis e[kporeusi~ sinonimad wm. mama xSirad evnomioselTa1 winaaRmdeg2
iyenebs terminebs provodo~, provblhma, e[kpemiyi~.
43-e sityvaSi `naTlisRebisaTKs~ zustadaa Camoyalibebuli 1. sityvas sityvaSi gawafulTa mimarT wminda werilis si-
dogmaturi swavleba yovladwmida samebaze _ mamasa, Zesa da tyvebiT daviwyeb: aha, me Senzeda, qedmaRlobav (ierem. 50, 31),
suliwmidaze: `amas mogcem yovlisave cxovrebisa Senisa zi- radgan arian, marTlac arian adamianebi, romelTac Cveni si-
arad da Pelisa ampyrobelad, erTsa mas RmrTeebasa da Zalsa, tyvebis mosmenisas smenaca da enac da, rogorc vxedav, ukve
romeli ipoebis samTa maT Soris erTobiT da samsa mas Semo- xelebic eqavebaT da romelnic uwminduri fuWmetyvelebiT
hkrebs ganyofilad. arca uwesoY ars bunebiTa, anu arsebiTa, (bebhvloi~ kenofwnivai~), maTTvis crumecnieruli Sepasuxebe-
arca aRorZndebis da daakldebis gardamatebulebiTa da dam- biT (ajntiqevsesi) da sruliad usargeblo sityvieri brZole-
cirebiTa. yovliTurT swor ars, yovliT kerZo igive ars, biT (tai`~ logomacivai~)3 xaroben. ase uwoda xom yovelives, rac
viTarca erTi cisa SuenierebaY da sidide. sityvaSi zedmeti da amaoa (perivergon), Semoklebuli sityvis
samTa miuwdomelTa miuwdomeli erTobaY _ TiToeuli TK- (lovgou suntetmevnou)4 mqadagebelma da Tavsmdebma pavlem, meTe-
sagan RmrTad ixilvebis, viTarca mamaY, egreTve ZH, viTarca vzeTa mowafem da maswavlebelma. kargi iqneboda, rom isini,
ZÀ, egreTve suli wmidaY, TiToeulisa TKTebaY damarxul ars. romelTac Cveni sityva exeba, ramdenadme mainc saqmian si-
RmerT arian samnive zogad gulisPmissayofelni: igi _ er- 1
kvizikis episkoposi evnomiosi ariozis eretikuli swavlebis aRmavlobis
TarsebisaTKs da ese _ TviTmpyrobelobisaTKs~.19 meore etapze ukidures ariozelTa frTas meTaurobda. is da misi mimdevrebi,
fasdaudebelia wvlili, agreTve, wminda grigol RmrTism e. w. evnomioselebi, amtkicebdnen, rom Ze RmerTi _ ieso qriste ara mxolod
erTarsi ar iyo mamisa, aramed arc arsiT msgavsi. garda amisa, maTi mtkicebiT,
et yve
lisa samebis meore piris, qristes, rogorc RmerTka- kacobriv gonebas RmrTis sruli wvdoma, anu misi arsis Secnobac ki SeeZlo.
cis Sesaxeb marTlmadidebluri swavlebis Camoyalibeba-gan- am cru swavlebis mxilebaSi, wm. basili didTan erTad, gansakuTrebuli wvli-
li miuZRvis wm. grigol RmrTismetyvelsac, romelmac eresis Semotevisagan
mtkicebasa da im gamarjvebaSi, romelic eklesiam qristes qristianuli RmrTismetyvelebis dasacavad xuTi sityva warmoTqva.
winaaRmdeg amxedrebul ariozis eresTan brZolaSi moipova. 2
Gregorius Nazianzenus, Adversus Eunomianos (orat. 27). TLG 2022.007. J. Bar-
bel, Gregor von Nazianz. Die fünf theologischen Reden, Düsseldorf: Patmos-Verlag,
18
Orat. XXVI, 16. 1963: 38-60.
19
grigol RmrTismetyveli, `naTlisRebisaTvis~ // saRmrTismetyvelo, aske- 3
I tim. VI, 20,4. giorgi mTawmidels axal aRTqmaSi terminebi ajntiqevsesi da
tur da hagiografiul TxzulebaTa didi mravalTavi. gamc. grigol ruxaZem. logomacivai~ qarTulad gadmoaqvs terminebiT: sityKs-geba da sityuaTa lalva.
