You are on page 1of 326

qarTuli

hagiografiuli Zeglebi

3 tomad

tomi II

1
mivesalmebiT winamdebare naSromis gamocemas.
migvaCnia, rom es gamocema daaaxloebs saqarTvelos eklesiis
sulier memkvidreobasTan moswavleebs, studentebs, mrevlis
wevrebs da yvela dainteresebul mkiTxvels.

sruliad saqarTvelos kaTolikos-patriarqi,


mcxeTa-Tbilisis mTavarepiskoposi ilia II
qarTuli
hagiografiuli Zeglebi
originaluri teqstebi
da
axali qarTuli Targmanebi

redaqtori: levan abaSiZe

mxatvruli gaformeba: giorgi peraniZe


tomi II

ISBN 978-99940-755-4-6 (samive tomi)


ISBN 978-99940-755-6-0 ( II tomi)

© bTi
Tbilisi 2007

2 3
We greet the publication of Georgian Hagiographic Literature.
This publication will certainly help students, parishes and wide public
to become closer to the spiritual heritage of the Georgian Church.

I LIA I I
Catholicos-Patriarch of All Georgia,
Archbishop of Mtskheta and Tbilisi

GEORGIAN HAGIOGRAPHIC
LITERATURE
Original texts and translations into modern Georgian

VOLUME II
Redactor: Levan Abashidze

Design: Giorgi Peranidze

ISBN 978-99940-755-4-6 (all three volumes)


ISBN 978-99940-755-6-0 (volume II)

© BTI Tbilisi 2007

4 5
Content sarCevi

Foreword ........................................................................................... 8 Sesavali .................................................................................8

Wisdom of Varlaam (Balahvar) .................................................... 15 sibrZne balavarisa ........................................................... 1 5


Old Georgian Text edited by Edisher Tchelidze Zveli qarTuli teqsti gamosacemad moamzada
Translated by Eka Koridze da winaTqma daurTo ediSer WeliZem
Targmna eka qoriZem

Live of St. Grigol of Khanzta ..................................................... 369 wminda grigol xancTelis cxovreba .......................... 369
Old Georgian Text edited and translated by Edisher Tchelidze Zveli qarTuli teqsti gamosacemad moamzada
da Targmna ediSer WeliZem

6 7
Sesavali da swored aRniSnuli mniSvnelobiT: “maSasadame, saWi-
roa, rom erTi im kacTagan, romelnic CvenTan iyvnen mTe-
qristianuli srulyofilebis idea ar icvleboda sa- li im xnis manZilze, roca ufali ieso movida CvenTan da
ukuneebis manZilze da Tavisi arsiT marad igive rCeba. wavida Cvengan, ioane naTlismcemlidan moyolebuli,
amis miuxedavad, is gzebi da saSualebebi, romlebiTac vidre im dRemde, roca is amaRlda Cvengan, - erTi maTga-
qristianebi cdilobdnen mieRwiaT am idealisTvis, gan- ni unda SemogvierTdes Cven da CvenTan erTad iyos mowme
sxvavebuli iyo sxvadasxva epoqaSi da sxvadasxva garemo- misi aRdgomisa” (saqm. 1:22). Tavis am pirvel sajaro ga-
ebebSi, romlebSic qristianebs uxdebodaT cxovreba. mosvlaSi petre saubrobs Tavis Tavze da sxva mociqu-
mociqulTa xanaSi da mis Semdgom, qristianTa didi dev- lebze, rogorc “mowameebze” (mowmeebze), romlebmac
nis periodSi, qristianuli srulyoflebis umaRles ga- ixiles mkvdreTiT aRmdgari qriste. Tavis pirvel epis-
movlinebad miCneuli iyo sarwmunoebisTvis sicocxlis toleSi, petre aseve moixseniebs Tavis Tavs, rogorc
gawirva – mowameoba. “qristes vnebaTa mowmes” (1 petr. 5:1).
am adreul magaliTebSi ukve moCans sityva “mowamis”
axleburi, qristianobisTvis damaxasiaTebeli mniSvne-
qristiani wmindanebi: mowame da sulieri mowame loba. qristes mowafeebi ar iyvnen ubralod mowmeebi,
romlebic sasamarTloSi iZlevian Cvenebas. es ukanas-
berZnuli sityva “martvili” (martys), iseve, rogorc knelni Cveulebriv ar igdeben Tavs safrTxeSi, rodesac
misi Zveli qarTuli Sesatyvisi – “mowame”, aRniSnavda isini mowmoben da adastureben imas, rac ixiles. maTgan
sxva arafers, Tu ara mowmes, romelic mowmobs da adas- gansxvavebiT, qristes mowmeebi yoveldRiurad idgnen
turebs imas, rac unaxavs, risi momswrec yofila da ami- safrTxis winaSe Tavisi mowmobis gamo da es mowmoba
tom danamdvilebiT icis. Tavdapirvelad, swored am dReniadag SeiZleboda gamxdariyo mZime sasjelis da
mniSvnelobiT Cndeba es sityva qristianul literatu- TviT sikvdiliT dasjis mizezi. wminda stefane iyo is
raSi. mociqulebi iyvnen mowmeebi (mowameebi) yovelive- mowme, romelmac pirvelma qristianobis istoriaSi, Ta-
si, rac maT ixiles qristes amqveyniuri cxovrebidan da visi mowmoba Tavisi sisxliT dabeWda. misi mowameobis
aseve, rac iswavles misi swavlebidan. da isini mzad iy- ambavs vxvdebiT wignSi “saqme mociqulTa”, sadac aRwe-
vnen, daemowmebinaT yovelive es “ierusalemSi, mTel iu- rilia, Tu rogor dasajes is sikvdiliT.
deaSi da samariaSi da qveynierebis kidemde” (saqm. 1:8). mociqulTa saqmianoba did safrTxesTan iyo dakavSi-
petre mociqulma, mis mimarTvaSi sxva mociqulTa da rebuli da TiToeulma maTganma Tavisi mowmobisTvis mi-
mowafeTa mimarT, rodesac dadga iudas Semcvleli mo- iRo sasjeli ama Tu im saxiT. maTi umetesobisTvis es
ciqulis arCevis sakiTxi, swored es termini gamoiyena sasjeli sikvdiliT dasja iyo.

8 9
amgvarad, ukve mociqulTa xanaSi, termini “mowame” Cia, raTa zedmiwevniT aResrulebina saxarebiseuli mo-
aRniSnavda im mowmes, visac nebismier dros SeiZleba da- wodebebi. asketuri cxovrebisadmi amgvari swrafva IV sa-
aZalon sakuTari mowmobis uaryofa da uaris SemTxveva- ukunemdec aRiniSneboda eklesiaSi. jer kidev II saukune-
Si, mas mZime sasjeli emuqreba, sikvdilis CaTvliT. Si eklesiis mravali maswavlebeli ganixilavda amgvar
aqedan gasagebi xdeba, Tu rogor SeiZina terminebma asketur msaxurebas, rogorc mowameobis Tanaswor
“mowame” da “wameba” (damowmeba), misi saboloo mniSvne- Rvawls da RvTisadmi siyvarulis umaRles gamovlenas.
loba, romliTac is qristianul literaturaSi dasaba- asketuri msaxureba miiCneoda rogorc yoveldRiuri mo-
midanve ixmareba: mowame, anu mowme qristesi aris is, vi- wameoba (martyrium cotidianum), da amgvarad gaCnda sulieri
sac SesaZloa, ar unaxavs qriste Tavisi TvaliT, magram mowameobis idea.
imdenad mtkiced swams qriste, misi RmerTkacoba, aR- es azri marad cocxali iyo eklesiaSi da mas qarTul
dgoma da qristianobis WeSmariteba, rom amjobinebs mi- hagiografiul literaturaSic vxvdebiT. giorgi mer-
iRos sikvdili, vidre uaryos qriste. ukve pirveli sau- Cule wminda grigolis da mis ZmaTa Rvawlis Sesaxeb
kunis miwuruls, wminda ioane maxarebeli swored am wers:
mniSvnelobiT iyenebs sityvas mowame (martvili). is sa- `dRiTi-dRe mravldebodnen Zmebi, radgan ematebo-
ubrobs warmarTobidan moqceul antipaze, romelic da ufals meTerTmete saaTis muSebi WeSmariti vena-
aris qristes “marTali mowame (martvili), romelic xis dasamuSaveblad da isini pirvel marTalTa Tana-
mokles Tqven Soris, sadac mefobs satana” (gamocx. 2:13). ziarni da wminda mowameTa monawileni xdebodnen, rad-
igive ioane laparakobs moklulTa sulebze, “romlebic gan monazvnobis RvawlSi wminda mowameebis msgavsad,
mokles RvTis sityvisa da mowmobisaTvis (martyria)” (ga- — da maTze metad, — mxneobdnen, radgan martvilebi
mocx. 6:9). martooden erT dros ewamnen, eseni ki yovel dros ewa-
mowameobis xanam or saukuneze met xans gastana, sanam mebodnen qristes saxelisTvis, rogorc ambobs daviTi:
meoTxe saukunis dasawyisSi imperatorma konstantinem „SenTvis vixocebiT Cven yovel dRe~, da pavle ambobs:
ar gamoacxada qristianobis kanoniereba (313 w.). mogvi- „me yoveldRe qristesTvis vkvdebi~.
anebiT qristianoba romis imperiis sarwmunoeba gaxda.
rodesac dasrulda qristianTa masobrivi devnis, da hagiografia
Sesabamisad, mowameobis xana, qristianTaTvis dadga au-
cilebloba sxvagvarad gamoexataT swrafva qristianu- amgvarad, eklesiaSi dasabamidanve iyo wmindanTa
li srulyofilebisken da sxvagvarad miebaZaT qristes- ZiriTadad ori tipi: martvili da asketi. orive maT-
Tvis. mravalma qristianma gadawyvita srulad gaewyvita gani da msgavseba maT Soris bunebrivad momdinareobs
Tavisi kavSiri am qveyanasTan da gandegilobis gza aer- saxarebidan.

10 11
wmindanTa Tayvaniscema da gandideba dasabamidanve uli Zegli marTlac TavisTavadi Rirebulebis naSro-
axasiaTebda eklesias rogorc aRmosavleTSi, iseve mia, epoqis pirmetyveli xatia, marad gauxunari saun-
dasavleTSi. eklesiis uadresi istoriidan Cvenamde jea.
moaRwia mravalma dokumentma, romlebic asaxaven ama amitom migvaCnia mniSvnelovnad Tanamedrove mkiT-
Tu im adgilobrivi eklesiis mier Sedgenil wmindanTa xvelisTvis srulad miwodeba rogorc Tavdapirveli
siebs maTi dResaswaulis TariRis aRniSvniT. mogvia- teqstisa, aseve am teqstebis Targmanisa, raTa xsenebuli
nebiT am siebma dasabami misces saeklesio kalendrebs teqstebi ar darCes mxolod mecnier-mkvlevarTa Seswav-
da e. w. martirlologiebs. adreve Cndeba mowameobis lis sagnad da gza gaexsnaT maT yoveli mkiTxvelisTvis.
aRwerebi da wmindanTa mokle biografiebi, rac aris
hagiografiuli literaturis dasawyisi. eklesiaSi
imTaviTve iyo survili da saWiroeba, aReweraT wmin- levan abaSiZe
danTa cxovreba da Rvawli, rom is cnobili yofiliyo
sxva qristianTaTvis, romlebic dacilebulni iyvnen
am wmindanebisgan sivrceSi da droSi. cxovrebebs xSi-
rad Tanamedrove da TviTmxilveli qmnida, Tumca iyo
SemTxvevebi, rodesac, avtori gasuli Taobis wmindan-
Ta Sesaxeb Sekrebda mowmobebs da aRwerda mis cxovre-
bas.
amgvarad Seiqmna vrceli da mdidari hagiografiu-
li literatura, romelic qristianTaTvis dausrule-
bel wyaros warmoadgenda swavlisTvis da mibaZvisTvis.
saqarTvelos eklesiaSi, rogorc msoflio eklesiis
ganuyofel nawilSi, aseve arian wmindanebi, romlebsac
eklesia ganadidebs. qarTul enaze dawerili maTi cxov-
rebis aRwerebi Seadgens qarTul hagiografiul lite-
raturas, romelic msoflio hagiografiuli litera-
turis ganuyofeli nawilia.
saWiroa aRiniSnos, rom qarTuli hagiografiuli
Zeglebi xasiaTdebian gansakuTrebuli individualo-
biT, movlenebis aRqmisa da gadmocemis sicxoveliT, mka-
fioobiT da utyuarobiT. yoveli qarTuli hagiografi-

12 13
sibrZne balavarisa

14 15
winaTqma

`balavarianis~ saxeliT cnobili vrceli aRweri-


loba indoeTSi qristianobis gavrcelebisa sruliad
gansakuTrebuli movlenaa saeklesio mwerlobis is-
toriaSi. dReisaTvis garkveulad SeiZleba CaiTva-
los, rom am Zeglis pirvelsaxe siriul-arabul
enebze damuSavda, saidanac IX s-Si iTargmna qarTu-
lad, qarTulidan ki X s-is miwuruls (an XI s-is dam-
degs) es udidesi sulieri Rirebulebis Zegli
berZnulad Targmna wminda eqvTime mTawmindelma.
berZnulidan SemdegSi Sesrulda laTinuri Targ-
mani, laTinuridan ki (nawilobriv, berZnulidanac)
Tanamedrove enebzec ametyvelda igi. amrigad, naTe-
lia, rom am Zeglis namdvili pirvelsaTave mTeli
qristianuli samyarosTvis arsebiTad Zveli qarTu-
li teqstia. miuxedavad imisa, rom am ueWvel faqts
sruliad ugulebelyofdnen evropelTagan zogni,
romlebic wm. ioane damaskels miiCnevdnen `balavari-
anis~ berZnuli teqstis avtorad, dReisaTvis simar-
Tle gacxadebulia da wm. giorgi mTawmidlis cnoba
imis Sesaxeb, rom eqvTime mTawmindelma qarTulidan
berZnulad Targmna `balahvario~, miukerZoebel mkv-
levarTa Soris araviTar eWvs ar iwvevs. gacilebiT
meti sirTule vlindeba sakuTriv Zeglis raobasTan
dakavSirebiT. mecnierul kvlevaSi faqtobrivad
erTsulovnad aris miRebuli, rom `balavarianSi~
gadmocemuli ambavi sxva araferia, Tu ara budasTan
dakavSirebuli legendis qristianuli perifrazi,
rac abenes mefes, iodasafs da balahvars mogonil

16 17
personaJebad warmogviCens. sazogadod, mkvlevarTa ricxovanma indoelma qristianebma farulad Semogv-
Soris domonirebda da dominirebs erTi miRebuli inaxes, egeve movlena, Tumca damaxinjebuli saxiT,
wesi: Tu sadme gamovlindeba msgavseba qristianul airekla TviT budisturi indoeTis Semdgomdroin-
da araqristianul Zeglebs Soris, upiratesoba ap- del cxovrebaSic. rac Seexeba Zeglis gansakuTre-
riori eniWeba araqristianuls, qristianuli ki mis bul sulier Rirsebebs, es udavo WeSmaritebaa da
mibaZvad cxaddeba. ase iyo, sxvaTa Soris, filosofi- amaze aravin daobs. marTlac, naSromSi gamJRavnebu-
is kuTxiTac, rodesac udidesi qristiani filoso- li igaviTi forma WeSmariti moZRvrebis gadmocemisa
fosebis Sromebi, maTi yovelgvari siRrmiseuli Ses- imdenad STambeWdavia, rom saeWvoa am mxriv `balavar-
wavlis gareSe, antikurobis uRimRamo mibaZvad cxad- iani~ romelime sxva hagiografiulma aRwerilobam
deboda. egeve viTareba iyo wina planze, rodesac daCrdilos. SeiZleboda misTvis Segvedarebina II s-is
didi qristiani Teologis, wminda dionise areopage- Zegli, ermis naSromi `mwyemsi~, sadac aseve igavebiTa
lis Sromebi nayalbevad da warmarTi prokle dia- da simboloebiT meytvelebaa wina planze, Tumca
doxosis qristianul safarvelSi gaxveul swavlebe- xsenebul `mwyemsSi~ alegorizmi zogjer metismetia,
bad ganimarteboda. asevea `balavarianTan~ dakav- rac movlenis istoriulobasa da namdvilobas
SirebiTac. amitom, ismis kiTxva: romelia ufro akninebs, maSin, roca `balavarianSi~ mTeli Txroba
metad sarwmuno, is, rom indoeTSi budisturi legen- savsebiT realisturia da mkiTxelze swored Tabisi
dis qristianizeba moxda (ra saWiroebis gamo?) da namdvilobiT axdens gansakuTrebul zemoqmedebas.
Tan im masStabiT, rom budizmis amRiarebel indoeTSi ama soflis warmavloba, yofiTi cxovrebis ubadru-
am `siyalbem~ srulad SeinarCuna qristianuli saxe, keoba da moCvenebiTi sikeTeni, ra Tqma unda, zogadi
Tu is, rom indoeTSi garkveul Jams kidev erTxel Temaa, magram `balavarianSi~ es yovelive iseTi yofi-
moxda WeSmariti sarwmunoebis gamonaTeba (iseve Ti utyuaobiTaa gadmocemuli, rom nebismier mkiTxv-
rogorc mociqulTa dros), rac SemdegSi xelaxla els afiqrebs Tavis cxovrebaze, sakuTari da sxvaTa
daCrdila adgilobrivma budisturma sarwmunoebam, gardacvalebis garduvalobaze, WeSmariti moZRvre-
Tumca momxdari ukvalod ar gamqrala da igi, budis- bis gadamrCenel daniSnulebaze. amitom ewodeboda
tur safarvelSi gaxveuli, budizmisken ukumiqceu- da ewodeba aRniSnul Zegls `sulismargebeli ro-
li indoelebis cxovrebaSic Semoinaxa? es niSnavs: mani~. igi marTlac im naSromTagania, romelic sulis
gacilebiT sarwmunoa vifiqroT, rom udidesi suli- sazrdod uxdeba yovel adamians da maradiuli cx-
eri movlenis, indoeTis mefiswulisa da mefis ga- ovrebis mopovebisTvis Rvwisken mimarTavs mas.
qristianebis, rezonansi Semdgom epoqebsac gaswvda
da Tu am movlenis Sesaxeb utyuari Txroba mcire-

18 19
cxorebaA netar
cxorebaA isa iodasaf
netarisa is
iodasafis i,
isi, cxovreba netari iodasafisa,
Zisa abenes hindoTa mef isaA,
mefisaA, abenes, indoelTa mefis Zisa,
romelii moaqc
romel ia netarman mamaman
moaqcia romelic moaqcia netarma mamam
balahvar moZRuarman balavar moZRvarma
guakurTxen, mamao!
1. indoeTis qveyanaSi, Solaitis samefo qalaqSi,
1. iyo vinme mefe erTi queyanasa hindoeTisasa, adgilsa,
mefobda erTi xelmwife, saxelad abenesi. warmarTi da
romelsa hrqYan Solaiti, da saxeli mefisa[A] mis abenes. da
kerpTmTsaxuri mefe did samefos flobda, eric
iyo igi warmarTi friad da didi sameufoA[Ta] da auracxel
auracxeli hyavda da SiSis zars scemda yvelas. mtrebis
simravliTa erisaATa, zar (da saSi)nel yovelTa zeda kacTa,
mZleveli, laRi da ampartavani abenesi garegnuladac
mZle mterTa mimarT; laR, ampartavan da Suenier xilviTa;
mSvenieri saxilveli iyo, sibrZniTa da
Rrma sibrZniTa da gange[bu]lebiTa, mdevar (sityuaTa)...
keTilgonierebiT ganagebda qveyanas. mas gansakuTrebiT
(moZ)ule qristesmsaxurTaA, saxeli misi abenes. (iyo igi)
qristianebi sZulda, radgan Tavad wuTisoflis
Seyofili gonebiTa ne[baTa] da saSuebelTa amis soflisaTa
siamovnebebisa da sakuTari nebis monad iyo qceuli.
da damonebul nebasa Tavisa TYsisasa, da yovladve ver
gulisTqmebs ayolili xelmwife gancxromiT cxovrobda
winaaRmdgomel SuebaTa mimarT, ganmxrwnelTa sulisaTa.
da amiT warwymediT emuqreboda Tavis suls. nebieri
araras gulman-uTqua sofelsa Sina, romelimca ara moeca,
mbrZaneblisTvis am wuTisoflad araferi iyo
garna amas xolo Kuebul iyo, rameTu ara esua mas wuli
SeuZlebeli, rasac isurvebda, isrulebda kidec,
Svili.
mxolod erTi sadardebeli hqonda yovlisSemZle abeness
_ mas memkvidre ar hyavda.

2. xolo morwmuneni qristesni da monazonni kacni wmi-


2. qristianebi da RvTivsaTno berebi ki dRiTidRe
dani ganmravldes queyanasa missa da romelTame maTganTa
mravldebodnen abenesis samflobeloSi. maT sruliad
yovladve daeteva zrunva[A] amis soflisaA. da eseni friad
uaryofili hqondaT amsofliuri sazrunavi da
gankYrvebul iyvnes mefisaTYs, Tu viTar egoden misca Tavi
aocebdaT mefis TviTneburi da Tavdajerebuli cxovre-
nebasa TYssa da daamona igi qebaTa am[ao]Ta. da iwyes Zagebad
ba, rameTu xelmwife amsofliur pativsa da didebas
sawuTrosa da yovelTa saqmeTa misTa. (war)moityodes
mieltvoda, qristianebi ki gmobdnen amgvar cxovrebas,
20 21
sibrZne
ibrZne balavaris
isii
balavaris sibrZne balavarisa

dafarulTa vnebaTa da sacTurTa da siboroteTa maT sZuldaT warmavali wuTisofeli da misi saqmeebi,
aRsasrulisa mis(isa)Ta da viTarmed, adre warmaval ars mourideblad amxeldnen wuTisoflis dafarul sacTur-
xati amis soflisaA. sa da vnebebs da droebiTi cxovrebis amaoebasa da wraf-
da miiwia sityuaA maTi abenese mefisa da friad damZimda warmavlobas aaSkaravebdnen.
ese mis zeda, rameTu esre Tqua gulsa Sina TYssa, viTarmed RvTismosavTa sityvebma abenesis yuramdec miaRwia.
winaaRdgomaA ese amaTi mizez raAsame eqmnas saqmeTa misTa Zlier ganrisxda mefe, _ vaiTu, qristianoba daRupvas
daKsnisaTYs sufevisa misisa da gansaryunelad gangebisa uqaddeso Cems Zalauflebas,_ radgan fiqrobda, rom
misisa. maSin aRiZra igi guliswyromiTa yovelTa zeda maTi (qristianebis) aseTi winaaRmdegoba samefos
qristeaneTa da iwyo ZYrisCuenebad kacTa maT RmrTisaTa da ngrevisa da wesrigis darRvevis mizezi gaxdeboda.
yovelTa mimarT, romelni erCdes sityuaTa maTTa. maSin amitom guliswyromiT aRivso yvela qristianis mimarT
TanaSewevniTa eSmaki[saATa] ganizraxvida borotsa maTTYs. da kidev ufro SeiZula isini. mefe arc imaT indobda,
[da] daamZima Keli misi maT zeda, vidremdis ganmarta Keli vinc qristianebs mousmenda. eSmakisagan gamZvin-
misi maT zeda guemiTa da tanjviTa, da akueTna maT kacni varebulma abenesma boroti ganizraxa qristianTaTvis,
ugunurni. da iwyo moyvanebad kerpTmsaxurTa pativiTa risxviT aRmarTa xeli morwmuneebze da ufro metad
didiTa da adidna kerpni maTni da Tayuanis-sca winaSe maTsa; gamkacrda maT mimarT, tanjva da gvema mouvlina
da uzora da eziareboda dResaswaulTa maTTa. da Keli morwmuneebs da umecarni da ugunurni daupirispira
Seyves yovelTa ugunurTa da umecarTa kerpTmsaxurebasa maT, didi pativiT moiwvia kerpTmsaxurebi, adida
mefisa Tana. kerpebi da Tayvani sca cru RmerTebs, uxvad Seswira
maSin ganZlierda sacTuri igi kerpTmsaxurebisaA, da msxverpli da monawileoba miiRo warmarTul dResas-
didi Wiri da iwroebaA moiwia yovelTa eklesiaTa da kacTa waulebSi. SeuerTdnen umecarni da ugunurni mefes
zeda morwmuneTa, da vervin daiTmina, garna srulTa xolo kerpTmsaxurebaSi.
da WeSmaritTa qristesaRmsaarebelTa. amis gamo kerpTmsaxurebam da crurwmenam imZlavra
qveyanaSi, WeSmarit morwmuneebs ki Wiri da Seviwroeba
daatydaT Tavs. gansacdeli moevlina qristes eklesias.
veravin SeZlo, win aRdgomoda cru RmerTTa Tayvanis-
cemas. mxolod rwmenaSi srulyofilni da qristes WeSma-
riti aRmsareblebi ar Sedrknen gansacdelis winaSe,
mxolod maT SeZles daeTminaT Tavs damtydari
SeWirveba.

22 23
sibrZne
ibrZne balavaris
isii
balavaris sibrZne balavarisa

3. [d]a Semdgomad amisa ikiTxa mefeman kaci erTi 3. erTxelac abenes mefem erT-erTi qveSevrdomi
axovanTa misTagan(i), romeli friad didebul iyo da moikiTxa. es kaci garegnuli mSvenierebis, axovanebisa da
war[mate]bul winaSe missa axovnebisa da sibrZnisa misisaTYs. sibrZnis gamo metad dafasebuli da pativdebuli iyo
xolo kacsa mas daeteva sawuTroA ese da Seudga sruliad mefis winaSe, magram mas daetovebina wuTisofeli,
qristesa da iqceoda udabnos sxuaTa Tana yovelTa mamaTa. sruliad mindoboda qristes da udabnoSi cxovrobda
da mefesa ara ecna saqme ese. sxva mamebTan erTad. mefem ki amis Sesaxeb karga xans
maSin uTxres mefesa saqme mis[i], da friad Sewuxna araferi icoda.
misTYs, da brZana moyvanebaA misi. da viTarca moiyvanes igi roca Seityo, Zlier Sewuxda abenesi da saswrafod
da ixila igi xatiTa monazonTaATa da samosliTa msaxuris moyvana brZana. monazonTa msgavsad, upatio,
SeuracxiTa, msgavsad kacTa maT RmrTisaTa, aRivso gulis- mdabiuri samosliT Semosili ixila igi mbrZanebelma.
wyromiTa da iwyo ginebad misa risxviT, da hrqua mas: wyromiT aRivso mefis guli da dauwyo mas ganrisxe-
`N ugunuro, Sen iyav pativcemul da warCinebul bulma lanZRva-gineba:
winaSe Cemsa da aw giyofies Tavi Seni ugunurTa Tana _ hoi, ugunuro, Sen samefo karze pativcemuli,
s(ac)inel, da daamKY didebaA Seni, romeli gaqunda winaSe dafasebuli da warCinebuli kaci iyavi, axla ki
Cemsa, da warswymide didebaA Seni, da iqmen sakicxel da sasacilod gagixdia Tavi ugunurTa msgavsad. dideba,
saqiqel ersa Soris, da Seudeg Sen gzasa mas ugunurTa da romelic Cems winaSe gqonda, Seuracxyavi da pativi,
warwymedulTasa. da merme raA-igi SeamTxYe saxlsa da romelsac flobdi, fexqveS gaTele. salanZRavi da
SvilTa SenTa?!~ masxrad asagdebi gamxdarxar, umecarTa da daRupulTa
miugo kacman man RmrTisaman da hrqua: `daRacaTu ara gzas Sesdgomixar, migitovebia saxl-kari da ar
Zes samarTali Cemi winaSe Sensa, Tanagac pativi Tavisa gafiqrebs Sen SvilTa bedi.
SenisaA da dacvaA gonebisa magis SenisaA mterTagan misTa~. miugo RvTis kacma:
hrqua mas mefeman: `da vin ars mter gonebisa Cemisa?~ _ Tumca Cem simarTles Sen ar iReb, mainc gmarTebs,
hrqua mas kacman man: `mter gonebisa Senisa ars mefeo, Seni Tavis pativiscema da gonebis dacva mterTa-
guliswyromaA Seni, romeli aRsZravs da SeaSfoTebs mas da gan.
winaaRudgebis keTilTa mimarT. [a]w ismine sityuaA Cemi da _ vin aris Cemi gonebis mteri? - ikiTxa mefem.
Semdgomad cnobisa aRasrule, raA-igi gnebavs~. _ Seni gonebis mteri Senive risxvaa. is aRZravs da
hrqua mas mefeman: `aha esera aRviReb risxvasa Cemsa giSfoTebs gonebas, raTa ver Seicno umjobesi. daicxre
Sengan. aw miTxar, Tu: gaqus raA ganmarTlebaA Tavisa risxva, mec momismine da Semdeg, rogorc genebos, ise
SenisaA?~ moiqeci, _ miugo msaxurma.
maSin uTxra mefem:

24 25
sibrZne
ibrZne balavaris
isii
balavaris sibrZne balavarisa

hrqua mas kacman: `aw mibrZane, mefe, romlisa saqmisaTYs _ kargi, davicxrob risxvas. Sen ki imarTle Tavi, Tu
aRiZrvi Cem zeda, Tavsa Cemsa raAme Sevscodea anu Sen SegiZlia.
mefesa?~ kvlav uTxra kacma:
hrqua mas mefeman: `ara uwyia, ukueTu Sescodo Tavsa _ mibrZane, mefev, ratom mrisxaneb Cemze. Sens winaSe
Sensa, Cemda momarT scodav? rameTu me Tana-mac gangebaA vcode Tu sakuTar TavTan var damnaSave?
cTomilTaA samarTaliTa CemiTa, sarCeliTa da swavliTa miugo mefem:
CemiTa da raATa Seviwynaro yoveli [si]marTle erisa CemisaA _ nuTu ar ici, rom roca sakuTar TavTan scodav, Cems
da davsajo Tanamdebi bralisaA maT Soris; da ukueTu gan- winaSec scodav? me maqvs xelmwifeba, Cemi nebisa da
raAme-hryuna Tavisa SenisaA, romelsa ara moaqcevdes, samarTlisaebr ganvsajo yoveli kaci, keTilismyofeli
TYnier SjaA Cemi, ara uwyia, viTarmed Sromasa SemamTxuev Seviwynaro, xolo damnaSave davsajo. da roca ryvni Sens
mas Sina? da aw Sen esreT xar Cem Tana, viTarca sxuani erisa sakuTar Tavs da imgvarad gadaigvareb, rom sasjelis
Cemisani, rameTu ukueTu vinme boroti raAme giyos, Tana- garda arafers imsaxureb Cemgan, nuTu ver xvdebi, rom
mac, raATa gisajo misgan; da egreTve Sen, ukueTu sxuasa amiT did jafas SemamTxvev?! me iseve gepyrobi, rogorc
visme uyo, Tana-mac, raATa gisajo Tavisa Senisagan da sxvas moveqceodi Cems xelqveiTTagan, _ Tuki borots
usajo Tavsa Cemsa Sengan da merme saxlsa Sensa da SvilTa SegamTxvevda vinme, _ pasuxs movsTxovdi mas, da Tu Sen
SenTa, rameTu warswymiden~. SeamTxvev sxvas sacTurs, mmarTebs, pasuxi mogTxovo Sen,
hrqua mas wmidaman kacman: `Tavi samarTlisaA ars mizezi movkiTxo sakuTar Tavsac da samarTali vyo Seni
raAme sit[y]YsgebisaA urTierTas, da aravin moiRis sityuaA ojaxisTvisac, radgan Seni Svilebis daRupvis mizezi
saSjelisaA TYnier ganmarTlebisa cxadad, da ara aqus Senve iqnebi.
ZlevaA saSjelsa Sina TYnier msajulisa; aramed, mefe, Sen miugo mas wmida kacma:
Tana orni msajulni arian, erTi maTgani sarwmuno ars Cem _ utyuar samarTals sityvisgeba warmoaCens kacTa
Tana, xolo erTi igi saeWuel ars. aw ukueTu dasua Cuen Soris. veravin SeZlebs marTlad da Seumcdarad gansa-
Soris, romeli-igi sarwmuno ars, samarTali sajos, xolo jos, Tu damnaSavesac ar mousmens igi. arc ganaCens eqneba
ukueTu dasua, romeli-igi saeWuel ars Cem Tana, ara Zala msajulis gareSe. magram SenSi, mefev, ori msaju-
mergos mis Tana simarTle Cemi~. lia, erTi maTgani sarwmunoa CemTvis, meore ki - saeWvo.
hrqua mefeman: `da vin arian orni igi msajulni, anu vin Tu Cvens Soris mas dasvam, romelic miukerZoebelia da
ars maTgani sarwmunoA anu saeWueli?~ sarwmuno, simarTliT gansjis, xolo Tu mas, romelic
saeWvoa, ar eqneba Cems simarTles Sewevna misgan.
hkiTxa mefem:
_ vin aris is ori msajuli an romelia maT Soris
sarwmuno da romeli saeWvo?

26 27
sibrZne
ibrZne balavaris
isii
balavaris sibrZne balavarisa

miugo kacman man da hrqua: `sarwmuno ars Cem Tana miugo kacma:
sibrZne da gonebaA Seni, xolo saeWuel Cemda ars gulis- _ sarwmuno da sando CemTvis Seni sibrZne da goniere-
wyromaA da nebaA Seni~. baa, xolo mrisxaneba da gulisTqmaTa morCileba Seni
hrqua mas mefeman: `aha esera aRviReb Sengan guliswyro- eWvs badebs CemSi.
masa da nebasa Cemsa, da SemoviRo Soris Sensa da Cemsa uTxra mas mefem:
sibrZne da samarTali Cemi, daRacaTu Cans gonebawarwyme- _ aha, daviokeb risxvas da Cems gulisTqmebsac
dulebaA Seni, aw miTxar yoveli saqme Seni da vin gacTuna~. davacxrob, raTa iyos Cvens Soris upiratesi sibrZne da
hrqua kacman man qristesmoyuareman: `dasabami saqmisa samarTali Cemi. TumcaRa ukve Cans Seni goneba-
CemisaA ese iyo, rameTu mesma sityuaA erTi dReTa oden si- warwymedileba, mainc daufaravad miambe yovelive da
Wabukisa CemisaTa da CaswuTa nawueTi misi Cem Tana, da miTxari, vin gacduna.
yovladve KsenebaA misi maqunda gulsa Sina Cemsa, rasaca RvTismosavma kacma mefis winaSe Tavisi ambis Txroba
viqmode, da aRorZndeboda dRiTi-dRe, viTarca nergi raA daiwyo:
aRorZndebin, vidremdis gansrulda nergi igi da eseviTari _ erTxel, Cems siWabukeSi, RvTis Sesaxeb movismine
nayofi gamoiRo, romelsa-ese hxedav Cem Tana. xolo sityva. es sityva Rrmad CaewveTa da Caimarxa Cems gulSi.
sityuaA, romeli mesma, ese ars: hgonebn ugunuri arssa mas yovelTvis maxsovda igi, gamudmebiT magondeboda yovel
araarsad da araarssa mas – arsad, romelman ver gulisKma- Cems saqmianobaSi. dRiTidRe Rvivdeboda es Tesli Cems
yos arsi igi, ver Tana-warhKdes araarssa mas. xolo arsi igi gulSi. xolo sityva, romelic siWabukeSi movismine da
merme igi sofeli ars da araarsi – sofeli ese, romliTa davimarxe, esaa: ugunuri arss ara-arsad miiCnevs, da
Sen Sepyrobil xar. da sityuaA ese yovladve meKsena gulsa ara-arss _ arsad. is, vinc ver gulisxmayofs arss, ver
Sina Cemsa, JamiTi-Jamad ganvixilevdi mas, da viTar-igi moiZagebs ara-ars. xolo arsi maradiuli samyofelia,
amxilebn, sulsa Cemsa ganakrZalebda da ganwmdeboda ara-arsi ki _ droebiTi wuTisofeli, romliTac Sen xar
gonebaA Semwed sulisa. da merme aRmidgis nebaA midrekad datyvevebuli, mefev...
SuebaTa mimarT da ganmaSorebn Cemgan, romeli-igi micno- ganuwyvetliv maxsendeboda es sityvebi, drodadro
bied, vidremdis SeiTqunes suli da gonebaA. maSin ganqarda Rrmad mafiqrebda da maTgan mxilebuli Cemi suli
sacTuri vnebaTaA da davinaxe sofeli ese, viTar-igi yovl- frTxilobda, goneba iwmideboda da suls Seeweoda.
iTkerZo cecxl ars. da miCuenna me yovelni sacTurni da Semdgom kvlav vnebebma da survilebma iZala, gancxro-
sabrKeni misni, romliTa moinadirnes yovelni moyuareni misaken miidrika Cemi neba, raTa ganveSorebine misgan,
misni. rac ukve Semecno, magram win aRudga suli gonebas. maSin
vnebaTa sacTuri ganqarda da cxadad davinaxe, rom
yovelmxriv mtanjveli cecexlia wuTisofeli, sacTursa
da maxes ugebs kacs da yovel mis moyvaruls atyvevebs...

28 29
sibrZne
ibrZne balavaris
isii
balavaris sibrZne balavarisa

maSin davayene nebaA Cemi da aRmovhfxuren mizezni maSin sruliad uarvyavi Cemi survilebi da
gulisTqumisani da movacale gonebasa Cemsa cnobad keTi- gulisTqmani, uari vTqvi keTilisa da borotis gonebiT
lisa da borotis, maSin aRmeZarcua saburveli mwuxarebisaA garCevaze da momcilda mwuxarebis saburveli, gaqra
da momqarda simTrvale gulisTqumisaA da gamoCnda sarc- vnebebi da survilebi da cxadad davinaxe wuTisoflis
xYneli sawuTroAsaA, da ganvicdidi momavalsa da ganvi- dafaruli sibilweni. imediT Sevyurebdi momavals,
xilevdi warmavalsa, da gamo(v)scdidi aRsasrulsa, vidrem- viZiebdi warmavals, vfiqrobdi aRsasrulze da am
dis kma-vyav mecnierebaA Cemi mas Sina. yvelafers varkvevdi da Seviswavlidi manam, sanam ar
daRacaTu me ara ganvicdidi, igi gamomecxadebin, da me veziare WeSmaritebas.
ara vhkiTxevdi da igi miTxrobn vnebaTa misTa, romelni sruli Seiqna Cemi codna sawuTros Sesaxeb.
hqonan ara mterTaTYs, aramed moyuareTa da megobarTa amsofliur gulisTqmebs ar gamoviZiebdi, magram
misTa mimarT. da maSin davinaxe, rameTu siwmide misi meZalebodnen, ar vinteresdebodi warmavali didebiT,
simrRYe ars, da sixaruli misi mwuxarebad, da simdidre misi magram momeltvodnen. davinaxe isic, rom wuTisofels
siglaxaked, da simaRle misi simdabled da SuebaA misi Tavisi simdidre mxolod mis moyvarulTa da
sinanul. ara vinaA vpove simdidrisagan misisa, Tumca ara megobarTaTvis aqvs gamzadebuli, rom misi siwmide
hqonda mis Tana mizezi urvisaA, rameTu ver ganegeboda sim- sibilwe da uwmidurebaa, misi sixaruli _ mwuxareba,
didre igi, garna urviTa miT, romeli Seudgs, viTarca simdidre _ siglaxake, simaRle _ simdable, mxiaruleba
glaxakman vinme pova cxeni, aw hxedava, viTar Se-xolo-udgs da silaRe ki _ sinanuli. versad vnaxe misgan
urvaA? rameTu uKms misTYs saWmeli da saKmari misi da adg- gamdidrebulTagan iseTi kaci, romelsac amqveyniur
ilica da msgavsni maTni. da aw odesme dailinen yvela siamovnebasTan erTad ar hqonoda glovis mizezi,
gulisTqumani ese, romel erTierTsa Se-xolo-udgs? da radgan simdidris moxveWas aTasvgari sazrunavi sdevs
viTar ara mwuxareba ars da tkivil sofeli ese, rameTu Tan. es imas hgavs, Raribma cxeni rom ipova, Semdgom ki
aravin ars, romelmanca ganixara maT Sina SvilTagan, uamravi sazrunavi gauCnda, radgan cxens saWmelic
ginaTu monagebTa, ukueTumca ara ewines xolo mizezni esaWiroeboda da mosarTavic, TavSesafaric da bevri
tkivilisa da gulisklebisani molodebiTa miT mowevnadTa sxvac. gana ki daileva gulisTqmebi, romlebic erTmane-
borotTaATa, gina SemTxueviTa senTaATa, gina mowevniTa Tisagan iSvebian?! da gana sofeli savse ar aris WiriTa
vnebaTaATa, ginaTu moslviTa sikudilisaATa TYT mis da ubedurebiT, uamravi tkiviliT?! radgan vin moeswro
mis Semdgom Taobebs, vin moixmara dagrovili simdidre
ise, rom ar gamoevlo mas uamravi tkivili da
guliswuxili, borotis SemTxveva da dasneuleba,
gauTvaliswinebeli ubedurebani an TviT sicocxlis
aRsasruli. maSin gancxroma da vnebaTa siame simwared

30 31
sibrZne
ibrZne balavaris
isii
balavaris sibrZne balavarisa

Tavadisa zeda. maSin sitkboebaA igi vnebaTaA ganumwardis. iqceva, ukvalod qreba, fufunebiT cxovrebas swrafad
aw ukue SuebaTa maT mswrafl Se-xolo-udgs mwuxarebaA, cvlis mwuxareba, aRar Cans gamosavali. es yvelaferi
TYnier Ronisa ganSorebaA maTgan. Cans, rameTu yovladve cxadyofs, rom umjobesia saerTod gaSorde wuTisofels
ara jer-ars Serevad sofelsa amas da ufroAsRa maT, da mis sibilweebs, miT ufro, Tuki dainaxav, rom yvela
romelTa ucnobian sacTurni misni, da umetes jer-ars misi saTnoeba mxolod eSmakis maxea da cduneba. kidev
maTda moZulebad da sivltolad misgan, romelTa misca ufro metad hmarTebs kacs amsofliur didebasa da
Tavi TYsi uxuebiT sofelman aman, rameTu moelian dRiTi- pativze uaris Tqma, radgan es sofeli uSurvelad da
dRe da JamiTi-Jamad daklebasa JamTa daklebisagan, da uxvad iZleva Tavis sacTurs. dRiTidRe da wuTiwuT
eSinis monagebTaTYs, ginaTu wartacebisaTYs sikudilisa, akldeba adamians xani. moxveWili simdidrec sazrunavs
odes-igi ara moelodis. maSin arRara nefsiT dauteos uCens da adardebs mas, radgan moelis sikvdils, Tumca
sofeli, romlisagan-igi Sepyrobil iyo. ar icis, rodis daatydeba Tavs yvelafris gan-
aw vsZageb, mefe, Sendami sofelsa amas da gangakrZaleb maqarvebeli sikvdili. da datovebs kaci sofels, romel-
misgan, rameTu mouRis, romeli miscis, da Seinanis, romeli sac mijaWvuli iyo, magram ukve ara sakuTari nebiT...
mianiWis, da merme tYrTmZime ganutevis. amitomac vaZageb wuTisofels Sens winaSe, mefev.
codviTa gansZarcYs, romeli Seumosied, vidremdis ga- Tavadac morideba gmarTebs misgan, rasac iZleva, kvlav
naSiSulis sarcxYnelica misi da Sehmosis mas sircxYli da ukan miaqvs, radgan dananebiT iZleva, kacs ki codvebiT
yuedrebaA; daamdablis, romeli aRamaRlis, vidremdis damZimebuls uSvebs...
ferKissacemel yvis mterTa misTa. macTuri ars morCilTa codvebis CadeniT es sofeli nel-nela samosels hxdis
misTaA, moZule moyuareTa misTaA, mcbier erTgulTa misTaA, da manam Zarcvavs kacs, vidre sruliad ar gaaSiSvlebs
daamKYs, vin mieyrdnis, da warukueTis sasoebaA mosavTa samarcxvinod. Semdeg abuCad agdebiTa da yvedrebiT
misTa, ganumwaris sixaruli moxarulTaA da vervin ganeris Semosavs, Seuracxyofs, Zirs dascems da daamdablebs mis
mSYdobiT, romeli hyuarobdis mas. rameTu dadvis sityuaA mierve aRzevebuls, gaaTelinebs fexqveS mtrebs.
misi da SeikueTnis ugunurni. maT aRusrulian, xolo man wuTisofeli mis morCilTa macdunebelia, moyvareTa
utyuvis. dRes ganumzadis Wamadi novagTmoyuaresa da moZule da erTgulTaTvis mzakvari, dascems da da-
xvale SesaWmelad matlTa miscis igi. dRes hmsaxurebdian Rupavs, sasowarkveTilebaSi Caagdebs mis moimedes, mware
naRveliT cvlis sixaruls, bednierebas ubedurebad
aqcevs, mis moyvarulTagan aravin rCeba dausjeli,
ugunurebs ki dapirebebiT moinadirebs; dRes uxv sufras
sTavazobs Wama-smis moyvaruls, xval ki Tavad mas aqcevs
matlebis SesaWmelad; dRes yvelas moamsaxurebs kacs da
xval TviT mas gaxdis sxvebis msaxurad, dRes moqiSpes

32 33
sibrZne
ibrZne balavaris
isii
balavaris sibrZne balavarisa

mas da xvale daamsaxuris igi sxuaTa. dRes axaris moSur- gaamarjvebinebs mis mterze da xval TviTon iqneba mtri-
neTa mterTa mimarT da xvale axaris mterTa mis zeda. dRes sagan Zleuli; dRes samefo pativiT Semosavs kacs da
mefed gamoaCinis da xvale daamonis igi sxuasa Tana. dRes xval sxvisi mona iqneba igi; dRes wyalobis uxvad gamcems
ganhmartis Keli misi micemad da xvale ganhmartis Keli xval maTxovrad aqcevs; dRes Zvirfasi qvebiT mooWvil
misi Txovad. dRes daadgis gYrgYni Semkobili qvaTagan gvirgvins daadgams Tavze wuTisoflis moyvaruls da
patiosanTa Tavsa missa da xvale daucis RawY misi samaresa xval samare daxedavs mis piri-saxes zevidan! dRes
Sina. dRes Seamkvis maniakiTa qedi misi da xvale Kel- yelsabamiT Seumkobs kisers, xval ki rkinis borkilebs
borkiliTa rkinisaATa daamdablis igi. dRes sayuarel arn daadebs xelebze; dRes megobarTaTvis sayvareli iqneba
igi megobarTa da xvale saZulel maTda. dRes aRudginnis kaci da xval saZulveli gaxdeba maTTvis, dRes qeba-
maqebelni SesxmiT da xvale aRudginnis mgurinavni tyebiT. didebas uZRvnian mexotbeni da xval ki moTqma-vaebiT da-
dRes sayuarel arn maxlobelobaA misi da xvale sawadel arn itireben mgodebelni Tav-pirSi cemiT; dRes yvelas
ganSorebaA misi, da amisa Semdgomad daumkYdris geheniaA masTan siaxlove surs, xval mis moSorebas ganizraxaven.
igi gareskneli da cecxli. sabolood ki cecxlovan ufskruls _ jojoxeTs amzadebs
arca stirn warmavalTa, arca swyalobs darComilTa. misTvis...
yoveli sTnavs nacvalad yovlisa da upyries darComili wuTisofeli arc imqveynad mimavalT naRvlobs da
nacvalad warsrulisa, dasxnis ukeTurni adgilsa saxier- arc aq darCenilebs wyalobs. warmavloba cvlis yove-
Tasa da Cukenni adgilsa axovanTasa, da urwmunoni adgilsa lives. ukeTurni ikaveben keTilismyofelTa adgils,
morwmuneTasa. da yovelnive Sekribna gzasa dalevnisasa, jabani mamacs cvlis, urwmuno _ morwmunes. ician wuTi-
vidre moRebadmde sawadelisa maTisa, rameTu sawuTroAsani soflis moyvarulebma, rom xanmoklea maTi cxovreba,
amisTYs mKdom arian urTierTas da SeiWamebian da swrafwarmavali, mainc erTmaneTs ecilebian, qiSpoben da
ikbinebian viTarca ZaRlni, rameTu ician simokle da iwroe- mtroben urTierTs, ZaRlebiviT ikbinebian. sabolood ki
baA droAsaA da viTarmed mswrafl-warmaval ars maTgan. kvdebian da toveben wuTisofels, Tanac imgvarad, rom
amisTYs erTierTsa uswrobs da moyuasi moyuassa survilTa Sesrulebasac ver aswreben. erTi cdilobs
hmZlavrobs, raATa mo-raAme-itacos vidre ganslvamde misa. meores daaswros rogorme, megobari Zalmomreobs
amisTYs gardareuli KdomaA da Suri aqus. megobarze, raTa moaswros da sikvdilamde miitacos
xolo (sauk)unoAsani [igi] cn(o)bil arian mis mier, raime misgan, amitomac usazRvro mtroba da Suri aqvT
romelmanca-igi iCinna, rameTu aqus sasoebaA erTmaneTis mimarT...
waruvalobisaA mermeTa maT keTilTaA, romelTa xolo isini, romelTac irwmunes saukuno cxovreba da
miemTxuevian wmidani. amisTYsca ara aqus KdomaA da Suri Seicnes WeSmariteba, imediT Sehyureben momavals da el-
ian maradiul sicocxles, romelic wmindanTa xvedria.
arc erTmaneTis Suri da mtroba aqvT, fiqradac ar

34 35
sibrZne
ibrZne balavaris
isii
balavaris sibrZne balavarisa

urTierTas da arcaRa gonebasa mouvals, rameTu mosdiT amgvari ram, aramed mTeli arsebiT eswrafvian
mravalsavanesa1 mas surviel arian, romeli aRuTqua mx- sasufevlis moqalaqeobas, romelic mxolodSobilma Ze
olodSobilman Zeman RmrTisaman mamisa mier TYsisa, romel RmerTma aRuTqva maT mamis saxeliT...
ars caTa Sina. da ese arian Zmani da moyuasni Cemni, romelTa swored es xalxi, romelTaganac movismine da
Seveyav da Seviwynare. xolo romelTa vhgonebdi moyuared SeviTvise es yovelive, aris Cemi Zma da moyvasi. xolo
da Zmad, igini umteres arian yovelTa mterTa CemTa. vinc aqamde Zma da moyvare megona, yovelgvar mterze
amisTYsca ganveSore maTgan da moviZie mSYdobaA da uaresi aRmoCnda. amitomac movSordi maT, gamoviZie
mivsdevdi mas. mSvidoba da mivsdev mas.
ese ars xati soflisa amis araa(rs)isaA, xolo ukueTu aseTia saxe da xati wuTisoflis, mefeo, romelic
gnebavs xati saukunoAsaA mis, me migce igi, viTarca moviRe, crua da sinamdvileSi ararsebuli. xolo Tu arsebuli _
aramed vervis Kel-ewifebis gulisKmisyofad niWTa maT saukuno cxovrebis Sesaxeb gsurs raime moismino,
qristesTa waruvalTa, ukueTu visme ara aqundes flobaA SemiZlia gadmogce is, rac Tavad SemiZenia; Tumca
nebasa da gonebasa TYssa zeda~. qristes mier boZebuli waruvali niWis Secnobas ver
miugo mefeman da hrqua mas: `warw[y]medulo, ver SeZlebs is, vinc ar flobs sakuTar nebas da gonebas.
dainaxe da verca raA moipove, garna warwymedaA Tavisa
dainaxe miugo mefem:
TYsisaA, rameTu aRilese enaA Seni gardaqcevad erisa, da _ warwymedilo, arc araferi ginaxavs da arc
ukueTumca ara damedva aRTqumaA Cemi Sen Tana, aRebasave araferi SegiZenia sakuTari Tavis daRupvis garda,
sityYsa Senisasa mi-mca-vscen Korcni Senni dasawuvelad. amgvari azrebiT mxolod da mxolod ryvni ers, da
da aw aRdeg da ivltode amier samefoAsagan Cemisa~. piroba rom ar momeca SenTvis, vidre laparaks daiwyeb-
da warvida kaci igi munve udabnosa gare wmidaTa mamaTa di, vbrZanebdi Sens cecexlSi Cagdebas. axla ki wadi da
Tana. gamecale, raTa aRar gixilon Cemma Tvalebma.
maSin aRiZra mefe yovelTa zeda qristeaneTa da umetes aRar dauyovnebia wmida kacs, saswrafod gaecala
monazonTa zeda meudabnoeTa, rameTu Tqua: `ese arian mefes da udabnoSi dabrunda wmida mamebTan.
mavnebelni da winaaRmdgomni nebisa Cemisani SuebaTa da am ambis Semdeg kidev ufro gamZvinvarda da risxviT
gancxromaTa mimarT~. da SesZina amis gamo devnulebaA aRivso abenesi qristianebis mimarT, gansakuTrebiT
yovelTa qristeaneTaA da umata didebasa kerpTasa da meudabnoe mamebi da monazvnebi SeiZula, radgan
warCinebul yvna msaxurni maTni. gancxromiTa da gulisTqmebiT mcxovrebma mefem swored
isini miiCnia yvelaze did mtrebad. amis gamo
qristianebis devna gaaZliera, TviTon ki cru RmerTTa
Tayvniscemas umata, kerpTmsaxurni ki didebiTa da
pativiT Semosa.

36 37
sibrZne
ibrZne balavaris
isii
balavaris sibrZne balavarisa

4. da vidre-igi cTomasa mas Sina iyo mefe igi, esua mas 4. sanam mefe am cdomilebaSi iyo, SeeZina mas vaJi, ro-
yrmaA wuli, romel ara Sobil iyo yrmaA egeviTari Suenieri melic iseTi mSvenieri iyo, rogorc aravin, im dromde
maT JamTa Sina. Sobili.
da aRivso mefe igi sixaruliTa didiTa da uwoda saxeli Zlier gaixara mefem, axalSobils iodasafi daarqva
misi iodasaf, da Tqua: `ese miyves kerpTa CemTa, rameTu da Tqva: _ Cemma RmerTebma Seismines Cemi vedreba, radgan
vadiden igini~. da warhmata SuebaA warwymedulebasa missa, vadide isini.
da Sekriba simravle varskulavTmracxuvelTaA, raATa amieridan abenesi kidev ufro metad mieca
ixilos saqme yrmisaA mis. xolo maT yovelTa Tques warwymedilebas, umata kerpTmsaxurebas, Semdeg varskv-
erTbamad, viTarmed: `miiwevis yrmaA ese didebasa lavTmricxvelebi daibara, raTa memkvidris momavali
mefobisasa, romel aravin miwevnul ars egeviTarsa bedi ecnobebinaT misTvis. yvelam erTxmad uwinaswar-
mefobasa da simaRlesa queyanasa hindoeTisasa~. metyvela yrmas imgvari dideba da pativi, romlis
xolo iyo kaci erTi maT Soris uf ro sarwmunoA
ufro msgavsic jer aravis rgeboda indoeTSi.
yovliTa mecnierebiTa. aman Tqua: `me esre vhgoneb, viTarmed magram varskvlavTmricxvelTa Soris iyo sibrZniTa
didebaA ese, romelsa miemTxuevis yrmaA ese, ara ars amis da gonierebiT gamorCeuli kaci, romelmac, maTgan
soflisa didebaA, aramed esreT vhgoneb, viTarmed didi gansxvavebiT, sxva ram auwya mefes:
winamZRuari iyos gzasa mas WeSmaritebisasa~. _ me ase vfiqrob, mefeo, rom dideba, romelic yrmas
da viTarca esmnes sityuani ese mefesa, aRivso mwuxare- moelis, ar aris amsofliuri, armed WeSmaritebis didi
biTa da zogad ganeyo sixaruli igi misi. da merme brZana aR- msaxuri iqneba igi.
Senebad qalaqi TYsagan yrmisa misTYs. da iyo yrmaA igi mun brZenis sityvebma mefis sixaruli mwuxarebiT Secva-
Sina. da miavlinna romelni-igi sarwmuno iyvnes mis Tana, la. yrmisaTvis calke qalaqis aSeneba brZana da yrma iq
msaxurebad yrmisa misTYs da fufunebad. da viTar dasaxlda. mcvelebad da mosamsaxureebad erTguli
aRizarda yrmaA igi hasakiTa da cnobiTa, merme brZana msaxurebi daayena. roca memkvidre wamoizarda da
ganyenebaA kacTaA misgan. da amcno msaxurTa raATa ara cnobiereba da asaki moemata, mefem mcvelebic daiTxova.
warmoiRon winaSe misa KsenebaA sikudilisaA da salmobisaA, Svils axali msaxurebi miuCina da mkacrad gaafrTxila
arca saukunoAsaA, da arca simarTlisaA da arca codvisaA, da isini, raTa iodasafis winaSe ar exsenebinaT arc sikvdi-
arca siberisaA da arca siWabukisaA, da arca siglaxakisaA da li da avadmyofoba, arc saukuno cxovreba da WeSmari-
arca simdidrisaA, da raATa yovelsa, romelsa salmobaA teba, arc codva, arc sibere da arc siWabuke, arc
raAme SeemTxYos maTgansa, ganiyvanon mier, raATa ara siRaribe da arc simdidre, xolo Tu vinme dasneul-
ixilos yrmaman man. ese amisTYs yo mefeman, raATa ara xilvaA deboda, saswrafod gaeyvanaT qalaqidan, memkvidres rom
amisi mizez raAsame eqmnes gamoZiebisa da mis gamo ar daenaxa.
Sjulisaca mkiTxvel-iqmnes qristeaneTaAsa.

38 39
sibrZne
ibrZne balavaris
isii
balavaris sibrZne balavarisa

mefem yvela Rone ixmara, raTa yrmas maTi xilviT


WeSmaritebis gamoZiebis survili ar gasCenoda da amiT
qristianTa sarwmunoebis Sesaxeb ar Seetyo raime.

5. da merme brZana gansxmaA yovelTa qristeaneTaA, 5. Semdeg yvela qristianis, RvTismsaxurisa Tu


mRdelTa da yovelTa morwmuneTaA sameufoAsagan TYsisa. da yoveli morwmunis misi samefodan gaZeveba brZana. macne
qadagi waravlina da Kmobda igi Zlierad: `amas ityYs abenes gagzavna da isic yvelas gasagonad gahyviroda abenes
mefe: ukueTu vinme vpoo Tquengani Semdgomad samisa dRisa, mefis sityvebs: _ `sami dRis Semdeg Tu kvlav aRmoCndeba
dasawuvelad mivscne igini~. da arRaravin darCa qristeane- qristiani Cems samflobeloSi, vbrZaneb mis dawvas.~ arc
Tagani queyanasa mas, vidremdis KsenebaAca maTi aswyYda2. erTi qristiani aRar darCa abenesis samflobeloSi,
da esua mefesa mas kaci erTi Tanamzraxvali. da friad mefem maTi saxelis xsenebac ki akrZala.
sarwmuno iyo winaSe missa da warCinebul. da iyo kaci igi erTi veziri hyavda abeness, romelsac Zlier endoboda
saxier da keTilismyofel da sayuarel yovelTa Soris da afasebda. es veziri yvelas mimarT keTili iyo, TviTonac
kacTa, aramed megobarni vinme mefisani eSurebodes mas da yvelasaTvis sayvareli da yvelasagan dafasebuli. magram
mZime uCnda uaRresobaA igi misi maTgan, da eZiebdes misTYs zogierTs Zlier Surda misi, samefo karze mis
Jamsa marjuesa, raATamca STaagdes igi borotsa. warCinebulobas ver urigdebodnen, amitom marjve dros
da ganvida odesme mefe moxilvad gareSe qalaqsa da eZebdnen, raTa rogorme boroti SeemTxviaT misTvis.
(iyo) mzraxvalica igi misi mis Tana, da miiwia adgilsa erTxel am veziris TanxlebiT mefe qalaqgareT
romelsame. da ixila Tanamzraxvalman man kaci erTi mdebare gavida. erT adgilas vezirma xis qveS dagdebuli kaci
xesa queSe, romlisa Tana iyo vnebaA ferKsa da ver eZlo dainaxa. ucnobs fexebi tkioda da ver dgeboda. veziri
aRdgomad. da hkiTxa sefekacman man saqme misi. xolo man miuaxlovda mas da ambavi gamohkiTxa. miugo ucnobma:
hrqua mas: `mKecisagan SememTxYa ese, aramed war-Tu- _ mxecisgan davSavdi. magram Tu Tan wamiyvan da
miyvano Sen Tana, hpoo Cem Tana sargebeli, ufalsa Tu ufali inebebs, sargebels hpoveb Cemgan.
undes!~ hrqua kacman man sameufoman: `me vyo ese, daRacaTu _ ase moviqcevi, Tundac veranairi sargebloba ver
ara vpoo Sen Tana sargebeli. aramed miTxar, raA ars Sen vnaxo, magram mainc ra sargeblobis motana SegiZlia Sen?
Tana sargebeli igi, romelsa Sen ityY?~ hrqua vnebulman upasuxa mas vnebulma:
man: `me kaci var sityYsa mkervali~. hrqua mas sefekacman man: _ me sityvis mkurnali var.
`viTar Sehkerav sityuaTa?~ hrqua vnebulman man: `ukueTu _ rogor kurnav sityvebs?-kvlav ikiTxa vezirma.
iyos sityuaTa Sina wylulebaA, Sevkero, raATa ara moiwios _ Tu sityvaTa Soris vnebis momtani seni iCens Tavs, me
ganvkurnav mas da aRar SeeZleba zianis moyeneba.

40 41
sibrZne
ibrZne balavaris
isii
balavaris sibrZne balavarisa

mis mier vnebaA~. xolo sefekacman man arad Sehracxa sityuaA vezirma arafrad Caagdo vnebulis sityvebi, magram
igi, aramed brZana [waryva]nebaA misi moRuawebisaTYs. Seebrala igi, amitom brZana, Tan waeyvanaT da zrunva da
xolo megobarTa maT mefisaTa dauges sabrKe sefekacsa patronoba ar daekloT misTvis.
mas da hrques mefesa: `ara uwyia, mefe, viTarmed sayuarelsa erTxel mefesTan daaxloebulma pirebma cili
amas Sensa hnebavs dapyrobad mefobaA Seni da raATa daswames vezirs da mbrZanebels moaxsenes:
daimkYdros saydari sufevisa SenisaA, rameTu _ mefeo, nuTu ar ici, rom Sens sayvarel vezirs
daucxromelad gardaaqcevs ersa? aw, ukueTu gnebavs, raATa Ralati udevs gulSi?! TviTon surs mefoba da
uwyodi WeSmaritad, arqu mas, viTarmed: aha esera dauteob gvirgvinis mitaceba, Sens winaaRmdeg ganawyobs da
sofelsa, rameTu cru ars, da mnebavs SerTvad monaTa maT Tavisken ibirebs xalxs. Tu Cvens sityvebSi eWvi gepareba
RmrTisaTa, romelni ganvabnien. maSin icna sityuaA Cueni da simarTlis dadgenas moisurveb, uTxari mas: _ vTmob
gamocdasa mas Sina, da viTar gazraxos saqme, romliTa scna da vtoveb wuTisofels, radgan crua igi da im xalxs
orgulebaA misi~. rameTu kacTa maT icodes sefekacisaA mis msurs SevuerTde, Cemi samefodan rom gavaZeveT. amgva
gulCYlobaA egeviTarTaTYs sityuaTa saukunoAsa cxorebi- rad gamoscade igi da Tavad darwmundebi mis
saTYs, da amiT eseviTariTa hgonebdes warwymedasa missa orgulobaSi.
mterobiT. mtrebma icodnen, rom roca saukuno cxovrebis
hrqua maT mefeman: `u[kueTu ara v]poo ese msgavsad sit- Sesaxeb ismenda xolme sityvas, vezirs guli uCuydeboda
yYsa [Tquenisa], arRara ganvikiTxo igi~. da ase mzakvrulad ganizraxes misi daRupva.
da mouwoda mefeman sayuarelsa mas missa da gamoscdida Tqva mefem:
mas da hrqua: `Sen uwyi, viTar Seyofil ars gonebaA Cemi _ Tu udanaSaulo aRmoCndeba, ar davsji mas.
sofelsa amas da viTar aRvasrulen dReni Cemni, da aw Semdeg ki gamosacdelad TavisTan daibara veziri da
vhxedav, viTar cudad davSurebi da meSinis, nuukue uTxra: _ Sen uwyi, rogor CaiTria Cemi goneba
moiwios aRsasruli da carieli vipoo yovlisa misgan. aw wuTisofelma da rogor vicxovre dRemde. axla vxvdebi,
mnebavs, raATa viRuawo saukunoAsa misTYs Zlierad, rom amaod davSveri da meSinia, sikvdilma rom
viTarca-ese moRuawe var sofelsa amas Sina, aramed araraA momiswros, carieli aRmovCndebi yovelgvari sikeTi-
ars sxuaA Cemda, garna SerTvad monaTa maT qristesTa, sagan. axla msurs imaze metad viRvawo saukuno cxovre-
romelTa-igi mravali Wiri SevamTxYe. aw rasa ityY, erTgu- bisaTvis, vidre aqamde am soflisaTvis vzrunavdi.
lo Tanamzraxvalo Cemo?~ aRaraferi damrCenia, garda imisa, rom SevuerTde
da viTarca esmnes kacsa mas sityuani igi mefisani, qristianebs, romelTac ase vdevnidi da vaviwrovebdi.
aRiZra surviliTa qristesiTa, sityuaTa maT zeda da amaze ras ityvi, Cemo erTgulo mrCevelo?
cremlooda. da hrqua mas: `cxondin mefe, cxondin mefis sityvebi rom moismina, vezirs Tvalebi
aucremlianda da amgvarad mimarTa mbrZanebels:

42 43
sibrZne
ibrZne balavaris
isii
balavaris sibrZne balavarisa

ukunisamde!3 daRacaTu waruvali igi ZniadSesapyrobel ars, _ icocxle, mefeo! icocxle ukunisamde! Tumca
aramed jer-ars ZiebaA misi, da warmavali ese, daRacaTu saukuno cxovreba Znelad miiRweva, mainc aucilebelia
raAme tkbil ars, aramed umjobes ars datevebaA misi, misi Zieba. warmavali sofeli ki, Tumca tkbilia, sjobs
rameTu ars da viTarca ara ars, da romelTa uxaris, viTarca uaryo, radgan ra aris igi: aris da TiTqos arc aris,
ara uxaris, da romelni iSueben, viTarca ara iSueben, da xaroben misiT da arc xaroben, ilxenen misiT da arc
romelTa SWirs, viTarca araraA SWirs, rameTu erTi igi ilxenen, ubedureba sWirT, magram hgoniaT, TiTqos
warmavalsa Sina mokle da waruvalsa Sina araA, xolo Wiri araferi sWirT. wuTisofelSi yvelaferi dRemoklea da
igi RmrTisaTYs moklesa Sina mokle da srulsa mas Sina swrafwarmavali, maradiulobis winaSe ki _ araraoba.
saukuno. aw warhmarTe gulissityuaA ege Seni, rameTu RvTis gulisaTvis WirTa Tmena am sofelSi xanmoklea da
keTil ars, raATa warmavalisa amis datevebiTa waruvali igi saukuno cxovreba ki _ dausrulebeli. daujere gulidan
sufevaA moiyido~. amosul (momaval) sityvas, romelic sasargebloa da
da damZimdes sityuani ese winaSe mefisa da aRivso manki- sisruleSi moiyvane Seni Canafiqri, raTa warmavali
erebiTa misTYs, aramed ara gamoucxada mas. soflis moZulebiT saukuno cxovreba daimkvidro.
maSin kacman man gulisKma-yo, viTarmed sacTuri dage- daumZimda mefes veziris naTqvami. risxviT aRivso
bul ars misTYs, raJams ixila cvalebulad feri pirisa mis mimarT, magram aRaraferi uTxra.
misisaA. da miiqca saxed TYsa didiTa mwuxarebiTa da ara saxeSecvlili mefe rom ixila, mixvda veziri, _ maxe
uwyoda, Tu vinaA ars sacTuri ese, romel STavarda, anu vin iyo dagebuli misTvis. damwuxrebuli dabrunda Sin da
gankurnos gonebaA mefisaA misTYs. da daadgra uZilad ver mimxvdariyo, saidan modioda es sacTuri, romelSic
Ramesa mas. da moeKsena kaci igi sityuaTa mkeravi. mouwoda aRmoCnda, an viRas SeeZlo mefis darwmuneba mis
da hrqua mas: `Sen metyode odesme, viTarmed: ganvhkurneb erTgulebaSi.
sityuaTa wylulTa~. mTeli Rame TeTrad gaaTena. Semdeg sityvebis
hrqua mas kacman: `da arsca egreT, nuukue giKmsa raA mkurnali kaci gaaxsenda, TavisTan moixmo da uTxra:
aw?~ _ erTxel Sen miTxari, dawylulebul sityvebs
xolo man hrqua mas: `eseodenTa JamTa vhmsaxurebd vkurnavo.
mefesa amas da arasada vixile mksinvarebaA misi Cemdamo, _ swored asea, _ miugo sityvebis mkurnalma, raime
rameTu erTgulebiT vidode mis winaSe, xolo dRes mZimed xom ar gagWirvebia?
vixile igi Cemdamo da esreT vhgoneb, viTarmed ara maqus vezirma daufaravad uambo yvelaferi:
mSYdobaA mis Tana~. _ amdeni xania, mefes vemsaxurebi da arasodes
hrqua mas vnebulman man: `da raA mizezi iyo Soris Sensa ganrisxebula Cemze, radgan misi erTguli viyavi. magram
da missa?~ dRes imgvarad ganwyobili vixile Cems momarT, rom,
vfiqrob, sikeTes ar unda velode misgan.

44 45
sibrZne
ibrZne balavaris
isii
balavaris sibrZne balavarisa

xolo man hrqua: `araraA uwyi, TYnier sityuaA erTi mr- _ moxda rame Tqven Soris? _ hkiTxa sityvebis
qua me da me vauwye umjobesi, da me vhgoneb, viTarmed cdiT mkurnalma.
gamomcada me sityYTa miT~. _ ar vici, rCeva mkiTxa da mec TiTqos ukeTesi vurCie.
da uTxra yoveli igi sityYsgebaA, romeli yofil iyo axla vxvdebi, rom am sityvebiT mxolod gamomcada. _ da
Soris maTsa. vezirma dawvrilebiT uambo mefesTan misi saubari.
hrqua mas vnebulman man: `aw ukue amis gamo wylul ari- uTxra mas mkurnalma:
ana sityuani Senni?! xolo me ganvkurnne SewevniTa RmrTisa _ nuTu aman daawylula Tqveni sityvebi?
maRlisaATa. ese uwyode, rameTu boroti iWY aqus mefesa yovladZlieri RmerTis SewevniT ganvkurnav maT. es
Sendami da hgonebs, viTarmed eZieb dapyrobad mefobasa icode: mefe eWvianobs Senze, TiTqos Zalauflebis
missa, da zakuviT azraxes mas sityuaA ege. aw aRdeg xvale warTmeva gsurs, mzakvrobiT Caasmines mas es sityvebi.
da da(iyYne Ta)vi Seni da ganiZarcue samoseli Seni da adeqi xvalve, Tavi gadaiparse, ZaZa Seimose da midi
Seimose ZaZaA da mived mefisa. da ukueTu gkiTxos mefeman, mefesTan. Tu gkiTxavs, ras niSnavso es, upauxe: _ `me mzad
Tu raA ars ese, arqu mas: romlisaTYsca Sen miwode, aha var, mefeo, risTvisac Sen mogiwode guSin. marTalia,
esera me ganmzadebul var, daRacaTu sikudili uadviles gancxromiT mcxovrebi kacisTvis sikvdili ufro advi-
ars kacsa zeda fufuneulsa, vidreRa Tavsdebad cxorebaA lia, vidre amgvari cxovrebis datoveba, magram Sens
ese, aramed ara mnebavs TYnier Sensa cxorebaA. rameTu gareSe arc es cxovreba msurs, radgan Tu samefo pativSi
miziare keTilTa maT sameufoTa, meca Tana-mac, raATa Seni moziare viyavi, amsofliuri Wiric SenTan erTad
geziaro WirTa Sina amis soflisaTa, da viTarca vin ukue msurs gaviziaro; rogorc fufunebiT nebierad macxovre
Sen mier, aw vitanjo Sen Tana, raATa Sen Tanaca Rirs viqmne Sens gverdiT, axlac SenTan erTad vitanjebi, raTa
sasurvelsa. aw aRdeg, mefe, rameTu keTilsa gulman- SenTan erTadve mivaRwio sasurvels. maS, nuRar ayovneb,
giTqua~. mefeo, radgan umjobesi girCia gulma~.
da yo kacman man, viTarca aswava vnebulman man. da aR- swored ise moiqca veziri, rogorc sityvebis
movida iWY igi gulisagan mefisa misTYs da ganborotna mkurnalma urCia. mefis guli eWvebisagan gaTavisuflda,
monaTa maT zeda RmrTisaTa da aRivso guliswyromiTa da mabezRarTa mimarT ki risxviTa da wyromiT aRivso igi.4
SuriTa4.
isev aRiZrnen vezirebi borotebiT balavaris* mimarT
da kualad SeuKda Suri mTavarTa maT balahvarisTYs da da uTxres mefes:
hrques mefesa: mefeo, ukueTu ganixilo yeli balahvarisi,
ixilo mis Tana juari, romelsa Tayuanis-scems igi. da * daxrili SriftiT gamoyofili teqsti mxolod b xelnawerSi
RmerTni Cuenni sabasrobel arian mis winaSe. xolo mefe gvxvdeba. aq veziri pirdapir `balavarad~ aris moxseniebuli,
ris gamoc Txroba araTanmimdevruli Cans. Cven mainc vamjobi-
hgonebda, Tu tyuvilsa ityYan misTYs. da miyo Keli da neT am mniSvnelovani epizodis teqstSi CarTva.
46 47
sibrZne
ibrZne balavaris
isii
balavaris sibrZne balavarisa

ixila juari oqroAsaA mkerdsa zeda missa da hrqua: `raA - mefeo, balavari rom gasinjoT, is yelze jvars
ars, balahvar, cTomilebaA Seni?~ atarebs, romelsac Tayvans scems, da Cvens RmerTebs ki
xolo balahvar hrqua: `N mefeo, ara var me cTomil, dascinis.
rameTu siyrmiT CemiTgan vhmoneb qristesa da Tayuanis- mefem ifiqra, tyuils eubnebodnen balavaris Sesaxeb,
vscem juarsa, romelsa zeda Kelni ganipyrna KsnisaTYs magram rodesac Seamowma, naxa oqros jvari mis mkerdze
Cuenisa, xolo msaxurebaA Seni araraA odes damiklia. da aw da Tqva:
vinaATgan gancxadna saxeli qristes RmrTisaA Cem zeda, me - riT axsni am Sen cdomilebas?
arRara uvar-vyo RmrTeebaA misi, ukueTu Korcni Cemni balavarma upasuxa:
daiWrnen, gina cecxliTa daiwunen, garna sulsa Cemsa KelTa - mefeo, me ar var Secdomili, radgan bavSvobidan
misTa Sevhvereb~. qristes vemsaxurebi da Tayvans vcem jvars, romelzec man
hrqua mas mefeman: `nu egre ityY, sayuarelo Cemo balah- xelebi ganapyro Cveni xsnisaTvis. Sen ki erTgulad gem-
var, rameTu kaci xar didebuli da upiratesi winaSe Cemsa, da saxurebodi. vinaidan axla ukve gamJRavnda Cemi qris-
ukueTu Tayuanis-sce RmerTTa CemTa, mogcne Sen sxuanica tianoba, me ar uarvyof qristes RmrTeebas, Tundac Cemi
qalaqni da saWurWleni Cemni Sen zeda davacalierne, sxeuli akuwon an cecxlSi dawvan. da mas Sevavedreb Cem
rameTu friad sayuarel xar winaSe Cemsa. da ukueTu ese ara suls.
hyo, satanjveliTa sastikiTa ganvlivne Korcni Senni da mefem miugo:
arRara moviKseno me siyuaruli Seni~. - nu metyvi amas, Cemo sayvarelo balavar, radgan Sen
maSin ganiKsna sartyeli oqroAsaA kacman man xar kaci didebuli, da Cem winaSe upiratesi da Tu Sen
RmrTisaman, Semkuli TualebiTa patiosniTa, dadva winaSe Tayvans scem Cem RmerTebs, maSin me kidev gaCuqeb qalaqebs
mefisa da hrqua: `ukueTu damarqua Tavsa Cemsa gYrgYni da uxvad mogcem Cemi saganZuridan, radgan friad miy-
mefobisa SenisaA, pativisa misTYs ver Searyio qristes varxar. da Tu ase ar moiqcevi, Sen sxeuls saSinel tanj-
mimarT sarwmunoebaA Cemi. da ukueTu tanjviTa ganhlivne vas SeamTxveven da me aRar vaxseneb Sen siyvaruls.
Korcni Cemni, verave SemaZrwuno, rameTu zecisa keTilni maSin moixsna RvTis kacma oqros qamari, Semkuli pa-
uzeSTaes arian queyanierTa, romelTa Sina viSuebT tiosani TvlebiT, dado mefis win da Tqva:
samaradisod, da jojoxeTisa satanjvelni umwares arian, - Seni samefo gvirgvinic rom damadga Tavze, mainc ver
romelTa Sina dasjad arian winaaRmdgomni RmrTisani da Searyev Cem rwmenas qristesadmi; da ra satanjvelic ar
u[v]arismyofelni. xolo me, mefeo, mza var tanjvad da Sen unda mouvlino Cem sxeuls, amiT ver SemaSineb, radgan
nu sdroeb, raATa adre warvide winaSe meufisa Cemisa, raATa yvela amqveyniur sikeTeze bevrad metia is zeciuri
ganvisuenebde mun ukunisamde~. sikeTe, romelic maradiulia; xolo amqveyniur satan-
jvelebze bevrad mwareni arian jojoxeTis satanjvelni,
sadac RvTis mowinaaRmdegeebi da uarismyofelni isje-

48 49
sibrZne
ibrZne balavaris
isii
balavaris sibrZne balavarisa

xolo sityuaTa amaT zeda mefe lmobier-iqmna da hrqua: bian. me mzad var satanjvelad, meufeo, da nu daayovneb,
`N-me, sayuarelo balahvar, viTarRa warmikueTe sasoebaA da rom ufro adre warvsdge Cemi meufis winaSe da uku-
urC-eqmen brZanebasa Cemsa. aw warved queyanisagan Cemisa da nisamde masTan viyo.
numca mesmis hambavi Seni yurTa momarT CemTa. da ukueTu am sityvebis Semdeg molba mefe da uTxra balavars:
gpooRa, ubralomca var sisxlisagan Senisa~. - vai me, sayvarelo balavar, uimedod damtove da Cemi
xolo man dauteva didebaA ese warmavali da mZovarTa brZaneba ar Seasrule. axla ki wadi am qveynidan da
Tana warvida monebad iesu qristesa, RmrTisa Cuenisa. sjobs Sen Sesaxeb araferi gavigo. Tu gipove, icode, Sen
sisxlze me brali ar mimiZRvis.
balavarma datova warmavali dideba da wavida
mZovrebTan erTad, qristes, Cveni RmerTis msaxurebi-
saTvis.

6. da dResa erTsa ganvidoda mefe movlad garemo qala- 6. erTxel qalaqgareT iyo gasuli mefe. uecrad
qisa da ixilna orni kacni, gamomavalni qalaqiT, qristeane- dainaxa ori qristiani, romlebic qalaqs tovebdnen.
Taganni. mouwoda da hrqua: `vinaA kadnier-iqmneniT ara TavisTan ixmo isini da hkiTxa:
ganslvad queyaniT CemiT, anu ara gesma[a], viTar Kmobda _ rogor gabedeT, rom aqamde ar dagitovebiaT Cemi
qadagi igi Cemi Tquenda mimarT?~ samefo, an iqneb ar gagigiaT, ras xmobda Tqvens Sesaxeb
hrques maT: `aha esera ganslvasa zeda vipoeniT queyaniT Cemi macne?!
SeniT~. maT ki upasuxes:
hrqua maT mefeman: `da raman dagayenna aqamomde?~ _ swored axla vtovebT Sens qveyanas.
hrques maT: `upoarebaman sagzlisaman, rameTu did ars hkiTxa mefem qristianebs:
Cuen zeda gzaA ese~. _ aqamde ratom SemorCiT?!
hrqua maT mefeman: `vis eSinin sikudilisagan, igi arRara maT ki miuges:
droebn sagzlisaTYs~. _ sagzali ar gvqonda. win ki didi gza gveloda.
hrques wmidaTa maT kacTa: `ukueTumca gueSinoda Sen- kvlav miugo mefem:
gan, Se-mca-gueswrafa ganslvaA, rameTu sikudili ara _ visac sikvdilis SiSi aqvs, sagzlis gamo ar
saZnau[r] ars Cuen Tana, aramed sawadel ars, romlisa mier yovndeba.
gansuenebasa moveliT urvaTagan amis soflisaTa, xolo uTxres pasuxad wmida kacebma:
_ Seni rom gvSineboda, viCqarebdiT kidec wasvlas,
magram sikvdili araTu ar gvimZims, sasurvelicaa

50 51
sibrZne
ibrZne balavaris
isii
balavaris sibrZne balavarisa

SiSi, romeli aqus moyuareTa amis soflisaTa, romelTa CvenTvis, radgan amsofliur WmunvaTagan gaTavisuf-
gamoirCies igi saukunesa mas zeda cxorebasa, igi ara SiS lebas moveliT misgan. xolo is SiSi, rac wuTisoflis
ars Cuenda, arca sixaruli maTi sixarul ars Cuenda~. moyvarulT aqvT da rasac saukuno cxovrebas amjobineben
miugo mefeman da hrqua maT: `viTar ityYT amas? da isini, ucxoa CvenTvis, arc maTi sixaruli migvaCnia
Tquen sTquT, viTarmed brZanebisa Cemisagan ganxualT sixarulad.
queyaniT CemiT, amas ara SiSisaTYs sikudilisa hzamTa?~ gaocda mefe:
hrques mowafeTa maT qristesTa: `Cuen ara SiSisaTYs _ Tqvenve sTqviT, rom Cemi brZanebis gamo tovebT
sikudilisa vivltiT, aramed raATa ara Semwe geqmneT boro- qveyanas, da gana sikvdilis SiSi ar gaiZulebT amas?!
tisyofasa Cuen zeda da mizez-geqmneT uRmrToebasa Sensa, miuges qristianebma:
romeli gegulebis mowevnad Cuen zeda, xolo SiSi Seni _ sikvdilis SiSis gamo ar vtovebT qveyanas, aramed
araodes mosrul ars gulsa Cuensa~. ar gvsurs Semwe geqmneT Sens borot ganzraxvaSi,
maSin aRivso mefe igi guliswyromiTa didiTa da brZana romelic gadagiwyvetia CvenTvis, ar gvsurs, Cven
dawuvaA maTi cecxliTa. da srul-iqmna wamebaA maTi qrist- gavxdeT Seni uRmerTobis mizezi. xolo Seni SiSi
esTYs, WeSmaritisa RmrTisa, da brZanebaA daidva Soris arasodes gahkarebia Cvens guls.
yovelsa ersa, raATa, visca mohxudes qristeaneTagani, ganrisxda mefe. morwmuneTa dawva brZana. WeSmariti
moklan. RmerTis _ qristes _ gulisaTvis tanjva-wameba itvirTes
maSin aRiZrnes yovelni kerpTmsaxurni da ganZlierde- RvTis erTgulma monebma. samefoSi ki brZaneba gaica, Tu
bodes saqmeni maTni borotni, da iwyes miaxlebad mefisa qristians waawydeboda vinme, dauyonebliv moeklaT igi.
sikudiliTa da borotisyofiTa maTiTa. da ganamravles gaZlierda qveyanaSi cru RmerTTa Tayvaniscema da
queyanasa mas mowyuedaA yovelTa qristeaneTaA, da mravalni
gamravlda kerpTmsaxurTa boroti saqmeni, sikvdilma da
mRdelni da udabnosmyofni monazonni dawunes cecxliTa.
borotebam moicva qveyana. imata qristianTa xocva-
da mieriTgan daidva wesad queyanasa hindoeTisasa
Jletam. mravali mRvdeli da udabnoSi mcxovrebi
dawuvaA cecxliTa mkudarTa maTTaA warmarTTa Soris da
monazoni cecxlSi dawves.
arRaravin darCa sufevasa missa queSe erTica
am droidan SemoiRes indoeTSi wesad warmarT
morwmuneTagani, romelimca sacnaur-iyo qristeaned, garna
mkvdarTa cecxlSi dawva. arc erTi morwmune, romelic
romelTa wariwirnes Tavni maTni aRsaarebisaTYs samebisa
gancxadebulad qristiani iyo, aRar darCa qveyanaSi.
wmidisa da sasoebisaTYs aRTqumisa mis utyuvelisa, raATa
mxolod isini, romelTac wmida samebas Seswires
sakuTari Tavi da sasoebiT moelodnen RvTisgan maTTvis
aRTqmuls, darCnen qveyanaSi, raTa rogorme qristes
gulisTvis wamebis Rirsni gamxdariyvnen; darCnen

52 53
sibrZne
ibrZne balavaris
isii
balavaris sibrZne balavarisa

Rirs-iqmnen madlsa martYlobisasa qristesTYs, [ma]lviT isinic, romelTac saimedod Seafares Tavi miwisqveSa
napralTa Sina queyanisaTa iyvnes. gamoqvabulebs.
da (i)yvnes mravalni, romelTa aqunda sarwmunoebaA iesu iseTebic mravlad iyvnen, mowameebisa da
qristesi farulad da ver SeuZlebdes gamocxadebad, vi- aRmsareblebis msgavsad aSkarad rom ver acxadebdnen
Tarca-igi sxuani mowameni da aRmsaarebelni samebisani. TavianTi rwmenis Sesaxeb, magram farulad ki qristes
da ese borotisCuenebani mravalni da satanjvelni fri- mimarT hqondaT sasoeba.
adni aRasrulnes monaTa maT zeda macxovrisa Cuenisa iesu amgvarad, mravali cili daswames da uricxvi tanjva
qristesTa WeSmaritTa. miayenes kerpTmsaxurebma Cveni uflis, ieso qristes
WeSmarit msaxurebs.

7. xolo Ze igi mefisaA aRizarda keTiliTa siWabukiTa 7. amasobaSi mefis Zec wamoizarda. mSvenieri gareg-
sisrulesa Sina hasakisasa da iyo Suenier xilviTa da aqunda nobis ufliswuls gonebac naTeli da mtkice dahyva.
mas gonebaA mtkice da sruli. friad cdilobda misi mama, mefeTa Sesaferisi ganaT-
da iRuwida mamaA misi, raATa ara akldes wurTilebaA leba, sibrZne da goniereba ar dahkleboda mis Svils.
sibrZnisaA da swavlulebisaA, romeli jer-arn mefeTaTYs, mxolod wuTisoflis amaoebis, sikvdilisa da kacTa
aramed ese - xolo, raATa araraA uTxran amis sawuTroAsa cxovrebis aRsasrulis, amqveyniuri arsebobis warmav-
amaoebaA da arca sikudilisa SemTxuevaA da aRsasrulisa lobis Sesaxeb sityva ar unda dascdenodaT iodasafTan.
qonebaA cxorebasa kacTasa. da ese amisTYs qmna, rameTu mefem yvelaferi gaakeTa imisaTvis, rom memkvidres
hgonebda mefe, nuukue mizez-eqmnes yrmasa mas sa(ukunoAsa) maradiulobisaken mimavali gzisa da rwmenis sakiTxebis
gzisa ZiebisaTYs da rCulisa saqmeTa gamokiTxvisaTYs. garkvevis survili ar gasCenoda.
xolo yrmaA igi friad mimRebel iyo sibrZnisa da gone- ufliswuli metad sibrZnismoyvare aRmoCnda,
baSemwynarebel swavlulebisa da gamomeZiebel yovelTa si- imgvarad midrekili swavlisa da gonierebisaken, rom
tyuaTa gonierebisaTa, romel arasada yofil iyo naTesavsa misi msgavsi indoeTSi jer aravin dabadebuliyo. mefes
mas Soris egeviTari. xolo mefe igi gankYrvebul iyo acvifrebda ufliswulis sibejiTe da aRar icoda,
saqmeTa mis yrmisaTa da ara icoda, Tu raA jer-ars misTYs - gaxarebuliyo misi amgvari sibrZniTa da gonierebiT Tu
sixaruli mecnierebasa da sisrulesa mas missa, anu urvaA da damwuxrebuliyo da danaRvlianebuliyo varskvlavT-
mwuxarebaA sityYsa misTYs varskulavTmracxuvelTaAsa, mricxvelTa im sityvebis gamo, axalSobils rom uwinas-
romeli Tques Sobasa missa. warmetyveles.

54 55
sibrZne
ibrZne balavaris
isii
balavaris sibrZne balavarisa

xolo yrmaman man gulisKma-yo iWYT SewyudevaA misi ufliswulma ieWviana, rom mamas gamomwyvdeuli
qalaqsa mas Sina da viTar aravis Seuteobda mamaA misi mis hyavda sasaxleSi, da rom arc masTan Sesvlis uflebas
zeda da arca vidre mas floba-scemda ganslvad. da guls- aZlevda vinmes da arc TviT mas rTavda qalaqidan
etyoda amis jerisaTYs. da merme moiqca da Tqua: `mamaA Cemi gasvlis nebas. didxans fiqrobda amis Sesaxeb iodasafi,
ufroAs ars Cemsa da yovelive icis, raA jer-ars Cemda, da me bolos sakuTar Tavs mimarTa: “mamaCemi Cemze ufrosia da
ara miRirs, raATamca iWY maqunda misa mimarT umjobesisa ukeT icis, rac mWirdeba. amitom usafuZvloa Cemi eWvebi
CemisaTYs~. mis mimarT, TiTqos umjobesi ar surdes CemTvis”.
da iyo esreT, vidremdis SeeZina sisrulesa sibrZnisa mi- amgvarad cxovrobda yrma, vidre ar moemata sibrZne
sisasa, da Tqua gulsa Sina TYssa: `daRacaTu mamaA ars Cemi, da goniereba. maSin kvlav dafiqrda ufliswuli:
aramed arave ujero ars, Tu meca vixilo Tavisa CemisaTYs _ Tumca mamaa, magram urigo ar iqneba, Tu mec
umjobesi, rameTu TYT hasaki maqus da araras umetesobasa gamoviZieb Cemi TavisTvis ukeTess, radgan Tavadac
vhxedav maT Tana, aramed miRirs-ve, araraATa umjobes[s]a srulwlovani var da veranair upiratesobas ver vxedav
Tavisa Cemisasa maTgan velodi, da ara TYT gamoviZio, raA- sxvebSi. amitom maTgan ki ar unda velode CemTvis
igi jer-ars, viTarca yoveli kaci hyofs~. sasikeTos, aramed Tavad unda vizruno sakuTar Tavze da
xolo mamaA misi friad hyofda nebasa missa da ara ganam- imgvarad moviqce, rogorc sxvebi iqcevian.
ravlebda mislvasa mi[s]sa yovelsa Jamsa. da daidva yrmaman mama Svils yvela survils usrulebda, Tumca
man gonebasa TYssa amis jerisaTYs, raATa hkiTxos mamasa iSviaTad naxulobda mas. iodasafma gadawyvita, roca
TYssa. da mer(me Tqua): `ara ars SewyudeulebaA Cemi, garna mefe moinaxulebda, yvelaferi dawvrilebiT gamoekiTxa.
mamisa Cemisa mier; Tu vhkiTxo, ara miTxras WeSmariti, da magram maleve gadaifiqra: “Cemi gamomwyvdeva mamaCemis
SfoTsaca Sevagdo gonebaA misi gamoZiebiTa CemiTa, aramed neba-surviliT moxda. mas rom vkiTxo kidec raime,
sxYT viRuawo zedamiwevnad saqmisa amisTYs~. simarTles ar metyvis da gonebasac avuforiaqeb
da iyo msaxurTa Soris mis yrmisaTa kaci erTi, romlisaA interesiT. iqneb sxva gziT vcado am saqmis gamorkveva”.
umetesi siyuaruli aqunda yrmasa mas umetesisa nukevisa mi- ufliswulis msaxurebs Soris iyo erTi kaci,
sisaTYs da mis mier hgonebda cnobasa saqmisa misisasa. da romelic mefis Svils sxvebze metad uyvarda misdami
iwyo misa mimarT ganmravlebaA siyuarulisaA da mometebuli mzrunvelobis gamo. swored misgan
pativiscemisaA, da wina-uyofda yovelTa keTilTa da ganizraxa yrmam Tavis Tavze simarTlis Setyoba.
SemdgomTaca uqadebda. da daijera ese mzardulman man da moumata mis mimarT pativiscemasa da siyvaruls,
icoda simarTle en isa misisisaA. (da viTarca) cna yrmaman
enisa gansakuTrebulad swyalobda da momavalSic amasve
hpirdeboda. gamzrdelic erwmuna ufliswuls, radgan
endoboda mis sityvebs. iodasafic male darwmunda, rom

56 57
sibrZne
ibrZne balavaris
isii
balavaris sibrZne balavarisa

man, viTarmed upovn ia adgili kacisa mis Tana, da hkiTxa


povnia gulSi Cauvarda gamzrdels misi siyvaruli da
idumal da hrqua: `gkiTxav Sen saqmesa erTsa. ukueTu miTxra erTxelac saidumlod hkiTxa:
igi WeSmaritad, uwyi, viTarmed megobari Cemi xar da _ erTi ram minda gkiTxo. icode, megobrad gTvli da
sayuareli umetes yovelTa kacTa da Senca sadguri hpoo yvelaze metad miyvarxar. da kvlavac hpoveb pativs Cems
Cem Tana, xolo ukueTu damimalo, dasasruli hyo siy- winaSe, magram Tu simarTles damimalav da momatyueb,
uarulisa CemisaA da ganwyuedaA imedisa SenisaA dRes da amiT Cems siyvarulsac gaaneleb Sens mimarT da aRarc
Semdgomadca JamTa, romel moveli mefobasa mamisa Cemisasa~. araferSi iqonio Cemi imedi arc amJamad da arc maSin,
xolo mzarduli igi gulpyrobil iyo misa mimarT sima- roca me miviReb mamaCemis Semdgom mefobas.
rTlisa misisaTYs da damalvisa sityuaTa misTaTYs, Tu raA- gamzrdeli Rrmad iyo darwmunebuli ufliswulis
me uTxras, da hrqua mas: `mkiTxe, raAca gnebavs, rameTu ara gulwrfelobaSi, rom saidumlos Seunaxavda da
dagifaros sulman Cemman~. dasTanxmda:
hrqua mas yrmaman man: `miTxar me, raA ars saqme Cemi da _ mkiTxe, rac genebos da arafers dagimalav.
mamisa CemisaA, romel esreT Seuwyudevivar (esreT)sa uTxra mas Wabukma:
adgilsa da gauyenebivar kacTagan da kacni Cemgan?~ _ amixseni, ras niSnavs, an riTia gamowveuli mamaCemis
miugo mzardulman man da hrqua: `me giTxra saqme ese da mier Cemi am qalaqSi damwyvdeva, rom arc aravis uSvebs
zeda-migawio WeSmaritad, rameTu varskulavTmracxuve- CemTan da arc me mrTavs sxvebTan Sexvedris nebas?
lTa arwmunes saqme ese mamasa Sensa amis jerisaTYs, raJams upasuxa gamzrdelma:
mosrna mamaman Senman kacni igi RmrTismsaxurni da ganabnina _ simarTles getyvi: varskvlavTmricxvelTa
queyaniT misiT. hrques mas winaAswarmcnobelTa maT, CagonebiT moiqca amgvarad mamaSeni, maSin man qristes
viTarmed Sen maT yovelTasa umetes yofad xar RmrTisa msaxurni samefodan gaaZeva, nawili ki gaanadgura,
msaxurebisa gzasa maval. amisTYs SeeSina mamasa Sensa, radgan winaswarmetyvelebma acnobes, rom yovel maTganze
nuukue misdrke nebasa maTsa da erCde sityuaTa maTTa, da win Sen iqnebodi RvTis msaxurebis gzaze. swored amisi
gangayena kacTagan, raATa ara mizez-eqmne ucxoAsa rCulisa SeeSinda mamaSens, _ ar surda, qristianTa nebisaken
SemoRebad~. midrekiliyavi da maTi sityvebisTvis dagejerebina da
miugo yrmaman man da hrqua mas: `da (rani kac)ni arian Rm- mogaSora adamianTagan, rom mis samefoSi ucxo rjulis
rTismsaxurni ese, romelTa eseviTar[i] boroti SeamTxYa SemoRebis mizezi Sen ar gamxdariyavi .
mamaman Cemman?~ hkiTxa mefis Svilma:
_ vin arian is RvTismsaxurebi, romelTac amdeni
boroteba SeamTxvia mamaCemma?

58 59
sibrZne
ibrZne balavaris
isii
balavaris sibrZne balavarisa

xolo mzardulman man ganumarta yoveli saqme qriste- gamzrdelma dawvrilebiT uambo ufliswuls qris-
aneTaA da miawia yovelTa saTnoebaTa maTTa zeda. xolo yr- tianTa cxovrebis Sesaxeb. Wabuki usityvod usmenda
maman man, viTarca cna ese yoveli, arRaraA miugo mas. gamzrdels da aRaraferi ukiTxavs misTvis.

8. da viTarca movida mamaA misi, hrqua mas: `minebs saqmisa 8. magram roca mefem moinaxula Svili, ufliswulma
raAsame cnobaA Sengan, romlisa mier didsa urvasa da mwux- uTxra mamas:
arebasa Sina var~. _ erTi ram madardebs da mawuxebs, mamav batono.
hrqua mas mamaman misman: `mkiTxe, Svilo, raica gnebavs~. _ rac gsurs, mkiTxe, Svilo!
hrqua yrmaman man: `miTxar-Ra me, mamao da ufalo Cemo, -- miTxari, mefev, risTvis var gamomwyvdeuli
romlisa saqmisaTYs giyofia SewyudevaA Cemi adgilsa amas adamianebisagan gamocalkevebulad, an ratom aravis
da raAsaTYs kacTa ayeneb Semoslvad Cemda?~ rTavT CemTan Semosvlis nebas?
hrqua mas mamaman misman: `minebs, Svilo, raATa araraA ix- upasuxa mefem:
ilo, romliTa zrunvides guli Seni da kide-vyvne ganmry- _ minda, rom araferze izruno da arferi ixilo
unelni SuebaTani vnebani Sengan~. imgvari, rac Sens guls sazrunavs gauCens, Svebas ki
hrqua mas yrmaman man: `uwyode, mefe, rameTu saqmiTa mwuxarebiT Segicvlis.
amiT, romeli giyofia Cemda, [yovel]ni saSuebelni Cemni miugo mas memkvidrem:
simware arian Cemda, vidreRa Wamadica Cemi ugemuri ars _ amgvari Sveba da fufuneba, mefev, simware ufroa
sasasa Cemsa, da didi urvaA moawie Cem zeda amiT jeriTa, CemTvis, vidre gancxroma. saWmelic ki ugemuri gaxda.
rameTu suli Cemi surviel ars yovlisa mimarT, romeli ars aseTi zrunviT mxolod mwuxareba momimate, radgan Cems
gareSe karTa amaT CemTa, didiTa wadiliTa. xolo aw suls is ufro izidavs, rac am kars miRmaa.
glocav, mamao, da vevedrebi meufebasa Sensa, raATa aw vevedrebi Tqvens meufebasa da mowyalebas, damrTe
ganmiteo da ganvide, da vixilo queyanaA, arasada raA neba, vixilo qveyana da Tqveni nebis sawinaaRmdegos
gardavhKde mcnebaTa SenTa~. arafers gavakeTeb.
da viTarca esmnes sityuani ese mefesa, SeuZnda friad, Svilis sityvebma Zlier SeaSfoTa mefe. mixvda, Tuki
viTarmed Seiwrda mis zeda gonebaAca misi misgan5 da survils ar Seusrulebda ufliswuls, mwuxarebas mou-
gulisKma-yo, ukueTu daayenos nebaA misi misgan, da matebda mas da simSvidesa da mosvenebas daakargvinebda.
ganamravlnes urvani misni, ganumwardes yoveli saSuebeli amitom uTxra mas:
misi.

60 61
sibrZne
ibrZne balavaris
isii
balavaris sibrZne balavarisa

maSin hrqua mas: `Svilo, ukueTu gnebavs raAdRe6 _ Svilo, Tuki ase gsurs, iyos Seni neba, SegiZlia
ajdomaA da ganslvaA kacTa Tana, iyavn nebisaebr Senisa~. yoveldRe gaxvide adamianebTan.
da amcno mefeman, romelni-igi ganhyvebied yrmasa mas, Semdeg ki msaxurebs, romlebic iodasafs unda
raATa avlinebden adgilTa SuenierTa da ak rZalebden
akrZalebden xlebodnen, farulad ubrZana, mSvenieri sanaxaobebi
yovel
yovelii, romeli uSuer ars winaSe TualTa kacTaAsa, da eCvenebinaT ufliswulisaTvis, xolo im adgilebisaTvis,
raATa aRudginnen gzaTa zeda saxiobani, memRerni, raATa romlebic kacis guls daamwuxrebdnen, gverdi aevloT.
amiT gancxromiTa Seaqcios gonebaA misi gamoZiebisagan amasTan, masxarebsa da momRerlebs gzaze TamaSiT,
saqmeTa amis soflisaTa. xolo igini hyofdes brZanebisaebr cekviTa da simReriT unda SeeqciaT da gaerToT
mefisa. da ganmravlda ganslvaA yrmisaA mis, viTarca unda, ufliswuli, raTa mis gonebas safiqrali ar gasCenoda
garemo qalaqsa, sadaca hnebavn. da wuTisoflis saqmeebiT ar dainteresebuliyo.
da dResa erTsa, vidoda raA yrmaA igi, ixilna orni vinme meore dRes msaxurebi mefis brZanebisamebr
kacni: erTi maTgani friad vnebuli sigonjiTa da erTi – iqceodnen. am dRidan moyolebuli mefis Svilma nel-
mwuxare7, romeli mihyvanda sxuaTa. udeb-iqmnes moyuasni nela mouxSira qalaqgareT seirnobas.
misni da ara raAme ganaSornes vnebulni igi gzisa misgan erT dRes, roca kvlav seirnobda ufliswuli, gzaze
misisa m[s]gavsad Cueulebisa maTisa. da viTarca ixilna ori kaci dainaxa, erTi saSinlad maxinji iyo, meore ki _
igini yrmaman man, zarganKdil iqmna xilvisagan maTisa, da brma... amJamad msaxurebma mefis brZaneba ar Seasrules,
hkiTxvida maTTYs moyuasTa TYsTa. xolo maT hrques: `eseni maT araferi iRones, raTa uZlurni gzidan
kacni arian, romelTaTYs vnebaA SemTxueul ars, viTarca CamoeSorebinaT. am sanaxaobam Tavzari dasca
kacTa SeemTxYis vnebaA, da darRueulobaA ese Sinaganisa ufliswuls. miubrunda msaxurebs da maT Sesaxeb hkiTxa.
senisagan ars, xolo mwuxarebaA ese SemTxuevaAve ars msaxurebma ki miuges:
vnebisaA~. _ es is xalxia, romlebsac ubedureba ewiaT, rogorc
hrqua maT yrmaman man: `da eseviTari yovelTa kacTa es saerTod adamianebs emarTebaT. avadmyofoba iwvevs
SeemTxuvevisa?~ davrdomilobas da mwuxarebas.
hrques mas: `ara yovelTa, aramed zogTa~. _ yvela adamians ase emarTeba? _ hkiTxa ufliswulma.
hrqua maT yrmaman man: `ukueTu sacnaur ariana kacTa So- _ yvelas ara, zogierTs.
ris, romelTa ese SeemTxuevis da romelTa ara?~ _ xvdebian adamianebi, vis Seeyreba seni da vis ara?-
hrques mas: `zogTa SeemTxuevis da romelnime dauSTe- kvlav ikiTxa ufliswulma.
bian, aramed gamorCeviT ara iqmnebis~. _ zogs Seeyreba da zogi ki gadaurCeba mas, _
hrqua maT yrmaman man: `da aravin ars, romelmanca icoda SerCeviT araferi xdeba.
gamorCeviT WeSmaritad, viTarmed ese ara SeemTxuevis?~ _ nuTu ar arsebobs iseTi kaci, romelmac
hrques maT: `aravin ars~. danamdvilebiT icis, rom araferi SeemTxveva?

62 63
sibrZne
ibrZne balavaris
isii
balavaris sibrZne balavarisa

maSin iwyo ganzraxvad da gulissityuad, da ganhkrTa _ aseTi ar arsebobs.


gonebaA misi da icvala feri misi, da miiqca damZimebuli ufliswuls elda eca. Cafiqrda. goneba auforiaqda
urviTa. da feri dakarga. im dRes metad damwuxrebuli
da Semdgomad amisa ganvida kualad da ixila beri vinme dabrunda Sin.
erTi friad moxucebuli, daRonebuli queyanad, romlisa gamoxda xani. saseirnod kvlav qalaqgareT gavida
feri pirisa misisaA daSavebul iyo da TmaA Tavisa misisaA ufliswuli. amjerad Rrmad moxucebuli da
spetak, da Korcni misni SemWnar da pirsa missa arRara iyo dauZlurebuli berikaci dainaxa, pirisaxiT gaSavebuli,
kbili da sityuaA misi uSuer, da viTarca bRunviT iyo slvaA TmagaTeTrebuli, xorcdamWknari da ukbilo, CifCifiT
misi. da viTarca beri igi ixila, kualad Sehmzada xilvaA laparakobda da welSi Rrmad mokakvuli, TiTqmis
misi da iwyo kiTxvad moyuasTa TYsTa misTYs. xolo maT daRoRavda.
hrques: `ese daZuelebuli ars dReTaA, romeli miwevnul ars moxucis danaxvam kvlav Sezara ufliswuli da
SematebiTa dReTaATa moklebasa Zalisasa, vidremdis msaxurebs mis Sesaxeb hkiTxa. miuges ufliswuls:
sazomsa amas moiwia, romelsa hxedav, da yovelTa dReTa _ es kaci xandazmulia. JamTa svlam daabera. yoveli
moakldebis~. dRe Rones arTmevda mas da aqamde miiyvana. magram droTa
hrqua yrmaman man: `da yovelTa zeda moiwevisa ese?~ ganmavlobaSi kidev ufro dauZlurdeba.
hrques: `he, moiwevis, ukueTu dauSTes sikudilsa~. _ yvelas es bedi moelis? - SekrTa ufliswuli.
hrqua yrmaman man: `da Semdgomad amisa raARa-me iyos?~ _ yvelas! Tuki sikvdilma ar mouswro.
hrques maT: `Semdgomad amisa wariyvanis igi sikudil- _ amis mere raRa iqneba?
man~. _ amis Semdeg sikvdili waiyvans kacs.
hrqua yrmaman man: `da odes moiwevis kaci sazomsa amas?~ _ rodis aRwevs kaci am asaks?
hrques maT: `Semdgomad oTxmeocisa wlisa, gina-me um- _ oTxmoci an Tundac asi wlis Semdgom.
ravles asisa~. _ weli ra aris?
hrqua maT yrmaman man: `raA ars weliwadi?~ _ Tormeti Tve.
hrques maT: `aTormeti Tue~. _ Tve raRaa?
hrqua maT yrmaman man: `da raA ars Tue?~ _ ocdaaTi dRe.
hrques maT: `ocdaaTi dRe~. _ nuTu arafriT SeiZleba sikvdilisagan Tavis
hrqua maT yrmaman man: `da Semdgomad amisa Rone ara arsa daRweva, romelic siberes aucileblad mosdevs?
sikudilisagan anu eseviTarisa siberisagan da maSinRa _ SeuZlebelia amisgan Tavis daRweva.
sikudili?~ _ da manamde is ubedurebani, me rom vixile _
hrques mas: `ara ars amisgan Rone~. simaxinje da sibrmavec Seeyreba kacs? da uSiSaric rom
iyos, ver gaTavisufldeba maTgan?

64 65
sibrZne
ibrZne balavaris
isii
balavaris sibrZne balavarisa

hrqua yrmaman man: `amaT Suva vnebani igi, romel vixilen, _ swored asea.
sigonje igi da mwuxarebaA Se-ve-emTxueviana kacTa, da _ yvelgan?
vervin gulpyrobil iqmnebis misgan, Tumca uSiS iyo?” _ yvelgan!8
hrques: `egreT ars ese, viTarca sTqu~.
hrqua yrmaman man: `ese yovelsa queyanasa esreT arsa?”
hrques: `he, esreT ars”.8
maSin Wabukma Tqva:
maSin Tqua yrmaman man: `arRara hamo ars cxorebaA _ imis Semdeg, rac Cemi TvaliT vixile da movismine,
sawuTroTaAA amaT Tana, romelni vixilen, da aravis aqus cxovreba aRar aris saamuri. veravin gadaurCeba
mSYdobaA sikudilisagan adre ginaTu neliad, da axlos ars sikvdils, adre Tu gvian yvela misi msxvrpli gaxdeba.
neladi igi adrisagan, da axlos ars dRe Semdgomad dRisa Tanac sikvdilamde cota droa, radgan swrafad cvlis
TYsa Sina, da mswrafl Seudgs Tuesa weliwadi da adre dRe dRes, Tve Tves misdevs da weliwadi weliwads. ase
warmaval arian weliwadni dalevnad cxorebasa kacisasa, rom, mainc male eweva kacs sikvdili, Tundac siberis
daRacaTu sazomsa da dasasrulsa cxorebisasa miiwios. asaksac miaRwios, _ ase fiqrobda ufliswuli. msgavsi
da warvida yrmaA igi. da ese iyo gulissityuaA misi, azrebi mieZala. ufro da ufro xSirad axsendeboda
zedaAszeda mouklebelad aqcevn sityuaTa amaT zepiriT da gamzrdelis sityvebi da xSiradve fiqrobda maTze.
gulsa Sina TYssa. da mieriTgan iwyo urvad da gulCaTxrobili gaxda, dadardianda. aRarafrad
gulissityuad, da arRarad Sehracxa saSuebeli amis uRirda amsofliuri siamovnebani. dRiTidRe emateboda
soflisaA. da ganumravldebodes urvani dRiTi-dRe. [d]a SfoTi da mwuxareba, magram mamis winaSe arafers
(ama)s yovelsa Tana esaTnoeboda mamasa TYssa; da raJams imCnevda, _ roca mas xvdeboda, uwindeburad ilxenda da
SeemTxYis, iwyis gancxromad da mxiarulebad, nuukue cnas mxiarulobda, Tavs aCvenebda, raTa mSobels misi
mamaman misman, raA-igi ars gulissityuaA misi da daayenos daRoneba ar SeeniSna da qalaqgareT gasvla ar aekrZala.
igi mieriTgan ganslvad qalaqiT. da raJams ixilis vinme xolo Tu brZnad moubars Sexvdeboda vinmes,
metyueli mecnierad, yurad-iRebn gulsmodgined sityuaTa gulmodgined ismenda mis yovel sityvas im imediT, iqneb
misTa, raATamca esma visganme WeSmariti raAme, romliTa gulis fiqrTa da wuxilTa ganmaqarvebeli sityvebi
ganuqarda mwuxarebaA gulisa misisaA. movisminoo.
da mouwoda dResa erTsa mzardulsa mas da hrqua mas: erT dResac ixmo iodasafma Tavisi gamzrdeli da
`aravin icia aqa kaci, romeli ara wessa zeda Cuensa hgies?~ hkiTxa:
_ xom ar geguleba iseTi kaci, Cvens rwmenas rom ar
misdevdes?
miugo gamzrdelma:

66 67
sibrZne
ibrZne balavaris
isii
balavaris sibrZne balavarisa

xolo man hrqua mas: `iyvnes aqa kacni, romelni mogaK- _ Cvens qveyanaSi cxovrobdnen aseTi adamianebi. maT
senen Sen uwinares amissa, romelTa qristeane da RmrTis- Sesaxeb uwinac miTqvams SenTvis. maT sZuldaT es sofeli
msaxur saxel-edeboda, romelni eZulebodes sofelsa amas da misi siamovnebebic, da rogorc TviTon ambobdnen,
da saSuebelTa misTa da eZiebdes, viTar-igi ityodes, saukuno cxovrebas eZiebdnen. maTi sarwmunoeba ar hgavs
sufevasa saukunesa. da wesi maTi ara msgavs ars wes[s]a Cvensas, arc maTi saqmenia Cven saqmeTa msgavsi. magram
Cuensa, da arca saqmeni maTni – saqm[esa Cuensa]. aramed mefe mefe maT gadaemtera da Cveni qveynidan gaaZeva isini,
Seemtera da ganasxna queyaniT CueniT da mravalni maTganni bevric daxoca, aTasgvari tanjva moawia maTze, cecxlSi
mosrna pirad-piradiTa tanjviTa da cecxliTa, viTarca-igi dawva mravali, rogorc adrec miTqvams SenTvis. amJamad
gauwye Sen, da aw arRaravin vici maTgani queyanasa Cuensa~. erTi maTganic aRar meguleba Cvens qveyanaSi.
da viTarca warmouTxrna mzardulman man saqmeni maTni, da roca gamzrdelma qristianebis Sesaxeb mouTxro
aRiZra gonebaA mis yrmisaA maTTYs da swadoda xilvaA maTi. iodasafs, yrmas guliT mounda maTi gacnoba. im kacs
da iyo viTarca kaci, romeli eZieb[s] warwymedulsa daemsgavsa, romelic mTeli arsebiT cdilobs
rasame TYnier yovlisa Ronisa. da ganacxada siZulili dakargulis moZiebas. amieridan daufaravad
sawuTroAsaA da ZagebaA misi, viTarmed Seuracx ars gamoxatavda wuTisoflis siZulvils da gmobas, amqvey-
saSuebeli amis soflisaA winaSe mis[s]a. da sZagebda niuri siamovnebebis amaoebasa da ufasurebas, aZagebda
yovelTa gzaTa da moyuareTa misTa, vidremdis ganKda maT da yovel maT moyvaruls, ise rom, yvelam gaigo amis
hambavi misi yovelTa adgilTa, da romelTa esma, adidebdes Sesaxeb. xolo qristianebi am ambis gamo adidebdnen
RmerTsa samebiT cnobilsa da erTarsebiT didebulsa, RmerTs, samebiT cnobilsa da erTarsebiT didebuls,
romlisa hSuenis didebaA - mamasa da Zesa da wmidasa sulsa - romelsac WeSmaritad Svenis dideba _ mamas, Zesa da
aw da maradis da ukuniTi-ukunisamde, amen9. wmida suls, aw da maradis da ukuniTi ukunisamde. amin.

*** ***

68 69
sibrZne
ibrZne balavaris
isii
balavaris sibrZne balavarisa

balavaris mosvla da ufliswulis


qristes sarwmunoebaze moqceva
9. esma visme kacsa RmrTismoyuaresa, romeli gan-
9. iodasafis ambavma sarnadibis qveyanamdec miaRwia.
Suenebul iyo wesiTa monazonTaATa da savse iyo igi suliTa
aq cxovrobda erTi metad RvTismoyvare da suliwmidis
wmidiTa da yovliTa sibrZniTa, romlisa saxeli balahvar,
niWiT dajildoebuli monazoni kaci, saxelad balavari,
queyanasa sarnadibisasa, euwya ZisaTYs mefisa, viTarmed
ganTqmuli sibrZniTa da gonierebiT. Turme manac Seityo
swadis da surviel ars Sjulsa iesu qristes RmrTisa
ufliswulis qristianTa sarwmunoebiT dainteresebis
Cuenisasa. da movida sameufod naviTa da ganiZarcua
Sesaxeb, naviT miadga samefo qalaq Solaits, beris
samoseli monazonTa wesisaA da Seimosa samoseli vaWarTaA.
samosi gaixada, vaWris tanisamosi gadaicva da amgvarad
da iwyo aRrevad [Tana] kacTa. da ganamravla mislvaA karad
gamowyobili Seeria xalxs. gansakuTrebiT samefo karze
mefisa, viTarca sxuani kacni, vidremdis Seiswavlna kacni da
siaruls mouxSira, iq myofTa Soris gaeria, dawv-
cna kacad-kacadisa maTisa sadguri winaSe mefisa da Zisa
rilebiT Seityo TiToeuli maTganis ufleba-mova-
misisa.
leobani mefisa da misi Zis winaSe.
da cna sadguri mzardulisaA mis winaSe Zisa mefisa. da
ufliswulis gamzrdelis adgilsamyofelic
daixuedra dResa erTsa sityYsyofad mis Tana idumal da
daadgina, erT dRes daimartoxela da uTxra:
hrqua: `me kaci var erTi u[c]xoA da SoriT mosrul var, da
_ me ucxo qveynidan var, SoriT mosuli. Tan metad
Cem Tana WurWeli ars didisa sasyidlisaA da damifaravs igi
Zvirad Rirebuli ganZi maqvs. adamianebs vumalav mas.
kacTagan, da vervisa gulpyrobil viqmen gamocxadebad
dRemde aravisTvis miTqvams es, Sen ki gimxel, radgan
TYnier Sensa, rameTu vesav sikeTesa Sensa da gonierebasa
imedi maqvs Seni keTilgonierebis, rom mierTguleb da
Sensa, raATa saTno-meyo da damifaro saqme misi visganve~.
arvisTan gaamJRavneb Cems saidumlos.
hrqua mas mzardulman man: `gulpyrobil iqmen Cemda,
_ SiSi nurafrisa geqneba, yvelanairad vecdebi Seni
rameTu me viRuawo nebaA Seni yovliTa ZaliTa Cem(i)Ta erT-
neba-survilis erTgulad Sesrulebas, da Tu Seni
gulebiT, da aravis gamoucxado igi, garnaTu visi Sen
Tanxmoba ar iqneba, aravis gavumxel saidumlos, _ Tqva
genebos~.
gamzrdelma.
hrqua mas balahvar: `WurWeli ese, romeli me maqus, um-
uTxra balavarma:
jobes ars wunwubasa wiTelsa, rameTu brmaTa aRuxilavs
_ Zvirfasi nivTi, romelic me maqvs, wiTel
TualTa da yruTa asmens da utyuTa atyuebs da keTroanTa
gogirdsac sjobia, radgan brmas Tvals uxels, yrus
ganswmeds, mkelobelTa avlinebs da uZlurTa ganaZlierebs
smenas ubrunebs da munjs ametyvelebs, keTrovans
da naklulevanTa ganamdidrebs da yovelsa sneulebasa

70 71
sibrZne
ibrZne balavaris
isii
balavaris sibrZne balavarisa

hkurnebs, da mterTa zeda mZle-hyofs da eSmakTa aotebs ganwmeds da koWls ganmarTavs, uZlurni misiT
axl is ppiirovanTagan
axlis rovanTagan, da yovelsa sawadelsa gulisasa Zlierdebian da arasmqoneni mdidrdebian, yovelgvari
moatyuebs kacsa. senisagan kurnavs kacs, mterze amarjvebinebs da
hrqua mas mzardulman man: `araras vhxedav Sen Tana, kaco SepyrobilTagan eSmakebs gandevnis, kacis yvela
vinme, saxesa ugunurebisasa, garna sityuani Senni msgavs guliswadils asrulebs.
arian sityuaTa metnobisaTa gardareulad metyuelTasa, daeWvda gamzrdeli:
rameTu ityY rasame, romeli arasada masmies eseviTari, da _ marTalia, ugnuri kacis STabeWdilebas ar toveb,
ganmtyuvnebasa Sensa verve davideb gulsa Cemsa magram Seni naTqvami metismetad gazviadebuli mgonia,
sibrZnisaTYs, romelsa-ese vhxedav Sen Tana. aramed aw radgan rac Sengan movismine, msgavsi arasodes msmenia
miTxar, raA ars WurWeli ese, romelsa Sen ityY? miCuene me, kacTagan. Tumca arc eWvis Setana SemiZlia Sens
raATa vixilo! ukueTu jer-iyos sameufod, vauwyo misTYs naTqvamSi, radgan sibrZnesa da gonierebas vxedav SenSi.
Zesa mefisasa, rameTu ara jer-ars Cemda, Tumca uqe raAme mainc ra ganZia, romelic Tan gaqvs? miCvene, rom Cemi
ufroAs zomisa da Semdgomad xilvisa misisa ara egreT pova, TvaliT davinaxo. Tu mefeTa sakadrisi iqneba igi,
viTar-igi vauwye misTYs~. vauwyeb mis Sesaxeb ufliswuls, sxvagvarad ki, ver
hrqua mas balahvar brZenman: `Sen iTxov, raATa giCueno vikadreb, rom zomaze metad vuqo raime da Semdeg ki
igi, da WurWelsa mas vervin SemZlebel ars xilvad, sicrue aRmoCndes igi.
garnaTu vis Tana-me orni saqmeni iyvnen: sifrTxile uTxra mas brZenma:
TualTaA da siwmide codvaTagan, xolo ukueTu ixilos igi _ Sen mTxov im nivTis Cvenebas, romlis danaxva aravis
mrumedmxedvelman da codvaTa zeda dadgromilman, miuRos ZaluZs jansaRi TvalTaxedvisa da ucodveli cxovrebis
naTeli TualTaA da ganuryunas sacnobeli gonebisaA. da me gareSe, radgan Tu mruded mxedveli da codvebSi myofi
kaci var mkurnali da vhxedav mrumedmxedvelobasa Sensa da Sexedavs mas, Tvalis Cinsa da cnobierebas dakargavs. me
meSinis, nuukue sibrwyinvaleman misman mistacos naTeli mkurnali var, vxedav, rom TvalTaxedva daqveiTebuli
TualTa SenTa, aramed masmies Zisa mefisa rCulierad qcevaA gaqvs, amitom meSinia, misma brwyinvalebam Tvali ar
da siwmidiT cxorebaA yovelTagan saqmeTa ukeTurTa, da, mas mogWras da saerTod ar dakargo mxedveloba. mefis
Tana, yrmaRa ars da maxYl TualiTa, da me vesav RmerTsa, Svilis Sesaxeb ki msmenia, rom wmidad da ubiwod
raATa SemZlebel iyos WurWlisa mis xilvad~. cxovrobs, borot saqmeebs ganSorebulia, amasTan, jer
hrqua mas mzardulman man: `gulisKma-miyofian yovelni norCia, mzerac maxvili aqvs, da me vesav RmerTs, rom is
sityuani Senni da me kaci var ganfrdili codvaTa Sina da SeZlebs Cemi ganZis danaxvas.
_ mivxvdi Sens naTqvams, _ uTxra gamzrdelma. me
marTla codvili kaci var, amitom aRar msurs Seni

72 73
sibrZne
ibrZne balavaris
isii
balavaris sibrZne balavarisa

arRara mnebavs xilvad WurWeli igi, da amas Tana ityY, nivTis danaxva. Tanac Senve Tqvi, rom Tvalic ar miWris
viTarmed ara maxYlad mxedvel var da ara mnebavs da arc Semcdarxar.
sawuTrosa zeda xilvaA misi, da me vhgone[b], WeSmaritsa uTxra balavarma:
ityY da ara styuvi~. _ simarTles geubnebi da mende, nu geSinia, mefis Zes
hrqua mas balahvar: `WeSmaritsa getyY, grwmenin Cemi da gaumxilo es yvelaferi, radgan swored misi sakadrisia
nu geSinin mefisa Zisa Txrobad, rameTu igi Rirs-ve ara es- es nivTi. amasTan, Seni mxriv, dasanani ugunureba iqneba
eviTari WurWeli dafarvad misgan sadgureobasa zeda Sensa amgvari ganZis ufliswulisagan dafarva, radgan Tu
winaSe missa, da ukueTu miawio ese misa, Seimato pativsa da
Seimato yvelafers gaumxel, garSemomyofTa Soris yvelaze met
didebasa winaSe missa umetes yovelTa moyuasTa SenTa~. pativsa da didebas miiReb misgan.
maSin Sevida mzarduli igi winaSe mefisa Zisa da uTxra maSin ufliswulTan Sevida gamzrdeli da yvela-
mas yoveli, romeli esma balahvarisgan brZnisa. xolo sulsa feri uambo, rac balavar brZenisgan moismina. uflis-
amis yrmisasa swadoda xilvaA kacisaA, raATa esmes nu raA wulis suli iseTi kacis naxvas iyo mowyurebuli,
visganme sityuaA sargebelisaA. da viTarca esmnes sityuani visganac sasargeblo saubars moismenda da rogorc ki
mzardulisani, da viTar igi sakYrvelsa rasame uTxrobda gamzrdelisagan sakvirveli da ucnauri ram Seityo
WurWlisa misTYs, ig rZna viTarmca suliTa da hgonebda,
igrZna raRac Zvirfasi nivTis Sesaxeb, suliT igrZno, rom
viTarmed poos sawadeli misi balahvaris Tana. maSin brZana balavaris saxiT swored sasurvel kacs unda Sexvedro-
SemoyvanebaA misi da WurWlisaA mis Tana farulad. da. amitom brZana masTan stumris saidumlod SeSveba mis
saganZurTan erTad.

10. da Seiyvana balahvar da aqunda Tana moTxe mcire da 10. gamzrdelma ufliswulTan Seiyvana stumari,
aCuenebda miT, viTarmca Tuali raAme edva mas Sina. romelsac mis dasanaxad patara yuTi mihqonda Tan,
viTarca dadga igi winaSe Zisa mefisa, misca mas TiTqos raime Zvirfasi nivTi edo masSi.
mSYdobaA da iwyo locvad misTYs, viTarca-igi jer-ars stumarma mSvidoba usurva ufliswuls da daloca
winaSe mefeTa. da egreve saxed pativ-uyo Zeman mefisaman, da igi, rogorc mefeTa winaSe iyo es miRebuli.
moikiTxa igi sixaruliT da ubrZana mzardulsa, raATa ufliswulmac Rirseuli pativi miago stumars.
adgil-sces da ganvides maTgan. da viTarca ganvida igi, sixaruliT moikiTxa ucnobi, Semdeg ki gamzrdels maTi
ubrZana balahvars dajdomaA da hrqua: `miCuene WurWeli martod datoveba ubrZana.
igi, romel mogiRebies~. rogorc ki gamzrdeli gavida, ufliswulma bala-
vars dajdoma SesTavaza da uTxra:
_ maCvene, ra ganZi gaqvs Tan.

74 75
sibrZne
ibrZne balavaris
isii
balavaris sibrZne balavarisa

miugo balahvar da hrqua: `ara jer-ars Cemda, Tumca balavarma ki miugo:


udbad raAme SegamTxYe da WurWeli ese egre(T) ars, _ ar mepatieba, Cemi daudevrobiT rom raime
[viTarca]-igi gauwya mzardulman Senman, da vervin SegamTxvio, ufliswulo, ganZi ki swored iseTia,
SemZlebel ars xilvad misa, garna wmidaA da ubiwoA, romeli rogorc gamzrdelma gauwya, _ mas veravin dainaxavs, Tu
srul ars gonebiTa, xolo ixilos Tu igi uZlurman wmida da ubiwo ar aris da gonebiT srulyofili. xolo
gonebiTa, igica moakldes da saxedvelnica. xolo mnebavs Tu gonaebasusti Sexedavs mas, gonebasac dakargavs da
gamocdaA Seni sityYTa da sityYsyofaA Sen Tana, da ukueTu TvalisCinic waerTmeva. amitom msurs gamogcado
SemZlebelad gixilo xilvasa miss[a], giCueno igi, rameTu sityviT da gagesaubro, da Tu davrwmundebi, rom
SenTYs momiRebies da ara sxYsa visTYsme, da me vesav SesZleb mis danaxvas, gaCveneb, radgan swored SenTvis
RmerTsa, viTarmed miwuTomil xar sazomsa xilvisa misisasa, maqvs is motanili. da me vimedovneb, rom ZalgiZs misi
da miswuTeca, Tu ufalsa undes. rameTu gixile, Zeo me- danaxva da SeZleb kidec, Tu ufali inebebs, radgan Senve
fisao, da momiTuale da wina-miyav pativi Seuswavlelad, damrTe neba Segxvedrodi da imgvari pativiT mimiRe,
viTarca igi pativ-sci didebulTa palatisa SenisaTa~. rogorsac samefo karis didebulebs miageb.
miugo iodasaf, Zeman mefisaman: `amisTYs, rameTu friad amaze mefis Svilma miugo:
maqus sasoebaA sargebelisaTYs Sen [mier] da moRebad _ es imitom, rom mec vimedovneb, sargebels vnaxav
sawadeli sulisa CemisaA Sengan~. SenSi da vpoveb imas, rac Cems suls swyuria.

11. hrqua mas balahvar: `daRacaTu hyav ese, arave 11. uTxra balavarma:
sakYrvel ars, rameTu yofil ars mefe vinme morwmune, _ Tumca ki amgvarad moiqeci, magram sakvirveli da
romeli iyo saxier da meZiebel simarTlisa. da viTar igi ucnauri amaSi araferia. radgan yofila erTi morwmune
vidoda dResa erTsa simravliTa erisaATa, ixilna vinme mefe, keTili da simarTlis mZebneli. erTxel msaxurebis
kacni orni undoATa samosliTa, romeli SeZerwul iyo TanxlebiT midioda Turme da dainaxa ZonZebiTa da
sanagviT povniliTa. da siyYTle pirTa maTTaA auwyebda nafleTebiT uxeirod Semosili ori kaci. pirisaxis
siglaxakesa maTsa da Wirveulobasa. xolo mefeman icodna siyviTle maT siRaribeze da avamyofobaze miuTiTebda.
igini, da viTarca ixilna igini, mswrafl Camovarda winaSe mefes maT Sesaxeb smenoda da roca dainaxa, icno isini,
maTsa da moexYa qedTa maTTa da pativ-sca didiTa pativiTa. saswrafod cxenidan Camoxta, mxarze eambora maT da
da raJams ixiles ese moyuasTa misTa, ganrisxnes gonebaTa didi pativiT moikiTxa. Tanmxlebma pirebma gonebaSi
Sina maTTa saqmisa misTYs, romeli yo mefeman, da siCqured dagmes mefis saqcieli, siregvened CaTvales maTTvis
Sehracxes saqme igi misgan, rameTu eseviTari CueulebaA gaugebari moqmedeba, radgan amgvari Cveuleba ucxo iyo
[a]ra aqunda mefeTa maTTa. da ver ikadres mxilebaA mefisaA, mefeTaTvis. aSkarad ver Sehkadres mxileba mbrZanebels,

76 77
sibrZne
ibrZne balavaris
isii
balavaris sibrZne balavarisa

da mivides Zmisa misisa, romeli kadnier iyo winaSe missa da magram mis Zmas ki, romelsac hqonda mefis winaSe
uTxres, raA-igi yo mefeman da hrques, raATa amcnos mefesa kadniereba, daufaravad uambes yvelaferi da mas sTxo-
eseviTarisaTYs arRara yofad. da mivida mefisa ZmaA igi ves, gaefrTxilebina mefe, amgvarad aRar moqceuliyo.
misi da uTxra, raA-igi hrques mas. da viTarca daasrulna mivida Zma mefesTan da moaxsena rac mas uTxres.
sityuani misni, misca pasuxi mefeman, romeli ver cna, Tu laparaki rom daasrula, pasuxi gasca mas mefem, magram
miiTuala mefeman sityuaA igi misi, anu ganurisxna mas. ver mixvda Zma, yurad iRo mbrZanebelma misi sityvebi, Tu
xolo iyo CueulebaA sameufoAsaA mis esreT, raJams ganrisxda masze.
ganrisxnis vis zedame mefe da unebn moklvaA misi, warav- im samefoSi aseTi Cveuleba hqondaT: Tu vinmeze gan-
linis qadagi, romelsa erqua qadagi sikudilisaA, da Kma- risxdeboda mefe da mis sikvdiliT dasjas ganizraxavda,
yvis karTa zeda mis risxveulisaTa da dascis sayYrsa, da Tavis macnes, romelsac `sikvdilis macne” Searqva
raJams esmis saxlisa-ufalsa, cnis WeSmaritad, rameTu xalxma, gagzavnida darisxebulis karze. sayviris xma
mosikudid ars mswrafl da yovelman erman cn(i)s. saxlis ufross auwyebda, rom sasikvdilo ganaCeni iyo
da Semdgomad mciredTa dReTa ubrZana mefeman qadagsa mefisgan masze gamotanili. mTeli qalaqi igebda amis
sikudilisasa, raATa warvides da Kma-yos karTa zeda Zmisa Sesaxeb.
misisaTa. da warvida qadagi igi, da Kma-yo da dasca sayYrsa da ai, ramdenime dRis Semdeg `sikvdilis macnes~
sikudilisasa karTa Tana misTa. da viTarca esma KmaA igi ubrZana mefem misi Zmis karze daeyvirebina sayviri.
Zmasa mefisasa, sasowarkueTil iqmna cxorebisagan da yo an- macnem mefis brZaneba Seasrula da sasikvdilo ganaCeni
derZi, da iwyes tirilad da tyebad saxleulTa misTa. xolo auwya Zmas. sayviris xma rom gaigo, sasowarkveTilebas
man Seimosa sagragneli TYsi, da warvides igi da coli misi mieca ojaxis ufrosi. sikvdilis siaxlove igrZno da
da Svilni misni karad mefisa sasowarkueTilni tiriliTa da anderZi daibara. Tav-pirSi cemiTa da godebiT
godebiTa mravliTa, da isxmides nacarsa pirTa maTTa. mosTqvamdnen ojaxis wevrebi. ZaZiT Seimosa Zma da col-
maSin brZana mefeman SeyvanebaA maTi winaSe missa. xolo Svilianad mefisken gaemarTa, umates tirilsa da vaebas,
igi tiroda da evedreboda mas. da hrqua mas mefeman: `N Tavze nacars iyridnen.
ubadruko da undoo cnob(iTa), viTar esre SeZrwunebul mefem maTi TavisTan SeSveba brZana. Zma tiroda da
xar qadagisagan Zmisa Senisa [...] niSani sikudilisaA karTa Sewyalebas iTxovda. maSin miubrunda mas mefe da uTxra:
zeda SenTa da Sen uwyi, viTarmed ZmaA Seni da qadagi misi _ hoi, ubadruko da gonebadabnelebulo! Tu Sen ase
dabadebulni arian RmrTisa maRlisani, romelni ver Sem- SegZra Seni Zmis macnem da misma sikvdilis mauwyebelma
Zlebel arian warmatebad nebisa maTisa da verca sayvirma, roca ici, rom Seni Zmaca da misi macnec maRali
garemiqcevad mowevnulsa maT zeda. da Sen uwyi, viTarmed RmerTis Seqmnilebi arian da misi nebis gareSe verafers
Seucodebel xar winaSe Zmisa Senisa, romliTamca Tanamdeb gavneben, radgan RvTis neba warmarTavs yvelafers, Tan
iyav sikudilsa. maSin viTar gangikYrda gardaslvaA Cemi da isic ici, rom ucodveli xar Zmis winaSe da araferi

78 79
sibrZne
ibrZne balavaris
isii
balavaris sibrZne balavarisa

TayuaniscemaA winaSe maTsa, romelni-igi qadagni arian dagiSavebia iseTi, sikvdils rom imsaxurebde, da mainc
uflisa RmrTisa da macxovrisa Cuenisa iesu qristesni, SeSfoTdi, maS, ratomRa gakvirvebs Cemi qceva, cxenidan
romelni momaKseneben SemTxuevasa missa da mauwyeben Camoxtoma da maT winaSe qedis modreka, romlebic
sityuasa saxarebisa misisasa. da mas Tana uwyni mravalni Se- uflisa da macxovris ieso qristes macneebi arian da
codebani Cemni, N Senda da romelTa Segimk[...me] ese, romlebic ufalTan Sexvedrisa da misi saxarebis Sesaxeb
romeli m...me da aw m[iT]a euwyos ugunurebaA maTi, mauwyeben?! Tanac me, Sengan gansxvavebiT, danaSaulic
(viTarca-ese) Sen geuwya~. da Seundo mefeman Zmasa TYssa, bevri maqvs, ase rom, Wkuis saswavlebeli iyos es
da friad sargebel eyo mxilebaA misi. SenTvisac da maTTvisac, raTa isinic mixvdnen TavianT
ugunurebas, rogorc Sen mixvdi dRes.
mefem yvelaferi apatia Zmas da misTvisac metad
sasargeblo aRmoCnda amgvari mxileba.

12. maSin ubrZana oTxTa kidobanTa SeqmnaA, da orni maT- 12. Semdeg mefem oTxi kidobnis Sekvra brZana. ori
ganni – SeZerwulni oqroATa da vecxliTa da anTrakiTa da maTgani oqro-vercxliTa da Zvirfasi TvlebiT unda
TualiTa patiosniTa. da ubrZana STadebad Zualebi yofiliyo mooWvili, SigniT ki unda CaewyoT
mkudarTaA da yoveli arawmidaA simyrale, romeli uSuer micvalebulTa Zvlebi, yovelgvari simyrale da
ars winaSe kacTa. da dahkrZalna igini klitiTa oqroAsaATa. uwmidureba, yvelaferi, rac saZagelia kacTa winaSe,
da merme ubrZana orTa maT kidobanTa sxuaTa SegozaA xolo garedan oqros saketiT SeekraT. ori kidobnis ki
fisiTa da navTiTa. da aRavsna igini Sinagan anTrakiTa da garedan fisiTa da navTiT Segozva brZana, maTSi
TualiTa patiosniTa da yovliTa surnelebiTa, romliTa Zvirfasi da patiosani Tvlebi unda CaewyoT, yovelive
aRiZrvis gulisTqumaA kacTaA. da da(hkr)Zalna sabl[i]Ta is, rac kacis guls axarebs. xolo saketis nacvlad
(romli)Tame ZueliTa. da merme ubrZana SemoyvanebaA TokebiT SeekraT. Semdeg mefem imaTi moyvana brZana,
mo(yuasTa) maT misTaA, romelTa ganukYrda pativiscemaA romlebmac daZonZilsamosiani wmida berebis
mefisaA glaxakTa maT mimarT wmidaTa. da viTar dasxdes pativiscemisaTvis ganikiTxes igi. roca mefis winaSe
winaSe missa, brZana SemoRebaA orTa maT kidobanTaA mogrovda yvela, xelmwifis brZanebiT Semoitanes ori
oqroganrCulvilTaA da sxuaTaAca maT. da iwyo kiTxvad, oqroTi gawyobili da ori sxva kidobani. mefem maTi
raATa fas-yvnen igini. Sefaseba sTxova qveSevrdomebs.
xolo maT hrques orTa maT kidobanTaTYs oqrogan- oqro-vercxliT moWedili kidobnebis Sesaxeb
rCulvilTaA: `ver SemZlebel ars gonebaA Cueni miwuTomad hkadres mefes: _ Cveni goneba ver Seswvdeba maT namdvil
sazomsa maTsa, rameTu Rirs arian STasadebelad yovlisa pa- Rirebulebas, fasdaudebelni arian isini. am kidobnebSi

80 81
sibrZne
ibrZne balavaris
isii
balavaris sibrZne balavarisa

tiosnisa WurWlisa, xolo orni ese navTiTa Segozilni yvelaze Zvirfasi ganZi unda iqnas Senaxuli. xolo
uSuer arian gonebaTa Sina CuenTa undoAsaca fasisa~. gakupruli kidobnebi imdenad uSno da uvargisia, rom,
maSin hrqua mefeman: `uwyi, rameTu esTen ars vfiqrobT, aranairi Rirebuleba maT ar gaaCniaT, _
gamocdilebaA Tqueni da SetyuebaA, – gareSiTa kacisaATa daasrules qveSevrdomebma.
(hxe)davT~. maSin miugo maT mefem:
maSin brZana orTa maT kidobanTa oqroSeZerwulTa _ swored amgvaria Tqveni gamocdilebaca da gone-
ganxumaA. da ganhkrTes yovelni uSuerebisa misgan, romeli bamixvedrilobac, garegnobis mixedviT afasebT kacsac.
maT Sina idva, da saynoselnica maTni aRavsna simyraleman da brZana oqro-vercxliT mooWvili kidobnebis
maTman. da hrqua mefeman: `ese saxe ars yovelTa, romelni gaxsna. yvela SeaZrwuna im sibilwem da uwmidurebam, rac
imkvebian samosliTa da oqroATa, da Sinagani maTi savse ars kidobnebSi ixiles. iqidan amovardnilma saZagelma
ugunurebiTa, mwuxarebiTa da tyuviliTa, sibilwiTa da simyralem ki sunTqva Seukra maT.
yovliTa arawmidebiTa, romelni umyrales arian amis sof- ganumarta maT mefem:
lisa, romel gecemian~. da merme brZana ganxumaA orTa maT _ es imaTi saxea, romlebic samosliTa da oqro-
kidobanTaA monafTulTaA, da ganaTlda saxli igi brwyinva- vercxliT garegnulad imkoben Tavs, Signidan ki savse
lebiTa miT TualebisaATa. da aRivsnes yovelni igi sur- arian umecrebiT, ugunurebiTa da sicruiT, sibilwiTa
nelebiTa miT gulissaTqumeliTa. da hrqua mefeman: `ese saxe da yvela im uwmidurebiT, rac amqveyniur saZaglobaze,
ars kacTa maT wmidaTaA, romelTa Tquen gangikYrda romlis sunic axla gcemT, ufro umyralesia.
pativiscemaA Cemi maTda mimarT, odes ixileT siZuele Semdeg Sekupruli kidobnebis gaxsna brZana mefem.
samoselisa maTisaA gareSiTa TualiTa. xolo me S(ina)gansa darbazi gaanaTa maTgan amomavalma naTelma, Zvirfasma
maTsa vhxedevd gonebiTa CemiTa~. Tvlebma irgvliv yvelaferi gaabrwyina, kidobnidan
maSin Tques kacTa maT, viTarmed: `friad sargebel amovardnilma surnelebam ki yvela daatyveva.
gueyo saxe ese da aw uwyiT, viTarmed WeSmariti hqmen~. maSin Tqva mefem:
_ es im kacTa saxea, romlebic siwmidiT cxovroben da
romelTa mimarTac Cemma pativiscemam Tqven agrerigad
SegaSfoTaT, radgan Tqven garegani, xorcieli TvaliT
dainaxeT maTi upatio da daZonZili tanisamosi, gareg-
nobiT SeafaseT isini, me ki Sinagans, maT dafarul
saunjes vxedav.
aRiares qveSevrdomebma, rom friad sasargeblo iyo
maTTvis es magaliTi da darwmundnen, rom sworad moiqca
im dRes mefe.

82 83
sibrZne
ibrZne balavaris
isii
balavaris sibrZne balavarisa

da Tqua balahvar: `ese saxe ars Seni, Zeo mefisao, balavarma Tqva:
romeli pativ-mec mxiarulebisa sasoebisaTYs, romelsa _ ufliswulo, Seni qcevac im mefis qcevas hgavs, Senc
hgoneb Cem Tana~. im sixarulis imediT momage pativi, romelsac Cemgan
moeli, _ daasrula saubari balavarma.

13. maSin aRdga Ze igi mefisaA inaKiT-jdomisagan da 13. ufliswuli wamodga da gaifiqra: “es yvelaferi
Tqua gulsa Sina TYssa: `hgavs Tu, ese ars sawadeli sulisa swored imas hgavs, rasac Cemi suli eZebs”; Semdeg
CemisaA, romelsa veZiebd~. balavarisaken mibrunda da uTxra:
da mieqca balahvars da hrqua: `friad keTil ars sityuaA _ metad madliania Seni sityvebi da cxadad Cans maTi
Seni da cxad ars WeSmaritebaA misi. me vhgoneb Tu, ese ars WeSmaritebac. vfiqrob, swored es unda iyos is Zvirfasi
WurWeli Seni, romel[sa] hfarav, rameTu ganamtkicebs saunje, rasac Sen farav, radgan guls ganamtkicebs,
gulsa da gananaTlebs TualTa da ganaZlierebs gonebasa. aw TvalTaxedvas hmatebs da gonebasac gananaTlebs igi. da
ukueTu esreT ars, viTar vhgoneb, miTxar, da ukueTu sxuaA Tu marTlac isea, rogorc me vfiqrob, miTxari, magram Tu
raAme gaqus gareSe amisa, romeli mesmis, kma ars sityuaA mis garda, rasac Sengan vismen, sxva ram kidev gaqvs,
Seni nacvalad missa, rameTu friad gananaTle gonebaA Cemi maCvene TviT igi, radgan Senma sityvebma sakmaod gaminaTa
sityYTa SeniTa da aRmZarcue saburveli mwuxarebisaA goneba da mwuxarebac ganaSora Cems suls. maCvene me
gulisagan Cem[i]sa. aw mec me saxe keTilisaA~. sikeTis nimuSi.
da Tqua balahvar: `gamovida mTesvari vinme da gamoiRo uTxra balavarma:
Tesli keTili da iwyo Tesvad. da romelime davarda gz- _ gamovida mTesveli keTili Teslis dasaTesad.
iskidesa da munTquesve aRitaces mfrinvelTa. da romelime Tesvisas zogi marcvali gzis piras davarda. mofrindnen
davarda kldesa zeda, romelsa zeda iyo miwaA da notie frinvelebi da akenkes. zogi kldeze dacvivda, sadac
mcired, da aRmoscenda, da viTar miiwines Zirni misni miwa bevri ar iyo; aRmocenda da maleve gaxma, radgan
siKmelesa kldisasa, ganKma. da romelime STavarda ekalTa Rrmad ver gaidga fesvi kldeze. zogi ekal-bardebSi
Sina, da viTar aRmoscenda, SeaSTves igi ekalTa da Cavarda; gaizarda ekali da moaSTo isini. xolo is
moakudines. xolo romeli davarda queyanasa keTilsa da marcvlebi, romlebic nayofier niadagSi Cacvivda,
wmidasa vnebaTagan, daRacaTu mcired iyo, aRmoscenda da Tumca ki mcire iyo, magram aRmocenda da mravali nayofi
mr(ava)li nayofi gamoiRo. gamoiRo. (mT. 13:3; mk. 4:3; l. 8:5).
aw mTesvari igi mimcemeli ars sibrZnisaA, qriste mTesveli, wyaro sibrZnis, ufali ieso qristea.
RmerTi Cueni, xolo Tesli igi keTili, sityuani wmidisa Tesli keTili _ RvTis piridan gamomavali WeSmaritebis
pirisa misisani WeSmaritni, da romeli davarda gziskidesa sityva. gzis piras naTesi, romlebic frinvelebma

84 85
sibrZne
ibrZne balavaris
isii
balavaris sibrZne balavarisa

da mfrinvelTa waritaces, ese igi ars, romeli esmis yursa akenkes, niSnavs yvela imaT, visac esmis sityva, magram
da TanawarhKdis gulsa. da romeli-igi davarda notiasa da gonebiT ar Caswvdeba mas da boroti mostacebs gulSi
aRmoscenda da ganKma siKmeliTa kldisaATa, igi ars, romeli CaTesils; kldovanze daTesili, sadac miwa bevri ar iyo
esmis kacsa da ehamis, da cnis WeSmaritebaA misi wuTJam da da aRmocenda da gaxma, is aris, vinc sityvas moismens da
merme ara daamtkicis gonebaA misi mas zeda. xolo romeli- maSinve aitacebs mas sixaruliT, magram sityva Rrmad
igi aRmoscenda, nayofi gamoaqunda da merme ekalTa ver idgams fesvs mis gulSi; is, romelic aRmocenda da
SeaSTves, ese igi ars, romeli Seiwynaris kac[man], da odes nayofic unda hqonoda, magram ekalma moaSTo, im kacze
saqmiT aRasrulebn Sewynarebulsa mas, daan(Tqis) da mianiSnebs, vinc sityvas ismens, magram wuTisoflis
SeaSTvis igi gulisTqumaman. xolo romeli-igi aRmoscenda sazrunavi da gulisTqmebi aSToben sityvas da igic
da nayofi gamoiRo mravali, igi ars, romeli moisTulo[s] [s] unayofo xdeba; xolo is, romelic aRmocenda da mravali
Tualman da Seikribos gulman da warimarTos gonebaman, da nayofi gamoiRo, is kacia, romelmac dainaxa TvaliT,
daamKunes gulisTqumani da ganiwmidos guli vnebaTagan~. miiRo guliT da Caswvda gonebiT, daTrguna
hrqua mas Zeman mefisaman: `me vesav qristesa, raATa gulisTqmebi da ganiSora vnebebi.
romeli dasTeso Cem Tana, aRmoscendes da mravali nayofi uTxra mas ufliswulma:
gamoiRos. aw mec me saxe sawuTroAsaA da viTar acTunebs _ maqvs RvTis imedi, rom rasac CemSi CaTesav,
moyuareTa misTa~. aRmocendeba da mraval nayofs gamoiRebs. axla ki
wuTisoflis saxe maCvene da miTxari, rogor acdunebs
mis moyvarulebs?

14. hrqua mas balahvar: `msgavs ars sawuTroA ese da yo- 14. miugo balavarma:
velni moyuareni misni kacsa, romelsa sdevda piloA amrize- _ wuTisofeli da yvela misi moyvaruli hgavs kacs,
buli da miawyudia jurRmulsa saSinelsa. da STavrdomasa romelsac gamZvinvarebuli spilo gamoekida da saSineli
mas missa ma[s] Sina povna orni rtoni aRmocenebulni mas ufskrulis piras miimwyvdia igi. kaci ufskrulSi
zeda, da moekida da pova raAme, romels[a] zeda daidgna Cavardnisas or tots gamoedo. es totebi ufskruls
ferKni TYsni. da viTar (mi)hxedna, ixilna orni Taguni: gadahyurebda. moeWida maT da fexic moimagra. mimoixeda
erTi TeTri da erTi Savi, romelni daucxromelad SWrides da ori Tagvi dainaxa, erTi TeTri da erTi Savi. isini
ZirTa maT xeTasa. da STahxed(na jur)Rmulsa mas Sina da daucxromlad Rrnidnen im xis fesvebs, romelzec Tavad
ixila veSapi, romelsa aRemtkmo piri da eguleboda ekida. Caixeda ufskrulSi da pirdaRebuli urCxuli
STanTqmaA misi. xolo romelsa-igi zeda ferKni edgnes, SeniSna. urCxuli mis Cavardnas eloda da Casaylapad
oTxni Tavni iyvnes aspitisani gamosrulni KureliT. da gamzadebuliyo. xolo im rtoebis xvrelebidan, romleb-

86 87
sibrZne
ibrZne balavaris
isii
balavaris sibrZne balavarisa

aRixuna Tualni TYsni da ixila rtoTa maT zeda mciredi zec fexi edga, oTx aspits gamoeyo Tavi. Semdeg totebs
raAme Tafli da iwyo Wamad. da Seaqcia gemovnebaman da Seavlo Tvali. mciredi Tafli SeniSna da mas Seeqca.
sitkboebaman misman da ara gulisKma-yo ganzraxvad moixibla misi gemoTi da gaitaca misma sitkboebam.
gansacdelTa maTTYs, romelTaA ara uwyis, odes ukbinon, daiviwya gansacdeli, romelic aspitTa kbeniT moeloda,
arca rtoTa maTTYs, romelTa mokidebul ars. da hxedavs arc rtoTa gadatydoma awuxebda. Tagvebi ki
SeWrasa ZirTa misTasa TaguTa maTgan da ufroAsRa veSapisa SeuCerebliv xravdnen xis Zirebs. pirdaRebuli veSapic
misTYs, da arca ganizraxa, romelsa (hxe)da(vs) gadaaviwyda, mouTmenlad rom eloda mis Caylapvas.
ganmzadebulsa STanTqmad misa. misi azri esaa: spilo sikvdilis saxea, romelic
aw piloA igi saxe ars sikudilisaA, romeli (sdevnis ZeTa yovel adamians sdevs. jurRmuli anu ufskruli
a)damisTa, da jurRmuli ars sofeli ese, savse yovliTa borotebiTa da uamravi gansacdeliT aRsavse wuTiso-
borotiTa da sabrKiTa mavnebeliTa, xolo orni igi rtoni felia. ori toti adamianis sasicocxlo dReebia, TeTri
arian dReni kacisani da orni igi Taguni – erTi TeTri da da Savi Tagvi _ dRe da Rame, romlebic SeuCerebliv da
erTi Savi – arian Rame da dRe, daucxromelni maT zeda, swrafad leven kacis cxovrebas, oTxi aspiti is oTxi
romelni mswrafl dahleven cxorebasa kacisasa. da oTxni nivTierebaa, romliTac kacis sxeulia Senawevrebuli, da
igi aspitni msgavs arian oTxTa maT nivTTa, romelTa zeda erTma maTganmac rom Semoutios, sicocxlec dasrulde-
aRgebul ars guami kacisaA, da odesca erTi maTgani ba. veSapi ki, pirdaRebuli rom moelis kacis Caylapvas,
aRiZras
aRiZras, warvals sicocxle. xolo veSapi igi, romelsa jojoxeTis saxea, raSic wuTisiflis moyvarulni
aReRo piri da eguleboda STanTqmaA misi, saxe ars Cacvivdebian sikvdilis Semdgom, xolo mciredi Tafli,
jojoxeTisaA, romelsa Sevlenan an moyuareni amis soflisani amsofliuri wuTieri siamovnebebia, riTac Seiqcevs da
Semdgomad sikudilisa. da mciredi igi Tafli wuT [e]se Seiryuebs xolme es sofeli kacs da acdunebs-xolme
saSuebeli ars amis soflisaA, romliTa Seityue(bs) SecTo- xrwnadi sitkboebiT.
milTa mcirediTa miT sitkboebiTa g(an)xrw(n)a(di)T(a).

15. da Tqua Zeman mefisaman, rameTu: `msgavsebaA ese 15. uTxra iodasafma:
WeSmarit ars da saxe ese sakYrvel, da aha esera _ WeSmaritia amgvari Sedareba da gasaocaria aseTi
ganacxovele suli Cemi sit(yYTa Seni)Ta. aw mec-Ra saxe msgavseba. Cemi suli gaacocxla Senma sityvebma. axla
s(ofl)isa amisTYs amaoAsa da moyuareTa misTa, rameTu wuTisoflis amaoebasa da mis moyvarulTa Sesaxeb miambe
SescTes siyuarulsa missa da Seuracx-yves umjobesi rame, rogor cdundebian soflis siyvaruliT da rogor
cxorebaA~. uaryofen ukeTes cxovrebas.
miugo balavarma:

88 89
sibrZne
ibrZne balavaris
isii
balavaris sibrZne balavarisa

hrqua balahvar: `saxe ars soflisaA da moyuareTa misTaA, _ wuTisofeli da misi moyvarulni emsgavsebian maT,
romelni trfial-iqmnes ekalTa maT TaflcxebulTa da romlebic Taflwasmul ekalnars etrfian da
Seuracx-yvnes yuavilni igi sulnelni mas Sina, romel ars keTilsurnelovan yvavilebs ki Seuracxyofen. es hgavs
mterobaA amis soflisaA, msgavs ars kacsa visme, romelsa
kacs, romelsac sami megobari hyavda. erTi maTgani
esxnes samni megobarni. erTi igi usayuareles iyo misa
gansakuTrebulad uyvarda,10 meorec uyvarda, magram
ufroAs yovelTasa10 da meore igi megobari uyuarda-ve,
SedarebiT naklebad, xolo mesames arafrad agdebda. ase
xolo mesame igi megobari Seuracx iyo mis winaSe. da
SemdgomTa dReTa moiwivnes misa Surtani11 mefisani da rom, Seuracxyofili iyo mesame misgan. erT dResac mefis
wariyvandes gansakiTxavad. risxva daatyda kacs Tavs, _ unda gaesamarTlebinaT.
da mivida sayuarelisa mis megobrisa da hrqua: “Sen uwyi, mivida kaci usayvarles megobarTan da uTxra: Sen
sayuarelo Cemo, viTar miyuar. aw esera warmiyvan[eb]en ici, Zvirfaso, rogor miyvarxar, axla miWirs, unda
gansakiTxavad, Semewie Wirsa Cemsa”. miugo man da hrqua: “ara gamasamarTlon, Semewie gasaWirSi da damexmare.
var me aw megobar Senda da arca gici Sen, me sxuani misxenan miugo usayvarlesma megobarma:
megobarni, romelTa Tana viSuebde, aramed mogcne orni _ me ukve aRara var Seni megobari. arc ki gicnob, ukve
samoselni da igica arave gergnen”.
sxva megobrebi myavs. maTTan erTad vimxiaruleb. Tumca,
da mivida meorisa mis megobrisa da hrqua: aw vcna
siyuaruli Cemi Senda mimarT, romel maqunda. aw esera mogcem or Sesamosels, magram veWvob, rom raimeSi
warvhyav me gansakiTxavad da Semewie Wirsa Cemsa. miugo man: gamogadges.
ara mcals dRes Senda, rameTu kma ars Cemda Wiri Tavisa mivida kaci meore megobarTan da uTxra:
CemisaA. warved gzasa Sensa, amieriTgan arRara var megobari _ gaixsene Cveni Zveli siyvaruli. ai, me wamiyvanen da
Seni, aramed mcired gza-gyve da merme miviqce zrunvad gamasamarTleben, Semewie gasaWirSi.
Tavisa Cemisa. miugo megobarma:
da warvida mesamisa megobrisa, romelsa-igi sZulobda _ dRes SenTvis ar mcalia, Cemi gasaWiric meyofa.
da [si]rcxYleul-[iyo] da etyoda mas: ara mqonan bageni wadi Sens gzaze, amieridan aRar var Seni megobari,
vedrebad Senda, aramed Wirisagan didisa movivlti Senda,
Tumca cotaze gagacileb, magram maleve ukan unda
(aw) r[...aAa] malxinebeli Cemi Sen Tana. miugo man
mxiarulebiT da hrqua: me var megobari Seni, romelman davi- davbrunde, rom Tavs mivxedo.
kaci mesame megobarTan wavida, imasTan, Zalian rom
sZulda da Zlivs Sehkadra:
_ Sercxvenili var SenTan. piri ara maqvs, rom raime
gTxovo, magram didi Wiri maiZulebs, daxmarebisaTvis
mogmarTo.
man ki mxiarulad miugo:

90 91
sibrZne
ibrZne balavaris
isii
balavaris sibrZne balavarisa

marxe keTili Seni mciredi da a(w aR)nadginebiTurT migago _ me Seni megobari var, maxsovs Sengan gakeTebuli
Sen. nu [geSi]nin, rameTu me mogzaur-geqmne (da meox Wi)rsa mciredi sikeTec CemTvis da msurs metnawilad mogago
Sina, ara migce KelTa mterTa SenTasa12, arca gangwiro. aw sanacvlod. nu geSinia, Tan gamogyvebi da gasaWirSi
mxiarul-iqmen, rameTu iqmnes Wirsa amas Sina dagexmarebi, Sens mtrebs ar migcem dasaRupavad, arc
gamoyvanebaAca”. gagwirav, gamxiaruldi, radgan nebismier gasaWirSi
maSin ityoda kaci igi, Tu: `romelsa-me amaT orTagansa
moiZebneba gamosavali.
zeda vinande: gardareulsa mas Cemsa siZulilsa
maSin Tqva kacma:
megobrisaTYs simarTlisa anu gardamatebulisa misTYs
siyuarulisaTYs Cemisa megobrisa misTYs sicruAsa?”. _ aRar vici, ra Sevinano: cru-megobrebis usazRvro
hrqua mas Zeman mefisaman: “keTil ars saxe ese da friad siyvaruli, Tu WeSmariti megobris usazRvro
sawadel, aramed mauwye SetyuebaAca misi”. siZulvili?!
hrqua mas balahvar: `megobari igi pirveli angahreba ars, uTxra ufliswulma balavars:
romelsa Seikrebs kaci da siyuarulisaTYs monagebTaA(sa _ kargi magaliTia da metad sasargeblo, oRond misi
ara hridebs siku)dilsa, da yovelive Wiri da Ruawli ara Sefaruli azric miTxari.
Sehracxis siyuarulisaTYs misisa, da Jamsa ganslvisa miugo balavarma:
misisasa sikudilad (araraA) argis, garna orni xolo mCuarni _ pirveli megobari vercxlismoyvareobaa, romelsac
[...](s) sagragnelad misa, da (mi)agebs. amaT sxuaA megobari yvelaze metad mieltvis kaci. qonebis siyvaruliT
povian, romli(sa) Tana ganisuenebed. dabrmavebuls, arc sikvdili axsendeba, arc Wiri da
da meore igi megobari ars coli da Svilni, romliTa Sroma miaCnia ramed, magram sikvdilis Jams am
Sepyrobil-iqmn(is) gonebaA kacisaA da yovelsave maT(TYs) megobrisgan aranairi sargebeli ar rCeba kacs, mxolod
iRuwin, da sulni da Korcni misni gankafnis nebisaTYs ori tilo, romelSic gaaxveven mis sxeuls, _ es aris am
maTisa, da eseca aradve sargebel eyvis dResa mas megobris saboZvari, romelic Semdeg sxva megobrebs iZens
sikudilisasa, aramed mcired oden mogzaur eqmnian guamsa da maTTan atarebs dros.
mas vidre saflavadmde misa da merme iqci[an] zrunvasa meore megobari col-Svilia. sanam cocxlobs, maTiTaa
Tavisa TYsisasa da araraA SWirn warsrulisa misTYs. xolo dakavebuli kacis goneba, yvelefers maTTvis cdilobs,
mesame igi megobari, romeli yovliTurT Seuracx (iyo), maT neba-survils swiravs sulsa da da guls, magram esec
amaoa, radgan sikvdilis Jams verc maTgan naxulobs
raime sargebels, mxolod samaremde miacileben mis gvams
da maleve miubrundebian sakuTar Tavze zrunvas,
mkvdars aRarc ki gaixseneben.
mesame megobari ki, romelic yvelaze metad iyo
Seuracxyofili da daviwyebuli mis mier, keTili

92 93
sibrZne
ibrZne balavaris
isii
balavaris sibrZne balavarisa

arian saqmeni keTilni: siyuaruli, mowyalebaA, saqmeebia: siyvaruli, mowyaleba, rwmena, sasoeba, siwmide
sarwmunoebaA, sasoebaA, siwmide da msgavsni amaTni, romelni da sxva saTnoebebi, romelTac ZaluZT Tan wahyvnen kacs,
SemZlebel arian Tanam(ogzau)ryofad da Ksnad dResa mas Seewion gankiTxvis dRes da mciredi keTilic metwilad
gankiTxvisasa da mciredi igi aRnadgineb(iTurT) daumarx- miagon.
avn. ese ars saxe amis soflisaA da moyuareTa misTaA~. aseTia wuTisoflisa da mis moyvarulTa saxe.

16. hrqua Zeman mefisaman: `uwyi, rameTu yovelsa WeSmar- 16. uTxra ufliswulma:
itsa ityY da cxad ars ese winaSe sulisa Cemisa. aw miTxar, _ vxedav, WeSmaritebas ambob, geTanxmeba Cemi suli.
viTar acTunebs sofeli ese da romliTa RoniTa SesaZlebel axla isic miTxari, rogor acTunebs wuTisofeli kacs da
ars ganrinebad misgan~. rogor SeiZleba am gansacdelisgan Tavis daRweva?
hrqua mas balahvar: `me gauwyo Sen, Zeo mefisao, Tu vi- miugo balavarma:
TariTa RoniTa SesaZlebel ars ganrinebad misgan. rameTu _ getyvi, ufliswulo, ra RoniTaa SesaZlebeli
msgavs ars ese saxe kacTa vieTme moqalaqeTa, romelTaA iyo misgan Tavdaxsna. misi saxe amgvaria: erTi qalaqis
CueulebaA maTi esreT, rameTu raAweliwad13 moiyvanian kaci mcxovreblebs aseTi Cveuleba hqondaT: miiyvandnen
ucxoA, umecari saqmeTa maTTaA, da dasYan [igi] mefed saidanme ucxo kacs, romelmac maTi yofa-cxovrebisa da
qalaqsa maTsa. da esr(eT h)gonebn umecari igi, viTarmed wes-Cveulebebis Sesaxeb araferi icoda da erTi wliT
mefobaA misi mtkice ars maT zeda ukunisamde. da iwyis maT qalaqSi gaamefebdnen. stumars Tavisi umecrebiT
udebebiT Wamad da sumad da gancxromad, rameTu nebier- dausrulebeli egona SeTavazebuli mefoba, daudevrad
yvian igi weliwadsa mas Sina da ara gulisKma-yvis iwyebda sma-Wamas da gancxromas eZleoda, radgan
ganzraxvad [...rC]ulisaT[Ys]. da viTar gardaKdis weliwadi anebivrebdnen da arc ki cdilobda qalaqis mkvidrTa
igi erTi, Sevidian moqalaqeni igi da ganZarcYan igi da wes-Cveulebebis garkvevas.
SiSueli ganagdian gare ganqiqebuli da ganaZian queyanasa erTi wlis Semdeg qalaqis mkvidrni Seipyrobdnen
ucxosa, da araraA aqun, raAmca Wama da sua, ginamca Seimosa, mefes, tanT gaxdidnen, gaaSiSvlebdnen da Sercxvenilsa
anu argo raAme Tavsa TYssa. da pirveli igi SuebaA da da Seuracxyofils qalaqidan gaaZevebdnen. gagdebuls
sixaruli sinanulad da mwuxarebad gardaeqcis. da esreT aRaraferi gaaCnda, arc saWmel-sasmeli da arc
iyo CueulebaA maTi. Sesamoseli, verc verafriT veRar Svelida Tavs,
da kaci vinme erTi daadgines odesme mefed maT zeda gancxroma da sixaruli ki sinanuliTa da mwuxarebiT
msgavsad Cueulebisa, da kaci igi iyo brZen. da viTar daadg- ecvleboda... aseTi iyo am qalaqis Cveuleba.
ines igi mefed maT zeda, ixila ucxoebaA Tavisa TYsisaA maT da ai, erTxel, qalaqis mcxovreblebma, maTi Cveule-
bisamebr, qalaqSi axali mefe dasves. es kaci brZeni

94 95
sibrZne
ibrZne balavaris
isii
balavaris sibrZne balavarisa

Soris, ara gulpyrobil-iqmna maTda mimarT da eZiebda aRmoCnda. rogorc ki gaamefes, dainaxa Tavisi ucxooba,
kacsa, romelmanca azraxa, Tu viTar jer-ars yofaA misi maT dainaxa, rom ar icnobda qalaqis mkvidrTa wes-
Soris. da pova vinme kaci erTi sarwmunoA, romelman icoda Cveulebebs da rom ver iqneboda maTze daimedebuli,
CueulebaA moqalaqeTaA maT, da uTxra mas saqme misi da auwya amitom iseTi kacis Zebna daiwyo, vinc am qalaqis
(ucxo)ebaA misi maT Soris, da viTar ver gulpyrobil ars CveulebebSi gaarkvevda. male ipova erTi sando kaci da
maTda mimarT. mas gaando Tavisi gasaWiri, _ rom ar hqonda qalaqis
maSin hrqua mas kacman man: “me gauwyo, raA-igi jer-ars mkvidrTa mimarT ndoba.
Senda yofad: iwye, romel ars KelTa queSe Sensa, am kacma qalaqis mcxovrebTa Cveuleba icoda da
saganZurTagan ganparvad, romeli xolo SeuZlo: oqroA da farulad gaumxila mefes, Tu ra eloda erTi wlis
Tualebi patiosani da anTraki rCeuli da yoveli WurWeli Semdeg:
patiosani, da warec igi queyanasa mas ucxosa, romelsa-igi - me getyvi, rogor unda moiqce. axlave daiwye Sens
miiyvannian mefeni maTni Semdgomad ganZarcuvisa da xelT arsebuli xazinidan yvelafris gatana, risi
ganZebisa maTisa, raATa mun gemarxvodis yoveli; da odes- waRebac SesaZlebelia: oqrosi, vecxlis, Zvirfasi
igi ganiZo maTgan, msgavsad Cueulebisa maTisa, hpovo igi, Tvlebisa da rCeuli WurWlis, da es yvelaferi iq
romeli wariZRuane winaSe Sensa, raATa mun umetes iSuebde Seanaxine, sadac erTi wlis Semdeg mefeebs aZeveben xolme
ueWuelad, da sinanuli da mwuxarebaA arRara iyos Sen zeda, am qalaqis mcxovrebni, raTa gagdebis Semdeg yvelaferi
viTarca-igi sxuaTa maT mefeTa zeda, pirvel Sensa iq dagxvdes gadanaxuli. Tuki ase moiqcevi, momavalSic
yofilTa”. uWirvelad da udrtvinvelad icxovreb da arc im
da yo mefeman man zraxebisaebr kacisa mis gonierisa da mefeebiviT damwuxrdebi, romlebic Senamde mefobdnen am
brZnisa. da viTarca gardaKda weliwadi misi, daesxnes mo- qalaqSi.
qalaqeni igi da ganZarcues da ganagdes igi queyanasa mas mefe swored ise moiqca, rogorc brZenma da gonierma
ucxosa, msgavsad Cueulebisa maTisa, da mun pova yoveli, kacma urCia. erTi wlis Semdeg qalaqis mcxovreblebma,
romeli wareZRuana winaSe missa. da iqceoda mun SuebiT da maTi Cveulebisamebr, qalaqidan gaaZeves mefe da im
gansuenebiT mouklebelad, da arRara aqunda SiSi da qveyanaSi gaagdes, sadac saidumlod gagzavnili qoneba
zrunvaA amaoTa maT moqalaqeTaA, da Tavisufal-iqmna igi inaxeboda. mefes yvelaferi gadanaxuli daxvda da
sinanul isa misTYs saukunoAsa urgeb
inanulisa isa
urgebisa amieridan SvebiTa da gancxromiT ilxenda dausruleb-
rameTu qalaqi igi sofeli ese ars amaoA, da moqalaqeni lad, aRarc moqalaqeTa SiSi hqonda da arc raimeze
igi eSmakni arian (soflisa m)pyrobelni amis bnelisani, zrunavda, usargeblo da mudmivi sinanulisganac
romelni winadaudeben saSuebelTa mravalTa sacTurisaTa gaTavisuflda.
is qalaqi amao wuTisoflis saxea, qalaqis mkvidrni
ki _ ama soflis mpyrobeli boroti sulebi _ eSmakebi,

96 97
sibrZne
ibrZne balavaris
isii
balavaris sibrZne balavarisa

da ugunurni (hgone)ben, viTarmed dausrulebelad yofad romlebic uamrav macTunebel siamovnebebs sTavazoben
ars SuebaA maTi. da me vesav qristesa, viTarmed msgavs viyo ugunurebs. maTac maradiuli, dausrulebeli hgoniaT
kacisa mis mazraxebelisa da Sen msgavsi iyo mefisaA mis maTi gancxroma. da me vesav qristes, rom im mrCevels
brZnisaA da gonierisaA, romeli ara esvida ucxoTa maT vemsgavsebi, mefes rom daexmara, Sen ki im brZen da gonier
moqalaqeTa da verca Seityuva mefobaman maTman. aw Senca mefes, romelic ar endoboda ucxo qalaqis mcxovreblebs
iRuawe, raATa ganere egeviTarTagan sabrKeTa saSinelTa, da arc maTgan SeTavazebulma mefobam moinadira.
rameTu gzaA giCuene da arRara giRirs udebebad~. dReidan Senc iRvawe, raTa Tavidan aiSoro imgvarive
saSineli gansacdeli. gza miCvenebia da nuRar daayovneb.

17. hrqua iodasaf: `me vesav qristesa, Zesa RmrTisasa, da 17. uTxra iodasafma:
wmidasa locvasa Tquensa, raATa viyo, viTarca-ege Sen _ maqvs ieso qristesa da Tqveni locvis imedi, rom ar
hgoneb CemTYs. da WeSmaritad miCuenen augni amis gimtyunebT da swored iseTi gavxdebi, rogorc Tqven
soflisani. da aw uwyi, viTarmed warmaval ars xati amis fiqrobT Cemze. daufaravad maCvene am soflis
soflisaA, da yovladve Seuracx iyo saqme misi Cem Tana, sisaZagleni. axla ukve vici, rom warmavalia
aramed ufroAsRa Sehmate siZulilsa missa Cem Tana sityYTa wuTisofeli, aqamdec vxedavdi mis amaoebas da arafrad
SeniTa. xolo aw miTxar: yovelman kacman queyanisa Senisaman mimaCnda igi, magram Senma sityvebma kidev ufro
esreT uwynisa saqmeni amis soflisani, viTar-ese Sen, da gaamZafra Cemi misdami siZulvili. axla erTi ram
masve ityYana, rasa-ese Sen ityY?~ mainteresebs: Sens qveyanaSi yoveli kaci SensaviT
miugo balahvar: `ara, aramed me maT kacTagani var, fiqrobs da laparakobs?
romelni Seewynarnes qristesa, RmerTsa yovelTasa da miugo balavarma:
dauteves sofeli ese moyuareTa misTa, xolo Cuen _ ara. me imaTgani var, romlebic qristes miendvnen
ganSorebul varT gare udabnoTa, mTaTa, RuawliTa da da es sofeli ki mis moyvarulebs dautoves. Cven
moqalaqobiTa monazonebisaATa, romeli-igi ars msgavsebaA ganSorebulni varT wuTisofels, da udabnoebsa da
da xati angelozTaA. xolo pirvel viyveniT sameufoAsagan mTebSi monazvnur cxovrebas veweviT. aseTi cxovreba
mamisa Senisa da viTar esma saqme Cueni da SekrebaA Cueni angelozTa cxovrebis msgavsia. adre mamaSenis samflobe-
urTierTas, ganhkrTa da SeSinda SeSinda, rameTu hgonebda, loSi vcxovrobdiT, magram mefem Cveni saqmeebisa da
viTarmed sawuTroAsa raAsame saqmisa vacilob(T da) ga- Sekrebebis Sesaxeb rom Seityo, SeZrwunda da Zlier
naazraxa Cuen(TYs), romelni-igi iziarna Suebasa da SeSinda, radgan egona, rom amsofliur raime didebaSi
didebasa missa, rasa-igi hgonebda CuenTYs, xolo maT vecilebodiT, amitom gaborotda Cvenze. imaT daekiTxa
azraxes gan(sxmaA) Cueni, moklvaA da dawuvaA cecxliTa. da rCevas, romlebic misi Tanaziarni iyvnen Svebasa da

98 99
sibrZne
ibrZne balavaris
isii
balavaris sibrZne balavarisa

yo egreT mamaman Senman, rameTu igi Seuracx-vyavT da gancxromaSi, Tu rogor mogvpyroboda. maT ki Cveni
udidesi meufe, iesu qriste, gamovirCieT~. daxocva, dawva da qalaqidan gaZeveba urCies. swored ase
hrqua iodasaf: `raAsaTYs ukue yoveli eri mter-geqmna mogveqca mefe. Seuracxyofilad grZnobda Tavs, radgan
da ZYrismetyuel moyuasTa SenTa?~ WeSmariti meufe, ieso qriste vamjobineT mas.
hrqua balahvar: `mterobaA maTi iyo, viTar-ese gesma, hkiTxa iodasafma:
xolo ZYrismetyuelebaA maTi vinaA ewios kacT Ta, romelni _ ratom ambobs mTeli eri Tqvenze cuds? yvelani
ityYan da ara tyuvian, ilocven da uZil arian, imarxven da ratom gadagemternen?
ara ganZRebian, Wirsa Sina arian da moiTmenen, da keTilTa miugo balavarma:
zeda hmadloben da uSurvel [ar ar ian
arian Ta zeda kacni
ian], romelT _ maTi mtrobis mizezze ukve giTxari. magram
moSurne arian~. ciliswameba da Zageba verafers daaklebs im xalxs,
hrqua iodasaf: `romelsa zeda uSurvel arian?~ romlebic simarTles amboben da ar cruoben, loculoben
hrqua balahvar: `uSurvel arian monagebTa zeda, colTa da mRviZareben, marxuloben da simaZRremde ar Wamen,
da SvilTa, da aravis eSinian maTgansa. arca monagebTa zeda uWirT da iTmenen, madlierni arian yvelafrisaTvis da
da arca dedaTa zeda, rameTu mterobaA kacTaA ara ars garna ar SurT is, rac sxvebSi Surs aRZravs.
monagebTaTYs, raATa friad Seikribon~. hkiTxa iodasafma:
_ mainc ra ar SurT maT?
miugo balavarma:
_ ar SurT simdidre, arc maTi, visac col-Svili
hyavs. amitom arc qorwinebis SiSi aqvT, arc dedakacis.
adamianebi erTmaneTs mxolod simdidris gamo mtroben,
rom ufro meti moixveWon.

18. hrqua iodasaf: `maSin viTar SeiTqunes mterobasa 18. hkiTxa iodasafma:
maTsa zeda kacni da eseviTarni saqmeni hqonan maT, da _ rogorRa gmtroben Tqven, an rodisRa iclian
kacnica dawvalebul arian saqmeTa Sina maTTa?~ amisTvis, Tuki amdeni sazrunavi aqvT?
hrqua balahvar: `rameTu meZiebelni soflisani miugo balavarma:
daRacaTu moSurne da mter arian urTierTas, sawuTrosa _ Tumca wuTisoflis siamovnebaTa mZebnelebs
zeda mter arian, xolo morwmuneTa zeda, romelni urTierTSuri aqvT da erTmaneTs ebrZvian, magram
hmsaxureben qristesa RmerTsa Cuensa, esresaxe arian maTda amgvarive mtroba aqvT Cvens mimarTac. qristianebTan
mimarT. rameTu msgavs arian ZaRlTa TiToferTa da damokidebulebaSi isini im ZaRlebs emsgavsebian,

100 101
sibrZne
ibrZne balavaris
isii
balavaris sibrZne balavarisa

TiToeulTa adgilTagan SekrebulTa, romelni Sekrbian romlebmac mZori ipoves, sxvadasxva kuTxidan Seikribnen
mZorsa zeda da ikbinebied urTierTas, da ixilian raA kaci da am mZors Tavs dastrialeben, erTmaneTs uRrenen,
mogzauri, gani[Sue]lnian urTierTas da yovelTave kbenen, magram sakmarisia maT axlos gamvlels mohkran
erTbamad mihmarTian da Semwe eqmnian urTierTas mas zeda, Tvali, rom erTmaneTs Tavs daanebeben da erTbaSad
rameTu hgonebed, viTarmed mZorsa maTsa movals kaci igi. mgzavrisken gaeqanebian, urTierTs kidec daexmarebian,
uZRebebisa da sixarbisa maTisagan hgonebed amas, ucxoA raA radgan hgoniaT, rom mZoris wasarTmevad modis igi.
ixilian kaci igi maT Soris, daRacaTu mter iyvnian, aramed maTive gaumaZRrobisa da sixarbis gamo fiqroben
mis zeda daignian14 da ver cnian, rameTu ararad uKmn kacsa amgvarad da ver xvdebian, rom kacs arc ki ainteresebs
mas mZori igi maTi. maTi sakbilo.
egreca moyuareni amis soflisani, romelTa gamoirCies aseve arian wuTisoflis moyvarulni, romelTac
igi sasufevelisa wil, rameTu SeiWamebian urTierTas da sasufevels es cxovreba amjobines. urTierTs Wamen da
dasTxeven misTYs sisxlTa maTTa da mas Sina dahleven dReTa erTmaneTis sisxls Rvrian. miwieri pativisa da didebis
maTTa ZiebisaTYs pativisa da didebisaTYs misisa, da Suri ZiebaSi ganleven dReebs, momakvdinebeli Suria maT
igi makudinebeli maradis damkYdrebul ars gulTa Sina gulebSi damkvidrebuli. wuTisoflis moZuleni,
maTTa, (aramed) raJams ixilnian mterni igi amis sofl[is]ani, romelTac araferi aqvT maTTan saerTo da romlebic
romelTa araraA zrunvaA aqus, garna raATa ganTavisuflden mxolod amsofliur sazrunavTagan gaTavisuflebas
misgan da araraAT z(iar)-iyvnen maT Tana sofelsa amas Sina, lamoben, mtrebi hgoniaT, fiqroben, rom morwmuneebi
hgonebed maTTYs, viTarmed sacTur[sa] ra(s)ame ug[eb]en sacdurs ugeben maT. maTi azriT, qristes mosavni iseTive
amiT jeriTa, rameTu masve sulsa zakulebisasa hgoneben mzakvarni arian suliT, rogorc Tavad isini. CvenTan
morwmuneTa Tana qristesTa. da amisTYs SeiTqunes mtrobam gaaerTiana yvelani. umecrebis gamo fiqroben
urTierTas mterobad Cuen zeda. ese ganizraxes mciredmec- ase da mamaSens igive Caagones, daarwmunes, TiTqos Cveni
nierebiTa maTiTa da arwmunes mamasa Sensa, viTarmed erTobiT mis Zalauflebas vemuqrebodiT. simarTle ver
SekrebaA ese Cueni ara ars, garna winaaRdgomisa raAsaTYsme dainaxa mamaSenma, _ qristianTaTvis misi simaRle da
mefobisa misisa. da WeSmariti igi ver gulisKma-yo mamaman samefo pativi simdable da araraobaa, miT ufro,
Senman, viTarmed simaRle igi misi da didebaA mefobisa WeSmarit monazonTaTvis, romelTaTvisac saZaglobaa
misi(saA) mdabal da Seuracx ars winaSe morwmu[ne]Ta macx- amsofliuri siamovnebebi. maT, piriqiT, aocebT kidec,
ovrisa Cuenisa iesu qristesTa da umetes xolo monazonTa rogor daimona mefis goneba wuTisoflis sitkboebam.
WeSmaritTa, romelni mebr saZageladca hxedvides
saSuebelTa misTa, da maradis ukYrn, Tu viTar egoden
Seapyra gonebaA misi saSuebelTa amis soflisaTa~.

102 103
sibrZne
ibrZne balavaris
isii
balavaris sibrZne balavarisa

19. hrqua iodasaf balahvars: `daacade sityuaA da iwy(e) 19. sityva gaawyvetina ufliswulma:
moTxrobad sargebelisa~. _ nuRar ganagrZob; umjobesia, sulisTvis sasargeb-
Tqua balahvar, rameTu: `mkurnalman Kelovanman raJams lo ram miambo.
ixilis guami aRSfoTebuli ZnelTagan mavnebelTa da unebn miugo balavarma:
kualadgebaA misi simrTeled, ara iwyis misa fufunebad _ gamocdili mkurnali Tuki mZime seniT Sepyrobils
saWmliTa da sasumliTa, romliTa aRorZinebaA KorcTaA Sexvdeba, mis gansakurneblad ar daiwyebs saWmel-
iqmnebis, rameTu uwyin, ukueTu Seeyvnen saWmelni da sasmeliT xorcis gazuluqebas, radgan amiT mxolod
sasumelni nivTsa, ganmryunel da mavnebel arian guamisa da nebivrdeba xorci, es ki umetesad sazianoa sxeulisaTvis.
ara margebel; aramed iRuw in dayenebiTa da wamliTa
iRuwin gamocdilma eqimma icis, rom umjobesia sakvebis
(romelTa mier RmerTman yvis otebaA vnebaTaA) gangebiT. SezRudviTa da wamlebiT umkurnalos sneuls, da Tu
xolo raJams ganeSoris seni da nivTi ganmryuneli RmrTisa RmerTi inebebs, Zleuli iqneba avadmyofoba. amis Semdeg
mier, mermeRa hfufunebn saWmliTa da sasumliTa, maSinRa aRarc saWmel-sasmels daukaveben avadmyofs, ufro
cnis sasaman gemoA WamadTaA da Zal-eqmnis igi, romlisaA ara gemrielic gaxdeba igi misTvis da sxeulic moZlierebas
hnebavn sikudili~. daiwyebs, Tuki RmerTs misi sikvdili ar ganuzraxavs.

20. hrqua iodasaf: `miTxar, wmidao mamao balahvar, 20. uTxra iodasafma:
viTar iyo dasabami miwevnisa SenisaA sazomsa amas, anu viTar _ wmidao mamao balavar, miTxari, Sen rogorRa
miemTxYe saqmesa amas monazonebisasa?~ daiwye da miaRwie monazvnur srulyofilebas?
miugo wmidaman balahvar: `raJams Seveyav sofelsa amas, miugo wmida balavarma:
vixile, scvalebda raA kacTa saqmiTi-saqmed da naTesaviTi- _ roca SevuerTdi sofels, davinaxe, yovel saqmesa da
naTesavad da vhxedevd kacTa amas Sina, viTarca saSrialsa15 TaobebSi icvlebodnen admianebi, ufskrulSi
zeda, winaSe mowevnadTa borotTa, da vhxedevd gancxromasa mimwyvdeulebiviT Zrwodnen mosalodneli ubedurebis
Sina mokled da Sromasa mosagebelisa misisasa friad, winaSe, davinaxe isic, rom maTi bedniereba xanmokle iyo,
Sevinane winaA[s]wari ugunurebaA Cemi da gardamatebuli Sroma ki mis mosapoveblad _ Zalian mZime da xangrZlivi.
cTomaA Cemi da viwye bunebisagan mwuxarebisa saqmed Sevinane Cemi uwindeli ugunureba da zRvargadasuli
simarTlisa, da viwye mwysad gonebisa Cemisa da aRvixilen Secdomebi. uneburad damwuxrda Cemi guli
Tualni Cemni da davawulilade gankiTxvaA Tavisa CemisaA, WeSmaritebisaTvis, daviwye gonebis srulyofa, mzera
raATa aRvaSeno darRueuli igi pirveli Cem Soris da raATa mivapyari sakuTar Tavs da zedmiwevniT ganvsaje igi,
miviwio sazomsa wmidaTa mamaTasa. da [v]hKednidi gulsa raTa kvlav aRmedgina is, rac CemSi uwin iyo da amgvarad,
Cemsa dRiTi-dRed, vidremdis moiqca siyuarulad qristesa wmida mamebs mivmsgavsebodi. yoveldRiurad vwvrTnidi

104 105
sibrZne
ibrZne balavaris
isii
balavaris sibrZne balavarisa

da wadierebad keTilTa mimarT. da merme viwye Senebad Cems guls, vidre qristes siyvaruliT ar aRivso igi da
nebisa da gulisTqumisa Cemisa Cueulebisagan maTisa, da umjobesi ar moisurva, sakuTari neba da gulisTqmebi
davadgine flobasa queSe Cemsa da vaiZulebd tYrTvad gadavaCvie maT Cveulebebs da davimorCile isini;
kanonTa SjulisaTa da sixarulsa moTminebisasa, vidremdis vaiZule, rjulis mcnebebi daecvaT da moTminebis
aRmeZarcua wyudiadi sibnelisaA da momqarda simTrvale sixaruli ganecadaT, vidre sruliad ar ganmSorda
udebebisaA, da kadnier veeqmen SuebaTa da gulisTqumaTa. da wyvdiadi da sizarmacis daudevroba ar ganqarda.
davinaxe augi saqmeTa CemTaA, romelTa ganveSore. da magram, erTxelac, kvlav Seveyav gancxromas da avyevi
gamomecxada umetesobaA misi, romelsa mivicvale. da gulisTqmebs. maSin ufro metad davinaxe saZageleba im
gandidna amas Sina wadierebaA Cemi. da vaZoebdi Tavsa Cemsa, saqmeebisa, rac moZulebuli da mitovebuli mqonda, da
viTarca aZoebn winamZRuari samwysoTa TYsTa, romeli ufro meti sidiadiTve gamoCnda upiratesoba RvTis
miagebn morCilTa da urCTa saqmeTa maTTaebr. es(reT gzisa, romelsac vuRalate; kvlav daucxromeli survi-
vi)Ruwid Tavsa Cemsa, odesme pativ-[v]sci moTminebisaTYs liT aRvinTe, wadiereba momemata, survili gamimZafrda,
da odesme vtanji uTminoebisaTYs, vidremdis SevikrZale, amitom ufro meti gulmodginebiT daviwye sulisaTvis
romeli Seviyuare, da ganviSore, romeli moviZule~. zrunva, _ imgvarad veqceodi Cems Tavs, rogorc mwyemsi _
hrqua iodasaf: `saqme ese, romelsa ityY da hqadageb Sen Tavis faras, romelic damsaxurebisamebr miagebs mis
da moyuasni Senni, TYT raAme gamohnaxeTa sibrZniTa da mec- morCilsa Tu urCs. msgvsadve, pativs mivagebdi Cems Tavs
nierebiTa TqueniTa da hpoeT mas Sina WeSmaritebaA da moTminebisaTvis, mouTmenlobisaTvis ki vsjidi, amgva-
gamoirCieT sxuaTagan wesTa, anu RmerTman giKmo da Kma- rad vwvrTnidi, vide ar ganvimtkice is, rac Seviyvare
eciT?~ da ar ganvaSore is, rac moviZule.
hrqua balahvar: `umaRles da udidebules ars sibrZnesa hkiTxa iodasafma:
amis soflisasa saqme ese, da ukueTumca queyanisa sibrZniTa _ is, rasac Sen da Seni moyvasni hqadagebT, Tqven
dadves Suenieri ese moqalaqobaA monazonebisaA, advilmca TviTon moiZieT Tqveni sibrZniT, Tu RmerTma
da farTo iyo gzaA misi. da ukueTumca kacobriviTa saqmiTa gamogicxadaT da ismineT misi?
Seqmnul iyo ese, soflisamca siyuarulsa awuevda da miugo balavarma:
yovelTa saSuebelTa da gansacxromelTa misTa, aramed saqme _ rasac Sen ismen, yovelgvar sibrZneze uaRmatebu-
ars ucxoA, qadagebuli RmrTisa mier WeSmaritisa lesia. monazvnuri, RvTivsaTno cxovreba rom kacobrivi
gancxadebulad, damKsneli saqmeTa winaaRmdgomTa gonebiT iyos SesaZlebeli, advili iqneboda igi, misi gza
ki _ farTo. adamianTa neba-surviliTa da mowadinebiT
rom iyos amgvari yofa mofiqrebuli, wuTisoflis
siyvarulsac iqadagebda igi da amsofliur Svebasa da
gancxromasac iTvisebda. magram monazvnoba ucxoa am

106 107
sibrZne
ibrZne balavaris
isii
balavaris sibrZne balavarisa

RmrTisaTa, nebaTa ganmkueTeli, mizezTa gulisTqumisaTa soflisTvis, da WeSmariti RvTis mier aris cxadad
moZule, gancxromisa da saSuebelTa misTa ganmaqarvebeli qadagebuli, nebas daimorCilebs, gulisTqmas moiZulebs,
da mwodebeli nebisa RmrTisa Cuenisa iesuAs qristHsa. da miwier siamovnebebs uaryofs da Cveni RmerTis, ieso
ese cxad ars, viTarmed brZanebaA ars caTa da queyanisa qristes nebas eZiebs. cxadia, rom esaa neba cisa da qveynis
meufisaA, romeli-igi Tanamosaydre ars mamisa da yovladw- meufis, romelic Tanamosaydrea mamisa da yovlad-
midisa sulisaA, rameTu uzeSTaes ars gamoTqumisa da uzeS- wmindisa sulisa. winaswarmetyvelTa da mociqulTa
Taes bunebisa da xilvisa. da romelTame uCuena RmerTman piriT gaacxada RmerTma monazvnobis wesi; da romelTac
wesi ese wmidaA piriTa wmidaTa mociqulTa da winaAswarme- irwmunes, cxondnen. ase rom, WeSmaritad wminda
tyuelTaATa, hrwmena da cxondes, da rameTu WeSmaritad mociqulTa mier damtkicda (gavrcelda) sakvirveli
wmidaTa mociqulTa mier daemtkica sakYrveli ese angelozebrivi cxovreba.
angelozTami mimsgavsebuli cxorebaA~.

21. hrqua iodasaf: `raA ars sibrZne ese qebuli, 21. hkiTxa iodasafma:
metnobiTa da sisruliTa da yovliTa ZaliTa patiosniTa _ ra sibrZnea es, romelic cnobilia Tavisi
savse, da viTar ara yovelni kacni irgeben?~ uzeSTaesobiTa da srulyofilebiT da romelic
hrqua wmidaman balahvar: `msgavs ars saxe sibrZnisa misi- yovelgvari keTilismoqmedi ZaliTaa savse? an yvela
saA mzesa, romeli miefinebis yovelTa zeda kacTa, didTa da adamiani ratom ar eswrafvis mas?
mcireTaca, da aravis daayenebs, romelni irgebden misgan, da miugo wmida balavarma:
arca gantfobad, vis undes misgan, da arcaRa axloAT Kel- _ es sibrZne msgavsia mzis, romelic, Tanasworad
ismiyofad ru pesa16 missa. xolo ukueTu visme ara undes
rupesa efineba yvelas _ didsac da mciresac. aravis ukrZalavs
17
rgomis , ara braleul ars mze. egreca ars saqme sibrZnisaA misiT sargeblobas, aravis ganiSorebs misgan, arc mas,
kacTa Soris dRedmde aRdgomisa, rameTu naTeli misi vinc Tbeba da arc mas, visac mis sxivebze xelis Sevleba
yovelTa zeda miefinebis, viTarca naTeli mzisaA, da axloAT surs, xolo Tuki vinmes ar surs misiT sargebloba, mzis
Sesapyrobel ars. xolo kacni hmatan mas Sina urTierTas, ra bralia?! amgvarivea urTierToba adamianebsa da
viTarca raA margaliti, romelime Rirn asis bevris da sibrZnes Soris, mkvdreTiT aRdgomamde, radgan sibrZnis
romelime oris dangis. xolo romeli eZiebn sibrZnesa da naTeli yvelas Tanasworad efineba, iseve, rogoc mzis
moipoon da SeikrZalon sibrZne igi sulieri ara naTeli. magram adamianebi sibrZnis SeZenaSic
saxelisdebiT xolo, aramed saqmiT aRasrulon, iyos igi vi- gansxvavdebian erTmaneTisagan, radgan erTni meores
Tarca margaliti mravalsasyidlisaA18. da ukueTu vinme metoben sibrZnismoyvareobaSi; asevea margalitebic,
zogi asi aTasi dangi Rirs, zogi _ ki ori dangi. Tu kaci

108 109
sibrZne
ibrZne balavaris
isii
balavaris sibrZne balavarisa

didi igi margaliti ver moipoos, mciredica igi, daRacaTu mxolod sityviT ar eZebs sibrZnes, aramed saqmiTac
undoA ars, keTilve ars~. Seitkbobs da aRasrulebs mas, ZviradRirebul margali-
hrqua iodasaf: `ars-mea sibrZne, romelsamca ver mis- tis mompovebels hgavs; xolo vinc did margalits ver
wuTes meZiebelni misni mravalJam da merme moiqca da miswvdeba da mcires moipovebs, esec kargia misTvis.
poamca?~ hkiTxa iodasafma:
hrqua balahvar: `esreT ars umravlesTa kacTa saqme _ SeiZleba, rom mTeli cxovreba eZios kacma sibrZne
sibrZnesa Sina, rameTu sibrZne mravladferad ganiyofvis: da ver SeiZinos igi, Semdeg ki moulodnelad
romelime axloA ars da ganmartebuli, da romelime Sori aRmoaCinos?
ars da Zniadmisawdomeli, da romelime cxadi da romelime miugo balavarma:
dafaruli, da romelime saCinoA da romelime RrmaA. da _ swored amgvarad emarTeba bevrs, radgan TviT
msgavs ar[s] saxe amisi saxesa wyalTasa, romelni sibrZnec mravalgvaria: zogi axloa da martivi, zogi
aRmoscendian siRrmisagan queyanisa: romelime maTgani Soreulia da Znelad misawvdomi, zogi cxadia da zogic
axloA, viTarca wyaroni aRmomduRareni, da romelime kac dafaruli, zogi xilvadia, zogi ki uxilavi da
erT gina erT horol aRmoecemis, da romelime guamTagan siRrmiseuli. es yvelaferi hgavs wyals, romelic
RrmaTa aRmoecenebis, da romelime urwyulTa, romlisa dedamiwis siRrmidan amoedineba: zogi axloa zedapir-
siRrmesa Sina ara Cans wyali. da merme wyalnica mraval saxe Tan da wyarod amoCuxCuxebs, zogi kacis an Subis
arian; da romelime zeze ars da tkbil da hamo ars, da simaRlezea miwidan, zogi nayofier niadagSi moedineba,
romelsame zeda Sekrbis siSore da simrRYe da simcire, da zogi ki urwyul da udabno adgilebSic gvxvdeba, Tumca
romelsame zeda Sekrbian sihamoe da siaxloe da simZafre~. ki miwis wiaRSia Rrmad Camaluli. da Tanac, wyalic
mravalgvaria: zogi miwidan amoedineba da sasiamovno da
tkbilia sasmelad, zogi Soridan iRebs saTaves, mRvriea
da Zlivs mowanwkarebs, sxvani ki gemosac, siaxlovesac da
simZafresac erTbaSad floben.

22. hrqua iodasaf: `uwyi vina[A] Tquensa gareSe, rome- 22. hkiTxa iodasafma:
limca qadagebda sawuTroAsa datevebasa da saSuebelTa _ Tqvens garda Tu icnobT iseT xalxs, wuTisoflis
misTa Seuracxyofasa?~ siZulvilsa da amsofliur siamovnebaTa uaryofas rom
aswavlides?
miugo balavarma:

110 111
sibrZne
ibrZne balavaris
isii
balavaris sibrZne balavarisa

hrqua balahvar: `queyanasa amas aw Cuen varT da sxuaA ar- _ am mxareSi aseTebi mxolod Cven varT. sxva
avin ars, xolo sxuaTa queyanaTa arian kacni marTalni, qveynebSic imyofeba marTlad mcxovrebi xalxi,
romelni Sjulierad ityYan TavTa TYsTa eniTa maTiTa da romlebic morwmuneebs uwodeben Tavs da romlebic
qadageben wesierebasa, da mravalni saqmeni warwymdebian maT TavianT mSobliur enaze qadageben RvTivsaTno
Soris; da romelnime maTganni saqmiT sityuasa aRasruleben cxovrebas, magram bevr rameSic cdebian. erTni saqmiT
da romelime winaaRudgebis sityuasa TYssa saqmiTa TYsiTa. aRasruleben imas, rasac sityviT amboben, meoreni
da umravlesni maTganni SecTomil arian saqmiTa da sityYTa TavianTsave naTqvam sityvas saqmiT ewinaaRmdegebian,
misTYs. da iwvalnes saqmeni maTni saqmeTagan CuenTa”19. sxvani saqmiTac da sityviTac cdebian, amitom wvalebaSi
hrqua iodasaf: `raATa sacnaur ars, viTarmed Tquen arian da ganxeTqilebaa Cvensa da maT Soris.
uWeSmaritessa hqadagebT maTsa, da saqme vinaAca moiwia hkiTxa iodasafma:
Tquenda, egreca maTda?~ _ riT gamoicnoba, rom Tqven maTze sworad qadagebT
hrqua balahvar: `yoveli WeSmaritebaA iesuAs qristes WeSmaritebas, da saqmeebi, romelsac Tqven akeTebT,
mier moecemis kacsa, rameTu yovelTa kacTa uwoda misa. ukeTesia maT saqmeebze?
romelTame ismines da Seiwynares KmaA igi yovliTa wesiTa miugo balavarma:
da samarTaliTa misiTa, da nayofi misi gansrulebuli _ yovelgvari WeSmariteba ieso qristes mier eZleva
RmerTsa miupyres, viTar-igi jer-iyo, da romelTame ara kacs, radgan RvTisgan yvelaa mowodebuli, magram zogma
aqunda gonebasa maTsa simtkice da moTminebaA, daimZimes, ismina da Seiwynara misi xma, gulisxmayo igi mis
moiwyines da warwymdes. aw raA sworebaA ars dammarxvelisaA sibrZnesa da WeSmaritebaSi da miitana RvTis winaSe
warmwymedelisa Tana, gina aRmaSenebelisaA damarRuevelisa morCilebis nayofi. xolo maT, romelTac ar gamoiCines
Tana, da moTminisaA uTminoAsa Tana? rameTu aravin gonebis simtkice da moTmineba, ganuwyvetliv swrafva
aRmoTquas sityuaA SjulisaA, garna Zirisagan WeSmaritisa WeSmaritebisaken, damZimdnen, saso warikveTes da
qadagebulisa. aramed ganwvala Soris Cuensa da maTsa warwymdnen. ra saerTo aqvs Semkrebs gamflangvelTan,
axalsaxiobaman maTman, da gamoirCies saukunesa zeda. xolo aRmaSenebels damaqcevelTan an damTmens mouTmenelTan?!
qadagebaA ese moiRes winaAswarmetyuelTa da mociqulTa veravin SesZlebs rwmenaze saubars, Tu igi WeSmaritebis
pirvelTa maT mimarT, da romelni samarTliT Seiwynarebdes Ziridan ar aris amozrdili. Cvens Soris ganyofa ki iman
da ucvalebel iyvnes, da erTobiT mohqonda qadagebuli igi. gamoiwvia, rom maT Sescvales WeSmariteba da sxva ram
xolo winaAswarmetyuelman, raJams aRasrulis qadagebaA airCies, Tumca ki winawarmetyvelTa da pirvel-
TYsi da ganacxadis mxilebaA saRmrToA winaSe kacTa da mociqulTa swavlebas qadageben. mas Semdeg, rac
arRaravis aqun sityYsgebaA winaSe RmrTisa mimarT aRsruldeba winaswarmetyvelis movaleoba, iqadageba
WeSmariteba da RvTis mier mxilebul iqnebian adamia-
nebi, veRaravin SeZlebs RvTis winaSe Tavis marTlebas

112 113
sibrZne
ibrZne balavaris
isii
balavaris sibrZne balavarisa

umecrebisaTYs, Sewiris RmrTisa da darCis eri da mravalTa umecrebisa da ucodinrobis momizezebiT. winaswar-
welTa upyried wesi da samarTali da mSjavri misi. da amisa metyveli msxverplad ewireba ufals, eri ki rCeba da
Semdgomad aRadginnes kacTa SfoTni da borotni, mraval wels icavs winaswarmetyvelisagan gadmocemul
warwymides locvaA da Seudges nebaTa da moaklda wes-Cveulebebs, mcnebebsa da kanonebs. magram raki
swavlulebaA da wariRes mecnierTa mecnierebaA maTi da adamianebma kvlav ganaaxles SfoTi da ganamravles
aravin daSTa maTgani, garna mciredni; da iginica Seuracx- boroteba, moiZules locva, daiwyes TviTneboba, iklo
iqmnnes ugunurTagan. da daSrta sibrZne da aRegzna Seuryvnelma swavlebam, gonierTa sibrZne moispo da
ugunurebaA. aRaravin darCa morwmune, mciredis garda. isinic
da amas Sina warKda naTesavi igi da aRdga sxuaA ugunurTa mier iqnnen Seuracxyofilni, daiSrita
naTesavi, romelTa esminave ara saqme swavlulebisaA. da sibrZne da aRzevda umecreba.
iwyo ugunurebaman aRgzebad da ganmravlebad, da gadavida es Taoba. movida sxva Taoba, romelsac
mecnierebaman moklebad da daSretad, da gardacvalnes aranairi swavleba ar smenoda. kidev ufro gamravlda da
sityuani wignTani ucxopirad da sxuad Zalad Zalisagan imZlavra umecrebam da ugunurebam, Sesustda da dailia
TYsisa, da dauteves gzaA simarTlisaA. da amas Tana codna, gaqrobis piras mivida igi. winaswarmetyvelTa da
aRiarebdes sityuasa wignTasa da gamosTargmanebdes mociqulTagan danatovari swavleba TviTneburad
msgavsad nebisa maTisa, Seiwynarebdes gamoTqumulsa da Secvales da Seryvnes da gadascdnen WeSmaritebis
dauteobdes samarTalsa. da [iyo] sityuaA samarTlisaA, gzidan. Tumca kvlav aRiarebdnen wignebSi dawerils,
romeli aqus-Ra winaaRmdgomTa CuenTa Zirisagan, romeli magram TviTneburad, sakuTari gonebiT ganmartavdnen
qadages mociqulTa. aw Cuenca aRviarebT wignTa maT da mas, ucdomelad miiCnevdnen sakuTar naazrevs da,
winaaRudgebiT Setyuebasa maTsa, rameTu gamoxatulsa amgvarad, ufro da ufro Sordebodnen WeSmaritebas. ase
xolo scnoben wignTagan, da WeSmaritebasa missa ver Rirs- rom, mwvalebelTa swavlebac mociqulTa naqadagaridan
iqmn[n]es damtkicebad~. aris amozrdili, radgan maszea dafuZnebuli;
mociqulTa wignebs Cvenc vaRiarebT, magram mwvalebelTa
swavlebas ki vewinaaRmdegebiT, radgan isini mxolod
sityviT aRiareben am wignebSi dawerils, maTi
WeSmariti azrSemcveloba ki miuwvdomelia maTTvis.

23. kualad Tqua balahvar: `me vhgoneb, viTarmed arasada 23. ganagrZo balavarma:
asmies mamasa Sensa cocxlebiT da arca vin sada zraxul ars _ me vfiqrob, rom am yvelafris Sesaxeb warmodgenac
misda erTgulebiT, da arca mas gulisKma-uyofies ara aqvs mamaSens. arvis usaubria masTan gulwrfelad da
moRuawebiT~. arc Tavad cdila WeSmaritebis moZiebas.

114 115
sibrZne
ibrZne balavaris
isii
balavaris sibrZne balavarisa

hrqua iodasaf: `romlisa jerisaTYs ara iRuawes hkiTxa iodasafma:


brZenTa misa mimarT esodenTa JamTa?~ _ dRemde brZenTagan ratom aravin esaubra mamaCems?
hrqua balahvar: `amisTYs, rameTu icodes adgili sityY- miugo balavarma:
sa maTisaA, da odesme daacadian mxilebaA maTdaca mimarT, _ imitom, rom maT ician Tqmis dro da adgili. isini
romelni udaSnes da ufroAs samarTlis da sityYs ar Cqarobdnen, emxilebinaT mamaSenis Tanamoazreni.
Semwynarebel iyvnian mamisa Senisasa. rameTu Se-ca-eyvis xdeba, rom dauaxlovdeba da daumegobrdeba kaci kacs.
kaci kacsa mravalTa JamTa da megobar aried urTierTas, da da araferi yofs maT, rwmenis garda. brZens Tumc Zlier
araraA ganhyofn maT Soris, garna Sjuli da sibrZne. da ecodeba megobari, magram mainc ar umxels misi sibrZnis
daRacaTu friad ewyalin, aramed arave gamoacxadis saidumloebas.
saidumloA igi sibrZnisaA~. _ es rogor?! _ ikiTxa iodasafma.
Tqua iodasaf: `viTar egebis ese yofad?~ miugo balavarma:
hrqua balahvar: `ese saxe ars mefisaA mis, romeli gan- _ es hgavs am ambavs: iyo erTi mefe. es mefe sibrZniTa
agebda sameufosa TYssa sibrZniTa da mecnierebiTa, da da gonierebiT ganagebda samefos da didi gulmodgi-
iRuwida mSYdobisa maTisaTYs mravliTa gulsmodginebiTa nebiT icavda qveynis mSvidobianobas, _ imgvarad
da gangebiTa saqmeTa sawu[T]roAsaTa, viTar-igi jer-arn warmarTavda saqveyno saqmeebs, rogorc es Tavisi xalxis
mefeTa, romelTa aqun siyuaruli erisa TYsisaA. da esua mosiyvarule mefeebs sCveviaT. mefes erTi keTili da
Tanamzraxvali kaci saxieri da sarwmunoA, ganyenebuli erTguli mrCeveli hyavda, yovelgvari borotebisagan
yovlisagan saqmisa borotisa, romeli yovladve saxierebasa ganSorebuli. veziri dReniadag xalxisTvis
da keTilsa azraxebn mefesa kacTa mimarT. da kaci ese sakeTildReo da sasargeblo rCevebs aZlevda mefes. es
miwevnul iyo saqmesa Sjulisasa da mravalgzis SemTxueul kaci ganswavluli iyo rjulis mcnebebSic. mravaljer
iyo kacTa mecnierTa da ganyenebulTa soflisagan. da masca Sexvedroda morwmuneebs da maT, romelTac datovebuli
eseviTari gonebaA aqunda frTxili da marTali, da friad hqondaT wuTisofeli da TviTonac maTnairad fiqrobda,
kadnierebaA aqunda winaSe mefisa, aramed ara gamoucxadeb- frTxili da wrfeli goneba hqonda da didi
da dafarulsa TYssa. da farulad epyra RmrTismsaxurebaA uflebebiTac sargeblobda mefis winaSe, magram gulis
keTili. da raJams ixilis mefe kerpTa Tayuaniscemad da saidumlos ki ar umxelda mbrZanebels, _ farulad
adidebn raA dResaswaulsa maTsa, friad Seelmis, viTarca emsaxureboda RmerTs. da roca xedavda, Tu rogor
elmin raA kacsa Svilisa TYsisaTYs, raJams SeaSTobn mas emoneboda mefe kerpebs da rogor iRebda minawileobas
eSmaki. da mravalgzis unebn mas mis Tana sityYsa-yofaA maT ritualebSi, mwared ganicdida, guli Sestkioda
masze imgvarad, rogorc mama swuxs xolme Svilze,
romelsac eSmaki tanjavs. bevrjer surda vezirs

116 117
sibrZne
ibrZne balavaris
isii
balavaris sibrZne balavarisa

SjulisaTYs, da hkiTxis moyuasTa TYsTa amis jerisaTYs. rwmenaze esaubra mefesTan, daekiTxa kidec amis Sesaxeb
xolo maT hrques: “Sen umecnieres xar Sinagansa missa morwmune megobrebs, maT ki urCies:
gonebasa, da ukueTu hpovo adgili, yav sityuaA mis Tana, _ Sen ukeT icnob mefes. ici misi gonebis faruli
aramed krZalvaAca jer-ars, rameTu dauZinebel ars eSmaki azrebic. da Tuki Sesaferis dros SearCev, esaubre mas,
borotisaTYs, nuukue ganakrTos gonebaA misi Sengan da magram sifrTxilec gmarTebs, radgan eSmaks ar sZinavs,
borotisyofadca aRsZra moyuasTa SenTa zeda”. daZrwis, rom vinme moinadiros da boroti SeamTxvios,
da friad iurvin kaci igi mefisaTYs da eZiebda Jamsa, amitom yovelnairad ecdeba Sens winaaRmdeg ganawyos
raATamca pova adgili mxilebisaA. da warKdes amas Sina mefe da Sens megobrebsac gadaamteros igio.
dReni mravalni, da hrqua mefeman kacsa mas Ramesa erTsa: wuxda veziri mefis gamo, magram verafers Sveloda.
“moguale da mividodiT qalaqsa Sina, raATa vixiloT saqme xelsayrel SemTxvevasRa eloda, raTa uadgilo ar
kacTaA”. da iyo slvasa mas maTsa qalaqsa Sina, da yofiliyo misi saubari. ase gadioda dReebi.
miemTxYvnes sanagvesa rasame didsa. da ixila mefeman si- erT saRamos mefem SesTavaza vezirs, qalaqi
naTle raAme viTarca cecxlisaA muniT gamo. da warvida SemoevloT da gaegoT, rogor cxovrobda xalxi.
mefe da Tanamzraxvali misi xilvad misa. siarulisas nagvis did grovas waawydnen. mefem nagvidan
da viTarca mieaxlnes, poves kaci vinme, romelsa gamomavali sinaTle SeniSna. cecxliviT brialebda
gamoeTxara sanagvesa mas Sina msgavsi quabisaA da sxdes mas raRac.
Sina igi da coli misi. da iyo maT zeda samoseli undoA mefe da veziri ufro axlos mividnen da dainaxes
msgavsad glaxakTa. da hxedvides raA amas, esma muniT gamo kaci. mas nagvis grovaSi gamoqvabulis msgavsi ram
KmaA simRerisaA. da viTar ganicdides KureliT SeRmarT, gamoeTxara da colTan erTad ijda. tanT daZonZili
ixiles kaci igi, rameTu inaKiT-jda skoreTa maT zeda, da samosi ecvaT. uceb `gamoqvabulidan~ simReris xma moisma.
dedakaci igi, rameTu uwdevda da rokvida winaSe misa, da mefem da vezirma xvrelis siRrmes miapyres mzera da
Seasxamn qebasa, viTarca jer-arn mefeTaTYs da ufliT nagvis grovaze mjdomi kaci SeniSnes, mis win dedakaci
hxadin mas da igi – dedofliT. da ornive aqebdes TavTa cekvavda da mReroda, kacs jamSi Rvinos usxamda da Tan
maTTa, ixarebdes da ganscxrebodes trfialebiTa urTi- qeba-didebas asxamda mefeTa msgavsad. qali ufals
erTas. xolo mefe igi da Tanamzraxvali misi myoarJam hxed- uwodebda kacs, kaci ki dedoflad saxeldebda mas.
vides da ganicdides saqmesa maTasa, viTar-igi mxiarul oriveni erTmaneTs aqebdnen, ilxendnen da tkbebodnen
iyvnes egeviTarsa cxorebasa maTsa. da warvida mefe igi da urTierTsiyvaruliT. mefe da veziri didxans umzerd-
nen am sanaxaobas, acvifrebdaT col-qmris qceva da
ukvirdaT maTi amgvari yofiT kmayofileba.
gaognebuli mefe vezirs miubrunda da uTxra:

118 119
sibrZne
ibrZne balavaris
isii
balavaris sibrZne balavarisa

Tanamzraxvali misi gankYrvebulni maTgan. da hrqua mefeman _ arasodes yofila CvenTvis cxovreba imgvarad
moyuassa TYssa: “arasada gYnda cxorebaA Cueni me da Sen da sawadeli da sasurveli, rogorc amaTTvis. arasodes
arca esreT mxiarulebiT SeviwynareT, viTar-ese glaxaki, gagvixaria misiT imgvarad, rogorc nagavSi msxdom am
romeli vixileT skoreTa maT Sina colisa TYsisa Tana. da me glaxakebs. vfiqrob, yoveli dRe aseTi unda iyos maTTvis.
esre vhgoneb, viTarmed amas Sina arian yovelni dReni swored droulad CaTvala vezirma, ramdenime sityva
maTni”. eTqva mefisTvis.
maSin pova Tanamzraxvalman adgili sityYsaA mefesa Tana _ mefeo, nu ggonia, rom dideba da pativi, romliTac
da hrqua mas: “nu hgoneb, mefe, viTarmed didebaA ese da vnetarebT Cven amJamad, iseTive sasurveli da mosawonia
sufevaA romelsa Sina viSuebT, ara esreve saxed Seracxil qristianebisTvis, rogorc CvenTvis, radgan isini
ars da sawunel winaSe maTsa, romelTa ician didebaA da RvTisgan mis moyvarulTaTvis gamzadebul saukuno
sufevaA saukunoA, romeli ganumzados RmerTman moyuareTa sufevasa da didebas elian, sxva yvelaferi ki
TYsTa. da saxlebi ese oqroqandakebulni, romelni saZulvelia maTTvis. Cven maT metismet araraobas
vaSen[e]niT, da siSueniere xatisaA da brwyinvalebaA sa- vxedavT, imaTTvis ki is oqro-qandakebuli sasaxleebi da
moselTa CuenTa[A] esreve saxed Seracxil ars winaSe maTsa, Zvirfasi TvlebiT mooWvili samoselia araraoba,
romelni hxedven mermeTa maT KeliTuqmnelTa taZarTa da romelsac Cven miveltviT. maTTvis garegnuli, xiluli
TualTSeudgamsa samoselsa, viTarca-ese Cuen vhxedavT pativi da dideba araferia imasTan SedarebiT, romelic
imaT Tana gardareulsa Seuracxebasa. da Tavm[oT]ne[o]baA uxilavia da romelsac Semdgom cxovrebaSi elian isini _
ese didebisa CuenisaA msga[vs] iyos TavmoTneobasa imaTsa, xelTuqmnel taZarsa da TvalSeudgam samosels. Cven
r[omelsa] ganvikiTxavT da gYkYrs”. gvikvirs maTi, maTTvis ki Cveni Tavmomwoneoba da
hrqua mas mefeman: “da icni vina eseviTar[i]sa saxisa TviTkmayofilebaa is nagavi, risi Semxedvarenic, maT
mecnierni kacni?” hrqua kacman man: “arian kacni, romelni ganvikiTxavT.
hmsaxureben RmerTsa da dauteobia sofeli ese da yoveli hkiTxa mas mefem:
xati eriskacobisaA Seuracxuyofie[s] da arian aw udabnoTa, _ Sen icnob aseT xalxs?
mTaTa da quabTa Sina qristes siyuarulisaTYs da saukunoA _ eseni is adamianebi arian, romlebic WeSmarit
igi uxilavs da Seuyuarebia, gamocades sofeli ese da pov- RmerTs emsaxurebian. maT datoves wuTisofeli, uaryves
es yoveli didebaA misi warmavali”. amqveyniuri cxovreba da udabnoSi, mTebsa da gamoqvabu-
lebSi cxovroben, qristes siyvaruliT gulanTebulni.
maT swamT saukuno cxovrebis da mas eswrafvian. xolo es
sofeli ki moiZules, radgan gamoscades igi da Seicnes
misi didebis warmavloba.

120 121
sibrZne
ibrZne balavaris
isii
balavaris sibrZne balavarisa

hrqua mas mefeman: da “raA ars sufevaA saukunoA?” hrqua hkiTxa mefem:
Tanamzraxvalman man: “sufevaA saukunoA SuebaA ars, _ ra aris saukuno cxovreba?
romelsa ara Seudgs siglaxak[e]; da sixaruli ars, romelsa miugo vezirma:
ara Seudgs urvaA; da simrTele ars, romelsa ara Seudgs _ saukuno cxovreba netarebaa, romelsac ar axlavs
salmobaA; da mefobaA ars, romelsa ara aqus aRsasruli; da siglaxake, dausrulebeli sixarulia, romelsac ar
mSYdobaA ars, romelsa ara Seudgs [Si]Si; da cxorebaA ars, sdevs mwuxareba, simrTelea, romelsac ar sdevs salmoba,
romelsa ara SeamrRuevs sikudili, da igi ars sofeli uxr- maradiuli myofobaa, romelsac ara aqvs dasasruli,
wnelebisaA da miiReben sawadelsa maTsa TYnier Sromisa da mSvidobaa, romelsac ar sdevs SiSi, maradiuli
rudunebisa”. hrqua mefeman: ars-me vina amis adgilisa Rirs, cxovrebaa, romelsac ar emuqreba sikvdili. es aris
anu viTar SesaZlebel ars Seslvad adgilsa mas?”20 hrqua uxrwnelebis samyofeli, sadac yovelgvari Sromisa da
Tanamzraxvalman man mefesa: “aravis zeda daKSul ars kari garjis gareSe miiRweva sasurveli.
qristesi, romelni eZieben Seslvad kariT”. hrqua mefeman: hkiTxa mefem:
“da raA ars gzaA igi?” hrqua Tanamzraxvalman: “msaxurebaA _ aris vinme im adgilis Rirsi? an rogor SeiZleba iq
samebis[a] wmidisaA, romelman dahbadna yovelni dabade- Sesvla?
bulni, da datevebad yoveli samsaxurebeli TYnier misa”. miugo vezirma:
hrqua mefeman: “da raA yeneba-geyo Sen Txrobad Cemda esevi- _ arc erTi iq Sesvlis msurvelisTvis ar aris dax-
Tari gzaA vidre aqamomde?” hrqua Tanamzraxvalman man: “ara Suli `kari qristesi~, Tuki am kariT ecdebian Sesvlas.
orgulebiTa CemiTa davacade ese aqamomde, arca vhride hkiTxa mefem:
gonebauqmoebasa Sensa, rameTu srul xar yovliT-kerZo, ar- _ ra gziT aris es SesaZlebeli?
amed mayenebda zari mefobisa SenisaA”. hrqua mefeman: miugo vezirma:
“ukueTu saqme ese WeSmarit ars, ara gYRirs, raATa udeb- _ wmida samebis msaxurebiT. unda uaryo sxva yovelive
vyoT ZiebaA misi yovliTa moswrafebiTa da SromiTa. da da mxolod mas emsaxuro, romlis mieracaa yovelive
Seqmnili _ cocxali da aracocxali.
_ aqamde ratom araferi miTxari am gzis Seasaxeb? -
hkiTxa mefem.
miugo vezirma:
_ Cems erTgulebaSi eWvs nu Seitan, mefev. orgulobis
gamo ar movqceulvar amgvarad. arc Sens gonierebaSi
Semparvia eWvi, radgan vici, rom saRad msjelob da
srulyofili xar yovelmxriv, aramed damabrkola
samefo pativma, romelsac Sen flob.

122 123
sibrZne
ibrZne balavaris
isii
balavaris sibrZne balavarisa

ukueTu saeWuel ars, Tanaguac, raATa vyoT yoveli SromaA uTxra mefem:
C[emi], vidremdis miviwineT, WeSmarit Tu ars saqme ese, _ Tu es yvelaferi, rac Sengan movismine, WeSmari-
xolo dafarvaA ese amis saqmisaA Cuengan did Secodeba ars tebaa, raRad vayovnebT, SeviZinoT igi yovelgvari
winaSe Cemsa, daRacaTu gulpyrobil var Sendami”. hrqua SromiTa da gulmxurvalebiT, da Tu kidevaa saeWvo rame,
Tanamzraxvalman man: aw ukue mibrZaneb-a, raATa maradis gvmarTebs, rom sruliad gamoviZioT da gaverkveT
gauwyebde saqmesa amas da mogaKsenebde JamiTi-Jamad? hrqua WeSmaritebaSi. xolo is, rom dRemde mimalavdi amas,
mefeman: “ara Tu JamiTi-Jamad, aramed daucxromelad. dRe didi codvaa Seni mxriv, radgan sruliad gendobodi.
da Rame ganusuenebelad iyavn zraxvaA ese Senda da Cemda, _ aw rogor brZanebT, mefev, gauwyoT drodadro am
rameTu saqme ese sakYrvel ars da ara jer-ars udebebiT gzis Sesaxeb?
warwymedad eseviTari SesaZineli, aramed Ziebad miugo mefem:
moswrafed”. _ ara Tu drodadro, ganuwyvetiv, dRiTa da RamiT,
da Tqua wmidaman balahvar: `Semdgomad amisa guesma, vi- daucxromlad unda viRvawoT misTvis. ar gvepatieba,
Tarmed mefe igi da Tanamzraxvali misi mSYdobiT Tana- sizarmacisa da daudevrobis gamo rom ar SeviZinoT
warhKdes sofelsa amas~. umjobesi, aramed mTeli mondomebiT gvmarTebs misi
mopoveba.
_ mogvianebiT SevityveT, rom mefemac da misma
mrCevelmac mSvidobiT dauteves es sofeli, _ daasrula
ambis Txroba wmida balavarma.