4
nak. II, ssg., Tb., 2016, gv. 123B, 124A. rom. IX, 28.
182 grigol nazianzeli pirveli sityva RmrTismetyvelebaze 183
brZnismoyvareobaSic ise yofiliyvnen gawafulni, rogorc ena sityvas yvelas gulSi sTess, magram nayofs mxolod keTili
aqvT gawafuli keTilSobilur da gamorCeul sityvaTa daZeb- da nayofieri guli iZleva; an kidev wadiT da es Cveni sityva,
nisaTvis. maSin, albaT, vidre axla, uazro da ucnaur brZno- ipoviT ra masSi Sepasuxebisa da Cemi lanZRva-ginebisaTvis
bas ufro iSviaTad da SedarebiT naklebadac miecemodnen, da mravalricxovan Temas, kidev ufro did siamovnebas mogani-
maT sasacilo saqmianobaze mec sasacilod vityvi: sityvebiT, WebT. nu gagikvirdebaT, Tu vityvi sityvas, Seusabamos Tqveni
viTarca koWebiT ar iTamaSebdnen. kanonisa da ucnaurs TqvenTvis, romelnic mtkiced da gabedu-
2. datoves ra yvela gza RmrTismosaobisa, mxolod erTs lad, meSinia vTqva _ umecrulad da Tavxedurad, irwmunebiT,
xedaven: wamoWran an gadaWran romelime sakiTxi da im mo- rom yvelaferi iciT da yovelives swavleba ZalgiZT.
Widaveebs emsgavsebian, romelnic sanaxaobebze sajarod ara 3. yvelas ar ZaluZs sibrZnismetyveleba RmrTis Sesaxeb,
imgvar orTabrZolas warmoadgenen, romelsac gamarjvebisaken diax! yvelas ara. igi arc iafad SeiZineba da arc miwaze mxox-
orTabrZolis wesebiT mihyavs, aramed imgvars, romelic ume- avTa saqmea. aqve davamateb: sibrZnismetyveleba ara yovelT-
carTa mzeras itacebs da qeba-didebasac maTgan ixveWen. yvela vis, ara yvelas winaSe da ara yvela sakiTxzea dasaSvebi, ar-
moedanze maTi sityvebi unda ismodes, yvela lxini uazro amed unda vicodeT rodis, vis winaSe da ra zomiT SeiZleba.
laybobiTa da usiamovno gancdebiT unda daamZimon, yvela RmrTis Sesaxeb yvela ver isibrZnismetyvelebs; igi mxolod
dResaswauli mwuxarebad unda aqcion, sadResaswaulo xasiaTi maT xelewifeba, romelTac sakuTari Tavi gamoiZies, cxovre-
daukargon da sevda-naRveliT aavson, xolo nugeSi am didi ba WvretaSi ganvles da uwinaresad suliTac da xorciTac
ubedurebisas sakiTxTa gamoZiebaSi eZion; yovel saqalebos ganiwmindnen, an iwmindebian, radgan ganuwmendelisaTvis siw-
_ gulubryviloTa am saaRmzrdelos, simSvide daukargon da mindesTan Sexeba iseve safrTxiloa, viTarca mzis sxivi susti
naCqarevi sityviT yvavili kdemamosilebisa warstacon. mxedvelobisaTvis.
raki yovelive es iqamde mivida, rom boroteba autaneli da rodis SeiZleba? maSin, roca Tavisufalni varT gareSe
da mouTmeneli gaxda da safrTxe mdabal xelobad gadaqcev- biwisa6 da SfoTisagan, roca warmmarTveli (hJgemoniko;n) Zala7
isa, TviT Cvens did saidumlosac5 daemuqra, dae, Cvenma meT- CvenSi uvargissa da cdomil saxeebs ar erwymis, viTarca si-
valyureebma imdeni moTmineba mainc gamoiCinon, rom roca lamaze dawerilobisa uxeiro dawerilobasTan aRreuli, an
Cveni mamobrivi gulebi Relaven, da grZnobebi Cveni, rogorc WuWyis sunTan SeerTebuli keTilsurneleba mironisa. rameTu
RmrTeebrivi ieremia ambobs, igvemebian (ierem. 4,13), maT Sesaxeb mocaleoba WeSmaritad saWiroa gulisxmisyofisaTvis RmrTisa
warmoTqmuli es sityva gaafTrebis gareSe Seiwynaron da cota (fs. 45,11) da raJams moviRo Jami, siwrfoebasa vSjide (fs. 74,2)
xniT mainc, Tuki SeZleben, ena moTokon da smena mogvapyron, RmrTismetyvelebisa.