24. hrqua iodasaf: `arRara aqus yovliT-kerZove siy- 24. uTxra iodasafma balavars:
uaruli amis soflisaA gonebasa da arRara Sevaqcev Tavsa _ aRar maqvs wuTisoflis siyvaruli da aRar mxib-
Cemsa mizezTa mier misTa, aramed msuris cxorebisa misTY[s] lavs igi. saukuno cxovreba mwadia da msurs, SenTan
saukunoAsa, da aw ganmizraxavs, raATa davadgre Sen Tana, erTad mec vitvirTo Seni cxovrebis simZime.
sadaca iyo, da moviTmino simZime cxorebisa SenisaA^. miugo wmida balavarma:
hrqua wmidaman balahvar: ukueTu h[yo] ese, emsgavso _ Tuki amgvarad moiqcevi, daemsgavsebi im mdidars,
mdidarsa mas, romeli emzaxa21 glaxaksa mas, rameTu guesma, romelic erT Rataks daumoyvrda. es ki ase iyo: erTma
viTarmed: iyo vinme Wabuki mdidrisa Svili, da uTxova mdidarma kacma SvilisTvis sacoled mdidari naTesavis
mamaman misman colad misa qali erTi Suenieri da mdidari asulis Txova ganizraxa, magram vaJiSvilma uari
naTesavTagan TYsTa. da ara ineba Wabukman man SerTvaA misi. ganacxada mis SerTvaze, adga da gaecala mamas, miatova
da aRdga da ivltoda pirisagan mamisa TYsisa. da slvasa mas saxli da gadaixvewa. erTxelac, gzad, erTi Raribi kacis

124 125
sibrZne
ibrZne balavaris
isii
balavaris sibrZne balavarisa

missa Sina ixila asuli vinme glaxakisa(A) samosliTa asuli dainaxa. gogona daZonZil samosSi iyo `gamowyo-
SeuracxiTa mjdomare karTa zeda saxlisa TYsisaTa, iqmoda bili~, saxlis zRurblTan ijda, xelsaqmianobda da Tan
raA KelTsaqmarsa TYssa, da mas Sina hmadlobda da adidebda madlobda da adidebda RmerTs.
RmerTsa. hrqua mas Wabukman man: “vinaA xar, dedakaco, anu Wabuki SeekiTxa:
romelTa keTilTa zeda hmadlob RmerTsa?” xolo man hrqua: _ vin xar, asulo, an ra sikeTisaTvis madlob
“ara uwyia, rameTu mcireman wamalman mravalTagan senTa RmerTs?
iKsnis kaci, egreca mciredsa zeda madlobaman mohmadlis man ki upasuxa:
udidesi? xolo me asuli var berisa erTisa glaxakisaA”. da _ gana ar ici, rom mcired wamals mravali senisgan
Kma-uyo Wabukman man bersa mas. da viTar ganvida misa, hrqua ZaluZs kacis gankurneba?! aseve metobs mciredisaTvis
mas: “ukueTu gnebavs asuli ese Seni mocemad colad Cemda?” RvTis madliereba. xolo me Raribi kacis Svili varo.
hrqua mas berman man: “ara jer-ars colad Senda asuli maSin Wabukma gverdze gaixmo misi moxuci mama:
glaxakisaA, rameTu Sen Svili mdidrisaA xar”. hrqua Wabuk- _ ar gsurs, rom Seni asuli colad gamomayolo?
man man: “vixile sibrZne da gonierebaA asulisa SenisaA, da me _ ar SegSvenis, rom mdidris Svilma Raribi asuli
mTnavs igi colad Cemda, da aha esera mdidarTa Svili moiyvano colad, _ upasuxa moxucma.
dawindebul iyo CemTYs, da me ara vinebe. aw winamiyav Wabukma ki miugo:
TxovaA Cemi, rameTu keTilad mpoo, ufalsa Tu undes”. _ me davrwmundi Tqveni asulis sibrZnesa da
hrqua mas berman man: “daRacaTu Sen gTnavs asuli Cemi, gonierebaSi da gulwrfelad msurs misi coloba.
aramed ver Zal-gic miyvanebaA misi saxlad mamisa Senisa”. mdidari mSoblebis asuli iyo daniSnuli Cemze, magram
hrqua mas Wabukman man: “me aqa davadgre Tquen Soris da ar visurve misi moyvana. damde pativi, amisrule saTxo-
Tavs-vidva cxorebaA Tqueni”. vari, da Tu RmerTi inebebs, hpoveb sikeTes CemSi.
xolo beri igi iyo mdidar friad farulad. da Sevida22 uTxra moxucma:
saxlsa mis berisasa da ganiZarcua saxe da [Seimosa] samoseli _ marTalia, Sen mogwons Cemi asuli, magram mamaSenis
maT glaxakTaA. da iwyo berman gamocdad misa da aRwonad saxlSi mis moyvanas xom ver gabedav?!
gonebisa misisasa. da viTar pova igi yovliT-kerZo brZen da _ me TviTon davrCebi TqvenTan da vitvirTav Tqveni
gonier da cna, viTarmed ara trfialebiTa ugunurebisaATa cxovrebis simZimes, _ upasuxa Wabukma.
es moxuci Zalian mdidari iyo, magram aravin icoda
amis Sesaxeb. Wabuki Sevida moxucis saxlSi, gaixada
Zvirfasi Sesamoseli da maT msgavsad, daZonZili
samoseli Caicva. moxucma ki misi gamocda ganizraxa. da
raki dainaxa, rom yovelmxriv brZeni da gonieri iyo igi,
raki darwmunda, rom sibriyviTa da ugunurebiT ar

126 127
sibrZne
ibrZne balavaris
isii
balavaris sibrZne balavarisa

mivida siglaxaked, maSin upyra Keli misi da Seiyvana daTanxmebula siRaribeze, maSinRa gaumJRavna Tavisi
saunjesa TYssa. da ganaxuna saunjeni TYsni da uCuena mas saidumlo: mohkida xeli, miiyvana Tavis saunjesTan da
yoveli simdidre TYsi da SuenierebaA adgilisaA mis, romel aCvena mTeli misi simdidre. Wabukis Tvalwin imgvari
arasada exilva egeviTari cxorebasa missa, da hrqua mas: didebuleba gadaiSala, rogoric arasodes enaxa
`Svilo, ese yoveli Seni ars~. da mieriTgan iSuebda Wabuki cxovrebaSi.
igi maradis mas Sina sixaruliT da mxiarulebiT. da uTxra mas moxucma:
_ es yvelaferi Senia, Svilo.
im dRidan dausruleblad iSvebda Wabuki
sixaruliTa da gulmxiarulebiT.

25. hrqua iodasaf: `me vesav qristesa Zesa RmrTisasa, vi- 25. uTxra iodasafma balavars:
Tarmed CemTYs iyos saxe ese, aramed mesma Sengan, ityode _ vesav qristes, Ze RvTisas, rom Tu inebebs, Cemzedac
raA, viTarmed berman gamocada gonebaA mis WabukisaAo. aw aRsruldeba Seni monayoli. Sen Tqvi, rom moxucma
Sen viTar gnebavs gamocdaA gonebisa CemisaA?~ Wabukis goneba gamoscada, Sen rogorRa gnebavs Cemi
hrqua balahvar: `raATa geSinodis RmrTisa da Seeyo ne- gonebis gamocda?
basa missa yovelTa dReTa SenTa da ganeSoro yovelTa miugo balavarma:
vnebaTa soflisaTa, rameTu ara warswymeds RmerTi _ RvTis SiSi iqonie Seni cxovrebis manZilze, misi
sasyidelsa Sromisasa da arca warumarTebs saqmesa iWYsasa, nebis morCili iyavi da ganiSore amsofliuri vnebebi,
da ganZlierdi, rameTu ara ganmcdel ars ufroAs Zalisa. maSin RmerTi ar dagikargavs Seni Sromis sazRaurs da
dRiTi-dRed geKsened da iwurTidi gonebasa Sensa, eWvebisganac dagicavs. gaZlierdi, radgan ufali ar
Seipyrobd saqmesa gancdiT da nu sitkboebisaTYs mogivlens imaze met gansacdels, ris atanasac ver
Sescxardebi pirvel gamocxadebisa, da nuca simwarisaTYs SesZleb. ganuwyvetliv gaixsene RmerTi da srulyavi
ganagdeb; ukueTu keTil iyos, ganikiTxevd gulsa Sensa, Seni goneba. Seudeqi saqmes, magram awon-dawone igi
raATa ara SegiKdes iWY, da nu mswrafl daamtkiceb mow- windawin, erTi SexedviT nurc sitkboebisaTvis
evnulTa gulissityuaTa, vidremdis ara gamoscado dawyn- moiZuleb da nurc simwarisaTvis ganiSoreb. gulSi
arebulebiT da krZalviT, raATa ara midrkes gonebaA Seni gamoiZie misi sargeblianoba, raTa eWvebiT ar iZlio
nebasa da gulisTqumasa, SegaeWos keTilsa da mogatyuas Semdeg, magram nurc gulisTqmebs miendobi sruliad,
boroti. aw me vevedrebi SenTYs mamasa uflisa Cuenisa iesu dawynarebiTa da simSvidiT gamoscade yvelaferi,
qristesa, RmerTsa dambadebelsa caTa da queyanisasa, gonebiT survilebisa da vnebebisaken nu miidrikebi,
mtkicesa da Seuryevelsa, da sulsa wmidasa Tanaarssa, raTa borotma ar dagaeWvos keTilSi da ar Segatyuos

128 129
sibrZne
ibrZne balavaris
isii
balavaris sibrZne balavarisa

romelsa ara aqus aRsasruli, saSinelsa da saxiersa, sicrue. da me vevedrebi SenTvis Cveni uflis, ieso
Zliersa da mowyalesa, uxilavsa da gamouTqumelsa, meufesa qristes mamas, cisa da qveynis dambadebel RmerTs,
kacTmoyuaresa, mecniersa da ara udebmyofelsa, romeli mtkicesa da Seuryevels, Zliersa da mowyales, uxilavsa
yovladZlier ars da ara ars uZlurebaA mis Tana, romelman da gamouTqmels, da kacTmoyvare ufals, yovladbrZensa
aRuTqYs da ara ecruvis, Seiwynaris da ara ganwiris, da yovladZliers, romlisTvisac SeuZlebeli araferia,
romlisagan Zrwian yovelni dabadebulni da qeddadrekil romelic aRgviTqvams da ar gvecrueba, Semwynarebelia
arian winaSe saSinelebasa RmrTeebisa misisasa, raATa wmida- da ar gvwiravs, saSinelia xilvad da Tavmodrekilia mis
gyos WeSmarit winamZRuar keTilisa, TiTissaCuenebel winaSe yoveli, mas vevedrebi, raTa iyo misabaZi sxvaTa-
moSiSebiTa, amxilvel brmaTa, masmenel yruTa, mamxilebel Tvis, mogmadlos niWi brmaTaTvis xedvis miniWebis,
udebTa da mter soflisa, moyuare wmidaTa da moZule yruTaTvis smenis aRdgenis, ugulisxmoTa mxilebis, iyo
vnebaTa, vidremdis migawios CueniTurT adgilsa mas, wuTisoflis moZule, siwmidis moyvaruli da vnebaTa
romeli aRuTqua qristeman piriTa miT utyuveliTa uarmyofeli, da moganiWos CvenTan erTad samkvidrebeli,
mougonebelsa, usmenelsa da uxilavsa sasufevelsa missa, romelic kacis yurs ar smenia, Tvals ar unaxavs da enas
rameTu sasoebaA Cueni friad ars mowyalebaTa mimarT ver gamouTqvams, _ sasufeveli caTa, romelic aRgviTqva
qristesTa, egreca SiSi Cueni satanjvelTagan misTa. qristem mis morwmuneebs, romelTac misi mowyalebis
Tualni Cuenni ganmartebul arian da qedni Cuenni dadrekil imedi gvaqvs da Tavmodrekilni varT misi didebis
arian winaSe missa~. winaSe.
viTarca esma ese yoveli, ganKurda iodasaf sityuaTa balavaris sityvebiT aRinTo iodasafi, guli auCuy-
maT zeda wmidisa mamisa balahvarisTa da aRiCCua guli da da da atirda. Semdeg ki wmida mamas hkiTxa:
iwyo tirilad, da hrqua balahvars: `ravdenisa JamisaA xar, _ ramdeni wlisa xar, mamao?
wmidao mamao?~ _ Tormetis.
xolo man hrqua: `aTormetisa wlisaA~. _ rogor meubnebi amas, roca gxedav, rom xanSi
hrqua mas iodasaf: `viTar metyY amas, rameTu gxedav Sesulic xar da samoci wlisas hgavxar?
moxucebulad da sameocis wlis sagonebel xar~. maSin miugo mas balavarma:
hrqua balahvar: `vinaATgan viSev, var sameocis wlis, _ mas Semdeg, rac davibade, marTlac samoci weli
xolo Sen mkiTxen Jamni cxorebisa Cemisani; da cxorebaA gavida, magram Sen xom is gainteresebs, ramdeni weli
sicocxlesa hrqYan, da sicocxle araraA ars TYnier vicxovre?! cxovreba sicocxles hqvia, sicocxle ki
Sjulisa qristesisa da saqmeTa misTa, da ese ara iyo Cem qristes rwmenisa da saqmeebis gareSe araraobaa. me ki
Tana, garna aTormetiT wliTgan~. swored maT gareSe vcxovrobdi bolo Tormet wlamde.
hrqua iodasaf: `viTar ukue hyof kacsa, romeli Wams da uTxra iodasafma:
suams da mimoval[s] mkudrad?~

130 131
sibrZne
ibrZne balavaris
isii
balavaris sibrZne balavarisa

hrqua balahvar: `amisTYs, rameTu eziara mkudarTa _ rogor SegiZlia mkvdrad CaTvalo kaci, romelic
mwuxarebiTa da sixaruliTa da uRonoebiTa, da ver rgomiTa Wams, svams da dadis?!
Tavsa TYssa da ver gulisKmisyofiTa keTilTa RmrTisaTa, _ ase iTqmis imaze, romelic mkvdars emsgavseba Tavisi
romel arian mis Tana simrTele da flobaA keTilTa mimarT.. sixaruliT, mwuxarebiTa da uRonobiT, sakuTari Tavis
ukueTu undes
undes, viTarca aw eziara mkudarTa sa[q]miTa, gamousadegarobiTa da RvTisagan boZebuli sikeTis ver-
egreca emsgavsa Kel iTa
iTa~.
KeliTa SecnobiT. aseTi kaci moklebulia keTilis wvdomis
hrqua iodasaf: `ukueTu cxorebaA igi pirveli ara Segi- unars da ver afasebs RvTisgan misTvis boZebul uxv
racxia cxorebad, Tana-gac, raATa sikudilica igi momavali wyalobas. magram Tu moisurvebs, ZaluZs, madli hpovos
ara Sehracxo sikudilad da arca borotad giCndes~. RvTis winaSe.
hrqua balahvar: `anu ara gauwyebsa ganwirvaA Tavisa uTxra iodasafma:
CemisaA Semoslvad Senda, rameTu me uwyi siborote mamisa _ Tuki wina cxovrebas ar Tvli cxovrebad, arc
SenisaA Cemda momarT, rameTu arad Semiracxies borotad, mowevnadi sikvdili unda migaCndes sikvdilad da ar
aramed cxorebad saukunod~. unda Tvlide mas borotebad.
miugo balavarma.
_ nuTu Cemi SenTan Semosvla ar metyvelebs
sikvdilis arad Cagdebaze da Cems Tavganwirvaze?! me
vici mamaSenis mtruli damokidebuleba Cemdami, magram
sikvdili, romelic memuqreba, araTu borotebaa CemTvis,
aramed saukuno cxovreba.

26. hrqua iodasaf: `miTxar me saxe naTesavisa amis 26. uTxra iodasafma:
CuenisaA da gulsmodginebaA maTi kerpTa mimarT~. _ miambe im xalxis Sesaxeb, romlebic gulmodgined
hrqua balahvar: `msgavs arian, romelTa hrwams kerpTaA, emsaxurebian kerpebs.
kacsa visme, romelman Seipyra mWurinavi, viTarca ityYs miugo balavarma:
igaviTmetyueli Cueni, da unda daklvaA misi. da moeca _ isini, vinc kerpebs emsaxurebian, emsgavsebian kacs,
sityuaA mWurinavsa mas da hrqua: raAsaTYs gnebavs daklvaA romelmac Citi daiWira. kacma Citis dakvla gadawyvita,
Cemi, rameTu ara ars Cem Tana gansaZRebeli Seni? xolo magram Citma uecrad ena amoidga da uTxra:
ukueTu ganmiteo me, migcne samni mcnebani da umjobes _ ratom gsurs Cemi mokvla? me xom lukmadac ar
iyvnen Senda yovelTa monagebTa, da-xolo-[Tu]-imarxne geyofi?! magram Tu gamaTavisufleb, sam rCevas mogcem da
igini^. da arwmuna kacsa mas, raATa ganuteos, uTxrnes xolo

132 133
sibrZne
ibrZne balavaris
isii
balavaris sibrZne balavarisa

Tu sityuani igi. xolo mWurinavman man hrqua, raJams yovelgvar SenaZenze meti iqneba isini SenTvis, Tuki
ganuteva: “ese arian mcnebani Cemni: nu eZieb miuwdomelsa, Seasruleb kidec.
da nu inani gardasrulsa, da nu grwamn, romeli ara iyos”. dasTanxmda kaci da gaaTavisufla igi.
da viTar ganuteva igi, unda mWurinavsa mas gamocdaA ka- maSin uTxra mas Citma:
cisaA mis, irgna-Zi-a mcnebani misni, da hrqua mas: _ esenia Cemi mcnebebi: SeuZlebels nu ecdebi, wars-
“ukueTumca icode, Tu raA safase gangera KelTagan SenTa, uls nu inaneb da daujerebels nu irwmuneb.
rameTu ars iKuanCsa Sina Cemsa margaliti viTarca kuercxi Semdeg Citma kacis gamocda ganizraxa, raTa gaego,
siraqlemisaA”. da viTarca esma kacsa mas sityuaA ese, daiTxia SeiTvisa Tu ara man misi mcnebebi da uTxra:
sinanuliTa gantevebisa misisaTYs, da unda kualad _ Sen arc ki ici, ra simdidre gauSvi xelidan!
SepyrobaA misi, da hrqua mas: “moguale saxlad Cemda da me CiCaxvSi siraqlemas kvercxisodena margaliti maqvso.
keTilad giRuawo da pativiT gangiteo”. hrqua mas kacma es sityvebi rom moismina, Zlier inana Citis
mWurinavman man: “N ugunuro, Semipyar da ver dammarxe, gaSveba da kvlav moindoma misi Sepyroba.
gamcen da ver daimarxe, romliTa viKsen Tavi Cemi Sengan. _ mestumre saxlSi, minda, rom raimeTi gasiamovno da
anu ara gamcena, da aha esera Sen inani gantevebasa Cemsa pativiscemiT gagistumro, _ uTxra man Cits.
gardasrulsa, da eZieb, romelsa ver miswuTebi – Sepyrobasa maSin miugo mas frinvelma:
Cemsa, da grwmena ara yofili, viTarmed maqus iKuanCsa Cemsa _ ugnuro, damiWire da ar momifrTxildi, mcnebebi
margaliti ufroAsi Cemsa. Sen ara uwyia, viTarmed yoveli gaswavle da ver SeiTvise, arada, swored axla gamcne
guami Cemi ara sworavs kuercxsa siraqlemisasa”. da isini. Sen nanob Cems gaSvebas, rac ukve moxda da
mieriTgan sargebel-eyvnes kacsa mas sityuani igi. warsulia, cdilob imas, rasac ver Seswvdebi, _ radgan
egreTve ars sasoebaA kacTaA kerpTa mimarT, rameTu veRar SeZleb Cems kvlav daWeras, da irwmune
dahbadnes igini KeliTa maTiTa da Tques: “ese arian daujerebeli, TiTqos me marTlac SemeZlos mqondes
dambadebelni Cuennio”, rameTu scven maT mparavTagan da CiCaxvSi TviT Cemze didi margaliti, radgan TviTon
ityYan, viTarmed: “eseni arian saconi Cuenni borotisagan”. xedav, rom mTeli sxeuliTac ki siraqlemas kvercxze
warageben maT zeda monagebTa maTTa da ityYan, viTarmed: patara var.
“eseni arian mzrdelni Cuenni”. eZieben maT Tana, romelsa ara am dRidan sasargeblo Seiqna kacisTvis Citis
hpoeben, da hrwams (yovlisa)gan, romeli ara ars maT Tana~. darigebebi.
msgavsadve, ugunurad iqcevian is adamianebi,
romlebsac kerpebis mimarT aqvT sasoeba. isini sakuTari
xeliT qmnian kerpebs da amboben, maT mier varTo
Seqmnilni, TviTonve icaven maT mZarcvelebisagan da
amboben, maT mier varTo borotisagan daculni, kerpebs

134 135
sibrZne
ibrZne balavaris
isii
balavaris sibrZne balavarisa

hrqua iodasaf: `WeSmaritad ese saxe ars maTi da yov- swiraven TavianT qonebas da amboben, isini
ladve saZagel arian winaSe Cemsa da ara ars sasoebaA Cemi gvasazrdoebeno Cven. maTSi eZeben imas, rac kerpebs ar
maTda mimarT, da sityuamanca Senman ufroAsad aRmZra gaaCniaT da ijereben daujerebels.
siZulilad maTda, aramed aw miTxar me: visda miKmob, anu raA uTxra iodasafma:
ars Sjuli ese, romeli gamoirCie Tavisa SenisaTYs?~ _ simarTles ambob. me mZuls kerpebi, arc maTi ndoba
hrqua mas balahvar: `ese ars gamorCeuli, rameTu erTi da imedi maqvs. magram Seni sityvebis Semdeg kidev ufro
ars mamaA, Ze da suli wmidaA, samebaA, samguamovnebaA da erTi SemZulda isini.
RmrTeebaA, da ara mravalni ufalni, igi xolo meufe da axla im sarwmunoebis Sesaxeb miambe, romelsac
TYnier misa yovelni – sameufo; igi xolo dambadebel da miqadageb da romelsac Sen TviTon misdev.
yovelni dabadebul; igi xolo uJamo da yovelni Jamier, igi miugo mas balavarma:
xolo Zlier da yovelni uZlur; igi xolo maRal da _ sarwmunoeba, romelsac me mivsdev, aRiarebs samebas
yovelni mdabal; dauZinebel, Ronier yovlisagan, yovelive _ mamas, Zesa da suliwmidas, samgvamovansa da erTarsebas,
raAca undes, da iqms da yovelsave miswuTebis. `yovelive erT RmerTs da ara mravals. isaa erTaderTi WeSmariti
mis mier Seiqmna da TYnier misa araraA iqmna~23. meufe, RmerTi yovlisampyrobeli, dambadebeli yoveli-
Seucvalebeli JamTagan da miucvalebeli adgiliTi- vesi da Tavad daubadebeli, igia mxolod uJamo da sxva
adgilad, da yovelnive adgilni savse arian misgan, saxier, yvelaferi Jamieri, mxolod isaa Zlieri da sxva yvela
mowyale, kacTmoyuare da ma[r]Tlmsajul. da ganumzadebian uZluri, isaa maRali da sxva yvela dabali, marad
morCilTaTYs saSuebelni da urCTaTYs satanjvelni. aman, fxizeli, yovladZlieri, yovlisSemZle, mis mier Seiqmna
samebiT cnobilman da erTarsebiT aRsaarebulman, gyavn yovelive da ar arsebobs raime mis gareSe, marad
meZiebel nebasa missa, raATa scxonde ZaliTa erTarsebisa mi- ucvlelia da yvelganmyofi, yovelives aRavsebs misi
sisaATa. xolo ukueTu daimarxne mcnebani misni, merme icna, didebiT. igia RmerTi saxieri, mowyale da kacTmoyvare,
viTar jer-ars mecnierebaA misi. msajuli samarTliani da miukerZoebuli, romelmac
yovelgvari sikeTe gaumzada mis moyvarulebs, urCebs ki
eliT bneli ukuni da saSineli satanjveli.
ufalma RmerTma, samgvamovanma da erTarsebiT
aRiarebulma, mogmadlos survili, rom eZebde mis nebas
da gacxovnos misi ZlierebiT, am swavlebas ki maSin
Seicnob, Tuki mis mcnebebs daicav.

136 137
sibrZne
ibrZne balavaris
isii
balavaris sibrZne balavarisa

27. hrqua iodasaf: `raA ars saqme, romeli hnebavs 27. hkiTxa iodasafma:
RmerTsa?~ _ ra saqmeebia RvTisTvis mosawoni?
hrqua mas balahvar: `ese ars nebaA RmrTisaA, raATa rome- upasuxa mas balavarma:
li gindes Tavisa SenisaTYs, uyo igi moyuassa Sensa, da _ RmerTs nebavs, rom rasac sakuTari TavisTvis
romeli SenTYs ara gindes, igi sxuasa ara uyo, da raATa isurveb, igive uyo moyvass da ar gaukeTo sxvas is, rac
daimarxne mcnebani qristesni da loc[vasa]24 hyofde Seni TavisTvis ar ginda; RvTisTvis saTnoa, roca
RmrTisa mimarT da vedrebasa dRe da Rame. da gaqundes ganuwyvetliv mis mimarT loculobs kaci,24 dRe da Rame
juari misi saZlevelad mterTa, rameTu miT miKsnna mas SeRaRadebs da Tayvans scems mis jvars, romlis
vnebaTagan da KelTagan sikudilisaTa~. ZaliTac iZleva mters, radgan RmerTma jvriT gagvaTavi-
hrqua balahvars iodas[a]f: `damarxviTa mcnebaTaATa sufla.
miemTxuevis kaci nebasa RmrTisasa?~ hkiTxa iodasafma:
hrqua balahvar: `he, WeSmaritad miemTxuevis~. _ mcnebebis dacviT Seasrulebs kaci RvTis nebas?
– `da ukueTu egreT ars keTilni ese, romel arian _ WeSmraitad.
sofelsa amas Sina, raAsaTYs moiZuleniT?~ _ da mainc, ratom moiZuleT is sikeTeebi, rac
hrqua balahvar: `orni saqmeni mawueven Cuen amas: pirve- wuTisofelSia? _ kvlav hkiTxa ufliswulma.
lad ese, rameTu gardamatebulni ese keTilni RmrTisani ara miugo balavarma:
esworebian mciredsa mun saSuebelsa sasufevelisasa da _ orma ramem ganapiroba es. pirvel rigSi iman, rom
viTaca vin iRuawos, umetesTa pativTa miemTxuevis da wuTisoflis yvelaze didi sikeTec ki ver Seedreba
aramciredi Suri iyos moyusisaA moyusisa mimarT, rameTu Tundac umcires zeciur sikeTes. vinc metad gairjeba,
ara swor iyvnen xarkisa gardamKdelni ZRuenisa ufro met madls miiRebs. aramciredi Suri aReZvreba
SemwirvelTa, xolo meore: nuukue ese Kel-yav mocemulTa moyvass moyvasis mimarT, radgan sxva iqneba sazRauri
amaT saSuebelTa da maT mier CaviWreT uwesoTa saqmeTa da nebayoflobiT ZRvnis Semwirvelisa da sxva _ iZulebiT
mizez-meqmne warwymedisa. xolo ukueTu ganveSorneT, xarkis gamRebisa. meore mxriv, vSiSobT, vaiTu, CagviT-
umetesi mSYdobaA da dawynarebaA gaqus. rameTu ukueTu rios wuTisofelma da binZur saqmeebSi gareulni
vinme da[a]axlnes sacxovarni TYsni yanobirsa, ver gulpyro- aRmovCndebiT, es ki mizezi iqneba Cveni daRupvisa. xolo
bil ars, rameTu ukueTu mierulos, anu udeb-iqmnes, ganrh- Tu saqveyno saqmeebs ganveSorebiT, ufro metad viqnebiT
yunian sacxovarni, xolo odes ganaSornis yanisagan, damSvidebulni da dawynarebulni, radgan Tuki vinme
daiZinis da ganisuenis uzrunvelad~. faras yanaSi Serekavs, ver iqneba guldamSvidebuli,
radgan rom CaeZinos an izarmacos, fara yanas Seeseva da
ganadgurdeba, xolo Tu yanas moaSorebs Tavis faras,

138 139
sibrZne
ibrZne balavaris
isii
balavaris sibrZne balavarisa

hrqua iodasaf: `yovelsa WeSmaritad metyuel xar, ar- mwyemss guldamSvidebiT SeuZlia dasvenebaca da
amed Se-Ra-sZine sityuad, raATa meca SevsZino mterobad da daZinebac.
moZulebad soflisa~. uTxra iodasafma:
hrqua balahvar: `ese cxad iyavn winaSe Sensa, rameTu _ rasac ambob, sruli simarTlea. magram kidev
mterobaA soflisaA daagebs RmerTsa, da rameTu mokle ars miTxari rame, rom ufro metad moviZulo da gulidan
cxorebaA ese da adre dahleven dReni da Rameni. aw moviwyvito es sofeli.
viRuawoT ganslvad soflisagan nefsiT, rameTu unebliv uTxra balavarma:
ganslvad varT, daRacaTu gangrZeldes cxorebaA Cueni, _ maS es icode! wuTisoflis moZulebiT RmerTs
sikudili egreca Tanaguac. maSin yovelni monagebni urigdeba kaci. es sofeli xanmoklea, swrafwarmavalia
ganibnivnen da Senebulni maRalni mooKrden, da ucnaur- misi dReebi. sjobs, Cveni nebiT davtovoT igi, radgan
iqmnes saxeli misi, da aRiKocos KsenebaA misi, da ganilios mainc yvelani davtovebT mas, Cveni survilis miuxedavad
guami misi, rameTu SiSueli ganiRon sofliT misiT da mainc yvelani wamsvlelni varT am qveynidan. ase rom,
STaagdon mRYmesa bnelsa da daagdon martoA ucxoebasa ragind xangrZlivadac ar unda vicxovroT am wuTiso-
Sina da siglaxakesa, datevebuli moZuleTagan, da ganwiron felSi, sikvdili mainc valad gvadevs. maSin yoveli
da moiZagon yovelTa: meuRleman, ZmaTa da SvilTa. Cveni monagebi ganibneva da yoveli Cveni naSenebi
daiqceva da mooxrdeba, saxeli daviwyebas miecema da
xseneba warixoceba, sxeuli ki gaixrwneba, radgan
SiSvels gaitanen am soflidan, bnel ormoSi Caagdeben
da datoveben iq marto ucxoobasa da siglaxakeSi,
mitovebuls yvelasagan, moZulebuls maWirveblebisagan
da zurgSeqceuls col-Svilisa da Zmebisagan.

28. xolo iodasaf cremlooda da etyoda: sityuani 28. iodasafi tiroda:


Senni ganmewonnes gulsa, aw mec sityuaA cxorebisaA~. _ Cemi guli ganmsWvala Senma sityvebma. miTxari rame
da hrqua balahvar: `me, Zeo mefisao, friad miyuarda sulis saxsnelad.
sofeli ese da Seyofil viyav SuebaTa misTa, da viTarca miugo balavarma:
ganvicade da vixile SecvalebaA mkYdrTa misTaA da _ ufliswulo, mec Zalian miyvarda es sofeli,
ganslvaA maTi misgan da rameTu aravin daadgreboda mas vilxendi da viSvebdi misiT. magram roca kargad
Sina, arca didi didebiTa TYsTa, da arca Zlieri ZaliTa davukvirdi, davinaxe, rom Taobebi icvleba da veravin
TYsiTa, da arca Ronieri RonisZiebiTa TYsiTa, da arca axerxebs aq darCenas samudamod, verc didebuli Tavisi

140 141
sibrZne
ibrZne balavaris
isii
balavaris sibrZne balavarisa

brZeni sibrZniTa TYsiTa, gulisKma-vyav, rameTu var me, didebiT da verc Zlieri Tavisi ZlierebiT, verc
viTarca erTi maTgani, da ganmaval var, viTarca ganvides Ronieri Tavisi RoniT da verc brZeni Tavisi sibrZniT,
igini, da Secvalebad var, viTarca Seicvalnes igini. da mivxvdi, rom mec erT-erTi imaTgani var da maTsaviT
rameTu ara var udides didTa maT da uZlieres ZlierTa maT, aqedan wamsvleli; rom mec maTsaviT sxva Semcvlis,
da romeli-igi moiwia maT zeda, moiwevis Cem zedaca. da miTumetes, rom me arc im didebulebze meti var raimeTi
vcan, viTarmed yoveli Sekrebuli ganibnevis da yoveli da arc im Zlierebs vjobivar ZaliT. mec zustad igive
monagebi waregebis, garna SiSi RmrTisaA da swavlaA nebaTa melis, rac maT ewiaT. gavige, rom yoveli Sekrebili
misTaA iKsnis saSjelisa misgan saukunoAsa25, rameTu ese ars ganibneva, yoveli monagebi ganqardeba, RvTis moSiSi da
saqme, romelsa ara aqus sinanuli aRsasrulsa. xolo raJams misi nebis aRmsrulebeli ki rCeba ukunisamde. mxolod
ese gulisKma-vyav, Zieba-vyav Tavisa Cemisa umjobesi da RvTis nebis morCileba ixsnis kacs saukuno satanjve-
vaiZule gardaslvad nebasa TYssa, daRacaTu mZime uCnda. da lisgan, mxolod uflis moSiSi ar inanebs ukanasknel
davayene gulisTqumaTagan, da aRYr-vasxen aRYriTa SiSisa Jams. rogorc ki es yvelaferi gavige, Cemi sulisTvis
RmrTisaATa, raATa ara warmitacos da STamagdos SfoTTa ukeTesi movisurve da sakuTari nebis uaryofa da
amaoAsa soflisaTa. da merme mesma sityuaA uflisa daTrgunva daviwye, Tumca Zneli iyo Zalian. gulisTqm-
RmrTisaA, romeli mogueswava wignTagan zegardamoTa, ebi moviZule da RvTis SiSis aRviriT movToke sakuTari
viTarmed: vyav sofeli ese da yoveli xati misi warmaval, aw neba, raTa maT mier mitacebuli, amsofliur SfoTSi ar
aRiReT sagzali, rameTu warxualT queyanad ucxod. ekr- Cavvardniliyavi. Semdeg saRvTo werilidan movismine
ZaleniT, rameTu ueWuelad ganxualT amier sofliT, RvTis sityva: `me Sevqmen es sofeli da warmavalia igi.
nuraras iKmarebT misgan, garna romeli kma-geyos gzisa mis droulad aiReT sagzali, radgan sxva qveyanaSi geliT
mowevnamde, rameTu me ganmimzadebies adgili saukunoA, gamgzavreba. gafrTxildiT, radgan ueWvelad datovebT
romelsa Sina arian or savane: erTi igi savane ars yovliTa am sofels da zedmets nurafers moixmarT misgan.
keTiliTa gamouTqumeliTa da yovliTa saSuebeliTa, dakmayofldiT im mcirediT, rac mxolod mgzavrobi-
aRsavse mowyalebiTa, kacTmoyuare[biTa] CemiTa, iyos igi saTvis gesaWiroebaT. gamzdebuli maqvs TqvenTvis
misagebelad romelTa Semiyuares me da hrwmena KmaA saukuno gansasvenebeli, sadac ori samyofelia: erTi
mociqulTa CemTaA da daimarxnes mcnebani Cemni, mas Sina samyofeli _ savane yovelgvar sikeTeTa da siamovnebaTa _
sufevden uxrwnelebiT da maT zeda sikudili ara sufevdes, aRsavsea Cemmieri mowyalebiTa da kacTmoyvarebiT.
sada-igi ara ars SiSi da zrunvaA amis soflisaA. xolo daimkvidreben mas isini, vinc me Semiyvara da Cemi
meore igi savane savse ars satanjveliTa, WiriTa da iwroe- mociqulebis xareba irwuna; vinc daicavs Cems mcnebebs,
ganisvenebs uxrwnelad da ver iuflebs maTze sikvdili,
ucxo iqneba maTTvis SiSi da amsofliuri sazrunavi.
xolo meore samyofeli savsea satanjveliT, WiriTa da

142 143
sibrZne
ibrZne balavaris
isii
balavaris sibrZne balavarisa

biTa, sircxYliTa da SuriTa, aRgzebuli risxYTa da mwuxarebiT, sircxviliTa da SuriT, risxviTa da


guliswyromiTa, romelman Sur-magos yovelTa moZuleTa guliswyromiT. is Cems moZuleebs moeliT, maT,
CemTagan, romelTa Seuracx-yvnes mociqulni Cemni da romelTac Seuracxyves Cemi mociqulebi da
daiviwynes mcnebani Cemni, da garemiiqcines sasmenelni maTni ugulebelyves Cemi mcnebebi, gaiqvaves gulebi da
Kmisagan mamxilebelisa”. xolo raJams mesma KmaA ese, vcan, daixSves maTi sasmeneli mxilebisagan.~
rameTu samarTliT arian sityuani misni da WeSmaritebiT rogorc ki es yvelaferi movismine, mivxvdi, rom
mcnebani misni. da aRviRe sagzali, raATa miviwio savanesa mas marTali iyo yvela sityva da WeSmariti _ uflis yvela
mSYdobisa da mowyalebisasa saqmiTa keTiliTa da mcneba. da aviRe sagzali, raTa keTili saqmeebiTa da
damarxviTa mcnebaTaATa. da vivlti savanisa misgan mcnebebis SesrulebiT mivaRwio mSvidobisa da mowyale-
saSinelisa datevebiTa urCebisaATa, daRacaTu ver bis samyofels; Tumca CemTvisac da Cemze aRmatebulTa-
miwuTomil var me da verca vin sxuaA didebulTagani, raA- Tvisac miuwvdomelia is, rac Tavs ido qristem Cveni
igi qristeman Tavs-idva CuenTYs juarsa zeda da raA-igi gulisTvis Tavisi jvarcmiT da rac Cven unda gvezRo. da
Tanaguac nacvalad misa, rameTu mraval arian codvani Cemni Zalian vSiSob, codvaTa simravlis gamo, vaiTu, wminda
da friad meSinis, ukueTu ara meox meyos wmidaA qalwuli qalwuli mariami da wmidanebi ar Semewion me.
mariam da yovelni wmidani misni26~. uTxra iodasafma:
hrqua iodasaf: `da viTar SesaZlebel ars miwuTomad _ rogor SeiZleba im sikeTeTa mopoveba, romlis
keTilTa maT, romelTa ityY?~ Sesaxebac Sen meubnebi?
da hrqua balahvar: `raATa dauteos kacman sofeli ese da miugo balavarma:
yoveli zrunvaA misi, garna saKmari xolo ipyras. SeikrZale _ adamianma unda daTmos es sofeli da yoveli misi
gankiTxvaA da daadger swavlulebasa da nuraras sazrunavi da mxolod aucilebeli mcirediT dakma-
daamtkiceb pirvel gamocdisa, rameTu umjobes ars mciredi yofildes. moeride gankiTxvas, miiRe SeniSvnebi da
simarTle, romelsa ara erTos codvaA, vidre mravalTa nurafers daiCemeb da amtkiceb dabejiTebiT, sanam Tavad
saTnoebaTa Sina aRreul iyos codvaA. da umjobes ars ar gaerkvevi masSi, radgan umjobesia mcire simarTle,
mciredmetyuelebaA, vidreRa-[a]ra mravalmetyuelebasa, romelsac ar axlavs codva, vidre mravali saTnoeba,
romelsa epyras tyuvili, rameTu Tana-ac kacsa brZensa, magram Tundac erTi codviT gasvrili da Sebilwuli;
raATa wurTides Tavsa TYssa, viTarca wurTin keTili umjobesia mciredmetyveleba, vidre mravalmetyveleba,
winamZRuari ersa TYssa da ganagebn moRuawebiT saqmeTa romelsac Tan axlavs tyuili. brZens evaleba, rom
maTTa da ayenebn savnebelTagan maTTa, da merme pativ-scis gaiwvrTnas Tavi iseve, rogorc keTili winamZRvari
morCilTa. egreTve Tana-ac kacsa brZensa, raATa ganikiTx- wvrTnis Tavis ers da gulmodgined ganagebs maT saqmeebs,
borotisagan icavs maT da keTils miagebs morCilT. aseve
evaleba gonier kacs, yovel saqmeSi ganikiTxos Tavi da

144 145
sibrZne
ibrZne balavaris
isii
balavaris sibrZne balavarisa

vides Tavsa TYssa yovelTa Sina saqmeTa misTa, da nebaTa umjobesi airCios sulisaTvis. amgvarad, droulad da
misTa da maSin miagos gonebiTa TYsiTa Tavsa TYssa samarTlinad miagos keTili Tavis Tavs, Tuki pativis
samarTali, misagebeli keTili, gina jer jerii Jamsa TYssa. Rirsi aRmoCndeba igi, an sinanulisaken mouwodos.
ukueTu keTil iyos, pativ-sces sixaruliTa, da ukueTu gonier kacs aseve, hmarTebs, ganuwyvetliv gamoiZiebdes
uKmarRa iyos, swavlos igi sinanuliTa. da rameTu sakuTar gulisTqmebs, droulad ganiSorebdes borot
daesajebis kacsa goniersa, raATa ganikiTxvides gulissity- survilebs, imdablebdes Tavs da Tavadve uaryofdes
uaTa TYsTa da mecnierebiT Seiwynar[o]s, da egreTve Tavisi gonebis sibrZnes, raTa Tavmomwoneobis sulma ar
mecnierebiT ganagdos boroti, da raATa swunobdes Tavsa moinadiros, radgan sZags ufals Tavmomwone da
TYssa da Seuracx-hyofdes sibrZnesa TYssa gonebaAve TYsi, ampartavani, xolo mdabali da sibrZnis moyvare ki
raATa ara SeuKdes suli TavmoTnebisaA, rameTu RmerTsa saTnoa misTvis. radgan sibrZniT miemTxveva kaci keTils
sZuls TavmoTnebaA da uyuars sibrZne da simdable, rameTu uflis gangebiT, ugunurebiT ki mravali iRupavs suls.
sibrZniTa miemTxuevis kaci keTilsa brZanebiTa RmrTisaATa yovelgvari simtkicis sawyisi uflis moSiSeba da misi
da ugunurebiTa warwymdebian sulni mravalni, rameTu gziT siarulia, xolo yovelgvari borotebis saTave _
yovlisa simtkicisa Tavi ars SiSi uflisaA da slvaA gzaTa gulisTqmaTa morCileba da sakuTari nebiT siarulia.
misTa. egreTve Tavi yovlisa borotisaA midevnebaA roca imgvari azrebi mogeZaleba, romelTac Seni goneba
gulisTqumaTaA da damonebaA nebaTaA. xolo raJams moiwinen ver ganmartavs, daJinebiT nu Seecdebi maTSi garkvevas,
Sen zeda gulissityuani, romelTa gonebaA Seni ver radgan swored isini aSfoTeben gonebas da abneleben
SemZlebel iyos gankiTxvad. nu dahbrkoldebi gamocdad cnobierebas. SeinarCune simSvide, umetesad dawynardi,
misa, rameTu egeviTarman SeaSfoT[is] gonebaA da daubne- radgan mxolod ase moipovebs Seni goneba saRi gansjis,
los sacnobeli. xolo Sen ufroAsRa dawynarebul iqmen, suli ki umjobesis Secnobis unars. nu ecdebi, uimedo
rameTu mas Sina SemZlebel iqmnis gonebaA gankiTxvad da ganwyobilebiT saqmeSi garkvevas, sasowarkveTilebis
suli cnobad umjobesisa. da nu ityY suliTa suliT nu ityvi, SeuZlebeliao amis gakeTeba, radgan
mowyinebisaATa saqmisaTYs, Tu ver SesaZlebel ars ese amgvarad myofi ver SesZleb masSi sargeblis danaxvas.
yofado, da ara gamoiZio umjobesi mas Sina. aseve icode, rom erTi kaci ver daitevs srul
da ese uwyode, rameTu ver Seikribos kacman erTman codnas. amitom ar Sehferis goniers mcire sibrZnis
yoveli swavlulebaA. amisTYs ara Seugavs brZensa, ukue- arad miCneva, roca sruli codnisTvis Tavadac ver
Tumca mciredi igi swavlaA Seuracx-yo, odesRa didsa mas miuRwevia. Tvalsac uWirs mzis sinaTles srulad
sisrulesa ver miswuTa, rameTu eseviTarisa Tualnica ver gausworos mzera, mcire sinaTle ki srulebiT ar uSlis
SemZlebel arian yovelsa sinaTlesa mzisasa tYrTvad. da xels saqmianobaSi. mzis sinaTlis sruli savseba,
merme arave ayenebs mciredi igi sinaTle slvad saqmesa romelic ver daitia mxedvelobam, verafriT naklul-
missa, da arca kualad umravlesi igi, romelsa ver SeuZlo yofs mciredi sinaTlis sargeblianobas. an vis SeuZlia

146 147
sibrZne
ibrZne balavaris
isii
balavaris sibrZne balavarisa

tYrTvad, ganuryunis mciredisa mis xilvisa sargebelsa. erTbaSad SeWamos an Sesvas yvelaferi, rasac guli
anu vin kacTagani SemZlebel ars yovelTa saWmelTa da uTqvams da TvaliT xedavs?! _ mciredis miRebas Tu
sasumelTa, romelni ixilnes da guli-uTqumides, erTbamad SeZlebs mxolod. saWmlis siuxve sulac ar aris
miRebad?! rameTu vervin SemZlebel ars miRebad, garna xelSemSleli mcirediT gaigos sazrdelis gemo da
mciredisa misganisa, aramed arave daabrkolebs daklebaA mcirediT daikmayofilos SimSili...
umravlesTa maT WamadTaA cnobad gemosa da gansaZRebelad xolo swavluleba da saTnoeba am yvelaferze
sulisa mis WamadiTa miT mcirediTa. xolo swavlulebaA da umTavresi, udidesi da uwmidesia. erTbaSad arc Tvals
saTnoebaA umravles da udides da upatiosnes misa ars, Tuca ZaluZs misi Wvreta, arc guls SeuZlia misi dateva da
SeuZlo Tualman erTisaman warmarTebad da gulman arc gonebas _ misi Sewynareba. igi ufro Znelad
datevnad da gonebaman Sewynarebad. rameTu ese ufroAsRa misawvdomia, vidre is, rac Tvalisa da gonebis Sesaxeb
ZniadmisawuTomel ars, vidreRa romeli-igi saxed vaKseneT vTqviT, Tanac, RvTis gangebiT, erTi aRemateba codniT
mzisaTYs da WamadTaTYs, rameTu hmats mecnieri mecniersa meores, magram sulac ar aris SeuZlebeli TiToeulma
RmrTisa mier, aramed arave dabrkoleba ars, raATa iKumios kacma im codniT ixelmZRvanelos, rac SeuZenia da
kacad-kacadman, raAca-igi cna da mecnierebiTa miT mcirediT Seicnos is, rac misTvis jerac ucnobia.
mcirediTa moipovos, romelsa-igi ver mecnier ars~.

29. hrqua iodasaf: `viTar ukue jer-ars CemebrisaTYs, 29. hkiTxa iodasafma balavars:
raATa uWeSmaritesi gamoiZios dawvalebulTa Sjulsa _ rogor unda moiqces Cemnairi kaci, rom
Sina?~ sarwmunoebaSi ganyofilTa Soris gaarCios marTali?
hrqua balahvar: `raATa daimarxnes yovelni, romelsa miugo balabarma:
zeda Sekrbes damwvalebelni Sjulsa Sina, romelTa hrwams _ unda daicvas yvelaferi, raSic Tanxmoba aqvT
ufali iesu da SeikrZalnes saqmeni, romelsa zeda ara ganyofilT, romelTac swamT ufali ieso qriste da
dawvalebul iyvnen, da merme iRuawos gamorCevaA umjobe- aRasrulos is saqmeebi, romlebSic ar arian ganyofilni
sisaA esreT: pirvelad gamoZiebiTa wignTagan da SetyuebiTa da mxolod amis Semdeg iRvawos umjobesis gamosarCevad
saxeTaATa da TanamowamebiTa gonebisa[A]Ta da wamebiTa Semdegnairad: jer wignebidan (saRmrTo werilidan)
saqmeTa cxadTaATa da araSewynarebiTa iWYsaATa da gamoZiebiTa da Sedareba-SepirispirebiT, da saRi
aragangebiTa kacobriviTa, rameTu mdgoma[re] saqmesa zeda msjelobiTa da cxadi saqmeebis aRiarebiT ecados
TYssa, sadaca miiwios,
miiwios, umolxine ars CaWrisagan
CaWrisagan SesaZlebels da ara eWvebiTa da kacobrivi, TviTneburi
msgavsTa Sina, vinaAca moiw ines, vidre dadg
moiwines, romil
romilii
dadgromil msjelobiT, radgan Tavisi saqmis mcodne ufro
mas zeda TYn ier mowamisa da mecn
TYnier iereb
mecnierebisa
ierebisa
isa, rameTu dazRveulia Secdomisagan, rodesac mis gverdiT misi
mdgomare igi simtkicesa zeda dgas simarTlisasa da msgavsni arian da aqvs Sedarebisa da Tavisi saqmis

148 149
sibrZne
ibrZne balavaris
isii
balavaris sibrZne balavarisa

ganiSorebs cTomasa, xolo warmdebi saqmesa zeda TYnier Semowmebis saSualeba, vidre is, vinc mowmisa da saqmis
mecnierebisa da mowamisa scTebis TYnier yovlisa iWYsa. codnis gareSe iRwvis, radgan pirveli simarTlis
egreTve arian saqmeni amis soflisani, rameTu SekrebaA saZirkvelze dgas da Secdomas ganiSorebs, codnisa da
sacnaursa zeda mis[s]a kma ars ucnaursa zeda missa, mowmis gareSe saqmis moqmedi ki ueWvelad cdeba. asevea
romeli iqmodis keTilsa, raA-igi cna, da dauteos boroti, wuTisoflis saqmeebi: Seucnobis Sesacnobad keTilis-
raA-igi cnas, da moswrafe iyos RmrTisa mimarT moqmedTaTvis sakmarisia erTgulebiT moRvaweoba imaSi,
erTgulebiT saqmeTa Sina dafarulTa da cxadTa. xolo ra- rac icis da borotebis mitoveba, rodesac Seicnobs.
Jams yos ese, ganuRos RmerTman kari mecnierebisaA da amgvarad, erTnairad moswrafe unda iyos keTilis
auwyos nebaA TYsi da advilad daarRuevdes ZnelovanTa msaxurebaSic da borotis moZulebaSic, da Tuki amgva-
sacTurTa eSmakisaTa~. rad moiqceva, ufali gauRebs mas sibrZnis kars da
hrqua iodasaf: `viTar iyos mowrafebaA kacisaA erT- auwyebs mis nebas da kacic advilad daZlevs eSmakisagan
gulebiT Sjulsa Sina?~ dagebul Znel gansacdelebs.
hrqua balahvar: `esreT iyos, raATa ganiSornes gulsa hkiTxa iodasafma:
TYssa mawuevelni nebisani da mazrzenelni gulisTqumisani, _ rogor SeiZleba kacma erTgulad, gulmodgined
da miaaxlnes asoTa misTa pirvelTa saqmeni Sjulisani da daicvas rjulis mcnebebi?
WeSmariti moTminebaA da sarwmunoebaA. da odes yos ese, miugo balavarma:
moipoos nayofi mecnierebisaA da aRsZarcos RmerTman _ es maSinaa SesaZlebeli, Tu kaci gulidan gaagdebs
mwuxarebaA da iWY~. mis nebaze moZaladesa da gulisTqmebis aRmZvrels; Tuki
hrqua iodasaf: `yovelsave msgavssa Sina jer-arsa daicavs mcnebebs da SeiZens WeSmarit moTminebasa da
lodebaA?~ sasoebas. da Tu amgvarad moiqceva, SeiZens codnis nayofs
hrqua mas balahvar: `egreT ars, aramed ara jer-ars iWY da RmerTi gaaTavisuflebs mas mwuxarebisa da
pirvelisa misTYs, romeli eswaos kacsa, aramed iRuawos eWvebisagan.
aRebad msgavsisaA mis pirveliTa miT swavlulebiTa, saxiTa hkiTxa iodasafma:
da SetyuebiTa gonebisaATa~. _ yovel msgavs SemTxvevaSi adamians lodini
hmarTebs?
upasuxa mas balavarma:
_ ra Tqma unda. kacma eWvi ar unda Seitanos imaSi,
rac pirvelad ecnobeba, magram arc Zalisxmeva unda
daiSuros, rom kidev ufro gaiRrmaos codna
pirvelboZebuli swavlebiT, igavebiTa da gansjis gziT.
hkiTxa iodasafma:

150 151
sibrZne
ibrZne balavaris
isii
balavaris sibrZne balavarisa

hrqua iodasaf: `viTar ityY, ukueTu vinme _ Tuki vinme mTeli gulmodginebiT ecdeba msgavsTa*
ganikiTxvides msgavsTa maT yovliTa SromiTa da gonebiTa Soris WeSmaritebis siyalbisagan gamorCevas, magram ver
TYsiTa da ver gamocnas WeSmariti amaoAsagan, kma eyo SeZlebs, rogor unda moiqces? Sewyvitos mcdeloba da
dadg romaA da arRara gamoZiebaA, romlisaTYs egoden
dadgromaA mxolod im msgavsebiT (rac ganyofilTaTvis saerToa)
mihKdis RmerTi msgavsTaTYs?~ dakmayofildes?!
hrqua mas balahvar: `keTil ars yovlisa saqmisaTYs gank- upasuxa mas balavarma:
iTxvaA, da gardasruli Tu raAme ver cnas, Tana-ac keTilad _ gamoZieba-garkveva yovel saqmeSi sasargebloa,
ganzraxvaA da gulsmodgined Ziebad winamdebarisa saqmi- magram Tu warsulSi ver gaerkveva adamiani, evaleba,
saTYs, vidremdis ganuqardes msgavsi igi wamebiTa kargad gansajos da gulmodgined gamoiZios winamdebare
WeSmaritiTa, anu mas Sina JamTaca gardaslviTa saqme, vidre utyuarad ar gaefanteba eWvebi an vidre
gamoecxados. xolo numca sasowarkueTil ars mas Sina droTa ganmavlobaSi Tavad ar gaecxadeba WeSmariteba.
RmrTisa mimarT da mismiersamca moelis gamocxadebasa, da mTavaria, RvTis rwmena da imedi ar dakargos kacma,
numca dahbrkoldebis Ziebasa missa gulsmodgined, rameTu sasowarkveTilebaSi ar Cavardes, RvTisgan moelodes
odesme gonebaA dabrkoldis pirvel SemTxuevasa saqmisasa. Semweobas, amitom WeSmaritebis gulmodgine Zieba ar
xolo odes moTminebiT moiqcis, kualad gulsmodgined unda Sewyvitos da daizaros, radgan pirvel xanebSi
ganikiTxavn keTilTa sasoebiTa da gamocdilebiTa gonebas bevri winaaRmdegoba SeiZleba Sexvdes, daeWvdes
gardasrulTa saqmeTa maT, winamdebaresa mas iWusa mouKdis. kidec, magram moTminebisa da imedis gulmodgine da
maSin Rirs-iqmnis aRebad iWY msgavsisaA mis, vidremdis dauzareli mcdelobis gamo misive gamocdilebiT gau-
dainaxis kari Sesavali da ara SescTis ugzosa. da merme ara fantavs eWvebs ufali. kacs eWvebi manam tanjavs, sanam Se-
Seugavs brZensa, ukueTu erTi raAme kari ver cnas swav- sasvlel kars dainaxavs. maSin am eWvTagan gaTavisufl-
lulebisaA, Tumca mis gamo usaso-iqmna cnobasa meorisasa. deba kaci, raki Sesasvlel kars ipovis da gzas ar asc-
da arca umecrebisaTYs erTisa raAsame saqmisa Seugavs deba. gonier kacs ar Sehferis, rom Tuki sibrZnis erT
gantevebaA cnobilisaA mis saqmisaA, rameTu ara yovelsa, kars ver SeaRebs, amis gamo meore karis gaRebis imedic
romelsa eZiebn kaci, miswuTis mecnierebasa, da arca dakargos; arc romelime sakiTxis vergagebis gamo unda
yoveli, romeli cnis, irgis, da arca yoveli umecrebaA uaryos is codna, rac manamde SeuZenia, radgan is, ris
mavnebel ars. xolo umtkicesni sabrKeni eSmakisani orni Seswavlasac eswrafvis adamiani, yovelTvis rodi eqvem-
arian: pirveli ese, raATa Seugdos gulsa kacisa brZenisasa, debareba srul Secnobas! xSirad arc ukve dagrovili
codna argia kacs da arc yovelgvari ucodinrobaa dam-
Rupveli. eSmaki umetesad or umTavres sacdurs ugebs
adamians. pirveli esaa: brZen kacs Caagonebs, rom
* igulisxmeba ganyofilTa sarwmunoebrivi msgavseba, e.q.

152 153
sibrZne
ibrZne balavaris
isii
balavaris sibrZne balavarisa

rameTu viTarmed ara ars Sen Tana sibrZne da arca goniere- gamousadegaria misi sibrZne da goniereba, da rom
baA, da araraA sargebeli ars swavlulebasa Sina da arca sinamdvileSi arc erTi gaaCnia da arc meore, rom
umecrobaA daabrkolebs ras kacsa. da uCuenis vinme kaci ugunureba da uswavleloba sulac ar aris damabrko-
miSuebuli sofelsa Sina da etyYn: “aha egera esodenTa lebeli kacisTvis; imavdroulad, aCvenebs mas wuTi-
pativTa miemTxYa isi da didebaA moigo TYnier soflis dinebas miSvebul kacs da etyvis: ai, ucodi-
swavlulebisa. da Sen raAsaTYs daSji Tavsa Sensa da aSTob nrobiTa da uswvlelobiT miaRwia man pativsa da
WiriTa? aramed su da Wame da iSuebd, rameTu xvale didebas, Sen ki ras isji da itanjav Tavs? svi, Wame,
mohkudebi, da nu moixdi nefsiT sikudilsa pirvel moilxine, radgan xval isedac mokvdebi, Senive xeliT ki
mowevnamde misa Sen zeda Jamsa TYssa”. da amiT da droze adre nu moiklav Tavs. am da msgavsi maxviliT
eseviTariTa maxYliTa ganswon[n] gulsa missa da amiT daa- gmiravs kacis guls boroti da guls ucruebs swavlaze,
brkolebn Ziebisagan swavlisa, da farToebasa Seaxedvebn, Semdeg simdidres Seaxedebs, raTa misiT moinadiros,
raATa mis ZliT moinadiros CueulebiTa saSuebelTaATa da gancxromisaken modrikos da gulisTqmebi aRuZras. Tuki
zrzeniTa gulisTqumaTaATa. da ukueTu amiT ver sZlis da amiTac ver Zlevs da mis moTminebas dainaxavs, maSin
ixilis, rameTu moTmine iqmna, miivltin meorisa mis isrisa meore iaraRs _ cecxlovan isars mimarTavs. rogorc ki
[ganKurve]bulisa. odes cnis, viTarmed marcxeniT-kerZoni darwmundeba, rom mis mier aqamde dagebul yvela
igi sabrKeni Seuswavlian, mouKdis marjueniT-kerZosa mas sacTurSi gaerkva kaci, mswrafl meore mxridan Semo-
abjarsa missa da msgavsiTa iwyis brZolad misa, romeli mas ubrunebs, raTa axali, misTvis ucnobi xerxebiTa da
ara Seuswavlied. da dascis mi[s] zeda suli mowyinebisaA, saSualebebiT SeebrZolos. eSmaki sasowarkveTilebis
vidremdis moaZulvis yoveli igi, romeli uqmnied suls daatexs kacs Tavs, aiZulebs, mTeli misi warsuli
moRuawebaA, da sawunelad aRuCnn Tavsa TYssa da Seuracxad moRvaweoba sisuleled miiCnios da uaryos, gamousa-
da ugunurad, da aCuenebn cnobasa missa da siZulili degrad, Seuracxad da ugunurad daanaxos Tavi. maSin
STaugdis moyusisa da maswavlelisaA da etyYn: “ver Kel- saR gansjas dagmobs kaci, moyvasis mimarT siZulviliT
gewifebis gansrulebad saqmesa amas Sina da ver Tav-adgam aRevseba guli, SeiZulebs gzis mimTiTebelsac da
da verca giZlavs tYrTvad kanonTa. aw raAsaTYs aWirveb Caagonebs mas eSmaki: SeuZlebelia Tavi gadairCino, Sen
Tavsa Sensa da daaSro[b], romelsa ver miswuTebi?” da amas ver SeZleb amas, Sen ar SegiZlia itvirTo kanonis*
Tana etyYn: “ukueTu keTilad gnebavs srulyofaA da ara simZime, ratomRa itanjav Tavs da cdilob imis miRwevas,
utyuvi RmerTsa, imarxe ormeociT da nacriTa da ZaZiTa da rasac ver SeZleb? imavdroulad, etyvis: Tuki marTla
tiriliTa maradis iqceode”. eseviTarTa ZneloanTa awuevn, gsurs srulyofilebas miaRwio da erTguleba uCveno
anumca moawyina da Seaurva da miT CaWra, anu metad RmerTs, imarxule ormoci dRe, nacari daiyare Tavze,
aRamaRla da merme queyanad daakueTa. da amiT urviTa ZaZa Seimose da ganuwyvetiv iglove da ivaglaxe. amgvari
daabnelis gonebaA misi da verRara uZlavn gankiTxvaA *igulisxmeba rjulis mcnebebi, e. q.

154 155
sibrZne
ibrZne balavaris
isii
balavaris sibrZne balavarisa

saqmeTa wuliladTaA. da ver dauTmenn egeviTarTa mZime Rvawlisaken ubiZgebs kacs, raTa misi CagonebiT
gulissityuaTa. da amaT orTa isarTagan mravalni wylulni aRtyinebuls, Semdeg an moabezros yovelive, moawyinos
da momwydarni arian kacTa Soris, amisTYs rameTu suli da imeddakarguli sasowarkveTilebaSi Caagdos, an,
male ars Sewynarebad winaaRmdgomTa nayofTa gonebisaTa, piriqiT, didi warmodgena Seuqmnas sakuTar Tavze, raTa
rameTu gonebaA da nebaA mKdom arian urTierTas da maradis usazRvrod maRla aswios da Semdeg ufro Zlierad
brZolaA damkYdrebul ars Soris maTsa sulsa zeda, da nebaA daakveTos miwaze. aseTi gansacdeliT boroti kacs
megobar ars sulisa, xolo gonebaA maWirvebel, rameTu gonebas imgvarad ubnelebs, rom mas aRarc saRi gansjis
nebaman [ai]xuna sulisagan yovelni simZimeni da winauyvna unari Seswevs da veRarc am gamocdas uZlebs.
yovelni sawadelni gulissaTqumelni da aras moiKsenebn am ori isriT bevria daWrili kacTa Soris da bevric
zrunvasa da SiSsa, xolo gonebaman Seayena iwroebasa da mokvdinebuli, radgan goneba male iTvisebs sulis
WiriT aswava cxorebaA da miuxuna gulisTqumani da amxila sawinaaRmdego nayofs. goneba da neba (keTilnebeloba)
vnebaA da tanjvaA momavali sifarTiT da SuebiT cxorebaTa erTmaneTs ewinaaRmdegeba ganuwyvetliv. mudmivi
zeda, da Seanana udebebaA [p]irveli da amxila mowevnadi. mtrobaa maT Soris sulisaTvis. neba sulis Semwe da
xolo suli midevnebasa nebisasa umoswrafe ars, aramed megobaria, goneba ki misi mowinaaRmdegea, neba
Sekrebuli sacTurTave amaT nebaTaA arian orni saqmeni. yovelgvari simZimisagan aTavisuflebs suls da Tavad
pirvelad ese, raATa daiWiros Tavi TYsi yovl isagan
yovlisagan tvirTulobs maT, arc sazrunavs gaurbis da arc SiSi
urgebTa
urgebTa, xolo meore ese, raATa friad gwadodis da awuxebs, xolo goneba suls aviwroebs da aWirvebs, Tavs
moswrafe iyo mciredisa misTYs keTilisa, romel moige, axvevs gulisTqmebs, axSobs sasargeblo survilebs da
gulsmodgined eZiebde, romelsa ver miswueT. ese uzrunvel da fufunebiT cxovrebas sTavazobs. suli
SeikrZale da ese Seiswave, da amiT SeiWure da ufali nebas ufro emorCileba, vidre gonebas, magram vnebaTa
RmerTi mamaA uflisa Cuenisa iesu qristesi iyavn Semwed sacTuridan da gulisTqmaTa tyveobidan Tavdaxsna
Senda yovelTa Sina saqmeTa SenTa, rameTu ara ars Zali da sulis saxsnelad ori gziT aris SesaZlebeli: pirveli _
Rone, garna iesu qristes mier, romelsa hSuenis didebaA unda moiZulo yvelaferi, rac usargebloa da meore _
Tana mamiT da suliT wmidiTurT aw da maradis da ukuniTi- daucxromlad da gulmodgined eZio is, rasac jer kidev
ukunisamde, amen~. ver miwvdomilxar da mTeli arsebiT gsurdes Tundac
mciredi madlis mopoveba.
es gaiTavise da daixsome, am azriT aRiWurve da
ufali Segeweva yovel keTil saqmeSi, radgan ar
arsebobs sxva Semwe, garda ieso qristesi, romelsac
Svenis dideba mamiT da suliwmidiTurT aw da maradis
da ukuniTi ukunisamde. amin.

156 157
sibrZne
ibrZne balavaris
isii
balavaris sibrZne balavarisa

30. hrua iodasaf: `mesma Sengan sityuaA, da gamoTqumaA 30. uTxra iodasafma balavars:
RmrTisa didebisaTYs. aw SesZine kualad ugancxadebule- _ movismine Sengan RvTis qeba da dideba, ufro metad
sadre, romel viTamca TualiTa miCueneb~. gacxadda CemTvis misi aRmatebuleba, TiTqos sakuTari
hrqua balahvar: `gamouTqumel ars xati RmrTeebisaA da TvaliT mexilos.
gonebaA ver miswuTebis gamoZiebad, viTar igi ars, da verca balavarma ki ganagrZo:
yovelni enani SemZlebel arian RirsebiT qebad misa, da miu- _ gamouTqmelia RvTis dideba da miuwvdomelia igi
wdomel ars dabadebul[Ta]gan mecnierebaA misi, garna gonebisaTvis, gamoukvlevelia misi gzebi da enas ar
romeli man gamoucxada maT piriTa winaAswarmetyuelTaATa, ZaluZs misi Rirsad qeba. qmnileba uZluria Seicnos da
rameTu vervin uTxras misTYs kacTa, garna romeli uwinare adidos RmerTi. mxolod RvTis Zes, vis Sesaxebac
saukuneTa iSva misgan ufali iesu qriste, romeli gamovida winaswarmetyvelTa piriT winaswar ganucxada RmerTma
misgan, man gamoTqua igi, rameTu TualTSeudgam ars xati kacobriobas da romelic mamisagan iSva saukuneTa
misi, da winaAswarmetyuelTa wames misTYs da arwmunes uwinares, ZaluZs auwyos adamianebs mamis Sesaxeb, radgan
kacTa uflebaA misi niSebiTa da saswaulebiTa, romeli TvalSeudgamia xati RmrTeebisa. winaswarmetyvelebma
mosca maT, romeli vervis sxuasa Zal-uc Cuenebad daamowmes uflis Sesaxeb da mis ZalmosilebaSi
egeviTarisa Zalisa, rameTu yovelsave nebasa missa iqms caTa daarwmunes adamianebi im niSnebiTa da saswaulebiT,
Sina da queyanasa zeda, zRuaTa da yovelTa ufskrulTa~. romelTac misi saxeliT aRasrulebdnen. ufalma uboZa
hrqua iodasaf: `raA daamtkicebs cnobasa RmrTisasa?~ maT es niWi, rameTu yovelive mis nebas emorCileba caSi
hrqua balahvar: `caA da queyanaA da yoveli, romeli damkY- da qveyanaze, zRvebsa da ufskrulebSi.
drebul ars Soris maTsa, sulierni da guamni. da ukueTumca uTxra iodasafma:
ixile WurWeli raAme Seqmnuli, daRacaTumca moqmedi misi _ ra amtkicebs RvTis arsebobas?
ara hnaxe, swamemca, viTarmed uvis Semoqmedi. egreTve miugo balavarma:
naSenebi, daRacaTumca maSenebeli misi ver ixile, aramed _ ca da qveyana, da yovelive, rac maT Sorisaa _
gonebaA wamebs, viTarmed uvis maSenebeli. xolo me, raJams cocxali da aracocxali. Tu xedav raime qmnilebas _
vixile Tavi Cemi da ganvicade sakYrvelad agebulebaA Cemi, vTqvaT, gakeTebul WurWels, magram ver xedav mis
daRacaTu ver vixile Semoqmedi Cemi, uwyi, rameTu man gamkeTebels, darwmunebuli iyavi, rom mas hyavs
dambada, viTarca unda, da gamomsaxa, viTarca ineba, TYnier Semoqmedi. aseve, Tuki xedav Senobas, magram ver xedav
amSenebels, goneba dagidasturebs, rom masac hyavs
maSenebeli. mec, roca vixile sakuTari Tavi da Cemi
sxeulis gansacvifrebeli agebuleba, ver davinaxe Cemi
Semqmneli, magram mivxvdi, rom myavs Semoqmedi,
romelmac imgvari dambada, rogoradac Tavad surda, da

158 159
sibrZne
ibrZne balavaris
isii
balavaris sibrZne balavarisa

kiTxvisa Cemisa. da ukueTumca me viyav dambadebeli Tavisa imgvarad gamosaxa Cemi garegnoba, rogoradac Tavad
CemisaA, umetesmca vyav [yovelTa] dabadebulTa nebavda, da araferi ukiTxavs CemTvis amis Sesaxeb. xolo
siSuenieriTa tanisaATa da sisruliTa hasakisaATa, aramed man me rom TviTon vyofiliyavi Cemi Tavis dambadebeli,
dambada, viTarca ineba, umetes myo mravalTa dabadebulTa Sevqmnidi mas yvela qmnilebaze ufro lamazsa da
misTa da unaklules zogTa. da merme gulisKma-vyav amiTca, warmosadegs, magram man, vinc me Semqmna, imgvarad ineba,
rameTu ganmiyvanebs amis cxorebisagan TYnier kiTxvisa rom zog qmnilebaze ukeTesi vyofiliyavi da zogierT
Cemisa. da vxedav saqmeTa momavalTa Cem zeda, sadaAT ara maTganze umdaresi. mere isic Sevityve, rom CemTan
uwy[i], da ver vici sazomi cxorebisa CemisaA da raA SeTanxmebis gareSe wamiyvans am cxovrebidanac. vxedav,
SememTxuevis boroti mas Sina. da vhxedav yovelsave kacsa rom raRac unda vakeTo, magram ra da rogor, Tavad ar
esre saxed, viTarca Tavsa Cemsa, rameTu vervin [SemZlebel vici, arc is vici, ramden xans vicxovreb da arc is, ra
ars] Sematebad gina moklebad hasaksa TYssa27, arca gansacdeli an ubedureba melis win. sxva adamianebic me
micvalebad daZuelebulisa da verca kualad Sedgmad, Tu mgvanan, aravis SeuZlia Tavis simaRles Sehmatos an
raAme mohvardes misgani. ver SeuZles amas mefeTa mefobiTa daaklos erTi misxali, arc Tavis axlad Soba SeuZliaT,
maTiTa da verca brZenTa sibrZniTa maTiTa, da verca arc daberebul-daCaCanakebuli sxeulis ganaxleba da
marjueTa simarjYTa TYsiTa da verca ZlierTa ZaliTa arc daklebuli sxeulis nawilis aRdgena. es arc mefeebs
TYsiTa. da merme vhxedavT Semoslvasa Ramisasa Semdgomad SeuZliaT TavianTi xelmwifebiT da arc brZenT TavianTi
dRisa da mowevnasa dRisasa Semdgomad Ramisa da qcevasa sibrZniT, arc xelmarjve ostatebs TavianTi simarjviT
samyaroAsasa. amis gamo vcanT, rameTu dabadebulTa amaT da arc ZlierT TavianTi ZaliT.
uvis dambadebeli, rameTu ara msgavs ars maTa. da aseve vxedavT, rom dRes Rame cvlis da Rames - dRe,
ukueTumca msgavsi maTi iyo, iyomca viTarca erTi maTgani vxedavT samyaros wre-brunvasac da es yvelaferi
da mis zedacamca moiweodes mowevnad, romelni TiToeulsa gvafiqrebinebs, rom samyaros hyavs Semoqmedi, Tumca ki
maTgansa zeda moiwevian. da yovelsa romelsa vhxedavT, Tavad Tavis qmnilebebs ar emsgavseba, radgan maT rom
Seqmnuli ars, da qmnulebaA maTi wamebs, rameTu romelime msgavseboda, Tavadac erTi qmnilebaTagani iqneboda da
ars SedgmulebiT da romelime gamoxatviT, da romelime maszec igive moiweoda, rac qmnilebebze.
Senawevrebuli da romelime JamTa Sina sazomiT, moklebiT yvelaferi, rasac vxedavT, qmnilebaa. da maT
da aRorZinebiT, ZrviT da dayudebiT. araraAsagan dahbadna Seqmnilobas adasturebs is, rom zogi SenawevrebiT aris
da TYnier magaliTisa gamosaxna. Tqua: “iyavn”, da iyvnes. da Seqmnili, zogi - dayofiT, zogi - SeerTebiT da zogic -
drois sazomiT, zogi dRemoklea da zogi - dRegrZeli,
zogi moZravia da zogic - uZravi. arafrisagan Seqmna
yovelive da nimuSTa gareSe gamosaxa; Tqva: `iyavn~ da
iqmna. Tuki inebebs _ yvelafers bolos mouRebs da Tu

160 161
sibrZne
ibrZne balavaris
isii
balavaris sibrZne balavarisa

odes undes, aRasrulnes yovelni. da merme kualad- moisurvebs, kvlav aRadgens pirvandeli saxiT. orpir
aRadginnes, viTarca pirvel iyvnes. brZanebaA misi uganm- maxvilze ufro basri da gaelvebaze uswrafesia misi
kueTeles ars ufroAs maxYlisa orpirisa da umales ars kam- gangeba, brZanebs moyvanebas da movlen, brZanebs gaqrobas
kamebasa elvisasa, moiyvannis da movidian, da ganaqarvnes da da gaqrdebian, brZanebs ganaxlebas da ganaxldebian.
ganqarden, da kualad-moagnes da moegnen, [da] kurTxeul kurTxeulia da didebuli, umetesad amaRlebuli wminda
ars da didebul, da ufroAsad amaRlebul saxeli samebisa samebis saxeli ukunisamde. amin.
wmidisaA ukunisamde~.

31. Tqua iodasaf: `yoveli, romeli sTqu gangebisaTYs 31. uTxra iodasafma balavars:
dabadebulTaAsa, viTarmed TYnier misa araraA iqmna, _ sarwmunoa, rac dabadebulTa gangebulebisaTvis
Seviwynare, rameTu damasaje WeSmaritiTa wamebiTa da Tqvi, Senma saubarma mtkiced damajera, rom yvelaferi
gancxadebuliTa saxiTa, aramed vinaA scan, viTarmed RmerTma Seqmna da misi nebis gareSe araferi xdeba.
aRdgomaA ars Semdgomad sikudilisa da migebaA keTilisa da magram saidan ici, rom mkvdreTiT aRdgoma iqneba da
borotisaA?~ keTilsa da borots maTi saqmeebis mixedviT miezRveba?
hrqua balahvar: `orTagan saqmeTa sacnaur ars, rameTu miugo balavarma:
ganwvalebul ars cxorebaA morCilTa da urCTaA sofelsa _ ori ram cxadyofs amas: wuTisofelSi
amas Sina, da rameTu vhxedavT mravalTa urCTa, SuebiT da sxvadasxvagvarad cxovrobs RvTis urCi da RvTis
didebiT da gansuenebiT ganhvlian sofelsa amas, da morCili. gansxvavebulia maTi yofa. vxedavT, rom
mravalni morCilni siglaxakiT da SeuracxebiT da WiriT mravali urCi SvebaSi, gancxromasa da fufunebaSi
ganvlenan amier sofliT, uwyi, rameTu marTlmsajulman man ganlevs wuTisofels, xolo RvTis mravali morCili
odes ara adidna morCilni misni sofelsa amas SuebiTa da siglaxakiT, SeuracxyofiTa da gaWirvebiT tovebs
pativiTa, mermesa mas sasufevelsa ganumzadebies maTTYs wuTisofels. marTlmsajulma ufalma miwier pativsa da
pativi waruvali, ukueTu ara urCebaAmca ara vnebaA iyo da didebas ganaSora Tavisi morCilebi, radgan TavianT
arca morCilebaA sargebel moqmedTa maTTaYs. xolo meored sasufevelSi hqonda gamzadebuli maTTvis waruvali
amiT sacnaur ars qadagebiTa mociqulTaATa, rameTu pativi, Tumca ki wuTisoflisTvis maTi morCileba ar
axarebdes kacTa misagebelsa saukunesa morCilTaTYs da iyo sasargeblo, iseve, rogorc urCTa TviTneboba ar iyo
ganakrZalebdes satanjvelisaTYs saukunoAsa urCTa. da me zianis momtani. meore mxriv, CvenTvis sarwmunoa
Seviwynare wamebaA maTi dafarulsa zeda amisTYs, rameTu mociqulTa qadagebebi. isini auwyeben RvTis morCilebs,
aCuenes niSebi da saswaulebi, romeli vervis kacTagansa saukuno gansasveneblis Sesaxeb, RvTis urCebs ki
afrTxileben, rom maTnairTaTvis saukuno satanjvelia

162 163
sibrZne
ibrZne balavaris
isii
balavaris sibrZne balavarisa

Kel-ewifebis egeviTarisa Zalisa Cuenebad garna ZaliTa mx- gamzadebuli. da me davijere mociqulTa mowmoba am
oloAsa RmrTisaATa~. saidumlos Sesaxeb, virwmune maTi, radgan isini imgvar
niSebsa da saswaulebs aRasrulebdnen, romelTa qmnac,
RvTis nebis gareSe, kacTagan aravis xelewifeba.

32. hrqua iodasaf: `miTxar-Ra, odes mociqulni ese kac- 32. Tuki mociqulebi agebulebiTac da garegnobiTac
nive arian maTisave nivTisagan da maTiTave saxiTa, viTar Cveulebrivi adamianebi arian, rogor asxvaveben maT sxva
ganhyof kacTagan, da vinaAT uwyi, Tu WeSmaritsa ityYan?~ adamianebisagan da saidan iciT, rom WeSmaritebas
hrqua balahvar: `amiT uwyi WeSmaritebaA sityYsa maT- qadageben?
isaA, rameTu ganeyvnes sofelsa amas da myofTa soflisaTa, miugo balavarma:
da winaaRudgebodes nebaTa misTa, da uKmobdes simarTlisa _ maTi sityvebis WeSmaritebas imiT vxvdebiT, rom
damorCilebad yovelsa Sina saqmesa: guliswyromasa da isini ganSorebuli arian wuTisofels da masSi mcxov-
mSYdobasa, da siglaxakesa da simdidresa, simdablesa da reblebsac. sakuTar nebas uaryofen da yovel saqmeSi _
simaRlesa, da momdovrebasa gzaTagan mZlavrTaAsa, da guliswyromasa da simSvideSi, siglaxakesa da
sasworad simarTlisad Soris patiosanTa da upatioTa, da simdidreSi, simdablesa da pativSi _ WeSmaritebisadmi
moTmenad Surisgebisa, da datevebad nebisa da daTmenad msaxurebasa da morCilebas moiTxoven, gvirCeven, ar
Wirisa, da tYrTvad mcnebaTa da Tavsdebad saSjeli veziaroT ama soflis ZlierTa saqmeebs, piruTvnelni
samarTali, vidre miedgas kacsa. da mas Sina arian simZimeni viyoT mdidarTanac da RaribTanac, SurisZiebis wadili
tYrTisani gardareulni, da uReli maWirvebeli da iwroA davTrgunoT CvenSi, sakuTari neba moviZuloT, Wiri
winaSe maTsa. xolo ukueTumca iyvnes crumowameni daviTminoT, vitvirToT RvTis mcnebebi da Tavs vidoT
RmrTisani da mtyuvarni, aramca eseviTarTa saWiroTa da samarTliani sasjeli, roca gveweva igi. amgvari iyo
iwroTa gzaTa avlinebdes kacTa, aramed ufroAsmca wina- Tavad mociqulTa xvedric, mZime iyo maTi tvirTi,
uyofdes maT, romeli-igi SeaSus bunebasa kacTasa, da vrc- uReli ki _ viwro da mtanjveli. xolo sicruis
eli igi gzaA da farToA karimca uCuenes, romel ars mqadageblebi rom yofiliyvnen isini, RvTis cru mowmeni
sawadeli TualTaA da sanebeli gulTaA, da mi-mca-uSues da matyuarebi, amgvar viwro da gansacdelebiT savse
SuebaTa da gulisTqumaTa mimarT da farToebiT cxorebad, gzaze ki ar waruZRvebodnen xalxs, aramed imas
SesTavazebdnen, rac kacTa bunebas moswons, _ vrcel
gzasa da farTo karibWes uCvenebdnen maT, TvalisTvis
sawadelsa da gulisTvis sasurvels, xels ar

164 165
sibrZne
ibrZne balavaris
isii
balavaris sibrZne balavarisa

da eseviTariTamca moimZevlnes gulni kacTani, aramca SeuSlidnen Svebasa da gulisTqmaTa dakmayofilebaSi,


locviTa da marxviTa da moTminebiTa Wirsa Sina da Tavadve urCevdnen fufunebiT cxovrebas da amgvarad
gansworebiTa mdidarTa da glaxakTaATa ganakrTvnes gulni moigebdnen adamianTa gulebs. magram isini, amis
kacTani. amis gamo vcanT, rameTu WeSmaritsa ityYan da saq- sawinaaRmdegod, locvasa da marxvas, gansacdelTa
menica maTni wameben, rameTu dabadebulTa ver Kel- daTmenas aswavlian adamianebs. amiT gamovicnobT, rom
ewifebis Cuenebad egeviTarTa saswaulTa da niSebTa~. WeSmaritebas qadageben, da Tanac, maT mier Cadenili
hrqua iodasaf: `ukueTumca aR-vinme-dga kaci da niSebiTa da saswaulebiTac dasturdeba, rom RvTis nebis
sicruviT ityoda Tavsa TYssa mociqulad RmrTisa da Semsrulebelni arian, radgan qmnilebas ar ZaluZs
esesaxesave saqmesa qadagebda, viTarmca sacnaur iyo, amgvari saswaulebis aRsruleba.
WeSmaritsa ityYs anu crusa?~ hkiTxa iodasafma:
hrqua balahvar: `dafarulTa misTamca gamoacxadnes saq- _ Tuki vinme sicruiT RvTis mociqulad gaasaRebs
meni misni da saqmiTavemca misiTa dahKsna qadagebaA TYsi, Tavs da Tan imas ilaparakebs, rasac mociqulebi
rameTu moTminebasa aswaveben da TYT ver moTmine arian, qadageben, rogor mixvdebi, simarTles ambobs Tu cruobs
saxierebasa aswaveben da TYT mankierebasa aRasruleben da igi?
ver SemZlebel ar(ia)n yofad saswaulisa, romelimca miugo balavarma:
kacTagan ver SemZlebel iyo yofad, rameTu ukueTu _ maT dafarul guliszraxvebs maTi saqmeebi
winaAswarmetyuelTaganman vinme Seisuenis, ipovis wignTa gamoaaSkaravebs, maTive saqcieli gaaqarwylebs maT
Sina misTa uwyebaA, Tu vinme momaval arn Semdgomad missa~. naqadagars. cru mociqulebi moTminebas aswavlian da
hrqua iodasaf: `maSa, ukueTumca ipova vinme kaci, Tavad mouTmenelni arian, sikeTis keTebas aswavlian da
romelman icnodna wignni pirvelni da saqmeni gardasrulni TviTon ukeTurebas sCadian, Tan arc saswaulebis qmna
da maT miermca mecnierqmnul iyo momavalsaca, da icodamca SeuZliaT, radgan Cveulebriv kacTaTvis es SeuZlebelia.
saxeli winaAswarmetyuelisa warsrulisaAca da amasTan, roca RvTis romelime winaswarmetyveli
momavalisaAca, da momavalimca aCema Tavsa TYssa, raA ars aResruleba, mis nawerebSi SeiZleba vipovoT uwyeba, Tu
SetyuebaA misi da sicruvisa misisaA?~ mis Semdgom vin mova.
hkiTxa iodasafma:
_ Tuki gamoCndeba kaci, romelmac icis wmida
werili, erkveva warsulSi da werilidanve aqvs codna
momavlis Sesaxeb, aseve icis yofil da momaval
winaswarmetyvelTa saxelebi da Tavs momaval
winaswarmetyvelad warmoadgens, rogor darwmundebi
mis TviTmarqviobasa da sicrueSi?

166 167
sibrZne
ibrZne balavaris
isii
balavaris sibrZne balavarisa

hrqua wmidaman balahvar: `sityuaA RmrTisaA uZleveli upasuxa mas balavarma:


da naTeli misi dauSreteli da WeSmaritebaA misi ganu- _ RvTis sityva uZlevelia, misi naTeli _
qarvebeli, rameTu RmerTman ara moavlinis dauSreteli, WeSmariteba ki _ ganuqarvebeli. RmerTi
winaAswarmetyueli naTesavsa Soris, garna sacnauri vinme Tavis winaswarmetyvels erT romelime ers ki ar
ersa Soris, da kaci igi pirvel movlinebisa sacnaur arn mouvlens, aramed mTels qveyanas, da es kaci gamoCenis-
siwmidiT, WeSmaritebiT, simSYdiT, ubiwoebiT KorciTa, Tanave gamoirCeva siwmidiT, samarTlianobiT, simSvi-
mSYdobismoyuarebiTa. ara arn igi gulmwyral, arca angahr, diT, xorcis ubiwoebiT, mSvidobismoyvareobiT, aseTi
arca ampartavan, arcaRa yovliTurT saeWuel arn ujerosa kaci ar aris gulficxi, arc angari, arc ampartavani da
gzasa. xolo raJams waravlinis RmerTman qadagebad, ueWvelia, rom arc farTo gziT mavali. roca ufali
ganaZlieris saqmiTa da sityYTa. ukueTu pirvel brku arn wargzavnis mas saqadageblad, gaaZlierebs saqmiTa da
eniTa, miecis madli aRebasa pirisasa da SemZlebel iqmnis sityviT. Tuki enabrgvilia, mihmadlebs enamWevrobas da
xarebad, mxilebad da cnobad, romelsa ver miswuTes kacni. SeaZlebinebs axaros, amxilos da gulisxmaayofios xalxs
yovelsave saxierebiT aRas rulebn da dafarulica misi
aRasrulebn is, rac maTTvis miuwvdomelia. winaswarmetyveli
wamebn misTYs. da aravin waremarTis winaaRdgomad sicruiT yovelives pirnaTlad asrulebs da misi dafarulic ki
WeSmaritisa, ukueTumca sicruve misi winaATve ara sacnaur mis saqmeebze RaRadebs. veravin SeZlebs sicruiT win
iyo ersa Soris. da saqmemca raAme ara amxilebda tyuvilsa aRudges WeSmaritebas, Tundac es sicrue jer ar iyos
missa, da merme ver damtkicnebis tyuviliTa simarTle da gamoaSkaravebuli xalxisaTvis da saqmeebiTac ar iyos
verca sicruve mizez da momyvanebel eqmnebis keTilisa mxilebuli es siyalbe. ver iqadageba tyuiliT WeSmari-
saqmisa~. teba, radgan sicruis mizani arasodes yofila keTili
saqmeebis keTeba.

33. da ganmravlda SeslvaA balahvarisi Zesa Tana 33. balavarma ufliswulTan siaruls mouxSira.
mefisasa. aswavebda da amxilebda mas, vidremdis dahkYrdes aswavlida da wvrTnida mas, vidre misma mometebulma da
msaxurni misni da ganhkrTes Seslvisa misisaTYs uJamod mis xSirad udroo stumrobam msaxurTa yuradReba miipyro
zeda. xolo mefesa eCina msaxurad Zisa TYsisa da mzrdelad da SeaSfoTa isini.
kaci vinme er[T]guli da dasturi winaSe missa, romelsa abenes mefes ufliswulisTvis erTguli da sando
saxeli erqua zadan. da viTarca cna zadan saqme igi veziri hyavda msaxurad da aRmzrdelad miCenili,
balahvarisi, etyoda Zesa mefisasa farulad: `Sen uwyi saxelad zadani. rogorc ki zadanma balavaris Sesaxeb
sadguri Cemi winaSe mefisa da adgili Cemi mis Tana, da ara Seityo, saidumlod hkiTxa iodasafs:
damadgina msaxurebasa Sensa zeda, garna dasturobisa da

168 169
sibrZne
ibrZne balavaris
isii
balavaris sibrZne balavarisa

erTgulobisa CemisaTYs winaSe misa, da friad gankYrvebul _ ufliswulo, Sen ici mamaSenis damokidebuleba Cems
var saqmesa zeda amis kacisasa, romeli Semovals Senda momarT. Senze zrunvas ar momandobda, Cems erTgulebasa
yovelsa Jamsa, da meSinis, Tu maTgani iyos, romelTaA umZims da sandoobaSi rom ar yofiliyo darwmunebuli. me
mamasa Sensa da ayenebs moslvasa maTsa. aw ukueTu keTilisa Zalian makvirvebs im kacis qceva, nebismier dros rom
raAsame saqmisaTYs gzraxavs da ara gimZims cnobebaA mamisa SeuZlia SenTan Semosvla da meSinia, erTi imaTgani ar
SenisaA, vacnobo, rameTu friad ganmkrTal varT da mraval- iyos, mamaSens rom mouZulebia da Tavis samflobeloSi
fersa vagonebT misTYs. xolo ukueTu saidumlosa rasame yofna aukrZalavs maTTvis. Tuki sasargeblo da keTil
getyYs da ara gnebavs miwevnaA misi mefisa, m[a]Sa samTagani saqmeebze gesaubreba igi da mamis winaSe ar gimZims maTi
erTi yav Cem Tana: anu daacade amieriTgan da davfaro gamxela, vacnobeb mefes mis Sesaxeb, radgan Zalian
aqamomdisi, anu aguKade risxvaA Seni da nu guabraleb Cuen mafiqrebs es ambavi. xolo Tu saidumlos geubneba rames
da mivawioT mefisa, da Sen ganemzade sityYsgebad misa da da ar gsurs amis Sesaxeb Seityos mamaSenma, maSin am sami
gamoRebad Tavisa Senisa, anu kualad ganguayenen risxviTa saTxovaridan erT-erTi mainc Semisrule: an dReidanve
gancxadebulad da iTxove mamisa Senisagan, raATa nacvalad Sewyvite masTan urTierToba da rac dRemde moxda, ar
Cuensa mogcnes msaxurni sxuani~. gavamxel; an nu ganrisxdebi da nuraferSi damadanaSau-
miugo Zeman mefisaman da hrqua zadans: `yovlisa pirve- leb, Tuki mefes vacnobeb yvelafers, Sen ki sapasuxod
lad ese vyo Sen Tana, zadan, dagsua Cuen Soris farulad da moemzade da Tavad imarTle Tavi mis winaSe; an me
gesmodis sityuaA Cueni, rasa-igi vzraxavT, da merme damiTxove da sxva msaxuri gamoiTxove mamisagan.
gibrZano, raA mTndes yofad~. uTxra ufliswulma gamzrdels:
da dasua igi Sinagan kretsabmelsa Jamsa mas, romelsa _ pirvel rigSi ase moviqceT, fardis ukan
movidoda balahvar misa. da iwyes sityuad urTierTas. da dagmalav, raTa Tavad moismino, ris Sesaxebac Cven
hkiTxvida iodasaf sawuTroAsa saqmeTa. xolo man msgavsad vsaubrobT da Semdeg gauwyeb, rac mnebavs.
Cueulebisa iwyo gamoTqumad amaoebasa soflisasa da marTlac, balavaris mosvlis Jams, iodasafma
didebasa saukunoAsasa, da Tqua: `Seugavs meZiebelTa fardis ukan damala zadan mzrdeli, Semdeg ki,
saSuebelisaTa, raATa aRirCion saukune wuTsa amas Cveulebisamebr, saubari gamarTa brZenTan. ufliswulma
naswrafevsa cxorebasa. da viTar ara gulisKma-hyofen, sawuTros Sesaxeb hkiTxa balavars, manac Cveuli
romelni Seyofil arian saSuebelTa amis soflisaTa, vi- damajereblobiT auwya wuTisoflis amaoebisa da
Tarmed araraA aqus, odes ara ars mas Sina simtkice. anu saukuno netarebis Sesaxeb:
viTar umecar arian metnobasa waruvalTa maT keTilTasa _ gancxromis motrfialeTaTvis umjobesi iyo,
vidre mciredi ese da Seuracxi da mswraflwarmavali, ram- aerCiaT maradiuli da uari eTqvaT amao, swrafwarmaval
eTu aravin irCveb is siyuaruliTa soflisaATa, garna
rCvebis wuTisofelze, magram amsofliuri siamovnebebiT
datyvevebulni, ver gulisxmayofen, rom araraobaa

170 171
sibrZne
ibrZne balavaris
isii
balavaris sibrZne balavarisa

ugunuri, da aravin Tanawarhvals mas saukunesa, garna yvelaferi, rom maradiuli, dausrulebeli netareba
SecTomili da daWirvebuli. da viTar ara daWirvebul iyos, xanmokle, warmaval siamovnebebze umetesia. aravin
romeli-igi Seikrebs, rameTu hKdebian urTierTas safaseTa tyvevdeba wuTisoflis siyvaruliT, garda ugnurisa, da
zeda sawuTroAsaTa, romelsa ueWuelad hxedven, rameTu aravin wava saukuno warsawymedelSi, garda
ganmaval ars KelTagan maTTa, da ician, viTarmed yoveli gzaabneulisa. gana gzaabneulni ar arian isini,
mswrafli saSuebeli mswraflve miicvalebis siaxlisagan romelnic amsofliur simdidreTaTvis daoben da
siZueled da ara dadeben safaseTa maTTa saukunesa, sada- amgvarad agroveben qonebas, Tumca darwmunebulni arian,
igi daadgrebis ganuryunelad. aw romeli-me saqme rom maleve gaeflangebaT igi?! gzas acdenilebma kargad
sawuTroAsaA saqebel ars, ginaTu romelnime safaseni misni ician, rom yoveli axali gansacxromeli xanmoklea,
hgian uxrwnelad, anu vin kacTagani usawyalobeles ars radgan swrafad cvalebadia yovelgvari siaxle da
maTsa, romelni eZieben simdidresa da mTrval arian gu- maleve Zveldeba. TavianT saunjes versad Seinaxaven
lisTqumiTa safaseTaATa? rameTu viTarca gardaerios aqa saukunod ise, rom ar gaixrwnas igi. romeli saqmea
simdidre, egreca mun gardaematos siglaxake. da viTarca wuTisofelSi mosawoni? gana rCeba masSi raime
moigon aqa pativi, egreca mun - SeuracxebaA da RmrTisagan gauxrwneli?! an vin aris im kacze ufro sawyali, vinc am
ganSorebaA. da sxuasaca mravalsa zraxvides amas da sofelSi simdidres eswrafvis da ugunurebamdea gata-
eseviTarsa sityuasa. cebuli qonebis dagrovebiT?! vinaidan ramdenadac
ukiduresad mosWarbdeba aq SenaZeni, imdenad ukiduresi
siglaxake moelis Semdgom cxovrebaSi saukunod, rac met
pativs moipovebs aq, miT meti Seuracxyofa da RvTisgan
ganSoreba moelis iq. kargi iqneboda, rom dafiqrebu-
liyvnen amaze. es da kidev mravali sxvac aswavla
balavarma ufliswuls.

34. da viTarca ganvida balahvar, unda iodasafs 34.balavari rom wavida, iodasafma zadanis gamocda
gamocdaA zadanisi, ukueTu sargebel-eyvnesa sityuani moisurva, raTa gaego, sasargelo iyo Tu ara misTvis
balahvarisni. da hrqua mas: `ara gesmisa, rasa metyYs brZenis sityvebi da uTxra:
mtyuvari ese da grZneuli, romelsa egulebis SecTunebaA - moismine, ras meubneba es matyuara da grZneuli
Cemi da ganryunad saSuebelni ese sawuTroAsani Cem zeda, da kaci? rogor cdilobs Cems Secdenas? mas surs, rom
mawuevs winaaRdgomasa mefisasa?~ amsofliur siamovnebebs ganmaSoros da mefis winaaRmdeg
maqezebs.

172 173
sibrZne
ibrZne balavaris
isii
balavaris sibrZne balavarisa

hrqua mas zadan:` ara giKms, Zeo mefisao, zakulebaA Cem miugo mas zadanma:
Tana da arca ars Sen zeda sirc[x]Yli, rameTu zraxvaA ese _ CemTan TvalTmaqcoba ar gWirdeba, ufliswulo.
ucxo da naTel ars, da Cuen guasmies da viciT sitk[b]oebaA Tqvens saubarSi araferi yofila miuRebeli, piriqiT,
da umetesobaA myofelTa misTaA. xolo odes SeaCuena saucxood naTeli iyo yvelaferi. adrec gvsmenia da
mefeman da daacada qristeanobaA, mieriTgan arRara gvigrZnia amgvari saubrebis sitkbo da davrwmunebul-
guasmies, da rameTu gulnica Cuenni ganexumian da varT imaT upiratesobaSi, vinc mas misdevs da ise cxov-
Seiwynareben sityuasa amas da uwyiT rameTu siucbiT robs. magram mas Semdeg, rac mefem qristianoba moiZula
dauteveT da gamovirCieT wuTerTi cxorebaA. xolo Sen, Zeo da akrZala, msgavsi saubrebic aikrZala, raTa guli ar
mefisao, ukueTu gTnavs da gamogirCevies rCuli qriste- gagvexsna da ar Segvewynarebina es sityvebi. viciT, rom
anobisaA da Seiwynareb da Tavs-ideb simZimesa missa risxvasa Cveni umecrebiT ganveSoreT umjobess da xanmokle
Tana mefisasa da winaaRdgomasa erisasa da iwroebasa moRu- wuTisofeli avirCieT. xolo Sen, ufliswulo, Tuki
aweTasa, gixaroden qristes mier pativsa Sina zecisasa da mogwons da mtkiced gadagiwyvetia qristianoba, Tuki
cxorebasa saukunesa, xolo me miudrekivar siyuarulsa itvirTav da Seiwynareb mis simZimes moRvaweTa magavsad
sawuTroAsasa da SiSsaca mamisa Senisasa, aramed ara uvar- da ar SegaSinebs mefis risxva da xalxisgan moZuleba,
vhyof sididesa amis saqmisasa da vercaRa winaaRudgebi gaixareb, radgan SeiZen qristesmier pativs zecaSi da
amisTYs kacTa. aramed aw mibrZane, romliTa jeriTa Sehgavs saukuno cxovrebas! xolo me damimorCila wuTisoflis
gamoyvanebaA Cemi risxvisagan mamisa Senisa, rameTu davfare siyvarulma da mamaSenis winaSe SiSma, Tumca ar uarvyof
aqamomde saqme ese misgan~. qristianobis sidiadesa da upiratesobas da arc
hrqua iodasaf zadans, rameTu: `me ara gasmine morwmuneTa mteri var. axla ki mibrZane, mamaSenis
si[t]yYsgebaA ese Cueni, garna sargebelisa SenisaTYs, risxvas rogor gadavurCe imis gamo, rom am yvelafers
raATamca SegaKsene sityuaA cxorebisaA, romeli-igi ars vumalavdi mas.
sicocxle gonebisaA, da erTgulebisa da siyuarulisa miugo iodasafma zadans:
SenisaTYs veraraA movigone udidesi misagebeli amissa, _Cveni saubari imisTvis mogasmenine, rom raime
raATa SegaKseno, romlisaTYs dabadebul xar da gauwyo sargebloba moetana SenTvis, msurda, Semexsenebina
umjobesi Tavisa SenisaA; da Sen momige aramsgavsi sasoebisa cxovrebis sityva, romelic gonebas cxovelyofs. Seni
CemisaA Senda mimarT, xolo saqmisa amis dafarvisaTYs, erTgulebisa da siyvarulis sanacvlod sxva veraferi
movifiqre ufro didi mosagebeli, vidre is, rom
Semexsenebina SenTvis, Tu risTvis xar dabadebuli da
Seni sulisTvis umjobesi merCia. magram Sen ar
gamimarTle molodini, radgan ise ar Sexvdi am
yvelafers, rogoradac msurda, rom Sexvedrodi. rac

174 175
sibrZne
ibrZne balavaris
isii
balavaris sibrZne balavarisa

viTarca gnebavs, rameTu ara Tavisa Cemisasa vzrunav Seexeba saidumlos Senaxvas, rogorc isurveb, ise
risxvisaTYs mefisa, aramed mefisaTYs, rameTu didad mZime moiqeci. me saidumlos dafarviT sakuTar Tavze ki ar
ars saqme ese winaSe misa da Sromasa SeamTxuev da vzrunav, rom rogorme mefis risxva avicilo, aramed
borotisyofad aRsZrav marTalTa zeda. dafarvaA saqmisa Tavad mefeze, radgan misTvis amis Setyoba metad mZime
amis mebrve erTgulebaAve ars Sengan mefisa mimarT, rameTu iqneba, sazrunavs Sehmateb da udanaSauloTa winaaRmdeg
mocale-hyo gonebaA misi urvisagan da ara ZYrismaxarebel gaaboroteb. xolo am saqmis mefisagan dafarva mis
iqmne da sasowarkueTil-hyo Svilisagan TYsisa, da amas mimarT erTguleba iqneboda, radgan mwuxarebas gana-
Tana ubralo xar Cemgan~. Soreb mis gonebas, raki borotis mauwyebeli ar iqnebi
da sasowarkveTilebaSi ar Caagdeb Svilis gamo. amasTan,
arc Cems winaSe geqneba brali.

35. xolo balahvars unda warslvis sayoflad TYsa da 35. amasobaSi balavarma udabnoSi dabruneba
ijmnida Zisagan mefisa, xolo igi friad Sewuxna da ver gadawyvita da ufliswuls gamosamSvidobeblad ewvia.
daiTmenda ganSorebasa missa. da hrqua mas: `ver Tavs-videb iodasafs masTan ganSoreba emZimeboda da Zlier
TYnier Sensa yofasa da verca gangiteob, aramed warmovide Sewuxebulma uTxra mas: _ ar SemiZlia Sens gareSe
Sen Tana da erTbamad viyofodiT moyuasTa SenTa Tana~. cxovreba, arc Seni gaSveba, mec Tan gamogyvebi da erTad
hrqua mas balahvar: `ismine aw, Zeo mefisao, saxe, romeli vicxovroT Sens megobrebTano.
megulebis Txrobad Senda, rameTu masmies: iyo vinme kaci miugo balavarma:
erTi mdidarTa warCinebulTagani da esua mas yrmaA mcire. _ moismine, ufliswulo, rasac mogiyvebi: msmenia, rom
da yrmasa mas ganezarda nukri qurcikisaA, da friad iyo erTi mdidarTa Soris warCinebuli kaci da hyavda
SekueTebul iyo yrmaA igi nukrsa mas, viTarmed ver mas mcirewlovani Svili. yrmas qurcikis nukri
sTmobda TYnier misa JamerTca. xolo nukri igi viTar gaezarda da imdenad SesCveoda, rom wuTiTac ver
gansrulda, swadoda velad ganslvaA, rameTu aiZulebda Zlebda mis gareSe. xolo roca nukri wamoizarda, velad
bunebaA TYsisa velurobisaA. da viTar ganvida dResa erTsa, gaWra moisurva, radagan amisken ubiZgebda mas misi
ixila kolti qurcikTaA da mivida maT Tana. xolo igini veluri buneba. erTxelac nukrma qurcikTa jogi dainaxa
hfrTxebodes Sinazrdilobisa misisaTYs da merme Seisunes da maTTan mivida. isini ki dafrTxnen, radgan nukri
urTierTas. da ganslvasa hyofda JamiTi-Jamad, raJams udeb- Sinaur cxovelTa msgavsd iyo aRzrdili. bolos
iqmnian misgan. daeCYa mas zeda da da-ca-gYandis maT Tana daynoses erTmaneTs. am dRidan moyolebuli, qurciki,
rogorc ki umeTvalyurod datovebdnen, saxls tovebda
da jogs ereoda xolme. bolos gaeCvia moSinaurebuli

176 177
sibrZne
ibrZne balavaris
isii
balavaris sibrZne balavarisa

mravalgzis. da igrZnes SinaTa misTa ganvelurebaA misi. qurciki gareul qurcikebSi da didxansac rCeboda
hgonebdes, nuukue miizidn[es] bunebaman velurobisaman da maTTan. Sin SeniSnes misi gavelureba da SeSindnen, misi
arRara moiqces maTda. xolo qurcikTa maT icvales veluri bunebis gamo iqneb aRarc dabrundeso saxlSi.
uSoresad adgili, da igica ganhyvis maT Tana da ufroAs qurcikebma ki ufro Sors gadainacvles. moSinaurebu-
dagYandis pirvelisa. maSin SinaTa misTa miudgines kaci, lic maT dahyveboda da uwindelze ufro gvian brunde-
raATa cnan saqme misi da vidre vides. da moiqca kaci igi da boda Sin. patronebi SeSfoTdnen, meTvalyure miuCines,
uTxra saqme misi da SeyofaA velurTa Tana. xolo igini raTa gaegoT, Tu ras akeTebda da sad dadioda maTi
asxdes da ganvides kualsa missa. da viTar ixiles igi qurciki . dabrunda es kaci da Tqva, rom qurciki velur
SoriT, maSin velurTa maT devna-uyves, da moinadirnes da qurcikebs Sereuliyo. meTvalyureebi mis kvals mihyvnen
moswyYdnes igini, da maT igi Seipyres da wariyvanes da da roca maTi qurciki jogSi gaeria, daedevnen gareul
Seagdes saxlsa Sina, da verRara Kel-ewifeboda gamoslvaA qurcikebs da mravali maTgani daxoces. bolos
mier. moSinaurebuli qurcikic daiWires, saxlSi waiyvanes da
egreca, Zeo mefisao, ukueTu gamoxYde Cuen Tana, imgvarad daamwyvdies, rom gareT gasvlac aRar
meSinis, nuukue egre saxed Seguxudes me da moyuasTa SeZleboda.
CemTa. verca ganvixaroT Cuen Sen Tana da verca sasoebaA da me meSinia, ufliswulo, rom Cvenc ase ar
Cueni srul-iqmnes gancocxlebisaTYs Sjulisa, da nuukue dagvemarTos. Tuki CemTan da Cems megobrebTan cxovrebas
ZYrica SeamTxYos moyuasTa SenTa da ver aRasrulo nebaA moisurveb, verc Seni siaxloviT gavixarebT da verc
Seni, romlisa SemZlebel xar misa farulad da RonisZiebiT, qristianuli rjulis gancocxlebisaTvis Cveni sasoeba
vidremdis hpoo adgili, ufalsa Tu undes. rameTu daTmenaA sruliqmneba da aResruleba, verc wadils aisruleb da
Seni amas Sina umaxlobeles ars RmrTisa, vidreRa-[a]ra Sens axloblebsac tanjvas SeamTxvev. axla ki SegiZlia
aRagzna guliswyromaA mefisaA neStTa maT zeda, romel farulad da saidumlod iRvawo manam, vidre, RvTis
daSTomil arian mowyuedad maTda gamoslviTa SeniTa, da gangebiT, Sens adgils ipovi. amJamad Seni moTmineba
ara Tu borotisyofasa missa vevltiT da sikudilsa, aramed ufro saTnoa RvTisTvis, vidre is, rom danarCeni
ara gunebavs, Tu mizez-veqmneT borotsa missa moyuasTa morwmuneebis mimarT guliswyromiTa da risxviT
CemTa zeda ganyvanebiTa SeniTa da arca Semwe vipovneT aRagzno mefe, radgan maT Seni wamosvlis SemTxvevaSi,
uS[j]uloebasa missa zeda~. ganadgureba moeliT. Cven sikvdils an mefis risxvas ki
ar gavurbivarT, aramed ar gvsurs Cven gavxdeT misi
daRupvis mizezi. amasTan, Seni Tan wayvaniT davkargavT
mis usamarTlobasTan mebrZol saimedo TanaSemwes.

178 179
sibrZne
ibrZne balavaris
isii
balavaris sibrZne balavarisa

36. hrqua iodasaf: `raA ars sazrdeli Tqueni, romliTa 36. hkiTxa iodasafma:
izrdebiT udabnosa mas Sina?~ _ riTi ikvebebian udabnoSi?
hrqua balahvar: `mwuanvili queyanisaA aRmocenebuli _ miugo balavarma:
cuariTa, romelsa zeda aravis vhxedavT macilobelsa da _ balaxiT, miwa rom aRmoacenebs cvariT. mas aravin
arca visgan moveliT SfoTsa. xolo ukueTu moguakldis, gvecileba da arc aravisgan moveliT usiamovnebas. xolo
igica mogucis vinme ZmaTa CuenTaganman morwmuneTaganman, roca es sazrdelic gvakldeba, romelime Cveni morwmune
romelni arian sofelsa Sina. da uRonoebasa Sina Cuensa ZmaTagani, romelic sofelSi cxovrobs, gvexmareba da
jer-gYCn moRebaA maTgan~. Cveni uZlurebis gamo arc amaze vambobT uars.
hrqua iodasaf: `wariRe safase, romliTa ganernen maSin uTxra mas iodasafma:
moyuasni Senni~. _ waiRe Cemgan ganZi da Seewevi Sens megobrebs.
hrqua balahvar: `viTar miscem moyuasTa CemTa safasesa miugo mas balavarma:
da Sen umkodves xar maTsa, rameTu aravin miscis glaxakman _ rogor SegiZlia Cems megobrebs misce ganZi, roca
mdidarsa, aramed mdidarman glaxaksa, rameTu uglaxakesi Sen maTze ufro Rataki xar? glaxaks araferi gaaCnia,
moyuasTa CemTaA umdidres ars Sensa, xolo me vesav, Tu mdidars rom misces, mdidars ki SeuZlia glaxakis
ufalsa undes, raATa ganmsdidrde da ganmravlden nayofni daxmareba... xolo Cemi uRatakesi megobrebic ki Senze
Senni da safaseni Senni, da dasZYrde da ver Tavs-idebde umdidresni arian. da me vesav ufals, Tuki inebebs, Senc
micemad misgansa visame~. gagamdidrebs da gagimravlebs nayofs, maSin momWirne
hrqua iodasaf: `viTar iyos uglaxakesi moyuasTa SenTaA gaxdebi da vinc ar unda gTxovos, advilad veravisTvis
umdidres Cemsa da Sen friadsa upoarebasa maTsa ityode, gaimeteb am ganZs.
anu viTar davZYrde, raJams ganmravlden safaseni Cemni, da hkiTxa iodasafma:
me dRes uxu var?~ _ rogor SeiZleba Seni uRatakesi megobari Cemze
hrqua balahvar: `ara siglaxake maTi giTxar, aramed sim- mdidari iyos? maS, rogorRa saubrob maT siRatakeze?!
didre, da Zmani igi Senni dajerebul arian, romliTa an rogor gavZunwdebi maSin, roca simdidre momemateba,
ganerebian, da zomi igi kma-uyofia TavTa maTTaTYs da mas Tuki axlac ki guluxvi var?!
Sina didi SuebaA da sixaruli aqus datevebiTa SuebaTaATa miugo balavarma:
ufroAs yovelsa simdidresa soflisasa. da Senca gsuroden _ me maT siglaxakeze ki ara, maT simdidreze giTxri,
egeviTarisa cxorebisaTYs, rameTu mdidari igi ars, da Cems Zmebs swamT, rom swored misiT gadarCebian. isini
romelsa ara uKms safase. xolo romelni eZieben safasesa da kmayofilni arian imiT, rac gaaCniaT da yovelgvar
simdidresa, mdidar-Ra Tu arian, aramed glaxakve arian miwier simdidreze metad axarebT amsofliur saSve-
belTa datoveba. Senc, ufliswulo, guliT eswrafe am-
gvar cxorebas, radgan mdidari is aris, vinc simdidres

180 181
sibrZne
ibrZne balavaris
isii
balavaris sibrZne balavarisa

gonebiTa. xolo maT metnobaA aqus sixarulisaA, rameTu ara ar saWiroebs, xolo isini, vinc simdidres eZeben, rom
arian amis soflisaganni. da safaseni keTilTa saqmeTani gamdidrdnen kidec, uRatakesni rCebian gonebiT.
dausxman caTa Sina, romelsa Sen ver miwudomil xar, xolo Cemi megobrebis sixaruli gacilebiT didia, radgan
maT nugeSiniscemaA aqus da sixaruli sofelsa amas da isini wuTisoflisani ar arian, maT keTil saqmeTa
sa[s]oebaA keTilisaA SesuenebulTa amaTTaTYs, romelTa saganZuri daiunjes zecaSi, romelsac Sen jer ar
marTlmadideblobiT warimarTes sityuaA igi miswvdomixar; isini nugeScemulni da daimedebulni
WeSmaritebisaA. xolo Senca miswuTe, enebos Tu qristesa, arian, da am sofelSi is axarebT, rom isini, vinc
da ganmravldes nayofi Seni da ixilne Zmani Senni, Seuryvnelad daicaven marTlmadideblur sarwmunoebas,
romelTaTYs gsuris, da ixarebdeT urTierTas. da arRara sikvdilis Semdeg keTils miemTxvevian. Senc amasve
gaqundes siuxue safaseTa maT zeda, romelni moigne mun. miaRwev, Tu ufali inebebs da gamravldeba Seni nayofi,
maSin Rirs-iqmne simdidresa da SekrZalvasa monagebTasa.~28 ixilav Sens Zmebs, viskenac guliT iswrafvi da gaixarebT
erTmaneTiT. maSin aseTi siuxviT da uSurvelad aRar
xolo safase ese, romel gegulebis micemad moyuasTa gaimeteb im simdidres, romelsac SeiZen, aramed
CemTa, romel ars aRsaSfoTebeli gonebisaA, ara var me mo- momWirne gaxdebi da moufrTxildebi mas.28
ciqul, Tumca mivarTY kualad gesli amis soflisaA,
romelsa brZola-uyves da sZles ZaliTa da sasoebiTa xolo me im simdidrisTvis ar var gamogzavnili,
uflisa Cuenisa iesu qristesiTa, da kualad ganucocxle- romlis mocemac gsurs Cemi megobrebisTvis. es simdidre
mca mteri, romeli moakudines, da gulisTqumaA, romeli gonebis amaforiaqebelia. misiT xom Cems Zmebs kvlav
daTrgunes, rameTu ara keTil ars STagdebad mteri Soris mivutan im gesls, romelsac ebrZodnen da romelsac
maTsa, romeli aRazrzendes da moagonebdes saSuebelTa sZlies Cveni uflis ieso qristes ZaliTa da sasoebiT;
amaoAsa amis soflisaTa, nuukue miiqcen da miaqcion kvlav gavucocxleb mters, romelic moakvdines da
sig[l]axaked da warwymedad. anu oqroA ege da vecxli da aRvuZrav gulisTqmebs, romlebic daTrgunes?! didi
anTraki da margaliti ars-me raAa, garna tomi maTve qvaTaA, borotebaa maTze im mtris miSveba, romelic gaafTrebiT
romelni udabnosa Cuensa sxenan?~ aRiZvris, rom amsofliuri siamovnebani moagonos maT,
hrqua iodasaf: `vinaAT ars [s]amoseli Tqueni?~ radgan vai Tu acTunos da miabrunos isini wuTisofli-
saken da daRupos. CvenTvis oqro-vercxli, anTraki da
margaliti arafriT gansxvavdeba im qvebisagan,
romlebic mravlad yria udabnoSi.
hkiTxa iodasafma:
_ saidan gaqvT Tqven tanisamosi?
miugo mas wmida balavarma:

182 183
sibrZne
ibrZne balavaris
isii
balavaris sibrZne balavarisa

hrqua wmidaman balahvar: `ege umZimes ars Cuen zeda yo- _ amsofliur tvirTTagan yvelaze mZime swored igia,
velsa tYrTsa soflisasa, aramed kma-viyviT samoslad Cuen- amitomac sxvaTa mier gadayrili ZvelmanebiT vkmayofil-
da naZuelavi igi nakrebi sanagveTagan da odesme SeTxzuli debiT, zogjer Wilisa da mcenareTa foTlebisagan
Wilisagan da furcelTa, da kma-viyviT samoseli erTi vqsovT da erT xel Sesamosels didi xnis manZilze
mravalTa JamTa. da odes vicvalebdiT, vhgonebdiT, vxmarobT, xolo roca tanisamosi gamosacvleli xdeba,
viTarmed dasasruli iyos Wirisa CuenisaA sofelsa amas vfiqrobT, Cveni tanjvac dasasruls uaxlovdeba am
Sina. xolo ukueTu moiwiis sikudili mas Sina, vidre sofelSi. Tuki sikvdili tanisamosis ganlevamde
ganlevamde misa, ganisuenis warsrulman man da gveweva, ganvisvenebT, radgan dadgeba nanatri dRe,
mosalodebeli igi dRe moiwiis, romelsa Sina aqun sasoebaA. romelsac sasoebiT veliT. xolo Tu tanisamosi
xolo ukueTu samoseli igi ganiliis da kaci daSTis, egreve SemogveZarcveba, kaci ki kvlav cocxali iqneba, imgvarad
saxed hyofn, viTar-igi pirvel vTqu. xolo ukueTu sanagve- moiqceva, rogorc giTxari; da Tu nagvis grovaSic ver
Taganca arRara vpoiT da SeTxzulica daguakldis, uRo- movZebniT rames da Wilis samosic Semogvakldeba, Cveni
noebiT dabaTagan, da vinaAca mogucis RmerTman, moviRiT, uZlurebis gamo dabaTa mcxovrebTagan da maTgan,
gina m[arT]lisa mier gina cruAsa~. visganac RmerTi mogvcems, viRebT tanisamoss, gind
hrqua iodasaf: `miiRe Cemgan samoseli moyuasTa marTali iyos is kaci da gind cru.
SenTaTYs da ganuyav maT~. uTxra iodasafma:
hrqua balahvar: `ese winamdebarisa JamisaTYs unjebaA _ waiRe Cemgan samoseli da daurige Sens megobrebs.
ars, da ara jer-ars, viTarca weril ars wmidasa Sina miugo balavarma:
saxarebasa: `nu hzrunavT xvalisa, rameTu xvaleman izrunos _ es ukve momavalze zrunvaa da miuRebelia, radgan
Tavisa TYsisaA~29 da rameTu aravin Cuenganman icvalis wmida saxarebaSi amis Sesaxeb weria: `nu izrunebT
samoseli, garna odes arRara arn mas Sina sargebeli, da xvalindel dReze, vinaidan xvalindeli dRe TviTon
vercaRa ifaravn KorcTa. da ara jer-ars, Tu zrunvides izrunebs Tavis Tavze~ (mT. 6:34). amasTan, arc erTi
dRisa misTYs, romeli ara icis, Tu miiwevis mun dRemde anu CvenTagani ar Seicvlis samoss, vidre imdenad usar-
ara~. geblo ar gaxdeba, rom veRar SeeZleba xorcis dafarva.
ar Rirs im dRisTvis zrunva, romelsac, ar ici, miaRwev
Tu ara.