amiT uTuod, sruliad araferi daakldebaT. an msmenelTa sas- da vis winaSe? maT winaSe, romelnic gulmodgined ekidebian
menelTaTvis vilaparakeb da sityva raRac nayofs gamoiRebs, am saqmes da mis Sesaxeb, viTarca mravalTagan erT-erTze,
anu TqvenTvis sasargeblo gamodgeba, radgan, Tumca mTesveli
6
e. i. roca xorciel moTxovnilebebs ar vemonebiT.
5 7
igulisxmeba qristianuli religia. anu goneba.
184 grigol nazianzeli pirveli sityva RmrTismetyvelebaze 185
siamovnebiT ar ybedoben; da Tanac ara cxenTa rbolis, sanax- vas iwvevs. solomonTan erTad mec vTvli, rom yovelTaTvis
aobaTa da simReraTa yureba-mosmenis Semdeg da arca Semd- Jami ars (ekles. 3,1). TviT mSvenieric ki araa mSvenieri, roca
gomad muclisa da imis dakmayofilebisa, rac muclis qvemo- igi wesisa da rigis gareSe iSveba, rogorc, magaliTad, sru-
Taa, radgan, rogorc tkbobaTa es nawili, aseve maTze laRad liad Seuferebelia yvavili zamTrisaTvis da samoseli ka-
saubarica da maxvilgonivruli kamaTebic, swored maTTvisaa cisa qalisaTvis, xolo qalisa _ mamakacisaTvis, mwuxarebisas
gankuTvnili. geometria da lxinis Jams _ cremlebi. ratom unda ugule-
ris Sesaxeb SeiZleba sibrZnismetyveleba da ra zomiT? imis belvyoT drois Sesaferisoba swored iq, sadac mis Sesafer-
Sesaxeb, rac CvenTvis misawvdomia da im zomiT, ra zomiTac ms- isobas yvelaze metad unda vafasebdeT?
menels Seswevs Zala misi wvdomisa. zomierebas gadaWarbebuli 5. ara, megobarno da Zmano, mainc isev Zmebs giwodebT,
sityvebica da sakvebic mavnebelia: pirvelni smenas vneben, Tumca ZmebiviT ar iqceviT! ase nu vimsjelebT, mizanze8 Sors
meoreni _ sxeuls, an, Tu gnebavT, sazianoa viTarca tvirTi, nu wavalT, viTarca gaxurvebuli da TavaSvebuli cxenebi,
romelic amRebis Zalas aRemateba, an Zlieri wvimebi miwisaT- romelTac mxedari _ goneba _ gadmoagdes da keTili aRviri
vis; msgavsad amisa, msmenelebic kargaven Zvel Zalas, Tuki maT, krZalulebisa siZulviliT uaryves, aramed CvenTvis dadgenil
ase vityvi, rTuli swavlebebiT davamZimebT da davTrgunavT. sazRvrebSi brZnulad vimsjeloT. arc egviptisken mivdrkeT,
4. imas rodi vambob, TiTqos RmrTis moxsenieba yovelT- Tavi arc asirielebs warvatacebinoT da arc galoba uflisa
vis saWiro ar iyos. dae, amas nu gamoiyeneben Cvens sadevne- queyanasa ucxosa vigaloboT (fs. 36.4), anu mosasmenad yvelasi
lad sulswrafi adamianebi, romelnic amisTvis mudam mzad _ gareSesi Tu Cvenianisa, mtrisa Tu megobrisa keTilad ganwy-
arian, radgan moxsenieba RmrTisa ufro aucilebelia, vidre obilisa, Tu borotmzraxvelisa, romelic gulmodgined gvak-
sunTqva. isic ki SeiZleba, rom garda amisa, sxva arc araferi virdeba da natrobs, ukeTurobaTa naperwkali CvenSi cecxlad
vakeToT. mec imaTTagani var, visac moswons sityva, romelic aqcios, TviTon aCaRebs mas farulad, abrialebs, suls uber-
fiqrs RmerTze dRe da Rame (fs. 1,2), Txrobas masze mwuxrs, avs, raTa babilonis xanZarze, romelmac mTeli misi Semogare-
dileulsa da samxrad (fs. 54, 17), xolo kurTxevas uflisa ni gadawva, ufro maRla, zecamde aRiwios. ramdenadac TavianT
yovelsa Jamsa (fs. 33) gvibrZanebs. Tu saWiroa, mosesac mov- swavlebebSi Zalas ver pouloben, mas Cvens uZlurebaTa Sina
ixmobT, romelic gveubneba: sasuenebelsa Sensa zeda da aRd- eZieben; amitomac, rogorc buzebi Wrilobebs, ise esxmian Tavs
gomasa Sensa da slvasa gzasa Sensa (II sj. 6,7), Tu sxva romelime Cvens, rogor vuwodo, _ warumateblobebsa Tu Secodebebs.
saqmis keTebisas, xsenebiT RmrTisa siwminde unda SevimosoT. magram amieridan nuRar viqnebiT umecarni sakuTar TavTa da
ase rom, vkrZalav ara mudmivad moxseniebas RmrTisa, ar- pativis armimgebni Rirsebis amgvar niSanTa, aramed ukeTu ga-
amed laparaks masze, magram arc laparaks, TiTqos igi codva nadgureba mtrobisa SeuZlebelia, is mainc erTxmad vaRiaroT,
iyos, aramed RmrTismetyvelebas Seuferebel dros da ara 8
dedanSia th`~ nuvssh~, romelic qarTulad cxenTa sarbielis ukanasknel
swavlebas moZRvrebisa, aramed uzomoebas swavlebisa. Taflic boZs niSnavs, saidanac asparezobis monawile mxedrebs cxenebi ukan unda moe-
brunebinaT. am SemTxvevaSi wm. grigol RmrTismetyveli mas figuralurad,
ki, Tumca Taflia, uzomod, moyirWebamde miRebisas gulisre- miznis mniSvnelobiT iyenebs.
186 grigol nazianzeli pirveli sityva RmrTismetyvelebaze 187
rom saidumloTa Sesaxeb saidumlod unda vilaparakoT, xolo isibrZnismetyvelon, rogorc es Cven Segvefereba, gana ufro
siwmindeTa Sesaxeb _ siwmindiT. Zneli ar iqneba? ukeTu Cven Tavad varT mompovnebelni boro-
maT winaSe, romelTac wabilwuli smena aqvT, nu gan- tisa (rom. 1,30), isini ratomRa ar gadaiReben mas, rac marTlac
vacxadebT imas, rac yvelasaTvis ar unda gancxaddes. nurc gvaqvs? ai, Sedegi Cveni erTmaneTTan brZolisa, sargebeli
imas davuSvebT, rom Tayvanismcemelni eSmakebisa, msaxurni imaTgan, romelnic sityva RmerTisTvis imaze metad iRvwian,
samarcxvino miTebis da saqmeTa, pativismigebis Rirsni Cvenze vidre es Tavad sityvas esaTnoeba da im gondakargulTa xve-
metad aRmoCndnen. isini xom TavianT swavlebaTa gaundobebel- drs iziareben, romelnic an sakuTar saxlebs wvaven, an yrmebs
TaTvis gadacemas umal sakuTari sisxlis daRvras amjobine- glejen nawilebad, an, Tvlian ra ucxoebad, mSoblebs saxle-
ben. unda vicodeT, rom iseve, rogorc arsebobs raRac wesi da bidan devnian.