37. hrqua iodasaf: `da vinaA ars Senda samoseli ege, 37._ Sen rom gacvia, eg samoseli saidan gaqvs? _
romel gmosia?~ hkiTxa iodasafma.

184 185
sibrZne
ibrZne balavaris
isii
balavaris sibrZne balavarisa

hrqua balahvar: `ese samoseli Sua vyav


vyav, raATa moviwio miugo balavarma:
Senda, raATa aravin ganikYrvos saxe Cueni sameufosa Sina _ es samoseli Senamde mosaRwev saSualebad
mamisa Senisasa, rameTu msgavs ars saxe [ese] kacsa, romelsa gamoviyene, raTa Cemi garegnobiT aravin dainteresebu-
uvin TYsi tyueobasa Sina da unebn gamoyvanebaA misi liyo mamaSenis samflobeloSi, da mivbaZe kacs, romelsac
mterTagan da ver Kel-ewifis SeslvaA queyanasa mterTasa, tyveobaSi myofi axloblis gamoxsna undoda, magram
garna SecvalebiTa saxisa da samoslisaATa, da egreT mxolod samoslisa da garegnobis Secvlis Semdeg SeZlo
RonisZiebiT gamoitacis TYsi igi mterTagan. amiT RoniTa mtris qveyanaSi Sesvla da axloblis daxsna. mec,
ufro SemZlebel-iqmnis miwuTomad saZiebelsa TYssa. xolo rogorc ki gavige, rom gnebavda WeSmariteba Segecno da
me raJams mesma SenTYs, viTarmed gnebavs simarTle da eZieb Cvens macxovars, ufal ieso qristes eZebdi da wmida
WeSmaritsa, – iesus, macxovarsa qristesa, – da gwadis saxarebis mosmena gsurda, aseve moviqeci. Tanac davinaxe,
smenad KmaA wmidisa saxarebisaA da davinaxe sargebeli rom Cemi sulisTvisac sasargeblo iqneboda, radgan
sulisa CemisaA da vpove adgili sanayofe. da ese gzaA ars adgilic nayofieri vpove. amgvarivea gza yvela
yovelTa mimarT msgavsTa SenTa, maRalTa, ginaTu mdabalTa. SennairisaTvis _ maRalTa Tu mdabalTaTvis. axla ki
xolo aw miKsnixar mterTagan ZaliTa da SewevniTa uflisa gixseni Cveni uflis ieso qristes ZaliTa da SewevniT da
Cuenisa iesu[A]s qristesiTa da gamogitace Soris maTsa, gamogitace mtrisgan, radgan RvTis mcnebebi da
rameTu gauwye mecnierebaA RmrTisaA da mociqulTaA da mociqulTa da wmida mamaTa swavleba gaxare. sruli
wmidaTa mamaTa mcnebaA. da yoveli Sjuli qristeanobisaA qristianoba gamcne da wuTisoflis yvela sacTuric
gaswave da gagacade sofeli ese da sabrKeni misni, da viTar giCvene, daganaxe, Tu rogor ityuebs Tavisken kacs
Seityuebs saSuebelTa da gulisTqumaTa misTa mier, da wuTisofeli siamovnebebiTa da gulisTqmebiT, mis
gangakrZale manqanebaTa misTagan da giCuenen augni misni, xrikebs gangaSore da mis nakls Segaxede, rom mruSia da
rameTu meZav ars da siyuarulsa erTisa Tana ara erTs ar sjerdeba siyvarulSi misi guli. axla ki Cemi
daadgrebis. xolo me warval adgilsa mSYdobisa Cemisasa da simSvidis adgilas davbrundebi, am samoss gavixdi da
mun aRviZarco saxe mterTaA da kualad Sevimoso saxe da Cemi Zmebisa da megobrebis msgavsad Sevimosebi. vfiqrob,
xati ZmaTa da moyuasTa CemTaA, romel ukueTumca mixile rom dagenaxe, Cemi megobrebis msgavsad Semosili aRar
saxiTa da samosliTa moyuasTa CemTaATa, vhgoneb Tu, arRar- moisurvebdi maTTan Sexvedras.
amca gwadoda mislvad maT Tana~. iodasafma balavars sTxova Tavisi namdvili saxiT
maSin hlocvida iodasaf, raATa eCuenos saxiTa maTiTa. Cveneboda, Tavis megobarTa msgavsad Semosili. maSin
xolo balahvar ganiZarcua samoseli igi, da iyo yoveli balavarma vaWris tanisamosi gaixada. tyavgadakruli
tyavi misi ZualTa misTa zeda, viTarca tyavi mkudrisaA ZvlebiRa iyo, lerwamze gadaWimul mkvdris tyavs hgavda
gardarTxmuli lerwamTa zeda wulilTa friadisa misgan ma marxvisgan Zlier mouZlurebuli sxeuli, dafleTili
marxvisa, da araraA emosa, garna kotori ZaZisaA sabliTa ZaZis garda tanze araferi emosa, isic welsqvemoT TokiT

186 187
sibrZne
ibrZne balavaris
isii
balavaris sibrZne balavarisa

Semoedva, upiTgan vidre muKlTamdis miswuTeboda, viTarca ekida da muxlamdis swvdeboda mZovarTa wesisamebr.
ars wesi mZovarTaA, da kotori naZuelavTagan dakeruli Zvelmanebgadakerebuli naxevebiT iyo Semosili balava-
eblardna mas zeda. da viTarca ixila igi iodasaf, aRCCua ri. iodasafma Sexeda da guli auCuyda. man wminda sqemiT
mas zeda friad, rameTu ixila didi saxe RmrTismsaxurebisaA Semosil berSi RvTisadmi udidesi msaxurebis saxe
mas zeda da saWurveli igi wmidisa sqemisaA, romel emosa ixila...
wmidasa balahvars. da iwyo tirilad da sulTqumad. da iodasafs mTeli sxeuli ucaxcaxebda. ufliswuli
aRiZrnes yovelni nawlevni misni mis[TYs], viTarca vin balavarTan ganSorebas tiroda da imgvarad moTqvamda,
hgodebn sikudilsa TYsisasa, egreT mKurvaled tiroda rogorc gardacvlil naTesavs datirian xolme.
ganSorebisaTYs balahvarisa.

38. da m[an] hrqua mas: `odesRa ara inebe ganyvanebaA Cemi 38. uTxra iodasafma balavars:
Sen Tana da arca moyuasTa SenTaTYs miiRe samoseli ginaTu _ raki arc Cemi wayvana isurve da arc Seni
safase, bare miiRe samoseli Tavisa SenisaTYs~. megobrebisTvis aiRe tanisamosi da safase, SenTvis mainc
hrqua balahvar: `Sen mawuevd, Zeo mefisao, moyuasTa aiRe raime Sesamoseli.
CemTaTYs, da me ara mTnda maTTYs, da arca igini eZieben miugo balavarma:
egeviTarsa, viTar ukue miviRo Tavisa CemisaTYs? da maT _ ufliswulo, Cemi megobrebisTvis raimes aRebaze
ganvakrZaleb da Tavsa Cemsa araa? da ukueTumca keTil iyo, imitom ar dagTanxmdi, rom isini amas ar eZeben. da maS,
virCiemca maTTYs pirvel Cemsa~. CemTvis rogorRa aviRo raime?! isini gavarido safrTxes
hrqua iodasaf: `miiRe ukue sablardneli axali da dau- da sakuTari Tavi ki ar davicva?! es yvelaferi
teve sablardneli ege Seni Cem Tana, rameTu mnebavs, raATa sasargeblo rom yofiliyo, umal maTTvis vizrunebdi,
saKsenebelad Senda iyos ege Cem Tana~. vidre sakuTari TavisTvis.
hrqua balahvar: `vicvalo axali ZueliTa, nuukue egeve uTxra iodasafma:
zomi sasoebaA iyos Cemi, raA-igi ars Soris siZuelesa da _ Seni samoseli mainc damitove samaxsovrod, Sen ki
siaxlesa [maTsa, aramed] romelsa-igi momcem, iyavn msgavs axali mosasxami aiRe.
[Cemisa amis]~. uTxra balavarma:
- Tanaxma var, magram vimedovneb, rom maT Soris ar
iqneba imgvari gansxvaveba, rogoric arsebobs axalsa da
Zvels Soris. momeci naxmari samosi, iseTi, rom Cemsas
hgavdes, _ uTxra man ufliswuls.

188 189
sibrZne
ibrZne balavaris
isii
balavaris sibrZne balavarisa

maSin moiRo iodasaf sablardneli msaxurebuli da Seh- maSin misca iodasafma balavars gaxunebuli tansacme-
mosa balahvars, da warmoiRo misi igi da hrqua mas: `uwyode, li, misi ki samaxsovrod gamoarTva da uTxra:
rameTu ganSorebaA Seni did zrunva da tkivil ars Cemda~. _ SenTan ganSoreba, icode, rom metad mZime da
mtkivneulia CemTvis.

39. hrqua balahvar: `Zeo mefisao, me monaA vari da ara 39. uTxra balavarma:
Tavisufali meufisa qristesi, romlisa keTilni friad _ ufliswulo, me ufal ieso qristes mona var da
arian [Cem] Tana da sasoebaA Cemi did ars misa mimarT. sakuTar Tavs ar vekuTvni. uxvia RvTis wyaloba Cems
egreTve SiSi misi ganuqarvebel ars Cemgan. da brZanebaA momarT. mec didad vesav ufals da ganuqarvebelia misi
momiRebies misgan saqmisaTYs, romelsa Sina viswrafi, da SiSi CemSi. uflisagan rac maqvs nabrZanebi, imis
ukueTu aRvasrulo raAme misgani, da miZndes ganSorebisa Sesrulebas veswrafvi. da Tu mis nebas vasruleb, magram
Jamsa, daRacaTu mZime iyos Cem zeda, ara erTgulebiT val ganSoreba gamiZneldeba da mis nebas SevewinaaRmdegebi,
winaSe misa. xolo me aRmisrulebies srbaA Cemi Sendami, ragind mtkivneulic unda iyos CemTvis amis mosmena,
rameTu Seiwynare WeSmariti, romeli gauwye da yoveli, RvTis orguli aRmovCndebi. ai, me aRvasrule Cemi
romeli gauwye erTgulebisa [...], da aw gareSe miyofia Tavi movaleoba Sens winaSe, da Sen Seiwynare WeSmariteba,
Cemi brZanebisagan SenTYs da Senda mimiTualavs romelic gauwye, SeiTvise is, rac gamcne erTgulebi-
sityYsgebaA[...] Tavisa SenisaTYs, rameTu samarTalni misni saTvis. axla ki valmoxdilad vTvli Tavs Sens winaSe da
yovelni dagisxen winaSe Sensa. xolo aw mnebavs srbaA ese SenTvisve momondvia Sens Tavze pasuxismgebloba, radgan
sxuaTaca mimarT da (Ziebad ad)gilsa (y)anisaTYs RvTis yvela mcneba gauwye. me ki viswrafvi sxvebis
(sa)nayofoAsa da Teslisa mimRebelisa. da aw ganval me da mimarT, vinZlo, kvlav vipovo nayofieri adgili
gamcneb: daumarxe qristesa RmerTsa Sjuli misi, romeli dasaTesad! mivdivar da mcnebad gitoveb: daimarxe
mogca da ganemzade moRuawed, [raATa gamogando
gamogando] saqme rjuli, romelic qristem mogvca da samoRvaweod
misi, da gauwyna samarTalni misni. nu did giCns [morCilebaA] ganemzade, radgan misi saqme mogando da gauwya misi
misTYs da nu daSjerdebi Tavsa Sensa da nuca kacTa samarTali. RvTisadmi morCilebas Sens did damsaxurebd
misTYs
misTYs, garna [romeli] Rirs ars misTYs. da yovladve nu miiTvli, Tavdajerebuli nu iqnebi, nurc Tavs endobi
[eWud] da ganikiTxe[vd] nebasa Sensa da daamKobd da nurc sxvebs, garda maTisa, romlebic imsaxureben amas.
gulisTqumasa Sensa. aRasrulen dReni cxorebisa Senisani yvelaferi Seamowme, yovliTurT gamoiZie sakuTari neba
esreT, raATa yovelsa dResa morCilebasa Sina ipoo RmrTisa da gulisTqmebi daTrgune, imgvarad ganvle Seni
da macxovrisa iesu qristesa, [...] ganemzadebode SemTxuevad cxovreba, rom yoveldRe ganuwyvetliv hmorCilebde
[sikudilisa]. ekrZalebode saqmesa, romlisa dasasruli RmerTsa da macxovars ieso qristes. emzade sikvdilTan

190 191
sibrZne
ibrZne balavaris
isii
balavaris sibrZne balavarisa

borotsa mogatyuebdes da urviTa dagibeWdvides saqmeTa Sesaxvedrad, iseT saqmes eride, romlis dasasrulic
SenTa. isargeble moRuawebaA da SromaA dReTa siWabukisa boroti iqneba, Segityuebs da sazrunavs gagiCens.
SenisaTa da JamTa simrTelisa guamisa SenisaTa, raATa ar[a] isargeble Seni siymawviliTa da tanis simrTeliT,
dagakldes Sromisa madli SemoklebiTa dReTaATa gina iSrome da iRvawe, raTa dReTa SemoklebiT an senis
SemTxueviTa senTaATa, romelTa dagabrkolon Sromisagan SeyriT ar dagakldes Sromis madli. sworad daicavi
yovelTa saqmeTa SenTa. sasworiTa aRasrulebdi da simdable mcnebebi da simdable SeiZine. Seewie glaxakebsa da
moipove mas Sina, da dadev Tavi Seni adgilsa SeuracxTasa uZlurebs, ganeSore gulisTqmaTa borot Cveulebebs, nu
da saqmesa zeda ususurTasa. ekrZale Cueulebasa borotsa uaryof mcire keTil saqmes yovelTa mosagebeli dRis
gulisTqumisasa, nu dauteob mciresa keTilisa saqmesa dRi- molodinSi. yoveldRe igulmodgine saTnoebebSi, yovel-
sa molodebisaTYs udidesisa. xvalisa dRe Seayav guli Seni gvari ujero qcevis gamo sinanulad miaqcie Seni guli.
zrunvasa saTnoeba[Ta] SenTasa da sinanulsa ujeroAsaTYs, visime uRirsebis mizeziT nu Sewyvet qvelmoqmedebas da
romel hqmen. nu daacadeb qvelissaqmesa uRirsebisa visi- nu emsgavsebi borotismyofelebs, romlebic mravlad
saTYsme da nu kadnier [...]ams ujerosa zeda baZvaA arian, radgan brZeni mxolod keTil saqmeTa mimbaZvelia.
mravalTaA, romelni iqmodian mas. rameTu ara jer-ars eride Tavmomwoneobas, da Tu raime gesaTnoeba Seni
brZenTaTYs baZvaA, garna keTilisa saqmeTaA. ekrZale saqmeebidan, mainc nu irwmuneb. icode, rom Tavmomwo-
TavmoTnebasa da nu miendvebi, Tu raAme gTndes saqmeTa neobas sikeTis qmnaSi ori mxare aqvs: erTi madlis
SenTagani. anu ara uwyia, viTarmed TavmoTnebaA [or]sa pirsa momniWebelia, meore ki _ borotis SemZinebeli. madli
zeda ars keTilTa saqmeTa: erTi moatyuebs yovelsa maSin moaqvs, Tu kacs axarebs mis mier gakeTebuli
keTilsa da meore STaagdebs yovelsa borotsa, rameTu ke- saqmeebidan keTili nayofis gamravleba, Tu mZime Sroma
Tilisa momatyuebeli igi ese ars, ukueTu uxarodis kacsa uioldeba wadiliT, romelic masSi vlindeba da rome-
ganmravlebaA nayofTa keTilTaA mis zeda da didi igi lic kvlavac ubiZgebs morigi saqmeebisaken. xolo is, vinc
SromaA misi daumcirdes wadierebiTa, romeli uqmnied da `fuWad ampartavnebs~, hgavs kacs, romelic Tavis saqmeebs
moswrafe arn winamdebareTa (saqmeTa) . xolo romeli iwonebs, did warmodgenas iqmnis sakuTar Tavze,
moatyuebs yovelsa borotsa, ese ars, ukueTu sTnden kacsa xorcieli gonebiT ampartavnebs, kacTmoTneobs da ambobs:
saqmeni TYsni da gonebaA aumaRldes mas Sina da `rac gavakeTe, sakmarisia Cemgan,~ da aRar fiqrobs
kacTmoTnebasa awuevdes da Tques: kma ars, romeli winamdebare saqmeze. xolo Sen dauRalavad iRvawe, raTa
miqmnieso, da arRara iRuwin winamdebareTa saqmeTa. xolo Seicno sakuTari Tavi da saSineli sacdurisagan
aw ganamravle zrunvaA Tavisa SenisaTYs gulisKmisyofad, dausxlte wuTisofels, moipovo Tavisufleba da Seudge
raATa ganere sabrKeTa soflisaTa saSinelTa da moipovo im viwro gzas, romelic saukuno gansasvenebelSi
ganTavisuflebaA, da Seudeg gzasa mas iwrosa, romeli mii- migiyvans.
yvanebs gansuenebad saukunod.

192 193
sibrZne
ibrZne balavaris
isii
balavaris sibrZne balavarisa

40. ese arian mcnebani Cemni Sendami da erTgulebaA Cemi 40. - es aris Cemi darigebebi Sendami, erTguleba Sens
SenTYs da RmrTisa mimarT Sen zeda. da me viTxov RmrTi- mimarT da RvTis winaSe SenTvis, da me vevedrebi ufals,
sagan, raATa srul-yos madli misi Sen zeda da mogecin raTa srulyos misi madli Senze, mogmadlos keTil-
keTili saTnoebaA morCilTa misTaA da dagbeWden cxorebasa saTnoebani, romlebic mis morCilTa wilxvedria, aRbeW-
da saqmeTa SenTa yovliTa keTiliTa da gauflen nebasa dos RmerTma Seni cxovreba da yoveli Seni saqme
Sensa ara midrekad siboroted da aRiRen nebaA Seni yovli- yovelgvari sikeTiT, gauflos Sens nebas, raTa borote-
sagan sacTurisa da dagifaren safa[r]velsa queSe juarisa bisken ar miidriko da daicva igi yovelgvari sacduri-
misisasa, Seuvalsa da sacosa uZlevelsa, romliTa dagicvas sagan, dagifaros uZleveli da cxovelsmyofeli misi
ucnebaTagan kacTaAsa da saeSmakoTaAsa, da moecin gulsa jvris safarveliT, dagicvas misiT kacTa da eSmakTa
Sensa siZulili soflisaA da mogmadlen cxorebaA krZalu- mzakvrobisagan. momadlos Sens guls wuTisoflis
lebiT sufevasa Sina da KsnilebiT mermesa mas cxorebasa, siZulvili, cxovreba urcxveneli da moganiWos xsna
mSYdobiT da myudroebiT iyvnen dReni Senni da numca Semdgomi cxovrebis Jams. mSvidobiT da myudroebiT
migandobs ganzraxvasa Tavisa Senisasa, vidremdis migawios iyvnen Seni dReebi! ar migatovebs ufali, vidre ar
umetessa sadgursa marTalTasa da uaRressa adgilsa migiyvans Tavis rCeulebTan erTad sayofelSi, sadac
rCeulTa Tana CueniTurT, amen~. marTalni ganisveneben, amin!
miugo iodasaf da hrqua: `Sen mxadi Zed mefisad da me miugo iodasafma:
ara var Ze mefisaA, aramed monaA da Ze monisa ukeTurisaA, _ Sen mefis Zes miwodeb, me ki Ze da mona var ukeTuri
xolo RmerTman ganadida keTili misi Sen mier Cem Tana da monisa, magram RmerTma mainc gaamravla Tavisi wyaloba
egreTve sargebeli Seni Cem mier, rameTu mizez-meqmen Sens mier CemSi da sargebeli Cems mier SenTvis, radgan
mecnierebasa uflisa iesu qristesa, romeli iSva uTeslod Seni movaleoba aRasrule da ufali ieso qriste
qalwulisa mariamisgan, da maswave Sjuli wmidaA misi da Semamecnebine, romelic ubiwod iSva qalwul mariami-
damadgine gzasa WeSmaritebisasa da aRmZarcue saburveli sagan, misi wmida rjuli maswavle da WeSmaritebis
mwuxarebisaA da ganmarine sabrKeTagan sikudilisaTa. did gzaze damadgine, mwuxarebis saburveli gamZarcve da
ars Cem zeda misagebeli keTilTa SenTaA Cemdamo, da ver sikvdilis maxes gamaride. valdebuli var, sikeTiTve
SemZlebel var Rirsad madlisa micemad, viTar-igi jer-ars gadagixado im sikeTisTvis, rac CemTvis hyavi, magram ver
Senda, aramed mogagos Cem wil RmerTman, rameTu mis Tana SevZleb imgvari madliereba gamovxato, rogorsac
ars sisrule misagebelTaA. xolo RmerTman srul-yavn saqme imsaxureb. dae, ufalma mogagos samagiero Cems nacvlad,
keTilisaA Sen Tana, vidremdis daSjerdes. ukueTu daadgre radgan mxolod masSia misagebelis sisrule. RmerTma
Cem Tana, saSuebeli xar sulisa CemisaA, da ukueTu warxYde, warmarTos da srulyos Seni keTili saqmeebi; Tuki Cems
nu ganaSornes RmerTman slvani Senni nebaTagan misTa, xolo gverdiT darCebodi, imedi iqnebodi CemTvis, magram Tu
waxval Cemgan, RvTis nebiT iyos Seni warmarTeba-svla.

194 195
sibrZne
ibrZne balavaris
isii
balavaris sibrZne balavarisa

naklulevani igi madlobisa CemisaA Sendami aRavsen rac me dagakeli, ufalma savse- yos da moixsenos isini,
qristeman RmerTman, sada-igi iyos qebaA kacad-kacadisaA, da sadc yoveli kacis saqmeni ixsenieba. Cveni uflis, ieso
RmerTi da mamaA uflisa Cuenisa iesu qristesi Tanamaval qristes mama iyos Seni mfarveli yovel Sens gzaze.
geyavn yovelTa gzaTa SenTa. oriveni wamodgnen, tirodnen da erTmaneTs
da aRdges mSYdobisa datevebad da moikiTxnes, da ti- exveodnen gamosamSvidobeblad.
riliT ambors-uyofdes urTierTars. da warvida balahvar sulieri sixaruliT aRsavse wavida balavari Tavis
gzasa TYssa savse sixaruliTa sulieriTa aRsrulebisaTYs gzaze, radgan aisrula sawadeli da madlobda ufal
sawadelisa TYsisa da hmadlobda ufalsa Cuensa iesu ieso qristes, romelsac WeSmaritad Svenis dideba da
qristesa, romelsa hSuenis didebaA da pativi, madlobaA da pativi, madloba da Tayvaniscema mamiT da yovlad-
TayuaniscemaA Tana mamiT da yovladwmidiT cxovelsmyo- wmidiT, cxovelsmyofeliT suliTurT aw da maradis da
feliT suliTurT aw da maradis da ukuniTi-ukunisamde, ukuniTi ukunisamde. amin.
amin 30.

*** ***

196 197
sibrZne
ibrZne balavaris
isii
balavaris sibrZne balavarisa

II nawili II
cxo rebaA da moRuawebaA netar
cxorebaA isa iodasaf
netarisa is
iodasafis i,
isi, netari iodasafis cxovreba da moRvaweoba,
Zisa mef isaA, romel
mefisaA, romelii moaqc ia wmidaman mamaman
moaqcia romelic balavarma moaqcia da romelmac moaqcia
balahvar, da man moaqc ia mamaA TYs
moaqcia TYsii abenes mefe da Tavisi mama abenesi da indoeTis qveyana
queyanaA hindoeTisaA monebad qr istesa31
qristesa qristes sarwmunoebaze

41. da iwyo mieriTgan iodasaf marxvad da locvad da 41. mas Semdeg daiwyo iodasafma marxva, locva da
RmrTismsaxurebad idumal. raJams kacni dawvian, man iwyis RvTis msaxureba farulad. yovel Rame, rodesac yvelas
RamisTevad vidre ganTiadadmde, tiriliTa da sulTqumiTa eZina, ufliswuli fxizlobda da gaTenebamde tiriliTa
aRasrulebda SYdTave locvaTa misTa Rame yovel. da sulTqmiT kiTxulobda Tavis Svidive locvas.
xolo zadan, msaxuri igi, romeli eCina mefesa Zisa misi- xolo iodasafisagan Seurvebulma zadanma, romelic
saTYs, warvida saxed TYsa Seurvebuli saqmisa misTYs da mefisagan hyavda miCenili ufliswuls, Tavi
daisneula Tavi TYsi. da uTxres mefesa misTYs, da Sewuxna moiavadmyofa da saxlSi dabrunda. roca amis Sesaxeb
sneulebisa misisaTYs. xolo adgilsa missa daadgina moaxsenes mefes, Zlier Sewuxda abenesi, mis nacvlad
dasturTa misTagani. da miuvlina zadans mku[r]nali TYsi, sarwmuno vezirTagani daniSna, zadans ki Tavisi
raATa hkurnos seni misi. xolo mkurnalman man viTarca mkurnali gaugzavna. mkurnalma avadmyofi moinaxula da
ixila igi, miiqca mefisa da hrqua mas: `me araras davhkYrdi mefes moaxsena:
sensa kacisa mis Tana, rameTu yovliT-kerZo ganvixile da _ veraviTari avadmyofoba ver aRmovaCine am kacSi,
araraA vpove sneulebaA mis Tana, aramed vhgoneb, Tu urvisa Tumca saguldagulod gavsinje. vfiqrob, misi amgvari
raAsaganme SeemTxYa esodeni ganlevaA guamisa misisaA, dasusteba da xorcis mouZlureba raime didi
rameTu friad sust ars Zali misi~. mwuxarebiT unda iyos gamowveuli.
xolo mefesa viTarca esmnes sityuani misni, Se[e]eWuna mkurnalis sityvebma mefe daaeWves da maleve
da igrZna mizezi misi, da hgonebda, viTarmed Zesa missa miaxvedres zadanis damwuxrebis mizezs, _ abenesma
daumZimda mis Tana yofaA da aCuena siksuve da siZulili, da gadawyvita, rom msaxurs ufliswulTan urTierToba
amis mizezisaTYs mohrida mas. xolo mefeman miuvlina gaurTulda, wyena da siZulvili igrZno misgan da
amitom gaerida mas.
mefem zadans msaxuri gaugzavna da SeuTvala:

198 199
sibrZne
ibrZne balavaris
isii
balavaris sibrZne balavarisa

zadans esreT: `mesma sneulebaA Seni da Sevwuxen da dRes _ Seni avadmyofobis Sesaxeb Sevityve da Zlier
moval xilvad Senda. aw ganemzade moslvisa CemisaTYs~. Sevwuxdi. dResve moval sanaxavad da Sesaxvedrad
xolo zadans viTarca esma ese, aRdga munTquesve da Se- gaemzadeo.
imosa samoseli TYsi da warvida mefisa. da viTar mividoda, rogorc ki zadanma SenaTvali moismina, saswrafod
emTxYa mefe mimavali misa da hrqua: `raAsTYs ara daadger adga, samoseli Caicva da mefisaken gaswia. gzad misken
saxlsa Sina vidre moslvad Cemdamde, raATamca srul-meyo mimaval xelmwifes Sexvda. abenesma zadani rom dainaxa,
pativi Cemi Sendamo?~ gaukvirda da hkiTxa:
miugo zadan da hrqua mefesa: `sneulebaA Cemi, mefe, ara _ ratom ar gaCerdi saxlSi Cems mosvlamde, rom
senisagan ars, aramed urvisagan gulisa Cemisa. amisTYs ara aRmesrulebina Cemi pativiscema Sendami?
vinebe moSromaA mefisaA TYnier sneulobisa, raATa ara miugo zadanma:
ugunureba iyos Cemgan winaSe mefisa~. _ Cemi sneulebis mizezi avadmyofoba ar aris, mefeo.
hrqua mefeman: `da raA ars urvaA ege Seni?~ did mwuxarebas Sevupyrivar. amitom ar visurve Tqveni
hrqua zadan: `urvaman didman Semipyra da Zrwolaman amao garja, raTa ugunurad ar movqceuliyavi Tqvens
saqmisa saSinelisa da Sesawuxebelisaman~. winaSe.
hrqua mefeman: `moguale palatad, raATa dawynarebulad hkiTxa mefem:
vismino saqme ege Sengan~. _ riT aris gamowveuli Seni mwuxareba?
da viTarca miiwia mefe palatad da zadan mis Tana, upasuxa zadanma:
uTxra, raA-igi ixila da esma balahvar moRuawisagan, viTar- _ didma dardma Semipyro da saSinelma da sawuxaro
igi aswavebda Zesa mefisasa maradis da amxilebda saqmeTa ambavma SemaZrwuna.
soflisaTa, da viTar-igi Seiwynarebda Ze mefisaA sityuaTa _ wavideT sasaxleSi, raTa dawynarebiT mogismino, _
misTa, vidremdis ganswavla igi da miawia sisrulesa uTxra mefem.
mecnierebisasa, da aswava sityYsgebaA da ganwuarTa da rogorc ki sasaxleSi dabrundnen, zadanma
mecnierebiTa, vidremdis miawia sazomsa TYssa. dawvrilebiT mouTxro mefes, rac ixila da rac balavar
berisagan moismina; Tu rogor aswavlida igi
sistematurad ufliswuls, rogor amxilebda
wuTisoflis saqmeebs, rogor wvrTnida yrmas, vidre
sruliad ar ganswavla da safuZvlianad ar Seaswavla
sityva-pasuxi ise, rom Tavis msgavsad srulyo igi, isic
auwya, Tu rogor SeiTvisa ufliswulma yvelaferi.

200 201
sibrZne
ibrZne balavaris
isii
balavaris sibrZne balavarisa

42. maSin aRivso mefe igi guliswyromiTa da tkiviliTa 42. maSin guliswyromiTa da didi mwuxarebiT aRivso
didiTa. da kualad moiqca sulgrZelebad, rameTu miT mefe, magram maleve sulgrZeloba gamoiCina, radgan sxva
hgonebda moqcevasa Zisa TYsisasa nebasa TYssa RonisZiebiT, RonisZiebiT ganizraxa Svilis Tavis nebaze dayolieba.
da mouwoda kacsa erTsa, romeli Tanamzraxvali iyo misi, Semdeg mouwoda erT metad sando vezirs, saxelad
romlisa saxeli raqis, rameTu raJams moiwiis mefisa zeda raqiss. roca ki rameTi SeSfoTdeboda, an guli daumZim-
saqme raAme Seurvebuli da mZime, igi iyo nugeSinismcemeli deboda mefes, is iyo misi erTguli nugeSismcemeli. swo-
mefisaA. da uTxra saqme Zisa TYsisaA da hkiTxvida red mas gaumxila mefem Tavisi sadardebeli da rCeva
gulsmodgined misTYs. hkiTxa:
xolo raqis hrqua mefesa: `yovlisa pirvelad ese jer- raqisma ki Semdegi urCia mefes:
ars, raATa guls-idgino SepyrobaA balahvarisi yovliTa _ pirvel yovlisa, yvelanairad ecade, balavari
RoniTa. da ukueTu gaemarjos mefesa SepyrobaA misi, vyoT Seipyro rogorme. da Tu amas movaxerxebT, sityvis-gebas
sityYsgebaA mis Tana da uCuenoT Zesa mefisasa movuwyobT mas da vuCvenebT ufliswuls, rom is cdeba,
SecTomilebaA misi da ZagebaA misi keTilTa amaT, romelni roca Cvens RmerTebs aZagebs, romlebic uamrav
mogucnes RmerTTa CuenTa saSuebelad Cuenda, da viTar-igi siamovnebebs gvaniWeben, davanaxebT Tqvens Zes, rom is im
ganayenebs kacTa saSuebelTagan, romel TYnier maTsa arad siamovnebaTagan ganaSorebs adamianebs, romlis gareSec
Kams sofeli ese. da viTar-ese davanaxvoT da Se-raAT- azri ara aqvs amqveyniur cxovrebas. da roca am yvela-
uZloT, moiqces Ze mefisaA sacTurisa misisagan, da ese iyos ferSi gavarkvevT ufliswuls, balavaris sacdurisagan
Zlevad Cuenda. xolo ukueTu amas ver mivswuTeT, me mog- Cvenken Semobrundeba da es iqneba Cveni gamarjveba. xolo
guaro, mefe, kaci erTi, romeli aravin icis queyanasa amas, Tu im bers ver SevipyrobT, maSin me moggvri, mefev, erT
wesisa CuenisaA, romlisa gamorCevaA ver egebis kacs, romelic Cvens rwmenas aRiarebs da romelsac
balahvarisgan xatiTa da feriTa da hasakiTa da KmiTa da aravin icnobs Cvens samefoSi. igi saocrad hgavs
sityYTa, romeli iqcevis gare udabnos, romlisa saxeli balavars, ise, rom verc garegnobiT da verc ieriT, verc
naqor; da ese moZRuari iyo Cemi~. simaRliT, verc xmiTa da verc saubriT ver ganansxvaveb
da hrqua mefeman: `viTar iyos ese?~ misgan. misi saxelia naqori, Cemi moZRvari iyo, amJamad
hrqua raqis: `me ganvide RamiT ucnaurad da ganvacado udabnoSi cxovrobs.
yoveli ese saqme Cueni da vaswao, raA-igi gYxms, – esreT, hkiTxa mefem:
raATa gzad gamovides samosliTa da saxiTa monazonTaATa, _ rogor movaxerxebT amas?
da odes sit[y]ua-ugoT, mogYgos pasuxi maTi da miugo raqisma:
winaaRgYdgebodis Sjulsa Cuensa. da odes saxeli _ RamiT sxvaTagan SeumCnevlad vestumrebi mas, Cvens
vhkiTxoT, Tquas: me var balahvar^. da raJams davsxdeT saidumlos gavandob da avuxsni, rasac vapirebT. diliT
saSjelsa winaSe Zisa mefisa, mas egonos, viTarmed balahvar monazvnurad Semosili gamova gzaze, roca raimes

202 203
sibrZne
ibrZne balavaris
isii
balavaris sibrZne balavarisa

ars, rameTu veraras daakYrebs yovliTurT. da merme iwyos SevekiTxebiT, monazvnis msgavsad gvipasuxebs da Cvens
Sewevnad Sjulsa maTsa da Zagebad Cuensa. xolo raJams rwmenas SeewinaaRmdegeba, roca vinaobas vkiTxavT, Tavs
miviwineT dasasrulad, iwyos mouZlurebad sityuaTa da balavarad gaasaRebs. Semdeg ki ufliswulis winaSe
Seiwamos cTomilebaA misi da daasajos ZlevaA Cueni Tavsa davsxdebiT sakamaTod. ufliswuls igi balavari
TYssa. merme igive mawuevel-eqmnas Zesa mefisasa moqcevad egoneba, radgan verafriT ganasxvavebs misgan. is ki maTi
saqmeTagan misTa da arwmunos, viTarmed keTil ars SenebaA sarwmunoebis dacvasa da Cveni rwmenis uaryofas ecdeba,
qalaqisaA da queyanaTaA da moRebaA saSuebelTa misTaA, da xolo roca kamaTi dasasruls miuaxlovdeba, mis
macTur ars ganSorebaA soflisaA da nebsiT mokudinebaA mtkicebebs Seasustebs da TandaTan simtkices dakargavs.
Tavisa TYsisaA da uZirod awyuedaA kacisaA, da viTar: bolos ki Tavs Cvengan Zleulad aRiarebs. Semdeg TviT
ukueTu yovelTa kacTaTYs umjobesi ars datevebaA ufliswuls aiZulebs qristianTa cTomilebis datovebas
sruliad soflisaA da cxorebaA monazonebiT, maSa mciredTa da amsofliur siamovnebaTa sargeblianobasa da
same Sina welTa mooKrdes queyanaA. amiT RoniTa vesav, aucileblobaSi daarwmunebs, etyvis, rom kargia da
raATa ganqarden urvani mefisani~. saWiro qalaqebisa da samefoebis Seneba, amqveyniuri
viTarca esmnes mefesa sityuani raqisisni, ganixara sikeTeebiT tkboba, xolo wuTisoflis moZuleba da
friad, rameTu esvida povnad nebasa TYssa zraxviTa sakuTari nebiT Tavis mokvdineba, STamomavlobis gareSe
raqisisiTa. maSin iwyo mefeman Ziebad balahvarisa.32 kacis gadageba ki siSlegea, radgan Tuki yvelasTvis
aucilebelia da umjobesi wuTisoflis srulad
datoveba da monazvnur cxovrebas Sedgoma, maSin sul
mcire xanSi mooxrdeba da dacarieldeba qveyana.
amgvarad, vfiqrob, rom yoveli Tqveni sadardebeli
ganqardeba, mefeo.
raqisis sityvebma abenesi Zlier gaaxara. mefes imedi
mieca, rom sawadels aisrulebda da balavaris moZebna
brZana.32

204 205
sibrZne
ibrZne balavaris
isii
balavaris sibrZne balavarisa

43. da waravlinna dasturni TYsni mravalTa gzaTa da 43. abenesma sxvadasxva mxares dagzavna vezirebi,
TYT waremarTa gzasa erTsa, romel ufroAs sagonebel iyo TviTon ki raqisTan erTad im gzas daadga, romlis
wevnad balahvarisa. da vlna dReni mravalni da aravin pova, wyalobiTac sxvebze metad fiqrobda balavarTan
da friad daSura da SeSfoTna, da unda gareSeqcevaA. maSin Sexvedras. mravali dRe iares, magram veravin ipoves.
iwyo raqis maragebad winaAswarcnobisaTYs, Tu amaod daSvra mefe da Sewuxebulma ukan dabruneba
ganemarjuebisa, rasa-igi eZieben, da hrqua mefesa: `aha esera ganizraxa. maSin raqisma mkiTxaoba daiwyo, raTa
saTualavi guauwyebs, viTarmed ara viq[c]eT TYnier winaswar Seetyo warmatebiT dasruldeboda Tu ara maT
ganmarjuebisa, da pyrobilTaca vhxedav, romelni moiwevian mier balavaris Zebna da mefes uTxra:
Cuenda, da axlos ars ese. xolo ukueTu inebos mefobaman _ Cemi gamoTvla gvauwyebs, mefeo, rom warmatebis
Senman, raATa daadgre dRes aqa, da me warmavlino~. gareSe ar davbrundebiT, Sepyrobilebsac ki vxedavT maT,
xolo mefe erCda mas da waravlina igi mciriTa spiTa. romlebic ukve gviaxlovdebian da es sul male moxdeba.
da iyo mimwuxri. da ixilna groni mZo[v]arTani mimavalni. Tuki Tqveni meufeba inebebs, aq SeCerdiT, me ki neba
da viTar mieaxla, kacni vinme iyvnes RmrTismsaxurni meud- momeciT maT Sevxvde.
abnoeni, romelTa qristesTYs sruliad daeteva sawuTroA mefe raqiss dasTanxmda da mcire jaric gaayola.
ese, da iyo Soris maTsa kaci erTi, romelsa ekida Zualebi mosaRamoebuli iyo, rom raqisma maTken mimavali
mkudarTaA sabliTa raATame ZueliTa, da winauZRoda groTa mZovarTa jgufi SeniSna. roca maT miuaxlovda, mixvda,
maT. xolo balahvar ara iyo maT Tana, rameTu raqis icoda rom isini meudabnoeebi iyvnen, RvTis erTguli
igi. hrqua maT raqis: `sada ars igi, romelman acTuna da msaxurebi, romlebsac qristes gulisTvis sruliad
warwymida Ze mefisaA?~ daetovebinaT wuTisofeli. erT-erTs, romelic maT win
hrqua mas kacman man, romelsa ekida Zualebi: `igi ara ars uZRoda, sxeulze mkvdris Zvlebi ekida Zveli TokiT.
Cuen Tana da verca Zal-uc daTmenaA Cuen Soris, aramed raqisi cnobda balavars, magram igi maT Soris ar iyo.
Tquenda umaxlobeles ars igi~. maSin raqisma maT hkiTxa:
da Tqua wmidaman man kacman: `vici igi, romelsa hrqYan _ sad aris is, romelmac ufliswuli acduna da
raqis, eSmaki ars igi. esre vhgoneb, Tu Tquen Soris ars warwymida?
igi~. upasuxa mas kacma, Zvlebi rom ekida:
hrqua raqis: `me balahvarisTYs gkiTxe~. _ aseTi Cvens Soris aravinaa, da arc ZaluZs CvenTan
yofna, aramed Tqvens Sorisaa igi _ ufliswulis
damRupveli. vicnob mas, _ ganagrZo wmida kacma, _ raqisi
hqvia, eSmakia igi. vfiqrob, Tqvens Soris unda iyos is.
_me balavaris Sesaxeb gkiTxe! _ Seawyvetina raqisma.
miugo wmida kacma:

206 207
sibrZne
ibrZne balavaris
isii
balavaris sibrZne balavarisa

hrqua wmidaman man kacman: `raAsaTYs ukue sTqu, vi- _ maS, ratom Tqvi acduna da warwymidao? ufro
Tarmed acTuna da warwymidao?” esreT jer-iyo misTYs swori iqneboda gekiTxa, sad aris is, romelmac aswavla
kiTxvad: “sada ars, romelman aswava da acxovnao”. xolo igi da acxonao. is Cveni Zma da axlobelia, magram didi xania
ZmaA da moyuasi ars Cueni da ara gYnaxavs mravliT JamiTgan~. aRar gvinaxavs.
hrqua raqis: `gYTxar ukue adgili misi, sada iyofin?~ uTxra raqisma:
hrqua kacman man [wmidaman]: `ukueTumca unda SemTxuevaA _ maSin miTxari, sad SeiZleba misi naxva?!
Tqueni, mo-mca-giZivna, xolo Cuen ara movatyuebT, romeli upasuxa mas wmida kacma:
ara hnebavs mas~. _ Tqveni naxva rom ndomeboda, TviTon mogZebnidaT.
hrqua raqis: `sikudiliT mo[gak]udinnes mefeman~. Cven ki ar SevaxvedrebT mas imaT, visTan Sexvedrac ar
hrqua kacman man qristesmoyuareman: `rasa ukue hxedav surs.
Cuen Tana saSuebelsa, romlisaTYsmca gueyuareboda yofaA uTxra raqisma:
sofelsa amas Sina da gYZndamca sikudili qristesTYs, _ sikvdiliT dagsjiT mefe amis gamo.
romliTa guaSineb Cuen?~ miugo RvTismoyvare kacma:
maSin wariqcina wmidani igi raqis da mihguarna mefesa. _ ra gansacxromels xedav am wuTisofelSi CvenTvis,
da viTarca ixilna igini mefeman, SeuZnda, rameTu esreT rom SeviyvaroT igi, xolo qristesTvis sikvdili ki,
hgonebda, viTarmed auwyuedian queyaniT sruliad. hrqua romliTac gvemuqrebi, gagviZneldes?!
mefeman wmidaTa maT: `ukueTu gitYrTavs Zuelebi ese maSin raqisma win waireka wmida berebi da mefes
siyuarulisa da tkivilisa misTYs ufalTa maTTaAsa, dRes mihgvara.
ukue Tavebica da Zualebi Tquenebi SeerTos ricxusa mefem RvTismsaxuri kacebi rom dainaxa, friad
maTsa~. daumZimda, radgan egona, rom amgvari xalxi mis qveyanaSi
hrqua kacman man wmidaman, romelsa ekida Zualebi: `Cuen aRar arsebobda da uTxra maT:
TavTa CuenTa ufro vswyalobT da vstirT, vidre ufalTa _ Tuki es Zvlebi maTi patronebis siyvarulisa da
amis ZualebisaTa, rameTu igini gansuenebasa arian da Cuen maTze gulistkivilis niSnad gkidiaT, dRes maT ricxvs
sofelsaRa Sina wuT vtyuviT, xolo surviliTa maTiTa Tqveni Tavebica da Zvlebic Seemateba.
gYtYrTvan Zualni maTni, rameTu dRiTi-dRe sikudilsaca upasuxa mas wminda kacma, romelsac Zvlebi ekida:
moguaKseneben~. _ Cven Cvens Tavebs ufro vicodebT da davtiriT,
vidre am Zvlebis patronebs, radgan maT ukve ganisvenes
da Cven ki jerac wuTisofelSi vimyofebiT. maTi Zvlebi
ki im erTaderTi mizniT gvkidia, rom yoveldRiurad
sikvdili gagvaxsenos.
uTxra mefem:

208 209
sibrZne
ibrZne balavaris
isii
balavaris sibrZne balavarisa

hrqua mefeman: `raATa ukue Zualebi ese damdnarebi _ Tqven, brZen xalxs, eg gaxrwnili Zvlebi ufro
ufroAs mogaKsenebs sikudilsa brZenTa, vidre Zualebsa metad rogor gagonebT sikvdils, vidre Tqvensave
amas, romeli KorcTa Sina gitYrTavs?~ xorcSi myofi Tqvenive sakuTari Zvlebi?!
hrqua kacman man wmidaman: `amisTYs ufro mamxilebel upasuxa wminda kacma:
arian, rameTu Zualni mkudarTani arian, xolo Zualni Cuenni _ isini swored imitom arian ufro mamxilebelni,
cocxal arian, da ukueTu Zualebi mkudarTaA da cocxalTaA rom micvalebulTa Zvlebia, Cveni Zvlebi ki cocxali
swor arian, viTar-ese Sen ityY, raAsa ukue ara moiKseneb sxeulisaa, da Tu mkvdrebisa da cocxlebis Zvlebi
sikudlsa, rameTu KorcTaca Sina SenTa arian Zualni, anu urTierTmsgavsia, rogorc Sen ambob, ratom Tavad ar
Cuen raAsa mabraleb? da merme miTxarRa, raAsa sdevni gaxsovs sikvdili, radgan Zvlebi xom Sens sxeulSicaa?!
wmidaTa, romelTa sawuTroA ese dagigdes da aras anu Cven ratom gvedavebi? is mainc gviTxari, ratom
geziarebian mas Sina, da ara ufroAs sdevni maT, romelni devni im xalxs, romlebmac es wuTisofeli Segatoves da
gaciloben da geziarebian saSuebelTa soflisaTa?~ ar gecilebian masSi, da ar devni maT, romlebic gecile-
hrqua mefeman: `amisTYs, rameTu SecTomil arian TaviT bian da gemetoqebian amqveyniur didebaSi?
TYsiT da acTuneben mravalTa da ayeneben keTilTa da saS- uTxra mefem:
uebelTagan, romelni daebadnes kacTaTYs. da guliswyromaA _imitom, rom wuTisofels ganSorebulni da
ese swavlaA ars maTTYs da erisa, raATa ara aoKrdes queya- cdomilebaSi myofni sxvebsac acTuneben da kacTaTvis
naA, da amisTYs, rameTu ara Seiwynares keTili queyanisaA~. Seqmnil siamovnebebsa da miwier sikeTeebs ganaSoreben
hrqua kacman man wmidaman: `ukueTu nandYlve amisTYs maT, raTa qveyana mooxrdes. Cemi risxva maTTvisac Wkuis
guswavl
guswavlii, rameTu dauteveT saSuebeli amis soflisaA da saswavlebelia da xalxisTvisac, vdevni maT, radgan ar
gnebavs yovlisa kacisaA saSuebelsa Sina cxorebaA, raAsaTYs iTvises amqveyniuri pativi da ar Seiwynares amqveyniuri
ukue ara iziaren yovelni kacni saSuebelTa, romliTa Sen sikeTeebi.
iSueb? aramed miuSu kacTa saSuebelTa zeda, romelni Sen uTxra wminda kacma:
ara giKmdes~. _Tu marTlac imitom gvemterebi, rom wuTisoflis
siamovnebebi davtoveT da Sen ki yoveli kacis SvebiT
cxovreba gnebavs, ratom ar amyofeb maT im gancxroma-
Svebis Tanamonawiled, romliTac Sen iSveb, da mxolod
imgvari gancxromisaken ubiZgeb, romliTac Tavad ar
ilxen?
upasuxa mefem:

210 211
sibrZne
ibrZne balavaris
isii
balavaris sibrZne balavarisa

hrqua mefeman: `amisTYs, rameTu ara swor arian mefe da _ imitom, rom Tanaswori ar aris mefe da mona,
monani, da erisTavi da eri, rameTu kacad-kacadman sazomi- mxedarTmTavari da meomari, TiToeulma kacma kuTvnili
saebr TYsisa miiRos SuebaA da pativi~. wilisamebr unda miiRos Sveba da pativi.
hrqua kacman man wmidaman: `awve dahKsni sityYTave Seni- uTxra wminda kacma:
Ta sityuaTa SenTa da Cans, rameTu Tavisasa eZieb da ara _Senve ewinaaRmdegebi Sensave sityvebs. aqedan Cans,
kacTasa. da Tu gnebav[s], gauwyo, Tu romlisa jerisaTYs rom sakuTari TavisTvis zrunav da ara kacTaTvis. Tu
Seiwuebi SuriTa viTarca cecxliTa da borotisCuenebad gnebavs, gauwyeb, ratom iwvi SuriT, rogorc cecxliT da
ganmzadebul xar wmidaTa mimarT, romelTa ganiZarcues ratom xar mzad boroti miago wmindanebs, romelTac
samoseli ese saeriskacoA: amisTYs, viTarmed agioKrdes ganiZarcves saeriskaco samoseli. imitom, rom geSinia,
queyanaA ganmravlebiTa monazonTaATa, rameTu gnebavs samefo ar dageqces monazonTa gamravlebiT, monobis
dadgromaA kacTaA uRelsa queSe monebisasa, raATa egos uRelSi gsurs kacTa Sebma, raTa ZalmomreobiT
mefobaA Seni maT zeda, da gnebavs damdablebaA maTi, raATa SeinarCuno maTze mefoba. gsurs maTi damdableba, raTa
egos simaRle Seni, da gnebavs siglaxake maTi, raATa egos Sen amaRlde, gnebavs maTi siglaxake, raTa Tavad
simdidre Seni msgavsad nebisa Senisa. da miuSY maT sofelsa gamdidrde survilisaebr, da Tu raimes nebas rTav kidec
amas Sina didebisaTYs Senisa, viTarca ginda, da daakle maT maT wuTisofelSi, mxolod imisaTvis, rom gadidon,
nebaA Seni da Suvamdgomel hyav Soris Sensa da Soris kacTa rogorc Sen mogwons; Tavisufleba waarTvi maT da Senive
nebaA Seni. da giKman kacni monadired saqmeTa zeda sofli- neba hyav maTsa da Sens Soris Suamdgomelad, amqveyniur
saTa, viTarca raA moidgnis kacman qorni gina ZaRlni, da saqmeebze sanadirod gWirdeba admianebi da im kaciviT
daabnis da amSiis, raATa umetes ganZYnden nadirTa zeda, eqcevi maT, romelic gverdiT iyoliebs ZaRls an qors,
xolo raJams ganemarjYs SepyrobaA nadirisaA, gamostacis abams da aSimSilebs maT, raTa umetesad ganmZvinvardnen
igi pirisagan misisa da sabliTa da jaWYTa que daabis. maSin nadirTa mimarT, xolo rogorc ki warmatebiT moinadi-
ZlevaA igi misi sinanulad gardaeqcis da sixaruli misi reben da Seipyroben msxverpls, piridan gamostacebs
glovad, da nacvalad yuavil isa mis da qebisa pirvelisa,
yuavilisa nadavls, TviTon imaT ki kvlav TokiTa da jaWviT daabams.
damKobaA da gareganZebaA miagian. esre saxed SeakueTen maSin maT gamarjveba sinanulad eqcevaT, sixaruli ki _
kacni sofelsa amas, raAzom ginda, da daayenen misgan, glovad da umetesi qebis nacvlad damcirebasa da
viTarca gTnda, da araras miuSY mas Sina, garna romeli-igi gaZevebas moiwveven Tavs. msgavsadve aaxloeb kacs sofels,
Zal ars Senda saqmeTa Sina soflisaTa. amis gamo Cans, ram- rogorc gnebavs da aSoreb, roca gnebavs, da arc arafris
eTu eZieb Tavisasa da ara moyusisasa. da amis [piri]saTYs uflebas aZlev maT wuTisofelSi, imis garda, rac Sens
gnebavs miqcevaA Cueni soflad~. interesebSia. aqedan Cans, rom Seni TavisTvis zrunav da
ara moyvasisTvis. amave mizniT gsurs Cveni amqveynad
dabrunebac.

212 213
sibrZne
ibrZne balavaris
isii
balavaris sibrZne balavarisa

hrqua mefeman: `miTxarRa, arisa moyuasTa SenTa Soris hkiTxa mefem:


uaRresi Sensa?~ _ miTxari, Sens megobrebs Soris aris vinme Senze
hrqua kacman man wmidaman: `aravin ars uaRresi Cemsa maT umetesi?
Soris da arca vin udaresi Cemsa maTgani, rameTu Cuen upasuxa kacma:
yovelni qristes mier erT varT. xolo metnobaA sofelsa _ arc Cemze umetesia vinme da arc Cemze umciresi,
amas aqus, viTarca Sen da moyuasTa SenTa, rameTu Cuen radgan yvelani erTni varT qristes mier. erTmaneTze
Soris aravin ars uaRres moyusisa TYsisa pativiTa da aRmatebuloba amsofliuri saqmea, rogorc es Sensa da
simdidriTa da siaznauriTa, da arca vin udares ars Cuen Sens axloblebs Sorisaa miRebuli, xolo Cvens Soris ki
Soris moyuassa TYssa siglaxakiTa da naklulevanebiTa da aravin aris pativiT, simdidriTa da wodebiT moyvasze
SeuracxebiTa~. umetesi da arc aravin aris siglaxakiT, siRatakiTa da
maSin brZana mefeman daWraA KelTa da fe[r]KTa maTTaA upatiobiT vinmeze umciresi.
da aRmoKdaA TualTa maTTaA da dayraA gzasa zeda arca maSin mefem brZana xel-fexi moekveTaT maTTvis,
mkudrad da cocxlad. da ubrZana mefeman raqiss moyvanebaA Tvalebi daeTxaraT da cocxal-mkvdrebi gzaze daeyaraT.
naqorisi, romeli-igi iyo msgavsi balahvarisi. raqiss ki naqoris _ balavaris oreulis moyvana daavala.

44. da ganvida ra[qis] martoA RamiT, da pova naqor da 44. raqisi RamiT marto wavida naqoris mosaZebnad,
uTxra yoveli ganzraxvaA mefisaA da misi. da aRsua igi ipova igi da mefis ganzraxva amcno. Semdeg saxedarze
saKedarsa zeda. da viTar daeaxlnes palatsa mefisasa, Sesva da sasaxleSi waiyvana. sasaxles rom miuaxlovdnen,
dauteva igi da warvida raqis mefisa, da aswava, raA-igi ukan Camoitova, Tan daariga, rogor moqceuliyo mefis
Kmda, da amcno, viTar-igi ganezraxa, raATa eCuenos gzasa winaSe. TviTon ki xelmwifisaken gaswia.
zeda slvasa mefisasa. diliT, mefem, Cveulebisamebr, qalaqis Semogarenis
da viTar ganTena, ganvida mefe garemo qalaqsa slvad daTvaliereba moisurva vezirebis TanxlebiT. im saqmis
msgavsad Cueulebisa misisa da saqme igi aravin icoda, garna Sesaxeb ki raqisisa da mis garda aravin icoda raime.
mefeman da raqis. da slvasa maTsa Sina ixiles, viTar erT seirnobisas gzad momavali kaci SeniSna, erT utevanze
utevan, kaci vinme mimavali. xolo igi naqor iyo, rameTu iyo maTgan daSorebuli. es kaci naqori iyo, igi raqisis
eCuena, viTarca moeRo mcnebaA raqisisgan. darigebisamebr iqceoda da amitom Segnebulad daenaxa
da brZana mefeman: `vin ars kaci isi mimavali?~ maT.
_ vin aris is momavali kaci? _ dainteresda mefe.

214 215
sibrZne
ibrZne balavaris
isii
balavaris sibrZne balavarisa

da viTar mohguares mas, iyo kaci igi xatiTa meudab- ucnobi mbrZaneblis winaSe moiyvanes, romelic
noeTaATa da wesiTa monazonTaATa. meudabnoe mamaTa msgavsad monazonTa wesisaebr iyo
hrqua mefeman: `romeli pahrakTagani33 eSmakTaA xari Semosili.
Sen?~ hrqua kacman man: me ara var pahraki34 eSmakisaA, xolo hkiTxa mefem:
ukueTu mkiTxo, Tu romelTa kacTagani var, giTxra Sen~. _ romel eSmakebs emsaxurebi Sen?
hrqua mefeman: `me vhgoneb, viTarmed balahvar xar Sen~. miugo kacma:
hrqua kacman man: `ukueTu igi var, ara ukue mcire arian _ me eSmakis msaxuri ara var. magram rom gekiTxa. vin
keTilni Cemni Sen Tana. var da saidan, gipasuxebdi.
hrqua mefeman: `romelsa keTilsa mayuedreb?~ uTxra mefem:
xolo man hrqua: mas gayuedreb, rameTu ginda ganswav- _me vfiqrob, rom Sen balavari xar.
[Ta]
laA Zisa SenisaA warsawymedeliTa Tavisa TYsisaA[Ta]
[Ta], xolo miugo kacma:
me viRuawe swavliTa WeSmaritebisaATa, vidremdis icna _ Tu me isa var, vinc Sen ggonivar, arcTu mcire
qriste RmerTi macxovari yovelTaA da Semoqmedi TYsi, da sikeTiT xar Cemgan davalebuli.
rameTu hrwmena, romeli mogYTxres winaAswarmetyuelTa da hkiTxa mefem:
mociqulTa da wmidaTa mamaTa, da raA-igi ganumzada _ romel sikeTes mayvedri?
RmerTman moyuareTa TYsTa, da mterTaca, rameTu mter iyo man ki miugo:
igi, da davage RmerTsa da mamasa uflisa Cuenisa iesu _gayvedri imas, rom dasaRupad gsurda Seni Svilis
qristessa da man Seiwynara swavlaA Cemi da gamoirCia igi ganswavla, me ki WeSmaritebas vaziare. manac Seicno
yovelsa zeda uRmrToebasa Tquensa~. qriste RmerTi, yovelTa macxovari da Semoqmedi,
xolo mefeman ganacxada mxiarulebaA TYsi winaSe kacTa, irwmuna is, rac winaswarmetyvelTa, mociqulTa da
rameTu pova balahvar. da hrqua mas: `ara mnebavs moklvaA wmida mamaTa mier gveuwya is, rac RmerTma ganumzada mis
Seni, vidremdis sityYsgebaA vyo Sen Tana, da ukueTu moyvarulebsa da mtrebsac ki, radgan Tavadac mteri iyo
moiqce, Segindo pirveli cTomaA Seni, xolo ukueTu da RmerTTan Sevarige. manac Seiwynara Cemi swavleba da
daadgre ugunurebasave Sensa, ganvacxado ugunurebaA Seni Tqvens yovelgvar uRmerTobaze upiratesad Seracxa igi.
winaSe kacTa da uSueriTa ganqiqebiTa da borotiTa balavaris povnis gamo mefem TanmxlebTa winaSe
sikudiliTa mogakudino Sen~. kmayofileba gamoxata da uTxra mas:
_ ar mnebavs Seni sikvdili, vidre sityvisgebas ar
gagimarTav. Tu kvlav Cvens rjulze moiqcevi, pirvandel
Secdomebsac gapatieb, magram Tu kvlav Sens cdomilebas
daicav, naTels movfen Sens ugunurebas kacTa winaSe,
Sens upatiobas gavamJRavneb da sasikvdilod gadagcem.

216 217
sibrZne
ibrZne balavaris
isii
balavaris sibrZne balavarisa

da brZana aRsumaA misi saKedarsa zeda, da warvides. da misi kvlav saxedarze Sesma brZana mefem da yvelani
Sevida mefe palatad TYsa. sasaxlisaken gabrundnen.
da ganiTqua, viTarmed Seipyra mefeman balahvar. da mii- xma gavrcelda, TiTqos mefem balavari Seipyro. am
wia saqme ese Zisa mefisa. xolo igi Sewuxna mwuxarebiTa ambavma ufliswulis yuramdec miaRwia. Zlier
didiTa friad. xolo kaci vinme erTi warCinebulTagani, damwuxrda, magram gamoCnda erTi warCinebuli kaci,
romeli farulad hmonebda ufalsa Cuensa iesu qristesa da romelic farulad aRiarebda qristes da romelmac
icoda WeSmariti, da saxeli misi baraqia. da iyo tomi Zisa icoda sinamdvile, saxelad baraqia.
mefisaA. ese zeda-miiwia manqanebaTa maTTa, rameTu Se- baraqia samefo gvaris Camomavali iyo. man icoda
odesme-mTxueul iyo naqorisda da sityuaA eyo mis Tana abenesisa da veziris mzakvruli Canafiqris Sesaxeb,
cilobisaTYs Sjulisa. ese kaci Rame movida Zisa mefisa da piradadac icnobda raqiss, radgan adre rjulis
hrqua mas: `ara balahvar ars kaci ese Sepyrobili, aramed sakiTxebze kidec upaeqria masTan.
msgavsi ars misi, romlisaA ver SesaZlebel ars gamocnobaA RamiT ufliswulTan mivida baraqia da auwya:
misi misgan xatiTa da feriTa da KmiTa da sityYTa, da _ mefis mier Sepyrobili kaci balavari araa, magram
saxeli h[r]qYan naqor. da kaci es[e] uRmrToA ars da ars igi Zlier hgavs mas, ara marto garegnobiTa da feriT,
Sjulsa zeda mefisasa~. da ganumarta yoveli ganzraxvaA aramed xmiTa da saubriTac. misi saxelia naqori. igi
mefisaA da viTar sacTur- ugeben mas amiT jeriTa. maSin uRmerToa da mamaSenis rjulis maRiarebeli.
ganixara iodasaf sixaruliTa didiTa da ganiSora tkivili da gaando mefis faruli ganzraxva, Tu rogor
igi, romeli aqunda wmidisa balahvarisTYs. da ganZlierda sacdurs ugebda igi ufliswuls. maSin friad gaixara
Zlevad sacTurisa mis, romeli daurwyes mas, da ubrZana, iodasafma, ganiSora tkivili, romelsac balavaris
raATa aravis uTxras baraqia saqme ese. Sepyrobis gamo ganicdida, da ufro metad ganmtkicda
sulierad im sacduris saZlevelad, romelsac
umzadebdnen. xolo baraqias sTxova, aravisTan araferi
ar wamocdenoda.

45. [d]a xvalisagan aRdga mefe da warvida Zisa TYsisa da 45. meore diliT mefe Svils estumra da uTxra:
hrqua mas: `Svilo Cemo, aravis zeda moiwia esodeni _ Svilo Cemo, arasodes aravis ise ar gauxardeboda
sixaruli, viTar Cemda moiwia SenTYs, da arca vis esoden rame, rogorc me gamixarda Seni dabadeba, arc aravis
gardaeqca sixaruli mwuxarebad da tkivilad, viTarca me gadaqcevia sixaruli mwuxarebad da tkivilad imgvarad,
Sen mier, rameTu warmikueTe imedi Cemi Sendami da dahKsen rogorc me Sens mier, radgan Sens mimarT rwmena da
simtkice zurgisa CemisaA da daabnele sinaTle TualTa imedi damikarge, sayrdeni momispe, TvalisCini

218 219
sibrZne
ibrZne balavaris
isii
balavaris sibrZne balavarisa

CemTaA da moawie, rasa-igi vekrZalebode SenTYs. da damibnele da swored is moawie Cems Tavs, rasac yvelaze
Seuracx-meyo cxorebaA da kadnierqmnil viyav sikudilsa metad veridebodi. dRemde arafrad mimaCnda sicocxle
zeda, rameTu vhgonebdi, viTarmed nacvali Cemi xar Sen da arc sikvdilis meSinoda, radgan vfiqrobdi, rom Cemi
Semdgomad sikudilisa Cemisa, xolo amieriTgan miyuars sikvdilis Semdeg Rirseulad Semcvlidi, magram axla
sicocxle da miZnavs sikudili, rameTu ganacruve imedi Cemi kvlav veWidebi sicocxles, da sikvdili meZneleba,
da ganamtyuvne sasoebaA Cemi da maxare siurvile Tavisa radgan imedi gamicrue, mimtyune da simSvide damikarge
SenisaA smeniTa SeniTa qadagTagan sicruisaTa, rameTu STah- imis gamo, rom sicruis mqadageblebs usmen. gaebi maT
vardi sabrKesa mas, romelsaca meSinoda SenTYs, da maxeSi, risic yvelaze metad meSinoda, - swored amitom
gakrZalebdi yovliTa ZaliTa CemiTa da gangaSorebd misgan. garidebdi maT yovelnairad, Sen ki gamoucdelobis,
xolo Sen siucbiTa SeniTa da siyrmiTa da umecrebiTa sa- siymawvilisa da umecrebis gamo samefo pativis nacvlad
marTalTa wil mefobisaTa moixade warsawymedeli Tavisa daRupva moiwie Tavs. nuTu me mama da mSobeli ara var
SenisaA. anu ara mamaA da mSobeli Seni vara? da Sen dauteve Seni? Sen ki Cemi rjuli uaryavi da TviTkmayofilebiT
Sjuli Cemi da winaaRudeg nebasa Cemsa TavmoTnebiT da eWu aRudeqi win Cems nebas, eWvi Seitane winaparTa rwmenaSi
Sjulsa mamul[sa] Sensa da STausxen winamon inamonii Senni da macdur da cru kacebs miande sakuTari bedi,
[KelTa] kacTa cruTa da macTurTasa, romelni migiyvaneben romlebic daRupviT gemuqrebian. nuTu ara grcxvenia,
mwuxarebad da STagagdeben warsawymedelsa. ara Seikdimea rom sixaruls mimwareb?! ar mibraleb, Sens gamo rom
ganmwarebaA sixarulisa CemisaA SenTYs, da arca Tual- vitanjebi, im RmerTebis umaduric xar, uxvad rom
maxuen aRZrvad nawlevTa CemTa tkiviliT Sen zeda? da amas giwyalobes keTili saboZvari, isini Seuracxyavi da
Tana Seuracx-hyav madlobaA RmerTTaA moniWebulTa sakuTari mSobelic daamcire, missave sicocxleSi mis
keTilTa maTTa zeda, rameTu ara Seiwynaren igini da swavlebas ar ismen da arc misi sikvdilis Semdeg iqnebi
daamrweme mamaA Seni, rameTu ara Seiwynare swavlaA misi cx- misi nacvali. Tumca sakvirveli aRaraferia JamTa
orebasa missa da arca nacval eqmen mas Semdgomad cvalebisa da eSmakisagan Zlevis Semotevis gamo, magram
sikudilisa misisa. da ara ucxo ars ese mowevnadTagan ar iqneba urigo da ucnauri, Tu kvlav mamis nebas
JamTaAsa da Zlevisagan eSmakisa, da arca kualad sakYrvel daemorCilebi.
ars moqcevaA Seni nebasa mamisa Senisasa~. miugo iodasafma:
miugo da hrqua iodasaf: `Sen, mefeo, gamoacxade saqme _ mefeo, Tavad gamoaaSkarave is, risi gamomJRavnebac
Cemi, romlisaA ar[Ra] minda gamocxadebaA misi winaSe Sensa, me ar mindoda, raTa uwyinarad, Seni neba-survilisamebr
raATamca mxiarulad Segenela saqme Sen Senii. gamoirCie gecxovra. msurda, garegnulad yovliTurT keTilad
Tavisa SenisaTYs da Seiyuare igi da minda, raATamca gCvenebodi Sen, iseTad, rogoradac ocnebobdi CemTvis,
keTilad geCuene yovliTa saxiTa gareSiTa, romeli Sen raTa Cemi sikvdilis SemTxvevaSi guldamwuxrebuli ar
giyuars CemTYs, raATamca Jamsa ganslvisa Cemisasa ara dametovebine, da Tu Sen datovebdi Cemze adre

220 221
sibrZne
ibrZne balavaris
isii
balavaris sibrZne balavarisa

ganmwarebiT dauteve guli Seni Cem zeda. xolo ukueTumca wuTisofels, uimedod ar yofiliyavi memkvidrisaTvis
ganxuedi uwinares Cemsa, aramca TYnier sasoebisa ganxued da mwuxare ar wasuliyo Seni suli am qveynidan Cemi
nacvalebisagan Cemisa Semdgomad Sensa, raATamca ara Sendami winaaRmdegobis gamo. Sens mier vnebebis uzomo
mwuxarebiT warvgzavne suli Seni. da araraman damabrkola siyvarulma damabrkola. mxolod da mxolod RvTis
wuevaA Seni RmrTismsaxurebad da uwyebad Senda Sjuli mcnebebiT cxovreba SemomeTavazebina da qristes rjuli
qristesi, garna uzomoman Senman siyuarulman vnebaTa meuwyebina SenTvis. macocxlebeli mcnebebis Sengan
mimarT da moZnaurobaman Senman mcnebaTa mimarT TYsisa moZulebam damarwmuna, rom WeSmaritebisken ar gsurs
cxovelisaTa, romlisaTYsca ver SevatyY moqcevad Senda moqceva; piriqiT, friad saZulvelia is SenTvis. swored
WeSmaritebad, rameTu friad saZulel ars igi winaSe Sensa. amitom gadavwyvite, Seni pativiscemisaTvis damefara
da amisTYs davidev gonebasa Cemsa, raATa pativ-gce Cemi gaqristianeba da amgvarad, vneba da tkivili ar
dafarviTa amis saqmisaATa Sengan, romelsa-ese Sjulsa momeyenebina SenTvis im dromde mainc, sanam Tavad ar
zeda qristessa vdga me sarwmunoebiT Seuryevelad da gamoaSkaravdeboda yvelaferi. axla ki iZulebuli var
raATa ara SegamTxYo tkivili da vnebaA, garna saqmisa gavamJRavno WeSmariteba, radgan ukve SeuZlebelia misi
mowevnamde, romeli maiZulebs gamocxadebad WeSmaritebisa, dafarva, amitomac vZlev Sens winaSe SiSsa da rids da
romlisa Tana arRara jer-iyos dafarvaA, aramed gangdebaA mzad var SegewinaaRmdego. vfiqrobdi, rom sakmarisi
SiS[i]sa da sircxYlisa SenisaA da ganmzadebad winaaRdgo- iqneboda Cemi garegnuli morCileba Sendami da im
mad Senda. da me meguleboda aRsrulebaA nebisa SenisaA darigebebis Sewynareba, romlebic tanisamoss, sazrdel-
gareSiTa CemiTa da smenad Sengan saKedarTa da samoselTa sa da mgzavrobas Seexeboda, raTa ukmayofilo ar
da WamadTaTYs, romeli kma iyo Senda gankiTxvisagan yofiliyavi CemiT da ar gangekiTxa Cemi Sinagani kaci.
Sinaganisa Cemisa. icode mefeo, rom Cemi saqmis gamoZieba amJamad
da ese uwyode, mefe, viTarmed gamoZiebaA saqmisa CemisaA mtanjveli iqneba SenTvis, magram momavalSi - umetesad
Semawuxebel ars Senda aw, xolo Semdgomad iyos igi sasixarulo da saukuno netarebis momniWebeli. amitom
umetes sixarul da mxiaruleba Senda saukunod. da aw ese umjobesia damexsna da xeli ar SemiSalo Cems moRvaweo-
jer-ars Senda, raATa macado amas saqmesa zeda, romelsa baSi, vidre SiSi da ridi kidev gamaCnia da Seni nebis
vdga, vidre zari da sircxYli ars-Ra qedsa Cemsa zeda, da morCilebad CaTvale Cemi saqmianoba, raTa yvelas winaSe
miiTuale Cemgan yofaA nebisa SenisaA cxadsa zeda, raATa ara ar ganvacxado Cemi winaaRmdegoba da Seni rjulis uar-
ganvacxado winaaRdgomaA Seni arcara gebaA Sjulisa yofa Cemgan. nuRar iZieb Cemi gulis dafaruls, romelic
SenisaA da nuRaras gamoikiTxav dafarulTa CemTa, romeli arc am cxovrebaSia SenTvis saziano da arc Seni sikvdi-
ara savno ars cxorebasa Sensa da arca Semdgomad lis Semdgom.
sikudilisa Senisa~. mefem Svilis sityvebi rom moismina, aginebda, gmobda
da emuqreboda mas da uTxra:

222 223
sibrZne
ibrZne balavaris
isii
balavaris sibrZne balavarisa

xolo mefesa raJams esmnes sityuani Zisa misisani, agina _ Sen jer yrma xar _ amayi da Tavdajerebuli. me
da iwyo gmobad da siqadulad misa, da hrqua mas: `Sen yrma gifaravdi borot kacTagan da yvelafrisagan, rac zians
xar da TavmoTne, da [m]e gfarevdi Sen kacTagan da miayenebda Sens didebas, gicavdi maxeTagan da eSmakis
gangaSorebd vnebaTagan didebisa da nukevisa SenisaTYs, da mier gaxelebisagan. fufunebaSi gamyofebdi da
gcevdi maxeTagan da grgenaTagan eSmakisaTa, da ganvpoxe mxiarulebiT Semogifargle TvalTaxedva, da Sensave
guami Seni siCCoebiTa da Tualni da sasmenelni Senni sasargeblod davfare Sengan yoveli mwuxarebis momgv-
sixaruliTa, da dagifaren yovelni saqmeni Semawuxebelni, reli, magram aRtacebulma Senive silaRiT, Sveba da
raATamca sargebel-geyo, xolo Sen aRgitaca silaReman gansveneba SeiZule da Seni umecrebiT Wirsa da
Senman, moiwyine SuebaA da gansuenebaA da miivlti Wirad da Seviwroebas eswrafvi. gwadia cxovreba, romlisganac,
iwroebad siucbiTa SeniTa da eZieb cxorebasa, romel rom gamogecada misi Wiri da Seviwroeba, uzomo
ukueTumca ixile gemoA misi da gamoscaden Wirni da mowyineba da sulis mwuxareba, ufro metad gaiqceodi,
iwroebani misni da mravalferni igi sulni momawyinebelni vidre Svebisa da gancxromisagan. varskvlavTmricx-
misni, scanmca zomi Tavisa SenisaA da WeSmaritad amisgan velebma simarTle miwinaswarmetyveles Seni Sobis dRes,
(umetesmca) ivltode, vidre SuebaTa da gansuenebaTagan. roca miTxres, rom iqnebodi kaci ukeTuri da ubadruki,
amisTYsca samarTlad miTxres SenTYs varskulavTmracxu- sawyali da Tavgzaabneuli, meryevi da qveyniur sikeTeTa
velTa dResa Sobisa Senisasa, viTarmed yofad xar kaci uarmyofeli. Cemi mxriv vecade saukeTeso cxovreba
ukeTuri da ubadruki da mowyine da mravalferi, da ara Semeqmna SenTvis, raTa silaRiT cxovreba Cveulebad
mimRebeli keTilTa queyanisaTaA. xolo me viRuawe gqceoda, yoveli macduri da cbieri warvdevne Sengan da
umjobesi cxorebaA SenTYs, raATa Seg rCes CueulebaA misi
SegrCes qveyana gavwminde maTgan, sicruis qadageba avukrZale da
da warvdevnen Sengan yovelni macTurni da mcbierni da kacTa winaSe gamovaaSkarave maTi boroteba da siyalbe,
wmida-vyav maTgan queyanaA Cemi da davacxrven enani kacTani ris gamoc siZulviliT ganidevnen da WeSmaritebiT
sityYsagan sacTurebisa maTisa, da gamoucxade kacTa uke- ganadgurdnen. maSin eSmaki aRdga Cvenze, magram
TurebaA da sicruve [maTi], romlisaTYsca ganisxnes siZu- radganac Cvens Soris veravin naxa misi nebis
liliT da moisrnes WeSmaritebiT. merme SeiWura CuenTYs aRmsrulebeli da verc veravin ipova SensaviT advilad
[eSma]ki, rameTu ver SemZlebel iyo povnad nebasa miss[a] dasaZleveli, amitom. boroti zraxvebi Cagagona da
Cuen Tana, garna Sen mier, da aravin pova Cuen Soris ufro gangamtkica masSi. saubedurod, rac ufro metad
adviladsaZleveli Sensa. amisTYsca dagamtkica borotsa gicavdi da gevlebodi Tavs, miT ufro dagaaxlove
zeda gulissityuasa. xolo cviTa miT da nukeviTa CemiTa swored imas, risi yvelaze metad meSinoda. xolo, rom
Sendami ufroAs vinaA-me dagaaxle, romelsa-igi meSinoda mimeSvi da Tavad genaxa gaWirveba, tkbilTan erTad,
SenTYs? da ukueTumca mimeSua gansacdelTa da geWamamca mwarec gesinja, ukeT gecodineboda gaWirvebis simwarec
tkbilsa mas Tana mware, aramca umecar iyav simwaresa da gancxromis sitkboebac. axla ki am cxovrebis

224 225
sibrZne
ibrZne balavaris
isii
balavaris sibrZne balavarisa

Wirisasa da sitkboebasa SuebaTasa. xolo aw umecar xar sitkboebis umecari xar, radgan ar gamogicdia simware
sitkboebasa amis cxorebisasa, rameTu arRa gixilavs cxovrebisa, romelsac eswrafvi.
simware cxorebisaA mis, romelsa Sen eZieb~. miugo iodasafma:
miugo da hrqua iodasaf: `ara uwyi, mefe, Tu romlisa _ ver gamigia, mefev, ris gamo xar Sewuxebuli, -
saqmisaTYs Sewuxebul xar: keTilisaTYs, romel moviRe, sikeTisaTvis, romelic momipovebia, Tu imis gamo rom
anu winaaRdgomisaTYs nebisa Senisa. ukueTu aRvudeqi Sens nebas?! Tu keTilis mopovebisTvis mrisxav,
mopovnebisaTYs keTilisa mrisxav, Tana-mac sivltolaA isRa damrCenia, gageqce da Tavi davaRwio Sens
Sengan da ganTavisuflebaA uflebisagan Senisa, xolo Zalmomreobas Cemze, xolo Tu Sens winaSe urCobaSi
ukueTu mabraleb winaaRdgomisaTYs nebisa Senisa da madanaSauleb, Cans, Cemi daRupva gsurs, da ara saukuno
gnebavs warwmedaA Cemi (romeli SeaSus nebasa Sensa) da ara cxovreba, romelic Seni neba-survilis sawinaaRmdegoa.
cxorebaA Cemi, romeli winaaRudgebis nebasa Sensa. amis gamo amiT mJRavndeba Seni uzrunveloba da gulgrili
Cans uzrunvelobaA Seni CemTYs da meca Tana-mac, damokidebuleba Cemdami da raki asea, iZulebuli var,
odesc[a]Ra ese esreT ars, raATa maqundes iWY [S]endami, eWvi Sevitano SenSi, amasTan, mefev, im sikeTis gamo,
rameTu, N mefe, ara ufroAs ars mwuxarebaA Seni Cemdamo romelic ase gaWirvebiT SeviZine, ar xar Sewuxebuli,
keTilTa amaTTYs, romelni movipoven mwuxarebisa mis vidre me vwuxvar Senze imis gamo, rom saukuno netarebas
Cemisa, romeli maqus daklebisaTYs Senisa keTilTa maTTYs akldebi. me ufro metad maqvs SesaSfoTebeli da
saukuneTa, rameTu me ufroAsRa Tana-mac tkivili da sadardebeli Sens bedze, vidre Sen Cemze. xolo rom
mwuxarebaA saqmisaTYs Senisa, vidre-Ra Sen CemTYs. xolo Tqvi, yrma xaro, neta marTlac SemZlebeli iyos Cemi
romel-ese sTqu, viTarmed yrma var, netar-Tumca siryme siymawvile gankiTxvis dRes pasuxismgebloba amaridos.
ese sityYsmimgebel meqmneboda dResa mas saSjelisasa, rac Seexeba Sens mier Cems Seuracxyofas, wyaloba
xolo ginebaA, romel sTqu Cemdamo, netar-Tumca yovelTa- iqneboda, yvela sxva sibilwes ganSorebuli rom
gan sibilweTa ganveri, garna ginebisa Cemisa. xolo vyofiliyavi, da mxolod Seuracxyofa SemrCenoda. xolo
siqaduli Seni ukueTu saqmiT aRasrulo Cemdamo, vesav muqarac rom sisruleSi mogeyvana da saqmiT aRgesrule-
RmerTsa, raATa SeverTo ricxusa mas wmidaTa mowameTasa, bia igi, netari viqnebodi, da RvTis wyaloba iqneboda
[romelni]ca acxovnen borotisyofiTa SeniTa35. Cemze, radgan im wmida mowameebis ricxvs SevuerTdebo-
di, romlebic Sengan tanjva-wamebis Sedegad cxondnen.35
aramed raA sargebel ars Cemda, rameTu yrmiT mxadi, da
me miwevnul var Jamsa, romelsa arRara maqus sityYsgebaA ra SeRavaTia, rom yrmad mTvli, radgan ukve
siyrmisaTYs Cemisa. anu raA mwuxarebaA ars Cemda gmobisaTYs mivaRwie asaks, roca aRar SeiZleba amgvarad viwode-
da Zagebisa Sen mier, romelni ufroAs saxarul arian da bode da vimedovnebde yrmobiT. aseve, arc is aris
saqadul Cemda, romlisaTYs mgmob da mabraleb. anu viTar samwuxaro, rom mgmob da maZageb,piriqiT, sasixarulo da

226 227
sibrZne
ibrZne balavaris
isii
balavaris sibrZne balavarisa

maqadeb satanjvelTa, da Ziri risxvisa SenisaA ese ars Cem sasurvelicaa CemTvis. rogorRa maSineb tanjvis muqa-
zeda, rameTu Tavs-midebies raAme mciredi satanjveli amis riT an mrisxanebiT, roca sakuTarive nebiT vitvirTe
soflisaA ginebiTa CemiTa. xolo romel-ese ityY tanjva am sofelSi. xolo is, rac CemTvis sikeTe ggonia,
keTilisyofaTa SenTa Cemdamo, uwyode, mefe, rameTu uwyode mefev, rom swored Sengan Tavsmoxveulma am
keTilTa maT SenTa warmavalTa aRmZres survilad keTilTa warmavalma sikeTeebma aRmiZres ukvdavi meufis
mimarT ukudavisa meufisaTa waruvalTa. xolo ukueTu waruvali sikeTeebis moZiebis survili. Sen xrwnadi
maiZuleb keTilTa amaT SenTa ganxrwnadTaTYs datevebasa sikeTeebisaTvis gamouTqmeli, saukuno sufevis uaryofas
saSuebelTa maT saukunoAsaTa gamouTqumelTa, uwyode, maiZuleb, magram icode, rom xrwnads araviTari
rameTu ara swor arian ganxrwnadni uxrwnelTa, rameTu Seni msgavseba ara aqvs uxrwnelTan. miwier saSvebels an
ese anu miiRo Senve mciredisa raAsame risxvisaTYs, anu Tavad ganiSoreb Senive risxvis gamo, an JamTa svla mainc
JamTa qcevaman migYRos Senca da meca, xolo sixarulisa gangvaSorebs maT. saukuno sixarulze ki amgvarad ambobs
misTYs esre ityYs ufali Cueni iesu qriste: “da sixaruli ufali Cveni ieso qriste: `Tqven sixaruls veRaravin
Tqueni aravin migiRos Tquengano”, rameTu saqme ese da wagarTmevT~ (ioane 16:22 ). ase, rom cxovrebis wesi da
cxorebaA, romeli Sen gamoirCie CemTYs, trfiali da rigi, romelic Sen arCie CemTvis, sawadeli da mSvenieri
Suenieri ars, ukueTumca ara adrewarmaval iyo, xolo iqneboda, swrafwarmavali rom ar yofiliyo igi. Tu Sen
ukueTu gaqus simtkice dadgromisa misisaTYs, keTil da sa- mtkice darwmuneba gaqvs maT waruvalobaSi, keTili da
wadel ars friad, aramed ukueTu ver gulpy[r]obil xar, sasurveli yofila igi, magram Tu amaSi darwmunebuli
raAsaTYs ara Semindob datevebasa missa, raATa miT movi- ara xar, ratom ar mpatiob maT moZulebas da maT nacvlad
povo usawadelesi cxorebaA? anu viTar gikYrs, mefe, usawadelesi cxovrebis mopovebisaken swrafvas? an
survili Cemi keTilTa maTTYs waruvalTa da ara gikYrs ratom gikvirs, mefeo, Cemgan waruval sikeTeTa survili,
SekueTebaA Tavisa SenisaA saSuebelTa amis soflisa da ar gikvirs Sens mier amsofliur, warmaval sikeTeTa
warmavalTa. xolo romel-igi sTqu, viTarmed aoten Cemgan dawafeba da Setkboba?! ambob, TiTqos cbieri da
mcbierni da macTurni da grZeulni da daacxrven enani grZneulni ganmaSore da kacTa enebi maT Sesaxeb lapa-
kacTani sityuaTa mimarT maTTa, ese udidesi yovelTa rakisagan daadume da amas miiCnev CemTvis gakeTebul
keTilTa SenTasa ars Cem Tana, ukueTu oden saxelisdebaA yvelaze did sikeTed, magram marTlac rom grZneulni da
saqmeTaA miaxuedre
miaxuedre, aramed ara ganmaSoren Cemgan, garna macdurni gangeSorebia Cemgan saqmiT, qristes mRvdlebs,
wmidani mRdelni qristesni da netarni mamani da wina- netar mamebsa da Cemi cxovrebis megzur winamZRvrebs ar
mZRuarni cxorebisa Cemisani, da STamagde adgilsa udabnosa ganmaSorebdi da udabno da urwyul adgilas gvelTa da
da urwyulsa TYnier winamZRurisa da Sesavedrebelisa morielTa, mxecTa da eSmakTa Soris, da winamZRvrisa da
sulierisa, Soris guelTa da RriakalTa, mKecTa da eSmakTa, sulieri moZRvris gareSe ar damagdebdi. TiTqos
rameTu winaaRudeg WeSmaritsa qristesa RmerTsa da CemTvis SiSobdi da WeSmarit RmerTs _ ufal ieso

228 229
sibrZne
ibrZne balavaris
isii
balavaris sibrZne balavarisa

moswyYden wmidani misni marTalni da rCeulni winamZRuarni qristes aRudeqi win. mospe da gaanadgure udanaSaulo
cxorebisani (romelTa daTrgunes sofeli ese) SiSisa wmidanebi da rCeuli Zmebi; isini, romelTac uaryofili
maTisaTYs Cem zeda, da martod damagde Sen mcbierTa da hqondaT es sofeli, da marto damagde macdurTa Soris.
macTurTa da mtyuvarTa. xolo RmerTman da mamaman uflisa magram yovladZlierma RmerTma da Cemi uflis ieso
da macxovrisa Cemisa iesu qristesman, yovladZlierman, qristes mamam suliwmidis mier mommadla mecno wmida
suliTa wmidiTa TYsiTa momca me mecnierebaA cnobad sameba.
samwmidaarsebisa misisa. aseve, Sen Tqvi Cems ganwirulobasa da ubadrukobaze,
da merme sTqu ganwirulebaA da ubadrukebaA da wuTisoflis moZulebasa da misi sikeTeebis miuReblo-
mravalferobaA CemTYs da mowyinebaA soflisaA da aradaje- baze. rogor ar moviZulo wuTisofeli, roca swored
rebaA keTilTa misTa zeda, viTar ara ganwirul viyo, misi moZulebaa is winapiroba, ris Sedegadac mSvidobas,
rameTu ganwirulebaA amis soflisaA moatyuebs mSYdobasa, nugeSiscemasa da gansvenebas movipovebT?! umjobesia aq
nugeSiniscemasa da gansuenebasa. da keTil ars Cemda ubadrukoba, oRond waruvali, saukuno cxovreba
ubadrukebaA aqa, raATa mizez-meqmnes cxorebisa mis sauku- davimkvidro. an rogor ar moviZulo es sofeli,
noAsa waruvalisa. anu viTar ara moviwyino sofeli ese, romelic Tavad moiZulebs mis moyvarulebs?! an rogor
rameTu igi moiwyinebs moyuareTa misTa. anu viTar ara ar moveqce misi mravalferovnebis qveS, roca is
viqce mravalferad, rameTu igi mravalferad eqcevis kacTa mravalferovnebiT acTunebs adamianebs da Senzec
da TYT Sen zedaca mowevnad ars mravalferobaA misi. anu mZlavrobs misi mravalferovneba?! rogor davsjerde mis
viTar davSjerde keTilTa misTa, rameTu keTilni misni sikeTeebs, roca misi sikeTe borotebaa, dRes uxvad
borot arian: dRes miscems da xvale mouRebs da merme gascems mas, xval ki kvlav ukan miitacebs da vnebas
izRvevs. aw, mefe, keTilad ganizraxe SenTYs. did ars keTi- miayenebs kacs?! amitom, mefeo, umjobesia, ukeTesi
li misi Sen zeda da sulgrZelebaA misi sinanulad mogelis. airCio SenTvis. uxvia yovladZlieris wyaloba Senze da
xolo Sen mas uKdebi da winaaRudgebi Sjulsa missa da ara misi sulgrZeleba sinanulisaken mogiwodebs. magram
ineben keTilisyofani misni, rameTu hnebavs moqcevaA eurCebi mas da mis mcnebebs ewinaaRmdegebi, ar gsurs
yovelTaA sinanulsa zeda WeSmaritsa. amisTYs miuSua misi sikeTeebi, mas ki yoveli kacis WeSmarit sinanulze
ampartavanebasa Sensa da ara migca, romelsa miec Tavi Seni, moqceva nebavs, amitomac gapatia Seni ampartavneba da ar
udebebasa da borotsa, da ara mogago, romeli-igi Sen uyav migca sizarmacesa da borotebas, romelsac Tavad mieci
msaxurTa misTa wmidaTa36. Tavi, da ar mogizRo imgvarad, rogorc Sen moepyari mis
wmida msaxurebs.
maSin gulisKma-yo mefeman, viTarmed guliswyromaA mefe mixvda, rom mrisxanebiT kidev ufro aRagznebda
misi ufroAs aRagznebs guliswyromasa missa. da Se-ca- ufliswulis guliswyromas, Tanac SeeSinda, vaiTu, Cemi
eSina, nuukue ver daiTminos simqise sityuaTa misTaA. da sityvebis simkacre ver gadaitanoso. swrafad wamodga

230 231
sibrZne
ibrZne balavaris
isii
balavaris sibrZne balavarisa

mswrafl aRdga da warvida palatad TYsa damZimebuli da mwuxarebiT guldamZimebulma, Tavgzaabneulma da


urviTa da Sesulebuli tkiviliTa da gancYbrebuli tkiviliT gaognebulma, sasaxlisaken gaswia.
gonebiTa.

46. da xvalisa dRe kualad movida mefe Zisa TYsisa, da 46. meore dRes kvlav moinaxula mefem ufliswuli,
Seitkbo igi mkerdsa TYssa da moexYa qedsa missa, da xeli mohxvia, gulSi Caikra igi da uTxra:
etyoda: `nu, Svilo Cemo, da nawleo muclisa Cemisao, _ nu, Svilo, nu, Cemo sisxlo da xorco, nu
rameTu ara giRirs yovelsa Sina Set[y]uebasa, Tumca Seorguldebi da nu daeWvdebi CemSi, nu ambob, rom Seni
meWudi Tavsa zeda Cemsa da sTqumca, viTarmed nefsiT nebiT uaryof umjobess da sacdursa da warsawymedels
dauteob umjobessa da moviReb warsawymedelsa da irCev. mende, radgan ici Cemi simtkice da Seuryeveloba,
aRvirCev sacTursa, rameTu Sen uwyi simtkice da Tu fiqrob, rom WeSmaritebis msaxureba memZima da
SeuryevelobaA gonebisa CemisaA. da ukueTu sTqua, vi- amitom gamitaca gulisTqmebma da vnebebma, cdebi, radgan
Tarmed damZimdes Cem zeda wesni WeSmaritebisani da Sen xom ici da sxvebmac, rogori mtkice da Seuryeveli
amisTYs mimizidnes nebasa da gulisTqumasa, Sen uwyi da var rjulis kanonebSi. mravalgzis damicarielebia
yovelman kacman moTminebaA Cemi [sa]marTalsa zeda Sjulisa saganZurebi kerpTaTvis taZrebis asagebad da mis
Cemisasa da mravalgzis davacarielen saganZurni Cemni msaxurTaTvisac araerTgzis miboZebia simdidre, yovel-
taZarTaTYs kerpTaAsa da msaxurTa misTa, da winauyav Tvis pativs vscemdi boganosa da Rarib-Rataks, Tuki
yoveli monagebi Cemi, da mravalgzis pativ-[v]sci kacsa Sevityobdi, rom Cveni rjulis erTguli iyo. samefo
Seuracxsa naTesaviTi, raJams vcni keTiladslvaA misi taxts mjdomi win vegebebodi, mSvidobas vusurvebdi da
Sjulsa Sina Cemsa, vidremdis aRudgi sajdomiTgan CemTa imgvarad videqi mis winaSe, rogorc mona batonis win. da
da winamivegebi mSYdobisa micemad misa da davdgi winaSe Tu mxolod CemTvis veZebdi Svebasa da gancxromas,
missa, viTarca monaA raA dgann winaSe uflisa TYsisa. da rogorc es Sen ggonia, ratomRa amovwyvetdi im xalxs,
ukueTu saSuebelTa ZiebisaTYs iyo ganzraxvaA ese Cemi, vi- romlebmac es sofeli datoves da arc arafers mecile-
Tar-ese Sen hgoneb CemTYs, raAsaTYsmca movwyYden monan- bodnen masSi?
ulni kacni, romelTa dauteves sofeli ese KelTa Sina guliswyroma da mrisxaneba mkvlelobas da tanjvas
CemTa da araras meziarebodes da a[r]ca macilobdes rasame Sobs, swored mrisxaneba aSfoTebs guls, azianebs suls
mas Sina yovladve?! rameTu moklvaA da tanjvaA ara da abnelebs gonebas. nuTu Cavardnila vinme imgvar
iqmnebis, garna guliswyromisa mier da gaKurveb isa
gaKurvebisa ugunurebaSi, rasac mamaSens abraleb, - TiTqos imgvarad
gulisa. da gaKurvebasa Sina SfoTi SeamTxYes gulsa da davemorCile vnebebsa da gulisTqmebs, rom rjuladac ki
vnebaA sulsa, da mwuxarebaA aRiZrvis gonebasa Sina Jamsa gavixade isini da mTeli simdidre davaxarje maT,

232 233
sibrZne
ibrZne balavaris
isii
balavaris sibrZne balavarisa

guliswyromisasa. anu vin ubadrukTagani STavarda romlebic gamomyvnen, xolo maxvili aRvmarTe maTze,
eseviTarsa sacTursa, romelsa Sen hgoneb mamisa SenisaTYs, romlebic SemewinaaRmdegnen? Sen ici Cemi samarTlia-
raATamca esoden midrikes vnebaTa da gulisTqumaTa, vid- noba ganaCenis gamotanisas, qvrivTa Semwe da obolTa
remdis Sjuladmca daawesna igini da waragna monagebni nugeSismcemeli var, vwyalob gkaxakebsa da davrdomi-
misni maT zeda, romelni Seudges mas, da aRlesa maxYli misi lebs, Tavad vtvirTulob maT uZlurebasa da simdidres
maT zeda, romelni winaaRudges mas. da merme ici samarTali vurigeb maT. isic vici, rom yovelTvis, roca glaxaks,
mSjavrisa CemisaA da SjaA qurivTaA da nugeSiniscemaA davrdomils, obols an qvrivs vxvdebi, ar SemiZlia
obolTaA d[a] wyalobaA glaxakTaA da xaSmTaA da tYrTvaA gverdi avuqcio an Cavuaro, vidre yovelgvar saTxovars
uZlurebisa maTisaA da ganyofaA safaseTa CemTaA maT Soris, ar Sevusruleb maT. maS, raRa gaiZulebs, Svilo, Cemi
rameTu Sen (uw)yi, [viTarmed] mravalgzis odesme mivemTxYi rjulis Zagebas an CemSi daeWvebas?! nuTu ityvi, rom
glaxakTa da vnebulTa, ginaTu obolTa da qurivTa, da ver WeSmaritebis gzas avcdi, ukeTureba gamovirCie da
SeuZli TanawarslvaA maTgan, viTarmed aRvasruli sawadeli araswor gzas vadgavar? ratom eWvdebi Cems mier
maTi yoveli. aw raARa Zal-gic, Svilo Cemo, Zagebad arCeuli da mravalgzis Semowmebuli gzis sisworeSi?!
Sjulisa Cemisa da iWYsaA magis SenisaA Cemda momarT? anu eWvi Segaqvs Cems keTilmsaxurebaSi, dafarul saqmeTa
ityYa, viTarmed SevsceT gzisagan marTlisa da gamovirCie sworad gamokvlevasa da saeWvo saqmeTa moZulebaSi.
aragamosarCeveli da vdga ara saTnosa zeda? viTar ukue Senma naCqarevma moqmedebebma da Cvevebma, romlebic win
eWu ganzraxvasa Cemsa gamocdilsa da gangebasa Cemsa giswreben, imgvarad daimona Seni goneba, rom brmad
sacnaursa da keTilad gamonaxvasa [Cem]sa saqmeTa dafarul- endobi, ise, rom rCevas ar ekiTxebi arc brZen
Ta da Setyuebasa Cemsa saqmeTa saeWuelTa da ara ufroAs winamZRvars, arc mcodne moZRvars, arc erTgul
eWu ganzraxvaTa SenTa, rameTu mswrafl midrika gonebaA gulSematkivars da arc gamocdil an gonier kacs. an ki
Seni winamsrbolman [C]uevaman da ara gamoicade igi da arca saidan xar darwmunebuli, rom eSmakma ar isargebla
uCuene saqme Seni winamZRuarsa brZensa da arca moZRuarsa Seni umecrebiTa da sisustiT? man aRgamaRla da
mecniersa da arca erTgulsa mtk ivansa da gina[Tu]
mtkivansa STagagona, TiTqos sulier simaRleebsa da RvTis
goniersa gamocdilsa. anu vinaA nugeSiniscemul xar, Tu Semecnebas miaRwie da misi erTguli msaxuris -
ara ixila eSmakman Sen Tana siCqure da sisuste, da balavaris meSveobiT kidev ufro gangamtkica am
aRgamaRla, viTarmca mecnierebasa RmrTisasa migawia da sacdurSi. sxvagvarad riT aixsneba is, rom Tavisken
Segimko sacTuri amis gamo eniTa birebulisa mis gadagibira eSmakma?! rogor SegeZlo samarTliani
balahvarisiTa. anu viTar ityY saqmesa amas, romelsa Segiy- msajulis, sarwmuno mowmisa, an gansjis gareSe gefiqra,
vana Sen ucbebiT. da ganhbWe Sen[TYs] WeSmaritebaA da rom yvelaferSi marTali Sen xar, me ki yvelaferSi
CemTYs sicruve TYnier gamorCevisa marTlisa msajulisaATa vcdebi? ise iqcevi, Svilo, rogorc erTi vinme rjulis-
da sarwmunoAsa mowamisaATa da sacnaurisa Setyuebisa, mcodneTagani, romlis gonebac cru swavlebiTaa

234 235
sibrZne
ibrZne balavaris
isii
balavaris sibrZne balavarisa

rameTu Senca, Svilo Cemo, esreve xar, viTarca erTi vinme dabinduli da raime siaxliT gatacebuli. aseTma kacma
romlisaca Sjulisa mpyrobelTagani, romelTa sicruveman WeSmaritebis Sesaxeb romc Seityos rame, eucxoeba,
mius[...] [sa]smenelTa maTTa da SescTes axalsaxiobiTa miT, da radgan ukve SeTvisebuli aqvs sicrue, mas miiCnevs
merme emxila WeSmariti, aramed miswrobili igi sicruve WeSmaritebad, WeSmaritebas ki _ sicrued. amitom
danergul iyo gulTa Sina maTTa da sworebiTa miT gafrTxildi, Svilo. me vici, rom guli ukeTess gTxovs,
uWeSmaritesad hxedvides sicruvesa vidreRa maTisa es udidesi madlia, RmerTebisagan SenTvis moniWebuli
simarTlisa. aw Senca ekrZale, Svilo Cemo, rameTu me uwyi, da Sens mier CvenTvisac, radgan winaparTa fesvebi
viTarmed keTilsa guli-giTquams, da ese umetesi madli Tavisken gizidavs.
ars, moniWebuli RmerTTa mier Send da da Sen mier Cuenda, da mefem mama-papaTa Rvawlis moyola dauwyo uflis-
rameTu Zirman mamaTa SenTaman migizida~, da yovelTa wuls, ixsenebda winaparTa saxelebs da maT saqmeebze
saxeliT moaKsenebda da naTesavTa moaswavebda da cxorebasa mouTxrobda ufliswuls.
maTsa uTxrobda. mefis sityvebi rom moismina iodasafma, cxadi gaxda,
xolo iodasafs viTarca esmnes si[t]yuani mefisani, rom eSmakma axali sacduri gaumzada da rom brZola
gulisKma-yo, viTarmed eSmaksa sabrKe daurwyams misTYs da gardauvali iqneboda. miubrunda mamas da uTxra:
viTarmed TYnier yovlisa Ronisa uKms ganmzadebad _ CemTvis imaze metad sawadeli araferia, rom Cems
brZolisa misisa, da hrqua mefesa: `mefe, araraA usawadeles mier mopovebuli saunjis WeSmaritebaSi dagarwmuno, da
ars Cemda, viTar saqme ese, raATamca Semik ribes umjobesi
Semikr Tu Cemi uZlurebis gamo ver SevZleb amas, movale var,
Cemi da dajerebaA Seni, xolo ukueTu damakldes dajerebaA Segaxvedro Cemze srulyofils, Tundac ar iwonebde
Seni TYnier Ronisa Tana-mac umjobessa Cemsa, daRacaTu ara amas. Tumca saqmiT cdomilebaSi xar, mainc vimedovneb,
gTndes Sen, rameTu me vhgonebd, mefe, viTarmed cocxlad rom SegiZlia saRad msjeloba, Tumca ki saqmiT
ganmzraxi xar TYnier yovlisa cTomisa, daRacaTu saqmiT cdomilebaSi xar, radgan gansakuTrebiT da umetesad
aRasruleb sacTursa. xolo aw salmobaA gonebisaA da saSinelia gonebis avadmyofoba da Seni zraxvebis
ganzraxvisa SenisaA uborotesad da uZYresad sakYrvel ars usastikesoba. Cemdauneburad, me mxvda wilad mefev,
vidre sensa saqmeTa SenTasa. da aw me Tana-mac, mefe, TYnier Sevejaxo im gonebas, romelmac gadagibira Tavisi
Ronisa, raATa SevemTxYo gonebasa magas, romelsa ~sibrZniT~. Tavs movaled vTvli vizruno masze da
miudrekixar Sen sibrZniTa, romeli maxlobeli ars misi, gamovunaxo wamali gansakurneblad. Cemi simkacriTa da
rameTu Tana-mac zrunvaA misTYs da ZiebaA wamlisaA misTYs. SeuvalobiT mxolod sikeTe msurs SenTvis, radgan is,
da me ara mnebavs, mefe, simqisiTa miT, romelsa gaCueneb, vinc gepirfereba, arasodes yofila Seni erTguli. aw,
TYn ier pativi Seni, rameTu romeli zakuviT getyodis, igi
TYnier daicxre aRSfoTeba, risxva da dainaxav imas, rac Seni
ara erTguli ars Seni. aw daacxrve aRSfoTebaA Seni da sulisaTvis umjobesia. gaxsovdes, rom male mokvdebi da
dainaxe umjobesi Seni da uwyode, rameTu adre mosikudid
dainaxe sxvebs darCebaT Seni amqveyniuri dideba, iseve, rogorc

236 237
sibrZne
ibrZne balavaris
isii
balavaris sibrZne balavarisa

xar da yovelsa didebasa soflisasa dauteob sxuaTa, sxvebic kvdebian da sxvebs utoveben TavianT qonebas.
viTarca-igi, romelni warvides da dauteves sxuaTa, da Semdeg mkvdreTiT aRdgoma mogelis da pasuxs ageb
merme kualad aRdgomad xar da gankiTxvad sityYsaTYs da yoveli Seni namoqmedarisa da naTqvamisaTvis. amitom
saqmisa, rameTu arRavin daSTomil ars sofelsa amas Sina, momismine da guliT gamoiZie umjobesi. am wuTisofelSi
romelmanca Tqua da aswava keTili da saqmiTa aRasrula, aRaravin darCa iseTi, vinc, sityviTac aswavlis da
garna kacni ese monani qristes RmrTisani, romel arian saqmiTac aRasrulebs keTil saqmeebs ieso qristes
meudabnoeni, romelTa hrwams wmidaA samebaA da Sjuli misi monebis garda. eseni arian meudabnoe berebi, romelTac
wmidaA, da misagebeli uwyian kacad-kacadisaA: saSuebeli da swamT wminda sameba da misi wminda mcnebebi, maT ician,
satanjveli. aw moiyvane, vin gnebavs Sjulisa-mecnieri rom TiToeul kacs maTi saqmeebis mixedviT moeliT
Seni, da vyoT sityuaA urTierTas SjulisaTYs simarTlisa RvTisagan misagebeli _ maradiuli netareba an saukuno
saSjeliTa, vidremdis gamoCndes WeSmariti cruAsagan~. satanjveli.vinc gsurs, moiyvane Seni rjulis mecnier-
xolo mefesa viTarca esmnes sityuani Zisa TYsisani, da- Tagan, raTa sityvier paeqrobaSi gairkves WeSmariteba
dumna gancYbrebuli. da viTar moego cnobasa TYssa, iwyo da sicrue.
gulissityuad da ganzraxvad da winaaRdgomad nebasa Svilis sityvebiT gaognebuli mefe didxans dumda.
TYssa. xolo nebaA misi acilobda da ebrZoda da moaKsenebda gons rom moego, dafiqrda - SeZlebda ki sakuTar neba-
saSuebelTa da gansuenebaTa, romelTa TanadaCueul survilTa daTmobas?! Sinagani xma ewinaaRmdegeboda,
(iyo). da etyYn gulissityuaA misi, viTarmed ver Zal-gic ecileboda da im gancxromasa da fufunebas axsenebda,
cxorebaA dRe erTca TYnier Cueulebisa Senisa da viTarmed romelTac dasCveoda. igive xma Caagonebda, rom erTi
SewamebaA cTomilebisaA da jobnaA sxuaTaA [...]rweme da dRec ver SeZlebda CveulebaTa gareSe cxovrebas,
sayuedrel ars Senda. da yovladve sasoebaA warikueTis cdomilebis aRiarebaca da sxvaTagan Zlevac damamcireb-
ganSorebisagan Cueulebisa misisa da veraraA Rone moigo- lad miaCnda. cxovrebis wesis, CveulebaTa Secvlis
nis, garna msaxurebaAve da didebaA kerpTaA. yovelgvari imedi dakarga da sxva rom veraferi moi-
maSin hrqua mefeman Zesa TYssa: `Svilo Cemo, SemacTuna fiqra, gadawyvita, kvlav kerpTa Tayvaniscema da maTi
sityuaman Senman da movaqcio Senda. da aw arRara davacado msaxureba ganegrZo.
gamoZiebaA sityuaTa SenTaA da gamonaxvaA maTi dawynarebiT. Semdeg Svils miubrunda da uTxra:
da ukueTu WeSmarit iyvnen, ufroAs ganaTlden gamoZiebasa _ Svilo, Senma saubarma macduna da gadamibira. aRar
Sina Cemsa, xolo ukueTu cru iyvnen, gamoCndes mas Sina davayovneb, msurs, Seni sityvebis WeSmariteba gamoviZio
cTomilebaA maTi. da me megulebis krebaA da sityYsa-yofaA da yvelaferSi dawynarebiT gaverkve. Tuki WeSmariteba
simarTliT da arRara mZlavrebiT, da vbrZano, raATa Kmobdes aRmoCndeba, rasac Sen ambob, ufro metad gavacxadeb mas,
qadagi micemad mSYdobisa yovelTa zeda qristeaneTa, xolo Tu sicrue, amiT Seni gzaabneulobac dadastur-
deba. amitom msurs Sekreba movawyo, gulwrfel dialog-

238 239
sibrZne
ibrZne balavaris
isii
balavaris sibrZne balavarisa

romelni arian Sjulsa zeda Sensa, raATa moviden krebasa Si gairkves yovelive, Zalis gamouyeneblad. vubrZaneb
amas Cemsa, raATa samarTali saSjeli aResrulos mun cxadad macnes, yvelas auwyos, rom nebas vrTav yovel qristians _
winaSe yovlisa erisa, raATa aravis aqundes mizezi raAme da maT, romlebic Sen rjulze imyofebian, daubrkolebliv
hgonebdes, viTarmed mo-raAme-vimZlavreT, da Tquas vinme, da mSvidad movidnen am Sekrebaze; rom simarTle
viTarmed: ukueTumca me mun yofil viyav krebasa mas, dadgindes mTeli krebis winaSe; rom aravis hqondes
maqunda sityuaA ZlevisaAo”, romliTa ufro dajerebul mizezi ifiqros, rom Cven Zala gamoviyeneT, da aravin
iqmnes yoveli eri, romelsaca zeda ganwydes saqme Cueni. Tqvas, me rom im Sekrebaze vyofiliyavi, Cemi sityviT yve-
las vajobebdio; da vinc metad daajerebs Sekrebas Tavis
simarTleSi, mis sasargeblod gadawydes Cveni dava.