rigi Cacmisa, Wamisa, sicilisa Tu siarulisa, aseve arsebobs 7. magram sityvas misTvis ucxo mravalricxovani legioni
_ sityvisa da dumilisac, miTumetes, rom Cven RmrTis sxva CamovaSoroT da ufskrulSi dasanTqmelad Rorebis koltSi
saxelwodebaTa da ZalTagan pirvel adgilze sityvas vayenebT. SevgzavnoT,10 Cvens Tavs mivxedoT da, viTarca qandakeba misi
dae, Cveni kamaTic samarTliani, marTlzomieri iyos (wesisa da mSvenierebiT, RmrTismetyveli _ Cemi sityvis meore Tema,
rigis mixedviT warimarTos). gamovkveToT. uwinaresad is gaviazroT, ras niSnavs aseTi
6. RmrTis Sobisa da Sesaqmis (ktivsin), RmerTze, romelic moSurneoba sityvisa da sneuleba enisa? ra aris es axali
araarsebulTagania (ejx oujk o[ntwn),9 (gan)kveTis (tomh;n), gayo- seni da es gaumaZRroba? risTvis SevikariT xelebi da en-
fisa (diaivresin) da Serwymis (ajnavlusin) Sesaxeb ratom unda ebi aRvWurveT? aRarc ucxoTmoyvarebas vaqebT, aRarc ZmaT-
ismendes is, vinc mtrulad ganwyobilia? bralmdeblebs msa- moyvarebas, aRarc col-qmrul siyvaruls, aRarc qalwul-
julad ratom vayenebT? mters xelSi maxvils ratom vaZlevT? ebas; ratom aRar gvaocebs arca glaxakTa dapureba, arca
ras fiqrob, rogor miiRebs, an rogor gaigebs sityvas amaT fsalmunTa galoba, arca RamisTeviT locvaze dgoma, arca
Sesaxeb is, vinc mxars mruSobasa da yrmaTa gaxrwnas uWers, cremlebi; arc sxeuls vTrgunavT marxviT da arc RmerT-
vinc Tayvans vnebebs scems da ar SeuZlia moazreba arafrisa, Tan vmkvidrdebiT (ejkdhmou`men) locviT; arc uaress vumor-
rac sxeulze maRlaa? vinc sul cota xnis win TavisTvis aRmar- CilebT ukeTess, rogorc amas sakuTari Sedgenilobis11 swo-
Tavda kerpebs, romelnic yvelaze samarcxvino saqmeebiT arian rad ganmsjelni akeTeben da arc cxovrebas vaqcevT sikvdilze
cnobilni? da Tanac, Cveulebisamebr, nivTierad (uJlikw`~), ur- zrunvad; verc vnebaTa zeda meufebas vicavT xsovniT zeciuri
cxvad (aijscrw`~) da umecrulad (ajmaqw`~)? keTilSobilebisa (th`~ a[nwqen eujgeneiva~) da verc mZvinvarebas
igi xom Sens RmrTismetyvelebas sakuTari RmerTebisa da vTokavT, romelic Tavxedebad da velurebad gvaqcevs, verc
vnebebis damcvelad gadaaqcevs? ukeTu amgvar gamoTqmebs Tavis gandidebis damamcirebel survils, verc ugunur mwux-
borotad Cven TviTon viyenebT, maTi darwmuneba, rom ise arebas, verc Tavawyvetil avxorcobas, verc mruSis sicils,
10
Sdr.: mT. 8,28-32; mrk. 5,2-13; luk. 8,26-33.
9 11
ariozelebi aswavlidnen, rom radgan iyo dro, roca Ze RmerTi ar iyo, maSa- igulisxmeba adamianis agebuleba, kerZod, misi ori buneba: xorcieli da
sadame, igi arsad (arsebulad) araarsebulTagan (araarsTagan) movida. sulieri.
188 grigol nazianzeli pirveli sityva RmrTismetyvelebaze 189
verc uweso mzeras, verc gaumaZRar smenas (ajkohvn a[plhston), nawiliT, xolo Tu arc es SegveZleba, zogierTi maTganiT
verc uzomo laparaks, verc CvenTvis ucxo (e[ktopon) azrovne- mainc. Tuki esec SeuZlebelia, pativi mivagoT masac, rogorc
bas da saerTod, verc verafers vSveliT imaTgan, romelTac me meCveneba, vinc sabolood upiratesobas erT gzas mianiWebs.