47. da dajerebul iqmna iodasaf sityuaTa mefisaTa da 47. iodasafi mefes dasTanxmda da Sexvedris droc
yves paemani SekrebisaA. da iyo mas dRes S[ina] krebaA didi. da daTqves. daniSnul dRes didi Sekreba moewyo. mravali
gamovides kerpTmsaxurni igi, raATa sityua-ugon naqor[s], kerpTmsaxuri rjulis mecnieri movida, raTa naqors _
romeli sagonebel iyo, viTarmed balahvar ars, romeli-igi cru-balavars Sedavebodnen da SekamaTebodnen,
zemo vaKseneT, romeli-igi moebira raqiss. xolo krebasa romelic, rogorc zeviT vTqviT, raqisis mier iyo
mas aravin dahxuda qristeaneTa morwmuneTagani, garna kaci mosyiduli. am paeqrobas erTi kacis garda morwmune
vinme, romelsa farulad aqunda sarwmunoebaA uflisa qristianTagan aravin eswreboda, isic farulad
Cuenisa iesu qristes[i], romlisa saxeli baraqia, misdevda ieso qristes rjuls. es iyo Cvens mier
zemoKsenebuli igi, romelman uTxra iodasafs birebulobaA zemoxsenebuli baraqia. swored is, romelmac iodasafs
naqorisi, odes-igi udabnoAT moeyvana saxed balahvarisa; da naqoris raqisisagan gadabirebuloba da misi balavaris
ese ganmzadebul iyo Sewevnad balahvarisa, ukueTu nacvlad udabnodan moyvana Seatyobina. Tuki sityvis-
sityuasa rasame zeda Sebrkoldes. gebisas ufliswuls raime gauWirdeboda, baraqia mzad
da dajda mefe saydarTa TYsTa, xolo iodasaf iyo mis dasaxmareblad.
queyanasa, rameTu ara ineba dajdomaA saydarTa zeda. da samefo taxtze dabrZanda mefe, xolo iodasafma
iwyo mefeman sityuad kerpTmsaxurTa mimarT da Tqua: `aha taxtze dabrZaneba ar isurva da miwaze dajda.
esera Tquen xarT Tavni amis wesisani da Cuen Tquengan
mefem kerpTmsaxurebs mimarTa:
moviReT da Tquen Kma-geciT. aw iRuaweT damtkicebad
_ ai, Tqven xarT umaRlesi warmomagdenlebi im rju-
dRes, da ukueTu gamoCndes da damtkicnes ZlevaA Tqueni,
lisa, romelic Tqvengan migviRia. aha, iRvaweT dRevan-
del dRes da daamtkiceT Tqveni ucdomeloba. Tu dRevan-
deli paeqroba Tqveni gamarjvebiT dasruldeba, uxvad

240 241
sibrZne
ibrZne balavaris
isii
balavaris sibrZne balavarisa

iyos keTili misagebeli Tqueni Cem mier Rirsad da giwyalobebT saboZvars, ucdomelobisa da damsaxurebis
ucTomelobisa Tquenisa, xolo ukueTu gamoCndes Kmasa amas Sesabamisad, magram Tu Tqveni sityvebi cru da yalbi
Tquen[sa] sicruve da tyuvili, aravin ars ukadnieres Cemsa aRmoCndeba, aravin gamoCndeba ufro codvilad da
Tquen zeda da arca vin ufro Secodebul winaSe Cemsa da
damnaSaved Cemsa da mTeli eris TvalSi, vidre Tqven,
winaSe yovlisa erisa, viTar Tquen, winaSemdgomelno
kerpTa winaSe mdgomelni. da maSin, Tuki crudmetyvelni
kerpTano. da me aRTqumaA mimicemia RmerTTada, ukueTu
gamoCndes dRes sicruve sityuaTa Sina TquenTa da iZlineT aRmoCndebiT da samarTliani gansjis Sedegad sxva Zalis
sxYsa raAsame Zalisagan saSjeliTa simarTlisaATa, davlewo mier daiZleviT, aRTqma maqvs micemuli RmerTebisaTvis,
gYrgYni Cemi da davsce saydari Cemi da daviyYno Tavi Cemi rom davamsxvrev Cems gvirgvins, davaqcev samefo taxts,
da SeverTo ricxusa monazonTasa, da davwune cecxliTa moviparsav Tavs da monazonTa ricxvs SevuerTdebi,
RmerTni ege Tquenni, da mogwyYdne Tquen, magram manamde Tqven amogwyvetT, kerpTa winaSe mdgome-
winaSemdgomelni maTni, da iavar-iqmnen saxlni Tquenni da lebs, gavacamtvereb Tqvens samosaxloebs, tyved mivcem
tyued miecnen Svilni Tquenni da [Zel]sa damovhkidne Tqvens Svilebs, Tqvens gvamebs ki Zelze davkideb. xolo
guamni Tquenni, xolo ukueTu Se icvalos Zlevaman,
Seicvalos
Tu dRevandeli Sexvedra Tqveni gamarjvebiT dasrul-
Se icvalos
Seicvalos patiJmanca
patiJmanca
iJmanca~.
deba, sasjelic wyalobiT Seicvleba.
miugo da hrqua iodasaf: “WeSmaritad saSjeli
mimarTa mefes iodasafma:
samarTali ganawese, mefe, da aravisa jer-ars aRsrulebaA
WeSmaritad, samarTliani gadawyvetileba miiRe,
simarTlisaA, garna mefisa. xolo me jer-miCns, raATa saxe
mefev, radgan swored mefeebs hmarTebT simarTlis dacva.
viyo mefisaA, rameTu WeSmariti ganhbWe”.
amitom gadavwyvite, Sen mogbaZo da gemsgavso, rogorc
da hrqua iodasaf naqors, romeli-igi sagonebel iyo,
mefes. amis Semdeg ki naqors _ cru-balavars miubrunda
viTarmed balahvar ars: “aha esera, Sen uwyi, balahvar, viTar
ufliswuli da mimarTa:
siCCoebasa da Suebasa Sina mpove da mawYe aRebad wesi Seni
_ Sen ici, balavar, fufunebasa da SvebaSi vcxov-
da sTqu, viTarmed: gaqus simtkice mas Sina”. da me dauteve
robdi, roca Seni rwmenisaken momiwode da miTxari, rom
sircxYli mefisaA da winaaRudeg SiSsa missa, da Tavs-
mtkice dasayrdens vpovebdi masSi. mec ar SevuSindi
[vv]idev iwroebaA cxorebisaA da Kma-gec survilisaTYs
damcirebas, mamis winaSe SiSs, Tavs vide cxovrebis
sasufevelisa caTaAsa, romel maxare da aRmiTqu
simZime da codvilTaTvis mosalodneli dausrulebeli
waruvalobaA misi, da kualad SiSisaTYs dausrulebelTa
satanjveliT SeSinebulma, caTa sasufevlis survili
satanjvelTaAsa, romel maaqade. da aw esera Semokrebul ars
gagimxile, romelic, rogorc mauwye, waruvalia. dRes
simravle winaaRmdgomTaA da aravin ars mowame Cemda maT
mravlad arian Semokrebili Cveni mowinaaRmdegeni da
Soris da gesmis samarTalisa yofaA da meca Tavs-videb
ici, rom rjulis simarTleSi gvedavebian, mec vitvirTe
samarTalsa. xolo ukueTu sacTur[i] raAme mige da kide-
misi dacva, magram vai Sen, Tu macdune da motyuebiT
myav saSuebelTagan soflisaTa, romelni moecnes kacTa
ganmaSore miwir sitkboebebs, gancxromisaTvis rom mieca

242 243
sibrZne
ibrZne balavaris
isii
balavaris sibrZne balavarisa

gansasuenebelad, da Sen KelovnebiTa SeniTa STamagde war- kacs, vai Sen, Tu Seni boroti xelovnebiT daRupvisaken
sawymedelsa mermesa, da aw ukueTu iZlio samarTliT mibiZge, da Tu dRevandel paeqrobaSi sxvebisgan
ginaTu uZlurebisagan saqmisa Senisa, mswrafl Sur-viZio daiZlevi, an ususuri iqneba Seni mtkicebani, imav wuTs
gulisa da enisa Senisagan, rameTu aRmogKadne igini KeliTa Surs viZieb Senze, Cemive xeliT amogglej gulsa da enas
CemiTa da miuyarne ZaRlTa, romelni-igi ufroAs Tavsmde- da mivuyri ZaRlebs, romlebic ufro metad Semwynareb-
bel arian tyuvilsa da kicxevasa, vidre Svilni mefeTani. da lebi arian motyuebisa da Seuracxyofisas, vidre mefeTa
amas aRTqumasa davsdeb winaSe RmrTisa da winaSe Svilebi. am aRTqmas vdeb RvTisa da misi angelozebis
angelozTa misTa, da ver ganere WeSmaritad Kelsa Cemsa~37. winaSe da garwmuneb, rom xelidan ver damisxltebi.
xolo naqors raJams esmnes sityuani ese iodasafisgan, ufliswulis sityvebi rom moismina, mixvda naqori,
gulisKma-yo, rameTu STavarda mTxreblsa mas, romelca rom Tavissave amoTxril ormoSi Cavarda, - ubedureba da
qmna, da ixila boroti da warwymedaA Tavisa TYsisaA da daRupva daitexa Tavs, radgan orive mxridan -
mowevnaA sikudilisaA mis zeda orkerZoATve, da cna, rameTu mefisganac da ufliswulisganac _ sikvdili moeloda.
veraraAT ganeres saSjelsa, garna SueliTa da SewevniTa misTvis gasagebi gaxda, rom verafriT gadaurCeboda
Sjulsa balahvarissa yovliTa guliTa da ZaliTa misiTa, sikvdils, Tuki iodasafis guls ar moigebda, uflis-
raATa daamSYdos Ze mefisaA misgan, xolo mefisagan wulis damSvideba ki misi TanadgomiTa da mTeli Zal-
hgonebda Sendobasa SeTqumulebisa maTisaTYs. RoniT balavaris rjulis dacviT iyo SesaZlebeli.
da aRaRo piri TYsi naqo[r] da iwyo Zagebad kerpTa mi- mefis risxvisgan Tavis daRwevas ki im SeTanxmebiT
marT da msaxurTa maTTa, da merme qebad Sjulsa imedovnebda, romliTac SeiTqvnen.
qristeaneTasa da wesTa maT wmidaTa, romelsa verca naqorma sityva iTxova da kerpebisa da misi
balahvar miswuTeboda egoden ganmkueTelTa sityuaTa da msaxurebis Zageba daiwyo, Semdeg ki qristianuli
wuliladTa pasuxTa, rameTu vervis Kel-ewifeboda sarwmunoebisa da wes-Cveulebebis qebas mohyva. naqoris
winaaRdgomad misa mzorvelTagansa kerpTasa erTsaca zeda msgavsad, TviT balavaric ver SeZlebda amgvari
sityuasa missa. orlesuli da gamsWvalavi sityvebis moZiebas, da imgvari
xolo iodasaf netari ixarebda suliTa da ganbrwyinda zedmiwevniTi pasuxebis gacemas. ase rom, verc erTi
piri misi madliTa sulisa wmidisaATa da hmadlobda da kerpTmsaxuri ver axerxebda mis Tund erT sityvas
adidebda RmerTsa da mamasa uflisa Cuenisa iesu qristessa, SewinaaRmdegeboda.
romelman ganaZliera Sjuli wmidaA misi piriTa winaaRmd- suliT xarobda iodasafi. suliwmidis madliT saxe
gomTa misTaATa. gaciskrovnebuli madlobda da adidebda RmerTs, Cveni
uflis, ieso qristes mamas, romelmac misive mowina-
aRmdegis piriT daicva rjulis simtkice.

244 245
sibrZne
ibrZne balavaris
isii
balavaris sibrZne balavarisa

da ganag rZves sityYsgebaA maT Soris. da aRivso mefe


ganagrZves didxans gagrZelda sityvisgeba. guliswyromiT
guliswyromiTa warmatebisaTYs naqorisa, da ara unda Su- aRivso abenes mefe naqoris warmatebis gamo, magram
risgebaA misgan winaSe erisa sircxYlisagan, raATa ara xalxis winaSe SurisZiebisagan Tavi Seikava, raTa ers
gamouCndes ersa midrekaA mefisaA simarTlisagan. da (T)qua WeSmaritebisagan gandgomaSi ar daedanaSaulebina igi.
mefeman gulsa Sina TYssa: `es[e] boroti me TYT movixade _ me TviTon davitexe Tavs ubedurebao, _ gaifiqra
Tavisa CemisaTYs~, da iwyo TYT mefeman sityYsgebad da mefem da Tavad CaerTo naqorTan paeqrobaSi.
cilobad naqorisa. da viTar miscna sityuani ficxelni da mefis mrisxane laparakma SiSis zari dasca naqors,
mas Sina dasca zari misi, da SeSinda naqor, nuukue ara Secba Tavisi warmatebis gamo da Zveleburi simtkiciT
Tavs-idvas mefeman egodeni warmatebaA misi cilobasa zeda aRar pasuxobda abeness. imZlavres kerpTayvanismcem-
missa da daabrkola zogi sityYsgebaA misi. da ganZlierdes lebma, radgan mefis winaSe SiSis gamo nabayoflobiT
mas zeda Kmani mzorvelTani, rameTu nebiT moaklo naqor nebdeboda maT naqori. mefe da eri mTeli SemarTebiT
SiSisaTYs mefisa. xolo mefe da yoveli eri misi yovliTa ibrZoda. amasobaSi mosaRamovda. aSkara gamarjvebi-
ZaliTa maTiTa iRuw[i]des. saTvis ki jer arc erT mxares ar mieRwia. ufliswulma
da damwuxrda dRe mas Sina, da aravis zeda gamoCnda Zl- sulgrZelad apatia naqors mefis winaSe winaaRmdegobis
evaA gancxadebuli. [xolo] Zeman mefisaman jer-iCina Send- Sesusteba da misi bediT Sefiqrianebulma, mamas mimarTa:
obaA naqorisi moklebisaTYs winaaRdgomasa mefisasa da _ mefeo, samarTlianad warmarTe dRevandel dRes
SeSinda borotisyofisaTYs misisa mas zeda. saqme. dae, aseTive iyos misi dasasrulic. ori
da hrqua iodasaf mefesa: `Sen, mefe, dRes samarTalsa saTxovaridan erT-erTi Semisrule: _an Cemi moZRvari
zeda hyav dasabami saqmisa CuenisaA, xolo aRsasrulica CemTanve datove, raTa erTad gavaTioT Rame da rjulis
egreve iyavn. aw yav Cem Tana erTi orTagani: anu momec me sakiTxebze sityvisgebaSi gavivarjiSoT, amasTan,
moZRuari Cemi, raATa daadgres Cem Tana da viwurTideT uSiSradac rom iyos, raTa Tqveni SiSis gamo ar
sityuaTa Sjulisa CuenisaTa; da amas Tana uSiSoebaAca Seasustos WeSmaritebis dacva. Sen ki Seni rjulis
aqundes, raATa ara SiSisagan daaklos sityuaA WeSmarite- mecnierni waiyvane da rogorc genebos, ise moeqeci maT.
bisaA. da Sen wariyvanen moZRuarni Senni da yav maT Tana, an arada, Tu Cems moZRvars Sen waiyvan, Seni moZRvrebi me
viTarca gnebavs. anu kualad me momcen moZRuarni Senni da damiTme. magram Tu Sens moZRvrebsac da Cems moZRvarsac
Sen wariyvane moZRuari Cemi. xolo ukueTu moZRuarni Senni Sen waiyvan, Senebi usafrTxoebasa da mosvenebaSi iqne-
da Cemica Sen wariyvanne da moZRuarni Senni iyvnen bian, Cemgan ganwiruli Cemi moZRvari ki SiSsa da
mSYdobasa da gansuenebasa Sina da Cemi ganwirul iqmnas SeviwroebaSi. es ki Seni mxriv Zalmomreobisa da
Cemgan, da iyos SiSsa da kdemasa Sina, ese didi mZlavrebisa usamarTlobis gamovlineba iqneba.
CuenebaA ars da ara samarTali~. mefem ufliswulTan kerpTmsaxurebis darCena ar
ineba, SeeSinda, mis Zes brZnuli sityvebiT ar

246 247
sibrZne
ibrZne balavaris
isii
balavaris sibrZne balavarisa

xolo mefeman ara ineba micemaA mzorvelTaA Zesa missa, gadaebirebina isini. naqoris imedi ki hqonda, radgan,
nuukue miaqcivnes kerpTmsaxurebisagan sityuamecnierebiTa imedovnebda, rom igi yvelafers ise Seasrulebda,
misiTa, da rameTu esvidaca naqorisgan Ronesa da rogorc SeTanxmdnen saidumlod. amitom ufliswulTan
SeTqumulebisa aRsrulebasa idumal. naqoris gaSveba amjobina. ufliswuli sasaxleSi
da mi[s]ca naqor Zesa TYssa. da warvida Ze mefisaA pal- dabrunda da naqoric Tan waiyvana. xalxs egona, rom is
atad TYsa da wariyva(na) naqor mis Tana. da egona yovelsa balavari iyo.
mas ersa, viTarmed balahvar ars igi. RamiT iodasafma saidumlod uTxra naqors:
xolo iodasaf, Zeman mefisaman, hrqua naqors idumal _ vici, rom naqori xar da ara balavari, magram me
RamiT: me uwyi, rameTu Sen naqor xar da ara balahvar, da me dagicavi Sen, naqor! aw gixarodes, radgan dRes mravali
dagicev Sen, naqor, da aw mxiarul iyav, rameTu dRes sikeTe gaakeTe da friad Seewie RvTis wmida rjuls Seni
mravali keTili hqmen da friad Semwe eqmen Sjulsa wmidasa sityvebiT. wamogiyvane, raTa xifaTisgan dagicva, mefisa-
RmrTisasa sityYsgebiTa SeniTa. xolo me warmogiyvane, gan rom mogelis. dRes Sen iZulebuliT Segvewie rju-
raATa dagicva borotisagan mefisa, aramed ara lis dasacavad, magram Seni nebis gareSe ar gvsurs
SeviwynarebT Sewevnasa Sensa Sjulisa mimarT piriTa daxmareba, umjobesia gonebiTac miiRo igi, yuri miugde
uneblobisaATa, aramed gonebasaca daidev da Kma-ec RvTis Zes, romelic Tavisken mogiwodebs, eziare ieso
saxarebasa Zisa RmrTisasa da moed samarTlad aRsaarebiTa qristes WeSmaritebas da misi rjuli aRiare, radgan
qristesiTa da Sjulisa misisaATa, da moelode mosagebelsa winamorbedTa msgavsad, Senc male datoveb am wuTi-
da satanjvelsa missa, rameTu adre warmaval xar, viTarca sofels da nu airCev warmaval siamovnebebs qristes mier
warvides uwinaresni Sensa, da nu aRirCev saSuebelsa aRTqmuli waruvali sikeTeebis sanacvlod.
warmavalsa waruvalTa maT keTilTa wil qristesmierTa~. miugo naqorma:
hrqua naqor: `Semiwynarebies, Zeo mefisao, romelsa-ese _ geTanxmebi, ufliswulo. mrwams erTi RmerTi da
mawuev, da mrwams RmerTi da vwameb, rameTu yovelive mis vaRiareb, rameTu yovelive mis mier aris, da is miagebs
mier ars da miagebs misagebelsa, saqmeTaebr, saukunesa. da TiToeul kacs saukuno misagebels maT saqmeTaebr. Cemi
me Seurdebi RmerTsa codvaTa CemTaTYs, rameTu igi Tavadi codvebis gamo Sevuvrdebi Semoqmeds, rameTu mowyalea
mowyale ars da uwyi, rameTu erTgulebiT mawYe saqme ese. da nebavs codvilTa moqceva. vici, rom sruli guliT
da aqamomdeca uwyode WeSmaritebaA, aramed Seudeg nebasa mirCev umjobess. aqamdec cxadi iyo CemTvis WeSmariteba,
Cemsa da miZnda ganSorebaA mamulTagan SjulTa da wesTa magram sakuTar nebas davemone, gamiZnelda mama-papaTa
cudTa. xolo Sen, Zeo mefisao, gixaroden pativsa Sina rjulisa da wes-Cveulebis uaryofa. Sen ki, ufliswulo,
RmrTisasa da keTilTa misTa mosagebelTa, ukueTu daadgre gixarodes, rameTu gcno RmerTma da moganiWa keTili
mosagebeli, radgan misi nebis aRmsrulebeli xar. Cemi
mxriv, girCev, pativi sce mSobels da keTilgonierebiT

248 249
sibrZne
ibrZne balavaris
isii
balavaris sibrZne balavarisa

nebasa zeda missa. da me gazraxeb raATa pativ-sce mamasa warmarTo masTan urTierToba, vidre sxva saqmeebze
Sensa da simarjYT hyo cxorebaA Seni mis Tana, vidremdis mogiwodebs ufali.
gza-gces Sen RmerTman. Sen ici, ufliswulo, mamaSenTan Cemi faruli
da Sen uwyi, Zeo mefisao, Zali da ganzraxvaA SeTanxmebis arsica da mizanic. sircxviliT rogorRa
SeTqumulobisa CuenisaA, da nuviTar iTa
nuviTariTa sityYTa Sevxedo?! an ra Sevkadro?! Semwed momiyvana da Cemi
SevemTxYe mefesa, romlisagan Tana-mac sircxYli pirisagan daxmarebis imedi hqonda, magram imedi gavucrue. aw
misisa, rameTu sxuaA iyo sasoebaA misi Cemdamo da sxuaA piri gevedrebi, ufliswulo, gamaTavisufle, raTa qristes
gamoCnda Cemgan. da aw gevedrebi, raATa mijmne ganslvad da erTgul monebs SevuerTde udabnoSi da Tu ufali
yofad udabnosa monaTa maT Tana qristesTa, da Semdgomad inebebs, kvlav geaxlebi mcire drois Semdeg.
mciredTa JamTa kualad moviqce Senda, ufalsa Tu undes~. iodasafma wasvlis neba darTo naqors. isic gamo-
da [ne]ba-sca Zeman mefisaman. da dauteva mSYdobaA da emSvidoba ufliswuls, mSvidoba usurva, iloca misTvis
uloca da warvida savse sarwmunoebiTa qristesiTa da da daSorda.
friad inanda pirvelTa maT medgrobaTa misTa zeda. da sarwmunoebaSi ganmtkicebuli wavida naqori, magram,
iyofoda mZoarTa Tana saxiTa da wesiTa WeSmaritTa imavdroulad, friad nanobda Tavisi uwindeli gza-
monazonTaATa. romelTa esma ese, misces didebaA qristesa abneulobis gamo. im dRidanve mZovrebs SeuerTda da
RmerTsa Cuensa. monazonTa wesisamebr daiwyo cxovreba. yvela qristi-
da miiwia hambavi naqorisTYs mefisa da sasowarkueTil anma, vinc Seityo, amis gamo dideba uZRvna RmerTs.
iqmna imedisaganca misisa, romliTa hgonebda miqcevasa Zisa naqoris saqcielma mefis yuramdec miaRwia.
TYsisasa mis mier. da mieriTgan daacada mefeman cilobaA uimedobam Seipyro abeness, radgan swored misi
Zisa TYsisaA da iwyo Seuracxyofad saqmesa kerpTasa, da daxmarebiT imedovnebda ufliswulis kerpTayvanis-
mravalsa zeda aCuena udebyofaA saqmisa maTisaA da mcemlobaze moqcevas. im dRidanve Sewyvita mefem
upatioebaA mzorvelTa maTTaA, garna verve daidva gonebasa SvilTan dava, samagierod, kerpebsa da maT saqmeebs
TYssa dadgromaA wessa zeda RmrTismsaxurebisasa. xolo Seuracxyofda, mravalTa winaSe amxelda da aRarc maT
iodasaf aCuena mefesa keTili megobrobaA, viTarca-igi msaxurebs wyalobda, magram verc WeSmariti RvTismsaxu-
amcno naqor, da ara yuedrebaA saqmeTa zeda misTa. rebis gzaze Sedgoma gadawyvita. iodasafma ki, naqoris
rCevisamebr, keTilmegobruli urTierToba daamyara
mamasTan da araferze ar sayvedurobda mas.

250 251
sibrZne
ibrZne balavaris
isii
balavaris sibrZne balavarisa

48. da Semdgomad mciredTa dReTa moiwia dResaswauli 48. gavida kidev ramdenime dRe. kerpTa didi
kerpTaA, romeli didad adidis mefeman, xolo qurumTa maT dResaswaulic moaxlovda. mas gansakuTrebiT aRniSnavda
viTar ixiles mefisagan SeuracxebaA kerpTaA da msaxurTa xolme abenesi, magram amJamad icodnen ra qurumebma
misTaA, SeSindes, nuukue ara mivides mefe dResaswaulsa mefis mier kerpTa Seuracxyofisa da misi msaxurebis
maTsa da ara uzoros kerpTa, da sruliad Seuracx-iqmnen. upativcemulobis Sesaxeb, Sefiqriandnen, - vaiTu mefe am
maSin aRdges da mivides kacisa visame, romeli iyofoda dResaswauls ar daeswros da msxverpli ar Seswiros
udabnoTa da mTaTa Sina, daklebuli da kideqmnuli kerpebs. es maT saboloo uaryofasa da arafrad miCnevas
orTaganve cxorebaTa, romlisa saxeli Tedma. xolo kaci igi niSnavda. amitom erT kacs mimarTes dasaxmareblad. es
iyo Sjulisa maTisaA da friadi sasoebaA aqunda mefesa misa kaci kerpTmsaxuri iyo, udabnosa da mTebSi cxovrobda
mimarT da yovelsa ersa missa, vidremdis hgonebdesca, da orTav cxovrebas akldeboda, saxelad Tedma erqva.
viTarmed wYmaA da [m]zeca misiTa locviTa moecemis mefe da mTeli eri mowiwebiT epyroboda mas da misi
queyanasa maTsa. didi imedi hqondaT, radgan darwmunebulni iyvnen, rom
da moiyvanes kaci igi mefisa, raATa ganaZlieros da aR- wvimaca da mzec misi locviT eZleoda qveyanas.
mohfxuras iWY gulisagan misisa. da viTarca ixila mefeman mefis winaSe moiyvanes Tedma, tanze araferi emosa,
kaci igi, Se-raA-vidoda igi winaSe missa, da araraA emosa, mxolod raRac Zvelmani nafleTi ufaravda siSiSvels,
garna Zueli raAme Semoedva welTa zeda, da kuerTxi aqunda xelSi ki kverTxi epyra. mefes igi didi xnis unaxavi
KelTa misTa. da mravliT JamiTgan ara exilva igi mefesa. da hyavda. rogorc ki dainaxa, mswrafl taxtidan wamodga
viTarca ixila igi mefeman, aRdga mswrafl da davarda mbrZanebeli da amgvarad dadga mis winaSe, rogorc
winaSe missa, Tayuanis-sca da ambors-uyofda ferKTa misTa. msaxurebi - batonebis winaSe. manam idga mefe, vidre
da dadga winaSe missa, viTarca monaA raA dgann winaSe dajdomis neba ar misca Tedmam. mefe dajda.
uflisa TYsisa, vidremdis ubrZana Tedma, da dajda mefe. miubrunda mas Tedma da Semdegi sityvebiT mimarTa:
miugo da hrqua Tedma mefesa: `mefe, cxovndi kerpTa mier! _ mefeo, cxondi kerpTa mier! Sevityve, farulad
mesma, rameTu didi Ruawli aRasrule brZolasa zeda eSmak- giRvawia da gibrZolia eSmakTa winaaRmdeg da didad
Tasa, xolo friad ganvixare, raJams mesma, viTarmed mogeca gavixare, rom gagimarjvniaT kidec.
ZlevaA~. miugo mefem:
hrqua mefeman: `Cuen ZlevaA versadaAT mogueca da arca _ araviTari gamarjvebisaTvis ar migviRwevia, Cven,
odes-sada saKmar yofil arian Cuenda mbrZolni da axovanni, Tedma. dRes, rogorc arasdros, ise vsaWiroebT Semwesa
viTarca-ese dRes, aw raA SewevnaA ars Cueni Sengan?~ da mamac mebrZols. riT SegiZlia dagvexmaro?!
miugo Tedma: `N mefe, pirvelad jer-ars aRsrulebad upasuxa Tedmam:
mowevnuli ese didi dResaswauli da micemad RmerTTa _ o, mefeo! pirvel yovlisa, moaxloebuli didi
dResaswauli unda aRniSno da msxverpli Seswiro Cvens

252 253
sibrZne
ibrZne balavaris
isii
balavaris sibrZne balavarisa

samarTali maTi, romelTa mier - yoveli ganmarjuebaA da RmerTebs, radgan swored isini gvamarjvebineben mterze
Zlevisa moniWebaA, da maSinRa SemTxuevaA mterTaA da da Zlevas gvaniWeben maTze. mxolod amis Semdeg SevZlebT
moTminebaA RuawlTa Sina yovliTa saWurveliTa Zlevis- gamarjvebis mopovebas.
mompovnebeliTa~. uTxra mefem Tedmas:
hrqua mefeman Tedmas: `msgavs ars saqme ese Cemi da Seni, _ Cveni saqme, Tedma, im TadarigSi myofi mebrZolis
Tedma, mbrZolsa mas erad ganwesebulsa, romelsa esua coli saqmes hgavs, romelsac ulamazesi coli hyavda. es kaci
friad qmnulkeTili. xolo kaci igi friad moSurne iyo metad eWviani iyo qalebis mimarT da SiSobda, vnebaTa
dedaTa mimarT da eSinoda, nuukue ver moTmine iyos coli mouTmenlobis gamo misi coli siZvaSi ar Cavardniliyo.
misi da Sevardes saqmesa siZvisasa. da hrqua dedakacsa mas: amitom uTxra mas: “me vici qaluri bunebis simCate da
“me uwyi siCqure da sisuste bunebisa dedakacobisaA da sisuste. mteri daZrwis, raTa aRgZras da gacdunos.
mteri mivis, romeli movals aRZrvad Senda. aw ganekrZale gafrTxildi da momTmeni iyavi. amaze SevTanxmdeT:
da moTmine iqmen, da me saswauli migce, raATa odes moiwios rogorc ki xorcis Semotevas igrZnob, gaiSale Tmebi. es
Sen zeda aRZrvaA KorcTaA, damouteven Tmani Senni, da me CemTvis niSani iqneba, SevebrZolebi mters, davacxrob
vixilo saswauli igi, da brZola-vsce mas, da ver Semovides Sens gulisTqmas da dagicav misi giJuri Semotevisagan.”
siborgile mterisaA Sen zeda”. qalic ise iqceoda, rogorc qmarma daariga, da
da hyofda dedakaci igi saqmesa amas. da dayves J[a]mi cxovrobdnen siamtkbilobiT. erT dRes qalaqs mteri
mravali SeucTomelad. da dResa erTsa moiwia mteri da iyo Semoesia. gaisma sabrZolo mowodeba da yvelani mtris
KmaA da ganvidodes mbrZolni SemTxuevad mterisa. da aRdga dasaxvedrad gavidnen. Wabukmac iaraRi aisxa da saomrad
Wabukica igi da STaicua saWurveli TYsi. da viTar gaemzada. mis cols, rogorc ki iaraRasxmuli qmari
Sehxedna colman misman saWurvelsa mas Sina, aRiZra dainaxa, misdami trfialeba gaumZafrda, radgan
trfialebiTa, rameTu axovanTagani iyo Wabuki igi, da yo gansakuTrebiT lamazi sanaxavi iyo iaraRasxmuli
dedakacman saswauli igi, romeli moeRo qmrisa TYsisagan. axovani Wabuki.
xolo kacman man viTarca ixila igi, iqca saxed TYsa, da qalmac, SeTanxmebisamebr, raRac aniSna. Wabukma
vidremdis ganaSora vnebaA igi colisagan TYsisa. da merme TmebCamoSvebuli coli rom dainaxa, Sin Sebrunda da
ganvida SemTxuevad mterTa. da vidre igi ganvidoda, manam darCa masTan, vidre ar daacxro misi Jini. Semdeg
moqceul iyo eri brZolisagan, da iwyes yuedrebad misa da ki mterTan saomrad wavida. amasobaSi nabrZoli jari
etyodes: “SiSisagan ver gamoxued, vidremdis scan otebaA ukan brundeboda, dainaxes Wabuki da dauwyes yvedreba:
mterTaA [Cuen] mier”. xolo Wabuki igi etyoda: “me _ mSiSarav, manamde ar gamoxvedi saomrad, sanam ar
Seityve, rom mteri ukuvaqcieT!

254 255
sibrZne
ibrZne balavaris
isii
balavaris sibrZne balavarisa

sakuTari mteri mewyo da ara jer-iyo Cemda datevebad igi xolo Wabukma miugo:
da brZolad ucxoTa, rameTu uSinaganesi da umaxlobelesi _ rogor SemeZlo gareSe mterTan saomrad wamosvla,
mteri iyo, igi vaote da aw esera var Tquen Tana”. egreca roca Sinauri mteri, yvelaze axlomyofi da yvelaze
Cuen, Tedma, rameTu dRes modgmul ars saqme TavTa CuenTa saxifaTo, saxlSi mebrZoda, is davamarcxe da axla ki
zeda da kerpTa zeda, aw jer-ars, raATa pirvelad vewyvneT Tqvens gverdiT varo.
mterTa, da ukueTu davamtkicoT, viTarmed kerpni RmerTni am dReSi varT Cvenc, Tedma! Cvens Tavsac gansacdelia
arian, uzoroTca, xolo ukueTu ver damtkicden, raA da kerpebzedac, magram pirvel rigSi pirad mtrebs unda
sargebel ars araarsTa mimarT?~ SevebrZoloT. Tu damtkicdeba, rom kerpebi RmerTebi
hrqua Tedma: `araraA ars usargeblesi abjari da um- arian, SevswiravT maT msxverpls, xolo Tu amis
kueTelesi maxYli mterTa mimarT, viTarca aRsrulebaA damtkiceba ar moxerxdeba, maSin ra sargebelia ararse-
dResaswaulisaA, da ara-romliTa ZaliTa umaxlobeles buli RmerTebisagan?!
iqmnebi Zlevasa, viTar zorviTa kerpTaATa, rameTu igi Semwe miugo Tedmam:
geqmnen yovelsa zeda Zalsa mterisasa~. _ ar arsebobs ufro ukeTesi abjari da ufro basri
hrqua mefeman: `me esre vhgoneb da meSinis, nuukue igi maxvili, mtris winaaRmdeg sabrZolvelad, vidre dRe-
ars WeSmaritebaA, romelsa Cuen winaaRudgebiT. xolo saswaulis Catareba. da ar arsebobs ufro didi Zala,
ukueTu gnebavs Sen, mived da aRasrule dResaswauli ese, romelsac SeeZlos gagamarjvebinos mterze, vidre
da me davadgre iWusa amas zeda, vidremdis gamomecxados kerpTaTvis msxverplis Sewirva. mxolod es dagexmareba
umjobesi, anu kualad gamomicxaddes marTali da romeli mterTan brZolaSi da mis damarcxebaSi.
simtkice ars KelTa SinaSina, da ukueTu araAT iRo iWY ese miugo mefem:
gulisagan Cemisa, SemogerTo dResaswaulsa amas~. _ me ki mgonia da meSinia, rom WeSmariteba isaa, Cven
maSin ganrisxna Tedma da daagdo kuerTxi igi, romeli rom vewinaaRmdegebiT. Sen Tu gsurs, gamarTe dRe-
iyo KelTa misTa, da moiKsna ZonZi igi, romeli eblar[d]na saswauli, me ki Cems eWvebTan davrCebi manam, vidre ar
welTa misTa, da SeiTxznna TiTni misni, da SiSueli dadga gavarkvev WeSmaritebas da ar davrwundebi masSi, Tu Sen
winaSe mefisa da hrqua mas: SeZleb Cems gaTavisuflebas eWvebisagan, SemogierTdebi
`ukueTu Sen, mefe, ara giyuars mefobaA ese Seni da kerpTmsaxurebaSi.
m[i]icvalebi monebad da brwyinvalebisagan siglaxaked da maSin ganrisxda Tedma, kverTxi moisrola, ZonZebi,
Suebisagan iwroebad, da ara swyalob guamsa amas Sensa Sue- siSiSvles rom ufaravda, Semoixia, xelebi gadaiWdo,
dediSobila dadga mefis winaSe da amgvarad mimarTa:
_ Tuki Sen, mefev, moiZule mefoba da mzad xar, monad
iqce, Tuki fufunebidan siglaxakisaken iswrafvi, gan-
cxromidan - tanjvisaken da aRar swyalob Sens sxeuls,

256 257
sibrZne
ibrZne balavaris
isii
balavaris sibrZne balavarisa

bulsa da nukveulsa, da amas yovelsa dauteob da Tavs-ideb napatiebsa da ganebivrebuls, toveb yvelafers da Tavs
Wirsa, romel ara daCueul xar da verca daiTmen, me ufroAs ideb gaWirvebas, romelsac miuCveveli xar da ar ZalgiZs
moTmine var argansa amas da naZuelavsa, romel ganvagde, daTmena, me miT ufro advilad davTmob am joxsa da
(rameTu) ara utyuvi Tavsa Cemsa da arca meSinis gzisagan ZonZebs! Tavs ar vityueb da ar meSinia monazvnobis gzas
monazonTaAsa, rameTu ara-romeli cxorebaA usaWirveles da davadge, radgan ar meguleba imaze ufro mZime da
uviwres ars cxorebisa amis Cemisa, romeli damiTmenies, mtanjveli cxovreba, vidre me vcxovrobdi dRemde.
rameTu araraA SWris Cemgan sofelsa amas, da arca raA maqus amasTan, arc wuTisofeli saWiroebs Cems Tavs arc me var
soflisagan, garna queyanaA, romelsa zeda vZurebi da mxali, davalebuli, araferi gamaCnia misi, garda miwisa,
romliTa vizardebi. aw moguale, mefe, rameTu keTilsa romelzec davRoRav da balaxisa, riTac vikvebebi. ase
guli-giTquams~. rom, Cemo mbrZanebelo, iswrafe, Tuki gulSi keTili
xolo mefesa viTarca esmnes sityuani igi TedmaAsni, gangizraxavs da mzad var, mec Tan geaxlo.
sasowarkueTil iqmna misganca da cna uZlurebaA Sjulisa Tedmas sityvebi rom moismina, daRonda mefe, radgan
maTisaA. da ganmravldes marTuen
marTuenii iWYsan
iWYsanii guls[a] Sina gamJRavnda misi rwmenis ususuroba. eWvebi uRrRnida
missa. da azmna aRsarebad RmrTisa, da iwyo ganzraxvad da guls. rogorc ki gadawyvita, eRiarebina Semoqmedi
gulissityuad. da viTar ganizraxvida gulsa Sina TYssa, RmerTi, maSinve fiqrebi da gulisTqmebi moeZala;
aRmoKda SinaganiT suli siyuarulisa amis soflisaA da mswrafl aRdga masze wuTisoflis siyvarulis suli,
moaKsenebda mravalferTa gemoTa da saSuebelTa, romelni romelmac uwindeli siamovnebebi da uzrunveli cxov-
ara jer-iyvnes Sjulsa Sina qristeaneTasa, da iZlia reba gaaxsena, romelTac uaryofda qristianuli sarwmu-
Cueulebisagan misisa, romliTa maradis Zleul iyo. da noeba. iZales Cveulebebma, romelTa mier yovelTvis
brZana ganmzadebad dResaswaulisa msgavsad Cueulebisa. Zleuli iyo mefe. da abenesma, Cveulebisamebr, kerpTa-
Tvis sadResaswaulo samzadisis dawyeba brZana.

49. da viTar aRasrules dResaswauli igi, hrqua mefeman 49. kerpTaTvis miZRvnili dResaswauli rom
Tedmas: “omliTa RoniTa jer-ars moqcevaA Zisa CemisaA?” dasrulda, hkiTxa mefem Tedmas:
xolo man hrqua mas: `iZalen mis zeda eSmakni dedaTa _ rogor SevZlebT Cemi Svilis Cvens rjulze
gamo, rameTu uganmkueTeles arian dawylvad gonebisa dabrunebas?
ufroAs maxYlisa orpirisa, rameTu masmies mef(isa) visime, upasuxa Tedmam:
_ qalTa saSualebiT amas advilad SeZleben eSmakebi,
radgan qalebs orpir maxvilze metad SeuZliaT vneba

258 259
sibrZne
ibrZne balavaris
isii
balavaris sibrZne balavarisa

romelsa esua Ze, da hrques mefesa mkurnalTa: “ukueTu miayenon kacis gonebas. msmenia, erT mefes, romelsac
uwinares aTisa wlisa ixilos mze yrmaman aman, moakldes vaJiSvili hyavda, aseTi ram uTxres mkurnalebma:
naTeli TualTa[A], rameTu sustad Sezavebasa vhxedavT - Tu ufliswuli aT wlamde ixilavs mzis sinaTles,
gugaTa Sina amisTa”. xolo mefeman gamoukueTa quabi dabrmavdeba, radgan, rogorc Cven SevniSneT, Tvalis
queyanasa Sina da mun Sina brZana aRzrdaA yrmisaA mis gugebi metad susti aqvs.
mpoxelTa38 misTa Tana. amis gamo mefem kldeSi gamoqvabulis gamokveTa da
da viTar aResrulnes mis zeda aTisa wlisa Jamni, brZana ufliswulis iq aRzrda brZana; Tan Zes aRmzrdeli
gamoyvanebaA yrmisaA mis, rameTu arRa exilva raA miuCina.
dabadebulTagani. da brZana mefeman dadginebad yoveli aTi wlis Semdeg ufliswuli mefis brZanebiT,
uxilavi misgan TiToeulad, raATa romeli ixilos, icodis, gamoqvabulidan gamoiyvanes. mas arcerTi cocxali
raA ars, da dedanica Semkobilni daadginnen gzasa zeda mis- arseba ar hyavda nanaxi. kvlav brZana mefem, saTiTaod
sa. da maT yves egre. [xolo] yrmaA igi ikiTxvida TiToeulsa eCvenebinaT misTvis ucnobi arsebani, da Tu raime kiTxva
maTgansa da igi[ni] uTxrobdes. da ikiTxna dedanica igi. gauCndeboda ufliswuls, epasuxaT da yovelive aexsnaT.
xolo maT hrques: “ese eSmakni arian, romelni aRaSfoTeben mefisave brZanebiT, ufliswulisaTvis morTul-mokazmu-
da warswymeden kacTa”. da aRivso yrmaA igi siyuaruliTa li qalebic unda daenaxebinaT. asec moiqcnen. uflis-
maT eSmakTaATa. da hkiTxvida mamaA yrmasa mas: “romeli wuli TiToeul sanaxaobaze maT vinaobas kiTxulobda da
uSuenieresi ixile slvasa mas Sensa Sina?” xolo yrmaman man msaxurebic morCilad pasuxobdnen. da roca diacTa
hrqua: “araraA vixile uSuenieresi maT eSmakTasa da arca Sesaxebac ikiTxa ufliswulma, miuges:
raA usawadeles ars Cemda maTsa”. egreca Sen, mefe, araraA _ eseni ,,eSmakebi" arian, romlebic kacs gonebas
ufroAs Semwe ars Senda, viTar qalni Semkobilni, raATa uSfoTeben da Rupaven
akueTne mas yovelsa Jamsa, romliTa aRasrulebs eSmaki Seuyvarda ufliswuls es eSmakebi. mogvianebiT mamam
Zalsa TYssa~. hkiTxa Svils:
_ yvelaze metad ram mogxibla, Svilo?
yrmam ki upasuxa:
_ araferi minaxavs im eSmakTa umSvenieresi da arc
araferia CemTvis imaTze metad sawadeli.
Senc, mefev, morTul-mokazmul qalebze metad
veravin dagexmareba Sens gasaWirSi. ganuwyvetliv
ufliswulis winaSe amyofe isini, dRiTa da RamiT, da
eSmakebi Tavad moagvareben saqmes qalebis saSualebiT.

260 261
sibrZne
ibrZne balavaris
isii
balavaris sibrZne balavarisa

maSin brZana mefeman gamosxmaA palatisagan Zisa TYsisa maSin brZana mefem, ufliswulis sasaxlidan yvela
yovelTa msaxurTa misTaA da dadginebad adgilsa maTsa msaxuri mamakaci daeTxovaT, maT nacvlad ki samefoSi
gamorCeulni yovelTagan sabrZanebelTa misTa dedani saguldagulod gamorCeuli mSvenieri da yovelmxriv
Suenierni da qmnulkeTilni msaxurebasa missa zeda. da srulyofili asulebi gaemwesebinaT. male iodasafis
aRivso palati misi SfoTiTa maTiTa. da friad itanjeboda sasaxle maTma gniasma waleka. Zalze itanjeboda
Ze mefisaA sabrKisa misgan, rameTu araraAT ufro aRZra ufliswuli amgvari gansacdeliT, radgan yvelaze metad
gonebaA misi, viTar amiT jeriTa. da amcno mefeman qalTa swored isini umRvrevdnen gonebas. asulebs mefisgan
maT, raATa SeemRerden da azrzenden yovelsave Jamsa dRe hqondaT nabrZanebi, ganuwyvetliv emReraT, dRiTa da
da Rame, da imkvebodian da moaKsenebden yovelTa saxeTa RamiT da aRegznoT ufliswuli, morTul-mokazmuli
sacTurisaTa, romliTa SeuZlon aRZrvaA misi gulisTqumad. yofiliyvnen mudmivad da rogorme gulisTqmebi aReZraT
xolo igini friad moswrafe iyvnes aRsrulebad brZanebasa masTvis. isinic gulmodgined asrulebdnen mefis
mefisasa. da odesme eCuennian samosliTa da saxiTa brZanebas: _ xan mamakacis tanisamosSi gamowyobilni
mamakacobriviTa, da odesme saWurveliTa Seimkvnian da Cndebodnen iodasafis winaSe, xan iaraRasxmulni midi–
vlenan winaSe missa, da odesme saxiTa monadireTaATa, da modiodnen mis win, xan monadireTa msgavsad imosebodnen
odesme qnariTa da nestYTa da winwiliTa da TiTopiriTa da xan qnariT, stviriTa da winwiliT arTobdnen mefis
s[axio]biTa Semkobilni awyinebed, da odesme ebrZvied da Zes, xanac aSkarad mZlavrobden masze, gaSiSvlebuli
zedamieWrebied ganSiSulebulni da etyYed mravalTa Tavs esxmodnen da gulisTqmaTa da vnebaTa aRmZvreli
sityuaTa aRZrvisaTa
aRZrvisaTa, da moaKsenebed, raATa ganviden sityvebiT mimarTavdnen, - sTxovdnen, maTTan erTad
nadirobad da moTxvad samoTxeTa Sina saSuebelTa. da sanadirod an ,,gancxromis baRSi" saseirnod gasuliyo.
raJams ganvidis Ze mefisaA, iginica mis Tanave asxdian huneTa roca ufliswuli sasaxlidan gadioda, asulebic Tan
da arbeved garemo missa. da amas yovelsa Sina awueved mihyvebodnen da mis garSemo cxenebiT daWenaobdnen.
nebasa mefisasa da dauKsnied Sjulsa missa ufroAs sityYsa amgvari qcevebiT aiZulebdnen uflswuls, mamis nebisaken
mamakacobrivisa.39 midrekas da marTlac, mamakacebze ukeT axerxebdnen misi
rwmenis Sesustebas.39
xolo igi odes aRiZrvis gulisTqumad, aRanTis sanTeli
da miupyris TiTi da, ecxelis raA, ukmoitacis, da TqYs: `N xolo ufliswuli, rogorc ki gulisTqmebi aReZre-
iodasaf sawyalo, ukueTu ver daudgam aw cecxlsa Sensave boda, sanTels anTebda, mis als TiTs uSverda da ali
aRnTebulsa da kualad daSretadsa, da mas saukunesa viTar TiTs rom dawvavda, Tavis Tavs mimarTavda:
daudgne cecxlsa dauSretelsa, da viTar moiTmen bnelsa _ hoi, sawyalo iodasaf, Tuki Sens mier danTebul
cecxls ver uZleb, romelic gaqrobadia, rogorRa
cecxlsa daiTmen dauSretel da saukuno satanjvels?!

262 263
sibrZne
ibrZne balavaris
isii
balavaris sibrZne balavarisa

mas garesknelsa? aw dascxer borotisagan da codvisa~. da maS, gaeride borotebasa da codvas. da yovelTvis, roca
esresaxed winaaRudgeboda gulissityuaTa. ki gulisTqmebi moeZaleboda, amgvarad iqceoda
ufliswuli.
xolo iyo vinme maT Soris qali erTi, asuli mefisa
visime, romeli tyueobiT mowevnul iyo abenese mefisa. da xolo qalTa Soris iyo erT-erTi mefis asuli,
iyo igi uSuenieres maT yovelTasa xatiTa da ugonieres odesRac tyved miyvanili abenesisaTvis, sxvebze bevrad
sibrZniTa, da uyuarda igi Zesa mefisasa qmnulkeTilobisa lamazi da gonebamaxvili. misi silamazisa da gonierebis
da sibrZnisa misisaTYs, rameTu iyo igi friad gonier da gamo gansakuTrebiT uyvarda igi ufliswuls, xSirad
sityuapovnier. da mravalgzis amxilebn Ze mefisaA saqmesa esaubreboda RmerTze, sarwmunoebaze, wuTisoflis
Sjulisasa da ganacdin ganqarvebasa amis soflisasa, da amaoebasa da swrafwarmavlobaze, amxilebda kerpTayva-
moaKsenebn RmerTsa da amxilebn cTomasa kerpTmsaxurTasa. nismcemlobas da mis msaxurebs. mefem Seityo, rom
esma ese mefesa da ganixara siyuarulisaTYs mis qalisa gansakuTrebiT Seuyvarda mis Zes asuli da Zalian
mimarT, rameTu hgonebda, viTarmed iZlios mis mier. gaixara, radgan imedovnebda, rom daiZleoda misgan
xolo dResa erTsa hrqua dedakacman man iodasafs: ufliswuli.
`ukueTu gnebavs, Zeo mefisao, raATa vismino Seni, romelsa- erT dRes asulma uTxra iodasafs:
ese mawuev, ganmisuene Sen Tana weliwadsa erTsa da migce _ Tu ginda, yvelaferi Segisrulo, rasac meubnebi,
aRTqumaA, raATa aRviaro Sjuli Seni da vhmonebdeT erTi wliT SenTan cxovrebis neba momeci da pirobas
RmerTsa Sensa ornive vidre sikudilamde~. gaZlev, rom vaRiareb Sens sarwmunoebas da sikvdilamde
hrqua iodasaf qalsa mas: `da vinaA ars Cemda nugeSinis- oriveni Seni RmerTis erTguli monebi viqnebiT.
cemaA, ukueTu sikudilman warmitacos uwinares erTisa miugo iodasfma:
weliwdisa?~ _ da Tu Sens mier daTqmul vadaze adre movkvdebi,
hrqua dedakacman man: `ukueTu gewios sikudili, mas ra sargebeli iqneba CemTvis?
Sina sasyideli gaqundes moqcevisa CemisaTYs da ara upasuxa asulma:
braleul-iyo nebis yofisa CemisaTYs, rameTu ityY Sen, _ Tu erT wlamde geweva sikvdili, sasyideli geqneba
viTarmed: qorwili wmida ars”40. Cemi moqcevisaTvis, da umwikvlo iqnebi Cemi survilis
hrqua iodasaf: `egreT ars, aramed ara maqundes madli Sesrulebis gamoc, radgan Senve ambob, rom `wmindaa
moTminebisaA maT Tana, romelTa daiTmines da daSrites sa- qorwineba~.
Kumili igi KorcTaA, da merme meSinis, nuukue mimizidos miugo iodasafma:
gulisTqumaman Cueulebisaman udidesad sxuad saqmed, da _ swored asea, magram maSin im moTminebis madls
merme meuflos nebaA da STamagdos warsawymedelsa, da movakldebi, romliTac wmidanebma xorcieli gulisTqme-
vipovo mter RmrTisa da megobar eSmakisa~. bis cecxli daSrites. amasTan, vSiSob, vnebebisaken

264 265
sibrZne
ibrZne balavaris
isii
balavaris sibrZne balavarisa

hrqua dedakacman man: `Tana-meyav Tuesa erTsa, gina erT- midrekilebam ar mZlios da ufro did codvaSi ar
sa Ramesa, da vyo brZanebaA da nebaA Seni, rameTu esodenman Camagdos dasaRupavad. da amgvarad, RvTis mteri da
mcireman nebaman ver dasZlios sasyidelsa Sensa, rameTu eSmakis megobari ar aRmovCnde.
SecTomili suli migyavs dagebad RmrTisa da ganacxoveleb maSin uTxra asulma:
Semdgomad sikudilisa~. _ damTanxmdi erT Tveze, Tundac erT Rameze, da
xolo iodasaf midrka yofad nebisa misisa da aRTqumaA Sevasruleb yvela Sens brZanebasa da survils. es mcire
mosTxova, raATa aRiaros RmerTi, rameTu bunebaAca vneba verafers gavnebs, radgan ver gadawonis im
aiZulebda yofad mas da gonebaA misi daiwylvoda zrzeniTa sazRaurs, romelic gzaabneuli sulis RmerTTan
maTiTa da SeaSfoTebda gonebaA mis misii. xolo RmerTi miyvanisa da misi sikvdilidan sicocxlisaken moqcevis
Cueni iesu qriste Semwe eyo WirTa Sina misTa da ara ineba gamo gelis.
warwymedaA, viTarca ityYs mefsalmune daviT: `mivderk iodasafi qalis neba-survilisaken gadaixara, radgan
iZulebiT dacemad da ufalman Keli aRmipyra me, da ara xorcieli bunebac amis qmnas aiZulebda. Tan piroba
Tumca ufali Semewia me, knin-erTRa da da-mca-imkYdra daadebina asuls, rom Semdeg mis RmerTs aRiarebda igi.
jojoxeTs sulman Cemman~41. rameTu viTar amaT oden ufliswulis goneba xorciel vnebaTa tyveobaSi
gulissityuaTa Sina iyo, mieZina RamisTevasa Sina, ilocvi- aRmoCnda, saRi azri ki suls uSfoTebda... magram
da raA RmrTisa mimarT, raATa Seewios da ganuRos kari um- ufalma Cvenma ieso qristem ar ineba misi daRupva, da am
jobesi. da kurTxeul ars RmerTi, romelman `yvis nebaA mo- gasaWirSic Seewia, rogorc daviT mefsalmunec ambobs:
SiSTa misTaA~42. ~iZulebiT gadavixare codvisaken da ufalma xeli
da ixila iodasaf Zilsa Sina CuenebiT, viTarmca miiwia gamomiwoda, ufali rom ar yofiliyo Cemi Semwe, male
sasufevelsa, da ixilna mravalferni saSuebelni da taZarni daemkvidreboda Cemi suli jojoxeTs~ (fs. 93:17).
oqrolesulni da yoveli fufunebaA, romelTaA ver mtanjvel azrebTan brZolaSi iodasafma mTeli Rame
SesaZlebel ars xilvaA maTi sofelsa amas Sina. da merme TeTrad gaaTena, loculobda, misi sulisTvis umjobesi
kidegan ixilna dedani igi mazrzenelni misni, romelTagan euwyebina. am mdgomareobaSi myofs CaeZina.
dawylul iyo guli misi. da iyvnes igini uuSueres da kurTxeulia RmerTi, romelic usrulebs survils
usaZagles pirTa ZaRlTaAsa da RorTaAsa saSuebelTa maT mis moSiSebs.
Tana sasufevelisaTa. da KmaA esmoda, romeli etyoda: `ese ZilSi iodasafs xilva eCvena: TiTqos RvTis
sasufevelSi ixila iq mravali sikeTe, mooqrovili
taZrebi, TvalSeudgami mSveniereba, romlis naxvac
SeuZlebelia wuTisofelSi. ganapiras ki is qalebi
SeniSna, romlebic aRagznebdnen da romelTa mierac
daWrili iyo misi guli. sasufevlis netarebaTa

266 267
sibrZne
ibrZne balavaris
isii
balavaris sibrZne balavarisa

ars adgili gansasuenebeli wmidaTaA da moTmineTaA, gverdiT usazarlesi sanaxavni iyvnen isini, pirisaxiT
ukunisamde iSuebden amas Sina~. da merme miitaces ZaRlebsa da Rorebze usaZaglesni. ufliswuls xma
jojoxeTad da ixilna saSinelni igi satanjvelni pirad-pi- moesma: es aris adgili, romelsac daimkvidreben
radni, romelTa vervin SemZlebel ars aRracxuvad, garna wmidanebi da momTmenni, da saukunod ganisveneben.
dambad[...] maT. da kualad KmaA esma: `ese ars misagebeli Semdeg jojoxeTi moatares ufliswuls. ixila man
uRmrToTaA da codvilTaA, romelTa dauteves qriste saSineli satanjveli da TiToeuli iq myofTaganis
RmerTi da Seiyuares sofeli. aqa itanjebodian saukunod usaZlisi gvema. kvlav moesma xma: “es aris xvedri
da ukunisamde~. uRmrToTa da codvilTa, romelTac ar iwames qriste
da viTar moego gonebasa TYssa da aRixilna Tualni RmerTi da Seiyvares wuTisofeli. aq itanjebian isini
TYsni, da ixilna dedani igi, garemodgomil iyvnes misa da ukuniTi ukunisamde”.
tirodes da hgodebdes, rameTu egona, viTarmed momkudar iodasafs gaeRviZa, Tvalebi gaaxila da Zilisagan
ars gangrZobiTa miT ZilisaATa. da aRdga iodasaf da iwyo gamoerkva. Tavs asulebi exveodnen da dastirodnen,
gancdad Suenierebasa maTsa da gankYrvebul iyo, viTar radgan didxans sZinebia da ufiqriaT, mokvdao. swrafad
Seuracx da uSuer iyvnes winaSe TualTa misTa saSuebelTa wamodga ufliswuli da maT saxeebs daakvirda. Tavad
maT Tana, romelni ixilna CuenebiT. gancvifrda, radgan xilvaSi nanax TvalSeudgam
da movida mefe xilvad Zisa TYsisa, rameTu esma saqme ese mSvenierebaTa Semdeg metad uSnod da ulazaTod
da hkiTxvida mas, Tu raA ixila da Tu raARa ars gamoiyurebodnen isini.
gulissityuaA misi. xolo igi uTxrobda yovelsa, romeli- ufliswulis sanaxavad abenes mefe movida. masac
igi ixila sasufevelsa Sina – SuenierebaA saSuebelTa gaego, rac mis Svils gadaxda Tavs da hkiTxa, Tu ra naxa
uxilavTaA; da merme raA-igi ixilna jojoxeTs Sina – da ras fiqrobda? iodasafi mis mier nanaxi sasufevlisa
dauTmenelni igi da saSinelni satanjvelni. da hrqua mas: da iq arsebuli TvaliT uxilavi mSvenierebis Sesaxeb
`mamao Cemo, mnebavs ga[n]slvaA udabnos da cxorebaA mouyva mamas, Semdeg isic uTxra, Tu ra saSineli da
monazonebiT mZovarTa Tana da mun monebaA RmrTisa cxovel- autaneli tanjva ixila jojoxeTSi da sTxova mas:
isaA survilisa misTYs da SiSisa, romelni vixilen~. _ mamao Cemo, imis SiSiT, rac vixile, udabnoSi
mnebavs gasvla. monazonuri cxovreba mwadia mZovrebTan
erTad, raTa RvTis mona gavxde da mas vemsaxuro.

268 269
sibrZne
ibrZne balavaris
isii
balavaris sibrZne balavarisa

50. xolo mefesa viTarca esmnes sityuani ese Zisa misi- 50. Svilis sityvebma mefe friad daaRona, veRar
sagan, damZimda friad urviTa da aRivso mwuxarebiTa, da SesZlo mwuxarebis atana da dafarva da mTeli eris
verRara uZlo daTmenad, da dafarvad, da Kma-yo winaSe gasagonad amoTqva:
yovlisa erisa da Tqua: `araraA mowevnul ar[s] Cem zeda da _ arasodes moweula Cems Tavs iseTi udidesi da
Tquen zeda udidesi da usaSinelesi boroti, viTarca ese usaSinlesi boroteba, rogors dRes Cemi Zis mier.
Zisa CemisaA. da ukueTumca mefe vinme didi, gina mteri romelime Zlier mefes, gindac, Zlier mters rom
Zlieri, mimiRebda Svilsa Cemsa, aramca Tavs-videviT da waerTmia CemTvis Svili, Tavs ar davzogavdi da ar
arca davit ieT miSuebad maTda TYnier sikudilisa da
davitieT davuSvebdi amas, radgan gvevaleba meca da Tqvenc, rom,
yovliTa RoniTa TavganwirviT, rameTu Tana-mac me da Tquen Tundac sicocxlis fasad, davicvaT ufliswuli. amasTan,
ese yofad Svilisa CemisaTYs, xolo Tquen uwyniT boro- Tqven gsmeniaT, rogor moveqeci Cveni rjulis
tisyofani CemTa winaaRmdgomTa mimarT rCulisaTa, sikudi- mowinaRmdegeebs _ davxoce da cecxlSi davwvi isini.
li da dawuvaA cecxliTa. da aw meSinis, ukueTu axla vSiSob, ar gamityiurdes Svili da Tavisi
ganvelurdes yrmaA ese da iwyos mimoslvad mZoarTa Tana umecrebiTa da ugunurebiT mZovrebTan (gandegilebTan)
siucbiTa da ugunurebiTa misiTa, nuukue moklas vinme erTad ar daiwyos xetiali; vaiTu, moklas romelime
mterTa CemTaganman. da ukueTu Zieba-vyo sisxli misi, Cemma mterma. Tu mis sisxls movkiTxav mkvlels, meve
damesajos usamarTlod, rameTu me movswyYden igini da damadanaSauleben, radgan uwin Tavad vxocavdi maT,
nefsiT ganuteve Svili Cemi maT Tana. xolo ukueTu Tavs- damZraxaven imis gamoc, rom maTTan gavuSvi Svili da ar
vidva yuedrebaA, da sisuste iyos Cemda da Tquenda SevewinaaRmdege mis survils. xolo Tu wasvlis nebas
ukunisamde, da amas Tana mosacxromel vipovneT mterTa davrTav ufliswuls da Cemdami sayvedurebsac
CuenTa, aramed vinme ipovos kaci, romelsa aqundes Rone Sevurigdebi, Cemi da Tqveni sisuste iqneba es
raAme saqmisa amisTYs, romel Sewuxebul var da maswaos samaradJamod, mtrebis dasacini gavxdebiT. magram Tu
raAme yrmisa amisTYs, da Semwe meqmnes WirTa Sina CemTa, da Tqvens Soris aRmoCndeba kaci, romelic am gasaWirSi
me mivsce mas pativi da didebaA ufroAs Tavisa Cemisa, damexmareba da maswavlis, rogor moviqce, SevZen mas
rameTu ara jer-ars, Tu udeb-vyoT saqme ese da ara ufroAs Cemze met pativsa da didebas. dauSvebelia, sizarmace da
viRuawoT Ziebad, vidremdis gamoguecxados WeSmaritebaA daudevroba gamoviCinoT, yvelas gvmarTebs, rom vecadoT
misi, ginaTu raA jer-ars~. da gamovnaxoT am mdgomareobidan gamosavali.
maSin hrques warCinebulTa maT da SeracxilTa: `ara mimarTes mefes warCinebulebma da didebulebma:
jer-ars saqme ese datevebad yovliT-kerZove, rameTu _ ar SeiZleba am saqmis uyuradRebod datoveba,
aravin ars Cuensa ufroAsi sixarulsa zeda Sensa, da radgan Tqveni sixaruli yoveli Cvenganis sixarulia da
egreTve aravin ars uwinares Cuensa urvaTa Sina mefisaTa, Tqveni mwuxareba _ Cveni mwuxareba. Cven ase vfiqrobT:
aramed Cuen esreT vhgonebT, viTarmed ver SesaZlebel ars erT saxelmwifoSi SeuZlebelia Tanaarsebobdes ori

270 271
sibrZne
ibrZne balavaris
isii
balavaris sibrZne balavarisa

ganzogebaA orTa SjulTaA da orTa wesTaA da orTa rwmena, ori kanoni da ori samarTali, radgan es aranair
msajulTaA erTsa Sina sameufosa, da ara (je)r-ars saqmisa sargeblobas ar moitans. amitom, saerTo keTildReo-
amis warmatebaA, garna pirsa zeda TYssa, romliTa bisaTvis, umjobesia da sasurveli, ufliswulis gankur-
ganikurnos Ze Seni da Sjuli Seni da mefobaA Seni~. neba, Cveni rjulis gaZliereba da Tqveni xelisuflebis
da ganagrZves sityuaA amis jerisaTYs. da ese ganizraxes ganmtkiceba.
mefeman da yovelTa erisTavTa misTa, raATa miscen naxevari didxans imsjeles. bolos mefem da didebulebma
sameufoAsaA mis Zesa mefisasa, raATa mefobdes mas zeda. gadawyvites, naxevari samefo ufliswulisTvis miecaT.
xolo amas hyofda mefe igi, raATamca sacTur-ugo mas, da amgvarad cdilobda abenesi axali sacduris dagebas
mefobisa mizeziTamca Keli Seyo saqmesa soflisasa da SvilisTvis da imedovnebda, rom mefoba da saqveyno
miizidesmca soflioTa gulisTqumaTa. saqmeebiT dakaveba wuTisoflis siyvaruls aRuZravda
xolo iodasaf gulisKma-yo zakuviT zraxvaA maTi da ufliswuls.
ganixara friad, rameTu esvida mizeziTa miT, raATa iodasafma amoicno maTi mzakvruli Canafiqri, magram
SeuZlos gancxovelebad Sjulisa, romeli moakudina gaixara kidec, radgan saSualeba eZleoda Tavis
mamaman misman, da gancxadebulad qadagebaA uflisa Cuenisa samflobeloSi mainc aeRorZinebina is rwmena, romelic
iesu qristesi da SekrebaA yovelTa morwmuneTa misTaA da mamamisma Cakla, aSkarad eqadaga ufal ieso qristes
cocxlebiT pyrobad yovelni wesni qristeanobisani. da Sesaxeb, Semoekriba qristes yvela morwmune da mtkiced
gulpyrobil iqmna iodasaf amas zeda. daecva qristianuli wesebi. aman ufliswuli daaimeda...
miugo mefeman da hrqua iodasafs: `Svilo Cemo, ara ese uTxra mefem Svils:
iyo sasoebaA Cemi Sendami, rameTu gezaobd
gezaobdii Sen sinaTled _ rogori imedi mqonda Seni, Svilo! Cemi cxovrebis
cxorebisa Cemisa da nacvalad Cemda Semdgomad sikudilisa sinaTled Sen mimaCndi da memkvidred megulebodi Cemi
Cemisa, xolo Sen dahKsen sasoebaA Cemi da ga[na]cxade sikvdilis Semdgom. magram imedi gamicrue da Cemi
winaaRdgomaA Cemi, da ganamware sitkboebaA sixarulisa mowinaaRmdege gaxdi, sixaruli simwared miqcie da
CemisaA SenTYs da ganhkueTe nawlevi mamobisa CemisaA gawyvite is ZarRvi, romelic mamis wiaRTan
Sengan. xolo me verve SeuZleb winaaRdgomasa Sensa, gakavSirebda. me mainc ver gewinaaRmdegebi, Svilo,
rameTu momdreks Sen zeda sabeli SvilobisaA da mimizidven mamaSviluri siyvaruli mZlevs da mborkavs Sengan
Senda saqmeni, romelni daaxleben nebasa Sensa da mtrobisagan da Sens neba-survilTa Sesrulebas
ganmaSoreben winaaRdgomasa Sensa, da Sen ara Seindob maiZulebs. Sen ki arafers mpatiob da arc Cemi
Cemgan da arca Seiwuebi ganSorebisa CemisaTYs, viTarca me ganSorebiT wuxxar imgvarad, rogorc me vwuxvar
SenTYs. aramed cocxlebiTmca xar, [sa]daca iyo, rameTu SenTvis. magram Sen iyavi dRegrZeli, Svilo, da rogorc
uwyi, viTarmed nebsiT SevamTxuev augsa Tavsa Cemsa genebos, ise icxovre. vici, rom Tavadve daviwie Tavs
miSuebisa SenisaTYs, da vacTuneb Tavsa Cemsa, rameTu ubedureba, radgan Sens nebaze myavdi miSvebuli.

272 273
sibrZne
ibrZne balavaris
isii
balavaris sibrZne balavarisa

aRvasruleb nebasa Sensa, rameTu siyuaruli SvilobisaA Tvalebs vibrmavebdi da yvela survils gisrulebdi,
meufebs siRrmesa Sina gulTa mamaTa maTTasa, rameTu radgan asea: Svilebis siyvaruli uflobs mamebze!
daemorCilebian nebasa SvilTa maTTasa, daRacaTu wina- amitomac emorCilebian mSoblebi Svilebs, Tundac maTi
aRudgebodian nebasa maTsa, viTarca-saxed kaci, romeli nebis urCebs da emsgavsebian im kacs, romelic
daemorCilos nebasa TYssa, daRacaTu uwyin, rameTu gulisTqmaTa monaa, icis, rom sazianoa es misTvis da
sayuedrel da vneba arn misa, aramed kacTagan hfaravn da momavalSic avnebs, amis gamo sxvebisganac malavs
Tavsa TYssa Seundobn da daiviwyebn ukeTurebasa TYssa da survilebs, magram Tavis Tavs mainc yvelafers patiobs,
sTnavn mciredi raAme keTili misi. Tavis ubedurebas iviwyebs da kmayofildeba mciredi
xolo me, Svilo Cemo, daRacaTu mefe var, kacive var da siamovnebiT.
siCCoebaA aqus gulsa Cemsa Sendami, viTarca yovelTa kacTa mec, Svilo, Tumca mefe var, magram Cveulebrivi
SvilTa mimarT maTTa. da ver SemZlebel var winaaRdgomasa adamianica var, iseTive gulCvili, rogorc yvela
Sensa, viTarca nebasa Cemsa. xolo Sen didi boroti mSobeli SvilTan. ar SemiZlia Senc iseve gebrZolo,
SemamTxYe me da Tavsa Sensa, aramed mnebavs, raATa warvhmar- rogorc sakuTar survilebs. Sen ki mec mmtrob da
To saqme ese umjobessa zeda da raATa vyo nebaA Seni da sakuTar Tavsac. me mainc kargi minda SenTvis, Svilo,
vZebno gankurnebaA Seni da Tavisa CemisaA myudroebiT da msurs sawadeli agisrulo da orTavem simSvidesa da
dawynarebiT. da aw dagadgineb Sen naxevarsa zeda dawynarebaSi vpovoT gankurneba. naxevari samefos
sufevisa Cemisasa, da TYT ganagebd, viTarca gnebavs, mbrZaneblad dagadgen, ganage igi, rogorc genebos,
rameTu ara iyos mas Sina mocxromaA mterTaA da arca magram ise ki, rom mtrebis dasacini ar gaxde da moSurne
sixaruli moSurneTaA ganSorebisa SenisaTYs Cemgan, da ar gaaxaro Cveni gayriT, raTa arc me damtovo
arca me sruliad unayofo vipovo Sengan, da momatyuas memkvidris gareSe da arc Seni ganSorebiT ar momisw-
sikudili mowyuedaman Senman pirvel mowevnamde sikudili- rafo sicocxle. da Tu Sens samefos aayvaveb da
sa Cemisa, xolo ukueTu daiSueno sameufoA Seni da keTi- keTilgonierebiT ganageb saqmeebs, arc me mogiZuleb.
lad ganago saqme Seni, ara sruliad Kuebul iyos suli Cemi dRegrZeli iyavi da mSvidobiT, simrTeliTa da keTil-
Sengan, da iyvnen saqmeni Senni warmarTebul cocxlebiT da gonierebiT wargemarTos gza, Svilo, Sens saqmianobaSi.
mSYdobiT da simrTeliT da kualad gangebulebiT~.

51. miugo da hrqua yrmaman man: `sityuani Senni 51. miugo yrmam mamas:
gulisKma-[v]yven, N mefe, xolo aw RmerTman dagamtkicen _ yvelaferi gasagebia CemTvis, mefev. RmerTma
suliTa mSYdobisaATa da migiZeRYn umjobessa cxorebasa da gagaZlieroT mSvidobis suliT da wargiZRveT umjobesi
sufevasa Sensa, aramed me uflebaA ese, romel momec, ara cxovrebisa da sayofelisaken. magram Zalauflebas,

274 275
sibrZne
ibrZne balavaris
isii
balavaris sibrZne balavarisa

Tavs-videb, rameTu ara maqus CueulebaA saqmisaA magis da romelsac mTavazobT, ver vitvirTav, radgan dauCveveli
arca-sada gulman miTqua didebasa warmavalsa, aramed var. arc warmavali didebis survili maqvs, amitom
mijmen, mefe, gevedrebi, raATa warvide da SeverTo ZmaTa vevedrebi Tqvens meufebas, gamiSva, raTa udabnoSi myof
CemTa, romelni myof arian udabnoTa, da nu daaviwreb Zmebs SevuerTde, nurc damiSli da nurc ganmirisxdebi,
saqmeTa Tavsa zeda Sensa, da nu daaWirveb gulsa Sensa. raA vin icis, egeb, Cems gamo mwuxareba bolos sixarulad
uwyi, nuukue dasasrulsa amis saqmisasa sixaruli gaqundes SegecvaloT, rac Seexeba borotebas, romelic rogorc
umetes mwuxarebisa, romeli gaqus dRes CemTYs, xolo Sen ambob, rom SegemTxvaT, aseTia misi wesi _ kacs neba-
boroti romel sTqu, viTarmed SegemTxYa, egreT ars survilis gareSe ewveva. Tumca yvelaze did borotebad
CueulebaA borotisaA, ara nebisaebr kacTaAsa SeemTxuevis is iTvleba, saidanac sikvdilis Semdegac ar arsebobs
kacTa; xolo udidesi boroti igi ars, romlisaA araA ipovis gamosavali, xolo Tu gamosavali arsebobs, amgvari
Rone Semdgomad sikudilisa, xolo romelsa Rone epovos, borotebis tvirTvac ki SeiZleba, oRond keTili
jer-ars Tavsdebad, ukueTu dasasrulsa aqundes mSYdobaA, dasasruli hqondes. me ver vxedav, mefeo, rom odnav
aramed ara vhxedav, mefe, Tumca zogica tkivilisa CemisaA mainc gawuxebdeT Cemi tkivili ise, rogorc me vwuxvar
mowevnul iyo Senda saqmisa CemisaTYs, viTar ese Cemda SenTvis. yvelaze didi boroteba CemTvis is aris, rom ar
saqmisa SenisaTYs, rameTu yovladve borot ars Cemda, irwmune Ze RvTisa, ufali ieso qriste, ar ismine misi
odesRa Sen ara ican iesu qriste Ze RmrTisaA da ara ismine winaswarmetyvelebisa da mociqulebis xma, ar icav arc
KmaA winaAswarmetyuelTa da mociqulTa misTaA da ara gaqus erT mis mcnebas, ar gaqvs RvTis SiSi da ar emorCilebi
erTica mcnebaA misi da arca Se iSne RmrTisa da arca
SeiSne mis marTal samarTals, amasTan, arc Cems dadanaSaulebas
daemorCile simarTlisa saSjelsa da arca Seikdem bralobi- Takilob. me Tavad ar visurve am yovelives gamoaSka-
saTYs Cemisa. xolo me ara minda uwyebad da gamocxadebad raveba, radgan davinaxe, rom ar Seiwynarebda Seni
saqme Cemi, rameTu vhxedevd, viTarmed araSemwynarebeli goneba RmerTs da ar msurda sazrunavi da sadardebeli
gonebaA damkYdrebul ars Sen Tana cnobisa RmrTisaA da ara gameCina SenTvis, magram Tavad gamomiwvie da maiZule,
minda Sromisa da urvisa SemTxuevaA Seni, aramed Sen kadnierad win aRvsdgomodi mSobels. ambob, rom Cemi
ganmomnaxe da maiZule sityYsgebad Senda da kadnier-myav siyvarulisa da interesebis gamo sakuTarive nebiT Tavs
pativsa mamobisa Senisasa winaaRdgomad. da rameTu metyY, idebT simwaresa da Seuracxyofas, magram ver vxvdebi,
viTarmed borotsa da augsa Tavs-ideb nefsiT TYsiT raSi gamoixateba Sens mier Cemi survilebis Sesruleba.
siyuarulisaTYs da nebisa Cemisa. xolo me aras vhxedav, SeicvaleT ki is TvalTaxedva, romelsac dRemde izia-
mefe, Tumca ras zeda Seicvale nebisaTYs Cemisa, romelsa rebT?! aseve ambob, rom, sxva mSobeliviT, arc Sen zogav
zeda aqamomde sdga. da rameTu sTqu, viTarmed siCCoebaA Tavs SvilisTvis, magram mxecebi, frinvelebi da
gaqus SvilTa mimarT, viTarca sxuaTa, aramed vhxedav, pirutyvni ufro metad zrunaven TavianT naSobTaTvis,
viTarmed mfrinvelTa da pirutyuTa da mKecTaca ufroAsi Tavsac ki swiraven maTTvis, da ara imitom, rom

276 277
sibrZne
ibrZne balavaris
isii
balavaris sibrZne balavarisa

siCCoebaA aqus naSobTa mimarT vidre Sen, rameTu igini STamomavlebs xedaven maTSi, an mterTan brZolaSi
hyuarobed naSobTa maTTa da TavTaca TYsTa dasdeben damxmare Zalas, anda sakuTari Tavis didebas pouloben
nacvalad maTsa, da ara amisTYs, raATamca nacvalad maTsa maTSi, aramed imitom, rom amgvaria wesi da buneba
hxedvides, ginaTumca Zalad mterTa mimarT, gina mamaSvilobisa.
asamaRlebelad Tavisa maTisa, aramed bunebisaTYs mamobisa Sen Cemive sikeTis gamo ki ar gwadia wuTisofelSi
da Svilobisa. xolo Sen, mefe, ara keTilisa CemisaTYs Cemi damkvidreba, aramed Senive didebisaTvis. yvedreba
gnebavs dadgromaA Cemi sofelsa Sina, aramed didebisaTYs bilwavs keTilismyofelis mier gakeTebul sikeTes da
Senisa. da ese sacnaur iyavn winaSe Sensa, rameTu yue- amcirebs mas. Sen sayvedurebi ganamravle Cems momarT,
drebaman ganryunis keTili keTilismyofelTaA da arc aranairi sikeTe gsurs CemTvis, radgan wuTisof-
daamrwemis igi, rameTu Sen friad ganamravlen yuedrebani lisken mibiZgeb da Sen Tavsac marTmev. CemTvis ki
Cem zeda da araA keTili hyav Cem Tana, rameTu sofelsa amas umjobesi iqneboda, Tuki aRiarebdi yovlisSemoqmed
winamiyof da Tavsa Sensa mimiReb, aramed umjobes ars RmerTs _ mamas uxilavs, mis mxolodSobil Zes ufal ieso
Cemda, ukueTumca ican RmerTi dambadebeli yovl[isaAve], qristes da yovladwmida suls _ Tanampyrobels, Tana-
mamaA uxilavi da Ze misi mxolodSobili iesu qriste da sworsa da Tana-dausabamos, ganuyofelsa da Seurevnels,
yovladwmidaA suli misi, Tanamflobeli da Tanaswori da erT RmrTeebas samgvamovans, vidre iyvarebde am wuTi-
TanadausabamoA, ganuyofeli da Seurevneli, erTi sofels simdidriT, ufro sworad ki, codviTa da
RmrTeebaA samguamovani, vidreRa-[a]ra yoveli sofeli savse yovelgvari uSjuloebiT savses.
anTrakiTa, da ufroAs xolo codviTa da yovliTa mefe ganacvifra ufliswulis sityvebma, umetesi
uSjuloebiTa~. siyvaruliT aRivso mis mimarT da uTxra:
xolo mefesa viTarca esmnes sityuani Zisa misisani, _ Svilo Cemo, araferi misayveduria SenTvis da arc
ufroAs ganukYrda da Seuyuarda yrmaA igi da hrqua mas: Zala gamomiyenebia Sens winaaRmdeg, mxolod Seni
`Svilo Cemo, me araraA gayuedre viTarca zedacemiT
zedacemiT, winaaRmdegoba da urCoba vaxsene, arcerT mefes
aramed vaKsene winaaRdgomaA Seni da aramorCilebaA Cemi,
SvilisTvis, arc Zmas ZmisTvis ar gaukeTebia is, rasac me
rameTu arasada vin mefeman uyo eseviTari Svilsa TYssa da
gikeTeb Sen: Cems sicocxleSive giTmob mefobas, nebas
arca Zmaman Zmasa, viTar-ese me Sen giyav, rameTu
dagimkYdre mefobaA Cemi pirvel sikudilisa Cemisa da gza- grTav, winaparTa rjuli miatovo da Tan gamogyvnen
gec datevebad Sjulisa Cemisa da raATa Segidgen, romelTa isini, romlebic Sens rjuls airCeven. amasac mxolod
aRirCion Sjuli Seni. ese vaKsene da ara gayuedre. aw gaxseneb, Svilo da erTi wuTiTac ar gayvedri. ase rom,
waremarTe brZanebisaebr Cemisa, rameTu keTil ars Cemda da daadeqi gzas, romelsac gTavazob da CemTvisac
Senda~. sasargeblo iqneba igi da SenTvisac.
miugo iodasaf da hrqua mamasa TYssa: `ukueTu hyav ese, miugo iodasafma mamas:
mefe, ara sakYrvel ars, rameTu sacnaur ars yovelTa zeda

278 279
sibrZne
ibrZne balavaris
isii
balavaris sibrZne balavarisa

umetesobaA Seni, viTarca-igi maRal ars yovelTa zeda _ gasakviri ar aris, mefev, rom ase moiqeci, radgan
saqme Seni. xolo me ara umecar var keTilTa SenTa da arca yvelasaTvis cnobilia Seni aRmatebuloba sxvebze, iseve,
uvar-vhyof madlobasa Sensa, aramed mnebavs, raATa srul- rogorc Sens mier gakeTebli saqme hmetobs sxvebisas. ar
hyo pativi da keTili Seni Cemda momarT da Semindo saqme var Seni zrunvis daunaxavi, piriqiT, madlieri var,
ese, romeli ara sTnavs sulsa Cemsa, da arca rad Seracxil magram msurs, rom bolomde aseTi iyo Cems momarT da
ars Cem winaSe, da gza-mce me moyuasTa CemTa Tana, romelTa Semindo, rom ar SemiZlia gavakeTo is, rac Cems suls
Tana guli-miTquams da hsuris sulsa Cemsa adre mislvad vnebs da rasac ara aqvs fasi Cems TvalSi. gamiSvi maTTan,
maT Tana, raATa ara davaklde sixarulsa mas, (romeli) viskenac Cemi guli iswrafvis, sulic droulad maTTan
maTTYs ganmzadebul ars. da ara mnebavs mefobaA warmavali, misvlas mTxovs, rom ar davaklde im sixaruls, romelic
simarjYTa da RoniTa kacTaATa gangebuli, romeli dRes ars maTTvisaa gamzadebuli. xolo kacobrivi moxerxebiTa da
da xvale uCino-iqmnas~. RonisZiebiT gangebuli mefoba ar msurs, radgan dRes
maSin aRduRna abenes43 mefe tiriliT da hrqua Zesa aris da xval aRar iqneba igi.
TYssa iodasafs: `nu, Svilo Cemo, nu Seuracx-hyof mamobasa maSin cremliT aevso Tvalebi abenes mefes da
Cemsa, nu, Svilo Cemo, nu winaaRmidgebi da daamdableb Seevedra Svils:
mefobasa Cemsa, rameTu mnebavs keTili Seni da dacvaA Seni _ nu, Cemo Svilo, nu Seuracxyof Cems mamobas, nu
augTagan. nu maiZuleb, romelsa ver Tavs-videb, da nu eZieb aRmidgebi win da nu daamcireb Cems mefobas, radgan
damrwemebasa Cemsa nebisaTYs Senisa, da nucaRa ras momigeb sikeTe msurs SenTvis. nu maiZuleb imas, rac Cems Zal-
winaaRdgomiT, nuukue meca aRviZra da Seviqce yovlisagan, Rones aRmateba da nu cdilob Cems damcirebas Seni
romeli aRgiTqY, da davaweso Sen zeda risxvaA da survilebis gamo, nuRar mewinaaRmdegebi, radgan mec
SeCuenebaA Cemi guliswyromiT~. amevseba moTminebis fiala da uars vityvi yvelaferze,
xolo y[r]maman man iodasaf viTarca moisminna sityuani rac aRgiTqvi. amis nacvlad ki Cems risxvas da wyevlas
mefisani, SeeSina, nuukue ufroAs zomisa aRiZras moiwev Tavze.
guliswyromad, da romelica-igi eqmnas, Seiqces misgan da mefis sityvebi rom moismina, SeSinda iodasafi,
gamarjuebaAca gzisaA mis daiKsnas. da iwyo mieriTgan radgan usazRvro mrisxanebiT aRZrul mefes marTlac
nebisa micemad mefisa saqmisa misTYs da Seiwynara SeeZlo danaqadis Sesruleba. es ki ufliswulis
mTavrobaA, romeli misca naxevarsa zeda mefobisa misisasa. damarcxebas niSnavda, radgan mas unda SeenarCunebina is,
xolo margaliti igi, wmidaA sarwmunoebaA qristes risTvisac ukve mieRwia. amitom mamis neba-survilTa
RmrTisaA, mtkiced epyra gonebasa Sina TYssa da uqcevelad. mimarT damTmobi gaxda da naxevari samefos ganmgeblo-
baze dasTanxmda; Zvirfasi margaliti ki _ ufal ieso
qristes wmida sarwmunoeba _ kvlav mtkiced da
Seuryevlad mkvidrobda mis gulSi.

280 281
sibrZne
ibrZne balavaris
isii
balavaris sibrZne balavarisa

52. xolo mefeman, viTarca ixila miSuebaA yrmisa misgan, 52. ufliswulis Tanxmobam mefe Zlier gaaxara. man
ganixara sixaruliTa didiTa da brZana ganvlinebad qadagi, macne gagzavna qveynis yvela kuTxeSi da erisTavTa,
da Kmobda Semokrebad erisTavTa da yovelTa warCinebulTa warCinebulTa da mTeli eris mis winaSe Sekreba brZana.
erisaTa da yovlisave erisa. da viTar Semokrbes yovelni Semdeg ufliswulisTvis misive msgavsi samefo taxti
igi winaSe misa, brZana dadgmaA saydarTaA mefeman Zisa daadgmevina, zed Tavisi Ze dasva da ers amgvari sityviT
TYsisaTYs, viTarcave misTYs, da dasua maT zeda. da iwyo mimarTa:
mefeman sityuad da (hrqua), rameTu: _ warsulSi Cven, yvelani, sxva rjuls mivsdevdiT da
`Cuen yovelni viyveniT sxuasa Sjulsa da sxuasa wessa ara imas, romelsac dRes vadgavarT; Cveni winaprebi,
zeda TYnier amis Sjulisa, romelsa zeda aw vdgaT, da keTilxsenebuli mefeebi da mTeli eri sxva rjuls
yovelni mamani Cuenni, keTiladmoKsenebulni mefeni, da yo- aRiarebdnen, Cven ki es rjuli vamjobineT, magram eWvic
veli eri sxYTa SjuliTa cxondebodes, xolo Cuen ese gam- ar gvepareba, rom sikvdilis Semdgom Cvens winaprebsac
ovirCieT pirvelsa mas Sjulsa zeda, aramed ara veWuT eimedebodaT umjobesi myofoba. amas garda, Tqven iciT,
warsrulTa maT, Tu ara umjobessa guli-uTqmida povnad warCinebulno, Cemi Zis gzaabneulobis Sesaxeb. ar unda
Semdgomad sikudilisa. da merme iciT saqme WabukisaA amis viZalmomreoT ufliswulze misi Cvendami winaaRmde-
yovelTa warCinebulTa, da miwevnul ars yovlisa mimarT gobis gamo, radgan Cvenc, Tavis droze, win aRvudeqiT
erisa, da aw ara jer-ars mZlavrebaA Cueni yrmisaA amis mama-papaTa rjuls mis msgavsad, amitom unda davsTanxm-
winaaRdgomisaTYs Cuenisa, rameTu Cuenca esera wina- deT imaze, rac TavisTvis gamoirCia. garda amisa,
aRdgomil varT Sjulsa mamaTa CuenTasa da aw migYSuebia, visurve, samefo xelisufleba gameyo misTvis da
romeli gamoirCia Tavisa TYsisaTYs. da merme vinebe, raATa damedgina misi sambrZaneblis sazRvrebi. visac surs, rom
viziaro keTilTa zeda sufevisa CemisaTa, raATa uCuenoT mas gahyves, dae, gahyves, aravis arafers vaiZulebT.
zRvar
zRvarii TYT mefobad misa. da romelsa undes SedgomaA icxovron masTan, rogorc eneboT da aRiaron misi
misi, Seudegin sameufod misa, rameTu aravis vhmZlavrobT rjuli. visac surs, rom pativi miagos ufliswuls, arc
nebasa zeda TYssa yofad, sadaca enebos, da ipyarn Sjuli mas davuSliT, radgan Svilia Cemi da aravin aris
misi. xolo romelsa undes SedgomaA misi didebisaTYs CemTvis masze uerTgulesi. aw vbrZaneb, mieces mas
pativisa, ara davayenebT, rameTu Svili Cemi ars da aravin naxevari Cemi xazinisa, naxevari saganZurisa, iaraRi da
ars uerTgules CemTYs misa. da aw mibrZanebies, raATa yovelive, rac samefo ZlierebisTvisaa saWiro, raTa
mieces yovlisagan, romeli ars saganZurTa Cem[Ta] Tana Tana, damsaxurebisamebr miagos keTilsa da borots.
naxevari safaseTaA da abjarTaA da yovlisagan, raAca ars, da
raATa simdidriTa Sezaos mefobaA misi da SeuZlos
keTilisyofad da borotisyofad RirsTa misagebelisaTa~.

282 283
sibrZne
ibrZne balavaris
isii
balavaris sibrZne balavarisa

da viTarca warasrulna mefeman sityuani ese, maSin aR- rogorc ki sityva daasrula mefem, wamoiSala eri da
dges maqebelni da aqes igi mefed, da misces morCilebaA qeba-dideba uZRvna abeness, morCileba Sehfica mas da
mefobasa missa, da adides ganzraxvaA misi. xotba Seasxa mis ganzraxvas.
da warvida iodasaf palatad TYsad. miudga mas simrav- sasaxleSi gabrunda iodasafi. Tan gahyva uricxvi
le erisaA SesxmiTa da qebiTa, da romelnime ulocvides. da eri, xotbasa da qeba-didebas asxmamdnen mas da mefobas
daadgra mciredJam da ganaRo kari, da yovelni movidodes ulocavdnen. yvelasaTvis farTod gaaRo sasaxlis kari
uSiSad smenad sibrZnesa missa. xolo iyvnes vinme maT Soris iodasafma, mravalni midiodnen uSiSrad misi sibrZnis
neStni qristeaneTaganni, romelni ifarvides mosasmenad. maT Soris iyvnen is morwmuneebic, romlebic
sarwmunoebasa maTsa da gareSiTa maTiTa saTno-eyofodes farulad aRiarebdnen qristes sarwmunoebas, magram
mefesa SiSisagan sikudilisa, da viTarca esma maT saqme ese, sikvdilis SiSiT, abenes mefis garegnul morCilebaSi
ganixares friad da uSiS-iqm[n]nes pirvelisagan SiSisa da imyofebodnen. da maT, rogorc ki momxdaris Sesaxeb
mivides mZlisa mis Wabukisa iodasafisa da miuloces ZlevaA, Seityves, Zlier gaixares, sZlies pirvandel SiSs,
romeli moeca qriste iesuAs mier. da auwyes sarwmunoebaA eaxlnen ufliswuls da miuloces gamarjveba, romelic
TYsi da ganemzadnes ganslvad sameufod misa. man ieso qristes SewevniT moipova. gaacxades mis winaSec
da viTarca aRasrula mefeman pativi Zisa TYsisaA da TavianTi sarwmunoebac da mis samflobeloSi gadasas-
aRhkazma igi ganslvad sameufod TYsad, aRdga iodasaf da vlelad gaemzadnen.
mivida mefisa datevebad mSYdobisa. da iwyo madlobad misa abenesma mefuri pativi miago Svils, da Tavis
da Ksenebad keTilTa misTa, romelni yvna mis Tana. da merme samflobeloSi gasamgzavreblad gaamzada. wasvlis win
evedra, raATa ganutevnes yovelni, romelni arian iodasafi mamas eaxla, raTa gamomSvidobeboda da
sapyrobilesa Sina, raATa yos nebaA misi maT zeda. xolo madliereba gamoexata misTvis gakeTebuli yvela
mefeman ismina misi. da brZana iodasaf gamoyvanebaA sikeTisaTvis. bolos yvela sapyrobileSi myofis misTvis
pyrobilTaA, romelni sameufoAsa raAsame xarkisada gadacema sTxova, raTa Tavisi nebisaebr mopyroboda maT.
Sepyrobil iyvnes. xolo romelni kacTa Tananadebisada mamam es Txovnac ausrula Svils. maSin iodasafma imaTi
Sepyrobil iyvnes, brZana maTTYs gardaKdad safaseTagan gaTavisufleba brZana, romlebic samefo xarkis
TYsTa da gantevebaA maTi. xolo romelni Sepyrobil gadauxdelobis gamo iyvnen Sepyrobilni, Semdeg imaTi,
iyvne[s] unasTaTYs da kacisklvisaTYs, brZana maTTYs, raATa romlebic sxvaTa winaSe valebis gadauxdelobis gamo
mieces saKmari safaseTagan misTa, romeli kma-eyos iyvnen msjavrdadebulni, maTi valebis gadaxda ki Tavisi
farToebiT sapyrobilesa Sina, vidremdis moiwios xazinidan brZana, xolo, romlebic kaciskvlis an
moyvasisaTvis zianis miyenebis gamo iyvnen patimrobaSi,
maTTvis aseve xazinidan brZana Tanxis gamoyofa, raTa
uzrunveleyoT maTi sapatimroebSi cxovreba manam,

284 285
sibrZne
ibrZne balavaris
isii
balavaris sibrZne balavarisa

b[r]ZanebaA RmrTisaA maTTYs, raA-igi jer-ars. da merme vidre iodasafisaTvis RvTis neba ar gacxaddeboda
brZana didZali safase ganyofad uZlurTa da glaxakTa da maTze. amis Semdeg kvlav didZali Tanxis gaReba brZana,
uRonoTa, da mermeRa ganvida sameufod TYsad. da ganvides amjerad uZlurTa, glaxakTa da davrdomilTaTvis da
mis Tana mravalni miT qalaqiT. mxolod amis Semdeg gaemarTa Tavisa samefosaken. ukan
gahyva mas im qalaqis mravali mcxovrebi.

53. da viTarca miiwia sameufod TYsad, pirvelad hmad- 53. Tavis samefos rom miaRwia, upirvelesad RmerTs
lobda RmerTsa da Tqua: `didebaA Senda, RmerTo da mamao uZRvna madloba da Tqva: `dideba Senda, RmerTo da mamao
uflisa da ganmaTavisuflebelisa Cuenisa iesuAs qristeso, uflisa da ganmaTavisuflebelisa Cvenisa ieso qriste-
Zliero da SemZlebelo yovlisao, gaqeb da gadideb Sen, sao, yovladZliero da yovlisSemZleo, gaqeb da gadideb,
wmidao samebao, romelman yovelive advilad ganagi~. wmidao samebao, romelic yovelives advilad (keTilad)
da merme iwyo sityuad erisa mimarT da Tqua: `aravis ganageb.~
ufroAs uKms simarTliT slvaA, viTar mefesa, da arca vin Semdeg ki xalxs mimarTa:
SemZlebel ars daSnTa sityuaTa Tqumad erisa mimarT, viTar _ aravis ise ar moeTxoveba samarTlianoba, rogorc
mefe, romeli simarTlisa mSjavriTa vidodis ersa Soris, mefes da arc aravis moeTxoveba tkbili sityvebi uTxras
xolo aravis eKmarebian daSnni sityuani, viTar orTa kacTa. ers, rogorc mbrZanebels, romelic uzakveli samarTliT
ukueTu vinme iyo[s] ersa zeda uwyalo, mosisxle, SemWamel, ganagebs qveyanas, kacTa Sorisac tkbili sityvaa
eseviTarsa uKman daSnni sityuani, raATa mlevaniTa miT aucilebeli, magram amave tkbil sityvebs xSirad
hfarvides borotsa mas da merme ukueTu Sevardes mefobasa mimarTaven umowyalonic, sisxlismRvrelnica da
dReTa siucbisa misisaTa, amasca TYnier Ronisa Tanaac, mtarvalnic, raTa Tavmdabluri sityvebiT SeniRbon
raATa hfarvides Tavsa TYssa siucbesa Sina missa, vidremdis boroteba, xelT igdon mefoba da TavianTi umecreba
ganicados saqme TYsi. xolo romelsa ara uKman daSnni dafaron. xolo is, vinc samarTlianobas Tesavs xalxSi
sityuani, igi ars, romelman dasTesos samarTali ersa Soris da keTilgonivrulad ganagebs qveyanas, wyalobas ar
da keTilad ganagnes saqmeni maTni, ara daaklos pativi pati- aklebs marTals da xedavs mis samsaxurs, samarTals ar
osansa maTsa da arca samarTali uZlursa maTsa, da raATa aR- ukargavs glaxaks da mudam aRmarTuli aqvs simarTlis
lesos maxYli simarTlisaA yovlisa erisaTYs. xolo me maxvili Tavisi xalxis dasacavad, ar saWiroebs
moved Tquenda, raATa ara geCueno sityYTa metnobisaATa, Tavmdablur sityvebsa da enatkbilobas. da mec Tqvens
aramed mSjavriTa simarTlisaATa~. Soris movedi ara imsaTvis, rom mravalsityvaobiT
SegawyinoT, aramed, raTa marTali samarTali vyo.

286 287
sibrZne
ibrZne balavaris
isii
balavaris sibrZne balavarisa

da amisa Semdgomad gamoirCia adgili erTi SuvaA, arca amis Semdeg erTi adgili gamoirCia sacxovreblad
sameufoA, arca saglaxakoA, da ubrZana ganmzadebaA sayof- iodasafma, iseTi, rom arc mefeTa Sesaferi yofiliyo da
lisa TYsisaA da dadebad yoveli WurWeli mas Sina – arca arc Zlier mdabiuri, iq dasaxlda da yvela saWiro
sameufoA, arca saglaxakoA. da maSin mivida [da] daeSena nivTis mitanac brZana, oRond es nivTebic ubralo unda
[mun] adgilsa mas. yofiliyo, arc mefuri da arc mTlad Raribuli.

54. da yoveli igi WurWeli sameufoA, romeli gamosca 54. iodasafma mamis mier boZebuli samefo
mamaman misman – saKedrebi ginaTu samoslebi, Sesamkobeli ganZeulobis, saxedrebis, yovelgvari mosarTavebisa da
sajdomTaA da SuenierebaA mravalsaxe sameufoA – brZana, Zvirfasi Sesamoslebis sxva qveynebSi gayidva da
raATa wariRon adgilTa ucxoTa sameufoTa da ganyidon igi aRebuli sasyidlis glaxakTa da upovarTaTvis darigeba
da fasi misi ganuyon glaxakTa da upovarTa da romelTa brZana, maTTvis, romlebsac araferi gaaCndaT, magram
araraA aqun da sircxYliTa kacTaATa ver ganvidian Txoad. sircxvilis gamo verc veravis sTxovdnen raimes.
da viTarca-igi mefeni iSuebed da ixarebed samkauliTa maSin, rodesac sxva mefeni, mravalgvari samkaule-
miT da samosliTa SuenieriTa mravliTa, da silaRiT da am- biTa da Zvirfasi SesamoslebiT Semkulni, ilxendnen da
partavanebiT aSurebed glaxakTa, aw (kualad) fasiTa misiTa xarobdnen, da TavianTi zRvargadasuli gancxromiTa da
nugeSiniscemul i[qm]nen glaxakni da upovarni. da romelTa silaRiT Surs aRuZravdnen glaxakebs, iodasafis mier
esmes ese, adidebden qristesa RmerTsa [Cuensa]. amave Zvirfaseulobis sazRauriT nugeScemulni iqnen
da merme brZana, raATa daweron wignebi yovelTa mimarT Ratakni da davrdomilni. da vinc ki amis Sesaxeb igebda,
sameufoTa misTa, queyanad-queyanad da Kevad-Kevad da so- adidebda ufal ieso qristes...
flad-soflad, raATa aRwernen maT Sina yovelni glaxakni Semdeg mefem brZana, mis samefoSi _ yovel qalaqSi,
da upovarni, uRononi da uZlurni, da kualad upovarni sofelsa da TemSi _ aReweraT gaWirvebulni da glaxak-
iginica, romelni ver iTxoven sircxYlisagan da isajebian Ta, upovarTa, uRonoTa da uZlurTa siebi SeedginaT,
SYd wil ufroAs glaxakTaAsa saxeliT maTiT da sofliT da ganakuTrebiT arafrismqoneni moeZiaT, romlebic, si-
sazomiT, da TiToe(u)l
TiToe(u)lii maTgan
maTganii. da viTar moarTues rcxvilisa da ridis gamo, veravis sTxovdnen daxmarebas.
aRwerili igi, brZana didZalisa safasisa ganyofaA Soris rogorc ki aRweris siebi moarTves mefes, brZana,
maTsa TiToeulsa sazomisaebr TYsisa da micemaA queyanaTaA. didZali safase gamoeyoT RatakTaTvis da TiToeu-
da Seewia Senebasa maTsa zeda da yovlisagan saKmrisa misca lisaTvis maTi saWiroebisaebr miecaT. Semdeg miwebi
Tes[li], vidremdis gamoi[yva]na mizezisagan glaxakobisa da dauriga maT, damkvidrebasa da sacxovreblis agebaSi
upo[v]arebisa. da R[onier-iqm]nnes yovelnive mieriTgan da daexmara, dasaTesad Teslic misca da imdens ecada, rom
siRaribisa da upovarebisagan gaaTavisufla yvela. male

288 289
sibrZne
ibrZne balavaris
isii
balavaris sibrZne balavarisa

erTobiT adidebdes RmerTsa mis mier, da arRaravin ipoebo- mcxovreblebi ise moZlierdnen, rom maTxovari da
da sameufoTa Sina misTa kaci, romelimca miadga kacsa saKm- mowyalebis mTxovneli aRar moipoveboda iodasafis
risaTYs da qvelissaqmisa. samflobeloSi, da yvelani erTad adidebdnen RmerTs.
da merme brZana miweraA yovelTa samefoTa misTa, raATa amis Semdeg mTels samefoSi _ TiToeul samTavrosa
yovelman samTavroman misman, ginaTu saerisTavoman, gamoir- da saerisTavoSi kvlav brZaneba SeTvala mefem, raTa
Cion Tavisa maTisaTYs kaci WeSmariti da Rirsi da myofeli erTmaneTs Soris gamoerCiaT Rirseuli da marTali,
simarTlisaA da moZule si(c)ruvisaA, raATa, romeli gamoir-
simarTlis msaxuri da sicruis moZule kacebi, da maTi
Cion e[se]viTari TiToeulman maTganman, ganaCinos igi maT
episkoposebad dadgena brZana, raTa maTi meTvalyu-
zeda ebiskoposad, raATa winauZRodis maT mecnierebasa
WeSmaritebisasa qristes R[mrTi]sa Cuenisasa simarTliT da reobiT qristes rwmenaSi warmatebuliyo da ganmtkice-
RirsebiT, da mSjavriTa simarTlisaATa aZoebdes da hmwysi- buliyo xalxi. episkoposebs patiosnad, siwrfeliTa da
des samwysoTa TYsTa. simarTlis Seuryvneli msaxurebiT evalebodaT samwysos
da merme brZanebaA d(audva) mTavarTa da erisTavTa da movla-gaZRola.
meKeleTa, raATa keTiladmsaxurebiTa simarTlisaATa Sjiden aseve yvela mTavars, erisTavsa da moxeles ubrZana
ersa, da mowyalebiT da simarTliT ganagebden saqmeTa iodasafma, keTilad da uqrTamo samarTliT momsxure-
maTTa, da raATa iyvnen saSinel borotismoqmedTaTYs da bodnen ers, marTebulad da miukerZoeblad ganegoT
mSYdoba da sixarul keTilismoqmedTa zeda, da raATa maTze dakisrebuli saqmeebi, raTa borotmoqmedT SiSi,
ubrZanon yovelTa, romelni iyvnen Kelsa queSe maTsa, xolo keTilismoqmedT mSvidoba da sixaruli hqonodaT.
SenebaA queyanisaA da micemad xark
xarkii samarTal
samarTalii msgavsad aseve yvelas evaleboda Tavisi wvlili Seetana da
Zalisa maTisa. da mermeRa ganago spaTaTYs saKmari maTi monawileoba mieRo qveynis aRmSeneblobaSi da SeZlebi-
yoveli dauklebelad da daadginna maT zeda spaApetni da samebr, dawesebuli samarTliani gadasaxadic gadaexada.
erisTavni kacni, Rirsni, mdabalni da RmrTismoSiSni, jaric yovelgvari saWiroebiT uzrunvelyo ioda-
romelni evltodes mTavrobasa, xolo romelni eZiebdes da safma, saTaveSi meTaurebad spaspetebi da erisTavebi _
CaiWrebodes, igini ganaSorna gansagebelisagan maTisa. Rirseuli, mdabali da RmrTis moSiSi kacebi Cauyena,
d[a kualad br]Zana didiTa pativiTa dadginebad yovelni romlebic gaurbodnen pativs, didebis moyvareni ki
mRdelTmoZRuarni da mRdelni WeSmaritni, da aRaSenna ek- saerTod CamoiSora.
lesiani queyanasa Sina TYssa, romelni sityuaTa maTTaebr iodasafma aseve brZana, eklesiebi aeSenebinaT
aRasrulebdes saqmiT mcnebaTa qristesTa, da micemad maTda samefoSi. gansakuTrebuli pativiT mopyrobodnen WeSma-
saKmari misi TiToeulsa maTgansa, Semsgavsebulad kacad- rit mRvdelmTavrebsa da mRvdlebs, romlebic sityviT
da saqmiT emsxurebodnen RmerTs da TiToeuli maTgani-
saTvis maTi saWiroebisa da mdgomareobis Sesabamisad

290 291
sibrZne
ibrZne balavaris
isii
balavaris sibrZne balavarisa

kacadsa a[d]gilsa TYssa. da iyo sixaruli miuwdomeli miecaT yovelive aucilebeli. amgvarad, miuwvdomeli
queyanasa mas. sixaruli sufevda qveyanaSi.
da TYT iodasaf moicala TYnier yovlisa udebebisa TviT iodasafi samefo saqmeebiT dakavda, pirvel
gangebad saqmeTa erisaTa. pirvelad ganikiTxvida Sinagansa rigSi, qveynis mkvidrTa sulieri mdgomareobiTa da
maTsa sulieriTa saqmiTa, viTar-Zi cxondebian, da merme Ko- cxovrebiT interesdeboda, mxolod amis Semdeg iZiebda
rcielsa cxorebasa z[eda]. da egreca TiToeulsa miageb[da] maT xorciel saWiroebebs da sulgrZelad da uxvad
saqmeTa maTTaebr mowyalebiT da [keTilad]gangebiT. [da] miagebda TiToeuls maTi saqmeebis mixedviT. amgvarad,
aRiRo maTgan saqme mZlavrobisaA mefobrivi da (yovlad) yvela gaTavisuflda mZime tanjvisa da mefis winaSe
mZime da SiSi ujer[oA] [...]a[.]isaA gamoiRo gulTa maTTagan. damTrgunavi SiSisagan.

55. da ganmravlda jerovnebaA da samarTali da 55. wesrigi da samarTlianoba damyarda qveyanaSi,


sixaruli ersa Soris, da moiswrafdes yovelni kacni sixaruli ganmravlda kacTa Soris. yoveli mxridan
yovliT queyaniT da naTels-iRebdes saxeliTa wmidisa moeSurebodnen iodasafis samefoSi da inaTlebodnen
samebisaATa, da SeeZinebodes Sjulsa qristeanobisasa erni samebis saxeliT. yoveldRe uricxvi eri SeeZineboda
uricxuni maradRe. da gamoCnda umetesobaA qristes eklesias.
keTiladgangebisa misisaA da iwyes SeCuenebad Sjulsa cxadi gaxda iodasafis keTilgonivruli mmarTve-
pirvelsa, romelsa-igi zeda dges. da aRivsnes gulni yov- lobis upiratesoba. xalxi gmobda im rjuls, romelsac
elTani siyuaruliTa misa mimarT da sasoebiTa keTiliTa me- uwin aRiarebda. maTi guli mefis siyvaruliT aRivso da
fobisa misisaTYs. da gancxadna ersa Soris saqme da didebaA sasoebiT elodnen iodasafis mefobis keTil nayofs.
qristeanobisaA da RmrTismsaxurebisaA da siyuarulisaA da ganmtkicda da gandidda qristianuli sarwmunoeba
mSYdobisaA, rameTu Tavi TYsi misca saxed yovelTa: samefoSi. siyvarulma da mSvidobam daisadgura qveyana-
simdablesa da siyuarulsa da moRuawebasa zeda. da Si, radgan Tavad mefe iZleoda Tavmdablobis, siyvaru-
arRaravin i[poe]boda yovelsa sameufosa missa, romelimca lisa da rwmenaSi gulmodginebis magaliTs. mis samflo-
hmonebda Sjulsa sxuasa, garna RmerTsa yovlisa- beloSi erTi kacic aRar darCa sxva rjulis mimdevari,
mpyrobelsa, erTica kaci. garna mciredi vinme kacni yvelani WeSmarit RmerTs sasoebdnen. mxolod is
warvides da miicvales sameufod abenese mefisa mamisa misi- mciredi nawili, romlebic kerpTayvanismcemlebad
sa, rameTu [i]yvnes igini kerpTmsaxur da ara Tavs-idves yo- darCnen da ar isurves qristes sarwmunoebaze moqceva,
faA maTi Sjulsa Sina qristessa. gadavidnen abenesis samflobeloSi.
da ganiTqua yovelsa queyanasa hambavi qristesmoyuarisa iodasafis samefoSi ki ganiTqva qristesmoyvare
mis WabukisaA da simdablisaTYs da moTminebisa misisa da Wabuki mefis saxeli. yvelasaTvis cnobili gaxda misi

292 293
sibrZne
ibrZne balavaris
isii
balavaris sibrZne balavarisa

gardareulisa mowyalebisa misisa, da viTar-igi amaT simdablis, moTminebisa da usazRvro mowyalebis Sesaxeb.
yovelTa saTnoebaTa ganhmzadebda sibrZniTa da da roca igebdnen, Tu rogori sibrZniTa da gonierebiT
gonierebiTa, da movidodes misa yovelTagan adgilTa kacni ganagebda igi qveyanas, yoveli kuTxidan moedinebodnen
morwmuneni, romelni ifarvides wessa da sarwmunoebasa abenesis SiSis gamo qristes farulad morwmuneni,
SiSisagan mefisa, uSiSad, da sixaruliTa didiTa daeSene- gaxarebulni uSiSrad mkvidrdebodnen iodasafis
bodes sabrZanebelTa misTa, da ixarebdes suliTa da samefoSi, xarobdnen suliT da adidebdnen wmida da
adidebdes ganuyofelsa samebasa wmidasa, romelman ganacx- ganuyofel samebas, romelmac ganacxada erTarsoba
ada erTarsebaA samguamovnebisa misisaA, da uCuena Zali sar- samgvamovnebisa da sarwmunoebis Zala gamoaCina yvela
wmunoebisa maTisaA winaSe yovelTa uRmrToTa. da mravalni uRmerTos winaaRmdeg.
movidodes, romelni iyvnes Sjulsa zeda mamisa misisasa, da iodasafTan mamamisis sarwmunoebis mravali mimdeva-
daadgrebodes mis Tana sarwmunoebasa zeda qristessa ric modioda, isini ukve aSkarad aRiarebdnen qristes
gancxadebulad da, viTarca yrmani CCYlni, naTels-iRebdes sarwmunoebas, Cvili yrmebiviT inaTlebodnen samebis
saxeliTa mamisaATa, ZisaATa da sulisa wmidisaATa, da adideb- saxeliT da adidebdnen WeSmarit RmerTs _ qristes,
des qristesa WeSmaritsa RmerTsa, romeli iSva uTeslod romelic mamisagan udedod Sobili saukuneTa uwinares,
da uxrwnelad qalwulisagan uqorwinebelisa, pirvel sau- uTeslod da uxrwnelad iSva uqorwinebeli qalwuli-
kuneTa mamisagan udedod Sobili, Tanamosaydre mamisa da sagan da romelic mamisa da suliwmidis Tanamosaydrea.
sulisa wmidisaA.

56. da gancxadna hambavi Zisa mefisaA. da iyo sixaruli 56. sayovelTaod ganiTqva iodasafis saxeli mamamisis
didi yovlisa erisaA da aRebaA mZlavrobisaA maTgan samflobeloSi. yvela xarobda, radgan Zalmomreoba maT
sameufosa Sina mamisa misisasa. da mravalni moiqceodes da qveyanaSic dasasruls uaxlovdeboda. mravali moiqca da
aRiarebdes Sjulsa macxovrisa Cuenisa iesu qristessa da ufal ieso qristes rwmena aRiara. qristianobis
aRsaarebasa iodasafissa. da ganmravldeboda da qadageba ganmravlda da imdenad gaZlierda qveyanaSi,
ganZlierdeboda qadagebaA maT Soris, vidremdis ganmravl- rom ukve morwmuneebi sWarbobdnen urwmunoebs. abenes
des da ganZlierdes mun-Sina ufroAs yovelTa uRmrToTa. mefis xelisufleba Sesustda, mravalma zurgi Seaqcia
maSin iwyo mouZlurebad saqmeman mamisa misisaman da iqces da piri ibruna misgan, mravalic ukve kadnierad
gulni kacTani misgan, da kadnier iqmnebodes winaaRdgomad ewinaaRmdegeboda mas. arafrad agdebdnen mis brZanebebs
misa. da Seuracx-hyofdes mravalsa zeda brZanebasa missa, da aZagebdnen mas uweso cxovrebisa da qveSevrdomebis
da moiKsenebdes uwesoebiT slvasa missa maT Soris da mimarT borotad mopyrobis gamo. dRiTi dRe ufro
mZlavrobaTa da borotisCuenebaTa maT zeda. da ganecxade- cxadi xdeboda abenesisaTvis, rom xalxi aRarafrad

294 295
sibrZne
ibrZne balavaris
isii
balavaris sibrZne balavarisa

boda SeuracxebaA erisagan dRiTi-dRe da gulisKma-yo, vi- agdebda mas, radgan maTi gulebi misi Zisaken iyo
Tarmed gulni kacTani miqceul arian Zisa misisa ker[Zo], da miqceuli. SeSinda mefe, radgan SesaZlebeli iyo vinmes
SeeSina, nuukue SfoTica aRudges da moklas vinme da kidec moekla da amgvarad, misi taxtic xelT egdo.
daipyras mefobaA misi. da didi SiSi da urvaA daeca mis zeda SeSfoTda, simSvide dakarges misma Tanamzraxvelebmac.
amis jerisaTYs, da ara xolo mas oden, aramed yovelni, amis gamo yvelani did gasaWirsa da mwuxarebaSi
romelni iyvnes warCinebulni da Tanamzraxvalni misni. da Cacvivdnen.
didsa mwuxarebasa da iwroebasa Sevardes amis jerisaTYs. maSin abenes mefem iodasafs miswera Tavisi gasaWiris
maSin miwera abenese mefeman Zisa TYsisa iodasafisa Sesaxeb, daufaravad amcno mwuxarebis mizezi da rCeva
saqmisa amisTYs da ga(na)cxada yoveli, romlisaTYs hkiTxa. pasuxad iodasafma SeuTvala:
iurvoda da hkiTxa, raA-Zi jer-ars yofad. xolo iodasaf `uwyode, mefev, araferi ise ar sdevnis SiSsa da eWvs,
miuwera esreT: uwyebul iyav, mefe, rameTu araraA mefeTa gulebidan, rogorc uzakvelad, marTali samarT-
warsdevnis SiSsa da iotebs iWusa gulisagan mefeTaAsa, liTa da gulmowyalebiT qveynis marTva, da arc araferi
viTarca mSjavri samarTali erisa mimarT da keTilad- ise Zlierad ar Segmatebs satanjvels, gagimwarebs
gangebaA mowyalebiT saqmeTa maTTaA, da araraA ufro cxovrebas da aRgiZravs borot eWvebs eris mimarT,
mo[m]x[d]el ars urvaTa da ganmryunel cxorebisa da mom- rogorc araswori urTierToba xalxTan, radgan mravali
povnebel borotTa iWuTa erisa mimarT, viTarca ujeroA Tu sikeTec rom uyo adamianebs, mciredi boroteba, masTan
kuali Cndes mefisaA ersa Soris, rameTu daRacaTu keTilni Sezavebuli, ukve ryvnis da bilwavs gakeTebul sikeTes.
Senni ganmravlden kacTa mimarT, aramed mciredman magram es yvelaferi SenTvisac cnobilia, mefev da arc
borotman ganryunesve igi, ukueTu Seszao mis Tana. xolo aravis rCeva-darigebas saWiroeb. Tavad gansaje: saidan
Sen Tana, mefe, cxad arian saqmeni ese, romelTaA arRara visi SeiZleboda SiSi da eWvebi mogZaleboda, an saidan unda
giKms kiTxvaA amis jerisaTYs. aw ixile, vinaA-Zi SegiKda elode nugeSsa da imeds?! me vfiqrob, rom Seni SiSisa da
SiSi da iWY, anu sadaAT gaqus nugeSiniscemaA da imedi. eWvis mizezi Sens mier arasworad ganvlili cxovreba
xolo me esreT vhgoneb, viTarmed ara ars mizezi SiSisa da unda iyos, xolo nugeSsa da imeds ki Sengan qmnili
iWYsaA, ga[r]na kualisagan borotisa, romeli ukuana keTili saqmeebi Segmatebs. amitom uaryavi da moiZule
Seudgs. da ara ars adgili nugeSinissacemeli da sa imedo
saimedo is, rac SiSs Sobs SenSi da moipove is, rac mSvidobas
SenTYs, garna keTili Tu raA gi[Tesavs]. aw dauteve SegZens. iCqare WeSmaritebis aRiareba, raTa Senma
momatyuebeli SiSisaA da moipove mompovnebeli mSYdobisaA mtrebma ar dagaswron keTilis keTebaSic.”
da mouswar WeSmaritisagan zraxvad, nuukue migiswran
mterTa SenTa keTilsa zeda.

296 297
sibrZne
ibrZne balavaris
isii
balavaris sibrZne balavarisa

57. da viTarca miiwia mefisa wigni ese Zisa misisaA, mou- 57. ufliswulis pasuxis miRebisTanave abenes mefem
woda warCinebulTa maT misTa da warukiTxa wigni igi. da warCinebulni miiwvia da maTac waukiTxa werili. bevri
iwyes ganzraxvad amis jerisaTYs. maSin hrques kacTa maT iTaTbires mowveulebma da bolos hkadres mefes:
mefesa: `mefe, cxondi ukunisamde! Cuen esreT gangazraxebT, _ mefev, cxondi ukunisamde. Cven girCevT, droulad
raATa ewifo saqmesa pirispir, vidre ara zeda-dageces, da ewio saqmes, vidre Sens winaaRmdeg ar datrialebula
iRuawe mas Sina moqcevaA, romlisaA SesaZlebel iyos igi. gaakeTe, rac SesaZlebelia, da nu SeewinaaRmdegebi
moqcevad, da nu winaaRudgebi, romelsa ver SemZlebel iyo imas, risi winaaRmdegobac SeuZlebelia. ramdenadac
winaaRdgomad. rameTu saqme mefobisaA Sekrbebis Sekrebasa dRes Tqveni samefo moRvawoba gansjis sagnad qceula,
Sina erisasa, da Sen uwyni saqmeni Senni borotni ersa Soris gkadrebT, da SegaxsenebT Tqvens mier Cadenil borote-
da aw hxedav miqcevasa gulTa maTTasa Sengan da midrekasa bebs, romlebic Tavad TqvenTvisac cnobilia. axlac
gonebisa m(aTisasa) Sengan, da rameTu ganzraxvaA mefeTaTYs hxedavT, maT gamo Tu rogor miiqca xalxis guli Tqvengan
umjobesi gamorCevaA ars nebierad saqmisaA da umrwemes
umrwemesii da aRar gemorCilebian. da radgan dRes mowodebulni
miwyudevaA ars uneblebiT saqmesa, da Sen dRes flobaA varT, umjobesi girCioT, Tqven ki ufleba gaqvT,
gaqus gamorCevad saqmisa umjobesisa Tavisa SenisaTYs da sasargeblo sityva SeisminoT, usargeblo ki ganiSoroT,
arRa modgmul ars saqme mimawyudeveli uneblieTsa zeda, amitom vkadnierdebiT da girCevT imas, risi nebayofl-
rameTu nefsiT upatiosnes ars mefeTaTYs. da Cuen esreT obiTi Sesrulebac mxolod pativs hmatebs mefeebs. Cveni
gawuevT, raATa yoveli ese samefoA miuTualo Zesa Sensa, rCeva amgvaria: mTeli samefo Tqvens Zes gadauloceT,
ukueTu oden Tavs-idvas da morCil geqmnas. aramed Tuki dagmorCildebaT da itvirTavs mefobas. manamde ki
pirvelad esreT iwyo, raATa hbrZano SemokrebaA yovelTa mTavrebi, erisTavebi da warCinebulni SemokribeT, raTa
mTavarTaA da erisTavTaA da warCinebulTa erisa SenisaTaA, maTTan erTad gadawyvitoT es saqme, vinaidan ar
da maSin RonisZiebiT hyo dadebaA amis jerisaA maT Tana44, SeSveniT mefeebs sxva rame, Tu ara patiosnad moqceva.
rameTu ara hSuenis mefeTa aRsrulebaA raAsame saqmisaA, maTi rCevisamebr moiqca abenes mefe. saswrafod
garna patiosnebisa [...]~. yovelTa Semokreba brZana. roca yvela mefis winaSe
maSin brZana mefeman mswrafl SemokrebaA maT yovelTaA. Seikriba, sityviT mimarTa maT mefem, raTa saqmis arsSi
da viTar Semokrbes igini winaSe missa, iwyo RonisZiebiT gaerkvia isini da erToblivad mieRoT gadawvetileba.
dadebad winaSe maTsa saqmisa mis, da Tqua yovlisa pirvelad upirvelesad samadlobeli aRavlina RmerTebis
madlobaA RmrTisaA yovelsa Sina, da merme aKsena winaSe abenesma, Semdeg SekrebilT eris mimarT Tavisi
siyuaruli misi erisa mimarT, da viTar vidoda maT Soris da siyvaruli Seaxsena _ rogor dadioda maT Soris da
zrunvida cxorebisa maTisaTYs, da merme kualad aKsena, rogor zrunavda maTze, kidev erTxel gaixsena is dro,
viTar-igi wuli Svili ara esua da eSinoda awyuedaA Zirisa Ze rom ar hyavda da umemkvidreod gadagebis eSinoda,
maTisaA, da rameTu aRTqumaA misca RmerTTa, romlisaA ver Semdeg _ aRTqma rom misca RmerTebs _ romlis

298 299
sibrZne
ibrZne balavaris
isii
balavaris sibrZne balavarisa

Kel-ewifebis daKsnaA misi, ukueTu mieces wuli Svili, da aRusruleblobac dauSvebelia _ rom Tuki vaJiSvili
TYT cxondesRa vidre aRzrdadmde yrmisa mis, vidremdis SeeZineboda da manam icocxlebda, vidre memkvidre
SemZlebel iqmnes (da)pyrobad samefosa, raATa miuTualos samefos gaZRolas SesZlebda, mas gadaulocavda mefobas
yoveli samefoA misi Svilsa TYssa da TYT nefsiT dauteos da nebayoflobiT dauTmobda samefo taxts, aRTqmul
mefobaA da mihmadlos R[merTTa] aRTqumisa misTYs, da raA- msxverpls Seswiravda RmerTebs da Cveulebrivi,
Ta daSjerdes cxoreba[sa] lito[n]sa [m]sgavsad sxuaTa ubralo cxovrebiT icxovrebda sxva kacTa msgavsad.
kacTaAsa. Semdeg ki mTel ers mimarTa:
da hrqua yovelsa mas ersa: `Tquen iciT, viTar jer-ars _ Tqven iciT, rom aRTqmis Sesruleba savaldebuloa
aRsrulebaA aRnaTquemTaA, da ara jer-ars daKsnaA misi. da da pirobis darRveva ar SeiZleba. da roca Cemi samefos
me, raJams mivec naxevari samefoAsa CemisaA Svilsa Cemsa, naxevari Svils gadaveci, vifiqre, amiT aRTqma
esre vhgonebd, viTarmed aRmesrulebis aRnaTquemi Cemi. da
Sevasrule-meTqi, magram dRes vxedav, rom piroba
viTar vhxedav, ara srul ars aRnaTquemi Cemi. da rameTu
bolomde ar Semisrulebia. vSiSob, cru ar aRmovCnde
cru vipove winaSe RmerTTaAsa, da meSinis, aRnaTquemisa
amis daklebisaTYs risxvaA maTi moiwios Cem zeda, rameTu RmerTebis winaSe da maTi risxva ar mewios, radgan
masmies, viTarmed `SurisgebiT saZiebel ars aRnaTquemio~45. msmenia, RmerTebi SurisgebiT mohkiTxaven adamianebs
da aw Tana-mac TYnier yovlisa Ronisa aRsrulebaA aRTqmuls. amitom movale var, Zal-Rone ar daviSuro da
aRnaTquemisa CemisaA. da aw gauwyeb Tquen, raATa aRTqma Sevasrulo. Tqvenc imitom SegkribeT, rom rCeva
ganmazraxoT, raA-igi jer-ars CemTYs da TquenTYs um- gkiTxoT, imsjeleT da is gadawyviteT, rac CemTvisac
jobesi, ganixileT!~ sasargeblo iqneba da TqvenTvisac.
xolo (maT hrques): vis
`visimca
visimca ufro jer-iyo miuges mas pasuxad:
aRsrulebaA aRnaTquemTaA, viTar mefisa, anu vinmca ufro _ swored mefeebs evalebaT yvelaze metad aRTqmis
dammarxvel iyo samarTlisa da umtkices sityuaTa da Sesruleba. amasTan, vis SeSvenis Tavisi sityvebis erTgu-
udides zraxviTa, viTar mefe Cueni! xolo saqme ese, leba, samarTlianoba da goniereba, Tu ara Cvens mefes?!
romel[i] ikiTxe Cuengan, arian mas Sina orni saqmeni: erTisa xolo is saqme, romlis Sesaxebac rCevas gvekiTxebi, or
maTganisaA uSuerebaA ars mefisagan, ukueTu daabrkolos da sakiTxs moicavs: pirveli isaa, rom Seuferebelia
miadroos igi mefeman, rameTu kacsa Tu vinme utyuvis, mefeTaTvis dayovneba an aRTqmis Seusrulebloba, rad-
sayuedrel arn igi maradis, ravden ufroAs winaSe RmerTTa gan Tuki is, vinc adamianebs atyuebs da amis gamo
saZagel ars tyuvili da sicruve aRnaTquemTaA mefisaTYs. ganuwyvetliv igmoba, maTze ramdenad ufro saZageli
iqneba mefe, romelic RmerTebs ecrueba da ar
Seasrulebs maTTvis aRTqmuls?! nu hgonia vinmes, rom
RmerTebi motyuvdebian! SesaZloa, rac, gansakuTrebiT
Zvirfasia SenTvis da rasac yvelaze metad

300 301
sibrZne
ibrZne balavaris
isii
balavaris sibrZne balavarisa

da merme ara Tavsdebadca RmerTTagan sagonebel ars ufrTxildebi, swored is wagarTvan risxviT, cxadia,
tyuvilisaA CuenebiTa risxvisaATa, nuukue, romelsa nefsiT yovelgvari madlisa da Seni nebis winaaRmdeg.
zeda-adgrebodi da gSurdes, migeRos igi risxviTa TYnier meore sakiTxi ki isaa, rom mefobis gadacema Seni
madlisa da nebisa Senisa. da meore [ese, rameTu] miavlineb ZisaTvis gsurs, romelic Seni Tvalis sinaTlea.
mefobasa Sensa Zisa Senisa, romel ars [naTeli] TualTa adamianebi aRTqmis gareSec Svilebs utoveben TavianT
SenTaA da TYnierca aRTqumisa yovelni kacni dauteoben monagebs da amiT aResruleba maTi sawadeli. ase rom,
SvilTa TYsTa monagebTa maTTa da amas zeda dasruldebis isedac gevaleboda amis qmna, mefev. da raki aRTqmac
sasoebaA kacTaA. da ukueTumca ucxoAsaTYs aRgeTqua dagidevs, ucxosTvisac rom gqonoda piroba micemuli,
aRTqumaA, ese Tana-mca-gedva aRsrulebad, ravden ufroAs gevaleboda misi aRsruleba, maS, miT ufro axla, roca
Zisa Senisada Tana-gac orkerZove aRsrulebaA aRnaTquemisa Seni Zis sasargeblod aResruleba yovelive. ase rom,
SenisaA? orgvarad xar valdebuli, mas dauTmo mefoba.
aramed Sen uwyi, mefe, rameTu Ze Seni ars Sjulsa Sina magram, mefev, ici, rom ufliswuli qristiania da
qristeaneTasa da Sjulsa TYssa sam[a]rTal uCns miRebaA misi rjulis mixedviT samarTlianobas da Tanasworobas
samarTlisaA da gansworebaA mTavarTa da glaxakTaA mas Sina. moiTxovs didebulsa da Ratakis mimarT. isic ici,
da Sen uwyi, Tu raA borotisCuenebani aRvasruleniT kacTa ramdeni boroteba SevamTxvieT qristianebs, amitom
maT zeda monanulTa. aw ukue gueSinis, nuukue KelT- gveSinia, vaiTu, Sens saxelmwifoSic gavrceldes
igdos da gueuflos Sjuli misi da mas [Sina] moguedgmis qristianoba, maSin maTi samarTlisaebr, mogvkiTxaven im
samarTliT TavsdebaA sisxlTaA, romel davsTxieniT sisxls, romelic Seni brZanebiT davRvareT da Cvens mier
brZanebiTa SeniTa, da monagebni, romelni iavar-vyveniT ganadgurebuli maTi qonebis anazRaurebasac mogvTxoven.
mSjavriTa, Tana-guac gardaKdaA maTi.

58. maSin miwera mefeman Zisa TYsisa esreT: `mSYdobaA 58. maSin meore werili miswera mefem Svils:
Senda, Svilo Cemo! Sen uwyi pirvelad nukeviT da siCCoebiT `mSvidoba Senda, Svilo Cemo! Sen ici, rom
aRzrdaA Seni Cem mier da mere miSuebaA nebisa SenisaA, daRa- fufunebasa da mzrunvelobaSi gamogzarde, Semdeg ki
caTu mZime iyo Cem zeda, zogad
zogadii sameufoAsa CemisaA da Sens nebas migiSvi. Zneli da mtkivneuli iyo CemTvis
SeSlaA mefobisa CemisaA siyuarulisaTYs Senisa vyav. da aw samefos gayofa da Cemi xelisuflebis SezRudva, magram
mnebavs, raATa srul-vyo keTili Cemi Sen Tana, romeli esec Seni siyvarulis gamo gavakeTe. axla msurs,
aravis kacTagansa uyofia visTana-me, da migiTualav srulvyo SenTvis gakeTebuli sikeTe da ise moviqce,
yovelsa samefosa sruliad, da gardag
gardagrrideb didebisagan rogoradac aravin moqceula kacTagan _ srulad
Cemisa da me megulebis litonsa cxorebasa Sina yofaA, gadmogcem qveyanas, Tavad ki ganveSorebi samefo didebas,

302 303
sibrZne
ibrZne balavaris
isii
balavaris sibrZne balavarisa

vidremdis moiwios aRsasruli Cemi, raATa sasoebaA[ca] Cemi sicocxlis bolomde ubralo cxovrebiT minda vicxovro,
srul-iqmnes SenTYs da sixaruli mefobisa SenisaA vixilo Tanac Seni didebiT msurs gavixaro da Cems sicocxle-
cxorebasa Cemsa~ (da amisa Semdgomad aKsena saqme Sive davinaxo Seni mefobis keTili nayofi.
monanulTaA maT da raA-igi uyo boroti TavTa maTTa da mon- amis Semdeg mefe werilSi im qristianebs ixsenebda,
agebTa maTTa, da rameTu ara ucxo ars mefeTagan romelTac mravali tanjva-wameba miayena, maTi sabade-
udidesisaca amisa yofad damtkicebisaTYs mefobisa misisa beli ki gadawva, magram dasZenda, rom saxelmwifos
winaaRmdgomTa TYsTa) `aw ukueTu aRiRo Cem zeda da interesebi xSirad aiZulebs mefeebs ufro saSinladac
romelni arian Cem Tana saqme bWobisaA maT Soris, maSin moepyron TavianT mowinaaRmdegeebso.
migiTualo sruli samefoA, da raATa ara guaiZulo me da bolos ki ase daasrula werili abenesma:
CemTanaTaA dateobaA SjulisaA~. `Tuki mogvixsni pasuxismgeblobas meca da Cems Tana-
xolo iodasaf esreT miuwera mamasa TYssa: mzraxvelebsac qristianTa winaSe Cadenil borotebaTa
`gYrgYnosano didebulo mefeo, Sen uwyi, viTarmed ara gamo da arc Cveni rwmenis uaryofas gvaiZuleb, maSin
jer-ars samarTalsa Sina saSjelsa erTsa Sina sameufosa mTels Cems samefos Sen Cagabarebo.~
ori wesi da ori bWobaA [...]buli erTierTisa wina[aRmd]gomi
pasuxad iodasafma miswera:
yofad, xolo vyo Tquen Tana saq[me sa]marTali, romeli
“gvirgvinosano didebulo mefeo, marTali samarT-
SeaSundes gonebasa Tquensa. aw moavlineniT Cuenda kacni
Tquenganni, romelni brZnad sagonebel iyvnen da saqmesa lis mixedviT dauSvebelia erT samefoSi ori wesisa da
Sematyuebel, raATa sityua-ugoT urTierTas amis ori samarTlis SeTavseba, radgan SeuZlebelia
jerisaTYs, da merme gamoCndes WeSmariti, romelman samar- urTierTdapirispirebulTa mSvidobiani Tanaarseboba.
Talsa zeda Segukribnes yovelni mas Sina~. umjobesia, imgvari mmarTveloba damyardes qveyanaSi,
da viTar moiwia mefisa wigni Zisa misisaA, warukiTxa romelic TqvenTvisac misaRebi iqneba, amitom moavlineT
misTanaTa maT. da yovelTave SeaSunda, raA-igi miuwera, CvenTan Tqvens mier arCeuli kacebi, keTilgonierni da
rameTu icodes, viTarmed TYnier samarTlisa araras hyofs. saqmeSi Caxedulni, vimsjelebT da saerTo enasac
gamovnaxavT, romelic WeSmaritebis safuZvelze gagva-
erTianebs.”
mefem iodasafisgan miRebuli werili mis Tana-
moazreebsac waukiTxa. yvela kmayofili darCa uflis-
wulis rCeviT, Tumca isedac icodnen, rom igi mxolod
samarTlian gadawyvetilebebs iRebda.

304 305
sibrZne
ibrZne balavaris
isii
balavaris sibrZne balavarisa

59. maSin waravlinnes kacni rCeulni maT Soris, brZenni 59. maSin brZeni da swavluli kacebi miavlines
da wurTilni swavlulebiTa maTiTa. da viTarca miiwivnes iodasafis samefoSi. rogorc ki mefis winaSe warsdgnen
winaSe Zisa mefisa, brZana sworadve maTsa moyvanebaA kacTa, isini, brZana iodasafma, rom imdenive rCeuli
rCeulTa monaz[onTa] [qristean]eTaA, romel[Ta] aqun[da] RvTismetyveli qristiani monazoni moeyvanaT misi
[...madli sulisa] wmidisaA da hrqua maT: `nuraras ufroAs samefodan da uTxra maT: _ nurc amao mravalsityvaobas
zomisa zraxavT da nuca TavTa TYsTa esavT, aramed iTxoveT mohyvebiT da nurc Tqveni Tavis imedi geqnebaT, aramed
qristesgan, raATa mogces Zali zeciT, viTarca weril ars Semweoba sTxoveT qristes, raTa mogivlinoT Zala
wmidasa Sina saxarebasa, da ityYs: “nu hzrunavT, raA zecidan, rogorc amis Sesaxeb wm. saxarebaSi weria: `nu
sTquaTo”46. da viTarca Sekrbes, misces aRTqumaA zrunavTo, ra sTqvaT~ (mT. 10:19).
urTierTas, raATa ara mZlavrebiT iyos, da arca mowinaaRmdege mxareebi SeTanxmdnen, erTmaneTze
gardawevnaA sityYsgebasa maTsa Sina, aramed samarTalisa Zaldatanebis gareSe waremarTaT kamaTi, arc sakamaTo
saSjeliTa ganixilnen urTierTas, raATa ara iKumios Zeman Temidan gadaexviaT, aramed miukerZoeblad ganesajaT
mefisaman mimZlavrebaA da arca SurisaTYs jobnisa. erTmaneTis Tvalsazrisebi.
da viTar misces aRTqumaA amis jerisaTYs, iwyes amgvari SeTanxmebis Semdeg kerpTayvanismcemlebma
kerpTmsaxurTa maT da Tques, rameTu: `ara jer-ars pirvel Tqves:
kiTxvaA, garna meZiebelisaTYs saqmesa, romelsa eZiebs. da _ pirveli kiTxva, cxadia, im sakiTxs unda Seexebodes,
Cuen ara gkiTxoT . [.....] gauwyoT Cuen, romelsa zeda vdgaT
romlis garkvevac gangvizraxavs. magram Cven kiTxvas ar
[...], rameTu (vhmonebT) kerp[Ta oqroAsaTa] da vecxlisaTa da
vsvamT, aramed gauwyebT, vin varT da vis vemsaxurebiT:
gamoxatulTa qvisaTa da ZelisaTa, aramed gYTxarT Cuen:
vin ars, romelsa Tquen hmonebT?~ _ Cven kerpTayvanismcmlebi varT, vemsaxurebiT
miuges monazonTa maT, monaTa qriste RmrTisaTa, da oqrosa da vercxlis kerpebs da maT qvisa da xis gamo-
hrques: `Cuen vhmonebT RmerTsa cxovelsa, romelman dagu- saxulebebs. magram Tqvenc gvauwyeT, vis emsaxurebiT?
badna, da dahbada oqroA da vecxli, qvani da Zelni, romlisaA amaze qristes msaxurma berebma miuges:
iciT saxeli misi, da ver uvar-hyo[f]T uflebasa missa, da _ Cven vemorCilebiT cocxal RmerTs! mas, romelmac
igi Tavadi ars udides yovelTa, da aravin SemZlebel ars Segvqmna. manve Seqmna oqroca da vercxlic, qvaca da xec.
miwuTomad RmrTeebisa misisa, Tumca vin gamoTqua sityYTa, misi saxeli cnobilia TqvenTvis da Tqven ver uaryofT
ginaTu ixila TualiTa. man dagubadna da moguca mis Zalas. igi Tavad aris yvelaze aRmatebuli da aravis
mecnierebaA misi, nebaTa misTa viqmT msgavsad Zalisa Cuenisa, SeuZlia misi RmrTeebis Secnoba, arc sityviT gamoiTqmis
da romeli ara hnebavs, mas dauteobT. ese ars migebaA da arc TvaliT ixilvebis. man dagvbada da manve mogvca
codna mis Sesaxeb, mis nebas vasrulebT SeZlebisamebr da
uarvyofT imas, rasac is ar inebebs. aseTia Cveni pasuxi
Tqvens kiTxvaze. magram vin arian Tqveni RmerTebi? anda

306 307
sibrZne
ibrZne balavaris
isii
balavaris sibrZne balavarisa

kiTxvisa TquenisaA, a[ramed] vin [...] arian RmerTni Tquenni maTi mcnebebi rogoria? Tu Tqven ityviT, rom maT ar
[...]ades, ginaTu raA gamcnes [yofad]? xolo ukueTu sTquaT, SeuqmnixarT da arc raime mcnebebi mouciaT TqvenTvis,
viTarmed ara maT dagubadnes, arca raA guamcnes da verca radgan arc raimes Seqmna SeuZliaT da arc raimes
SemZlebel arian dabadebad raAsame, rameTu ara hxedven, danaxva, mosmena an aRqma, aRaraferi gaqvT CvenTvis
arca esmis, arca Kmoben KorKiTa maTiTa, arRaraA sityuaA saTqmeli, radgan usargeblo da usulo sagnebs
gaqus mogebad Cuenda monebisaTYs urgebTa da usuloTa, emsaxurebiT, romlebsac arc sargeblobis motana
romelni ver SemZlebel arian rgebad ginaTu vnebad~. SeuZliaT da arc vnebis moyeneba.
da viTarca esma ese kerpTmsaxurTa maT, moekueTnes ena- maTi sityvebi rom moismines, ena CauvardaT
ni maTni, rameTu arRaraA aqunda sityuaA, raAmca miuges kerpTmsaxurebs, aRaraferi hqondaT saTqmeli, radgan
orsave pirsa zeda, rameTu, ukueTu Tquan, viTarmed kerpTa pasuxi arcerT kiTxvaze ar moepovebodaT. Tuki
maTTa dahbadnes igini da maT aswaves, raA-igi jer-ars ityodnen, rom kerpebma dabades isini da mcnebebic
yofad maTTYs, cxad iyo maT zeda mtyuvarobaA, samarTliT misces, Tu rogor unda moqceuliyvnen, aSkara tyuili
daesajeb[oda] sibrZnisa sityYTa, da ukueTu [Tquan, iqneboda da samarTlianad iqnebodnen mxilebulni
viTarmed] uZlur arian da ver Kel-ewif[ebis] dabadebad da brZenTa sityvebiT, da Tu ityodnen, rom kerpebi
rgebad ginaTu vnebad, iZlivnen samarTlisa mSjavriTa da uZlurni arian, arc raimes Seqmna SeuZliaT, arc rgeba
miedgas maT zeda saqme jobnisaA. da viTar veraraA poves da arc vnebao, kvlavac samarTliani gansjis Sedegad
Rone, romelimca Semwe iyves, maSin Seiwynares umetesobaA damarcxebulni aRmoCndebodnen da maT mowinaaRmdegeebs
SjulisaA da aRsaarebaA qristes RmrTisaA yovelsa zeda darCebodaT am sityvisgebaSi gamarjveba. da radgan am
wessa amis soflisasa, rameTu keTiladslvasaca Sina mdgomareobidan gamosavali ver monaxes, kerpTmsaxurebi
iodasafissa da gardareulsa missa simdablesa da iZulebulni gaxdnen eRiarebinaT qristianuli
mowyalebasa Sina missa mravali madli ixiles, rameTu didi sarwmunoebis upiratesoba da yovelgvar miwier kanonze
mSYdobaA da sixaruli iyo samefosa Sina mis mier. misi aRmatebuleba. iodasafis keTilgonivrul moRva-
miuges da hrques kerpTmsaxurTa maT: `Zeo mefisao, vi- weobaSi, mis usazRvro simdablesa da gulmowyalebaSic
Tar iyos mSjavri Seni Cuen zeda saqmeTaTYs pirvelTa, mravali madli ixiles, radgan misi RvawliT mSvidoba
romelni vqmneniT brZanebiTa mamisa SenisaATa da mefisa da didi sixaruli sufevda mTels samefoSi.
CuenisaATa, da sisxlni, romelni davsTxieniT umecrebiTa Semdeg iodasafs hkiTxes kerpebis msaxurebma:
[CueniTa]?~. _ Zeo mefisao, ra sasjeli mogvelis Sengan im
borotebaTa gamo, romlebic Seni mamisa da Cveni
mbrZaneblis miTiTebiT aRvasruleT da vzRavT Tu ara im
sisxls, romelic Cveni ugunurebiT davaTxieT?

308 309
sibrZne
ibrZne balavaris
isii
balavaris sibrZne balavarisa

hrqua maT netarman iodasaf, rameTu: `viTarca-igi netarma iodasafma ki upasuxa:


raJams ganagdoT Sjuli Tqueni, mis Tanaca ganagdo[T] iWY, _ rawams Tqvens rjuls datovebT, meyseulad eWvebic
romeli gaqus magis jerisaTYs. da viTarca SexYdeT dagtoveben, da rogorc ki RvTisa da Cveni macxovris
Sjulsa RmrTisa da macxovrisa Cuenisa iesu[As] qristessa, ufal ieso qristes rwmenaSi SexvalT, imav wuTs SexvalT
mis Tanave SexYdeT mSYdobasa da sixarulsa, rameTu mis mSvidobasa da sixarulSi, rameTu mSvidobisa da
RmerTi mSYdobisa da siyuarulisaA ars da araTu siyvarulis RmerTia da ara ukeTurebisa da Suris-
mankierebisa da SurisgebisaA~. Ziebisa.
maSin moiqces kacni igi winaSe Sefisa da auwyes yoveli, wargzavnilebi abenes mefesTan dabrundnen da rac
romeli esma da ixiles. xolo mefeman da yovelman erman naxes da moismines, yovelive dawvrilebiT auwyes. maSin
misman ganizraxes, raATa Seudgen Sjulsa iodasafissa. da mefem da mTelma erma gadawyvites Sesdgomodnen
Seiwynares wmidaA naTlisRebaA maTi saxeliTa mamisaATa, iodasafis rjuls da male moinaTlnen kidec samebis
ZisaATa da sulisa wmidisaATa. saxeliT.
garna kaci igi mZovari romeli pirvel zemo vaKseneT, qristianoba ar Seiwynara mxolod Cvens mier zemoT
romelman azraxa mefesa, raATa brZola-uyos Zesa TYssa naxsenebma Tedmam, romelmac Caagona abeness, eSmakTa
eSma[kiTa], romelsa erqua Tedma, aman ara Se[i]wynara qris- saSualebiT SebrZoleboda ufliswuls.
teanobaA.

60. da miweres wigni Zisa mefisa aRsaarebisa da sarwmu- 60. mefem da mTelma erma erToblivi werili misweres
noebisaTYs mamisa da Zisa da sulisa wmidisa erTobiT ufliswuls da acnobes, rom aRiares sarwmunoeba mamisa
mefeman da yovelman erman. da viTarca miiwines mociqulni da Zisa da sulisa wmidisa. rogorc ki wargzavnilebma
iodasafisa da euwya brZanebaA mefisaA da yovlisa erisaA, abenesisa da mTeli eris gadawyvetileba acnobes
maSin aRivso umetesiTa sixaruliTa da aRdga da aRipyrna iodasafs, didi sixaruliT aRivso igi, adga, zecad
Kelni zecad mimarT da Sewira madlobaA qristes mimarT, aRapyro xelebi da madloba Seswira RmerTs, romelmac
`romelman yvis nebaA moSiSTa misTaA”.47 da winauyo hyo neba moSiSTa misTa.47 ambis momtanT ki sakadrisi
mociqulTa maT pativi da niWi didi da adre ganutevna. pativi miago da uxvad dasaCuqrebulni gauSva ukan.
da miwera wigni mamisa TYsisa esresaxed: `didsa da mor- xolo mamas amgvari Sinaarsis werili miswera:
wmunesa mefesa da keTilad mosrulsa morCilebad RmrTisa “didsa da morwmune mefes da RmrTisadmi keTilad
me, monaA da glaxaki iodasaf, uflisa mier gikiTxav! damorCilebuls, mona da glaxaki iodasaf, uflisa mier
pirvelad vhmadlob qristesa, Zesa RmrTisasa, romeli mogikiTxav! upirvelesad vmadlob qristes, RvTis Zes,
gankacna kacTa cxorebisaTYs da gYKsna monebisagan da romelic gankacda kacTa cxovrebisaTvis da gvixsna

310 311
sibrZne
ibrZne balavaris
isii
balavaris sibrZne balavarisa

sacTurisa kerpTaAsa da mogYyidna ubiwoATa miT da monobisa da kerpTa sacdurisagan, romelmac


patiosniTa sisxliTa TYsiTa, romeli juarsa zeda gamogvisyida Tavisi ubiwo da patiosani sisxliT da
gardamoadina; vaqeb da vadideb saxierebasa missa, romelman dasTxia igi jvarze, vaqeb da vadideb mis saxierebas,
wyalobiT momxedna da ara Kuebul-myo sawadelisagan rameTu momxeda wyalobiT da ar damaklo sasurvels,
Cemisa da Rirs-myo xilvad WeSmaritisa mefobisa Senisa, Rirs-myo Seni WeSmariti mefobis xilvas, radgan swored
rameTu awRa iqmen Sen mefed, xolo pirvel amisa arca Tu dRes gaxdi Sen mefe, aqamde ki RvTisagan Sewynarebuli
iyav mona Sewynarebul. monac ki ar iyavi .
da merme, rameTu did arian madlni Senni Cem Tana da me auracxelia Seni mowyaleba Cemze. SeuZlebelia
ver SemZlebel var jerovnad madlisa micemad Senda yov- Rirseuli pativi mogago da sakadrisad gmadlobde
lisaveTYs, romeli hyav Cem Tana. aramed ufroAs da udides yovelivesaTvis, rac CemTvis gaakeTe, magram dRes mainc
dRes axare sulsa Cemsa. yoveli romeli-igi momec, viTarca gansakuTrebulad da umetesad gaaxare Cemi suli:
araraA iyo winaSe TualTa CemTa, xolo aw cnobiTa SeniTa dRemde rasac maZlevdi, fasi ar hqonda Cems TvalSi,
WeSmaritebisaATa wmidaA samebaA ididebis da aRsaarebiTa dRes ki Sens mier WeSmaritebis cnobiT idida wmida
SeniTa Sjuli misi ganbrwyindebis, da aw sruliad ganadide sameba da brwyinavs rjuli qristianobisa. amieridan
yofaA Seni Cem Tana. xolo ese uwyi, rameTu aravin mtkice gaxdeba Cveni erToba. magram esec msurs icode,
ganiSoris megobari TYsi da aramca aqunda brZolaA rom veravin CamoiSorebs Zvel megobars, Tu Tavad ar
CueulebisaA misa mimarT da saeWuelca arn miqcevad misa, daZlevs misken ltolvas, ufro metic, Tuki sruliad ar
ukueTu ara pirvelad mizezi igi midrekisa misisaA aRmofxvris im mizezs, romelic misken eweva, kvlav mas
aRmohfxuris. da aw amiT sacnaur ars WeSmaritebaA SeiZleba miubrundes. daamowme Seni sityvebis
sityuaTa SenTaA da ganwmedaA gulisa SenisaA RmrTisa WeSmariteba da gulwrfeleba RvTis mimarT, rom
mimarT, romliTa Cuen Tana msaxurebasa RmrTisasa da marTlac gsurs misi dideba da msaxureba CvenTan erTad,
locvisa-modgamobasa moxYde, raATa daarRYne sakerponi da da daarRvie sakerponi, cecxliT dawvi kerpebi RvTis
daswune kerpni cecxliTa RmrTisaTYs, raATa miegos gulisaTvis, raTa sakadrisi miago maT da zRon is, rac
misagebeli maTi, romeli maT moages erTa uricxuTa. da Tavad miages mTel ers. kerpebis dawva Segarigebs
dawuviTa maTiTa daego RmerTsa, viTarca-igi pirvel RmerTTan, radgan Tavis droze wmidanebis dawviT
dawuviTa wmidaTaATa ganudeg RmerTsa. da raJams hyo ese, ganudeqi RmerTs. Tuki ase moiqcevi, daarRvev im kedels,
maSin `dahKsna Suvakedeli zRudisaA mis~48 - mterobaA da romelic mtrobiT aRimarTa Cvens Soris da WeSmarit
WeSmariti da uqceveli nugeSiniscemaA moiRo RmrTisagan nugeSiscemas miiReb cxovelsmyofeli RmrTisa da Cven _
cxovelisa da Cuen, monaTa misTagan~. misi monebisagan~.
da viTarca miiwia mefisa wigni ese da aRmoikiTxes, maSin rogorc ki iodasafis werils gaecnen, abenesma da
aRdges TYT mefe da yoveli eri misi mis Tana da iwyes dar- masTan erTad mTelma erma kerpebisa da sakerpo taZrebis

312 313
sibrZne
ibrZne balavaris
isii
balavaris sibrZne balavarisa

Ruevad da dawuvad kerpTa da taZarTa sakerpoTa, vidremde dawva da dangreva daiwyes, ise rom, male maTi arsebobis
arRa(r)a sacnaur iyo adgilica maTi. da amisa Semdgomad kvalic waSales. amis Semdeg mTeli eris TanxlebiT
warvida mefe da yoveli eri misi samefod iodasafisa, Zisa iodasafis samefoSi gaemgzavra abenesi da ufliswuls
TYsisa, da yoveli igi sufevaA misca mas, garna Tedma gadauloca Tavisi Zalaufleba. mxolod Tedmam, rome-
mZovari, romeli itanjeboda oriTave cxorebiTa, ara moiqca lic orsave cxovrebaSi itanjeboda, ar miiRo axali
mas Jamsa. sarwmunoeba.
xolo iodasafs viTarca esma, viTarmed mefe da yoveli iodasafma rom Seityo, mefe Tavis xalxTan erTad mis
eri misi mivals misa, aRdga da miegeba sixaruliTa didiTa, samflobeloSi mobrZandeboda, gaxarebuli win miegeba
da davarda winaSe missa igi da yoveli simravle qristes- mamas da muxli moiyara mis winaSe. masTan erTad daiCoqa
morwmuneTaA, romelni-igi miegebvodes mis Tana mefesa. abenes mefis Sesaxvedrad gamosulma qristes mravalma
maSin mefe igi didiTa surviliTa moexYa qedsa iodasafissa mimdevarmac. mxarze xeli mohxvia mefem ufliswuls,
da tiriliTa ambors-uyofda mas. da miiyvana iodasaf mamaA cremli ver Seikava _ tiroda da Tan nazad eamboreboda
TYsi didiTa da gardareuliTa pativiTa da yoveli igi Svils. iodasafma arnaxuli Tavazianoba gamoiCina mamis
didebaA misi winauyo mas, romelsaca igi ara iKumevda. winaSe da mefeTa Sesaferisi da sakadrisi pativi miago
mas.

61. da viTarca jda iodasaf dResa erTsa winaSe mamisa 61. erT dResac, rodesac iodasafi mamis gverdiT
TYsisa, Sevida Tedma winaSe maTsa savse guliswyromiTa, ijda, maTTan ganrisxebuli Tedma Sevida. mas uflis-
raATa sityua-ugos iodasafs SjulisaTYs, da hrqua mas: wulTan sarwmunoebriv sakiTxebze kamaTi ganezraxa da
`miTxarRa, Zeo mefisao, romlisa mizezisaTYs hyav saqme ese, amitom amgvarad mimarTa iodasafs:
anu raA boroti SegamTxYes kerpTa, romelni esre[T] _ ufliswulo, ram gaiZula amgvarad mopyrobodi
Seuracx-hyven, ara pirvelad adidnesa mamani Senni mefeni? kerpebs? an ra dagiSaves maT iseTi, rom ase moiZule
anu ara umetesi SaravandedobaA misces mamasa Sensa, isini? gana Tavis droze maT ar ganadides Seni mama-
abenese49 mefesa, da umaRles yovelTa mefeTa queyanisaTa papani _ gvirgvinosani mefeebi?! an gana maT ar aRazeves
daadgines igi, da uSviloebisaca igi KuebulobaA gana- mamaSeni abenesi samefo pativsa da ZlierebaSi imgvari
Sores sulisagan misisa? da Sen maT mier miemadle, romel- didebiT, rom aravin yofila misi msgavsi dedamiwis
ica-ege gardamaqcevel eqmen Sjulsa da macTur mamisa zurgze?! da gana maTve ar gankurnes uSvilobiT
Senisa. aw raAsaTYs ganeSorebi monebisagan maTisa da gana- nakluli misi suli?! maT uwyalobes Seni Tavi mefes, Sen
Sore mamaA Seni, da yovelni keTiladmsaxurni mefeni, mamani ki Seicvale rjuli da acdune mamaSenic. ratom ar
Senni, ganacruven da sZagen gardaqceviTa SeniTa?~ ginda, rom maT emsaxuro, an mamaSeni ratomRa Camoacile

314 315
sibrZne
ibrZne balavaris
isii
balavaris sibrZne balavarisa

miugo mas da hrqua iodasaf mefeman: `ismine, N kerpTmsaxurebs?! kerpebis RalatiTa da mama-papaTa
metyuelo sicruvisao da mtero WeSmaritebisao, romelman rwmenis uaryofiT Sen Seuracxyofa miayene Sens winap-
moipove gancofebuli ege sibrZne amis soflisaA da rebs _ keTilmsaxur mefeebs!
TanawarhKed Tavsa mas sibrZnisasa, romel ars SiSi uflisaA, miugo mas iodasafma:
da hgoneb Tavsa TYssa brZnad da gancofebul xar, rameTu _ ismine Cemi, sicruis mqadagebelo da WeSmaritebis
kerpni ese, romelTa hmonebT, oqroA da vecxli da rvali da mtero, romelic savse xar amsofliuri momakvdinebeli
qvaA da Zeli arian da ver SemZlebel arian Cuenda da arca sibrZniT da ar gagaCnia umTavresi sibrZne _ SiSi RvTis
sxuaTa keTilis yofad ginaTu borotisa, anu viTar winaSe. Tavi brZeni ggonia, magram gaugnurebulxar,
SemZlebel iyvnen raAsame, rameTu TYT mk[u]dar arian: arca radgan ver xvdebi, rom kerpebi, romlebsac Sen
esmis, arca hxedven da arca ras scnoben. aw ganifrTxve emsaxurebi, oqroa da vercxli, an rkina, qva da xe, maT
Zilisa magis Senisagan, ukueTu ars-Ra Sen Tana suli arc sikeTis gakeTeba SeuZliaT vinmesTvis da arc zianis
sicocxlisaA. xolo sofeli ese aRsrulebadi ars da Cuen miyeneba. an ki rogor SeZleben raimes, roca mkvdrebi
kacni da pirutyuni yovelni da frinvelni da xeni da pirad- arian, _ arc smena aqvT, arc mxedveloba da arc cnoba.
piradni nayofni maTni Jamad-Jamad momwifdeb
momwifdebian
ifdebian gamoerkvie buranisagan, Tuki jer kidev imyofeba SenSi
kacTaTYs. da ese yoveli daadebuli RmrTisaA ars, romlisa sacocxlis suli, da gaige, rom wuTisofeli
`aravin ars msgavs misa [Rmer]TTa50 Soris da araraA ars ganqarvebadia, _ Cven yvelani movkvdebiT _ adamianebi da
s[aqmeT]a51 misTaebr~52, romelman dagubadna ZaliTa TYsiTa cxovelebi, frinvelebi da nair-nairi nayofis momcemi
didebad misa da yoveli ese Su[e]nierebaA moguca saSuebe- mcenareebi, drodadro rom aRmoaceneben adamianTaTvis
lad Cuenda, raATa raJams vixilneT keTilni ese saSuebelni, sazrdos. da es yvelaferi RvTis gangebulebiT xdeba.
gurwmenes waruvalica igi saSuebeli saukunoA, `romeli aravin aris misi msgavsi. Tavisi yovladZlieri
Tualman ara ixila da yursa ara esma da gulsa mom- marjveniT Segveqmna Cvenc missave sadideblad da
gonebelisasa ara mouKda, romeli ganumzada moTmineTa mcnebebi mogvca Sesasruleblad. Cvens garSemo arsebuli
monaTa misTa~53. ese guauwyes rCeulTa monaTa misTa winaAs- Tvalwarmtaci mSvenierebac Cvensave sasikeTod gviboZa,
warmetyuelTa da didebulTa mociqulTa misTa, da rameTu raTa xiluli mSvenierebis xilviT virwmunoT waruvali
saSuebelni ese ara dagYbadna RmerTman, raATa maT xolo mSvenierebis arseboba. mis Sesaxeb gvamcnobs saxareba:
SeveqceT da udeb-viqmnneT morCilebad mcnebaTa misTa, ar- `rac Tvals ar unaxavs, yurs ar smenia, kacs gulSi ar
amed raATa viKumioT maTgan saKmari zomiT, romeli Semwe gauvlia, RmerTma is moumzada Tavis moyvarulebs (Ikor.
gueqmnes msaxurebasa zeda missa da ara SevapyrneT gulni 2,9). ase gvamcnes uflis rCeulma winaswarmetyvelebma da
Cuenni, romliTa davakldeT mcnebaTagan misTa. da ukueTu didebulma mociqulebma, Tumca RmerTma yvela sikeTe
sofeli ese amisTYs ganmartebuli Zes winaSe kacTa, raATa imisaTvis ki ar gviboZa, rom maTiT mxolod visiamovnoT
Wamon da suan da iSuebden da esviden dadgromasa missa da misi mcnebebi ki ugulebelvyoT?! unda visargebloT

316 317
sibrZne
ibrZne balavaris
isii
balavaris sibrZne balavarisa

maTTYs, mcire ukue nawili migiRebies Tavisa SenisaTYs maTiT, magram imgvari zomierebiT, rom Semwe gveqmnas
amis soflisagan, ZonZi ege, romel gareSegirtyams, da igi uflis samsaxurSi da ar davemonoT guliT rames,
argani, romel ars KelTa SenTa, rameTu aradasajerebeliTa raTa RvTis mcnebebs ar davSordeT. Tu wuTisofeli
dajerebul xar sawuTroAsa amisgan, romelsa aqeb da esav. imisTvis aris kacTa winaSe gadaSlili, rom adamianebma
da ukueTu keTil ar[s] sasoebaA amis soflisaA, raAsa ara mxolod svan, isiamovnon da gaixaron masSi cxovrebiT,
iRuwi Tavisa SenisaTYs? xolo ukueTu amisTYs daebadnes maS, Sen mxolod mcire nawili migiRia wuTisoflisgan _
saSuebelni ese, raATa maT mier gusurodis dausrulebelisa ZonZi, romelic siSiSvles gifaravs da joxi, romelic
misTYs saSuebelisa, raATa gurwmenes da aRviRoT sagzali xelT gipyria, mindobixar da aqeb wuTisofels, romelic
amier sofliT da samkYdrosa mas sofelsa egreT crua da arasando. magram Tu yovelgvari amsofliuri
miviwineT [d]ambadebelisa da RmrTisa Cuenisa, [Cans], rameTu sikeTe imisaTvis Seqmna RmerTma, rom maTi xilviT
ujeroA saSjeli swame, rameTu ara ici, visTYs aWirveb araamsofliur dausrulebel sikeTeTa arseboba virwmu-
Tavsa Sensa da visa mixual da vis esav mogebad SromaTaTYs noT, kidec unda viswrafoT maradiuli samkvidrebelis-
SenTa, ukueTu muni sasoebaA ara gaqus da arca raA soflisa ken, raTa miveaxloT Cvens dambadebel RmerTs, xolo
amisgan~. wuTisoflisgan mxolod is mciredi aviRoT, rac am
da viTar esmnes Tedmas sityuani ese iodasafisni, da- gzaze sagzlad gvesaWiroeba. Sen ki, rogorc Cans,
dumna myovarJam da ganizraxvida gulsa Sina TYssa araswor gzas adgaxar, radgan Tu arc momavali cxovre-
sityuaTa maTTYs mefisa iodasafisaTa da araras hpoebda, bis imedi gaqvs da arc am wuTisoflisagan moeli rames,
raAmca miugo. da mere miugo da hrqua mas: `sityYTa magiT gaurkvevelia, ratom itanjav Tavs, an visken iltvi da
SeniTa ganawone guli Cemi, rameTu `viTarca maxYlman visgan eli Seni Sromis sazRaurs?
ganvlo suli Cemi~54, da aw mnebavs, raATa (mo)acalne didxans dumda Tedma. sityvebs eZebda, rom
sasmenelni Senni smenad Cemda da gankiTxvad ugancxade- iodasafisTvis pasuxi gaeca, magram veraferi moifiqra.
bulesadre saqmisa amisTYs~. bolos esRa uTxra:
hrqua mefeman iodasaf: `aha esera mza var sasmeneliTa da _guli gamigmira da basri maxviliviT gasera Cemi
gonebiTa sityYsyofad Sen Tana. aw ikiTxe, romlisaTYsca suli Senma sityvebma, amasRa gTxov, rom momismino da
gnebavs~. ufro cxadad gamarkvio am yvelaferSi.
miugo da hrqua Tedma: `ukueTu kerpni ese, romelTa miugo iodasaf mefem :
Cuen vhmonebT, ara arian RmerT, vin ukue ars RmerTi Seni?~ _ mzad var yuri dagigdo da gesaubro kidec. mkiTxe,
rac gainteresebs.
hkiTxa mas Tedmam:
_Tuki kerpebi, romelTac Cven vemsaxurebiT, ar arian
RmerTebi, maS, Seni RmerTi vinRaa?

318 319
sibrZne
ibrZne balavaris
isii
balavaris sibrZne balavarisa

hrqua mas iodasaf: `RmerTi Cemi ars mamaA uflisa Cemisa miugo iodasafma:
iesuAs qristesi, dambadebeli cisa da queyanisaA da yov- _ Cveni RmerTia yovladwmida sameba _ mama, Ze da
lisaAve, romeli damkYdrebul ars maT Soris sulierni da suliwmida, RmerTi cisa da qveyanis, da yoveli sulie-
guamni~. risa da usulosi, romlebic damkvidrebulni arian
hrqua Tedma: `da vinaA uwyi, Tu caA da queyanaA dabade- masSi.
bulni arian?~ hkiTxa Tedmam:
hrqua mas iodasaf: `amis gamo uwyi, rameTu saxe da _ saidan iciT, rom ca da miwa RmerTis Seqmnilia?
niSani Sesaqmisa maTisaA wamebs, rameTu Seqmnul arian, upasuxa iodasafma:
rameTu gonebasa Sina sacnaur ars, viTarmed ara arian igini _ vici, radgan qmnilebaTa niSan-Tvisebebi Tavadve
TYnier anu SeerTebulni, anu ganyofilni, anu iZrvisni, anu mianiSneben maT Seqmnilobaze, da gonebiTac sagulisxmoa
mdgomareni da vhxedavT, viTarmed yovelni dabadebulni es, radgan isini urTierTSeerTebulnic arian da
moiyvanebian SeerTeba[sa], [vidremdis] ganTYsebiT, ZrviT ganyofilnic, moZravnic da uZravnic, vxedavT, rom
gina dayudebiT. amis gamo vcan, rameTu viTarca eseni, SesaZlebelia yoveli dabadebulis SekavSirebaca da
egreca igini arian, rameTu ver Kel-ewifebis, Tumca rasa dacalkevebac, maTi moZraobaSi moyvanaca da gaCerebac.
hmatis didebiTa sxuaTa dabadebulTa~. amiT Sevityve, rom rogorc erTni, ise meoreni, uZlurni
hrqua Tedma: `vinaA daamtkiceb mociqulTa da winaAs- arian, dideba Sehmaton sxva qmnilebebs.
warmetyuelTa, Sen ara gixilavn?~ hkiTxa Tedmam:
hrqua mas iodasaf: `amiT davamtkiceb, rameTu yovelTa _ winaswarmetyvelebisa da mociqulebis gadmocemaTa
adgilTa Seiwynarnes igini ganSorebulTa urTierTas da WeSmaritebas rogorRa amtkiceb, Sen xom Tavad ar
mefeTa dawvalebulTa, romelni mter iyvnes urTierTas, moswrebixar maT?
romelTa Soris ara iyo SeTqmulebaA, romelni me ara miugo iodasafma:
mixilavn da hambavTagan dauwyuedelTa da ganuqarve- _ sarwmunoa ucdomeloba da sandooba maTi
belTa, romelTa Sina ver egebis SeTqumulebaA siSorisagan gadmocemebisa, radgan yovel adgilas, yovel kuTxeSi
adgilTaAsa, rameTu aRmosavaliT da dasavaliT, samxriT da Seiwynares maTi swavleba, _ irwmunes adamianebma,
CrdiloAT ididebis mamaA, Ze da suli wmidaA da wmidaA romlebic erTmaneTs ar icnobdnen, mefeebma, romlebic
Sjuli misi, romeli qadages wmidaTa da (rCeul)Ta misTa erTmanaTs mtrobdnen da eqiSpebodnen... mec Cemi TvaliT
mociqulTa. ukueTu-ara (vinaA) ukue SesaZlebel ars ar minaxavs winaswarmetyvelebi da mociqulebi, magram
SeTqumulebaA Soris maTsa?~ maT Sesaxeb cnobilia yvelgan. Tavad isini droiTa da
sivrciT iyvnen daSorebulni erTmaneTs da ar SeeZloT
winaswar SeTanxmebuliyvnen, miuxedavad amisa, yvelgan

320 321
sibrZne
ibrZne balavaris
isii
balavaris sibrZne balavarisa

miugo da hrqua Tedma: `da vinaA uwyi, Tu WeSmaritsa gandidda sameba _ mama, Ze da suliwmida da gavrcelda
ityYan winaAswarmetyuelni, viTarmed RmrTisa mier wmida rjuli.
movlinebul arian?~ hkiTxa mas Tedmam:
hrqua mefeman iodasaf: `amis gamo uwyi, viTarmed _ da saidan ici, rom ar cruoben winaswarmetyvelni,
WeSmaritsa ityYan, rameTu aCuenes sofelsa Sina niSebi da roca amboben, rom RvTisagan arian movlinebulni?
saswaulebi, romeli vervis dabadebulTagansa Kel-ewife- miugo iodasaf mefem:
bis egeviTarisa Zalisa Cuenebad, rameTu ZaliTa RmrTisaATa _ maT simarTles adasturebs is niSnebi da
iqmodes, raATa hrwmenes sofelsa da cnan yovelTa, saswaulebi, rasac iqmodnen wuTisofelSi, radgan arc
viTarmed WeSmarit ars sarwmunoebaA maTi da viTarmed erT qmnilebas ar gaaCnia saswaulTa qmnis Zala, _
igini arian rCeulni misni Soris yovelTa TeslTa~. mxolod RvTis mieraa igi SesaZlebeli. amiT icnoba, rom
da ganagrZo Tedma gamoZiebaA da kiTxvaA iodasafisgan WeSmaritebas qadagebdnen da RvTisagan iyvnen gamorCe-
winaSe mamisa misisa, vidremdis icna da hrwmena ufali Cueni ulni mravalTa Soris.
iesu qriste da viTarmed: `WeSmaritsa [ityYs] [da Tquen] Tedma manam ganagrZobda iodasafTan saubars abenesis
cudsa Sromasa aRasrulebT kerpTa mimarT~. maSin aRiara TandaswrebiT, vidre Tavadac ar irwmuna ufali Cveni
KmiTa maRliTa Tedma da Tqua: `aravin ars RmerT queyanasa ieso qriste. gulSi gaifiqra Tedmam: _ `WeSmaritebas
zeda, garna mamaA mxoloA da Ze misi mxolodSobili da ambobs ufliswuli, amaod davSveriT kerpTa msaxure-
yovladwmidaA suli, Tanaarsi, RmerTi samguamovani, biT.~ yvelas gasagonad ki dasZina:
erTarsi, dambadebeli caTaA da queyanisaA~. da yoveli wesi _ WeSmaritad, ar arsebobs sxva RmerTi, garda
qristeanobisaA aRiara da hrwmena da Seiwynara wmidaA yovladwmida samebisa _ mamisa, mxolodSobili misi Zisa
naTlisRebaA, da mieriTgan iwyo damarxvad mcnebaTa da yovladwmida sulisa, Tanaarsisa, samgvamovanisa da
qristesTa da gulsmodgined evedreboda RmerTsa da erTarsebisa, romelmac dahbada cani da qveyana.
adidebda saxelsa missa55. aRiara da irwmuna Tedmam yoveli wesi qristiano-
bisa, naTel-iRo samebis saxeliT da im dRidan moyole-
buli marxviTa da qristes mcnebebis dacviT ganagrZo
cxovreba, gulmodgined evedreboda RmerTs da
adidebda mis wmida saxels.55

322 323
sibrZne
ibrZne balavaris
isii
balavaris sibrZne balavarisa

62. xolo iodasaf miuZRuanna niWni didni mefesa da er-


62 62. iodasafma uxvad daasaCuqra abenes mefe,
isTavTa misTa da yovelsa ersa. xolo Semdgomad samisa didebulebi da yoveli eri. sami dRis Semdeg ki
dRisa ubrZana iodasaf mRdelTa da mRdelTmoZRuarTa, episkoposebsa da mRvdlebs ubrZana, yvelani moenaTlaT.
raATa naTel-scen mefesa abeness da yovelTa erTa da amasTan, mamamisisTvis episkoposebi, mRvdlebi da
erisTavTa. da warslvasa maTsa samefod maTda, waritanna diakonni gaeyolebinaT...
Tana ebiskopozni da mRdelni da diakonni. xolo abenes abenesma eklesiebis aSeneba brZana Tavis samflobe-
mefeman ubrZana yovelsa samefosa missa aRSenebaA eklesia- loSi. amieridan siwynarem da mSvidobam daisadgura
TaA. da yovelman erman naTel-iRo. da iyo didi dawynarebaA saxelmwifoSi da yvelani erTad adidebdnen RmerTs.
da mSYdobaA samefosa maTsa. da yovelni adidebdes RmerTsa,
romlisaA ars didebaA.

63. xolo abenes56 mefe friad gulpyrobil iqmna sima- 63. abenes mefem sixaruliT Seiwynara WeSmariteba,
rTlisaTYs, romeli Seiwynara Zisagan TYsisa, da saTnoA romelic iodasafisagan moismina da gulwrfelad
sinanuli aCuena pirvelTa maT ukeTurebaTa misTaTYs, xolo moinania yvelas winaSe Tavis mier Cadenili uwindeli
raJams moiwia aRsasruli misi, friad SeSinda da mouKda ukeTurebani, magram sikvdilis Jamma roca uwia mefes,
ZwolaA, da SiSi didi daeca mas zeda. [m]aS[in] hrqua mainc Zlier SeSinda da Zrwolam da kankalma moicva.
iodasaf: maSin uTxra mas iodasafma:
`N mamao, romlisa57 saqmisa amis soflisaTYs SeZrwune- _ mamao, am wuTisoflis romeli saqmis gamo
bul xar? ukueTu ese[v]d, raATa daadgre sofelsa Sina SeZrwundi? nuTu ggonia, rom SesaZlebelia am sofelSi
ukunisamde, ese aravis Kel-ewifebis. anu gTnavsa, raATa mudmivi cxovreba? es aravisTvisaa SesaZlebeli. nuTu
moiwio sazomsa siberisasa gardareulsa, romelsa Sina gsurs miaRwio siberis im zRvramde, roca yovelgvari
mravalni uSuerni senni da [Z]rwolaA TavisaA da KelTaA sazareli seni ipyrobs kacs, caxcaxs iwyebs mTeli misi
mogiKdes, rameTu araraA sawadeli hrTavs eseviTarsa cx- sxeuli da cxovrebis yovelgvar survils ukargavs mas?
orebasa? anu hgoneb-mea, Tu axali siWabuke da cxorebaA an iqneb fiqrob, rom saWabukes daibruneb da ganvlil
momavali mogeces kualad gareSe amissa, romelsa Tana cxovrebas Tavidan daiwyeb? kacTagan arc es aris
warsrul xar? eseca ver SesaZlebel ars kacTa mier yofad. SesaZlebeli. Cans, ar mindobixar RvTis mowyalebiT da
anu-me ver gulpyrobil xar mowyalebaTa mimarT uflisaTa Wirveulob, damorCilde mis mowodebas, magram amiT xom
da giZnavs mislvaA wodebasa missa, romliTa risxvasa mxolod mis risxvas gamoiwvev? madlobiT gmarTebs
moatyueb Tavsa Sensa? aw madlobiT jer-ars SewynarebaA misgan movlinebuli gangebis Sewynareba, radgan
movlinebulsa wodebasa RmrTisamiersa, rameTu Tavidanve cnobilia SenTvis, rom mokvdavi xar am

324 325
sibrZne
ibrZne balavaris
isii
balavaris sibrZne balavarisa

pirveliTganve uwyi, viTarmed mokudav xar amier sofliT, sofelSi, iseve, rogorc Senamde mcxovrebi Seni
viTarca-igi pirvel Sensa yofilni yovelni mamani Senni~. winaprebi.
miugo abenes58 mefeman da hrqua iodasafs: `ara, Svilo miugo abenes mefem Svils:
Cemo, ara amaT mizezTaTYs Sewuxebul ars suli Cemi, _ ara, Svilo, mag mizeziT ar wuxs Cemi suli. kacis
viTar-ege Sen sTqu, aramed bunebiT Tana-ac yovelsa sulsa bunebaa aseTi, umZims sulis xorcTan gayra da aSinebs am
mwuxarebaA ganSorebisaTYs KorcTaAsa da datevebisaTYs wuTisoflis datoveba da misTvis ucnob samyaroSi
amis aerisa da naTlisa, da mislvad adgilad ucxod da gadasvla, vwuxvar imis gamoc, rom ar vici, ra moelis
iwrod, sada-igi ara vici, viTarsa iwroebasa mimTxuevad Cems suls, radgan friad ganvarisxe RmerTi, Semoqmedi
ars suli Cemi, rameTu me friad ganvarisxe RmerTi Semoq- Cemi, da mravali udanaSaulo gamovasalme sicocxles,
medi Cemi da mravalni mosajulni warvavlinen wina Cemsa, romlebic axla RvTisagan moiTxoven SurisZiebas Cemze;
romelni Surisgebasa iTxoven RmrTisagan Cem zeda. da cxovrebis manZilze vgmobdi RmerTs da vaqebdi kerpebs;
yovelTa dReTa cxorebisa CemisaTa vhgmobdi RmerTsa da verc msajuli movimadliere da verc momCivani
vaqebdi kerpTa. arca msajuli movimadle da verca mosa- davarwmune rameSi, risi imedi SeiZleba mqondes RvTis
juli davajere. vinaA maqundes nugeSiniscemaA Tavisa Cemi- winaSe an risgan velodo nugeSiscemas? dRiTidRe
saTYs winaSe qristesa? rameTu Jamica SewynarebisaA Se- makldeba Jamic, droc mcirdeba da amis gamo SesaZleb-
moklda Cem zeda da veraraA Rirsi sinanuli vaCuene lobac naklebi mrCeba Rirsi sinanuli vuCveno RmerTs.
RmerTsa~. miugo mamas iodasafma:
miugo netarman iodasaf da hrqua mamasa TYssa: `nu _ nu swuxar, mefev, aramed gixarodes, radgan
hzrunav, mefe, aramed gixaroden, rameTu mixual meufisa miuxval saxier meufes, mravalmowyale RmerTs, romelic
saxierisa da mravalmowyalisa, romelman-igi meaTerTmetisa meTerTmete Jamis muSaksac pirveli Jamis muSakis
JamisaTa sworad misca sasyideli maTi pirvelTa maT Tana59, Tanasworad miagebs gasamrjelos. igive Segiwynarebs,
manve Seiwynaros dagebaA ese Seni ukuanaAsknelsa cxorebisa raki cxovrebis miwuruls mainc Seurigdi mas, WeSmarit
Senisasa, rameTu ara ars naklulevanebaA mowyalebaTa Sina RmerTs. usazRvroa misi mowyaleba da arc kacTa
RmrTisaTa da arca kacTaebr Sjis Tavadi igi, rameTu samarTlis msgavsia misi samarTali. mTeli wuTisoflis
mowyalebani misni daswonen sofelsa amas, savsesa codviTa. codvebs gadaswonis misi wyaloba. Cven arc codva-
Sen viTar daaknineb, rameTu sxuaA ars zraxvaA uflisaA da madlis awona SegviZlia, radgan sawyao RvTisa sxva-
sxuaA ars kac[TaA]? da merme ara sworavs naTeli ese amis gvaria da kacisa ki _ sxvagvari. verc wuTisoflis
soflisaA da aeri ese sawadeli kacTaA naTelsa pirisa misi- naTeli Seedreba saRvTo naTels da verc amsofliuri
sasa da aersa didebisa misisasa, romelsa Rirs-iqmnebian haeri, kacTaTvis esoden aucilebeli _ RvTis didebis
morwmuneni sasumelisa magis Sesumisa Semdgomad, romlisa- haers, romelsac mxolod im sasmisis Sesmis Semdeg
gan Sen SeZrwunebul xar, rameTu vervis Kel-ewifebis Se- miemTxvevian morwmuneni, romelic Sen gakrTobs da

326 327
sibrZne
ibrZne balavaris
isii
balavaris sibrZne balavarisa

mosad samosad samoseli igi uxrwnelebisaA, vidre ara Se- gaZrwunebs. aravis SeuZlia uxrwneli samoslis Semosva,
vardes xrwnilebasa KorcTasa. da esresaxed iwroeba uCns Tuki jer xorcieli ar miecema xrwnilebas. marTali
sulsa marTalsa aqaA ese cxorebaA mermisa mis Tana didebisa, sulisTvis iseTive mtanjveli da viwroa wuTisofeli
viTarca yrmaman raA dautevis siiwre saSoAsaA da ixilis momaval maradiul samefosTan SedarebiT, rogorc
farToebaA da naTeli soflisaA. da aw nu hzrunav da ityY, yrmisTvis _ saSo dedis wiaRSi, radgan mis gareT farTo
viTarmed: mravliTa saqmiTa friad Sevscode RmerTsa da da naTeli samyaro moelis. amitom nuRar swuxar da
vinane mcired^. uwyode, rameTu mciredi sinanuli dasZlevs ambob, mravali Sevcode da mciredi movinanieo. RvTis
winaSe RmrTisa mravalTa da didTa SecodebaTa, rameTu winaSe Seni mcire sinanuli gadasZlevs Sens did
ganzavis igi mowyalebiTa TYs[i]Ta da ganamravlis nayofi Secodebebs, radgan usazRvroa RvTis mowyaleba da
misi da uxarin sulsa friad~. moilxens Seni suli.
maSin gulsmodgine iqmna abenes60 mefe da ganixara sit- Svilis sityvebma Zlier gaaxara da daamSvida abenes
yYTa misiTa, da elxina sulisa misgan maurvebelisa, da mefe, mwuxareba ganeSora mis guls da uTxra iodasafs:
hrqua iodasafs: `mogagen ufalman, Svilo Cemo, umetesi _ RmerTma sikeTiT gadagixados, Svilo, sasoebisa da
misagebeli keTilisaA ufroAs sasoebisa Senisa, rameTu war- Cemi SewevnisaTvis, radgan warwymedili viyavi da
wymedul viyav da momiZie, ganwirul viyav da miKsen, mter momiZie, ganwiruli viyavi da mixseni, mteri viyavi da
viyav da damage RmerTsa, momwydar viyav da macxovne. aw RmerTs Semarige, mkvdari viyavi da gamacocxle. amas
gamcneb, Svilo Cemo, raATa keTilad xYdodi winaSe RmrTisa gitoveb mcnebad, Svilo, rom kvlavac erTgulad iaro
da moSiSebiT aRasrulne dReni Senni, da nu Segaqcevn uflis winaSe da RvTismoSiSebaSi ganlio Seni dReebi,
didebaA mefobisaA siyuarulisagan qristesisa, rameTu yo- samefo didebam RvTis siyvaruls ar dagaSoros, radgan
veli ese xiluli aCrdil da warmaval ars, xolo Sen ma- yvelaferi aq xiluli mxolod aCrdilia da warmavali,
radRe eZiebd uxilavsa mas. da ixile aw, Tu sada ars saSi- aramed ganuwyvetliv eZie uxilavi. sadRaa Zlevamosili
neli igi mefobaA Cemi da simravle erisaA da simKne igi Cemi xelmwifeba da simravle erisa, an Zliereba da
axovanTa mKedarTa CemTaA, anu auracxelni igi safaseni Cem- axovaneba Cemi mxedrobisa, an Cems mier Sekrebili
ni, romel Sevkriben, raATamca movides da miKsnes me dRes simdidre, rom Semewion da mixsnan dRevandel dRes
warmyvanebelisagan Cemisa. aw meca gamcneb, Svilo Cemo, sikvdilisagan?! amitom dRes mec imasve garigeb, Svilo,
viTar-igi pirvel mamcnebdi me, da gamxileb, viTar-igi Sen rasac Sen marigebdi uwin: moiZule wuTisofeli da
mamxilebdi, raATa Seuracx-hyo sofeli ese da yoveli yoveli misi dideba ganiSore, moiZie RmerTi da
didebaA misi, da RmerTi mxoloA moipovo, rameTu umjobes erTaderTi is SeiZine, radgan mTeli wuTisoflis
ars Tavadi igi, vidre sofeli ese savsebiTurT TYsiT, xolo
locvasamca Sensa Ksenebul var, Svilo Cemo~61.

328 329
sibrZne
ibrZne balavaris
isii
balavaris sibrZne balavarisa

da [viTarca] warasrulna abenes62 mefeman sityuani ese, savsebas aRemateba igi. nurc me damiviwyeb, Svilo,
Kma-yo KmiTa didiTa da aRmouteva suli. aramed iloce CemTvis. es Tqva mefem da suli ganuteva.

64. da wariRo iodasaf guami misi da dadva guamTa Tana 64. iodasafma abenes mefis gvami morwmuneTa maxlob-
morwmuneTasa ara didebiT, viTarca mefeTaA, aramed lito- lad dakrZala, ara gvirgvinosanTa Sesaferisi pativiTa
nad, viTarca sxuaTa kacTaA. maSin iodasaf aRipyrna Kelni da didebiT, aramed ubralod, mdabioTa msgavsad. Semdeg
da aRixilna Tualni TYsni zecad mimarT da Tqua: `gadideb xelebi zecad aRapyro da Tqva:
da gmadlob Sen, RmerTo da mamao uflisa da macxovrisa _ gadideb da gmadlob Sen, RmerTo da mamao uflisa
Cuenisa iesuAs qristeso, meufeo didebisao, dido da da macxovrisa Cvenisa ieso qristeso, meufeo didebisao,
Zliero, miuwdomelo da gamoukulevelo, uxilavo da dido da Zliero, miuwvdomelo da gamoukvlevo,
gamouTqumelo da gareSemouwerelo, dambadebelo yovli- uxilavo da gamouTqmelo, gareSemouwerelo, dambade-
sao, romelman ara Kuebul-hyav suli Cemi da moaqcie monaA belo yovlisao, romelmac ar datove Cemi suli
ese Seni SecTomili, romelman Jamsa amas ukuanaAsknelsa gulnaklulad da moaqcie es mona Seni Secdomili,
gicna Sen, RmerTi maRali, da aRiara Ze Seni uwinares romelmac ukanasknel Jams gcno Sen, RmerTi maRali, da
saukuneTa Sobili da yovladwmidaA suli Seni, da hrwmena aRiara Ze Seni saukuneTa uwinares Sobili, da
mas samwmidaarsobaA Seni. Rirs-yav igi naTelsa pirisa Sen- yovladwinda suli Seni, da irwmuna samwmidaarsoba
isasa da adgilsa gansasuenebelsa sufevisa Senisasa Seni. Rirsyavi igi, meufeo, Seni didebis naTels da
yovelTa Tana wmidaTa SenTa, romelTa yves nebaA Seni, da nu daamkvidre Sens sasufevelSi Sens wmindanebTan erTad,
moiKseneb uSjuloebaTa misTa pirvelTa, aramed mowyale- romelTac yves neba Seni. da nu moixseneb, meufeo, mis
biTa SeniTa da mravliTa saxierebiTa SeniTa Seundven uricxv Secodebebs, aramed mowyalebiTa da Seni
Secodebani misni da Tananadebi,
Tananadebi, romel
romelii Tana-ac saxierebiT Seunde yoveli Secodebani da usjuloebani,
uRmrToeb isa mis
uRmrToebisa isaTYs, mihmadle mas
misisaTYs, mas, da wmidaTa rac Caidina misi uRmerTobis gamo. mihmadle mas wyaloba
maTgan da rCeulTa monaTa SenTagan iKsen, romelni-igi Seni da ixseni Sens wminda da marTal monaTa samarT-
cecxliTa da maxYliTa aRasrulna, rameTu yovelive Zal- liani risxvisagan, romelnic cecxliTa da maxviliT
gic da yovelive Sen mier SesaZlebel ars, garna xolo ara mosra, rameTu araa SenTan uwyaloeba, aramed didi
Zal-gic uwyaloebaA, romelni cremliT da sulTqumiT wyaloba da Semweoba maTi, romelnic cremliTa da
iTxovden Sengan~. sulTqmiT iTxoven Sewevnas Sengan.
amas da mravalsa eseviTarsa vedrebasa Seswirvida Rmr- cremliT evedreboda iodasafi RmerTs mamisaTvis,
Tisa cremliTa mamisaTYs misisa. da merme davarda pirsa Semdeg pirqve daemxo, xelebi mamis saflavze ganipyro da
zeda TYssa da dasxna Kelni samaresa zeda mamisa TYsisasa Tqva:

330 331
sibrZne
ibrZne balavaris
isii
balavaris sibrZne balavarisa

da Tqua: `qriste RmerTo, romelman dahbade mSobeli ese _ qriste RmerTo, romelmac dahbade mSobeli Cemi
Cemi uwinares Cemsa, da me dambade wyvilTa Sina misTa, da Cemze uwinares da mec mis wiaRTagan dambade, romelmac
maxare TanayofiTa misiTa, vidremdis ginda, da Semawuxe sixaruli mommadle masTan cxovrebiT, vidremdis gsur-
ganSorebiTa misiTa, odes inebe. aw, ufalo, iyav amis Tana da da damamwuxre masTan ganSorebiT, odes inebe. aw,
nugeSinismcemel ucxoebasa Sina missa, da iyav mcvel da ufalo, gevedrebi, nugeSismcemel eyav Sens monas ucxoe-
mfarvel Semdgomad misa Cemda. da mimiZeRu umjobessa baSi da Semdgomad misa, damicev da damifare me codvi-
nebasa Sensa, viTarca saxier xar da keTilismyofel~. lic, Semewie da miwinamZRvre Sens gzaze, raTa vyo neba
da daadgra mun vidre meSYded dRemde da locvasa hy- Seni, rameTu saxieri da kacTmoyvare RmerTi xar da
ofda misTYs. da iwyo uwyalod Kelisa SexebaA safaseTaA Senda didebas aRvavlenT, mamisa, da Zisa, da sulisa
da miscemda glaxakTa da uRonoTa da sneulTa. wmidisa, aw da maradis da ukuniTi ukunisamde.
meSvide dRemde ar moSorebia iodasafi mamis
saflavs da ganuwyvetliv loculobda misi sulisaTvis.
Semdeg ki uxvad gaiRo mowyaleba da uSurvelad
dauriga simdidre glaxakebsa da davrdomilebs.

65. da dResa mervesa gamovida da jda ersa Soris 65. merve dRes gamovida, wesisamebr, iodasaf mefe
Cueulebisaebr TYsisa da yovelni warCinebulni misni mis xalxSi. Tan axldnen warCinebulni da didebulebi.
Tana, da Tqua: `aha esera Seisuena abenese mefeman, mamaman mimarTa mefem ers:
Cemman, viTarca erTman glaxakTaganman, da vervis Kel- _ ai, ganisvena mamaCemmac _ abenes mefem, rogorc
ewifa Sewevnad da Ksnad misa, verca me da verca Tquen. da erTma glaxakTaganma. veravin SeZlo misi Sewevna da
dRe ese yovelTa zeda moiwevis da Tquen uwyiT, raA-igi daxsna sakvdilisagan _ verc me da verc Tqven. igive
iyo wadierebaA Cemi pirveliTganve, aramed ver winaaRudeg mogvelis yvelas. Tqven iciT Cemi faruli guliswadili.
mamasa Cemsa. da aw arRara maqus mizezi winaSe RmrTisa magram ver SevZeli sicocxleSi win aRvsdgomodi mamas.
aRTqumisaTYs Cemisa, raATa SeverTo ricxusa monazonTasa axla ki aRaraferi miSlis xels, rom aRvasrulo RvTis
da Tavs-vidva cxorebaA maTi. xolo Tquen gamoirCieT Tavi- winaSe aRTqmuli, SevuerTde monazvnebs da Tavs vido
sa TquenisaTYs mefe, romeli giZRodis nebasa Sina RmrTi- maTi cxovreba. Tqven ki gamoirCieT Tqvens Soris mefe,
sasa. da dRes arcaRa vin ars macilobel WeSmaritebisa romelic RvTivsaTnod gauZRveba qveyanas. RvTis madliT,
madliTa RmrTisaATa da amas yovelni mecnier xarT~. dRes aRaravin gvyavs mteri da WeSmaritebis mowina-
aRmdege, da es Tqvenc yvelam kargad iciT.

332 333
sibrZne
ibrZne balavaris
isii
balavaris sibrZne balavarisa

xolo ersa mas viTarca esma ese, yovelnive igi aRdges maSin yvelani wamoiSalnen da erTsulovnad SesZaxes
da Kma-yves KmiTa didiTa: `nu iyofin ege, mefe, da nuca mbrZanebels:
asmen sasmenelTa CuenTa egeviTarsa magas, rameTu vidre _ numc moxdeba es, mefev! msgavs rames nuRarc moismens
Cuen yovelni ara movswydeT, ara iyos ese~. Cveni yurebi. radgan vidre cocxlebi varT, ar davuS-
da ganZlierdebodes Kmani maTni, vidremde SfoTica aR- vebT amas.
dgeboda qalaqsa Sina Kmisagan maTisa. Sekrebilni ufro da ufro xmamaRla gamoxatavdnen
xolo iodasaf viTarca ixila, viTarmed ara neba-scemen, ukmayofilebas, ise rom, male mTeli qalaqi SfoTma
RonisZiebiT farulad ganizraxa ganslvaA. da moiyvana kaci moicva.
igi, romeli pirvelad moviKseneT, romeli Sewevnad raki iodasafma Seityo, rom nebiT ar dasTanxmde-
ganmzadebul iyo balahvarisa dResa mas, raJams igi mefe bodnen mis gadawyvetilebas, farulad ganizraxa same-
sityua-ugebda naqors, romeli-igi sagonebel iyo, viTar- fos datoveba. TavisTan moixmo baraqia _ kaci erTguli
med balahvar ars igi. rameTu kaci ese iyo naTesavi maTi da sando, swored is, romelmac cru balavarTan _
saxlisagan sameufoAsa da saxeli misi baraqia, da hrqua mas: naqorTan sityvisgebisas daxmareba SesTavaza uflis-
`yoveli kaci dRisa WirisaTYs moigis kacman, da Sen wuls, amasTan, baraqia samefo saxlis Camomavalic iyo.
naTesavi Cemi xar, da me gauwyeb saqmesa Cemsa da saidumlosa da uTxra mas:
da saqmesaca didsa mogatyueb, ufalsa Tu undes. aw miiRe _ kacs gansacdelSi sWirdeba sxvisi daxmareba. Tanac,
KeliTwerili Cemgan erisa mimarT da mTavarTa CuenTa Sen Cemi gvarisa xar, _ samefo saxlis STamomavali,
mefobisaTYs Senisa, da me ganvide ZmaTa CemTa Tana da maT amitomac Sen gagimJRavneb saidumlos, da Tu ufali
Tana vhmonebde qristesa RmerTsa. da ukueTu ara hyo ese inebebs, msurs, Senve mogando erTi metad sapasuxism-
Sen Cem Tana, ara iyo naTesavi Cemi~. geblo saqme, _ Caibare werili, romelic mTeli erisa da
miugo baraqia da hrqua mas: `ara marTal hsaje, mefe, mTavrebisaTvis aris Cemive xeliT dawerili da Sens
rameTu weril ars: `Seiyuaro moyuasi Seni, viTarca Tavi gamefebas auwyebs maT. me ki moRvawe monazvnebs msurs
TYsi~63. xolo Sen aRirCie umjobesi Tavisa SenisaA da Cemi SevuerTde da maTTan erTad vemsaxuro qristes. xolo
gnebavs warwymedaA. da ukueTu keTil ars mefobaA, raAsa ara Tu uars metyvi da ar Semisruleb am Txovnas, nuRar
daadgrebi Sen? rameTu viTarca Svili raA warstirn dedasa, CaTvli Tavs Cems axloblad.
egreT tiran winaSe Sensa yovelni samwysoni Senni. xolo miugo baraqiam pasuxad:
_ usamarTlod sji, mefev, radgan dawerilia:
`Seiyvare moyvasi Seni, viTarca Tavi Seni~ (mT. 22:39). Sen
ki SenTvis umjobess irCev da me daRupvas miqadi, radgan
Tuki mefoba sawadelia, Tavad ratom gaurbixar mas?!
Tanac, nuTu ver xedav, rom mTeli eri _ samwyso Seni _

334 335
sibrZne
ibrZne balavaris
isii
balavaris sibrZne balavarisa

ukueTu umjobes ars datevebaA misi da ZiebaA saukunoAsaA, imgvarad mogtiris, rogorc Svili, romelsac deda
raAsa aRirCev Tavisa Senisasa da STamagdeb me warsawyme- miatovebs?! xolo Tu maTi datoveba maradiulis
delsa, da warwymediTa CemiTa gnebavs cxorebaA Seni?! sanacvlod meti madlia, rogorc Sen fiqrob, maS, nuTu
aramed ornive guale da warvideT!~ Cemi warwymediT gsurs Seni cxoneba? sjobs, erTad
wavideT aqedan.

66. xolo iodasafs viTarca esmnes sityuani baraqiaAsni, 66. samarTlianad eCvena iodasafs baraqias msjeloba,
emxila samarTali saSjeli mis mier da arRaraA miugo, da mxilebuli iqna misi sityvebiT, amitom aRaraferi miugo.
aRdga Ramesa erTsa da warvida, da KeliTwerili dauteva erT Ramesac samefodan gaipara, erisa da erisTave-
sagebelTa TYsTa zeda erisa mimarT, romelsa Sina weril bisaTvis ki sakuTari xeliT dawerili werili datova.
iyo, viTarmed: `baraqia Rirs ars mefed, igi daadgineT~. da werilSi ewera, rom baraqia Rirsi iyo mefobis da igi
amis jerisaTYs yo ese, raATa ara SfoTi iqmnes ersa Soris daedginaT mefed. esec imitom moimoqmeda, rom samefo
mefobasa zeda. taxtisTvis SfoTi ar atexiliyo qveyanaSi.
xolo baraqia igrZna, raA-igi eguleboda iodasafs yo- xolo baraqiam roca mefisgan Tavis naTqvamze pasuxi
fad, odes-igi arRara misca pasuxi sityYsa misisaA, ganvida ver miiRo, maSinve gulisxmayo, rom ufliswuls sxva ram
da Seikribna mTavarni da Seracxilni da uTxra, raA-igi ganezraxa. saswrafod Sekriba mTavarni da warCinebulni
hrqua iodasaf, da amxila, viTarmed egulebis idumal da maT gaumJRavna iodasafis malulad gaparvis survi-
warslvaA. xolo igini mswrafl aRdges da devna-uyves li. axla ki, roca marTlac gaipara mefe, saswrafod yve-
mravalTa gzaTa. da poves netari igi erTsa Sina Kevsa, la mxriv xalxi daadevnes...
rameTu ganepyrnes Kelni TYsni juarissaxed da ilocvida erT xevSi miagnes netar iodasafs, xelebi jvris
RmrTisa mimarT. da viTarca ixilna mimavalni mis zeda, saxed ganepyro da RvTis mimarT gulmxurvaled
hrqua maT: `raAsaTYs aSromebT TavTa TquenTa, da me arRara loculobda. misken mimavali xalxi rom SeniSna,
var amieriTgan mefe Tqueni~. miubrunda maT da amgvarad mimarTa:
xolo kacTa maT Seaqcies igi ara nefsiT, aramed tiril- _ ratom iwvalebT Tavs? amieridan aRara var Tqveni
iTa, da daaltobdes cremliTa ferKTa misTa. da viTar mefe.
moiyvanes qalaqad TYsad, maSin Semokrba yoveli eri, wargzavnilebma ukan daabrunes iodasafi, magram ara
misi TanxmobiT! _ aramed maTi cremlebiT, romliTac
altobdnen mis fexebs.

336 337
sibrZne
ibrZne balavaris
isii
balavaris sibrZne balavarisa

didiTgan vidre mciremde, da dedebica da yrmebica, da samefo qalaqSi SesulT mTeli eri SeegebaT, mefis
garemoadges mas da evedrebodes tiriliTa da etyodes: win Seikribnen didebica da patarebic, qalebica da
`sisxlni Cuenni Sengan iZien (RmerTman). da ukueTu ara bavSvebic, gars Semoexvivnen da tiriliT evedrebidnen:
daadgre Cuen Tana, kualad aRvhmarTneT kerpni, da Sen miec _ Cven sisxls Sengan iZiebs RmerTi, Tu ar darCebi
sityuaA RmerTsa~. CvenTan, kvlav aRvmarTavT kerpebs da amis gamo Sen ageb
xolo iodasaf hrqua maT: `qristeman, romelman giKsnna pasuxs RvTis winaSe.
mwuxarebisagan ugunurebisa da giCuena naTeli WeSmariti iodasafma miugo:
RmrTismecnierebisaA, manve iRuawos damtkicebaA Tqueni, _ qriste, romelmac gixsnaT ugunurebisa da
xolo me giCueno, raA-igi jer-ars, da Tquen SeiwynareT da sasowarkveTilebisagan, da gamogiCinaT Tavisi mcnebebis
nayofi Sromisa CemisaA giWamies. amieriTgan arRaraA Tana- naTeli, TviTonve gangamtkicebT da srulgyofT rwme-
mac, sityYsaebr wmidisa pavle mociqulisa, rameTu srbaA naSi. me ukve giCveneT magaliTi, rogor unda moqceuli-
Cemi aRmisrulebies^64, da aw mocalebaA jer-ars Cemda~. yaviT, Tqvenc SeiwynareT WeSmariteba da igemeT Cemi
da ganagrZves saqme ese vidre meSYded dRedmde. merme Sromis nayofi. amieridan aRarafriT var davalebuli
ficiT iwyo iodasaf, viTarmed ara daadgres, aramed Tqvengan, radgan, rogorc pavle mociquli ambobs,
ganvides udabnod. `keTilad viRvawe da ganvvle asparezi~ (II tim. 4:7). axla
xolo ersa mas viTarca esma fici misi, cnes, rameTu ar- ki SemiZlia davisveno Tqvengan.
RaraA ergebis, rameTu icodes damtkicebaA misi, ukueTu ase gagrZelda Svidi dRe. merve dRes iodasafma
raAme aRuTqYs. maSin tiriliT yovelni igi movidodes da daifica, rom ar dasTanxmdeboda mefobaze da rom
Seuvrdebodes ferKTa misTa da ambors-uyofdes da hkiTxes aucileblad udabnoSi wavidoda.
mefobisaTYs. xolo man hrqua maT: `baraqia jer-ars mefed iodasafis ficma xalxi daarwmuna, rom amao iyo maTi
Tquenda~. mcdeloba, mefobaze daeyolebinaT igi. yvelam icoda
xolo baraqia iwyo tirilad da ara unda yofad ese, ar- misi xasiaTis simtkice, _ rasac ityoda, Seasrulebda
amed verRara SemZlebel iyo winaaRdgomad erisa da kidec. maSin saTiTaod Tayvani sces mefes da hkiTxes, Tu
ufroAsRa iodasafisa. xolo iodasaf moiRo beWedi igi vin iqneboda mis Semdgom maTi mefe? iodasafma ki miugo:
samefoA da Seacua Kelsa baraqiaAssa da aRixilna Tualni _ jer ars gaamefoT baraqia.
zecad winaSe yovlisa erisa da Tqua: `Sen, ufalo iesu baraqia atirda. ar surda daTanxmeba, magram xalxis
qriste, romeli gardamohKed wiaRTagan mamisaTa neba-survils win veRar aRudga, ufro metad ki
iodasafs ver Sehkadra uari. maSin samefo beWedi aiRo
iodasafma da xelze gaukeTa baraqias. Semdeg zecas
miapyro mzera da yvelas gasagonad warmoTqva:

338 339
sibrZne
ibrZne balavaris
isii
balavaris sibrZne balavarisa

ganuSorebelad da kac-iqmen Cuen kacTaTYs da `xati _ ufalo ieso qriste, romelic gardamoxed zeciT
monebisaA Seimose~65 uqorwinebelisagan sZlisa da iKsnen mamis wiaRidan mamasTan ganuSorebelad da gankacdi
kacni monebisagan eSmakisa, gaqeb da gadideb Sen, ufalo CvenTvis, xorci Seimose mariamisagan qalwulisa da
kacTmoyuareo, viTarca miKsen me, monaA ese Seni uRirsi, da eSmakis monobisagan gvixseni, gaqeb da gadideb Sen,
momec me gulisKmisyofaA cnobisa SenisaA da ara meufeo kacTmoyvareo, viTarca mixseni me, uRirsi mona
naklulevan-hyav suli Cemi sixarulisagan moqcevisaTYs Seni da mommadle goneba Sens Sesacnobad, romelmac
mamisa Cemisa da momec Zali, romliTa ididebis saxeli srulyavi Cemi sixaruli mamis moqceviT da momeci Zala,
wmidaA Seni, awca aCuene kacTmoyuarebaA Seni da Seewie rom medidebina Seni wmida saxeli, awca, meufeo,
baraqias, Zmasa amas Cemsa, raATa Rirsad da saTnod vidodis gamoaCine kacTmoyvareba Seni da Seewie baraqias, Cems
winaSe Sensa, da raATa siyuaruliTa SeniTa vidodis winaSe Zmas, raTa Rirsad da saTnod vidodes Sens winaSe da
pirisa yovlisa erisasa~. Sendami siyvaruliT waruZRves mTel ersac.
eseviTari vedrebaA ganamravla RmrTisa mimarT da kidev didxans loculobda RvTis winaSe iodasafi,
Kelni misni daesxnes mKarTa zeda baraqiaAsTa. da merme Semdeg mxarze xeli daado baraqias da mimarTa:
mieqca da hrqua baraqias: `aha esera gamcneb baraqia da _ RvTisa da eris winaSe amas gamcneb da moviTxov
migcem aRTqumasa winaSe RmrTisa da yovlisa erisa, numca Sengan, baraqia, raTa brali ar mqondes RvTis winaSe. da
braleul var saqmiTa SeniTa, rameTu viTarca uwinares rogorc Cemze uwin icani RmerTi da usityvod
Cemsa ican RmerTi da hmonebdi mas suliTa miT usityueliTa, emsaxurebodi mas Sens gulSi, miT ufro axla, Cemze
awca ufroAs Cemsa iRuawe, raATa aCueno RmerTsa saTnoebaA metad iRvawe, raTa ufro metad saTnoeyo RmerTs.
Seni sruli. nu visTYs ZYrsa-iKseneb, nuca avlineb borotad nuravis moixseneb, nurc moiZageb, RvTis
sityuaTa SenTa, garna saRmrToTa mimarT zrunvaTa; nuca mosawonad warmarTe Seni goneba, drois cvalebadobas nu
hyvebi JamTa qceulebasa, nuca ganapeb Sjulsa qristessa, sdev, ganxeTqilebas nu Seitan qristes rwmenaSi, nu
numca warityuenvis gonebaA Seni simaRliTa saydarTa Sen- moixibleba Seni goneba samefo taxtis simaRle-
TaATa, nuca vis esav Semwed Senda, garna mxolosa RmerTsa. sidiadiT, raTa goneba ar daimonos pativma. RvTis garda
nu ahmaRldebi, ukueTu moiRo RmrTisagan sawadeli nuravisze iqnebi daimedebuli.
Seni, nuca ganhmarteb Kelsa Sensa gulisTqumiTa, romeli Tuki RmerTi sawadels agisrulebs, nu gaamaydebi.
ara Seni iyos. nuca mouZlurdebi sawadelsa Sina gulisTqmiT xels nu Seavleb, rac ar gekuTvnis, nu
RmrTisasa, nuca ganhbWob ras TYnier samarTlisa daizareb imis gakeTebas, rac RvTisaTvis saTno iqneba da
saSjelisa, nuca miiReb ZRuensa usamarTlosa zeda bWobasa, uflis msaxurebaSi nu Seorguldebi, ujerod nuravis
gaasamarTleb, usamarTlo gadawvetilebebisaTvis ZRvens
nu miiReb, nu ugulebelyof borotmoqmedis Txovnasac
ki, Tuki svegamwarebuli Semweobas iTxovs Sengan, xorcis

340 341
sibrZne
ibrZne balavaris
isii
balavaris sibrZne balavarisa

[nu] dahKsni ukeTurTa, Tu vinme moiqceodian, mZimiTa monad nu aqcev gonebas, `daacxre Seni ena borot-
uRliTa, nuca daamoneb gonebasa Sensa KorcTa SenTa, nu metyvelebisagan da bageni Seni _ cbieri sityvebisagan~,
uteob enasa Sensa TYnier xartukisa, nuca ganixareb Wirsa mtris ubedurebiT nu gaixareb, Tundac ukeTuri iyos
zeda mterisasa, daRacaTu iyos igi ukeTur. igi.
nucamca gancofnebis gonebaA Seni risxvasa Sina Sensa. nu gaagiJeb Sens gonebas mrisxanebiT, mzakvruli
nu vis mihxedav TualiTa zakuliTa, nuca vis moiZuleb TvaliT nuravis Sexedav, usamarTlod nuravis moiZuleb,
TYnier samarTlisa. nuca vis borotsa miageb Tavisa nurc nuravis miageb borots Sens gamo, aramed mxolod
SenisaTYs, garna SurisaTYs saRmrToAsa. nuca carielsa saRvTo rwmenisaTvis. uars nu etyvi zeciur sityvaTa
miaqcev glaxaksa karisagan Senisa. nu ganuteob gonebasa mowyurebul gonebas.
wyurielsa sityYTa zegardamoATa. amas gamcneb RvTis winaSe da Tuki Seasruleb maT,
amas gamcneb winaSe RmrTisa, ukueTu daimarxo, scxonde, cxondebi, xolo Tu Tavs aarideb da gadauxvev am
da ukueTu TanawarhKde, RmerTi iyavn mimKdel darigebebidan, RvTis winaSe ageb pasuxs. sarwmunoa
aRnaTquemisa Senisa. xolo sarwmuno ars RmerTi, romelman RvTis sityva, rom RmerTi imaze mets ar moiTxovs Sengan,
ara gangixilos ufroAs Zalisa Senisa~. rac Sens Zal-Rones aRemateba.
da merme hrqua: `iyavn RmerTi ufali iesu qriste da Semdeg uTxra:
dasabam yovlisa saqmisa Senisa da igive dasasrul66. - ufali ieso qriste iyos Seni Semwe yovel Sens
gamoicade yoveli da gamoirCie umjobesi67. borot ars saqmeSi _ dasabamidan ukunisamde. yvelaferi gamoscade
siglaxake uTminoebiT da uborotes ars simdidre ganlaRe- da keTils CaeWide. roca siRaribes ar iTmen _
biT. eZiebdi keTilsa RmrTisagan, rameTu igi Tavadi ars borotebaa, magram ufro didi borotebaa simdidriT
yovladve keTili. krul-yav yoveli guami Seni da ganlaReba. RmerTSi eZie sikeTe, radgan mxolod igia
moikrZale SiSiTa RmrTisaATa. aRYr-asxen gulisTqumasa yovladkeTili. moiZule xorci da RvTis SiSi iqonie.
Sensa, raATa ara gareSe gonebisa ganhvarde. iyavn mecnie- aRviri amosde Sens gulisTqmebs, raTa saRi gansjis
rebaA Seni gonierebiT, raATa ara STahvarde sila(Re)sa, unari ar dakargo. codna Seni iyos Segnebuli, raTa ar
iyavn swavlulebaA Seni sanTel cxorebisa Senisa da nu gaampartavnde, dae, codna manaTobeli iyos cxovrebis,
hgoneb Tavsa Sensa TYnier, raA-igi xar. [g]anixile yoveli da nu Seiqmni sakuTar Tavze imaze did warmodgenas,
da iqmode, romeli-igi jer-ars. ucxod hxedav Tavsa Sensa vidre sanamdvileSi xar. yvelaferi awon-dawone da rac
da ucxoTa Seiwynarebdi. moiaxle sajdomi moSiSTa saWiro iqneba, is gaakeTe. mwirad CaTvale Seni Tavi am
RmrTisaTaA da ganeSore `sajdomelsa uSjuloTasa~68. nu wuTisofelSi da sxva mwirebsac Seewie. morwmuneTa
ixareb Wirsa zeda moyusisasa, nuukue moSurne da krebulSi dajeqi, xolo urjuloTa Sesakrebels
ganeSore. nu gaixareb moyvasis gasaWiriT, radgan amiT
mtersa da Surismgebels SeiZen. ecade, srulad gadasce

342 343
sibrZne
ibrZne balavaris
isii
balavaris sibrZne balavarisa

momcxromel ipovo, da ufroAsRa wariwire Tavi TYsi Seni Tavi RmerTs da miendo mas TviT sikvdilamde. Tuki
RmrTisaTYs vidre sikudilamde. ukueTu ese daimarxo, am yvelafers Seasruleb, Senc cxondebi da Seni eric,
acxovno Tavi Seni da eri Seni, da viTarca msxuerplni sul- radgan eris saxiT sulier msxverpls Seswirav RmerTs
ierni miupyren igini RmerTsa da igi Tavadii qriste mzrunv- da Tavad ufali iqneba Seni Semwe yovel saqmeSi.
el da ganmgebel geqmnes yovelTa zeda saqmeTa SenTa. Tuki ueWvelad ici, rom ucodveli xar RvTis winaSe,
ukueTu ici, viTarmed ucodvel xar winaSe RmrTisa, nu nu miuteveb sxvas mis Secodebas; magram Tu ici, rom
Seundob Secodebasa kacTasa; xolo ukueTu kula ici, pasuxs ageb RvTis winaSe, maSin Senc unda miutevo mas.
viTarmed ganikiTxvi, Senca Tana-gac mitevebaA. viTarca emsgavse vaWars, romelic uSurvelad gascems simdidres
vaWarman axladmomcemelman wariZRuane mowyalebaA, rameTu metis SesaZenad. Senc aseve, gaeci mowyaleba, radgan
RmerTi mowyalebisa wil mowyalebasa miagebs. aravis RmerTi mowyalebis wil uxvad mogagebs sanacvlos. yvela
miecemis ufroAs, romel i-igi gonebasa aqus.
romeli-igi aqus da Senve imas iRebs, rac guliT surs, da ra aris RvTis wyalobaze
ras SemZlebel xar warZRuanebad ufroAs mowyalebisa! metad sasurveli?! amisaTvis ki Tavad unda gaiRo
amisTYs miscemd glaxaksa misacemelsa. iyavn sofeli ese mowyaleba. es sofeli savaWro saxli unda iyos SenTvis.
savaWro Senda da ukueTu hvaWrobde, SeiZino, rameTu Tuki ivaWreb, SeiZen, _ mcireds gascem da bevrs moixveW,
mcired miscem da friad gamogaqus, warmavalsa warageb da warmavals gayidi da waruvals moiyidi, xolo Tu aq ar
waruvalsa moigeb. xolo ukueTu aqa ara iRuawo, iSromeb, usasyidlod darCebi, sjobs sikeTis daunjeba,
Tanawarhval savaWrosa, rameTu warmatebaA keTilisaA vidre gaflangva.
umjobes ars, vidre daklebaA misi. aRamaRle Seni goneba, da ara gulisTqmebi, radgan
amaRldebode gonebiTa da nu gulissityYTa, rameTu pirveli RmerTs migaaxlebs, meore ki qvesknelad
erTi igi aRamaRlebs RmrTisa, xolo meore igi daakueTebs dagakveTebs, radgan Tu vinmes Tavi srulyofili hgonia,
quesknelad, rameTu daRacaTu vinme hgonebdes srulyofa- is RvTis mcnebebs ar asrulebs. sjobs sisaZaglis mosmena,
sa, igi quemoRa ars mcnebaTa qristesTa. umjobes ars smenaA vidre Tavad gamoTqva igi. navs mjdomi nu iqnebi
uSuerisaA, vidreRa TYT ityodi. nu miendvebi dayudebiT guldamSvidebuli da dawynarebuli, vidre navsayudels
slvasa navisa Senisasa, vidremdis miiwio navTsadgursa, ram- ar miaRwev, radgan gulgrilobasa da guldamSvidebaSi
eTu mravalTa daeqca navi dayudebasa Sina da mravalni Tan- mravals daemsxvra navi, magram bevric mSvidobiT
awarhKdes mSYdobiT aRtexasa RelvaTasa da saSinelTagan gadaurCa zRvaze aRmdgar Relvasa da qariSxals. gul-
niavqarTa69. nu gulpyrobil iqmnebi friad da nuca sas- damSvidebuli da Tavdajerebuli nu iqnebi, magram nurc
owarkueTil iqmnebi friad. ganyide yoveli monagebi Seni sasowarkveTilebaSi Cavardebi. gayide mTeli Seni
da moiyide qriste RmerTi usasyidloA, rameTu monagebi monagebi da qriste SeiZine, radgan wuTisoflis simdid-
igi mciredJam Seni ars, xolo ukueTu yovlisa micemaA re mxolod xanmokle droiT ekuTvnis adamianebs. Tu
gimZimdes, zogi miec. mohpare mRilsa da mparavsa da yvelafris gacema giWirs, gaeci naxevari. mohpare

344 345
sibrZne
ibrZne balavaris
isii
balavaris sibrZne balavarisa

movale-yav miT RmerTi, rameTu umetesi mogagos, kotri- CrCilsa da qurds da amiT gaxade Sen movaled RmerTi,
Ta da naZuelaviTa moiRe qebaA RmrTisagan. aravin ars udas- romelic ufro mets mogcems. naxeviTa da Zveli samosliT
tures kacisa mTxovelisa, rameTu aravin aqus, gar[n]a moiRe RvTisagan qeba. aravinaa glaxakze uerTgulesi da
RmerTi, amisTYs moiyide igi wyalobiTa. nu grcxuenis, sando, radgan araferi gaaCnia RvTis garda, amitom
ukueTu vinme grquas: “Zeo ukeTurisao”, aramed daiaxlove igi mowyalebiT. nu Segrcxveba, Tuki vinme
grcxuenoden, Tu vinme grquas: “ukeTuroo”, rameTu getyvis: _ `Zeo ukeTurisao!~ aramed grcxvenodes, Tuki
umjobes ars, ukueTu TYT iyos saxieri, vidre Ze iyos getyvian `ukeTuroo~! radgan umjobesia Sen TviTon iyo
saxierisaA, da TYT iyos ukeTur, - ese vneba ars. keTili, vidre keTilis Ze, magram Tavad ukeTuri.
iyav yovlisa kacisaTYs da yovlisa erisaTYs, viTarca TiToeul kacsa da mTel xalxs moeqeci, rogorc
gnebavs yofaA maTi SenTYs; ekrZale megobarTa cruTa, Tavad ginda, rom geqceodnen. eride cru megobrebs, _
rameTu igi ars megobari sarwmunoA, romeli ara Wiqaman WeSmariti megobroba is ki ar aris, romelic WiqiT
moigos, aramed gamocdilebaman JamTa Sina, romeli ara mas SeiZineba, aramed is, romelic droiT gamoicdeba.
getyodis, romeli Sen gaSundes, aramed romeli-igi sulsa WeSmariti megobari ar iTvalTmaqcebs Sens winaSe da ar
gergebodis Sen da ersa Sensa. eseviTarsa nu vin esworebin getyvis imas, rac Sen gesiamovneba, aramed imas, rac Seni
Sen Tana, da siyuarulisa misisaA numca ars dasasrul gulsa sulisTvis da qveynisTvis iqneba sasargeblo. aseTi
Sina Sensa, rameTu Tqumul ars: `saxarkosa xarki, sazueresa megobari Zvirfasi ganZia da nu Seorguldeba Seni guli
zueri da movalesa fasi misi”.70 mis mimarT ukunisamde, radgan Tqmula: xarkis amkrefs-
xolo siyuarulsa ara aqus sazRvari, rameTu Tualsa xarki, mebaJes-baJi, mevales ki - valio. (rom. 13:7).
uKms Tuali, romeli-igi yovelsave hxedavs da Tavsa TYssa siyvaruli usazRvroa. rogorc Tvali saWiroebs
ver hxedavs, egreTve Kelsa – Keli da ferKsa – ferKi, da Tvals, radgan yvelafers xedavs, sakuTar Tavs ki _ vera,
mefesa uKms sarwmunoA Tanamzraxvali. amisTYs yovelsave xeli xels saWiroebs, fexi ki _ fexs, aseve mefe saWiroebs
Sina iKumie gankiTxvaA, viTar-igi me ganvikiTxe balahvaris erTgul mrCevels. amitom yovel saqmeSi iyolie imgvari
mier, rameTu araraA Korcieli momca mcnebaA, aramed mrCeveli, rogoric me myavda balavaris saxiT. mas
sulierisa mier mcnebisa mome(madla) [RmrT]isagan gangebaA CemTvis ar moucia miwieri rCevebi, magram sulieri
Korcielica, viTarca-ese hxedav. aw egreca me migcem darigebebiT ufro metad damexmara, radgan, rogorc
pirvelad suliersa da mermeRa mSuminviersa. xolo ukueTu xedav, swored misi sulieri rCevebiT momemadla
suli igi uSuerisa mawueveli moiwios Sen zeda, Tqu RvTisgan miwier saqmeTa gaZRolis unaric. swored
gonebasa Sina Sensa, viTarmed: “ese yovelsa kacsa amitom mec, pirvel rigSi, sulier rCevebs gaZlev da
ucnobies”, da merme Tavisaganca Senisa grcxuenod(en), Semdeg _ miwiers. Tuki umsgavsoebisa da biwierebis
suli aRdgeba Senze, gulSi gaixsene, rom araferi
daifareba da yvelasTvis cnobili gaxdeba Seni zraxvebi,

346 347
sibrZne
ibrZne balavaris
isii
balavaris sibrZne balavarisa

rameTu ara Kel-ewifebis miqcevad gzisagan simarTlisa, Segrcxves Senive Tavisac, radgan, icode, rom aravin
garnaTu dasneulebul iyos vinme suliTa daviwyebisa gadauxvevs WeSmaritebis gzidan, Tuki sulierad ar
RmrTisaATa. vidremdis kaci codavn codvasa sakurnebelad, daavadda da ar daiviwya RmerTi. Tu kaci codavs
SesaZlebel arn igi KelovnebiTa mkurnalTaATa, da gan- codviT, romelic gankurnebadia, mkurnals kidev SeuZ-
ikurnis SewevniTa zegardamoATa, xolo raJams gardahmatis lia is gankurnos Tavisi xelovnebiTa da RvTis SewevniT;
senman wamalsa, jer arn mokueTaA asoAsaA mis ganryunilisaA magram Tu seni wamalze Zlieri aRmoCnda, maSin
da gangdebaA, nuukue ganezaos tansa da moiwios umjobesia moikveTos sneuli nawili da gadagdebul
sasikudinesa sulisasa. iqnas, vidre mTeli sxeuli dasneuldes sasikvdilod.
yoveli suli sust
sustii da dawunebuli, mciredmorwmune yoveli susti da mcired morwmune suli ganacdelsa
RmrTisa mimarT, Sevardis urvasa da gulissityuasa da gaurkvevlobaSi vardeba, azrebiT iZleva. azrebi ki
ujerosa, rameTu viTarca mRili ara ekueTis xesa magarsa
magarsa, matlebiviTaa, mxolod susti da rbili xis gamoWma
aramed lbilsa da [C]CYlsa; yovelsa romelsa hsurodis mer- SeuZliaT, magars ki verafriT azianeben.
meTa mimarT [ke]TilTa, mas esreT Seuracxies yofaA KorcTa vinc momavali saukuno didebisaTvis zrunavs, is
Sina, viTarca iwrosa dilegsa
ilegsa. ver Rirs-viqmneT moRebad sxeulSi yofnas viwro sapyrobileSi damwyvdevad
niWsa RmrTisasa, ukueTu ara pirvelad Tavni TYsni aRiqvams. ver veRirsebiT RvTis niWis miRebas, Tuki,
ganviwmidneT, viTarca sakumevelni sulnelni da nelsacxe- upirvelesad, sakuTar sxeuls ar ganviwmidavT, radgan
belni patiosanni aravin ST[a]asxnis WurWelsa RnioSsa. surnelovan da Zvirfas nelsacxebels aravin asxams
marxvaA WeSmariti igi ars – ganSorebaA yovlisagan uwmidur WurWelSi.
borotisa da pyrobaA enisaA da dayudebaA guliswyromisaA, WeSmariti marxva yovelgvari borotebisagan ganSo-
moTmenaA gulisTqumaTaA, ganyenebaA enovnebisaA da rebas gulisxmobs, eniT ucodvelobasa da mrisxane-
tyuvilisa da ficisagan saxelsa RmrTisasa, da moTminebaA bisagan TavSekavebas, gulisTqmebis moTokvas, mabezRa-
yovlisagan biwisa, rameTu moTminebaA KorcTa nebisaA robisa da tyuilis moZulebas, amaoebasa da sicrueze
moxucebulebisa Jamsa ara moTminebaA ars, da arca saqebel RvTis armoxseniebasa da yovelgvari biwieri gulisTq-
ars borotisa datevebaA, romeli ara nefsiT iyos, aramed mebis daTmenas, radgan siberis gamo xorcis bunebiTi
romeli warhmatebdes keTilsa Sina. mouZlureba ar niSnavs survilTa daTmenas, vinaidan
msajuli simarTlisaA jer-ars, raATa emsgavsos saqebari ver iqneba borotebasTan ganSoreba, Tu is
moisarsa, romelman ufroAs zomisa ara mohzidnis mSYldsa, nebayoflobiTi ar aris, aramed iseTi, romelic sikeTiT
nuukue gardaavlos gansa
gansa, da arca umcro zomisa, nuukue keTdeba.
simarTlis msajulma unda mihbaZos mSvildosans,
romelic arc Zlier Wimavs mSvilds, raTa isari
sasurvel adgils ar gascdes da arc sustad mozidavs

348 349
sibrZne
ibrZne balavaris
isii
balavaris sibrZne balavarisa

daakldes da ver miawines, da arca mrudad, nuukue ahKados mas, raTa miznamde miRweva ar gauWirdes isars, arc
gare, aramed zomiT yvis da marTl Tuali miayvanis, raATa gverdulad daumiznebs, raTa sruliad ar aacilos,
ganemarjos mimTxuevaA gan isaA
ganisaA
isaA. aramed zomierad moqmedebs da yvelafers yuradRebiT
viciT wignTagan, viTarmed sofelsa amas zRua adevnebs Tvals, raTa sasurvel Sedegs miaRwios.
ewodebis, rameTu cxo reba[A da] gularZn
cxoreba[A ilebaA misi
gularZnilebaA wignebidan viciT, rom wuTisofels zRvas uwodeben,
msgavs ars Relva[Ta] zRYsaTa. rameTu monagebi da simdidre radgan amsofliuri xmauriani da boboqari cxovreba
daudgromel ars da egreTve siglaxake, aramed ornive zRvis Relvasa hgavs. wuTisofelSi simdidreca da
cersa zeda dganan gardaqcevad, viTarca-igi zRuaA siRatakec aramyaria da bewvze kidia, yovel wuTs
mswrafl Seicvalebs dayudebasa [aR]texiTa RelvaTaATa da SeiZleba erTica da meorec gaqres da yvelaferi
mas Sina gardaiqcis dayudebadve, egreTve arian saqmeni amis Seicvalos, iseve, rogorc dawynarebuli zRva moulod-
soflisani. amiT [Tana] Tana-gac, raATa iyo viTarca menave nelad Reldeba da zvirTdeba da aseve moulodnelad
brZeni, romeli ara miendvis dayudebasa zRYsasa da arca wynardeba da mSviddeba. amitomac gmarTebs, rom iyo
mouZlurdis aRSfoTebasa Sina missa da sasowarkueTil brZeni menave, romelic arc zRvis simSvides endoba da
iqmnis. arc misi moulodneli aboboqreba aSinebs da agdebs
amas gamcneb da Segvedreb Sen RmerTsa, da migiTualav, sasowarkveTilebaSi.
da RmerTi mSYdobisaA, mamaA uflisa Cuenisa iesuAs amas gamcneb da Segavedreb ufals, raTa mSvidobis
qristesi, giZRoden yovelsa nebasa missa, da suli wmidaA RmerTma, ufal ieso qristes mamam gataros misi nebiT da
moZRuar da maswavlel geyavn, rameTu misa Suenis didebaA damoZRvrili da ganswavluli iyo yovel saqmeSi
ukuniTi-ukunisamde, amen~. suliwmidis mier, rameTu Svenis mas dideba ukuniTi
ukunisamde. amin.