boroti Cven winaaRmdeg Cvengan iRebs, radgan, rogorc wminda es sityvebi sworad gaige. rogor? roca gesmis, rom gza
werili ambobs, sarkmelebiT, e. i. SegrZnebaTa (aijsqhthrivwn) erTia da isic viwro, Seni azriT, es ras niSnavs? gza erTia
meSveobiT Semovida CvenSi sikvdili (ierem. 9,20). saTnoebasTan mimarTebiT, radgan isic erTia, Tumca ki mra-
CvenTan yvelaferi piriqiTaa, msgavsad gamarjvebul mefe- val saxed iyofa; xolo viwroa igi jafisa da imis gamo, rom
Ta, romelnic damarcxebulebs aTavisufleben, sxvaTa vnebebs, mravalTaTvis gauvalia, kerZod, mravalricxovani mowinaaRm-
Tuki isini Tavze xels gvisvamen, Tavisuflebas Cvenc vaZlevT, degisaTvis, romelic borotebis gzas adgas. mec ase vfiqrob.
ris gamoc RmrTis winaaRmdeg kidev ufro Tavxedurad ibrZ- Tu es namdvilad asea, maSin ukeTileso, TiTqosda mamxile-
vian, Cven ki maT, sanacvlod ukeTuri saqmisa, sazRaurad blebma Cveni moZRvrebis simwirisa, ratom datoveT yvela sxva
borots, kerZod, usjuloebisaTvis _ sityvis Tavisuflebas gza da mxolod am erTi, rogorc Tqven fiqrobT, gonebisa da
(parrhsivan) mivagebT. mWvretelobis, me ki vityvi, laybobisa (ajdolesciva~) da gamo-
8. magram me gkiTxvide mcired, gamomeZiebelo da macilo- nagonis (terateiva~) gziT ratom miemarTebiT da mieqanebiT?
belo, da Sen momigebd, _ eubneba xma iobs armuriT gamo da dae, mociqulma pavlem gagkicxoT, romelic niWTa CamoTvli-
RrubliT (iob. 38,1-3), _ rogor gsmenia, ramdeni savanea Rmer- sas, amisTvis mwared gvsayvedrobs, roca ambobs: nu yovelni
TTan, mravali Tu erTi? ueWvelia, mipasuxeb, rom mravalia mociqul iyvnena? nu yovelni winawarmetyuel? (I kor. 12,9).
da ara erTi. isini yvelani unda aRivsos, Tu mxolod erTni, 9. vTqvaT Sen maRali xar, maRalTa Soris umaRlesi, Tu
meoreni ki ara da amaod ganmzadebulni carielebad darCnen? gnebavs, Rrublebze maRalic ki; mWvreteli uxilavTa, msmene-
ra Tqma unda, yvela aRivseba, radgan RmerTTan ganusjelad li gamouTqmelTa, zecad atacebuli, viTarca elia; viTarca
araferi xdeba. SegiZlia Tqma misa, ras gulisxmob am savaneSi, mose, Rirsqmnili RmrTis gamocxadebisa da zecieri, viTarca
_ iqaur gansvenebasa da didebas, netarTaTvis ganmzadebuls, pavle; ratom xdi erT dReSi sxvebs wmindanebad, ratom asxam
Tu sxva rames? xom swored amas da ara sxvas? radgan amaSi xels RmrTismetyvelebad, da TiTqos, STaberav ra maT gan-
SevTanxmdiT, axla is gamoviZioT, aris ki rame iseTi, romelic swavlulobas, umecar swavlulTa krebulebs ratom qmni? ra-
am savaneebs mogvapovebinebs, rogorc me vfiqrob, Tu ara? tom xlarTav obobas qselSi SedarebiT uZlurebs da Tanac
uciloblad aris; da ra aris igi? ise, TiTqos es brZnuli da didi saqme iyos? ratom aRZrav
arsebobs sxvadasxva saxe cxovrebisa (politeiva~) da arCev- sarwmunoebis winaaRmdeg krazanaTa budeebs? ratom amrav-
anisa, romelTac, Sesabamisad rwmenisa, ama Tu im savaneSi mi- leb Cven winaaRmdeg kamaTis xelovanT, viTarca Zvelad mi-
vyavarT, risTvisac maT gzebs vuwodebT. yvela maTganiT unda Tebi gigantebs? viTarca raRaca nagvis grovas, erT Txrilsa
viaroT, Tu am gzaTagan ramdenimeTi? Tu es SesaZlebelia, dae, Sina risTvis kreb yvelas, vinc ki kacTa Soris qarafSuta da
yvelam yvela gziT viaroT, xolo ukeTu ara, maTi udidesi arakacia, pirferobiT kidev ufro aqalaCuneb da Seqmeni ra
190 grigol nazianzeli pirveli sityva RmrTismetyvelebaze 191
axali saxelosno (ejrgasthrion) urjuloebisa, maTi ugunure- trfialebani sulis mimarT mSvenier sxeulTa meSveobiT14;
biT ugunurad risTvis sargeblob? epikures uRmerToba, atomebi da aragonivruli tkboba; ar-
amazec SemekamaTebi? metyvi, rom sxva saqme ar gaqvs? enam istoteles SezRuduli gangeba (provnoian), xelovnuroba msj-
Senma uciloblad unda ibatonos? Zala ar Segwevs, SeaCero elobisa (e[ntecnon), mokvdavi (qnhtouv~) swavlebani sulze da
tkivilebi sityvis Sobisa? magram gaqvs Sen sxva sagani mravlad kacobrivi Sexedulebani umaRles swavlebaTa Sesaxeb (tw`n dog-
da uxvad da es Seni seni maTken miaqcie sargeblobis misaRebad. mavtwn);;; qedmaRloba (orfuvn) stoelTa, gaumaZRroba (livcnon)
10. piTagoraseuli mdumareba (siwphvn)12 daamxe, orfikosTa da masxroba (ajgorai`on) kinikosTa; daamxe amaoeba (to; kenov~)
cercvebi (kuavmou~)13 da es brtyeli (qedmaRluri) gamoTqma da sisavse monaCmaxTa (to; plh`re~) RmerTTa an msxverplTa,
axali droisa: Tavad man Tqva; platonis ideebi daamxe, ga- kerpebis, keTil da borot demonTa, misnobis, RmerTTa da
dasaxlebani Cveni sulebisa sxeulebSi (metenswmatwvsei~) da sulTa gamoZaxebisa da varskvlavTa Zalis Sesaxeb, romelTa
wrebrunvani (perivodou~), gaxsenebani (ajnamnhvsei~) da uSveri meSveobiTac adamianebs Tavgzas ubneven.
ukeTu eseni, viTarca umniSvneloni da mravalgzis mxile-
12
rogorc Cans, grigol RmrTismetyvels ar moswonda piTagoras swavlebis bulni, sityvis miZRvnis Rirsad ar migaCnia, gsurs imaT mi-
meTodi, romelic masTan codnis misaRebad misulebs xuTi wlis ganmavloba-
ubrunde, rac Senia, da pativmoyvareobis dakmayofilebasac
Si dumils ubrZanebda. mowafeebs maswavleblisaTvis kiTxvis dasmis ufleba
14
ar hqondaT. maT mxolod misTvis unda esminaT. platonis azriT, siyvaruls adamianTa Soris ukvdavebis wyurvili iwvevs.
13
gadmocemis mixedviT, orfikosebs, iseve rogorc piTagoras mowafeebs, ra moiwifeba, kacs Sobis survili ipyrobs da iwyebs Zebnas mSvenierisa, raTa
cercvis Wama ekrZalebodaT. am akrZalvis mizezad zogi ras asaxelebs da Svas masSi, radgan maxinjSi Soba ar ZaluZs. isini, romelnic am dros xor-
zogi ras. erTi gadmocemiT, akrZalvis mizezi iyo is Zlieri moZraoba haerisa cielad orsuldebian, upiratesad qalebisken iltvian, maT siyvaruls eZle-
mucelSi, romelic cercvis Wamas mosdevda Sedegad. amave avtorTan sxva vian da bavSvis, xorcieli memkvidris SeZenis gziT cdiloben ukvdavebasa
xasiaTis cnobasac vxvdebiT, kerZod, im saxls, romelSic piTagora da misi da maradiul cxovrebasTan ziarebas. magram, platonis mixedviT, arseboben
maxloblebi iyvnen Sekrebilni, cecxli waukides, filosofosma gaqcevaze suliT orsulebic; SobisaTvis isinic mSvenier sxeulebs eZeben, xolo Tu mS-