67. da viTarca daasrulna sityuani ese samgzis 67. da daasula Tu ara samgzis sanatrelma iodasafma
sanatrelman iodasaf, ganvida mkYrcx da moiblardna baraqias darigeba, mswrafl gavida, balavaris mier
samoseli igi Zueli, romeli moeRo balahvarisgan. da eri samaxsovrod datovebuli samoseli Caicva da iqaurobas
igi misdevdes, viTarca cxovarni, romelTa ara aqun mwyemsi, gaSorda. mTeli eri ukan daedevna iodasafs da im
vidre Ramedmde, da godebdes mwared KmiTa maRliTa, cxvrebs hgavdnen, mwyemsma rom miatova. ase sdies
viTarca Svilni mamasa TYssa. saRamomde, godebdnen, mosTqvamdnen da mistirodnen,
da warvida netari iodasaf queyanasa sarandibisasa Zie- rogorc Svilebi sayvarel mamas.
bad wmidisa balahvarisa da Semdgomad orisa wlisa pova igi iodasafi ki xarnadibis qveynisaken gaemarTa wm.
erTsa Sina mTaTagansa da sablardneli igi, romeli wareRo balavaris mosaZebnad. ori wlis Ziebis Semdeg erT

350 351
sibrZne
ibrZne balavaris
isii
balavaris sibrZne balavarisa

iodasafisgan, ixila mis zeda. da viTarca ixila igi, miegeba gamoqvabulSi miagno mas, wmida bers iodasafis naCuqari
da Seitkbnes urTierTars da ambors-uyves tiriliT, da six- samoseli ecva.
aruliTa didiTa adidebdes RmerTsa. da hkiTxvida balahvar, rogorc ki dainaxa, gareT gamoegeba balavari
raA-igi gardahKda mas zeda. xolo netarman iodasaf iodasafs. Tvalcremlianni erTmaneTs gadaexvivnen didi
yoveli igi yofili auwya mas, vidre dasasruladmde. da xnis unaxavni da sixaruliT adides RmerTi. Semdeg
hmadlobdes RmerTsa samebiT cnobilsa da erTarsebiT ambavi gamohkiTxa balavarma iodasafs. manac yovelive
didebulsa, romelman eseviTari ZlevaA moaniWa orTave, dawvrilebiT uambo, rac am xnis manZilze Tavs
vidremde acxovnnes Tavni TYsni da sxuani uricxuni71. gadaxdenoda. maSin gulmxurvaled adides erTarseba
sameba, romelmac amgvari Zleva mianiWa orTaves maTive
sulebisa da sxvebis sacxovneblad.

68. da Semdgomad mciredTa dReTa moiwia aRsasruli 68. ramdenime dRis Semdeg netar balavars
sanatrelisa balahvarisi. da viTarca ixila iodasaf mow- aRsasrulis Jamma uwia. rogorc ki iodasafma balavaris
evnuli sikudili mis zeda, iwyo urvad da gulissityuad, mosalodneli sikvdilis Sesaxeb Seityo, Zlier
da suli mwuxarebisaA moiwia mis zeda da hrqua mas: `N mamao glovobda, mwuxarebis sulma moicva da uTxra wmida
balahvar, ara hyav sruli siyuaruli Cem Tana, rameTu Sen mamas:
mixual gansuenebad WirTagan amis soflisaTa da me _ mamao balavar! srul siyvaruls ar iCen Cems
damiteveb martosa ucxoebasa da mwuxarebasa Sina didsa, da mimarT, radgan Sen amsofliur Wirs ganeSorebi da
ara uwyi, viTar jer-ars cxorebaA Cemi Semdgomad Sensa, ganisveneb, me ki marto mtoveb ucxoobasa da mwuxarebaSi.
rameTu TxrobiT oden mesmina Sengan amis cxorebisaTYs, raRa meSveleba, an rogorRa vicxovreb Sens gareSe?
aramed saqmiT ara Tavs-medva da arcaRa mnebavs cxorebaA radgan jer mxolod mmsmenia Sengan amsofliuri
Semdgomad Sensa~. cxovrebis Sesaxeb, saqmiT ki araferi Semicvnia. mZimea
miugo yovladsanatrelman wmidaman balahvar da hrqua: CemTvis es uReli. Sens gareSe ar msurs aq cxovreba.
`nu geSinin, iod[as]af, rameTu qriste RmerTi Semwe ars miugo wm. balavarma:
Senda. nu mwuxare xar ganslvisaTYs Cemisa, aramed _ nu geSinia, iodasaf, radgan qristea Seni Semwe. ar
gixaroden, rameTu davakldi winamdebareTagan codvaTa. migatovebs ufali. nu wuxar Cemi wuTisoflidan
gixaroden iodasaf, rameTu queyanaA ganhyide da cani gansvlis gamo, aramed gixarodes, rameTu amiT momaval
moiyiden; gixaroden iodasaf, rameTu Rirs-iqmen madlsa codvebs aviSoreb Tavidan.
gixarodes, rameTu sofeli moiZule da zeca
daimkvidre.

352 353
sibrZne
ibrZne balavaris
isii
balavaris sibrZne balavarisa

mociqulTasa; gixaroden iodasaf, rameTu mravalni gixarodes, rameTu Rirsi gaxdi mociqulobis
gYrgYnni moitacen mowamebisa da moRuawebisani msgavsad madlisa.
SromaTa da moTminebaTa SenTa, aramed numca mwuxare gixarodes, rameTu Seni SromiTa da moTminebiT
ipoebi Jamsa amas Sewynarebisasa da Wamasa nayofisa dasx- mowameobisa da moRvaweobis gvirgvinni SeiZine.
mulisa Senisasa. xolo sarwmuno ars RmerTi, romelman RvTis imedi iqonie, radgan mowyalea ufali da male
nugeSinis-gces da ara Kuebul-gyos adrexilvisagan kvlav Segvaxvedrebs erTmaneTs.
Cemisa~. da amiT auwya, viTarmed axlos ars Jamica misi. amiT auwya, rom wuTisoflidan misi gansvlis Jamic
da Seisuena wmidaman mamaman balahvar da mivida winaSe axlos iyo.
qristessa. da Seisvena wmida balavarma da mivida RmerTTan.
xolo iodasaf dadva guami misi, SromiTa monazonebisaA- iodasafma qristes siyvarulisTvis monazonuri
Ta gankafuli qristesTYs, Kurelsa mas gamokueTilsa, RvawliT mouZlurebuli balavaris sxeuli imave
romelsa Sina iyofvin. da Sevarda mwuxarebasa Sina didsa da gamoqvabulSi daasvena. TviTon, ki damwuxrebuls, iqve
mieZina mas urvisa misgan. da ixilna Cuenebasa Sina kacni vinme CaeZina. ZilSi misken mimavali naTliT mosili mamebi
naTlisani, mimavalni misa, da aqunda maT simravle gYrgYnTa ixila. maT Zvirfasi da patiosani TvlebiT Semkuli gvi-
SemkobilTaA anTrakiTa da TualiTa patiosniTa, romelTa[A] rgvinebi miqondaT, romelTa daTvla SeuZlebeli iyo.
ara iyo ricxY. xolo erTsa maTgansa aqundes gYrgYnni orni, erT-erTs xelSi mzis diskoze ukaSkaSesi ori gvirgvini
romelni ubrwyinvales iyvnes ufroAs kuersa mz isTual
isTualii-
mzisTual ekava. mamebi misken mibrundnen da uTxres:
sasa
sasa. da etyodes: `eseni Senda, iodasaf, mravalTa maTTYs _ es gvirgvinebi Sen gergo, iodasaf, im mravali
sulTa, romelni warudginen RmerTsa~. sulis gamo, romlebic RvTis winaSe moiyvane.
da hrqua, romelsa-igi aqundes orni gYrgYnni: `erTi Semdeg, ori gvirgvini rom eWira, man uTxra:
ese Senda, iodasaf, Ruawlisa magisTYs, romeli moiRuawe, _ erTi amaTgani Sen gergo Seni Rvawlis gamo, xolo
xolo erTi ese mamisa SenisaTYs, rameTu moiqca da Seinana~. meore _ mamaSens, radgan irwmuna RmerTi da moinania mis
xolo iodasaf mwuxarebiT etyoda maT: `raA sworebaA winaSe.
ars, romelman Seinanos oden, moRuawisa Tana?~ xolo iodasafma dananebiT miugo:
maSin gamouCnda balahvar da etyoda mas: `moiKsene, Zeo _ rogor SeiZleba moRvawisa da monanulis gaTanab-
mefisao, romelsa-igi getyode, rameTu awve same ganhms- reba?
didrdi simdidriTa miT72, rameTu gSurs mamisaTYs Senisa~. maSin gamoecxada mas balavari da uTxra:
_ gaixsene, ufliswulo, sityvebi, romlebic adre
giTxari; Sen axla ukve gamdidrdi72, radgan mamaSenis
gSurs.

354 355
sibrZne
ibrZne balavaris
isii
balavaris sibrZne balavarisa

da viTarca ganiRYZa Zilisagan TYsisa, ganmtkicebul da roca gamoeRviZa, ganmtkicebuli iyo suliT.
iqmna suliTa.

69. da Semdgomad mciredisa Jamisa Seisuena iodasafca 69. gavide kidev ramdenime xani. Seisvena iodasafmac
da mivida qristesa frTovanqmnuli suliTa. da iyo da warsdga RvTis winaSe dafrTianebuli da
maxlobelad maTsa kaci vinme wmidaTagani, da movida da gasrulebuli sulierad. iqve, misi gamoqvabulis
dadva guami misi guamsa Tana balahvarissa; da warvida igi maxloblad, erTi wmida beri moRvaweobda. man iodasa-
queyanad Solaitad da uTxra baraqia mefesa yoveli igi, fis gvami balavaris gverdiT daasvena. Semdeg ki
raAca ixila. Solaitis qveyanaSi gaemgzavra da mefe baraqias
xolo mefe igi aRdga eriTa didiTa mTavarTa misTa Tana yovelive acnoba.
da movida adgilsa mas da moixuna guamni igi orTave maT mefe baraqiam mTavrebiTa da didebulebiTurT moiZia
wmidaTani, da dahkrZalna luskumaTa Sina oqroSeZerwulTa. gamoqvabuli, sadac orive wmidani ganisvenebda. balava-
da dadgna iginiginii wmidasa Sina ekles iasa Tayuan
eklesiasa is-
Tayuanis- risa da iodasafis gvamebi mooqrovil luskumebSi
sacemelsa wmid isa sameb
wmidisa isasa
samebisasa
isasa, da adidna igini yovliTa Caasvena da maT saflavebze maTsave pativsacemad wmida
didebiTa. eklesia aaSena yovladwmida samebis sadideblad.

da mravalni uZlurni senTagan borotTa ganTavisuf- mravali sneuli da boroti sulisgan gvemuli
ldebodes maT mier da yovladve iqman saswaulTa. da ixiles ikurneboda wmida balavarisa da iodasafis SewevniT.
ese mefeman da yovelman erman da adidebdes qristesa maT saflavebze saswaulebi aResruleboda. amis
RmerTsa, romelman yovelive advilad ganumarjYs mxilvelni ki adidebdnen RmerTs, romelic aniWebs
moyuareTa misTa, rameTu misa Suenis didebaA da pativi, Zlevas mis moyvarulebs da romelsac Svenis dideba da
madlobaA da TayuaniscemaA Tana dausabamoAT mamiT da pativi, madloba da Tayvaniscema Tanadausabamo mamiT da
cxovelsmyofeliT suliT wmidiTurT aw da maradis da cxovelsmyofeli suliT wmidiTurT, aw da maradis da
ukuniTi-ukunisamde, amen73. ukuniTi ukunisamde. amin.

*** ***

356 357
SeniSvnebi sibrZne balavarisa

1 i. abulaZe aseT konieqturas gvTavazobs: `mraval[ni] 8 am adgilas b redaqciaSi vkiTxulobT:


savanesa~, Tumca naTelia, rom aq gvaqvs miniSneba macxovris `da hrqua iodasaf: da raA ars sikudili? xolo igi
cnobil sityvebze: `saxlsa mamisa Cemisasa savane mraval arian~ verRaras daufarvida da hrqua: ganqardebis saKsenebeli amisi
(ioan. 14.2) queyaniT. da hrqua: mamaA Cemi eseviTaradve iqmnebisa? da
2 amis Semdeg saTauradaa: `sityuaTa mkervalisaTYs~. mokle hrqua: he, egreTve iqmnebis. – da Senca esreTvea? da hrqua: he.
wigniT am ambis Sesabamisi momdevno Tavis paraleluri teqsteb- – da me esreTvea? egreTve Sen. – da yovelni kacni esreTvea?
is Semdegaa. – he, egreTve, ukueTu sazomsa magas miiwivnen. xolo eseca
3 `cxondin mefe, cxondin ukunisamde~ - Sdr. `moqcevaA uwyode, rameTu romelnime odes iSvnen, maSinve waritacebs
qarTlisaA~: `mefe, Sen ukunisamde cxondi~ (Sin. 50). sikudili, da romelTame – mcired raA aRizardnen, da zogTa –
4 amis Semdeg italikiT motanili teqsti aris b redaqcii- hasaksa raA moviden. da hrqua: me aw Tana-mac sikudili? da
dan. hrqua: ara Sen oden, aramed yovelTa kacTa. maSin SeZrwunda Ze
5 `Seiwrda mis zeda gonebaAca misi misgan~ - es frazac igi mefisaA, aRduRna guli misi, tiroda da etyoda zandans
erT-erTi dasturia imisa, rom `wm. SuSanikis martvilobaSi~ mzardulsa: da ara arsa queyanaA, romelsa zeda ara moiweodis
damowmebuli `iwroA bunebaA~ (`dedaTa bunebaA iwro ars~) kacTa zeda eseviTari salmobaA, viTar-igi winaAs vixilen uZlurni
SesaZloa gadamwerTa kuTvnileba iyos da mis nacvlad avtori- da aw amas vxedav, xolo kualad uZneles aRmiCnda sikudili?!
seul teqstSi safiqrebelia gvqonoda `iwroA gonebaA~ (`dedaTa da kualad icemda mkerdsa, tiroda da etyoda: mauwye, Tu arsa
gonebaA iwro ars~) (ix. e. WeliZe, Zveli qarTuli saRvTismety- queyanaA, romelsa Sina ganvere salmobaTagan? maSin tiroda
velo terminologia, I, Tb. 1996, gv. 165-166). zandan mzardulica da etyoda: ara ars casa queSe egeviTari
6 i. abulaZis mier sityva `raAdRe~ gagebulia rogorc ori queyanaA [aqedan furclebi aklia A-s], N Zeo mefisao, romelsa
damoukidebeli sityva (kerZod, rogorc kavSiri `raA~ da arse- Sina ganernen kacni salmobaTa da sikudilisagan. da kualad
biTi saxeli `dRe~). amitom, mis gamocemaSi `raAdRe~ gayofilia hkiTxvida: da raA iqmnebian kacni Semdgomad sikudilisa? hrqua
da SuaSi mZimea dasmuli (`Svilo, ukueTu gnebavs raA, dRe mas mzardulman man: kacni igi RmrTis msaxurni esreT ityodes:
ajdomaA da ganslvaA kacTa Tana~). amgvari gageba konteqsts zecas RmerTi arso da mas daubadebian cani da queyanaA, zRuani
gaugebars xdis. sinamdvileSi, esaa is SemTxveva, rodesac `raA~ da ufskrulni, mze da mTo[v]are da varskulavni, da brZanebiTa
gamoiyeneba gansazRvrebiTi nacvalsaxelis funqciiT (ix. n. goguaZe, misiTa iqmnebian Zrvani haerTani da quxilni da qarni, da kaci
`raA~ nacvalsaxeli gansazRvrebiTis funqciiT Zvel qarTulSi, KeliTa Seuqmnia miwisagan da suli TYsi STauberavs ukudavio,
macne, els, 1968, #1, gv. 250-254; Sdr. v. imnaiSvili, raA nacval- da ukueTu mas vinme hmsaxurebdes da mcnebaTa misTa vidodis da
saxelias axali funqcia, mamaTa cxorebani, Tb. 1976, gv. 450-459. Tayuanis-[s]cemdes maso, samoTxe uTqs da sasufeveli, da Semdgo-
analogiuri funqciiT dasturdeba agreTve `raAca~. ix. v. im- mad sikudilisa mun wariyvanebs da mas Sina ganusuenebs, xolo
naiSvilis dasax. gamocema, gv. 453). Sesabamisad, `raAdRe~ ni- mamisa Senisa filosofosni zogni mokudavad ityYan sulsa da
Snavs: `yoveldRe~. davZenT, rom SesaZlebelia msgavsi nimuSebis zogni ukudavad.
(`raAdRe~, `raATue~, `raAweliwad~ da a. S.) kompozitebad
moazreba (iseve rogorc kompozitebia: `yoveldRe~, `yovelTve~, Targmani:
`yovelwliurad~ da a. S), ris gamoc umjobesia erTad dav- da Tqva iodasafma:
weroT isini anda erTmaneTs defisiT davukavSiroT. Sdr. qve- _ ra aris sikvdili?
moT sqolio 13. msaxurs aRar SeeZlo dafarva da upasuxa:
7 e. i. brma.

358 359
SeniSvnebi sibrZne balavarisa

_ am qveyanaze aRar iarsebebs kaci, moispoba misi wmidisa da netarisa mamisa Cuenisa balahvarisTYs, romelman
saxelis xsenebac. moaqcia Ze mefisaA qristes sarwmunoebasa zeda~.
_ mamaCemsac es dRe moelis? 10 a nusxas aq erTi furceli aklia. vavsebT b redaqciiT,
_ ara marto mamaSens, Senc es dRe mogelis. rasac italikiT warmovadgenT.
_ me-e-c?! 11 aq ilia abulaZis gamocemaSi gvaqvs `borotni~. al. gvax-
_ ho, Senc! arias marTebuli dakvirvebiT, xelnawerSi dasturdeba `Surta-
_ yvela adamians? ni~, rac `karis msaxurebs~, `gvardielebs~ niSnavs (ix. i. ab-
_ yvela adamians! rogorc ki siberis asaks miaRwevs kaci, ulaZis leqsikoni, gv. 500. Sdr. iqve damowmebuli limonari:
mokvdeba, magram zogjer isec xdeba, rom dabadebisTanave `Semokrbes moZmeni misni da Surtani Kelmwifisani~).
waritacebs kacs sikvdili. zogs _ cota rom wamoizrdeba, 12 `ara migce KelTa mterTa SenTasa~ - Sdr. fs. 26.12: “ nu
maSin eweva, xsvebs _ srulwlovanni rom gaxdebian, maSin. mimcem me KelTa maWirvebelTa CemTasa”.
_ e. i. mec aucileblad movkvdebi? 13 i. abulaZe Tavis gamocemaSi am sityvis bolos aRadgens
_ ara marto Sen, yvela! `s~-s: `rameTu raA weliwad[s] moiyvanian kaci ucxoA~. sinamd-
vileSi, `raA~ amjeradac gansazRvrebiTi nacvalsaxelia, romelic
SeZrwunda ufliswuli, gulaCuyebuli miubrunda kompoziturad SeerTvis sazRvruls, arsebiT saxels, da es
gamzrdels da hkiTxa: ukanaskneli yovelTvis fuZis saxiTaa warmodgenili (ix. v. im-
_ nuTu ar arsebobs iseTi qveyana, sadac adamianebs ar naiSvili: `raA nacvalsaxeli iseT sityvebTan ixmareba msazRvrelad,
SeemTxvevaT ubedureba, sadac arc simaxinjea da arc romlebic aucileblad fuZis saxiT arian warmodgenili~, dasax.
sibrmave, arc sibere da miT ufro sikvdili? _ gulze xels gamoc. gv. 454). Sesabamisad, mocemul adgilas SeuZlebelia
icemda ufliswuli da mwared mosTqvamda: _ gevedrebi, `raA weliwads~. aucileblad unda gvqondes `raAweliwad~ . ix.
miTxari, arsebobs iseTi adgili, sadac am yvelafers gaeqceva zemoT sqolio 6.
kaci?! 14 `mis zeda daignian~ - niSnavs: `mis winaaRmdeg [erTmaneT-
veRarc gamzrdelma Seikava cremlebi. TviTonac atirda Si] dazavdebian~.
da miuo: 15 `saSrialsa~ - i. abulaZes ganumartavad aqvs aRniSnuli
_ cisqveSeTSi ar arsebobs adgili, sikvdils rom sityva Setanili Tavis `Zveli qarTuli enis leqsikonSi~. sulx-
daemalo. an-saba aseT ganmartebas gvawvdis: `saSriali - Sesapyrobeli~.
_ sikvdilis Semdeg raRa moeliT adamianebs? niko CubinaSvili `saSrials~ aTanabrebs `aSrialTan~, xolo am
_ rogorc qristianebi amboben, zecaSi aris RmerTi. man ukanasknels ase ganmartavs: `qoris dasaWeri bade davsdasacemi~.
Seqmna ca da qveyana, zRvebi da ufskrulebi, mze, mTvare da igive viTarebaa daviT CubinaSvilis `qarTul-rusul leqsikonSi~,
varkvlavebi. mis brZanebas emorCileba qari da Weqa-quxili, Tb. 1887).
kaci ki miwisagan gamouZerwavs da Tavisi ukvdavi suli 16 `rupe~ - gaurkveveli mniSvnelobis leqsikuri erTeulia,
STauberavs misTvis. da Tu vinme mas emsaxureba, mis mcnebebs romlis sxva damowmeba dReisaTvis ar mogvepoveba. es termini
daicavs da Tayvans scems, Tavis sasufevelSi waiyvans ar aris Sesuli ars sulxan-sabas, arc CubinaSvilebis leqsikonebSi.
sikvdilis Semdgom da iq daamkvidrebs. xolo mamaSenis i. abulaZe Tavis `Zveli qarTuli enis leqsikonSi~ aRniSnul
filosofosTagan zogi mokvdavad miiCnevs suls, zogi ki leqsikur erTeuls imowmebs swored zemore konteqstidan, Tum-
ukvdavad. ca miseuli ganmarteba, - rom `rupe~ esaa `naoTxali~, - bun-
9 gadamweris xeliT aq weria: q~e, S~e d~T, a~n (= qriste, dovanebas ver fantavs, radgan `naoTxali~, TviT i. abulaZis
Seiwyale daviT, amen), mere ki saTauradaa: `Tavi meore, moslvisaTYs ganmartebiT, `meoTxeds~ niSnavs (ix. misi `Zveli qarTuli enis

360 361
SeniSvnebi sibrZne balavarisa

leqsikoni~: `naoTxali~ - meoTxedi~; Sdr. `qarTuli enis gan- angelozTasa; da viTarca ganiyvanon suli igi, maSin agueKde-
martebiTi leqsikoni~) da, amitom, ar gvesmis, am mniSvnelobas bis saburveli TualTagan CuenTa, da vxedavT sulsa mas tYrTu-
ra saerTo unda hqondes zemore konteqstTan. vfiqrobT, `rupe~, lad KelTa Sina angelozTasa da aRmavalad zecad, da mivayv-
konteqstidan gamomdinare, `brwyinvalebas~. `Suqs~, `sikaSkaSes~ anebT TualTa CuenTa, vidremdis ganvlnian bnelni igi da
unda niSnavdes. SesaZloa, swored am sityvis Sesabamisi iyos haerismcvelni.
berZnuli `balavarianis~ Sesabamis adgilas gamoyenebuli ter-
mini feggos, rac swored `Suqs~, `elvarebas~, `sinaTles~ ni- Targmani:
Snavs. sagulisxmoa, rom aRniSnuli `rupes~ Sesaxeb Tqmulia: hkiTxa iodasafma:
`axloAT Kelismiyofad~ (Sdr. `axloAT Kelismiyofad rupesa - saidan iciT, rom es simarTlea?
missa~. msgavsi gamoTqma qvemoTac gvxvdeba `naTelTan~ dakav- man miugo:
SirebiT: `naTeli misi yovelTa zeda miefinebis... da axloAT - imiT viciT misi WeSmariteba, rom rodesac erTi CvenTa-
Sesapyrobel ars~. esec adasturebs, rom mocemul adgilas gani tovebs sxeuls, vxedavT naTlis angelozebs, romlebic
leqsikuri erTeuli `rupe~ niSnavs `naTels~ anu `sinaTles~, misi sulis wasayvanad modian uflis brZanebiT; da gvesmis
xolo berZnuli feggos-is ZiriTadi Zveli qarTuli ekvivalen- tkbili galoba, romelic angelozTa piridan gamodis; da roca
ti, rogorc aRvniSneT, swored `naTeli~ iyo. suli miyavT, maSin scildeba bindi Cven Tvalebs da vadevnebT
17 `ukueTu visme ara undes rgomis~ - e. i. `Tu vinmes ar Tvals angelozTa mier ayvanil suls, sanam gaivlian haeris
unda sargeblobis miReba~ (Sdr. cota qvemoT: `...ver rgomiTa bnel mcvelebs (eSmakebs).
Tavsa TYssa~, T. 25).
18 Sdr. mT. 13.46. 29 mT. 6.34.
19 am adgils gulisxmobs am gverdis qvemo kideze moTavsebu- 30 aq gadamweris minaweria: `q~e, S~e s~li daviTaAsaA,
li minaweri gadamwerisa: `mwvalebelTa ityYs SecTomil[ad] mSobelTa da ZmaTa misTaA, a~n. q~e, adide suli proxoresi,
netari balahvar~. T~esi da mq~lisi da ZmaTa CemTa s~lierTaA – mq~l da sabaAsi,
20 aq gadamweris monaweria: `q~e, S~e d~T, a~n~. a~n~.
21 ezraxa a. 31 aq gadamweris minaweria: `q~e, S~e d~T, a~n~.
22 igulisxmeba, rom Sevida is Wabuki. 32 am adgilas b redaqciaSi vkiTxulobT:
23 ioane 1.3. da meyseulad warvides iodasafisa. da viTarca moikiTxnes,
24 aq a nusxas aklia ori furceli. vavsebT b nusxiT, rasac dasxdes. da hrqua mefeman Zesa TYssa: ‘Svilo, raA ars cTomilebaA
italikiT warmovadgenT. Seni, miTxar~.
25 aq gadamweris minaweria: `iKsen, o~o, s~li d~TasA xolo man hrqua: ‘ara ars cTomilebaA, rameTu WeSmaritad
saSjelisag~n s~knoAsa~. misda Sedgomil var, romelman Semqmna da dambada, xolo Sen
26 aq gadamweris xeliT minaweria: `q~, S~e, WitaA, amen~ xar cTunebul, rameTu dagitevebies dambadebeli da dabadebulTa
27 Sdr. mT. 6.27; lk. 12.25. hmsaxureb, da ukueTu Sen mismino da Tayuanis-[s]ce RmerTsa
28 am adgilas b redaqciaSi vkiTxulobT: mas, romelman Seqmnna cani da queyanaA, zRuaA da yoveli, raA
hrqua iodasaf: ‘raATa uwyiT WeSmaritebaA saqmisa magisi? ars mas Sina, rameTu mze da mTovare da varskulavni mas
da man hrqua: amiT uwyiT WeSmariti, odes moyuasTa CemTagani daubadebian, da mas Tayuanis-sce, Sendaca netar iyos da Cuendaca~.
ganvidodis KorcTagan, vxedavT angelozTa naTlisaTa, mos- xolo man warikueTa sasoebaA darwmunebisaTYs misisa da
rulTa waryvanebad sulisa misTYs, romeli brZanebul iyos Tqua: ‘WeSmaritsa ityodes amisTYs filosofosni igi, viTarmed
uflisagan, da guesmis galobaA tkbili, romeli gamovals pirTagan winaaRmdgomi sjulisa SenisaA iqmnebis yrmaA egeo~.

362 363
SeniSvnebi sibrZne balavarisa

da aRdga da damZimebuli warvida palatad TYsad. konteqsts ufro unda Tanxvdebodes pirveli mniSvneloba.
sayuradReboa, rom `balavarianis~ zemore gamonaTqvams (`pah-
Targmani: rakTagani eSmakTaA~, `pahraki eSmakisaA~) zedmiwevniT
Tanxvdeba `Teodora aleqsandrielis cxovrebis~ erTi adgili,
maSinve wavidnen iodasafTan, da roca miesalmnen, dasxdnen
rac miTiTebulia sabas mier termin `pahrakis~ ganmartebisas:
da mefem hkiTxa Tavis Svils:
`da pova vinme dedakaci, pahraki eSmakisaA, da miuvlina mas~
- Svilo, miTxari Seni cdomilebis Sesaxeb.
man upasuxa: (ix. ix. Zveli qarTuli literaturis qrestomaTia,
- es ar aris cdomileba; radgan me WeSmaritad Sevudeqi Sedgenili s. yubaneiSvilis mier, I, Tb. 1946, gv. 305).
imas, vinc Semqmna da dambada; Sen ki cdomilebaSi xar, radgan 34 ix. wina sqolio.
miatove dambadebeli da dabadebuls emsaxurebi. da Tu Sen 35 am adgilas b redaqciaSi vkiTxulobT:
damijereb, da Tayvans scem im RmerTs, romelmac Seqmna ca da hrqua raqis: ‘vinaA uwyi, Tu WeSmaritsa ityodes winaAs-
qveyana, zRva da yvelaferi, rac masSia (radgan mze da mTvare warmetyuelni da mociqulni?~
da varskvlavebi misi Seqmnilia), maSin Senc netari iqnebi da hrqua: ‘amiT gamo uwyi, rameTu iqmodes niSebsa da saswauleb-
Cvenc. sa, romeli sxuaman veravin qmnis. xolo igini saxelisdebiTa
amis Semdeg mefem sruliad dakarga imedi misi darwmunebisa RmrTisaATa iqmodes, raATa hrwmenes yovelsa sofelsa~.da ga-
da Tqva: nagrZo raqis gamoZiebaA sityYsaA iodasafisgan winaSe mamisa
- simarTle uTqvamT CemTvis amaze filosofosebs, rom Cemi misisa, vidremdis icna raqis RmerTi da Tqua: ‘yovelsa WeSmar-
rjulis mowinaaRmdege gaxdeboda Cemi Svili. itsa ityYs da Cuen cudsa Sromasa aRvasrulebT kerpTa mima-
da adga mefe damZimebuli da wavida Tavis sasaxleSi. rT~. da aRiara winaSe yovlisa erisa da Tqua KmiTa maRliTa,
viTarmed: ‘aravin ars RmerTi queyanasa zeda, garna RmerTi
33 termini `pahraki~, rogorc cnobilia, dadasturebulia mxoloA, romelman dahbadna cani da queyanaA~. da yovelive wesi
oTxTavis qarTul TargmanSi, sadac `pahrakad warqceva~ an `pah- sjulisaA TYT aRiara da iwyo locvad da marxvad.
rakad moyvaneba~ anda calke `warqceva~ esaa igive berZnuli xolo abenes mefe mwuxare iqmna sityuaTa maT zeda raqisTa
angareuo. nimuSebi cxadyofs, rom `pahrakad warqcevis~ an da Tqua: ‘samarTlad davamKuen da ganvasxen queyanisagan Cemisa
`pahrakad moyvanebis~ berZnuli Sesatyvisi niSnavs `iZulebiT macTurni igi da grZneulni, xolo me keTili meneba Zisa amis
davaldebulebas~, `vinmes iZulebiT gamoyenebas msaxurad, muSad, CemisaTYs da maT SeacTunes igi siyrmiTa da cnobanaklulev-
saqmis Semsruleblad~, `iZulebiT momsaxurebinebas~. rac Seexeba anebiTa. da aw esera mis mier SescTa brZenTmTavari ese raqis~.
calke `pahraks~, zemore mniSvnelobidan gamomdinare, igi SesaZloa
niSnavdes `davaldebulebuls~, `iZulebiT momsaxurebuls~, aqedan: 36 kidezea gadamweris xeliT miwerili: `esre jer-ars mx-
`damonebuls~, `msaxurad qceuls~, `msaxurs~. Zvel qarTulSi ilebaA uRmrToTaA da soflismoyuareTaA~.
dadasturebulia zmnac `mopahrakeba~. aRniSnuli zmna savsebiT 37 am gverdis qvemo kideze sweria: `da pyrobili naqor
marTebuladaa ganmartebuli a. SaniZis mier rogorc `Zalis orkerZove da yuvili (!) gaswbileb […]~
mitana~, `Zalis saSualebiT gakeTebineba~. ikveTeba termin 38 i. abulaZis gamocemaSi `mpoxelTa~-s axlavs Zaxilis
`pahrakis~ rogorc `mcvelis~ Sinaarsic (II mf. 8:6). aRniSnuli- niSani (!), rac mkvlevaris daeWvebas gamoxatavs.
dan gamomdinare, zemore teqstSi `pahraki eSmakisaA~ unda 39 amis Semdeg italikiT motanili teqsti aris b redaqci-
niSnavdes an `eSmakis msaxurs~, `eSmakisgan moqmedebuls~, `eSmakeuli idan.
Zalis qveS myofs~ an `eSmakis Tanmxlebs, mcvels~. vfiqrobT,

364 365
40 Sdr. ebr. 13:4 (aq gadamweris minaweria: `q~e, dagYcven 67 Sdr. filip. 1.10: `gamoicadoT Tquen umjobesi~.
eSmakisa maxeTagan~). 68 Sdr. fs. 1.1.
41 fs. 117:13; 93:17. 69 `nu miendvebi dayudebiT slvasa navisa Senisasa, vidrem-
42 Sdr. fs. 144:19 dis miiwio navTsadgursa, rameTu mravalTa daeqca navi dayude-
43 nusxaSia: `hebenas~. basa Sina da mravalni TanawarhKdes mSYdobiT aRtexasa RelvaTasa
44 aq gadamweris minaweria: `q~e, S~e m~ql~. da saSinelTagan niavqarTa~ - Sdr. wm. grigol RvTismetyveli:
45 Sdr. II sj. 23.21. `nu odes hzuaob keTilad naviT slvisa, ... vinaATgan ese
46 mT. 10:19. mravalgzis gixilavs Sen: navTsayudelsa Sina danTqmaA navisaA
47 fs. 144:19. da kualad RelviT gamoslvaA navTsayudlad~ (aseulni iambikoTani
48 Sdr. efes. 2:14. wmidisa grigoli RmrTismetyuelisani, 30-e iambiko, wm. efrem
49 nusxaSia: `hebenas~ mciris Targmani, ix. Zveli qarTuli literaturis qrestomaTia,
50 es sityva i. abulaZis gamocemaSi warmodgenilia ase: Sedgenili s. yubaneiSvilis mier, I, Tb. 1946, gv. 367)
`[.~.]TTa~. ueWvelia, rom saqme gvaqvs fsalmunur citatasTan 70 rom. 13.7
(ix qvemore miTiTeba). Sesabamisad, cxadia, saxeze unda iyos 71 aq minaweria gadamweris xeliT: `q~e, Se~n suliTa m~ql
qaragma: `R~TTa~ anu gaxsnilad: `RmerTTa~. da d~T, a~n~ = qriste, Seiwyalen suliTa miqael da daviT,
51 `s[aqmeT]a~-s nacvlad i. abulaZis gamocemaSi gvaqvs ko- amen.
nieqtura: `s[julT]a~, rac, zemore mizezis gamo (rom saxezea 72 aq agiografs mxedvelobaSi aqvs balavarisgan iodasa-
fsalmunuri citata), arazustia. fisTvis winaT naTqvami sityvebi, romlebic, marTlac, ipoveba
52 Sdr. fs. 85:8. zemoT, magram mxolod vrcelSi: `ganmsdidrden da ganmravlden
53 Sdr. I kor. 2:9: `romeli Tualman ara ixila, da yursa nayofni Senni da safaseni Senni, da dasZYrde da ver Tavs-
ara esma, da gulsa kacisasa ara mouKda, romeli ganumzada idebde micemad misgansa visame~.
RmerTman moyuareTa TYsTa~. 73 aq gadamweris xeliT minaweria: `q~es moyuareno, vinca
54 Sdr. lk. 2:35: `da TYT Sensaca sulsa ganvides maxYli~. miemTxYvneT wmidasa amas wignsa, locva-yavT f~d codvilisa
55 amis Semdeg italikiT motanili teqsti aris b redaqci- daviTaisaT~s, Seundven R~n codvani, a~n~
idan.
56 nusxaSia: `hebenas~.
57 nusxaSia: `romeli~.
58 nusxaSia: `hebenas~.
59 Sdr. mT. 20:9-10.
60 nusxaSia: `heben[a]s~.
61 aq gadamweris minaweria: `locva yavT f~d codvilisa
d~[T]…da~…
62 nusxaSia: `hebenas~.
63 mT. 19:19.
64 II tim. 4:7.
65 fil. 2:7.
66 Sdr. grigol RvTismetyveli: `dasabamad yovelTa da
dasasrulad hyav RmerTi~ (karmina moralia 908.14).

366 367
wminda grigol xancTelis
cxovreba

368 369
winaTqma ba qarTuli~, daafuZna ra `friad qveynad aRricxul~
qarTlSi winaaTonuri epoqis yvelaze mniSvnelovani
sulieri kera, tao-klarjeTis saRvTismetyvelo
aRniSnuli Zegli, rac 1845 w-s aRmoaCina niko Cu- skola, rac Tavis mxriv yovelmxriv TanaSeerwymoda
binaSvilma, xolo 1911 w-s pirvelad gamosca niko sabawmindis samoRvaweo savanes, ierusalimis Semoga-
marma, rogorc cnobilia, warmoadgens didi qarTve- renSi (da mTeli samarTlmadideblos ganfeniloba-
li hagiografis, giorgi merCulis naSroms, miZRv- Sic) sulieri cxovrebis warmmarTvelsa da kanonis
nils tao-klarjeTis samonastro mSeneblobaTa damdebs. tao-klarjeTi da sabawminda esaa is ganuy-
safuZveldamdebis, gamorCeuli sulieri moZRvrisa ofeli mTlianoba qristesmier ZmaTa da mosagreTa
da, rogorc amas STambeWdavad gvidasturebs Tundac ori didi krebulisa, is umtkicesi fuZe, razec dae-
misi epistole Sesvenebul daTa mimarT, Rrma RvTis- Sena qristianuli saqarTvelos mTeli Semdgom-
metyvelis, wminda grigol xancTelis cxovrebisadmi. droiondeli istoria. orive am krebulis samoR-
grigol xancTeli im rangis didmoRvaweebis rigSi vaweo saxes arsebiTad swored grigol xancTeli gan-
dgas, romlebic epoqebs qmnian. Sesabamisad, sruli sazRvravda. mis saxels unda ukavSirdebodes udide-
ufleba gvaqvs visaubroT grigol xancTelis epo- si sulieri saunjis, ierusalimis samRvdelmsaxuro
qaze. es iyo Jami, rodesac ganaxleba sWirdeboda tipikonis qarTulad Targmna IX s-is damdegs da,
saqarTvelos rogorc saxelmwifoebriv, socialur, agreTve, rCeuli saeklesio dResaswaulebisadmi
ekonomikur, aseve saeklesio cxovrebas. met-nakle- miZRvnili sagaloblebis krebulis - `iadgaris~
bad yvela mxares gaswvda grigolis RvTivmimadle- pirveli werilobiTi Camoyalibeba. grigoli am-
buli gulmodgineba, magram umTavresi Sedegi misi yarebs xelSesaxeb kavSirebs kontinentur saberZneT-
Rvawlisa gaxldaT qveynis sulieri aRorZineba, da Tan, Tavad miemgzavreba ra `meore ierusalimad~
iseve, rogorc mose winaswarmetyvelis mier udabno- wodebul` `qristes saWurWleSi~ - konstantinopol-
Si zeamaRlebuli gveli, ukeTurebaTagan gvemuli Si, sadac man `sixaruliT movlna yovelni wmidani
israelis mkurnalad iqca, uvnebelyofda ra gvelis adgilni salocvelni~ da daulevneli saunjiT `aR-
gesls, amgvaradve, is sulieri niSi samoRvaweo axov- moivso guli~. ar gadavaWarbebT, Tu vityviT, rom
anebisa, rac saqarTvelos udabnoSi aRmarTa grigol rogorc IV s-is meore naxevarSi basili didi mogvev-
xancTelma, wylulebaTa mkurnalad da geslismTxev- lina bizantiuri samonastro cxovrebis reglamenta-
el borotze gamarjvebis did niSansvetad gauxda torad, aseve VIII-IX ss-is saqarTveloSi samonastro
ers. SegviZlia vTqvaT, rom VIII-IX ss-Si grigol xanc- cxovrebis faqtobriv damafuZnebelad swored
Telma garkveuli azriT xelaxla Seqmna `mwignobro- grigoli gamouCnda ers. mas hqonda urCeules moR-

370 371
vaweTaTvis niSandoblivi saRvTo kadniereba saqarTvelos arqimandritad anu dasamwyemsi cxvreb-
erismTavarTa cxovrebis warmarTvisa, mefeTa is `saCixis~, `bakis~ (amas niSnavs `mandra~) mepatroned
piruTvneli damoZRvrisa, udides saeklesio moR- da gamgeblad (amas niSnavs `arqi~) warmogvidgeba,
vaweTa cxovrebis wesis gansazRvrisa, Sesvenebul Cven ki RmerTma is SegvaZlebinos, misken gvevlos.
daTa mimarT werilobiTi vedrebis mivlenisa, TviT
kaTalikosis dadginebisac ki. amitomaa wminda
grigol xancTelis, rogorc didmoRvawis, saxe marad ***
misabaZi saniSne dRevandelobisTvisac ki. amasTan,
raoden aRmatebulicaa grigolis rogorc WeSmari-
ti sibrZnisken - Tavad macxovrisken - daucxromlad
mswrafveli `filosofosis~ anu `sibrZnismoyvaris~
(=`qristesmoyvaris~) Rirsebani, aseve aRmatebulia
is “cxovreba”, romelic giorgi merCulis kalams
ekuTvnis. rodesac simdidre mogvemadleba, maSin xde-
ba CvenTvis aSkara, am simdidremde ra upovarebasa da
siRaribeSi `mimoviqceodiT~. marTlac, vidre giorgi
merCulis vrceli matiane daiwereboda, ramdenad
ufro Raribni viyaviT?! es Zegli yovelmxriv ganm-
sWvalulia erTi udiadesi molodiniT, meored mosv-
lis usaidumloesi Jamis winaswargrZnobiT. swored
es molodini gansazRvravs giorgi merCulis matiane-
Si Semokrebil ZmaTa mTel cxovrebas, maTi yofis yov-
el kerZoobiT movlenas, moqmedebas. wrfeli sur-
vili imisa, rom cxonebaSi samomavlod momsvlelTa
krebuls aravin daakldes, mZafrad vlindeba am Zeg-
lis mraval adgilas, rac waruSlel STabeWdilebas
axdens mkiTxvelze da grigolis sulier krebulTan
TanaSerTvisken izidavs masac. giorgi meCulis naS-
roms gansakuTrebuli aRmzrdelobiTi Zala aqvs da
misi saxiT monasterTa arqimandriti dResac mTeli

372 373
wmida grigol xancTel
gr is cxov
xancTelis reba
cxovreba wminda grigol xancTelis cxovreba

giorgi merCule giorgi merCule

SromaA da moRuawebaA Ri rsadcxo


Rirsadcxo reb
rsadcxoreb isaA wmid
rebisaA isa da
wmidisa Sroma da moRvaweoba Cveni wminda da netari mamis
isa mamisa Cuen
netarisa
netar isa g
Cuenisa rigol
gr is
isii arq
igolis imandr
arqimandrit
imandrit isaA,
itisaA, grigol arqimandritis, xancTisa da Satberdis
xancTisa da Satberd isa aRmaSenebel
Satberdisa isaA, da misTana
aRmaSenebelisaA, amSeneblis, RirsebiT cxovrebisa da masTan
KsenebaA mravalTa mamaTa netarTaA erTad xseneba mravali netari mamisa

guakurTxen, ufalo! gvakurTxe, ufalo

a. mocemul ars sibrZne Rirsi keTilisa mizezisa 1. mocemulia Rirseuli sibrZne kargis mizezis -
qristHs mier, RmrTisa yovelTaAsa, bunebasa WeSmaritTa qristes, yovelTa RvTis, mier WeSmarit brZenTa buneba-
brZenTasa. vinaAca iTxovde brZenTagan srulTa Si. amitom, iTxovde srul brZenTagan moSiSebiT
krZalul[ebiT] sibrZnismetyuelebasa da sulelTagan sibrZnismetyvelebas da sulelTagan ... dumiliT brZenTa
[K...]l~is mecnierTa, dumiliT brZenTa [smenasa]. aw sulelni smenas. amJamad sulelebi sibrZnismetyveleben... radgan
sibrZnis-metyueleben, xolo TYs[s]a da brZenTa [...]nes ver Seicnes, rom brZnulad metyveleba vercxlia wminda,
dum[ili...] m~[T] ver gulisxma-yves, viTarmed brZnadmetyue- xolo dumili — rCeuli oqro, rogorc Tqva solomonma,
lebaA vecxli ars wmidaA, xolo dumili oqroA rCeuli, vi- rom rodesac dumili ametebs brZenT, maSin „maTi sibrZne
Tarca Tqua solomon, rameTu raJams brZenTa dumili hmats, gamosasvlelebze iqeba~, radgan maTi ena fuWi metyveleb-
maSin `sibrZnH maTi gamosavalTa zeda iqebin~, rameTu enaA isTvis utyvia da cudis saTqmelad umoqmedo. saqmed
maTi metyuelebisagan cudisa utyu arn da ZYrissityYsa aqvT maT Zieba sazRaurisa, yovliTurT siwmindes
uqm, rameTu ZiebaA raA sasyidlisaA [v] saqmed upyried maT da brZnoben samarTlianobis RirsebasTan erTad da RvTis
yoladve brZnobed siwmidesa simarTliT Rirsebasa Tana da siyvaruliT codnismierad galoben1, Seswiraven ra
siyuaruliTa RmrTisaATa `galobed mecnierebiT~ maradis mudamJams locvas, rogorc ambobs mociquli: „uwyvetad
locvisa SewirviTa, viTarca ityYs mociquli: `mouklebe- iloceTo~2.
lad ilocevdiTo~. amJamad ki me, vinaidan ar ZalmiZs uwyvetad locva da
aramed aw me, vinaATgan ver Zal-mic mouklebelad yvela sulelze udaresi var, Cemi sinaklule ar manebebs
locvaA da sulelTa yovelTa udares var, naklulevanebaA dadumebas da garkveulwilad umjobesi mgonia, rom

374 375
wm. grigol xancTelis cxovreba wm. grigol xancTelis cxovreba

Cemi ara miflobs dumilad da zogs-raAme umjobesad Sem- RvTis madliTa da SewevniT vTqva RmerTSemosili adami-
iracxies, raATa vityodi Rirsadcxorebasa RmerTSemosilTa anebis - Cveni netari mamis grigolis da mis axlobelTa
kacTasa, netarisa mamisa Cuenisa grigolisa da moyuasTa da da mowafeTa - RirsebiT cxovrebis Sesaxeb, raTa, ramde-
mowafeTa misTasa madliTa da SewevniTa RmrTisaATa, nadac SevZleb, vauwyo msmenelebs am wmindanis mowafeTa
raodenca SeuZlo uwyebad msmenelTa WeSmaritad Txrobi- da mowafis mowafeTagan WeSmaritad monaTxrobi da
li mowafeTagan da mowafis-mowafeTagan mis wmidisaTa da xsenebul netarTa meoxebiT vpovo orive mxriv gankur-
netarTa maT oxiTa vpovo orkerZove lxinebaA uZlurebaTa neba Cemi uZlurebebisa am sityvaTa amgvarad weris gamo.
CemTaA esreT sityuaTa amaT weriTa.

b. viTarmed arsebadaubadebelisa, kacTmoyuarisa sameb- 2. rom arsebaSeuqmneli3, kacTmoyvare wminda samebis


isa wmidisa madliTa, miuwdomelad Cuengan dawerilTa - madliT Cvengan miuwvdomlad zecaTa SigniT angeloze-
saukunod zecaTa Sina angelozTa Tana - wignsa mas bTan erTad cocxalTa wignSi saukunod dawerilTa da
cxovelTasa, da juariTa wmidiTa moqadulTa didTa maT wminda jvars dandobil did meudabnoeTa, klarjeTis
meudabnoeTa, klarjeTisa didebulTa udabnoTa Sina didebul udabnoebSi pirvelad damkvidrebul da
pirvelad damkYdrebulTa maT wmidaTa mamaTa, Rirsadcx- RirsebiT mcxovreb wminda mamaTa moTminebis simxneve,
orebulTa, simKnH moTminebisaA da siwmidiT SromaA, uflisa maTi siwmindiT Sroma (rac saTnoa uflisTvis) da
saTnoA, da saswaulTa maTTa simravleni queyanasa mas saswaulebis simravle aRuwerlobis gamo qarTlis
qarTlisasa aRuwerelobiTa daSWirdes misTYs, romel pir- qveyanas daaklda im mizeziT, adre rom vaxsene, maSin
vel vaKsene, romelTaA jer iyo daweraA vidre naTesaviTi- roca saWiro iyo amaTi dawera Taobidan TaobaSi
naTesavadmde ukunisamde miTxrobad yovelTa, raATamca `eri ukunisamde yvelasaTvis sauwyeblad, rom „dabadebadi
dabadebadi aqebda ufalsa~ Ksenebisa [158] maTisa dResas- xalxi maqebeli yofiliyo uflisa~4 amaTi xsenebis
waulsa. dResaswaulze.
aramed aw saswaulni maTni JamTa simravlisagan miecnes magram axla JamTa simravlis gamo daviwyebis siRrmes
siRrmesa daviwyebisasa yoladmosaKsenebelTa maT gan- mieca saswaulebi, kargi saqmeebi da ubiwo cxovreba am
sakYrvebelTa netarTa kacTa saqmeni keTilni da cxorebaA yovladmosaxsenebeli, sakvirveli da netari adamianebi-
ubiwoA, romelnica-igi brwyinvides, viTarca mTiebni zeci- sa, romlebic am xiluli da ganqarvebadi mzis qveS
sa samyarosa, xilulsa amas da ganqarvebadsa mzesa queSe, da brwyinavdnen, iseve, rogorc mnaTobebi zeciur samya-
aw suliTa brwyinvaleni ixareben dausrulebelsa naTelsa roSi, axla ki suliT gabrwinebulni dausrulebel
Sina da maradis CuenTYs meoxebasa hyofen, ganmxiarule- sinaTleSi xaroben da qristesgan aRTqmulTa miRebiT
bulni qristHs aRTqumulTa moRebiTa, rameTu SromaTa gamxiarebulebi maradis meoxebas gviweven Cven, radgan

376 377
wm. grigol xancTelis cxovreba wm. grigol xancTelis cxovreba

maTTa wil miuRebies sixaruli da mxiarulebaA uoxWnoA, TavianTi Sroma-garjis sanacvlod miRebuli aqvT maT
mouklebeli da gamouTqumeli caTa Sina. usazRvro sixaruli da mxiaruleba.
amaT netarTa Soris gamobrwyinda madliTa savsH, gan- am netarTa Soris gamobrwyinda madliT savse,
srulebuli sibrZniTa, didi mRdeli da keTiladganmgebeli sibrZniT srulqmnili, didi mRvdeli, kargad ganmge-
moRuawH da udabnoTa qalaqmyofeli, zecisa kaci da quey- beli moRvawe, udabnoTa qalaqmyofeli, zecis adamiani
anisa angelozi, sanatreli grigol, sulierad mamaA da da miwis angelozi, sanatreli grigoli, xancTisa da
winamRZuari da maSenebeli xanZTisa da SatberdisaA, orTa Satberdis, am ori didebuli monastris, sulierad mama,
amaT didebulTa monasterTaA, romeli eqmna saxe keTilis winamZRvari da maSenebeli, romelic sikargis nimuSad
yovelTa misJamisa meudabnoeTa mamaTa axladSenebasa maTsa. gauxda misi drois yvela meudabnoe mamas maT axalm-
ese iyo Svili warCinebulTa, didebulTa da marTlmor- SeneblobaSi.
wmuneTa mama-dedaTaA da saxlsa Sina sameufosa didisa igi iyo warCinebuli, didebuli da marTlmorwmune
nerse erisTavisasa aRzrdil iyo KeliTa keTiladmsaxurisa ded-mamis Svili da aRizarda didi nerse erisTavis
dedoflisa, nerses colisaATa, romelsaca eSvila, rameTu samefo saxlSi nerses colis, keTilmsaxuri dedoflis
iyoca Zmiswuli misi, da saSoATganve dedisaAT Sewirul iyo xeliT, romlisganac Svilebuli iyo, radgan iyo kidec
RmrTisa dedisagan TYsisa, viTarca samoel winaAswar- misi Zmiswuli, da dedis saSodanve Sewiruli iyo
metyueli da [v] marxvasa Sina izardeboda msgavsad RvTisadmi, iseve, rogorc samoel winaswarmetyveli,
winamorbedisa, rameTu siCCoATganve RYnoA da Korci ara Tavisive dedis mier5 da izrdeboda marxvaSi msgavsad
SeKda pirsa missa, vinaATgan qristHsa ganekuTna suli TYsi [ioane] winamorbedisa6, radgan pataraobidanve „Rvino
samkYdrebelad. da xatica monazonebisaA emosa, rameTu da xorci ar Sesula mis pirSi~7, vinaidan qristes ganu-
Tavisufal iyo igi simRerisagan yrmaTaAsa da yovlisagan kuTvna man Tavisi suli savaned. Sesaxedaobac samonazvno
aRrevisa kacTaAsa da martod iyofvin TYssa mas sadgursa, Seemosa mas, radgan yrmaTa TamaSobisgan da adamianTa
romelsa ganwesebul iyo. amisTYsca `dayudebul~ uwodian yovelgvari Tavyrilobisgan ganSorebuli iyo da
mas saxeli. ganmartoebiT imyofeboda Tavis samyofelSi, romelic
xolo gulisKmierobaA swavlisaA gansakYrvebeli iyo mas hqonda gankuTvnili. amis gamo „dayudebuls~ uwo-
friad, rameTu mwrafl-xolo daiswavla `daviTi~ da `Kmi- debdnen mas saxelad.
Ta~ saswavleli swavlaA saeklesioA, samoZRuroA qarTulsa xolo swavlisadmi misi gulisxmiereba Zalian gasak-
enasa Sina yoveli daiswavla da mwignobrobaAca iswava mrav- viri iyo, radgan swrafadve daiswavla „fsalmunni~ da
alTa enaTaA da saRmrToni wignni zepiriT moiwuarTna. „xmiT~ saswavli8 saeklesio swavla. qarTul enaze yve-
xolo sibrZneca igi amis soflisa filosofosTaA iswava laferi saswavlo9 Seiswavla, mwignobrobac iswavla
keTilad da romeli povis sityuaA keTili, Seiwynaris, xolo mravali enisa da saRvTo wignebi zepirad daiswavla.
jerkuali ganagdis. da ganiTqua sisrule igi misi amasTan, am soflis filosofosTa sibrZnec iswavla

378 379
wm. grigol xancTelis cxovreba wm. grigol xancTelis cxovreba

saxelovnad yovelTa Soris. xolo gareSesa mas sibrZnesa kargad da rac naxa kargi sityva, miiRo, xolo ukeTuri
soflisasa hbasrobn sityYsaebr mociqulisa, viTarmed: ukuagdo. saxelganTqmuli gaxda misi srulqmnileba
`gan-raAme-acofa RmerTman sibrZnH igi amis soflisaA~. si- yvelgan, Tumca igi amsoflis garegan sibrZnes kicxavda
tyuaA misi iyo Sezavebul mariliTa madlisaATa. raJams it- mociqulis sityvisebr: „gana ar gaaugunura RmerTma am
yYn, `brZnad aRaRis piri TYsi~ da wesi ganuCinis enasa TYssa. soflis sibrZne?~10 misi sityva Sezavebuli iyo madlis
da hasakisa zrdasa Tana saTnoebaAca keTili izardeboda, mariliT11. rodesac metyvelebda, brZnulad gaxsnida
rameTu ara iyo, viTarca Wabuki, mzuaobar da WamadTa Tavis pirs12 da wess daudgenda Tavis enas. asakis
gulissaTqumelTa moyuarH, aramed TaviT TYsiT daniel matebasTan erTad kargi saTnoebac matulobda, radgan
winaAswarmetyuelisa sityuasa ityYn, viTarmed: `puri ar iyo igi, rogorc Wabuki, moamaye da sasurvel
gulissaTqumeli ara vWamo~. da esreT miiRis sazrdeli saWmelTa moyvaruli, aramed Tavis TavSi daniel
saglaxakoA Ko[159]rcTa TYsTa gansamtkicebelad netarman winaswarmetyvelis sityvas ambobda: „puri sasurveli ar
grigol, mdabalman guliTa da glaxakman suliTa, myudro- vWamo~13. ase iRebda RaribTa saWmels Tavisi sxeulis
man qceviTa da mowyaleman gonebiTa, rameTu Ziri siwmidisaA gansamtkiceblad netari grigoli, romelic iyo guliT
maradis gulsa missa danergul iyo, aRmomcenarH jejlsa mdabali da suliT glaxaki, qceviT wynari da gonebiT
RmrTismsaxurebisasa. da nergi WeSmaritisa sarwmunoebisaA mowyale, radgan mudamJams iyo mis gulSi danergili
aRorZnda sulsa missa, da nayofi RmrTisa siyuarulisaA Ziri siwmindisa, RvTismsaxurebis jejilis aRmom-
gardaemata mis Soris. da eseviTariTa mravalferiTa keTi- acenebeli. WeSmariti sarwmunoebis nergi gaizarda mis
ladgangebiTa cxovndeboda Wabuki ese samRdeloA saTnod sulSi da RvTis siyvarulis nayofi gadidda masSi. ai,
uflisa. xolo iyo xilviTa did, KorciTa Tx[el], hasakiTa aseTi mravalgvari keTilgangebulebiT cxovrobda es
srul, yoladkeTil, sruliad guamiTa mrTel da suliTa samRvdelo Wabuki uflisTvis saTnod, da iyo igi
ubiwo. Sexedulad didi, xorcielad Txeli, taniT sruli,
yovliTurT kargi sruliad, sxeuliT janmrTeli da
suliT ubiwo.

g. maSin KelmwifeTa maT, aRmzrdelTa misTa, da 3. maSin misma aRmzrdelma xelmwifeebma, mismave
sanatrelman dedaman misman da erisa simravleman inebes sanatrelma dedam da xalxis simravlem inebes am netaris
xucad kurTxevaA amis netarisaA da hrques mTavarTa maT da kurTxeva xucesad. da uTxres mas xsenebulma mTavrebma
mSobelman misman: `Svilo, yoladkeTilo da sarwmunoo da misma mSoblebma: „Svilo, qristes yovlad kargo da
qristes monao, aha moiwia Jami winaAswarmetyuelisa daviTis sando monao, aha, dadga winaswarmetyvel daviTis naTq-
TqumulisaA, romelsa ityYs: `vin aRvides mTasa uflisasa, vamis dro, rasac ambobs: „vin ava uflis mTaze da vin

380 381
wm. grigol xancTelis cxovreba wm. grigol xancTelis cxovreba

anu vin dadges adgilsa wmidasa missa, aramed ubraloA Kel- dadgeba mis wminda adgilas, Tu ara xeliT SeubRalavi
iTa da wmidaA guliTa~. da aw Sen gpova qristeman ubraloA da guliT wminda~14. da axla Seni Rirsebis gamo da Cvens
KeliTa da wmidaA guliTa. da raATa Sen aRxYde mTasa sulTa da xorcTa imedad Sen gpova qristem xeliT
uflisasa da dadge adgilsa wmidasa missa Semwirvelad wmi- SeubRalavi da guliT wminda, rom Sen axvide uflis
dasa da usisxlosa msxuerplsa missa Rirsebisa SenisaTYs da mTaze da dadge mis wminda adgilas misi wminda da ubiwo
sasod sulTa da KorcTa CuenTa. msxverplis Semwirvelad.
xolo amas netarsa daRacaTu aqunda siyuaruli am netars ki TumcaRa hqonda mRvdlobis siyvaruli,
mRdelobisaA, Sezrunda sityuasa maTsa zeda da SiSi daeca magram Sewuxda igi maT sityvaze, SiSma moicva Tavisi
siaxlisaTYs hasakisa misisa da hrqua maT: `Tquen iciT Zali asakis siaxalgazrdavis gamo da uTxra maT: „Tqven iciT
saRmrToTa wignTaA, gulisKma-giyofia wmidaTa mociqulTa saRvTo wignebis azri da SegicvniaT wminda mociqu-
da netarTa mRdelTmoZRuarTa gansazRvrebuli [v] kanoni lebisa da netari mRvdelTmoZRvrebis mier gansazRv-
wmidisa kaTolike eklesiisaA, Tu viTarni krZalvani uKman ruli kanoni wminda kaTolike eklesiisa, Tu rogori
mRdelobasa da yoladubraloebaA ara xolo saqmiT, aramed sifrTxile sWirdeba mRvdlobas da rogori yovliTurT
gonebiTaca da sityYTa. xolo daRacaTu sulgrZelebasa SeubRalavoba ara mxolod saqmiT, aramed gonebiTac da
RmrTisasa Tavs-udebies daTmenaA uwesoTa kacTa mRdelo- sityviTac. amitom, TumcaRa RvTis sulgrZelobas
bisaA, umjobes ars maTa, ukueTumca yoladve ricxusa utvirTavs moTmena uweso adamianebis mRvdlobisa,
kacTasa ara SerTul iyvnes vidre saukunod patiJTa daus- umjobesi iqneboda maTTvis, rom saerTod ar SerTvodnen
rulebelTa, xolo sarwmunoTa mRdelTaTYs ese uwyodeT adamianTa ricxvs, vidre is, rom saukunod [SerTvodnen]
Tquen, viTarmed ufroAs ars yovelTa didebaTa sulierTa dausrulebel sasjels. amasTan. sando mRvdlebisTvis es
da KorcielTa, rameTu qristHsnacvalobaA ars, WeSmariti- icodeT Tqven, rom yovelgvar sulier da xorciel
sa RmrTisaA, romelmanca hrqua mowafeTa TYsTa, viTarmed: didebaze metia [es saqme], radgan igi monacvleobaa
`netar xarT Tquen, rameTu mravalTa winaAswarmetyuelTa qristes, WeSmariti RvTisa, romelmac uTxra Tavis
da marTalTa swadoda xilvad da smenad, romelsa xedavT mowafeebs: „netarni xarT Tqven, radgan bevr winaswar-
Tquen da gesmis, da ver miemTxYnes, romelsa Rirs-iqmneniT metyvelsa da marTals swadda, rom enaxa da esmina, rasac
Tquen~, da TYsisa mis mRdelobisa nacvalad ufalman mo- xedavT Tqven da gesmiT, da ver miaRwies, risi Rirsic
ciqulni daadginna mRdelad, da SemdgomiTi-Semdgomad gaxdiT Tqven~15. Tavisi mRvdlobis nacvlad ufalma
yovelni sarwmunoni mRdelni da maT mier cxorebisa sasoe- mociqulebi daadgina mRvdlad, Semdeg da Semdeg ki —
baA qristeaneTaA mRdelobasa Sehvedra, da saswaulTa yov- yvela sando mRvdeli, da maT mier qristianTa cxovrebis
elTa da winaAswarmetyuelTa Cuenebasa da RmrTismxilvel- imedi mRvdlobas miando da yvela saswauli, winaswar-
Ta kacTa gamocxadebasa mRdelobiTa dahbeWda. da aw arav- metyvelTa xilvebi da RvTismxilvel adamianTa gamocxa-
inaA ars kacTa cxorebaA TYnier mRdelobisa, romlisaTYs deba mRvdlobiT dabeWda da axla araferia kacTa

382 383
wm. grigol xancTelis cxovreba wm. grigol xancTelis cxovreba

pavle ityYs, viTarmed: `qristes mier saxarebisagan me gS- cxovreba mRvdlobis gareSe, risTvisac pavle ambobs:
ven Tqven~. da ufali brZanebs: `ukueTu vin-me ara iSves me- „qristes mier saxarebisgan me gSviT Tqven~16. da ufali
ored da ara miiRos wmidaA saidumloA, ver Sevides sasufe- brZanebs: „Tu vinme ar iSveba meored da ar miiRebs
velsa caTasa~. da aw pativsa vxedav da patiJisagan meSinis!~ wminda saidumlos, ver Seva caTa sasufevelSi~17. amitom,
maSin miuges brZenTa maT mTavarTa da hrques: `Svilo, axla pativs vxedav da sasjelis meSinia.
gamorCeulo qristHso, SiSi RmrTisaA Tavi ars saTnoe- maSin miuges brZenma mTavrebma da uTxres: „Svilo,
baTaA, [160] viTarca mose ityYs: `rasa iTxovs RmerTi Sengan, qristes rCeulo, SiSi RvTisa ars saTnoebaTa Tavi,
N israHl, aramed raATa geSinodis misa~, `rameTu SiSman rogorc mose ambobs: „ras iTxovs RmerTi Sengan, hoi is-
uflisaman SesZinis dReTa~, viTarca ityYs solomon, ram- raelo, Tu ara imas, rom geSinodes misi?~18, radgan „uf-
eTu siberisa patiosnebaA ara mravali Jami ars da arca lis SiSi Sehmatebs dReebs~19, rogorc ambobs solomoni,
ricxY dReTaA aRracxil, xolo mKcovanebaA ars gonierebaA radgan siberis Rirseba araTu mravali welia anda
kacisaA, da hasak siberis - cxorebaA ubiwoA. da kualad iob dReebis aRricxuli raodenoba, aramed mxcovaneba —
ityYs: `araTu mravlisa Jamisani arian brZen, arca brZenTa esaa adamianis goniereba da siberis asaki ki — ubiwo
ician samarTali~ `aramed suli vidreme, da suli igi cxovreba. da kidev, iobi ambobs: „araTu mravalwlianebi
yovlisa-mpyrobelisaA, romelman aswavis sibrZnH~ da Sen arian brZenni, arcTu brZenebma ician samarTali~20,
mogca qristeman keTili moxucebulebaA gonebisaA. da aw „aramed suli ars, cxadia, da suli yovlismpyrobelisa,
nuRara urC-iqmnebi, aramed morCil-iqmen brZanebasa romelic aswavlis sibrZnes~21, da Sen mogca qristem
qristHssa da hmone mas mRdelobiTa, romelman ivno Cuen- kargi moxucebuloba gonebisa. amitom, axla nuRar iqnebi
TYs, mRdelman man saukuneman, da Cuen yovelni urCi, aramed daemorCile qristes brZanebas da mRvdlo-
guacxovn[n]a~. biT daemone imas, romelmac ivno CvenTvis, — saukuno
xolo netari grigol daemorCila maT da nebiTa Rmr- mRvdelma, — da gvacxovna Cven yvelani~.
TisaATa ikurTxa xucad vedrebisaebr mvedrebelTa misTaAsa, netari grigoli daemorCila maT da RvTis nebiT
romel Suenodave krZalulebiT, saRmrToATa kanoniTa ikurTxa xucesad mis mvedrebelTa vedrebisamebr, rac
qcevasa missa da maradis wmidisa samebisa marTlmadideb- Sehferoda kidec misve qcevas, moSiSebiTs, saRvTo kanon-
lobasa. da esreT mxiarul-iqmna simravlH igi erisaA, raJams iT warmarTuls da maradwminda samebis marTlmadide-
wmidiTa KeliTa misiTa Rirs-iqmnnes miRebad Korcsa da sis- blobas. ase gaixara xalxis simravlem, rodesac Rirsni
xlsa qristHssa. gaxdnen, misi wminda xeliT mieRoT qristes sisxli da
maSin mTavarni igi ganizraxvides ebiskoposobasa missa, xorci.
rameTu viTarca angelozi RmrTisaA aqunda yovelTa maSin mTavrebma ganizraxes misi episkoposoba, radgan
WeSmaritebisa maswavlelad, viTarca weril ars: `bageTa RvTis angeloziviT hyavda igi yvelas WeSmaritebis mas-
mRdelisaTa daicvan samarTali da Sjuli pirisa misisagan wavleblad, rogorc dawerilia: „mRvdlis bageebma dai-

384 385
wm. grigol xancTelis cxovreba wm. grigol xancTelis cxovreba

gamoiZion, rameTu angelozi uflisa yovlisampyrobelisaA cvan samarTali da misi pirisgan gamoiZion sjuli,
ars igi~. radgan yovlismpyrobeli uflis angelozia igi~22.

d. xolo netarman grigol, viTarca ixila Tavi TYsi 4. magram netarma grigolma rogorc ki naxa Tavisi
Korcielad didebasa Sina, friad wuxda guli misi da gan- Tavi xorciel didebaSi, metad Sewuxda misi guli da
izraxa farulad sivltolaA TYsi queyaniT saRmrToATa ganizraxa man farulad gaqceva Tavisi qveynidan saRvTo
wodebiTa, romelica uZRoda mas mamaT[v]mTavrisa abrahamis xmobisamebr, rac win uZRoda mas mamamTavari abraamis
saxed, da viTarca israHlni udabnod. aramed abraham quey- msgavsad da msgavsad israelebisa — udabnosken, Tumca
anisa misgan urwmunoTa naTesavTaAsa ganaSora RmerTman, abraami urwmuno eris qveynisgan ganaSora RmerTma, gr-
xolo ese morwmunisa da keTiladmsaxurisa queyanisagan igoli ki morwmune da keTilmsaxuri qveynidan gamoiyva-
gamoiyvana amis mizezisaTYs, raATa uqmTa maT udabnoTa na man im mizniT, rom usargeblo udabnoebSi gamo-
Sina gamobrwyindes sanTeli ese dauvsebeli, brwyinvalH brwyinebuliyo es Cauqrobeli sanTeli, maRal sasanT-
zeda sasanTlesa mas maRalsa zeTiTa miT ganuparveliTa, leze mbrwyinavi im zeTiT, romelic ar moipareba, rom
raATa Kmasa mas da oxrasa sayYrisasa aRetyinos da gan- sayviris xmaze da xmovanebaze anTebuliyo igi, gabrwyi-
brwyindes suliTa ZlieriTa, da miuZRues saqorwinesa mas nebuliyo Zlieri suliT da waZRoloda saqorwilo
krebulsa Tana mowafeTa misTa wmidaTasa da rameTu madli- krebuls Tavis wminda mowafeebTan erTad, da radgan
Ta miT [RmrTis]mxilveliTa, gonieriTa da ubiwoATa, RvTismxilvelobiTi gonieri da ubiwo madliT Seecno
gulisKma-[e]yo Seucvalebeli igi sufevaA zecisa mas zecis mTavrobaTa ucvleli meufeba, da maTTan
mTavroba[Ta]A da maTTana modaseobisa wadierebiTa dauteva Tanamodaseobis wadierebiT datova man mokvdav kacTa
Secvalebadi [pativi] queyanisa mokudavTa kacTa sufevisaA amqveyniuri mefobis cvalebadi pativi da ganarida Tavi
da mohrida JamierTa da nivTierTa bunebaTa, raATa uJamoA droebiT da nivTier bunebaTagan, rom udroo sinaTle
igi naTeli uZRodis u[nivTo]sa mas [sa]mkYdrebelsa da gasZRoloda mas univTo samkvidrosken da ucvleli
ucvalebelsa didebasa sasufevelsa caTasa. didebisken caTa sasufevelSi.

e. da eseviTarsa keTilsa ganzraxvasa da gzavnasa missa 5. Tavisi amgvari kargi ganzraxvisa da msvlelobis
povna moyuasni keTilni SewevniTa qristHs madlisaATa: saba, Jams ipova man kargi megobrebi qristes madlis SewevniT:
romelsa ewoda saban, dedis diswuli misi, iSxnisa meored- saba, romelsac ewoda saban, Tavisi deidaSvili, iSxnis
maSenebeli da ebiskoposi misi; da Tevdore neZYsa maSe- meored maSenebeli da misi episkoposi; Tevdore, neZvis
nebeli da mamaA; da qristefore kYrikeTisa maSenebeli da maSenebeli da mamasaxlisi; qristefore, kvirikeTis

386 387
wm. grigol xancTelis cxovreba wm. grigol xancTelis cxovreba

mamaA. ese oTxni Seanawevrna sarwmunoebaman da saRmrToman maSenebeli da mamasaxlisi. es oTxi Seanawevra sarwmu-
siyuarulman Seamtkicna erT[zrax]vad Sekrebulni, viTarca noebam da SeakavSira saRvTo siyvarulma, iyvnen ra erTi
suli erTi oTxTa guamTa Sina damtkicebuli. maSin netar- azriT Sekrebilebi, rogorc erTi suli oTx sxeulSi
man grigol Tqua sityuaA igi daviTisi, [161] viTarmed: `raA- dafuZnebuli. maSin netarma grigolma Tqva daviTis sit-
me keTil anu raA-me Suenier, aramed damkYdrebaA ZmaTaA er- yva: „ra aris kargi da ra aris mSvenieri, Tu ara ZmaTa
Tad?~; rameTu viTarca Tqua qristeman saxelisa misisaTYs damkvidreba erTad?23~ radgan iseve, rogorc Tqva qris-
SekrebulTa Soris damkYdrebaA TYsi, egreTve iyavn Cuen- tem Tavisi damkvidrebuloba misi saxelis gamo Sekre-
Soris Tavadi ufali, raATa saTno iyos sulieri ese sa- bilTa Soris24, amgvaradve iyos Cvens Soris Tavad
grobaA Cueni ucxoebasa Sina da raATa Sewirul iyos msaxu- ufali, rom esaTnoos mas Cveni es sulieri meomroba
rebaA Cueni saTnod mis winaSe~. xolo maT Tques: `iyavn ucxoobaSi da rom Sewiruli iyos Cveni msaxureba
qriste RmerTi CuenSoris sulierad Zmobasa da gzavnasa mosawonisad mis winaSe~. maT ki Tqves: „iyos qriste
Cuensa da uZilsa gulsmodginebasa sityuaTaebr SenTa, RmerTi Cvens Soris Cvens sulier Zmobasa da msvle-
brZeno grigol, raATa Zali saRmrToA daemkYdros Cuen So- lobaSi da mRviZare gulmodginebaSi25, Seni sityvebisa-
ris~. mebr, brZeno grigol, rom saRvTo Zala damkvidrdes
maSin erTiTa miT erTobiTa aRibeWdnes Tavni TYsni CvenSi~.
Zlierebisa beWdiTa miT niSisa saufloAsa patiosnisa maSin maT erTiani erTobiT26 daibeWdes TavianTi
juarisaATa da sixaruliT waremarTnes gzasa mas, romeli Tavi sauflo patiosani jvris Zlierebis beWdiT da six-
ara uwyodes, aramed ara umecar iyvnes, rameTu ufali mx- aruliT gaemarTnen im gzaze, romelic ar icodnen,
oloA uZRoda maT, xedvida raA gulsa maTsa wmidasa da magram, amasTan, umecarni ar iyvnen, radgan mxolod
wyaroebr dauwyuedelsa locvasa da cremlTa maTTa na- ufali uZRoda maT, xedavda ra igi maT gulSi wminda da
kadulsa. wyarosaviT dauSretel locvas da maTi cremlebis
da moiyvanna igini qarTliT opizas pirvelad, xolo iy- nakaduls.
vnes opizas Zmani mciredni Sekrebul qristHs siyuaruli- da [man] qarTlidan opizaSi moiyvana isini pirvelad,
saTYs, vinaATgan povnil iyo wmidaA igi mcire eklesiaA xolo opizaSi Sekrebili iyo cota Zma qristes siyvaru-
wmidisa naTlismcemelisaA. da iyo winamZRurisa maTisa saxe- lisTvis, vinaidan iq ipoveboda wminda mcire-eklesia
li amba giorgi, rameTu mesame mamaA iyo opizisaA, raATgan ioane naTlismcemlisa. am ZmaTa winamZRvris saxeli iyo
samoel da andria gardacvalebul iyvnes. aman netarman amba amba giorgi, radgan opizis mesame mamasaxlisi iyo igi,
giorgi, viTarca ixilna sanatreli mamaA grigol da moyuas- gardacvlilni iyvnen ra samoeli da andria. am netarma
ni misni, gulisKma-yo saRmrToATa cnobiTa Rirsebisa maTisa amba giorgim rodesac dainaxa sanatreli mama grigoli
madli da Seiwynarna igini sixaruliT, ara viTarca mowafe- da misi megobrebi, saRvTo codniT Seicno maTi Rirsebis
ni, aramed viTarca uzeSTaesni misa. uwyoda suliTa, rameTu madli da miiRo isini sixaruliT ara rogorc

388 389
wm. grigol xancTelis cxovreba wm. grigol xancTelis cxovreba

pativi zegardamo [v] RmrTisa mier moniWebad iyo maTda. da mowafeebi, aramed rogorc masze aRmatebulni, radgan
orisa weliwdisa JamTa iyvnes opizas mamaA grigol da moy- icoda suliwmindiT, rom unda miniWebodaT maT pativi
uasni misni RuawliTa ficxliTa monazonebisa SromisaATa, zemodan RvTis mier. da ori wlis ganmavlobaSi
viTarca iyo wesi misJamisa monazonTaA. imyofebodnen opizaSi mama grigoli da misi megobrebi
xolo mamasa grigols swadoda martoddayudebaA, ram- samonazvno Sromis ficxeli RvawliT, rogorc iyo es
eTu esmoda angelozebrivi cxorebaA martodmyofTaA maT wesi im drois monazvnebisa.
sivrcesa mas Sina udabnoAsasa, romelni-igi izardebodes magram mama grigols swadda ganmartoebiT gan-
mZovarTa saxed mwuanviliTa da xiliTa, xolo romelnime degiloba, radgan esmoda martodmyofTa angelozebrivi
mcirediTa puriTa da romelTaAme esmoda saxeli da romeln- cxovrebis Sesaxeb udabnos im sivrceSi, romlebic mZovar
ime farulad iyvnes. yovelTa maT netarTa moixilavn wmidaA [cxovelTa] msgavsad mwvaniliTa da xiliT sazrdoobdnen
grigol da keTilTa qcevaTa maTTa iswavebn, romelTaganme (zogi — mciredi puriTac), romelTagan nawilis saxeli
- locvasa da marxvasa, romelTaganme - simdablesa da siy- esmoda, nawili ki farulad iyo. yvela am netars moinax-
uarulsa, romelTaganme - simSYdesa da ganurisxvelobasa, ulebda wminda grigoli da swavlobda maT karg qcevebs,
romelTaganme - upovarebasa da queyanasa zeda wolasa, gi- zogisgan — locvas da marxvas, zogisgan — simdables da
naTu zejdomiT Zilsa, romelTaganme - uZilebasa da KelT- siyvaruls, zogisgan — simSvides da urisxvelobas, zo-
saqmarsa dumiliT da msgavsTa amaTTa saTnoebaTa, da esreT gisgan — upovarebasa da miwaze wolas anda mjdomare
swavlaTagan sulierTa aRsavseman miaqciis sayofladve Zils, zogisgan — mRviZarebas27 da dumiliT
TYsa, rameTu esmin wmidaTa maTgan, viTarmed: `hrcxuenism- xelsaqmobas, da amaT msgavs saTnoebebs, Semdeg ki sulier
ca sofelsa qcevaTagan CuenTa keTilTa~. swavlaTagan amgvarad avsebuli ubrundeboda Tavis
samyofels28, radgan esmoda am wmindanTagan: „rcxvenodes
sofels Cvens karg qcevaTa gamo~.

v. mas Jamsa iyo vinme beri xancTas martodmyofi kaci, 6. im dros iyo erTi beri xancTaSi, martodmyofi ad-
marTali da wmidaA, romlisa saxeli Kuedios. aman netarman amiani, marTali da wminda, romelsac erqva xuediosi. am
CuenebaA ixila araTu Zilsa Sina, aramed cxadad. rameTu netarma xilva naxa araTu ZilSi, aramed cxadad, radgan
xedvida adgilsa mas wmidasa, sada aw xancTas wmidaA ekle- xedavda xancTis im wminda adgils, sadac axla wminda ek-
siaA Sen ars, viTarmca saxed eklesiisa naTlisa Rrubeli lesiaa aSenebuli, rom sinaTlis Rrubeli, TiTqos ek-
gamoxatuli dga myovarJam da sulnelebaA didZali gamovi- lesiis saxiT gamoxatuli, idga iq xangrZlivad da am
doda mier RrubliT. da esma KmaA [162] netarsa mas bersa, vi- Rrublidan didZali surneleba gamodioda. da moesma
Tarmed: `aReSenos wmidaA eklesiaA adgilsa amas KeliTa gr- xma netar bers: „aSendeba wminda eklesia am adgilas

390 391
wm. grigol xancTelis cxovreba wm. grigol xancTelis cxovreba

igol mRdelisa, kacisa RmrTisaATa. da sulnelebaA locvaTa RvTis kacis, grigol mRvdlis xeliT da misi da misi
misTaA da mowafeTa misTaA, viTarca keTili sakumeveli aRi- mowafeebis locvaTa surneleba, rogorc kargi sakmeve-
weodis winaSe RmrTisa~. da ese CuenebaA viTarca ixila, ga- li, aRiweva RvTis winaSe~. rodesac xilva naxa man, metad
nixara didad friad da mieloda uwyebulsa mas wmidasa, ram- didad gaixara da moeloda nauwyeb wmindans, radgan
eTu CueulebaA aqunda RmrTisamierisa xilvisaA. eg[reT]ve hqonda mas Cveuleba RvTismieri xilvis miRebisa. amgvar-
auwya qristeman sanatrelsa mamasa grig[ols berisa mis] adve auwya qristem sanatrel mama grigols am beris
RirsebaA da adgilisa mis [mo]gebad misa. Rirseba da im adgilis mopoveba mis mier.
mas Jamsa winamZRurebiTa sulisa wmidisaATa moiwia im dros suliwmindis winamZRvrobiT movida xancTa-
xancTad saTnoA RmrTisaA mamaA Cueni grigol wmidisa mis Si, am wminda berTan, Cveni RvTissaTno mama grigoli, da
berisa. da viTarca ixiles erTmanerTi, ganixares friad da rogorc ki dainaxes maT erTimeore, gaixares metad da
yves locvaA. maSin netarman man berman hrqua: `makurTxe, Seasrules locva. maSin netarma berma uTxra: „makurTxe,
wmidao mamao grigol, rameTu mRdeli xar Sen~. da yo wminda mamao grigol, radgan mRvdeli xar Sen~. Seasru-
locvaA mamaman grigol da, viTarca mraval[JamTa] megobarni la locva mama grigolma da moikiTxes maT urTierTi
sayuarelni, moikiTxnes urTierTas da sixaruliT dasxdes rogorc didi xnis sayvarelma megobrebma; Semdeg six-
da miuTxres CuenebaA igi pirveli. xolo netarman grigol aruliT dasxdnen da erTmaneTs uambes is pirveli xilva.
hrqua: `vhmadlob qristesa, romeli momiZRua sayoflad netarma grigolma Tqva: „vmadlob qristes, romelic gam-
Senda Svilsa Sensa da Rirs-myo me Tayuaniscemad kualsa omiZRva Seni samyoflisken me, Sens Svils, da maRirsa
wmidaTa ferKTa SenTasa, gamorCeulo RmrTisao! amieriT- Sens wminda fexTa nakvalevis Tayvaniscema, RvTis
gan iyavn wmidaA juari Seni safarvel Cemda da SewevnaA rCeulo! amieridan Seni wminda jvari iyos Cemi
RirsTa locvaTa SenTaA zRudH Cemda~. xolo man hrqua: `ar- mfarveli da Seni Rirseuli locvebis Sewevna Cemi
amed ufroAs-Ra nayofi wmidaTa locvaTa SenTaA da wmidaA galavani~. berma ki miugo: „piriqiT, umal Seni wminda
juari Seni maradis iyavn Cemzeda, uZlurisa amis moxuce- locvebis nayofi da Seni wminda jvari iyos maradis
bulisa, da mciredTa dReTa Semdgomad ixilo mtuerqmnu- Cemze, am uZlur moxucebulze, ramdenime dRis Semdeg ki
li. Sen, wmidao RmrTisao, daRacaTu dRiTa umrwemes xar, naxav mas mtvradqceuls. Sen, RvTis wmindano, TumcaRa
saqmiT kula uxuces xar [v] Cemsa, rameTu Sen iyo mwyemsi asakiT umcrosi xar, magram saqmiT ufrosi xar Cemze,
keTili mravalTa pirmetyuelTa sacxovarTa qristHsTaA da radgan Sen iqnebi keTili mwyemsi qristes mravali
sulisa Cemisa saukunod gYrgYni da sasoA. amisTYsca araTu pirmetyveli cxvrisa da Cemi sulis saukuno gvirgvini
KorcTa da sisxlTa mogawies uqmsa amas udabnosa queyaniT da imedi. amitom, araTu xorcma da sisxlma mogiyvana Sen
SeniT, mamao patiosano, aramed Zali Zisa RmrTisa mxoloAsaA am usargeblo udabnoSi Seni qveynidan, mamao patiosano,
da sibrZnH sulisa wmidisaA da madli RmrTisa mamisaA gaqus aramed RvTis erTaderTi Zis Zala, suliwmindis sibrZne
[winamZRu]rad Senda, romlisa winaSe sruliad [warKdo]mil da mamaRmerTis madli gaqvs Sens winamZRvrad, romlis

392 393
wm. grigol xancTelis cxovreba wm. grigol xancTelis cxovreba

ars yoveli SeTxzulebaA [mterisa] manqanebaTaA, viTarca winaSec yovliTurT uCinardeba mtris mzakvrobaTa yo-
qseli dedazardlisaA winaSe qarsa, da rameTu uwyis velgvari Sewmasniloba rogorc `obobis qseli~ qaris
borotman zari siwmideTa SenTaA, [romliTa]ca Seikra vi- winaSe, da icis man, ukeTurma, Sens siwmindeTa SemaZrwu-
Tarca raA mfrinveli Seuracxi, da sruliad daTrgunos nebloba, riTac Sekrulia igi rogorc ususuri
qristeman ferKTa qu[eSe] SenTa, wmidao mamao~. frinveli da mTlianad gaqelavs mas qriste Sens fexqveS,
xolo netarman grigol [hrqua mas]: `qristeman aRuTqua wminda mamao~.
mowafeTa TYsTa, viTarmed: [`me Tquen]Tana var yovelTa netarma grigolma miugo: „qristem aRuTqva Tavis
dReTa~, da ara xolo Tu TquenTana oden, aramed `vidre mowafeebs: „me TqvenTan var yvela dRes~29 da ara mxolod
aRsasrulamde soflisa~ yovelTa Tana morwmuneTa. igive TqvenTan, aramed — yvela morwmunesTan „soflis aRsas-
Tavadi ufali mkYdr ars Sen Tana, Rirso mamao, romelmanca rulamde~30. TviT igive ufali mkvidrobs SenSi, Rirso
locviTa SeniTa momaniWos ZlevaA eSmakTaA da manqanebaTa mamao. Seni locviT man momaniWos eSmakebisa da maTi
maTTa uricxuTaA, da Sen mogces SromaTa SenTa wil sasuf- uricxvi mzakvrobebis daZleva, Sen ki Sens SromaTa
eveli caTaA sityYsaebr mociqulisa, viTarmed: `sasyideli sanacvlod mogces caTa sasufeveli mociqulis
igi moqmedsa mas Seeracxebis araTu madliT, aramed Tanan- sityvisebr: „saqmis mkeTebels sazRauri eTvleba araTu
adebiT~. madliT, aramed valdebulebiT~31.
amisa Semdgomad hrqua keTilman man berman wmidasa amis Semdeg uTxra im kargma berma wminda mama grig-
mamasa grigols: `winaAswarmetyueli ityYs, rameTu `tkbil ols: „winaswarmetyveli ambobs: „tkbilia Cems sasaSi
arian sasasa Cemsa sityuani Senni ufroAs Taflisa pirsa Cem- Seni sityvebi ufro metad vidre Tafli Cems pirSi~32,
sa~, aramed KorcTa saRuawi uKms werilisaebr: `romelman magram xorcs sapatronebeli33 sWirdeba werilisamebr:
mosca sazrdeli yovelsa [163] Korcielsa, rameTu uku- „romelmac misca sazrdeli yvela xorciels, radgan uku-
nisamde ars wyalobaA misi~. nisamdea misi wyaloba~34.
maSin ganhmzada tablaA msgavsad Cueulebisa sixaruliT, maSin gaamzada man tabla, Cveulebisamebr, sixaru-
romeli daxuda didsa mas upovarebasa missa, da akurTxes liT, rac ki aRmoaCnda Tavis did upovarebaSi, akurTxes
madlobiT da iwyes Wamad, maradis metyuelTa sulisa madlobiT da daiwyes Wama, mudmivad warmoTqvamdnen ra
sazrdelsa mas sityuasa: `ufalo iesu qriste, RmerTo sulis masazrdoebel sityvas: „ufalo ieso qriste,
Cueno, SegYwyalen Cuen~. da kniniTa miT saSuebliTa friad RmerTo Cveno, Segviwyale Cven~. am mciredi fufunebiT,
iSuebdes, viTarca didZaliTa sanovagiTa, rameTu RmerTi rogorc TiTqosda didZali sanovagiT, metad ilxendnen
iyo Soris wmidaTa maT, sixaruli dausrulebeli da keTili isini, radgan RmerTi iyo am wmindanTa Soris, — sixaru-
mouklebeli, romlisaTYsca ityodes: `ara naklulevan li dausrulebeli da sikeTe mouklebeli, ris gamoc am-
varT, aramed aRsavse madliTa saunjeTa maTgan moukle- bobdnen: „ar varT naklulevanni, aramed aRvsebulni
belTa, uxilavTa da ganuparvelTa~. da viTarca miiRes varT mouklebeli, uxilavi da ganuZarcvavi saganZurebis

394 395
wm. grigol xancTelis cxovreba wm. grigol xancTelis cxovreba

sazrdeli, kualad iwyes sulisa cxorebisa zraxvasa. da iyo madliT~. rodesac miiRes saWmeli, kvlav Seudgnen sulis
gangrZobilad sityuaA maT Soris, rameTu dRH igi damwux- cxonebis Sesaxeb bWobas. gaxangrZlivda saubari maT So-
rda da RamH ganTena uZilobiT locvasa Sina maTsa da ga- ris, radgan is dRe daRamda da Rame uZilod gaTenda maT
lobasa RmrTisasa. saRvTo locvasa da galobaSi.
da ganTiad moaxilva yoveli sanaxebi xancTisaA, da fri- ganTiadisas xuediosma daaTvalierebina xancTis
ad Seuyuarda wmidasa grigols. maSin hrqua netarsa bersa: yvela adgili, romlebic Zalian Seuyvarda wminda
`warvide opizas da mwrafl-xolo mivide ZmaTa CemTa Tana, grigols. maSin uTxra man netar bers: „waval opizaSi da
romel dauteven mun, raATa moviden CemTana da iginica swrafadve moval Cems ZmebTan erTad, romlebic iq
ikurTxnen wmidaTagan locvaTa SenTa~. da viTarca moiwia davtove, rom isinic, movlen ra CemTan erTad, ikurTxon
opizas, axara ZmaTa TYsTa xilvaA wmidisa mis berisaA da adg- Seni wminda locvebis mier~. rodesac mivida grigoli
ilisaA mis, keTilisa sayoflisa RmrTivmocemulisaA, da opizaSi, axara Tavis Zmebs naxva im wminda berisa da im
mwrafl-xolo mivides amba giorgisa, opizis winamZRurisa, adgilisa — RvTivmocemuli kargi samyofelisa. swrafa-
da moiRes locvaA wmidaA misi da ZmaTa yovelTaA da sixaru- dve mividnen isini amba giorgisTan, opizis winamZRvar-
liT moiwines xancTad. yves locvaA da moikiTxes wmidaA igi Tan, miiRes misi da yvela Zmis wminda dalocva da
beri, viTarca zecisa angelozi. xolo man ganixara xilvaA sixaruliT movidnen xancTaSi, iloces da moikiTxes
netarTaA maT da hrqua maT: `Tquen xarT siwmidisa nayof[n]i, wminda beri, rogorc zecis angelozi, romelmac gaixara
[v] mcenareni sulnelni, vardni Suenierni, finikni keTilni am netarTa naxviT da uTxra maT: „Tqven xar siwmindis
da zeTisxilni nayofsavseni, zeTiTa miT siwmidisaATa pox- nayofi, surnelovani mcenareebi, mSvenieri vardebi,
ilni, romelTa xilviTa dRes `ganipoxa siberH Cemi da am- kargi finikebi da nayofsavse zeTisxilebi35, siwmindis
aRlda sixaruli Cemi, viTarca rqaA martorqisaA~. amieriT- zeTiT gapoxierebulebi, romelTa naxviTac dRes
gan ixarebdin udabnoA ese Tquen, qristes nebismyofelTa, `ganoyierda Cemi sibere da amaRlda Cemi sixaruli,
amas Soris danergviTa~. xolo maT hrques: `wmidisa antonis rogorc martorqis rqa~36. amieridan ixaros am udabnom
mimsgavsebulo wmidao mamao, sityuaTa SenTa pativi Cuen- Tqveni, qristes nebis aRmsruleblebis, danergviT
TYs zeSTa bunebaTa ars, aramed daamtkicen qristeman yov- masSi~. maT ki miuges: „wminda antons mimsgavsebulo
lisa SemZlebelman qebisa brZanebaA ege madlieri, da kma ars wminda mamao, Seni sityvebis Rirsad gaxdoma CvenTvis
Cuenda, da ineben ufalman mocemad Cuenda madli ese, raATa bunebaze aRmatebulia, magram daamtkicos yovlisSemZle
Rirsad vhmsaxuroT siwmidesa Sensa vidre aRsasrulamde, N qristem eg madliani qeba, rac brZane. amitom, sakmarisia
wmidao RmrTisao~. maSin hrqua berman: `daRacaTu mxiarul CvenTvis da inebos ufalma am madlis mocema CvenTvis,
ars guli Tqueni msaxurebad moxucebulebasa Cemsa, xolo rom Rirseulad vemsaxuroT Sens siwmindes vidre aRsas-
ese uwyodeT, nebiTa RmrTisaATa vidre sikudilamde TYT rulamde, hoi, RvTis wmindano~. maSin uTxra maT berma:
vhmsaxuro Tavsa Cemsa, rameTu daviT ityYs: `aRuTquT da „TumcaRa mxiarulia Tqveni guli, rom emsaxuros Cems

396 397
wm. grigol xancTelis cxovreba wm. grigol xancTelis cxovreba

aRusruleT ufalsa RmerTsa Tquensao~. aw me aRmiTquams moxucebulobas, magram es icodeT, rom RvTis nebiT me
uflisada vidre aRsasrulamde Cemda martodmyofebaA, su- TviT unda vemsaxuro Cems Tavs vidre sikvdilamde,
liTa kula TquenTana var da aw jer ars Cemda aRnaTquemisa radgan daviTi ambobs: „aRuTqviT da aRusruleT Tqvens
saqmiT aRsrulebaA. ufal RmerTs~37. amjerad me aRTqmuli maqvs uflisadmi,
amisa Semdgomad hrqua netarsa grigols: `mimsgavsebu- rom marto viyo me aRsasrulamde, suliT kidev TqvenTan
lo eliaAso da iovaneso, netaro kacTa Soris, ars maxlo- var da axla mmarTebs me saqmiT aRvasrulo aRTqmuli~.
belad Cuensa quabi mcire, warmiyvane mun Sen da ZmaTa SenTa, amis Semdeg uTxra man netar grigols: „elias da io-
raATa neSti dReTa CemTaA mas Sina aRvasrulo, rameTu anes mimsgavsebulo da adamianTa Soris netaro, Cvens ax-
mcired-Ra yofad ars Cemi KorcTa Sina yofaA. xolo ese aR- los aris patara gamoqvabuli. wamiyvaneT iq Sen da Senma
miTquT, romel Cemda sikudidmde ara ganhmravldeT adgil- Zmebma, rom rac dReni damrCenia, masSi aRvasrulo,
sa amas Sina~. da juari daswera TYssa mas samkYdrebelsa, da radgan cota xniTRa aris gankuTvnili CemTvis xorcSi
sityuaA [164] misi ganZlierda. da maT arRara ikadres yofna, xolo es aRmiTqviT, rom Cems sikvdilamde ar gam-
cilobad, aramed mivides misTana quabad da yves locvaA. ravldebiT am adgilas~. da jvari gadaswera man Tavis
xolo berman Tqua: `ese ars gansasuenebeli Cemi ukunisamde, samyofels da gaZlierda misi sityva, maT ki aRar
amas davemkYdro, rameTu mTnavs ese~. maSin ambors-uyves Sehkadres SekamaTeba, masTan erTad mividnen gamoqva-
urTierTas da misces mSYdobaA wmidasa mas netarTa maT da bulSi da locva aRasrules. berma Tqva: „es aris Cemi
STamovides adgilsa mas RmrTisa mier Cinebulsa samonast- mosasvenebeli ukunisamde, aq davmkvidrdebi, radgan
red. xolo wmidaman grigol gonebiTa SemusrviliTa mesaTnoeba es~38. maSin eambornen erTimeores, gamoemSvi-
locvaA ese cremliT KelganpyrobiT warTqua. dobnen wmindans es netarebi da Camovidnen RvTisgan
samonastrod Cvenebul adgilas, xolo wminda grigolma
Semusvrili gonebiT xelgawvdenilad warmoTqva es
locva:

z. `Jamsa amas ucxoebisa da upovarebisa Cuenisasa, 7. „Cveni am ucxoobisa da upovarebis dros, qriste,
qriste, ara SemeSinos Cuen borotisagan, rameTu Sen, ar SegveSindeba Cven ukeTurisgan, radgan Sen, ufali,
ufali, CuenTana xar, ganmzadebuli CuenTYs adgilsa amas CvenTan xar, mzadmyofi CvenTvis am karg adgilas, — Seni
keTilsa gansasuenebelsa nebisa Senisasa, romelsa Sina mar- nebis mosasvenebelSi, sadac maradis vedrebas SevwiravT
adis vedrebasa SevswiravT mosalodebelisa misTYs dRisa Seni im didebiT meored mosvlis mosalodneli dRis
didebiT meored moslvisa Senisasa, RmerTo! raJams-igi saS- gamo, RmerTo, rodesac saSinelebaTa zartexili da
inelebaTa zari da sayYrisa oxraA SeaZrwunebdes dabade- sayviris xmovaneba SeaZrwunebs yvela qmnilebas, radgan

398 399
wm. grigol xancTelis cxovreba wm. grigol xancTelis cxovreba

bulTa yovelTa, rameTu uqadagebdes codvilTa satan- gamoucxadebs codvilebs im dausrulebel satanjvelebs,
jvelTa maT dausrulebelTa, xolo marTalTa axarebdes xolo marTlebs axarebs dausrulebel cxovrebas. maSin
cxorebasa dausrulebelsa. maSin etyebden yovelni tomni igodebs qveynierebis yvela tomi imis gamo, rom miecema
queyanisani amisTYs, rameTu miecemodian yovelni braleul- yvela braleuli gvemasa da tanjvas, xolo marTlebi
ni guemaTa da saarebaTa. xolo marTalni maTTYs iglovden, maTTvis igloveben, radgan ubiwoTaTvisac
rameTu ars ubiwoTaca SeZrwuneba zari Seni, romlisagan me SemaZrwunebeli iqneba Seni zartexili, risganac vZrwi
vZrwi, rameTu ganumzadebel var araTu umecrebisa aCrdil- me, radgan moumzadebeli var, ara rogorc umecrebis
Ta Seyenebuli, aramed udebebisa medgrobaTagan Zleuli CrdilSi Caketili, aramed rogorc mconarebis
vKmob sulTqumiT: raJams moiwios daKsnaA guamTaA da mx- usaqmobaTagan Zleuli, da vxmob kvnesiT: rodesac
ilebaA codvaTaA da kualad ganaxlebaA da SeerTebaA sulisa moxdeba sxeulTa darRveva da mxileba codvaTa, da kvlav
da KorcTaA, romelTaA-me cxorebad sau[v]kunod da ganaxleba da SeerTeba sulisa da xorcisa, zogisTvis
romelTaA-me satanjvelad saukunod, maSin vinaA iyos Cemda saukunod sacxovneblad da zogisTvis saukunod
KsnaA bralTa patiJisagan? rameTu ara momigies me saqmH, satanjvelad, maSin saidan iqneba CemTvis xsna
romliTamca ubralo vipove winaSe saydarTa SenTa, qriste! danaSaulTa sasjelisgan? radgan ar momipovebia me
aramed vedrebiTa dedoflisa Cuenisa RmrTismSobelisa ma- Rvawli, riTac udanaSaulo aRmovCndebodi Sens
radis qalwulisaATa da yovelTa wmidaTa SenTaATa, ufalo saydarTa winaSe, qriste, magram Cveni dedoflis, ma-
mowyaleo da saxiero meufeo, wyaloba-yav da macxovnen radqalwuli RvTismSoblis da yvela Seni wmindanis ve-
Cuen rCeulTa SenTa Tana, raATa maT Tanave migcemdeT Sen drebiT, mowyale ufalo da keTilo meufe, moiRe
saukunod didebasa, amen.~ wyaloba da gvacxovne Cven Sens rCeulebTan erTad, rom
amissa Semdgomad iwyo man xancTisa SenebaA. da ubrZana maTTan erTadve gangikuTvnoT Sen saukuno dideba, amin~.
ZmaTa maT daviTis galobisa muKlTa amaT warTqumaA: amis Semdeg daiwyo man xancTis Seneba da ubrZana
`wyalobaTa SenTa, ufalo, ukunisamde ugalobde, TesliTi- Zmebs daviTiseuli galobis am muxlTa warmoTqma: „Sens
Teslamde miuTxrobde WeSmaritebaTa SenTa piriTa CemiTa, mowyalebebs, ufalo, ukunisamde vugalobeb, Taobidan —
rameTu sTqu: sofeli wyalobiT aReSenos~. `da velni Senni Taobamde vuambob Sens WeSmaritebebs Cemi piriT, radgan
aRivsnen sipoxiTa, ganhpoxo Sen SuenierebaA udabnoAsaA da Tqvi: `qveyniereba wyalobiT aSendeba~39 „da Seni velebi
sixaruli borcuTa Seimoson da ReleTa ganamravlon ifqli aivseba noyierebiT; gaanoyiereb Sen Sen udabnos mSven-
RmrTismsaxurebisaA, RaRadebden da galobden~ pirni Cuenni ierebas da borcvebi sixaruls Seimosaven, da Releebi
esreT: `moguxeden monaTa SenTa, ufalo, da qmnulsa KelTa gaamravleben RvTismsaxurebis xorbals, iRaRadeben da
SenTasa! waruZeRu ZeTa maTTa! iyavn naTeli Sen, [uflisa] igalobeben~40 Cveni pirebi ase: „mogvxede Sens monebs,
RmrTisa CuenisaA, Cuenzeda! saqmeni KelTa CuenTani warh- ufalo, da — Seni xelebis naqmnars. wauZexi maT Zeebs!
marTen Ceunzeda , ufalo, da qmnuli KelTa CuenTaA wargY- iyos sinaTle Seni, Cveni [ufali] RvTisa, — Cvenze! Cveni

400 401
wm. grigol xancTelis cxovreba wm. grigol xancTelis cxovreba

marTe~, `rameTu udabnoTa amaT da mTaTa aRvixileniT Tu- xelebis saqmeebi warmarTe Cvenze, ufalo, da Cveni xeleb-
alni Cuenni, vinaA moxued Sewevnad Cuenda?~. `WeSmaritad is naqmnari wargvimarTe~41, „radgan am udabnoebsa da
Sewevna ars Cuenda saxeliTa uflisaATa, romelman qm[n]na mTebs mivapyreT Cveni Tvalebi. saidan moxvedi Cvens Ses-
cani da queyanaA da yovelni dabadebulni~. awevnelad?~42 „WeSmaritad Sewevna gvaqvs Cven uflis
da erTobiT juari dasweres adgilsa mas da iwyes saxeliT, romelmac Seqmna cani da miwa da yvela
saqmed senakebisaTYs queyanisa davakebad, rameTu kldH igi qmnileba~43.
xancTisaA uficxles ars ufroAs yovelTa maT klarjeTisa Semdeg erToblivad jvari gadasweres im adgils da
[165] udabnoTa. da SromiTa didiTa qmnes adgili igi, rameTu daiwyes senakebis gasakeTeblad miwis davakeba, radgan
ara aqunda maT culi da weraqY, arca sxuaA egeviTari saK- xancTis klde klarjeTis yvela udabnoze ufro uxeSia,
mari, aramed opizelTa mamaTa mosces yoveli, romeli ipova da didi SromiT daamuSaves is adgili, ar hqondaT ra
KelTa maTTa, da TanaSemwe-eqmnnes yovliTa saKmriTa da culi da weraqvi, arc sxva ram amgvari mosaxmarisi, ar-
KorcTa saRuawiTa, rameTu mas Jamsa sxuaA monasteri ara amed opizelma mamebma misces maT yvelaferi, rac ki xelT
Sen iyo maT queyanaTa TYnier opizisa, da arca msoflioni aRmoaCndaT, da Semweoba gauwies yovelgvari mosaxmaris-
eriskacni axlvides axladSenebisaTYs maT queyanaTaAsa, iT da xorcTa sapatronebeliT, vinaidan im dros
rameTu klarjeTs da taoTa Sina, da SavSeTs da yovelTa xsenebul mxareebSi opizis garda sxva monasteri
maT maxlobelTa queyanaTa mciredni ipovebodes daSenebul aSenebuli ar iyo da arc ama qveynis eriskacebi axldaT
tyeTa Sina adgil-adgil. maT im mxareebis axalmSeneblobisTvis, radgan klarjeT-
xolo netarman mamaman grigol pirvelad aRaSena Zelisa Si, taoSi, SavSeTSi da yvela im axlomdebare mxareSi
eklesiaA da Semdgomad sayudeli TYsi da TiTo senakebi Zma- cotani iyvnen isini44, tyeebSi aqa-iq dasaxlebulebi.
Ta maTTYs mcirH da erTi senaki saostigned didi. netarma grigolma pirvelad aaSena Zelis eklesia,
da dRiTi-dRe aRorZndebodes Zmani, rameTu SeeZine- Semdeg Tavisi samyofeli, TiTo-TiTo senaki ZmaTaTvis da
bodes ufalsa muSakni meaTerTmetisa Jamisani moqmedad erTi didi senaki satrapezod45.
WeSmaritsa mas venaKsa da Tanaziar-iqmnebodes pirvelTa dRiTi-dRe mravldebodnen Zmebi, radgan emateboda
maT marTalTa da monawile wmidaTa mowameTa, mKndebodes ufals meTerTmete saaTis muSebi WeSmariti venaxis
raA Ruawlsa mas monazonebisasa msgavsad wmidaTa mowameTa dasamuSaveblad46 da isini pirvel marTalTa Tanaziarni
da ufroAs maTsa, rameTu martYlni erTsa xolo Sina Jamsa da wminda mowameTa monawileni xdebodnen, radgan monaz-
iwamnes, xolo ese[ni] yovelsa Jamsa iwamebodes saxelisaTYs vnobis RvawlSi wminda mowameebis msgavsad, — da maTze
qristHsisa, viTarca daviT ityYs: `SenTYs movswydebiT metad, — mxneobdnen, radgan martvilebi martooden erT
Cuen maradRe~. da pavle ityYs: `me raA-dRe qristHsTYs dros ewamnen, eseni ki yovel dros ewamebodnen qristes
movkudebi~. ukueTumca ara iyo daucxromeli brZolaA wmi- saxelisTvis, rogorc ambobs daviTi: „SenTvis vixocebiT
daTaA, aramca moiKsenes brZolaA igi sikudilad maradRe. Cven yovel dRe~47, da pavle ambobs: „me yoveldRe qrist-

402 403
wm. grigol xancTelis cxovreba wm. grigol xancTelis cxovreba

`rameTu KorcTa guli uTquams sulisaTYs da sulsa esTvis vkvdebi~48. daucxromeli rom ar yofiliyo wmind-
KorcTaTYs, da ese mKdomni arian [v] urTierTas~ sityYsae- anTa brZola, arc moixseniebdnen am brZolas „yoveldRi-
br mociqulisa, rameTu `raA sulisa aRmofSYnva madli iqm- ur sikvdilad~, radgan, mociqulis sityvisebr, „xorcs
nebis da raA sulisa aRmofSYnva brali iqmnebis Cuen Soris~. ndoma aqvs sulisTvis da suls xorcisTvis, da eseni
amisTYsca `angeloz mKdom~ saxel-sdebs pavle gonebasa erTi-meoris mowinaaRmdegebi arian~49.
kacTasa; da viTarca Tavisa TYsisaTYs qadagebs, egreTve yo- vinaidan zogjer sulis zogi aRmofSvinva madli
velTaTYs ityYs, rameTu odesme wmidaTa angelozTa xdeba da sulis zogi aRmofSvinva danaSauli xdeba
gonebaA povis Cuen Soris, da odesme eSmakTaA. amisTYsca CvenSi50. amitom, „mowinaaRmdege angelozs~ uwodebs
qristeman ubrZana petre mociqulsa: `araTu SYdgzis oden pavle adamianTa gonebas da rogorc Tavisi TavisTvis
Seundo ZmaTa dResa Sina, aramed sameocdaaTjer qadagebs igi amas, aseve yvelasTvis ambobs, radgan
SYdgziso~. da amaT eseviTarTa vnebaTa, dafarulTa da cx- zogjer wminda angelozebis gonebas hpovebs igi CvenSi
adTa, mKdomisa RoneTa Zlierad ewyvebodes Rirsni ese mama- da zogjer eSmakebisas. amitom ubrZana qristem petres:
ni, moTmineni mravalsaxeTa WirTa da mwuxarebaTa qristH- „araTu dReSi mxolod Svidgzis Seunde Zmebs, aramed
sTYs. samocdaaTjer Svidgziso~51. ai, amgvar vnebebs,
mowinaaRmdegis dafarul da cxad xrikebs, Zalumad Seeb-
modnen es Rirsi mamebi, qrisTesTvis mravalgvari Wirisa
da mwuxarebis damTmenni.