uari Tqva, radgan am SemTxvevaSi cercvis naTesis gadaqelva mouxdeboda. ami- venier sxeulSi mSvenier sulsac aRmoaCenen, ormagad ixiblebian. xorciel
tomac uTqvams: `maT gadaTelvas tyveoba sjobs, xolo amaometyvelebiT saxe- orsulTagan gansxvavebiT, maTi trfialebis Sedegad naSobi ara xorcieli
lis gavardnas _ sikvdili~. igi marTlac Seipyres da mis ormocamde mowafes- memkvidre _ bavSvia, aramed sibrZne da sxva danarCeni saTnoebani, romelTac
Tan erTad mokles. Диоген Лаэртский. О жизни, учениях и изречениях знаменитых amden xans Canasaxis saxiT daatarebdnen da maTi Soba mxolod mSvenierTan
философов. М., 1986. siaxlovisa da urTierTobis wyalobiT SeZles. rogorc platoni ambobs,
`
cercvis Sexebas [piTagora] iseve krZalavda, rogorc, adamianis xorcisas. isini erTad zrdian TavianT naSierT da `maT Soris ufro didi erTsulo-
rogorc amboben, amis mizezs ase xsnida: roca sayovelTao sawyisi da Canasaxi vneba da megobroba isadgurebs, vidre ojaxis dedasa da mamas Soris, radgan
(aRmonaceni) dairRva, mravali ram miwis qveS erTmaneTs Seerwya, Sesqelda da ufro mSvenier da ukvdav SvilTa siyvaruli aerTebs maT~. marTalia, pla-
mTlianad dalpa, xolo Semdgom misgan xelaxla warmoiSva Casaxva da ganyofa tonis `nadimSi~ adamianis sicocxlis azrad absoluturi, aramaterialuri,
_ isaxebodnen cxovelni, xolo izrdebodnen mcenareebi, da swored aq, erTi umaRlesi mSvenierebis _ mSvenierebis ideis Wvretaa gamocxadebuli, magram
da imave neSompalidan warmoiSvnen adamianebi da amoizardnen (aRmocend- am saboloo miznis misaRwevad gza xilul da grZnobad saganTa Wvretidan
nen) cercvebic. amis ueWvelobas Semdegnairad asabuTebda: ukeTu cercvs `marTebulad gagebul mamaTmavlobaze~ gadis. amitomac aris platoniseuli
davReWavT da naReWs mcire xniT Takara mzeSi gavitanT, xolo Semdeg mivuax- siyvaruli uSveri grigol RmrTismetyvelisaTvis. platoni, `nadimi~, Targ-
lovdebiT, adamianis sisxlis suns vigrZnobT; xolo Tu cercvis yvavilobis mani b. bregvaZisa. Tb., 1964. XXVII-XXVIII.
Jams cercvis yvavils, ukve gamuqebuls, Tixis WurWelSi CavdebT, WurWels amitomac miaCnia sruliad samarTlianad wminda mamas uSverad (ouj kalou;~)
Tavze davaxuravT da miwaSi CavflavT 90 dRiT, xolo Semdeg amovTxriT da platoniseuli trfialebani sulis mimarT (ejpi; yuch;~ e[rwta~) mSvenier sx-
gavxsniT, cercvis nacvlad bavSvis Tavi aRmoCndeba, an qalis saSo~. Порфирий. eulTa gamo (dia; tw`n kalw`n swmavtwn) da eniT sneulebs mis mxilebasa da
Жизнь Пифагора, diogene laertelis dasaxelebul wignSi, gv. 423. damxobas sTavazobs.
192 grigol nazianzeli
maTSi eZeb, SenTvis farTo gzebis Cveneba aqac SemiZlia. isi-
brZnismetyvele, samyaros an samyaroTa Sesaxeb, materiaze,
sulze, gonier arsebaTa keTilsa da borot bunebebze, saSi-
nel samsjavroze, samagieros mizRvasa da qristes vnebebze. am
SemTxvevaSi warmatebis miRweva sargeblobis momtani iqneba,
xolo miuRwevloba _ usafrTxo. RmrTis Sesaxeb axla mcired
visaubreT, magram SeiZleba mokle xanSi ufro srulad visau-
broT Tavad qristes, uflisa Cvenisa iesos Sesaxeb, romlisa
ars dideba ukuniTi ukunisamde, amin.