H. mas Jamsa netari igi beri Kuedios moxucebul iyo 8. im dros netari beri xuediosi Zalian moxucebuli
friad da miaxlebul KorcTagan ganslvad. maSin mivida iyo da miaxloebuli xorcidan gasvlas. maSin mivida Cve-
mamaA Cueni wmidaA grigol da Zmanica, romelni iyvnes mis ni wminda mama grigoli da is Zmebic, romlebic masTan iy-
Tana, xilvad berisa. da viTarca moikiTxes, hrques: vnen, beris sanaxavad, da roca moikiTxes, uTxres:
`guakurTxen, wmidao mamao, rameTu aw mixual uflisa~. „gvakurTxe, wminda mamao, radgan ufalTan midixar
xolo man hrqua: `RmerTi mSYdobisa, siyuarulisa da kacT- axla~. man miugo: „RmerTi mSvidobisa, siyvarulisa da
moyuarebisaA iyavn TquenTana yoladve, aramed CemTYs loc- kacTmoyvareobisa iyos TqvenTan yovliTurT, CemTvis ki
va-yavT, wmidano mamano, rameTu mival dRes banaksa ucxosa iloceT, wminda mamebo, radgan dRes mivdivar ucxo
da RmrTisa saydarTa saSinelTa~. xolo maT hrques: `ara xar banakSi da RvTis saSinel dasabrZaneblebSi~. maT uTxres:
ucxo banaksa mas wmidaTa angelozTasa, romelTa Tana suli- „ar xar ucxo wminda angelozTa banakSi, romlebTan
Ta maradis ixareb winaSe qristHsa, aramed nu damiviwyeb erTadac maradis xarob suliT qristes winaSe, magram nu
Cuen, adgilisa Senisa wmidisa mkYdrTa da nergTa madlisa dagviviwyeb Cven, Sens wminda adgilas damkvidrebulebs

404 405
wm. grigol xancTelis cxovreba wm. grigol xancTelis cxovreba

SenisaTa~. da man hrqua maT: `KelTa RmrTisaTa Sevhvedreb da Seni madlis nergebs~. da man uTxra maT: „RvTis xelebs
sulsa Cemsa da KelTa TquenTa - KorcTa CemTa, xolo nebiTa vabareb Cems suls da Tqvens xelebs — Cems sxeuls, xolo
RmrTisaATa erTad iyos sixaruli Cueni saukunod~. RvTis nebiT saukunod erTad iyos Cveni sixaruli~.
da daiZina netarman berman da tkbil-eyo mas hruli misi. da daiZina netarma berma da tkbili gauxda mas
da adgili [166] igi aRivso sulnelebiTa da angelozTa wmi- Tavisi miruleba, xolo is adgili aivso surnelebiT da
daTa galobiTa, romelTa wariyvanes igi sixaruliT winaSe wminda angelozebis galobiT, romlebmac waiyvanes igi
qristHsa. xolo mamaman grigol da ZmaTa warmoiyvanes sixaruliT qristes winaSe, xolo mama grigolma da misma
ZleviTSemosili guami misi da galobiTa wmidiTa dahmarxes Zmebma wamoiyvanes ZlevaSemosili misi sxeuli da wminda
igi saflavsa Sina, da madli misces qristesa, nebismyo- galobiT damarxes igi saflavSi, amasTan madloba
felTa misTa Zlevisa momcemelsa da gYrgYnosanmyofelsa. uZRvnes qristes, Tavisi nebis aRmsruleblebisTvis
maSin nebiTa RmrTisaATa ganmravldebos Zmani qristHs- mZleobis mimcems da maT gvirgvinosanmyofels.
msaxurni. xolo mamaA grigol aravis udebTagansa Seiwyn- maSin RvTis nebiT gamravleba daiwyes qristesmsaxu-
arebda, aramed pirvelad gamocadis yovelsa zeda keTilisa rma Zmebma, xolo mama grigoli aravis mconareTagans ar
saqmesa, da ukueTu ipovis guliTa umankoA, uzakuveli da miiRebda, aramed pirvelad gamoscdida [mavans] yvela
udrtYnvelad simdabliT morCili wadierad yovelsa zeda karg saqmeSi da Tu hpovebda mas guliT umankos, ueSmakos
keTilisa saqmesa, igi Seiwynaris sixaruliT. amisTYsca yo- da udrtvinveli TavmdablobiT wadierad morCils yo-
velni mowafeni misni keTil iyvnes friad da RirsadSemwyn- velgvari kargi saqmisadmi, miiRebda sixaruliT. amis
arebel saTnoebaTa misTa wmidaTa. da emsgavsebodes moZr- gamo misi yvela mowafe metad kargi iyo da misi wminda
Ruarsa keTilsa, viTarca moZRuari maTi emsgavseboda saTnoebebis Rirseulad SemTvisebeli. emsgavsebodnen
qristesa, romelica ityYs: `kma ars mowafisa mis, iyos Tu isini TavianT karg moZRvars, iseve rogorc maTi
viTarca moZRuari TYsi~. da esreT keTilad cxondebodes moZRvari emsgavseboda qristes, romelic ambobs:
igini sulierad, xolo Korcielad didsa iwroebasa iyvnes. „sakmarisia mowafisTvis, Tu iqneba igi rogorc Tavisi
moZRvari~52. ase kargad cxovrobdnen isini sulierad,
xorcielad ki did SeviwroebaSi iyvnen.
T. da maT JamTa mflobeli iyo amaT queyanaTa RmrTism-
saxuri KelmwifH didi bagratuniani aSot kurapalati,
keTiladmorwmunH, romlisa gamo daemtkica qarTvelTa 9. im dros am mxareebis mflobeli iyo RvTismsaxuri
zeda mTavrobaA misi da SvilTa misTaA vidre ukunisamde xelmwife, didi bagrationi, keTilmorwmune aSot kura-
JamTa. da Kelmwifisa mis winaSe da SvilTa misTa, didebul- palati, romlis meSveobiTac damyarda qarTvelebze misi
Ta maT KelmwifeTa, winaSe Seuswavlel iyo wmidaA grigol. da misi Svilebis mTavroba vidre ukunisamde droTa. am
xolo iyo vinme aznauri didebuli winaSe aSot [v] kurapal- xelmwifisa da misi Svilebis, didebuli xelmwifeebis,

406 407
wm. grigol xancTelis cxovreba wm. grigol xancTelis cxovreba

atisa, da erqua mas saxeli gabriel dafanCuli, da aw naTe- karze ucnobi iyo wminda grigoli, magram aSot kura-
savTa misTa hrqYan dafanCulni. ese aznauri Semkul iyo yo- palatis karze imyofeboda didebuli vinme aznauri,
vliTa sisruliTa da simdidriTa, sibrZniTa, hasakiTa da ax- romelsac saxelad erqva gabriel dafanCuli (axla mis
ovnebiTa, da yovelsa zeda saqmesa ganmarjuebiTa da keTi- STamomavlebs hqviaT „dafanCulni~). es aznauri Semkuli
ladmorwmuneobiTa qebul iyo. iyo yovelgvari srulqmnilebiTa da simdidriT. igi
amas aqundes zogni sofelni maxlobelad vansa netarisa qebuli iyo sibrZniT, aRnagobiT, axovanebiT, yvela
grigolissa, romelmanca mowafeTa TYsTa upovarebaA ixila saqmeSi gamarjvebulobiT da keTilmorwmuneobiT.
raA, miiwia nebiTa RmrTisaATa saxlsa gabriel dafanCulisa- mas hqonda zogi sofeli netari grigolis savanis ax-
sa. xolo igi Sin ara daxuda, aramed RmrTismoyuarH los. rodesac grigolma Tavisi mowafeebis upovareba
meuRlH misi mariam sarwmunoebiT moegeba mamasa Cuensa gr- naxa, mivida igi, RvTis nebiT, gabriel dafanCulis saxl-
igols da jerovnad pativ-sca da mravliTa keTiliTa ga- Si, romelic Sin ar aRmoCnda. sanacvlod, misi RvTismoy-
nuteva. da Tana kacni warmoayvanna Sesaswavlelad da hrqua: vare meuRle mariami miegeba Cvens mama grigols sarwmu-
`wmidao mamao, amaT kacTa aswave gzaA monastrisa SenisaA da noebiT, jerovani pativi sca mas da bevri sikeTiT gaist-
saRuawi sulierTa SvilTa SenTaA uzrunvel iyos Sengan, umra, Tanac adamianebi gaatana [gzis] saswavlad da
rameTu ara dagakldes saxlisagan Cuenisa. aramed wmidaTa uTxra: „mamao, am adamianebs aswavle Seni monastris gza
Sina locvaTa TquenTa Ksenebul guyveniT ufali Cemi da Seni sulieri Svilebis mosaxmarisi Seni sazrunavi
gabriel da me, mKevali Seni, da Svilni Cuenni~. da esreT aRar iqneba, radgan ar mogakldeba igi Cveni saxlidan.
sixaruliT movida monastrad TYsa mamaA grigol, da ganix- sanacvlod, Tqvens wminda locvebSi mogvixseneT Cemi
ares ZmaTa maT friad, rameTu RmerTman pativ-scis madide- batoni gabrieli, me, mxevali Seni, da Cveni Svilebi~. ase
belTa TYsTa. sixaruliT movida Tavis monasterSi mama grigoli da
xolo raJams moiwia saxid TYsa gabriel mTavari, maSin metad gaixares Zmebma, radgan pativs scems RmerTi Tavis
auwya RmrTismoyuareman meuRleman misman netarisa mamisa madideblebs.
grigolis moslvaA, da viTar-igi man sixaruliT ganuteva. xolo rodesac mivida Tavis saxlSi gabriel mTavari,
da viTarca esma ese didebulsa mas aznaursa, madli Sewira auwya mas Tavisma RvTismoyvare meuRlem netari mama gr-
RmrTisa wmidisa mis SeslvisaTYs saxlsa TYssa, da akurTxa igolis mosvla da isic, Tu rogor sixaruliT
meuRlH TYsi. da mswrafl-xolo dawera wigni vedrebisaA gaistumra man igi. gaigona ra es am didebulma aznaurma,
da waravlinna [167] kacni keTilni, raATa kualadca brZanos madloba Sewira RvTisadmi Tavis saxlSi wmindanis
saxlsa missa. xolo mamaA Cueni netari grigol morCil-iqmna Sesvlis gamo da daloca Tavisi meuRle. maSinve dawera
sityuaTa misTa da warhyva kacTa maT movlinebulTa. man Txovnis werili da gagzavna kargi adamianebi, rom
da viTarca esma mislvaA amis netarisaA, aRdga da miegeba kvlav mobrZanebuliyo igi mis saxlSi. Cveni netari mama
wina gabriel, aznauri mefisaA, da Tayuanis-sca sixaruliT grigoli daemorCila mis sityvebs da wahyva

408 409
wm. grigol xancTelis cxovreba wm. grigol xancTelis cxovreba

da ambors-uyofda wadierad KelTa misTa wmidasa mas da gamogzavnil adamianebs. rodesac gaigo gabrielma, mefis
wariyvana pativiT saxed TYsa da mravalTa dReTa ganusuena. aznaurma, am netaris misvla, adga, win miegeba, Tayvani
da warmoudginna winaSe missa oTxni igi Zeni TYsni, yolad- sca sixaruliT da, wadierad eamboreboda ra wmindans
keTilni da yovliTave msgavsni gabriel mamisa maTisani: xelebze, pativiT waiyvana igi Tavis saxlSi, sadac bevri
patrik, guaram, arSuSa da abulasaT. da hrqua netarsa gr- dRe moasvena. warudgina mas Tavisi oTxi Ze, yovlad
igols: `wmidao RmrTisao, akurTxen eseni wmidaTa KelTa kargebi, yvelafriT msgavsebi maTi mamis, gabrielisa:
SenTa dasxmiTa; viTarca israHl iosebis Zeni akurTxna, patriki, guarami, arSuSa da abulasaTi. uTxra man netar
egreTve Sen yovelni Svilni Cuenni akurTxen Cuen, mSobel- grigols: „RvTis wmindano, akurTxe eseni Seni wminda
Ta maTTa, Tana!~ xelebis Tavze dadebiT da iseve rogorc akurTxa
da viTarca ixila wmidaman man friadi sarwmunoebaA israelma iosebis Zeebi, amgvaradve akurTxe Cveni
kurTxeulTa maT meuRleTa da SvilTa maTTaA, maSin aRdga Svilebi Cven, maT mSoblebTan, erTad~.
sixarulisa cremliTa savsH da aRipyrna wmidani Kelni TYs- da rodesac naxa wmindanma am kurTxeuli meuRleebi-
ni [RmrTisa] mimarT da hrqua: `ufalo, saukuniTganTa wmi- sa da maTi Svilebis didi sarwmunoeba, maSin adga igi
daTa SenTa morwmuneni Senni, romelnica ikurTxnian, sity- sixarulis cremliT savse, [RvTis] mimarT aRapyro
uaA maTi saqmiT aRasruli, awca, ufalo, moxede locvasa Tavisi wminda xelebi da uTxra: „ufalo, gvwams, rom Sen
Cemsa, glaxakisa monisa Senisasa, da locviTa yovelTa wmi- odiTgan [mcxovreb] Sens kurTxeul wmindanTa sityvas
daTa SenTaATa akurTxen mSobelni SviliTurT da Svilni saqmiT aRasruleb; amjeradac, ufalo, moxede Cems, Seni
mSobelTa Tana. keTiladmorwmuneni ese da madidebelni glaxaki monis, locvas da yvela Seni wmindanis locviT
wmidisa saxelisa Senisani, viTarca akurTxe saxli nove mar- akurTxe mSoblebi Svilebianad da Svilebi mSoblebTan
TlisaA da abraham mamaTmTavrisaA da yovelTa nebismyofel- erTad — es keTilmorwmuneebi da Seni wminda saxelis
Ta SenTaA. RmerTo didebisao, igive kurTxevaA saukunoA madideblebi, da rogorc akurTxe saxli noe marTlisa,
daamkYdre amaT Soris da uxuad mianiWe keTili queyanisaA abraam mamamTavrisa da yvelasi, vinc ki Seni nebis
dRegrZelebasa Sina da keTili zecisaA dausrulebeli da [v] aRmsrulebelia, RmerTo didebisao, igive saukuno
CuenTYs wyaloba-yav, amen~. kurTxeva daamkvidre amaT Soris, da uxvad mianiWe amaT
da juari daswera yovelTa da dajda. maSin gabriel hr- ama soflis sikeTe dRegrZelebaSi da — dausrulebeli
qua wmidasa mas: `qristeman saqmiT daamtkicen sityuaA bage- sikeTe zecisa, da Segviwyale Cven, amin~.
Ta SenTaA, Rirso mamao, da Cuen moguecin ufalman guls- da jvari gadaswera man yvelas da dajda. maSin
modgined msaxurebaA siwmidisa SenisaA, raATa sityuaA igi gabrielma uTxra wmindans: „qristem saqmiT daamtkicos
mociqulisaA CuenSoris aResrulos, viTarmed - `Tqueni sityva Seni bageebisa, Rirso mamao, Cven ki SegvaZlebinos
nametnavi maTisa naklulevanebisa da maTi nametnavi Tqueni- ufalma, rom gulmodgined vemsaxuroT Sens siwmindes,
sa naklulevanebisa~. aw CuenTana ars Korcieli keTili da raTa aRsruldes Cvens Soris mociqulis sityva: „Tqveni

410 411
wm. grigol xancTelis cxovreba wm. grigol xancTelis cxovreba

TquenTana ars sulieri keTili, da ese SevzavneT urTier- zedmeti — maTi sinaklulisaTvis da maTi zedmeti —
Tas. Tquen monawile-guyveniT wmidaTa locvaTa TquenTa Tqveni sinaklulisaTvis~53. amjerad CvenTan aris
cxorebasa amas da Semdgomad sikudilisa, da Zualni Cuenni xorcieli sikeTe, TqvenTan ki aris sulieri sikeTe da
Rirs-yveniT dasxmad wmidaTa Tana ZualTa TquenTa, da eseni SevuzavoT erTimeores. Tqven monawile gagvxadeT
locvaA CuenTYs ukunisamde ganaweseT monastersa Tquensa, Tqveni wminda locvebisa am cxovrebaSic da sikvdilis
da Cuen aRgiTquamT, cxorebasa Cuensa da cxorebasa SvilTa Semdegac, amasTan, Cveni Zvlebi RirshyaviT Tqvens wminda
CuenTasa, SviliTi-Sviladmde Tana-guac Tqueni RuwaA da ZvlebTan erTad dadebisa da Tqvens monasterSi ukuni-
monastrisa TquenisaA JamTa ukunisamde. aramed, wmidao samde daaweseT CvenTvis locva, Cven ki aRgiTqvamT, rom
mamao, savane keTili adgili dedaTaTYs samkYdrebelad Cvens cxovrebaSi da Cveni Svilebis cxovrebaSi, Svile-
gamonaxeT, raATa ese mcnebaA iyos Cuen Soris: naTesavisa bidan Svilebamde, Tavs videbT TqvenTvis da Tqveni
Cemisa ukueTu mowese mamakaci iyos, samkYdrebelad misa monastrisTvis Rvwas ukunisamde droTa. garda amisa,
xancTaA iyos, da ukueTu erisa Cemisa mowesH dedakaci iyos, wminda mamao, gamonaxeT kargi samyofeli qalebisaTvis,
mun daemkYdros, romelica Sen gamoaCino quayanasa amas ad- rom iq mkvidrobdnen, raTa es mcneba iyos Cvens Soris: Tu
gili, Sen mier kurTxeuli. da viTarca micvalebulTa Cemi STamomavlobidan mamakaci iqneba monazoni, mis
mamaTaTYs xancTaA gamiwesebia, egreTve iyos samarxavi samyoflad xancTa iyos, xolo Tu Cemi modgmidan
micvalebulTa dedaTaA aw Senebulsa mas~. monazoni qali iqneba, im adgilas damkvidrdes igi,
xolo netarman mamaman grigol Zieba-yo gulsmodgined romelsac Sen gamoavlen am mxareSi, — Sens mier
da pova adgili keTili gunaTles maxlobelad. [168] juari nakurTxs, da rogorc micvalebuli mamakacebisTvis
daswera da mun aRaSenes monasteri dedaTaA, romelsa aw hr- xancTa damiwesebia, aseve iyos micvalebuli qalebis sasa-
qYan gunaTlis vani. da Jamismwirveli mRdeli vanisa misTYs flaod is, rac axla aSendeba~.
xancTiT ganawesa netarman grigol vedrebiTa gabrielisi- netarma grigolma gulmodgined Zebna da ipova mSven-
Ta. ieri adgili „gunaTles~ axlos, gadaswera mas jvari da
amisTYsca, msgavsad aRTqumisa, xancTas Sina elocvebis iq aaSenes qalTa monasteri, romelsac axla hqvia „gu-
yovelTa dafanCulTa vidre dRendelad dRemde. naTles vani~. am vanisTvis Jamismwirveli mRvdeli
xancTidan daadgina netarma grigolma gabrielis
vedrebiT.
ai, amis gamo, aRTqmis Sesabamisad, xancTaSi locu-
loben yvela dafanCulisTvis vidre dRevandel dRemde.

412 413
wm. grigol xancTelis cxovreba wm. grigol xancTelis cxovreba

i. xolo gabriel, didebulman aznaurman, friadiTa ke- 10. xolo didebulma aznaurma gabrielma bevri
TiliTa warmogzavna mamaA grigol da moscna kiriT-xuroni sikeTiT gamoistumra mama grigoli, misca mas kiriTxu-
da nivTi yoveli qviTkirisa eklesiisa saSenebelad. da esreT roebi da yvela masala qviTkiris eklesiis asaSeneblad.
movida mamaA grigol TYssa vansa. da ganixares mowafeTa ase movida mama grigoli Tavis samyofelSi. gaixares mis-
misTa, madli misces qristesa da ulocvides moRuaweTa maT. ma mowafeebma, madloba uZRvnes qristes da locu-
xolo netarman grigol adgili igi saeklesioA daavaka lobdnen meurveebisTvis.
da viTar daiwyebda eklesiasa, ese locvaA cremliT warT- netarma grigolma saeklesie adgili daavaka da
qua: `qriste RmerTo, KorcSesxmisa Senisa gangebulebaA rodesac iwyebda igi eklesias, cremliT Tqva es locva:
RmrTe[e]br aCuene SenTa dabadebulTa, da SiSiT hmsaxures „qriste RmerTo, Seni xorcSesxmis gangebuleba
meufebasa Sensa winaAswarmetyuelTa winaAswaruwyebiTa, RmrTeebr uCvene Sens qmnilebebs da SiSiT emsaxurnen
mociqulTa - qadagebiTa, mowameTa - WeSmaritiTa Sens meufebas: winaswarmetyvelebi winauwyebis gziT,
aRsa[a]rebiTa da RirsTa wmidaTa soflisa krebaTa da meud- mociqulebi qadagebiT, mowameebi WeSmariti aRmsareb-
abnoeTa mamaTa - maradis didebiTa saxelisa Senisa wmidisaA- lobiT, msoflio krebaTa Rirsni wmindanni da meudabnoe
Ta. da ese oTxkerZo krebuli saRmrToA wmidaTa yovelTa[A] mamebi Seni wminda saxelis maradisi didebiT. yvela
garemodgomili zRudissaxed uZravisa simtkice-eqmnnes wmindanis es oTxmxrivi saRvTo krebuli, SeuZravi
wmidaTa SenTa eklesiaTa, rameTu Sen, `TYTsibrZneman, iSene galavnis msgavsad garemovlebuli, simtkiced gauxda
Tavisa TYsisa saxli siwmidisaA~ Sesavedrebelad erTa mor- Sens wminda eklesiebs, radgan Sen, `TviTsibrZnem, iSene
wmuneTa. da rameTu wmidasa eklesiasa saxel-sdev guamad Seni TavisTvis siwmindis saxli~54 morwmune xalxis
Senda. da wmidasa Sensa saxelsa zeda da saxelsa wmidaTa TavSesafrad, uwode ra wminda eklesias Sens sxeulad,
SenTasa SeuZrvelad aRaSenen da daamtkicen [v] wmidani ek- da Sens wminda saxelze da Seni wmindanebis saxelzec
lesiani. amisTYs uwode eklesiad wmidaTa yovelTa, raATa SeuZravad aaSene da daamyare wminda eklesiebi. amitom
Semdgomad sikudilisa maTisa nacvalad maTa eklesiani uwode Sen „eklesiad~ yvela wmindans, rom maTi
aqunden simtkiced da siqadulad SenTa samwysoTa, sikvdilis Semdeg maT nacvlad eklesiebi hqondeT simt-
WeSmaritTa qristeaneTa, vidremdis kualad moxYde dideb- kiced da siamayed Sens samwysoebs, WeSmarit qristianebs,
iT wmidaTa Tana. Sen, ufalo, awca akurTxe adgili ese, vidre kvlav moxval didebiT wmindanebTan erTad. Sen,
wmidisa Senisa eklesiisa samkYdrebeli, madliTa SeniTa da ufalo, amjeradac akurTxe es adgili, Seni wminda ek-
wmidaTa SenTa oxiTa, raATa Rirs-viqmne glaxaki Seni lesiis samyofeli, Seni madliT da Seni wmindanebis
sruliad aRSenebad amisa saxelsa zeda da uZlevelsa sarw- meoxebiT, rom Rirsi gavxde me, Seni glaxaki, amis sruli
munoebasa didisa mowamisa Senisa, giorgi juariTamo- aSenebisa Seni didi mowamis, giorgi jvriTmoamayis
qadulisa, axovnisa da saxelovnad ganTqumulisa brwyin- saxelze da mis uZlevel sarwmunoebaze, romelic aris
valed Soris wmidaTa SenTa martYlTa da mowameTa, axovani da brwyinvaled saxelganTqmuli Sens wminda

414 415
wm. grigol xancTelis cxovreba wm. grigol xancTelis cxovreba

romelTaca Korcni maxYliTa daiWrebodes, xolo sarwmu- martvilTa da mowameTa Soris, romlebis xorci max-
noebaA ara ganikueTeboda. xolo maT yovelTa umetes ipova viliT iWreboda, magram sarwmunoeba ar ganipoboda,
simKniTa wmidaA giorgi da mravliT JamiTgan uSjuloTagan xolo mxneobiT yvela maTganze meti aRmoCnda wminda
zarganKdilTa qristeaneTa aswava simKnH Zlieri, mxi- giorgi, romelmac urjuloTagan didi xnidan Tavzar-
arulebiT raA moiTminna mravalferni satanjvelni da dacemul qristianebs aswavla mZlavri mxneoba, mxiaru-
ZleviTSemosili idida caTa Sina da queyanasa zeda. lad iTmenda ra mravalgvar satanjvels da ZlevaSemo-
amisTYsca angelozTa Tana wmidaTa ganixares mowameTa sili idida kidec caTa Sina da am qveyanaze. amitom,
netarTa srulebaA RuawlTa misTaA, rameTu mas misca qris- wminda angelozebTan erTad netarma mowameebmac gaixa-
teman ZlevaA yovelTa mterTaA da aw - nawilTa da saxelsa res mis RvawlTa aRsrulebiT, radgan mas misca qristem
missa, da meoxebaA misi mfaravs yovelTa madidebelTa misTa mZleoba yvela mterze, aw ki — mis nawilebs da saxels,
maradis da ukunisamde~. da misi meoxeba gvfaravs Cven, mis yvela madidebels,
da juari daswera adgilsa wmidisa eklesiisasa da iwyes maradis da ukunisamde~.
Senebad. da esreT keTilad gansrulda Zueli igi eklesiaA da jvari gadaswera man wminda eklesiis adgils da
xancTisaA SewevniTa qristesiTa da [169] meoxebiTa wmidisa Seudgnen Senebas. ase kargad gasrulda xancTis Zveli ek-
giorgisiTa da locviTa netarisa mamisa grigolisiTa, lesia qristes SewevniT, wminda giorgis meoxebiT da ne-
xolo Korcielad moRuawebiTa didebulisa gabriel mTa- tari mama grigolis locviT, aseve didebuli gabriel
vrisaATa da yovelTa marTlmorwmuneTaATa. mTavris da yvela marTlmorwmunis xorcieli RvawliT.
mas Jamsa yovelTa maT wmidaTa udabnoTa Sina iwyes wmi- im dros yvela am wminda udabnoSi daiwyes wminda
daTa mamaTa monastrebisa Senebad da wmidaTa eklesiaTa, da mamebma monastrebisa da wminda eklesiebis Seneba da amg-
esreT ganmravldes msaxurni wmidisa samebisani da maradis- varad gamravldnen wminda samebis msaxurebi da maradis-
madidebelni. madideblebi.

ia. xolo sanatreli da saswaulTa mier Semkuli dedaA 11. xolo sanatreli da saswaulTa mier Semkuli
febronia moiwia samcxiT da daemkYdra meres Sina. da Rir- deda febronia movida samcxidan da damkvidrda mereSi.
sadcxorebisa da sulierad gangebisa misisa ara iyo misi Rirseuli cxovrebisa da sulieri warmarTebu-
sazRvar. da saRmrToATa siyuaruliTa wmidiTa erTzraxva lobis sazRvari ar arsebobda. wminda saRvTo
da megobar iyvnes friad netarni ese RmrTisakacni, dedaA siyvaruliT Tanamoazreebi da didi megobrebi iyvnen es
febronia da mamaA grigol. da xucesi merisaA xancTiT arn. RvTis netari adamianebi — deda febronia da mama
amisa Semdgomad RmrTismsaxursa mefesa aSot kurapal- grigoli (xucesic mereSi xancTidanaa).
atsa auwya gabriel erismTavarman sanatrelisa mamisa grig-

416 417
wm. grigol xancTelis cxovreba wm. grigol xancTelis cxovreba

olis RirsebaA da ucxovebaA da uqmsa udabnosa monastrisa amis Semdeg RvTismsaxur mefes aSot kurapalats au-
SenebaA da mowafeTa misTa saTnoebaA da mowafeTaganve wya gabriel erismTavarma sanatreli mama grigolis
cnobaA didebulebisaA wmidisa mis mSobelTaA. ese yoveli Rirseba, misi mwiroba, misgan monastris Seneba usargeb-
viTarca gulisKma-yo keTiladmsaxurman kurapalatman lo udabnoSi da saTnoeba misi mowafeebisa, agreTve
aSot, mwrafl-xolo dawera ebistolH KeliTa TYsiTa da warCinebuloba wmindanis mSoblebisa, rac mas mowafeebi-
kaci erTi keTili winaSemdgomelTagani da erTi gabrielis sgan hqonda Setyobili. rodesac es yovelive gaigo
msaxurTagani swrafiT warmoavlinna mamisa grigolis wi- keTilmsaxurma kurapalatma aSotma, maSinve dawera
naSe. da viTarca warikiTxa wigni kurapala[v]tisaA, pativiT epistole Tavisi xeliT da qveSevrdomTagan erTi kargi
mowerili wodebisaA, netarman mamaman da kacTa maTganca cna adamiani da erTic gabrielis msaxurTagani saswrafod
yoveli, munTquesve warvida Kelmwifisa mis winaSe da mi- gamogzavna mama grigolTan. rodesac netarma mamam
raA-iwia palatad, moegebnes Zeni kurapalatisani. da viTar waikiTxa xmobis werili kurapalatisa, pativiT mowe-
mivida karsa taZrisa maTisasa, maSin kurapalati ze aRdga da rili, da im adamianebisganac gaigo yvelaferi, myisve
winamoegeba netarsa mamasa grigols. da didiTa simdabliTa wavida xelmwifesTan da miaRwia ra palats, moegebnen mas
moikiTxes erTmanerTi da dasxdes. xolo kurapalatman hr- kurapalatis Zeebi, xolo rodesac mivida igi maTi
qua: `RmrTisamieri kurTxevaA piriTa SeniTa iyavn Cuen yov- sasaxlis karTan, maSin kurapalati wamodga da win
elTa zeda, wmidao~. da man Tqua: `gakurTxenin yovelni pir- moegeba netar mama grigols. didi TavmdablobiT
man qristHsman da yovelTa wmidaTaman, rameTu WeSmaritad moikiTxes maT erTmaneTi da dasxdnen. kurapalatma
samarTal ars sityuaA ese: `sada ars pativi mTavrobisaA, mun uTxra mas: „RvTismieri kurTxeva iyos yvela CvenTaganze
ars msgavsebaA RmrTeebisaA~, rameTu Tquen, Kelmwifeni, Seni piriT, wmindao~. man Tqva: „gakurTxoT yvelani
ufal-gyvna RmerTman queyanisa gangebasa, viTarca gulisK- qristes da yvela wmindanis pirma, radgan WeSmaritad
ma-vhyofT keTilisyofasa RmrTisasa Cuenda momarT mefo- samarTliania es sityva: „sadac aris pativi mTavrobisa,
biTa SeniTa. da viTarca-igi abrahamisTYs ufali ityYs, vi- iq aris msgavseba RmrTeebisa55~, radgan Tqven,
Tarmed: `abrahamsa swadoda xilvaA naTlisa CemisaA, ixila da xelmwifeebi, qveynis marTvis uflebamosilni gagxadaT,
ganixara~, msgavsad abrahamisa meca, glaxaksa, mwadoda xil- vcnobT ra Cvendami RvTis keTilismyofelobas Seni
vaA da TayuaniscemaA Tqueni da aw sixaruliTa savse var da mefobis Sedegad, da rogorc abraamisTvis ambobs ufali,
ZRunad Sevswirav locvasa. qristeman umetesad didebiT rom „abraams swadda Cemi sinaTlis naxva, naxa da
daicevin mefobaA Seni didebasa Sina da sixarulsa da sauku- gaixara~56, abraamis msgavsad mec, glaxaks, mwadda Tqveni
noA didebaA zecisa mTavrobaTa Tana dagimkYdren keTilTa naxva da Tayvaniscema, ris gamoc axla sixaruliT savse
Tana SvilTa~. var da ZRvnad vwirav locvas. ufro meti didebiT
[170] maSin kurapalatman hrqua mamasa grigols: `mefeTa daicvas qristem Seni mefoba didebasa da sixarulSi da
israHlisaTa Jamad-Jamad winaAswarmetyueli aRudginis

418 419
wm. grigol xancTelis cxovreba wm. grigol xancTelis cxovreba

RmerTman siqadulad maTa da zRuded Sjulisa, da Sesawev- dagimkvidros Sen, karg SvilebTan erTad, saukuno dide-
nelad morwmuneTa da samxilebelad urwmunoTa, egreTve ba zecis mTavrobaTa Tana~.
JamTa CuenTa Sen gamogaCina RmerTman qristeaneTa siqadu- maSin kurapalatma uTxra mama grigols: „israelis
lad. da raATa mas iRuwide CuenTYs wmidiTa locviTa Seni- mefeebs drodadro winaswarmetyvels mouvlenda Rmer-
Ta winaSe qristHsa da wmidaTa misTa~. xolo man hrqua: Ti maT siamayed da sjulis galavnad, morwmuneTa Sesaw-
`daviT winaAswarmetyuelisa da uflisa mier cxebulisa evnelad da urwmunoTa samxileblad. amgvaradve, Cvens
Svilad wodebulo Kelmwifeo, mefobaA da saTnoebanica droSi Sen gamogaCina RmerTma qristianTa siamayed, rom
misni dagimkYdren qristeman RmerTman, romlisaTYsca amas imaves iRvawde CvenTvis Seni wminda locviT qristes da
mogaKseneb: ara moakldes mTavrobaA SvilTa SenTa da naTe- misi wmindanebis winaSe~. man miugo: „daviT winaswarme-
savTa maTTaA queyanaTa amaT ukunisamde JamTa, aramed iyvnen tyvelis da uflisgan cxebulis Svilad wodebulo
igini mtkiced ufroAs kldeTa myarTa da mTaTa saukuneTa xelmwifeo57, misi mefoba da saTnoebebic dagimkvidros
da didebul iyvnen ukunisamde~. Sen qriste RmerTma, ris gamoc amas mogaxsenebT: „ar
amisa Semdgomad kacman man mociqulman warmoTqua qebaA moakldeba Seni Svilebisa da maTi naTesavebis mTavroba
xancTisaA, viTarmed: `keTil ars udabnoA igi mzisa mcxin- am mxareebs ukunisamde droTa, aramed isini iqnebian mt-
varebiTa da haerisa SezavebiTa yovliTkerZo. da aqus mas kiced myar kldeebze da saukuno mTebze metad da dide-
wyaroA mdidrad gamomdinarH, Suenieri, grili da hamoA, da bulni iqnebian ukunisamde~.
maRnarTa simravlH uricxY da mciredi raAme sxuaAca nuge- amis Semdeg am samociqulo adamianma warmoTqva xanc-
Sinissacemeli Zalisaebr mis udabnoAsa, xolo saTesavi yanaA Tis qeba: „yovelmxriv kargia es udabno mzis mcxunvarebi-
da saTibeli queyanaA raATurTiT ara ars, arca iqmnebis Rir- Ta da haeris SezavebulobiT. aqvs mas wyaro, Warbad mo-
RolovanTa maT ficxelTa mwuervalTa maT RadoTaAsa~. ese mdinare, mSvenieri, grili da saamuri, aseve tyeebis
viTarca esma didebulsa kurapalatsa, Sewirna adgilni uricxvi simravle da kidev sxva ram mciredic sanugeSo,
keTilni [v] da Satberdisa adgili agarakad xancTisa, maSin am udabnos Zalisamebr. xolo saTesi yana da saTibi miwa
samTa maT didebulTa ZeTa kurapalatisaTa - adarnerse, da saerTod ar aris da arc iqneba RadoTa58 uswormasworo
bagrat, da guaram - Sewires TiToeulad, raAca saKmari mon- uxeS Txemebze~. gaigona ra es didebulma kurapalatma,
astersa missa uKmda, yoveli uxuebiT. Seswira xancTas sayaned kargi adgilebi da Satberdis
da viTarca adgilni igi moiTualna da kurTxevaA miani- adgilic. maSin kurapalatis samma didebulma Zem - adar-
Wa kurapalatsa da ZeTa misTa netarman grigol, maSin mrav- nersem, bagratma da guaramma cal-calke Sewires, rac ki
lisa keTilisa nayofiTa savseH movida xancTad, monastrad sWirdeboda monasters mosaxmarisi, yvelaferi uxvad.
TYsa, da axara ZmaTa yoveli igi ganmarjuebaA madliTa rodesac miiRo es adgilebi netarma grigolma da mi-
qristHsiTa da oxiTa wmidisa giorgisiTa. xolo maT uxaro- aniWa kurTxeva kurapalatsa da mis Zeebs, maSin movida
igi xancTaSi, Tavis monasterSi, mravali sikeTis

420 421
wm. grigol xancTelis cxovreba wm. grigol xancTelis cxovreba

da da ulocvides sarwmunoebiTSemomwirvelTa da hmad- nayofiT savse da axara Zmebs mTeli es warmateba, [aR-
lobdes qristesa keTilismyofelsa. srulebuli] qristes madliT da wminda giorgis meoxe-
biT, xolo maT uxarodaT, loculobdnen sarwmunoebiT
SemomwirvelTaTvis da hmadlobdnen keTilismyofel
qristes.

ib. da viTarca Korcielad Seemateboda, egreTve suli- 12. da rogorc xorcielad emateboda am wminda adam-
erad SeeZineboda ricxusa mas wmidaTa kacTasa, rameTu mas ianebis raodenobas, aseve sulieradac SeeZinebodaT maT,
Jamsa movides mamaA etYfane da mRdeli matoi qarTliT da radgan am dros movidnen mama epifane da mRvdeli mato
didi zenon samcxiT, rameTu etYfane da matoi pirvelve qarTlidan da didi zenoni samcxidan, vinaidan epifane
megobar iyvnes amis wmidisa da saxelsa missa movides da mato adreve am wmindanis megobrebi iyvnen da mis
xancTad, xolo zenon Svili iyo saCinoAsa visime kacisaA saxelze movidnen xancTaSi, xolo zenoni viRac cnobili
samcxes da RmrTismsaxurebiT aRzrdil iyo da siwmidiT iq- adamianis Svili iyo samcxeSi, RvTismsaxurebiT
ceoda, rameTu saRmrToA SiSi mkYdr iyo mis Soris, da swa- aRzrdili da siwmindiT mcxovrebi, radgan saRvTo SiSi
doda monazonebaA aRTqumisaebr aRTqumisa mmarxvelTaAsa. mkvidrobda masSi da swadda mas monazvnoba aRTqmisa-
da viTarca aResrulnes mSobelni misni, monagebi maTi dau- mebr mmarxvelTa aRTqmisa. rodesac misi mSoblebi
teves zenons da dasa missa, romelica iyo saxlsa Sina mis aResrulnen, dautoves maT qoneba zenons da mis das,
Tana. da zenon guls-etyoda, raATamca mamuli da deduli romelic masTan erTad iyo saxlSi. zenons Cafiqrebuli
[171] monagebi dasa TYssa dauteva nebisaebr misisa da TYTmca hqonda, rom mamiseuli da dediseuli qoneba Tavisi
iqmna monazon ucxoebasa Sina. da viTar amas ganizraxvida disTvis daetovebina misi nebisamebr, TviT ki monazoni
zenon, daA igi misi eSmakisa ganmarjuebiTa SeacTuna vinme gamxdariyo mwirobaSi. rodesac amas ganizraxavda
ukeTurman kacman da Rame yovel warvidis SavSeTs. xolo zenoni, misi da, eSmakis gamarjvebiT, Seacdina viRac
zenon, viTarca cna, SeiWura saWurveliTa martod da amKe- ukeTurma adamianma, da igi mTeli Ramis ganmavlobaSi
drda cxensa da devna-uyo. da viTar didi queyanaA vlo, midioda SavSeTisken. rodesac gaigo es zenonma,
Tqua gulsa TYssa, viTarmed: `var me Wabuk saxelovan da martodmarto SeiWurva saWurveliT, amxedrda cxenze
romelsa vsdev, friad Seuracx ars. daRacaTu vewio da da daedevna ukan. rodesac didi manZili ganvlo, Tqva
movkla, sabrKe ars sulisa CemisaA, da ukueTu cudad ukun- Tavis gulSi: „me var saxelovani Wabuki da visac mivsdev,
viqce saxed Cemda, sircxYl ars Cemda, aramed aRTqumaA mon- metad ubadrukia. Tundac davewio da movkla, safrTxea
azonebisaA aw aRusrulo ufalsa~. da axovan-iqmna netari Cemi sulisTvis, xolo Tu uSedegod davbrundebi Cems
ese, rameTu monagebTa datevebaA sisxlTa daTxevasa saxlSi, sircxvilia CemTvis. amitom, axla Sevusruleb

422 423
wm. grigol xancTelis cxovreba wm. grigol xancTelis cxovreba

emsgavsebis. da daiwera juari KorcTa TYsTa da waremarTa ufals monazvnobis aRTqmas~. moikriba mxneoba am netar-
saRmrTosa mas gzasa da miiwia winaSe dedisa febroniaAsa ma, radgan qonebis datoveba sisxlis danTxevas emsgavse-
meres, rameTu iyo igi saxlisa misisaA, da nebiTa RmrTisaATa ba, gadaiwera jvari Tavis sxeulze, daadga saRvTo gzas
mun iyo mamaA grigol, da dedaman febronia Seawynara wmi- da mivida deda febroniasTan mereSi, radgan misi sax-
dasa mas umankoA igi kravi mwyemssa mas keTilsa, romelmanca likaci iyo. RvTis nebiT iq imyofeboda mama grigoli da
moiyvana xancTad, `adgilsa mas mwuanvilsa~ RmrTisa deda febroniam am wmindans, keTil mwyemss, Seafara es
madlisasa `daamkYdra~ da `wyalTa zeda gansasuenebelTa~ umanko kravi, man ki moiyvana igi xancTaSi, „daamkvidra~
sulisa wmidisaTa `gamozarda~ igi. RvTis madlis „mwvanilovan adgilas~ da „gamozarda~
ese netari zenon miiwia moxucebulebasa da vidre aR- suliwmindis „mosasvenebel wylebze~59.
sasrulamde ara ganeSora xancTasa WeSmaritad sulieri netarma zenonma miaRwia moxucebulobas da ar gan-
Svili, [v] msgavsi mamisaA, keTili mowafH, nacvali moZRu- Sorebia igi xancTas vidre aRsasrulamde, iyo ra
risaA, netari, saTnoebaTa saunjH, monazonebisa wesi wmidaA, WeSmaritad sulieri Svili, msgavsi mamisa, kargi
klarjeTisa udabnoTa zRudH, sulTa ukeTurTa maotebe- mowafe, moZRvris monacvle, netari, saTnoebaTa sa-
li, rameTu cxorebasa missa da cxorebasa moZRurisa misisasa ganZuri, monazvnobis wminda wesi, klarjeTis udabnoTa
ver ikadrebda eSmaki dacemad kacTa wmidaTa amaT Sina adg- galavani, ukeTuri sulebis ganmdevneli, radgan mis
ilTa. sicocxleSi da sicocxleSi misi moZRvrisa ver bedavda
ese axovani Semdgomad micvalebisa meoxi ars Cueni eSmaki wminda adamianebis dacemas am adgilebSi.
saukunod uflisa mimarT moyuasTa misTa Tana, romelni es axovani micvalebis Semdeg saukunod Cveni meoxia
iyvnes msgavsni misni, mowafeni mamisa grigolisni, Rirsni da uflisadmi Tavis megobrebTan erTad, romlebic misi
saswaulTamoqmedni, moTminebisa suetni Seuryevelni, vi- msgavsi iyvnen, mama grigolis mowafeebi, Rirsni da sas-
Tarca ganmtkicebulni daucemelad suetni caTani. waulTa moqmedni, moTminebis Seuryeveli svetebi,
rogorc daucemlad gamyarebuli svetebi caTa.

ig. rameTu vidre moslvadmde grigol mwyemsisa mis ke- 13. vinaidan am keTili mwyemsis, grigolis,
Tilisa mKecTagan uxilavTa ltolvilni mciredni igi cxo- mosvlamde uxilavi mxecebisgan devnili mcire raode-
varni qristHsni ganbneul iyvnes TiToA anu Tu or-ori nobis qristes cxvrebi saTiTaod an or-orad gabneulebi
sivrcesa mas udabnoTasa, xolo moslvasa wmidisa grigo- iyvnen am udabnoTa sivrceSi, xolo wminda grigolis
lissa cxovarni igi ganmKndes da mKecni igi eSmakni gani- mosvlidan es cxvrebi gamxnevdnen, gandevnes eSmakeuli
otnes da yoveli wesi saRmrToA ganemarTa. mxecebi da gasworda mTeli saRvTo wesi.

424 425
wm. grigol xancTelis cxovreba wm. grigol xancTelis cxovreba

xolo mamaA grigol guls-etyoda, viTarmed: `viTarca xolo mama grigoli fiqrobda: „iseve rogorc Cemi
monastrisa Cemisa mamani saTnoebiTa uzeSTaes arian Jamisa monastris mamebi saTnoebiT aRmatebulni arian am drois
amis monazonTa, egreTca wes ars wesi saRmrToA saeklesioA monazvnebze, amgvaradve marTebulia, rom Cems eklesiaSi
eklesiasa Sina Cemsa dawesebad brZenTagan ganukiTxveli~. dawesdes saRvTo da brZenTagan ganusjeli saeklesio
amisTYs ganizraxa warslvaA qristHssaWurWled, meored wesi~. amis gamo ganizraxa man wasvla qristes saWurWle-
ierusalHmd, romel ars kostantinepolisi, da yovelTa sa- Si, meore ierusalimSi, romelic aris konstantino-
CinoTa saberZneTisa wmidaTa adgilTa moxilvad da poli, da saberZneTis yvela gamoCenil wminda adgilas,
locvad. [172] mas Jamsa ierusalHms warmavali vinme pova rom moexila da moeloca isini. am dros ipova man
megobari TYsi da mas dahvedra sabawmidisa wesisa daweraA ierusalimSi mimavali viRac Tavisi megobari da mas
da warmocemaA da ZmaTa TYsTa kacni moZRuarni uCinna da daabara sabawmindis wesis dawera da Camotana, Tavis
mSYdobaA dauteva maT da aRuTqua kualad adre moslvaA. Zmebs ki daudgina meurve adamianebi, gamoemSvidoba maT
da Tanawariyvanna saba, dedis diswuli TYsi, da erTi da aRuTqva kvlav male mosvla.
vinme sxuaA mowafe, da waremarTa saberZneTad da moiwia ko- da Tan waiyvana grigolma saba, Tavisi deidaSvili,
stantinepolis, da Tayuanis-sca Zelsa cxorebisasa da da viRac erTi sxva mowafe, gaemarTa saberZneTisken,
wmidaTa yovelTa nawilsa. da sixaruliT movlna yovelni mivida konstantinopolSi, Tayvani sca cxovrebis Zelsa
wmidani adgilni salocvelni, rameTu mravalTa enaTa da yvela wmindanis nawils, da sixaruliT moiara yvela
wurTil iyo igi da mravalmoswavle-yofil KeliTa keTi- salocavi wminda adgili, radgan bevri ena hqonda
ladmsaxurebisaATa. da romelime saxilavi moZRuar keTilis naswavli da keTilmsaxurebis gziT bevrismswavleli
eqmnis da romelime gansakrZalvel borotisaTYs. da esreT iyo, xolo zogi ram nanaxi kargis maswavlebeli xdeboda
aRmoivso guli misi simdidrisagan daubeWdvelisa axlisa misTvis, zogi ki — mosaridebeli ukeTurebis gamo. ase
Sjulisa, da suliTa madlisaATa ganmxiarulebulni war- amoivso man Tavisi guli apokrifuli „axali sjulis~
moemarTnes sayofelad TYsa. simdidriT da madlis suliT gamxiarulebulebi gamoe-
marTnen TavianT samyofelisken.

id. da viTarca moiwines taos, esma mun myofTagan kac- 14. da rodesac movidnen taoSi, gaiges iq myofi adam-
Ta, viTarmed aSot kurapalati moikla da mis wil Kel- ianebisgan, rom mouklavT aSot kurapalati da rom mis
mwifeben Zeni misni. maSin tkivilisa cremliTa aRivsnes Rm- nacvlad xelmwifoben misi Zeebi. maSin tkivilis crem-
rTismsaxurisa mis Kelmwifisa dacemisaTYs da tiriliTa liT aivsnen isini RvTismsaxuri xelmwifis waqcevi-
savseni ulocvides micvalebulsa mas mefesa. xolo netari saTvis da tiriliT savseni loculobdnen micvalebuli
grigol hmadlobda RmerTsa da gloiT ityoda: `N mefeo mefis gamo, xolo netari grigoli hmadlobda RmerTs da

426 427
wm. grigol xancTelis cxovreba wm. grigol xancTelis cxovreba

Cemo, Zliero da didebulo, simtkiceo eklesiaTao da gloviT ambobda: „hoi, Cemo mefeo, Zliero da didebulo,
zRudeo qristeaneTao, sadaAT-me mogelodi, aRmosavaliT- eklesiaTa simtkiceo da qristianTa galavano, saidan
me anu dasavaliT, CrdiloAT-me anu samxriT? rameTu yov- mogelodi, — aRmosavleTidan, dasavleTidan, Crdiloe-
elTa [v] zeda naTesavTa mflobeli iyav, romelica wyobiT Tidan Tu samxreTidan? radgan yvela tomze gabato-
KelmwifeTa daimorCilebd, sakYrveli ege didebuli, Rm- nebuli iyavi, brZoliT imorCilebdi xelmwifeebs.
rTismsaxuri KelmwifH! aw viTar-me mieci Kelsa Seuracxsa didebuli eg sakvirveleba — Sen, RvTismsaxuro
uSjuloTa da undoTa kacTasa, romelni-igi iudaAs xelmwife, — axla rogorRa Cauvardi xelSi ubadruk
msgavsad Sen, uflisa TYsisa, mklvel-iqmnnes mosakudinebe- urjuloebs da ususur adamianebs, romlebic iudas
lad Cuen, glaxakTa mlocvelTa SenTa, ukunisamde?~ amissa msgavsad gaxdnen Seni, TavianTi uflis, mkvlelebi, rom
Semdgomad ulocvides SvilTa misTa didebulTa movekaliT Cven, glaxaki mlocvelebi SenTvis uku-
KelmwifeTa, raATa ufalman daicvnes didebiT da nisamde~. amis Semdeg iloces maT aSotis Svilebis,
dRegrZelebiT keTilsa Sina RmrTismsaxurebasa. didebuli xelmwifeebis gamo, rom karg RvTismsaxu-
rebaSi daecva isini ufals didebiT da dRegrZelobiT.

ie. da viTarca moiwines maxlobelad iSxansa, 15. da rodesac movidnen iSxnis axlos, RvTisgan gam-
gamoecxada RmrTisa mier netarsa grigols da Rirssa sabas oecxadaT netar grigols da Rirs sabas iSxnis pirveli
iSxnisa pirveli didebulebaA, dabasa missa wmidani eklesiani, didebuleba da misi dabis wminda eklesiebi. euwyaT maT,
da euwya, viTarmed kualad ganaxlebad ars pirvelebr Keli- rom kvlav unda ganaxldes igi adrindelisebr sabas
Ta sabanisiTa. da ecnoba gzaAca misavalad, rameTu misJamisa xeliT da ecnobaT misasvleli gzac, radgan im drois ad-
kacTagan miuval iyo adgili igi. da mi-raA-vides iSxans, amianebisgan miuvali iyo is adgili. rodesac mividnen
friad uxaroda povnaA didebulisa mis adgilisaA. rameTu iSxanSi, metad gauxardaT maT am didebuli adgilis
iyo mas Sina nugeSinissacemeli sulieri da Korcieli. da povna, radgan iyo iq sanugeSo sulieric da xorcielic.
sabas munTquesve guls-edva dadgomaA, xolo netarman gr- sabas maSinve ewada iq darCena, magram netarma grigolma
igol hrqua: `Zmao, pirvelad vixilneT Zmani Cuenni xancTas uTxra: „Zmao, pirvelad vnaxoT xancTaSi myofi Cveni Zmebi
Sina myofni da nebiTa RmrTisaATa da locviTa maTiTa kual- da RvTis nebiTa da maTi locviT kvlav moxval am wminda
ad moiwio adgilsa amas wmidasa~. da mier warmoslvasa maTsa adgilas~. aqedan wamosvlisas mividnen isini kurapala-
miiwines winaSe ZeTa kurapalatisaTa da uloces nugeSinis- tis ZeebTan da nugeSiscemiT iloces maTTvis60 maTi mamis
cemiT sikudilisaTYs mamisa maTisa. sikvdilis gamo.

428 429
wm. grigol xancTelis cxovreba wm. grigol xancTelis cxovreba

iv. da esreT movides xancTad, monastrad TYsa, da moiy-


vannes nawilni wmidaTani da xatni wmidani da sxuaA evlo- 16. ase movidnen xancTaSi, TavianT monasterSi, da mo-
giaA friad. da povnes Zmani cocxlebiT da mSYdobiT, [173] abrZanes wmindanTa nawilebi, wmindanTa xatebi da sxvac
yovelni mxiarulni SeuSfoTebelad saRmrToATa siyua- bevri Sewiruloba. naxes maT Zmebi janmrTelad da mSvi-
ruliTa savseni da ganixares, rameTu kualad macxovrisa dobianad, yvela uSfoTvelad mxiaruli da saRvTo siy-
madlman Sekribna nebismyofelni TYsni. varuliT savse; gaixares amis gamo, radgan macxovris
da Semdgomad mciredTa dReTa saba ganuteva iSxans da madlma kvlav Sekriba Tavisi nebis aRmsruleblebi.
orni mowafeni miscna mas da TYT ganagebda suliersa cx- ramdenime dRis Semdeg gauSva grigolma saba iSxanSi
orebasa xancTisasa nebisaebr uflisa. da misca mas ori mowafe, xolo Tavad ganagebda xancTis
sulier cxovrebas uflis wesisamebr.

iz. maSin ierusalHmiT moiwia kaci, romelman moarTua 17. am dros ierusalimidan movida adamiani, romel-
sabawmidisa gangebaA dawerili. mac moarTva mas sabawmindis wes-gangeba dawerili.
xolo netarman grigol mas Jamsa ganawesa wesi TYsisa xolo netarma grigolma maSin ganawesa Tavisi ek-
eklesiisaA da monastrisaA, sibrZniT gansazRvrebuli da lesiisa da monastris wesi, — sibrZniT gansazRvruli,
mecnierebiT ganbrwyinvebuli da yovelTagan wmidaTa ad- codniT gabrwyinebuli da yvela wminda adgilisgan
gilTa gamorCeviT Sekrebuli, viTarca safasH daulev- gamorCeviT Sekrebili, rogorc dauleveli sikeTeebis
nelTa keTilTaA. saganZuri.
xolo aw wesTa maTgani sulierTaA mciredi raAme gYpy- magram axla am sulieri wesebidan cota ram gvaqvs
ries, viTarmca zRYsagan wueTi erTi wyali vinme aRmoiRo, daculi, ise rogorc vinmes mier zRvidan amoRebuli
rameTu esreT iyo cxorebaA netarTaA maT: simarTlesa Sina erTi wveTi wyali, radgan am netarTa cxovreba ase iyo:
maTsa maradis TavTa TYsTa bralobaA aqunda da siyuarulisa marTalni iyvnen, magram mudam TavianT Tavs adanaSau-
Ziri mtkice, moTminebaA simdabliT da simSYdiT, marxvaA lebdnen, hqondaT siyvarulis magari fesvi, moTmineba
locviTa SezRudvili, sarwmunoebasa Tana marTalsa damt- TavmdablobiT da simSvidiT, locviT SemozRuduli
kicebuli siwmidH gulisaA da WeSmaritebaA enisaA da ubi- marxva, marTal sarwmunoebasTan erTad gulis SeuZravi
woebiT krZalvaA sruliad yovelsave zeda. xolo wmidasa siwminde, enis WeSmariteba da ubiwoebiT krZalva
eklesiasa locvasa maTsa ara aqunda ubnobaA urTierTas, ar- sruliad yvelafris mimarT, xolo wminda eklesiaSi
amed SiSiT dganed, viTarca zecas winaSe RmrTisa. da ra- locvisas ar saubrobdnen erTmaneTSi, aramed SiSiT
Jams `daviTsa~ ityYed, vidre `aleluaAsa~ gansrulebamde, idgnen rogorc zecaSi RvTis winaSe da roca fsalmuns
memKreTa ver ikadrian muKlisa aRebaA dawynarebulsa mas ambobdnen, „aliluias~ dasrulebamde mgaloblebi ver

430 431
wm. grigol xancTelis cxovreba wm. grigol xancTelis cxovreba

locvasa maTsa, rameTu ara aqunda CueulebaA swrafiT gabedavdnen fsalmunis muxlis aRebas maTi dawynare-
TqumisaA yovelsave zeda sagalobelsa maTsa, aramed mdab- buli locvis dros, radgan ar hqondaT Cveuleba, rom
lad [v] da gYanad iyo locvaA maTi. da kedelsa TYnier ber- swrafad eTqvaT yvela maTi sagalobeli, aramed mSvidad
TaAsa aravin mieyrdneboda, xolo Zilsa da ukrZalvelad da nela loculobdnen, da kedels moxucebulTa garda
jdomasa yoladve ara ikadrebdes eklesiasa Sina. da esevi- veravin mieyrdnoboda, xolo eklesiaSi Zilsa da mouri-
Tari mravali saTnoebaA keTili sxuaAca damkYdrebul iyo deblad jdomas saerTod ar ikadrebdnen. ai, amgvari
Soris maTsa, romlisaTYs ara ars aw TiToeulad yovlisa- kargi saTnoebani sxvac bevri iyo maTSi damkvidrebuli,
TYs sityuaA, rameTu Semoklebul ars Jami ese da gonebaA romelTa Sesaxeb axla saTiTaod Tqma SeuZlebelia,
iswrafis, raATa ara iyos nametnav sasmenelsa msmenelTasa. radgan Semoklebulia es dro da goneba imas eswrafvis,
amisTYs gangebaA yoveli ver daiwera wignsa amas, aramed rom msmenelTa yurisTvis zedmeti ar iyos raime. amitom,
TiTosityuaA yovlisagan, romel aqam[om]de wesi aqunda mTeli wes-gangeba ver daiwera am wignSi, aramed — TiTo
xancTasa da aw romel aqus, esreT: sityva yvela im wesidan, rac aqamde hqondaT xancTaSi da
yovelTa RamisTevaTa SemwuxrebiTgan ganTenebamde axla romelic aqvT, amgvarad:
locvaA, da RamisTevaTa winadRiT dRisa JamTa yovelTa yoveli RamisTevisas — SeRamebidan gaTenebamde
locvaA, da JamiswirvaA Jamsa cxraJmisasa, da kuereqsTa Se- locva, da RamisTevaTa wina dRiT — dRis yvela Jamis
matebaA. xolo Jamiswirvasa yovelsa `wmidao RmerTosa~ wina locva, da Jamiswirva — mecxre Jamis dros, da
kuereqsi `zeciTgardamoA~, da kYriakeTa Jamiswirvasa `wmi- kvereqsebis61 Semateba, xolo yovel Jamiswirvaze —
dao RmerToA~ equsi. da sakurTxevelisa msaxurebasa fes- „wmidao RmerTo~-s62 win kvereqsi „zeciTgardamo~63, da
uediTa samosliTa da tyaviTa ara ikadreboda msaxurebaA. kviradRis Jamiswirvaze — eqvsi „wmidao RmerTo~.
xolo gardacvalebulTaTYs yovelTa gardaiKdian, amasTan, sakurTxevlis msaxurebisas ar gaibedeboda
gardacvalebiTgan rasaca dResa mixudis, sami dRH da SYdi, foCiani samosliTa da tyaviT msaxureba.
ormeoci da weliwadi. da maT dReTa JamiswirvaA ara SeaTu- gardacvalebulTaTvis yvelafers ixdidnen, ra
alian orasTa maT dReTa, ganwesebulTa xancTas damarxul- dResac daemTxveoda gardacvalebidan mesame dRe, meS-
TaTYs. da ganyofaA paqsimadisaA pirveliTganve ganwesebuli vide, meormoce da weliwadi, da am dReebis Jamiswirvas
ars. ar miaTvlidnen im oras dRes, rac xancTaSi damarxuleb-
giorgiwmidobisa [T]TuH raA [174] dadges, marxuaA isTvisaa dawesebuli. paqsimadis64 gayofac Tavidanvea
wueliTa vidre giorgiwmidobamde. egreTve qristHsSobisa dawesebuli.
marxvani da wmidaTa mociqulTani saeklesiod didiTa giorgiwmindobis Tvis65 dadgomidan giorgiwmindo-
moRuawebiTa da keTiladkrZalulebiTa aRasrulnian. bamde66 — marxva wveliT67. aseve, qristeSobisa da
xolo noemberisa TTYsa dadegiTgan yovelTa SabaTTa wminda mociqulTa marxvebs didi RvawliTa da keTilkr-
ciskrad vidre pirmarxvadmde kanoni oTxi, da didTa marxva- ZalulebiT aRasrulebdnen saeklesiod.

432 433
wm. grigol xancTelis cxovreba wm. grigol xancTelis cxovreba

Ta vidre bzobamde yovelsa ciskarsa kanoni oTxi, egreTve noembris Tvis dadgomidan ki vidre pirmarxvamde68 —
wigniskiTxvaA oTxi. yovel SabaTs ciskarze oTxi kanoni69, didmarxvisas ki
da vnebisa kYriakisa friad gangebaA iyo. xolo aRvse- vidre bzobamde — yovel ciskarze oTxi kanoni. aseve —
biTgan vidre axalkYriakemde `Wirisa kanoni~ ara TqYan, da wigniskiTxva70 oTxi.
serobasa `xadilsa Cemsa~ warTqYan, da aRdgomisa wardgoma- da vnebis Svideulis71 gangeba didZali iyo, xolo
ni, da ciskrad dawesebulni da TiTo[A] kanoni - axalkYri- aRvsebidan72 axalkviriakemde73 „Wiris kanons~74 ar am-
akemde. xolo sulTa Ksenebasa, Semdgomad aRvsebisa, cisk- bobdnen; serobisas75 warmoiTqmoda „sadilsa Cemsa~76 da
rad `netararianni~ da galobani warTqunian, viTarca yove- aRdgomis „wardgomani~77 da rac ciskarzea dawesebuli,
li weril ars `gangebasa eklesiisasa~ amis yovlisa neSti. da TiTo kanoni — axalkviriakemde. xolo sulTa xsenebi-
egreT hyofdian yovelsa mamani JamTa Sina CemTa. sas, aRvsebis Semdeg, ciskrad „netararianni~78 da „ga-
lobani~79 iTqmoda maTgan, rogorc weria es yvelaferi
da yovelive amis danarCeni nawili „eklesiis
gangebaSi~80; ase aRasrulebdnen yovelives mamebi Cems
droSi.

iH. aramed pirvelTa maT dReTa netarisa mamisa Cuenisa 18. Tumca Cveni netari mama grigolis [moRvaweobis]
grigolisTa ficxel iyo friad kanoni mowafeTa misTaA, pirvel dReebSi misi mowafeebisTvis metad mkacri kano-
rameTu senakTa maTTa Sina iyo mcire sareceli da Seuracxi ni iyo, radgan maT senakebSi iyo patara sawoli, ubadru-
sagebeli da TiToA sarwyuli wylisaTYs. xolo sxuaA nuge- ki sagebi da erTi WurWeli wylisTvis, xolo sxva ram
Sinissacemeli KorcTaA araA aqunda saWamadisaA da sasua- xorcTa sanugeSo, saWmelisa da sasmelisa, saerTod
madisaA yoladve, aramed romeli trapezsa zeda erTbamad araferi hqondaT, aramed rasac trapezze erToblivad
Wamian, miT iyo cxorebaA maTi. da mravalni maTganni ara su- Wamdnen, amiT iyo maTi arseboba. bevri maTgani saerTod
midis RYnosa yoladve. da romelnica miiRebdes, mcired ar svamda Rvinos da isinic, romlebic iRebdnen, cotas
iKumevdes. da senakebsa maTsa sakuami ara aqunda, rameTu ixmevdnen. maT senakebSi sakvamuri ar iyo, radgan cecxli
cecxli ara aRegzeboda, da arca RamH [v] sanTeli aRanTian, ar inTeboda. RamiTac, sanTels ar anTebdnen; sanacvlod,
aramed Rame iyo fsalmunebaA da dRisi wigniskiTxvaA da RamiT iyo fsalmuneba, dRisiT ki werilis kiTxva da
locvaA maradis, viTarca ityYs daviT: `dRisi amcno ufal- mudamJams locva, rogorc ambobs daviTi: „dRisiT amcno
man wyalobaA misi da RamH galobaA misi~. ufalma Tavisi wyaloba da Rame — Tavisi galoba~81.
xolo netarman mamaman grigol Tavadni didni marxvani xolo netari mama grigoli sakuTriv didmarxvas ga-
gardavlnis mcirediTa kalnabiTa umgbvriTa. xolo dadioda mcireoden mouxarSav kalnabze82, Cveulebriv

434 435
wm. grigol xancTelis cxovreba wm. grigol xancTelis cxovreba

mrCoblad sazrdelad misa iyo yovelTa dReTa misTa puri, ki misi saWmeli mTeli misi cxovrebis manZilze iyo puri,
naklulevanebiT dResa Sina erT Wamis da wyali woniTve romelsac dReSi erTgzis Wamda sinakluliT, da woniT
mciredi, RYnoA kula siyrmiTganve ara esua da umravlesni mcire wyali; Rvino siyrmidanve ar daelia mas, xolo um-
saTnoebani misni da mowafeTa misTani RmerTman mxoloman etesoba misi da misi mowafeebis saTnoebebisa mxolod
uwynis. RmerTma icis.

iT. xolo pirveliTgan moyuasTa maT keTilTa netarisa 19. xolo netari grigolis Tavdapirvel karg mego-
grigolisTa, Tevdores da qristefores, aqunda gulsa maT- brebs, Tevdores da qristefores, gulSi hqondaT monas-
sa saRmrToA Suri monastrisa SenebisaA [...] da ara gamoucx- tris Senebis saRvTo Suri da ise, rom ar gaumJRavnebiaT
ades mamasa grigols ganzraxvaA maTi, aramed farulad war- mama grigolisTvis TavianTi ganzraxva, farulad wavid-
vides afxazeTs da Tana Zmanica vinme warhyves. nen afxazeTSi da maT gahyva ramdenime Zmac.
da viTar moiwines samcxes, brZanebiTa RmrTisaATa ZH rodesac movidnen samcxeSi, RvTis brZanebiT, daimow-
didisa mirean aznaurisaA daimowafes, saxeliT arseni, afes didi mirian aznauris Ze, saxelad arseni, romelsac
romelsa ewoda Rirsad [175] didi arseni, qarTlisa kaTali- Rirseulad ewoda didi arseni, qarTlis kaTalikosi da
kozi da mcxeTisa saydrisa gYrgYni dauWnobeli. xolo yr- mcxeTis saydris dauWknobeli gvirgvini. es bavSvi asakiT
maA igi mcirH iyo JamiTa, viTar equsisa wlisaA, da saxlsa patara iyo, daaxloebiT eqvsi wlis, da izrdeboda igi
Sina mamisa TYsisasa izardeboda. aramed kacTa maT RmrTi- Tavisi mamis saxlSi, am RvTis adamianebma ki mirianis
saTa ganzraxviTa mireanisiTa moweseTa samosliTa Semoses gadawyvetilebiT Sehmoses bavSvs samonazvno Sesamoseli,
yrmaA igi da marjuenaA misces ficisaA mireans da hrques: Tan ficis [niSnad] marjvena xeli CamoarTves da uTxres:
`moZRuari Cueni grigol ars, mamaA xancTeli, da ufalsa Tu „Cveni moZRvari aris grigoli, xancTeli mamasaxlisi, da
undes, eseca mowafH iyos misi CuenTana, sadaca Cuen viy- Tu ufals endomeba, esec misi mowafe iqneba CvenTan
vneT~. da warvides afxazeTad. erTad, sadac viqnebiT Cven~. da wavidnen isini
xolo mefeman afxazTaman demetre didiTa pativiTa afxazeTSi.
pativ-sca da adgilsa keTilsa daamkYdrna. afxazTa mefem demetrem didi pativiT pativi sca maT
da karg adgilas daabinadra.

k. da raJams cna netarman grigol warslvaA Tevdoresi 20. rodesac netarma grigolma gaigo Tevdores da
da qristeforesi, Sewuxna friad da Tanawariyvanna oTxni qristefores wasvlis Sesaxeb, Sewuxda metad, Tan waiy-
Zmani da warvida Ziebad kravTa maT rCeulTa mwyemsi igi ola oTxi Zma da wavida im rCeul kravTa saZebrad es ke-

436 437
wm. grigol xancTelis cxovreba wm. grigol xancTelis cxovreba

keTili. da viTar moiwia qarTlisa sanaxebsa, nebiTa Rmr- Tili mwyemsi. rodesac man moaRwia qarTlis adgilebs,
TisaATa Ziebasa mas ZmaTasa pova efrem yrmaA, Wabuki Rirsi, ZmaTa Zebnisas RvTis nebiT naxa yrma efremi, Wabuki Rir-
da Rirsebasa Sina ixilva mamakacebasa srulsa miwevnuli si- seuli, RirsebaSive [Semdeg] srul mamakacobas miwevnu-
wmidiT, da siwmidesa Sina awyurisa episkoposi saswaulTa- li siwmindiT, siwmindeSi — awyuris saswaulTmoqmedi
moqmedi. xolo episkoposobasa Sina miiwia moxucebulebasa episkoposi, episkoposobaSi — karg moxucebulobamde
keTilsa da aResrula sakYrvelebiT, da nawilni misni wmi- miRweuli, romelic sakvirvelebiT aResrula da misi
dani miecnes naTlad samcxesa. ese efrem, Rirsi RmrTisaA, wminda nawilebi sinaTled mieboZa samcxes. es efremi,
daimowafa netarman grigol da ubrZana esreT: `raJams mov- Rirsi RvTisa, daimowafa netarma grigolma da ubrZana
iqce afxazeTiT, Tanawargiyvano Sen xancTad~, da TYT mas ase: „rodesac movbrundebi afxazeTidan, Tan wagiyvan
waremarTa afxazeTs. Sen xancTaSi~, TviT ki gaemarTa afxazeTisken.
da mi-raA-iwia winaSe Kelmwifisa mis, ze aRdga da rodesac mivida igi xelmwifis winaSe, wamodga
winamoegeba da simdabliT moikiTxa, rameTu zari ahKda [v] [xelmwife], win miegeba mas da mdablad moikiTxa, radgan
madlTagan siwmideTa misTaAsa da didebulebisagan pirisa Tavzari daeca misi siwmindeebis madlisgan da misi
misisa. rameTu viTarca piri mose winaAswarmetyuelisaA iyo pirisaxis didebulebisgan, iyo ra, RvTis madliT, am
didebul amis netarisaca xati madliTa RmrTisaATa. netaris Sesaxedaobac mose winaswarmetyvelisebr dide-
da Semdgomad mokiTxvisa dasxdes mefH da netari grig- buli.
ol. xolo wmidaman gangrZobilad uloca da mravliTa mokiTxvis Semdeg dasxdnen mefe da netari grigoli.
kurTxeviTa Seamko. da mefeman man Tqua: `kurTxeul ars wmindanma didxans loca da mravali kurTxeviT Seamko
RmerTi, romeli mogiZRua aqa, wmidao mamao, aramed vinaA mefe, man ki Tqva: „kurTxeulia RmerTi, romelic aq
ars mizezi moSromisa SenisaA, mauwye me~. da netarman grig- mogiZRva, wminda mamao, magram miTxari me, ra aris
ol hrqua: `mefeo RmrTismsaxuro da didebulo, mowevnul mizezi Seni mobrZanebisa?~ netarma grigolma uTxra:
arian wmidani mamani, Zmani Cemni, winaSe Sensa da aw arian „RvTismsaxuro da didebulo mefeo, mosuli arian
sameufosa amas da maTTYs ars moslvaA Cemi aqa, aramed SenTan wminda mamebi, Cemi Zmebi da axla isini imyofebian
brZanen Kelmwifebaman Senman da moviden igini Cuenda~. am samefoSi. Cemi mosvlac maT gamoa, Senma xelmwifebam ki
xolo mefesa daumZimda ZiebaA maTi da hrqua: `ara mosrul brZanos da movidnen isini CemTan~. mefes gauZnelda maTi
arian aqa egeviTarni monazonni, romelTasaca brZanebs siw- moZebna da uTxra: „ar mosulan aq magnairi monazvnebi,
mide Seni~. maSin netari mamaA grigol sityuasa zeda me- rogorebsac brZanebs Seni siwminde~. maSin ganrisxda
fisasa ganrisxna da hrqua: `mefeo, nu Sromasa SemamTxuev, netari grigoli mefis sityvis gamo da uTxra: „mefeo, nu
momcen Zmani Cemni, romelnica moiwines Senda~. da viTar miqmni siZneles, momeci Cemi Zmebi, romlebic SenTan arian
RonH sityYsaA arRara aqunda mefesa marTlmxilebisagan mosulebi~. da radgan aRar hqonda mefes pasuxis Zala
mis wmidisa, ubrZana moyvanebaA ZmaTaA maT. da viTar ixiles wmindanisgan samarTliani mxilebis Sedegad, brZana am

438 439
wm. grigol xancTelis cxovreba wm. grigol xancTelis cxovreba

[176] mamaA grigol, Seuvrdes cremliT. xolo wmidaman man ZmaTa moyvana, romlebic mama grigolis danaxvaze Seu-
aRadginna da Seitkbna siyuaruliT da hmadlobda qristesa vrdnen mas cremliT, xolo wmindanma wamoayena isini, si-
povnisa maTisaTYs. da rameTu iyvnes bunebiT momlodebel yvaruliT Seitkbo da hmadlobda qristes maTi pov-
wmidisa mis Zmani igi, maTca uxaroda urTierTasi igi Sekre- nisTvis, xolo radgan es Zmebi Sinaganad momlodineni iy-
baA TYsi. vnen wmindanisa, uxarodaT maTac TavianTi es urTierT-
da mefeman man hrqua netarsa grigols: `wmidao mamao, Sekreba.
aha iqmna wadierebaA nebisa SenisaA, aramed ufalman yavn mefem ki uTxra netar grigols: „wminda mamao, aha as-
nebaAca gulisa CemisaA, rameTu maqus sulsa Cemsa monastri- rulda wadiereba Seni nebisa, magram dae, aasrulos
sa axladSenebaA. aw brZane da movixilneT mravalni adgilni ufalma Cemi gulis nebac, radgan Cems sulSi maqvs
afxazeTisani da sadaca siwmideman Senman inebos, monastrad monastris pirvelSeneba. axla brZane, rom movinaxuloT
aRvaSenoT adgili igi~. afxazeTis mravali adgili da sadac inebebs Seni
da movlnes queyanani sagonebelni samonastred, da ara siwminde, is adgili avaSenoT monastrad~.
sTndes wmidasa mas. da hrqua mefesa mas: `ara ars miwaA, arca moiares maT samonastred misaCnevi adgilebi, magram
wyali queyanasa amas, sadamca monasteri aReSena, rameTu ta- ar esaTnova wmindans da uTxra mefes: „ar aris arc miwa,
lanti monazonisaA marxvaA ars, da amas miwasa zeda ver egeb- arc wyali am mxareSi, sadac aSendeboda monasteri,
is marxvaA sulisagan xorSakisa makudinebelisa~. radgan monazonis talanti83 marxvaa, am miwaze ki ar Sei-
da Sewuxna friad mefH igi amis mizezisaTYs da hrqua Zleba marxva cxeli da momakvdinebeli haeris gamo~.
maT: `ara samarTal ars keTilTa TquenTagan unawilobaA metad Sewuxda mefe am mizezis gamo da uTxra maT:
amis queyanisaA~. „ar aris samarTliani Tqvens sikeTeebTan uziarebeli
iyos es qveyana~.

ka. maSin mamaman grigol sarwmunoebisaebr mefisa aR- 21. maSin mama grigolma, mefis sarwmunoebisamebr,
aSena monasteri da uwoda saxeli misi ubH, da ilarion vin- aaSena monasteri, saxelad uwoda „ube~ da vinme ilario-
me, ierusalHmiT mosruli, sarwmunoA moxucebuli, daadgi- ni, ierusalimidan mosuli sando moxucebuli, daadgina
na mamasaxlisad, [v] rameTu xanZTiT waryolil iyo igi Tev- mamasaxlisad, radgan igi xancTidan wahyoloda Tevdo-
dores da qristefores Tana da aqundes mas keTilni wignni. res da qristefores da hqonda mas kargi wignebi. TviT
da mamamanca grigol TYsni wignni, romel aqundes da-ve- mama grigolmac Tavisi wignebi, rac hqonda, dautova am
utevna monastersa mas. xolo Kelmwife igi sixaruliTa monasters, xelmwife ki sixaruliT aivso monastris
aRivso monastrisa mis SenebisaTYs da Sewira saSenebelad mSeneblobis gamo da mis asaSeneblad Sewira didi

440 441
wm. grigol xancTelis cxovreba wm. grigol xancTelis cxovreba

missa friad Sesawiravi, da mianiWa mamasa grigols da moy- Sesawiravi, xolo mama grigols da mis megobrebs uboZa
uasTa misTa dramaA aTi aTasi da yovliTa keTiliTa aRavsna. aTiaTasi drama84 da aavso isini yovelgvari sikeTiT.

kb
kb. xolo Jamsa warmoslvisa maTisasa gamohkiTxa mefeman 22. maTi wamosvlis dros gulmodgined gamohkiTxa
dimitri mamasa grigols gulsmodgined saxH klarjeTisa dimitri mefem mama grigols klarjeTis udabnoTa am-
udabnoTaA, raATa auwyos mas adgilTa maT wmidaTa niSani bavi, rom aRewera mas am wminda adgilebis yvela niSani.
yoveli. da mamaman grigol hrqua mas: mama grigolma uTxra mas:
`RmrTismsaxuro mefeo, daRacaTu friad ganvamravlo „RvTismsaxuro mefeo, Tundac rom metad gavamravlo
sityuaA, verve miswuTebis gonebaA Cemi yovelsa mas udabno- sityva, mainc ver miswvdeba Cemi goneba imas, rom gauwyo
Ta maT sikeTesa uwyebad Senda, [vinaA]Tgan wesi monazonebi- Sen im udabnoTa yvela sikeTe, mas Semdeg, rac maTSi
saA maT Soris aRorZinebul ars da ufroAsad yuaodis da aRorZinda wesi monazvnobisa, rac momaval droSi ufro
aRematos momavalTa JamTa, aramed vTqua mravalTagan metad ayvavdeba da gaizrdeba, magram vityvi mravlisgan
mciredi, esreT: mcireds amgvarad:
`rameTu bunebiT erTguam ars queyanaA udabnoTaA maT da bunebiT erTmTliania am udabnoTa mxare da kargadaa
keTiladSezavebul mzisagan da haerisa, rameTu arca friadi igi Sezavebuli mzisa da haerisgan, radgan arc Zlieri
sicxH Seswuavs maT da arca gardareuli sicive Seaurvebs sicxe wvavs maT da arc metismeti sicive tanjavs mis
myofTa misTa. aramed ganwesebiT dgas TYssa sazRvarsa un- mkvidrT, aramed TanaSezomilad mdgradobs igi Tavis
otioA, uxorSakoA, umiwoA, mzuarH, rameTu kacTa naxWni sazRvarSi — unotio, usicxo, utalaxo, mziani, radgan
[177] ferKTani araodes TiKian-eqmnebian slvasa maTsa. xolo adamianebs maTi fexis quslebi arasodes utalaxdebaT
wyali keTili da SeSaA nebisaebr unaklulod aqus aR- siarulisas. aseve, kargi wyali da xe nebisamebr
mocenebuli qYSaTa maT Sina, uricxY maRnari da simravle unaklulod aqvs mas qviSaSi amosuli. [esaa] uricxvi tye
wyalTa hamoTaA, bunebiT mxiarulebaA micemul ars RmrTis- da saamur wyalTa simravle. RvTisgan bunebiT aris
agan. da ars igi ugzo da miuval raATurTiT soflisa wesi- micemuli misTvis mxiaruleba. da ugzoa igi da
Ta mcxorebelTagan, rameTu RadoTa mTaTa Sina maRalTa ars yovelnairad miuvali soflis wesiT mcxovrebTaTvis,
mkYdrobaA maTi. da mortymul ars erTkerZo mTaA igi da radgan mkvidroben isini maRal Rado85 mTebSi, da
erTkerZo SavSeTisa didTa wyalTa Sekrebisa garemoslvaA ertymis mas erT mxares es mTa, meore mxares ki uZravi
gare-moadgs zRudissaxed uZravisa. da esreT yovliTkerZo galavaniviT Semovlebuli aqvs SavSeTis did wyalTa
SezRudvil arian mTaTa mier, da Kevnebisa, da wyalTa maT- Senakrebis garSemoweriloba. ai ase, yoveli mxridan
gan saSinelad ZnelovanTa adgilTa mavalTaAsa. da monas- SemozRudulia igi mTebiT, xevebiT da Znel adgilebze
terTa maT Sina ara ars saTibeli queyanaA, arca yanaA saSinlad msrboli wylebiT. monastrebSi ar aris arc

442 443
wm. grigol xancTelis cxovreba wm. grigol xancTelis cxovreba

saKnavi, aramed didiTa SromiTa roWikisa mislvaA aqus kara- saTibi adgili da arc saxnavi yana, aramed didi gaWirve-
ulisa zurgiTa. da mcired venaKni WiriT da urviT daun- biT mosdiT maT roWiki saxedris zurgiT da cotaTi ve-
ergvan da egreTve mtilebi, xolo mxalTa velisaTaA ars sim- naxi aqvT, WiriT da wuxiliT darguli, da aseve — bost-
ravle uricxY. da amas yovelsa Tana uSiS ars guli maTi nebic, xolo veluri fxalis raodenoba uricxvia. am yve-
uqristoTa maT urwmunoTagan, Seryevisagan da yovlisa laferTan erTad, uSiSaria maTi guli Seryevisgan da
Zrvisa Jamsa KelmwifeTa mterobisasa. da esreT mravliTa yovelgvari aRZrulobisgan urwmuno uqristoebis mxri-
mSYdobiTa myudroebiT arian [v] yoladve da qristesa dan xelmwifeTa mtrobis Jams, da ase, yovliTurT didi
adideben. rameTu RmerTman dasabamsave dabadebisasa ukua- mSvidobiT da myudroebiT arian isini da qristes
naAsaTYs JamTa dahbadna igini monazonTa samkYdrebelad da adideben, radgan RmerTma Sesaqmis dasabamSive uka-
yovelTa qristeaneTa Sesavedrebelad orkerZove. da ram- nasknel droTaTvis Seqmna es udabnoebi orive mxriv: mon-
eTu gangebasa RmrTisasa ese CueulebaA aqus. raATa wmidaTa azonTa samyofelad da yvela qristianis TavSesafrad,
maT udabnoTa monasterni KeliTa glaxakTaATa aRaSennes, vinaidan RvTis gangebas aqvs es Cveuleba, rom wminda ud-
romelnica sruliad Tavisufal-iqmnnes soflisa sacTur- abnoTa monastrebi glaxakTa xeliT Sendebodes, rom-
Tagan. daRacaTu wmidaTa udabnoTa Kelmwifeni iRuwian, lebic sruliad Tavisufali gaxdnen soflis sacTurTa-
xolo wodebad saxeli glaxakTaA jer-iCina qristeman Sene- gan, da Tumca wminda udabnoebs xelmwifeebi patronoben,
basa wmidaTa monasterTasa. aramed misca RmerTman magram glaxakTa saxelis wodeba ineba qristem wminda
KelmwifebaA morwmuneTa mefeTa aRSenebad saydarTa saebi- monasterTa mSeneblobisTvis. sanacvlod, RmerTma morw-
skoposoTa da qalaqTa soflebiTurT da yovelsa ersa zeda mune mefeebs misca uflebamosileba saepiskoposo saydar-
mTavar-yvna, raATa simarTliT ganikiTxviden maT Semkobilni Ta da qalaq-sofelTa aSenebisa, amasTan mTeli xalxis
samosliTa brwyinvaliTa, xolo raATa ara dauteon gonebaA mTavrebad gaxada isini, rom maT, brwyinvale samosliT
maTi xilulTa maT nivTTa Sina, aramed keTilTa maT sauku- Semkobilebs, samarTlianad ganekiTxaT [adamianebi] da
neTa gulisKma-hyofden, rameTu sibrZneman saRmrToman sa- rom xilul sagnebSi ar daetovebinaT TavianTi goneba,
moselTa mravalsaxeTa mier gulisKma-uyo yovelTa kacTa aramed saukuno sikeTeebi SeemecnebinaT, radgan saRvTo
pativi TiToeulisa wesisa maTisaA RmrTismsaxurebiT, xolo sibrZnem mravalsaxovani samoslis gziT Seamecnebina yov-
sarwmunoni da WeSmaritni monazonni queyanasa zeda aravis- el adamians TiToeuli maTi mdgomareobis pativi
sa Kelmwifebasa queSe arian, vinaATgan mohrides saSuebel- RvTismsaxurebiT, Tumca sarwmuno da WeSmariti monaz-
Ta sawuTroAsaTa [178] nebsiT da aRirCies RmrTisaTYs mwux- vnebi am qveyanaze aravis uflebamosilebis qveS ar arian,
arebaA adgilTa glovisaTa msgavsad pirvelTa maT mamaTa radgan isini nebsiT ganeridnen sawuTros fufunebebs da
wmidaTa, romelTa siglaxakesa Sina didsa myofTa aRaSenes pirvandel wminda mamaTa msgavsad airCies maT, RvTis
wmidani udabnoni TYnier queyanisa mefeTa brZanebisa, Sew- gamo, mwuxareba glovis adgilebSi, romlebmac, did
evniTa yovlisa SemZlebelisa RmrTisaATa. da awca JamTa siglaxakeSi myofebma, aaSenes wminda udabnoebi amqvey-

444 445
wm. grigol xancTelis cxovreba wm. grigol xancTelis cxovreba

CuenTa arian msgavsni pirvelTa maT netarTa kacTani, niur mefeTa brZanebis gareSe, yovlisSemZle RvTis
maSenebel monasterTa adgilTa uqmTa Sina RmrTisa sam- SemweobiT, da axlac, Cvens droSi, arian im pirvandel
kYdrebelad, xolo Kelmwifeni keTiladmsaxurni Sromasa netar mamaTa msgavsni, usargeblo adgilebSi monasterTa
maTsa Tanamonawile-iqmnebian safaseTa uxuadmicemiTa, vi- maSenebelni RvTis samyofelad, xolo keTilmsaxuri
Tarca-ese dRes didebulebaman Senman mefobaman ganamdid- xelmwifeebi maTi Sromis Tanamonawileebi xdebian
ra siglaxake Cueni friadiTa keTiliTa. da yoladve moziare qonebis uxvad micemiT, rogorc dRes, rodesac Senma
xar locvasa Cuensa Tana~. xolo mefH ganmxiarulda sity- didebulebam — mefobam didi sikeTiT gaamdidra Cveni
uaTagan netarisa grigolisTa da friadi sarwmunoebaA da siRaribe, ris gamoc yovliTurT moziare xar Cvens
siyuaruli damtkicna gulsa missa udabnoTa mimarT klar- locvebTan~. mefe gamxiarulda netari grigolis
jeTisaTa da hmadlobda qristesa, keTilis-myofelsa nebi- sityvebis gamo, mis gulSi gamyarda didi sarwmunoeba da
smyofelTa misTasa. da esreT mSYdobaA dauteves siyvaruli klarjeTis udabnoTa mimarT da igi hmadlob-
Kelmwifesa mas da warmovides afxazeTiT. da qristes, misi nebis aRmsrulebelTa keTilismyofels,
isini ki ase gamoemSvidobnen xelmwifes da afxazeTidan
wavidnen.

kg. da mgzavr slvasa maTsa hrques netarsa grigols 23. da midiodnen ra, gzaSi sanatrelma Tevdorem da
sanatrelTa maT Tevdore da qristefore: wmidao mamao, qristeforem uTxres netar grigols: „wminda mamao,
Jamsa mas warmoslvisa Cuenisasa xancTiT, samcxes raA moviw- xancTidan Cveni wamosvlis dros, samcxeSi rom movediT,
ieniT, [v] maxlobelad adgilsa mirian aznaurisasa, da gYx- mirian aznauris adgilis axlos, rodesac gvnaxes misma
ilnes Cuen kacTa misTa, rameTu sadguri Cueni Jamsa mwux- kacebma, radgan saRamos dros velze movawyveT Cveni
risasa velsa zeda vyavT, da auwyes ufalsa TYssa da sadgomi, da uTxres Tavis batons, swrafadve movida TviT
mwrafl-xolo movida mirean TYT da mogYkiTxna simdabliT miriani, mdablad mogvikiTxa, wagviyvana Tavis sasaxleSi
da wargYyvanna taZrad TYsad da gangYsuena keTilad. da kargad mogvasvena.
da viTarca ganTena, Semiyvanna winaSe meuRlisa TYsisa, rodesac gaTenda, Segviyvana man Tavis meuRlesTan,
romlisaA ars saxeli kravi, rameTu ars igi mKevali romlis saxelic aris kravi, radgan aris igi qristes mx-
qristHsi, da viTarca uloceT mas, davsxediT; maSin mirean evali. davloceT igi da davsxediT. maSin mirianma,
didebulman ufalman daadginna winaSe Cuensa Zeni TYsni didebulma batonma, brZanebiT daayena Cvens win Tavisi
brZanebiT, samni igi yrmani yoladkeTilni da Suenierni. da Zeebi, sami yovlad kargi da mSvenieri yrma da rodesac
viTarca uloceT maT, hrqua kravis: `aw vyoT Cuen saswaul davloceT isini, uTxra man kravs: „axla vaCvenoT Cven
keTil da erTi ZeTa CuenTagani ganvawesoT monazonad da kargi niSani da Cveni Zeebidan erT-erTi ganvawesoT mona-

446 447
wm. grigol xancTelis cxovreba wm. grigol xancTelis cxovreba

mowafe amaT qristHsmowafeTa, da amaTiTa locviTa moeces zonad da am qristes mowafeTa mowafed, da amaTi locviT
madli, raATa ixilon moZuleTa CuenTa da hrcxuenodis. aw mieces mas madli, rom naxon Cvenma moZuleebma da Ser-
Tqu, romeli iyos mowesed Soris SvilTa CuenTa?~ xolo man cxveT. axla Tqvi, Cveni Svilebidan romeli iyos
hrqua: `ufalo Cemo, Svilni Senni arian winaSe Sensa. rom- mowese86?~ man miugo: „batono Cemo, Seni Svilebi arian
lisaAca hbrZano, ufalman gamoirCien rCeulad mowesed~. Sens win. romeli maTganisTvisac brZaneb, igi gamoirCios
xolo man Tqua: `mrwemi ese iyos monazon da sulieradSvil ufalma rCeul mowesed~. mirianma Tqva: „es umcrosi iyos
udabnoAsa mamaTa amaT~. da moiyvana KeliTa TYsiTa da monazoni da am udabnos mamaTa sulieri Svili~. da
juari dawerad guca Cuen da samosliTa moweseTaATa Semo- moiyvana man igi Tavisi xeliT, mogvca Cven pirjvris
sa, da Cuen [179] saxeli arseni uwodeT, da aRuTquT Senda gadasawerad da Semosa moweseTa samosliT. Cven mas
mowafed Svili misi yofad msgavsad Cuenda, da man ufroAs vuwodeT saxelad arseni da aRvuTqviT mirians, rom
ganixara. aw viTarca saTno-uCns siwmidesa Sensa, egreTca Cvens msgavsad mis Svilsac Sens mowafed gavxdidiT,
qmen~. xolo wmidaman man hrqua: `Zmano sanatrelno, nebaA ars razec man kidev ufro gaixara. axla, rogorc esaTnoeba
RmrTisaA, raATa KeliTa CueniTa iqmnes igi rCeul Soris Sens siwmindes, ise gaakeTe~. wmindanma uTxra maT:
moweseTa da miiwios sazomsa didsa~. da manca warmouTxra „sanatrelo Zmebo, neba ars RvTisa, rom igi Cveni xeliT
amisve pasuxisa msgavsad Rirsisa yrmisa da Wabukisa gaxdes moweseTa Soris rCeuli da did sazoms miaRwios~.
efremisTYs yoveli. da ganixares ZmaTa maT sityuasa zeda amasTan, manac mouTxro, amaze pasuxis msgavsad,
moZRurisa TYsisasa. da moiwines erTobiT, sadaca iyo yvelaferi Rirsi yrmis, Wabuki efremis Sesaxeb. Zmebmac
efrem, da wariyvanes, da egreTve sanatreli arseni. xolo gaixares TavianTi moZRvris sityvis gamo da isini erTad
wmidaA efrem iyo dRiTa uxuces, romelTaTYsca Tqua ne- mividnen iq, sadac iyo efremi. wamoiyvanes igi da, aseve,
tarman grigol sityuaA igi daviTisi, viTarmed: `gancxade- sanatreli arseni. xolo efremi iyo asakiT ufrosi.
baA RmrTisasityuaTaA ganmanaTlebel ars da gonier-hyofs swored maTze Tqva netarma grigolma daviTis sityva:
CCYlTa~, romelTa mier daemtkicos qebaA qristHsi. WeSmar- „RvTis sityvaTa gamocxadeba ganmanaTlebelia da igi
itad ubiwoni da wrfelni ese Semomeyvnes Cuen, daTmenad goniers xdis Cvilebs~87, romlebis mierac ganmtkicdeba
Ruawlsa monazonebisasa mosrulni brZanebisaebr uflisa, qeba qristesi. eseni, WeSmaritad ubiwoebi da wrfelebi,
viTarmed: `nu ayenebT yrmebsa magas moslvad Cemda, rameTu SemogvierTdnen Cven, rom itvirTon monazvnobis Rvaw-
egeviTarTaA ars sasufeveli caTaA~. aramed ese uwyodeT, li, mosulebi arian ra Tanaxmad uflis brZanebisa: „nu
Zmano, drtYnvaA yofad ars CuenTYs samarTali ZmaTa Soris aCerebT mag bavSvebs CemTan mosasvlelad, radgan mag-
CuenTa, xolo ufalman izrunos TYT amaTTYs, romelmanca nairebisa aris caTa sasufeveli~.88 es ki icodeT, Zmebo,
Tqua: `ekrZaleniT, nu vinme daabrkoloT erTi [v] mcireTa- rom Cvens ZmaTa Soris Cvendami samarTliani drtvinva
gani, rameTu angelozni maTni maradis xedven pirsa mamisa iqneba, magram TviT ufali izrunebs amaTTvis, romelmac
Tqva: „erideT, rom ar daabrkoloT erTi mcireTagani,

448 449
wm. grigol xancTelis cxovreba wm. grigol xancTelis cxovreba

Cemisa zecaTaAsa~. da aw Tquen, Zmano, Tevdore da qriste- radgan maTi angelozebi maradis xedaven Cemi zecaTa
fore, ZlevaSemosilno, eqmneniT amaT mzardul keTil nebi- mamis saxes~89. da axla Tqven, Zmano Tevdore da qriste-
saebr RmrTisa~. fore, ZlevaSemosilebo, gauxdiT amaT karg aRmzrdelad
xolo maT aRuTques da Tavs-idves moRuawebaA maTi. ma- RvTis nebisamebr~.
Sin hrqua maT netarman grigol: `Zmano, ufroAs ars ese yov- maTac aRuTqves es da Tavs ides arsenisa da efremis
elTa saTnoebaTa TquenTa, raATa Tualni Tquenni iyvned ma- meurveoba. maSin uTxra maT netarma grigolma: „Zmano, es
radis amaT zeda da geKsened didebulebaA mSobelTa amaT- iqneba Tqvens yvela saTnoebaze ufro didi, rom Tqveni
TaA da sarwmunoebaA maTi qristHs mimarT da Cuen, glaxakTa Tvalebi mudamJams amaTze iyos. gaxsovdeT amaTi
momarT, viTar-igi maT qristHs siyuarulisaTYs Svilobisa mSoblebis didebuleba, maTi rwmena qristesadmi da Cven
siyuaruli daiviwyes da KeliTa CueniTa ufalsa msxuerp- glaxakebisadmi, — Tu rogor daiviwyes maT Svilobis
lad miupyrnes da Cuen, ucxoTa, viTarca ZmaTa TYsTa, sas- siyvaruli qristes siyvarulis gamo, rogor msxverplad
ovebiT moguandvnes. aw, viTarca warmoviyvaneniT mSobelT- miuZRvnes [Svilebi] ufals Cveni xeliT da rogor imediT
agan ubiwoni dasamarxvelad wmidad, egreTvemca hpovebs mogvandes isini Cven, ucxoebs, viTarca Zmebs. axla
qriste, raJams iTxovdes KelTagan CuenTa samkYdrebelad rogorc ubiwoebi wamoviyvaneT isini mSoblebisgan, rom
TYsad~. wmindad iyvnen daculebi, amgvaradve hpovebs maT qriste,
da raJams moiwines xancTas, friad ganixares ZmaTa, rodesac igi Tavis samkvidreblad moiTxovs maT Cveni
qristHs mier krebulTa maT saRmrToTa, sulierisa mamisa xelebidan~.
da ZmaTa maT moslvaA. xolo drtYnvaA iyo maT Soris yrmaTa rodesac moaRwies xancTas, metad gaixares Zmebma,
maTTYs moyvanebisa. da movides winaSe mamisa grigolisa da qristes mier saRvTod Sekrebilebma, sulieri mamisa da
hrques: `wmidao mamao, mociquli ityYs `srulman siy- ZmaTa mosvlis gamo, Tumca bavSvebis moyvanisTvis ukmayo-
uarulman SiSi gandevnoso~. [180] ukueTu brZanos siwmide- fileba iyo maT Soris. amitom, movidnen isini mama grig-
man Senman, uSiSad vityodiT, romlisaTYsca mosrul varT~. olTan da uTxres: „wminda mamao, mociquli ambobs: „sru-
xolo man hrqua: `Zmano, WeSmaritad Zirmtkice ars Cuen- li siyvaruli SiSs gandevniso~90. Tuki brZanebs Seni si-
Soris siyuaruli da SiSi ara ars mas Sina; brZaneT, raAca wminde, uSiSrad vityviT, risTvisac varT mosulebi~.
gnebavs~. xolo maT hrques: `saqmeni Senni ganukiTxvel arian man uTxra: „Zmano, WeSmaritad Zirmtkicea Cvens So-
yovelni TYnier amissa, romel yrmani ese moiyvanen, da wessa ris siyvaruli da SiSi ar aris masSi. brZaneT, rac
Sengan damtkicebulsa Sen zeve gamoeKuebis momavalTa Jam- gnebavT~. maT uTxres: „yvela Seni saqme ganusjelia,
Ta sakdemelad Cuenda. daRacaTu uSiS ars guli Cueni Jami- garda imisa, rom es bavSvebi moiyvane, riTac Sengan
sa amisTYs, aramed gareSe wesisa ars saqme ese. da aw ese ars damtkicebuli wesi Sens drosve xdeba daklebuli
sityuaA Cueni, wmidao RmrTisao~. momaval droSi Cvens Sesarcxvenad. TumcaRa Cveni guli

450 451
wm. grigol xancTelis cxovreba wm. grigol xancTelis cxovreba

viTarca esma keTili igi gulissityuaA, cxadad ganixara amJamindelisTvis uSiSaria, magram es saqme wesis gare-
netarman mamaman grigol da hrqua maT: `N Zmano sanatrelno, Sea. ai, esaa amjerad Cveni sityva, RvTis wmindano~.
nu iyofin Cemda wesisa mis, pirvelTa wmidaTa mamaTagan rodesac netarma grigolma moismina maTi es kargi
Sekrebulisa, cvalebaA Korcielisa raAsame mizezisaTYs, nafiqrali, cxadad gaixara da uTxra maT: „hoi, sanatre-
aramed WeSmaritsa vityY winaSe RmrTisa, rameTu araodes lo Zmebo, nu moxdeba ise, rom me Sevcvalo pirvandel
gasmia nacili sityuaA pirisagan Cemisa. esreT ars yrmaTa wminda mamaTagan Semokrebili wesi xorcieli ram
amaT mowevnaA aqa, rameTu qristeman RmerTman wmidisa an- mizezis gamo, magram WeSmarits vambob RvTis winaSe,
gelozisa piriTa mauwya amaTi saqme yoveli, rameTu radgan arasodes gsmeniaT cru sityva Cemi piridan: am
viTarca efrem asuri da arseni hromaeli, kacTagan bavSvebis aq mosvla amgvaradaa: qriste RmerTma wminda
ganSorebulni da RmrTisa miaxlebulni, esreT iyvnen angelozis piriT mauwya amaTi yvela saqme, radgan es
Rirsni ese yrmani aRzrdil ubiwod xancTas Sina vidre Ja- Rirsi yrmebi, msgavsad adamianebisgan ganSorebuli da
madmde [v] pativisa maTisao. aw ukue SemZlebel varTa RmerTs miaxloebuli efrem asurisa da arsen romaelisa,
cilobad uflisa brZanebasa? `rameTu unebeli zeda-mac~ si- ubiwod aRizrdebian xancTaSi maTi pativis gacxadebis
tyYsaebr mociqulisa: `ukueTu ara vaxarebde, vaA ars Cem- dromde. maS, axla, SegviZlia ki kamaTi uflis
da~, xolo Tquen netar xarT, rameTu ufalman gamogirCina brZanebasTan? „radgan aucilebloba madevs~, mociqulis
amaT monaTa TYsTa. aramed TYnier eseviTarisa mizezisa sityvisebr, „Tu ar vaxareb, vai me~91, magram Tqven
ukueTu vinme cvalos wesi pirveli da yrmaA moiyvanos yo- netarni xarT, radgan ufalma gamogarCiaT am Tavisi
fad monastersa amas, patiJeul iyos igi friad didebulsa monebisTvis, Tumca Tu vinme amgvari mizezis gareSe
meored moslvasa uflisa da RmrTisa Cuenisasa~. Secvlis pirvandel wess da bavSvs moiyvans, rom
xolo Zmani igi dajerebul-iqmnnes da aReSennes imyofebodes igi am monasterSi, didad daisjeba igi
amaszeda da hmadlobdes qristesa, moqmedsa sakYrveleba- uflisa da Cveni RvTis didebuli meored mosvlis
Tasa. maSin Tevdore da qristefore, rameTu senakni maTni dros~.
erTgan iyvnes da sxuaTa ZmaTagan ganSorebul, wariyvannes Zmebi dakmayofildnen amiT, ganmtkicdnen da hmad-
RmerTSemosilni igi yrmani sulierTa maT mamaTa, senakad lobdnen qristes, sakvirvelebaTa moqmeds. maSin, radgan
TYsad, mcnebisaebr netarisa mamisa grigolisisa. da aR- Tevdores da qristefores senakebi erTad iyo, sxva Zmebi-
zardnes keTilad nacvalad sZisa RmrTisa madliTa. sgan moSorebulad, waiyvanes am sulierma mamebma Tavi-
anT senakSi es RmerTSemosili bavSvebi, netari grigol-
is mcnebisamebr, da kargad aRzardes isini rZis nacvlad
RvTis madliT.

452 453
wm. grigol xancTelis cxovreba wm. grigol xancTelis cxovreba

kd
kd. mas Jamsa bagrat kurapalatman nebiTa RmrTisaATa da 24. am dros bagrat kurapalatma RvTis nebiT, Tavisi
nebiTa ZmaTa TYsTaATa da brZanebiTa berZenTa mefisaATa Zmebis nebiTve da berZenTa mefis brZanebiT miiRo kura-
moiRo kurapalatobaA nacvalad aSot kurapalatisa, mamisa palatoba aSot kurapalatis, Tavisi mamis, nacvlad,
TYsisa, rameTu mieca mas flobaA KelmwifebisaA zegardamo. radgan mieca mas xelmwifobis uflebamosileba zevidan
da Zmani misni, [181] yovelni keTilni da didebulni da misi Zmebi, oriveni kargi da didebuli xelmwifeebi,
Kelmwifeni, - adarnerse uxucesi da guaram mrwemi, - mSu- — ufrosi adarnerse da umcrosi guarami, — SuaTana
valesa mas Zmasa morCil-eqmnnes saRmrToAsa Zmobisa siy- Zmas morCili gauxdnen saRvTo Zmobis siyvaruliT,
uaruliTa, rameTu erTzraxva, erTsul da erTgoneba radgan erTfiqri, erTsuli da erTneba iyvnen isini,
iyvnes igini, xolo bagrat umTavres maTsa iyo sibrZniTa, Tumca bagrati maTze aRmatebuli iyo sibrZniT,
saxiTa da siqveliTa da yovliTa RmrTismsaxurebisa SesaxedaobiT, siqveliT da mTeli RvTismsaxurebiTi
sisruliTa, rameTu msgavsi iyo winaAswarmetyuelisa davi- srulqmnilebiT, radgan emsgavseboda igi winaswar-
Tisi da netarisa bagrat mociqulisa da mRdelmowamisa, metyvel daviTs da wminda petre mociqulis mowafes,
mowafisa wmidisa petre mociqulisaA, yovliTave keTiladm- mociqulsa da mRvdelmowames netar bagrats mTeli
saxurebiTa. da madliTa qristHsiTa gandidna mefobaA samTa keTilmsaxurebiT da gandidda am sami xelmwife Zmis
maT ZmaTa KelmwifeTaA, rameTu SewevniTa RmrTisaATa Krm- mefoba qristes madliT, radgan, RvTis SewevniT,
liTa maTiTa daipyrnes friadni queyanani da ganiotnes TavianTi xmliT daipyres maT bevri qveyana da gandevnes
agaris naTesavni. agaris Camomavalni.
xolo netari mamaA grigol miiwia winaSe didebulisa netari mama grigoli mivida didebul bagrat kura-
bagrat kurapalatisa da jerisaebr SesxmaA kurapalatobisaA palatTan da locviT uZRvna92 mas jerovani xotba kura-
miuloca. xolo qebaA igi SesxmisaA, Jamisa mis brZenTa mier palatobisa, xolo es xotbiTi qeba, im drois brZenTagan
Seucavi, friad sTnda keTiladmsaxursa kurapalatsa da dautevneli, metad esaTnova keTilmsaxur kurapalats
hrqua mas: `N wmidao mamao, RmerTman Segamko sibrZniTa, ha- da uTxra mas: „hoi, wminda mamao, RmerTma Segamko
sakiTa da suliTa wmidiTa Ksnisa zRuded Cuenda, Suam- sibrZniT, aRnagobiTa da suliwmindiT xsnis galavnad
dgomelad Soris sikudilisa da cxorebisa, romliTaca vr- CvenTvis da Suamdgomlad sikvdilsa da sicocxles
cel-iqmen yovelsa amas queyanasa TanazrunviTa da saRmr- Soris, riTac ganefine mTel am qveyanas Seni
ToATa moRuawebiTa SeniTa. xolo me Tana-mac [v] siyuaruli TanamzrunvelobiTa da saRvTo moRvaweobiT, xolo me
da pativi mamobisa SenisaA. aw brZanen siwmideman Senman me- mmarTebs siyvaruli da pativiscema Tqveni mamobisa. axla
fobisa Cuenisagan msaxurebaA Rirsebisa SenisaA, rameTu brZanos Senma siwmindem, rom emsaxuros Cveni mefoba Sens
RmrTisa mier monawile xar CuenTana, SvilTa aSot kura- Rirsebas, radgan RvTis mier monawile xar Cveni, aSot
palatisaTa~. kurapalatis Svilebisa~.

454 455
wm. grigol xancTelis cxovreba wm. grigol xancTelis cxovreba

xolo wmidaman man hrqua: `keTiladmsaxuro mefeo, um- wmindanma uTxra: „mefeo, Sens keTilmsaxur mamaze
etes da ufroAs keTiladmsaxurisa mamisa Senisa frTeTagan ufro metad da ufro didad keTilmsaxuro da garSe-
saufloAsa juarisaTa Secvulo, marjuenaA dambadebelisaA mortymulo sauflo jvris frTebiT, maradis gfaravs
da wmidaTa oxaA maradis gfaravs da mcveli igi dauZinebeli Sen dambadeblis marjvena da wmindanTa meoxeba,
yoladve mcvel ars Senda, da naTeli dauRamebeli uZRYs yovliTurT Seni mcvelia is dauZinari mcveli da
mefobasa Sensa, da ara saKmar ars missa brwyinvalebaA dauRamebeli sinaTle uwinamZRvrebs Sens mefobas, ar
sanTlisaA, garna mrumeTaTYs xolo. aramed me gulsmodg- sWirdeba ra mas93 sanTlis Suqi, Tu ara mxolod —
ined locvaA Seni mipyries, raATa ara mogakldes keTili dabindulTaTvis. xolo me wesad maqvs gulmodgined
saqme mefobisa mizezTagan. aramed aw amas viTxov Sengan: locva Sens gamo, rom ar Segimcirdes Sen keTili saqme
ars aSot kurapalatisa Sewiruli agaraki xancTas da iqm- mefobis mizeziT. axla ki amas viTxov Sengan: aris aSot
nebis keTilad monastrad. ukueTu mibrZanos mefobaman Sen- kurapalatisgan xancTisTvis Sewiruli adgili, rac
man, aRvaSeno sadidebelad RmrTisa da sacxorebelad suli- karg monastrad gaxdeba, da Tu mibrZanebs Seni mefoba,
sa Senisa, da vidre egos caA da queyanaA, egos mas Sina avaSeneb mas RvTis sadideblad da Seni sulis
locvaA SenTYs~. sacxoneblad, da sanam iarsebebs ca da miwa, iarsebebs
masSi locva Sens gamo~.

ke. maSin sixaruliT ubrZana bagrat kurapalatman 25. maSin sixaruliT ubrZana mas bagrat kurapalatma
SenebaA misi da misca yovelive saKmari saSenebelad. da ra- im monastris aSeneba da misca yvela saSeni masala. rode-
Jams mivida netari mamaA grigol [182] Satberds, maSin sac mivida netari grigoli SatberdSi, misi cremlebis
cremlTa misTa mdinariTa irwyvoda adgili igi, ityoda raA mdinariT irwyveboda is adgili, ambobda ra am locvas:
locvasa amas: „Seni sufevis meufebiT, RmerTo, gaurjelad dahbade
`meufebiTa sufevisa SenisaATa, RmerTo, uSromelad yvela dabadebuli da xelmwifobiT ganageb Sens yvela
dahbaden dabadebulni yovelni da KelmwifebiT ganmgebel qmnilebas, radgan xar Sen caTa Semoqmedi, angelozTa
xar yovelTa qmnulTa SenTa, rameTu caTa Semoqmedi, da dambadebeli, miwis damfuZnebeli da zRvaTa damamyare-
angelozTa dambadebeli, da queyanisa damamtkicebeli, da beli; da wvrilman saqmeTa moqmedic Sen xar, rogorc
zRuaTa damamyarebeli da wuliladTaca saqmeTa moqmedve Tqva daviTma: „ufalma Tu ar aaSena saxli, fuWad
xar, viTarca Tqua daviT: `araTumca ufalman aRaSena saxli, daSvrebian misi maSeneblebi~94. axla, ufalo, morCili
cudad Surebian maSenebelni misni~. aw, ufalo, iyvned gauxdes Cemi locvis xmas Seni yurni, akurTxe es adgili
yurni Senni morCil Kmasa locvisa Cemisasa da akurTxe adg- Seni madliT, aaSene monasteri Seni siwmindis
ili ese madliTa SeniTa da aRaSene monasteri gansasuenebe- mosasveneblad da dasamkvidreblad, SesZine mas

456 457
wm. grigol xancTelis cxovreba wm. grigol xancTelis cxovreba

lad siwmidisa samkYdrebelTa SenTa da moec amas saxeli keTilsaxelovani saxeli mravalricxovan tomebs Soris
keTiladsaxelovani Soris Teslebsa mravalsa sadidebelad Sens sadideblad, yovelTa meufeo, Seni Zlieri mklavis
Senda, yovelTa meufeo, uxilavad SewevniTa Zlierisa mk- uxilavi SemweobiT, gaanaTle igi Seni wminda sulis
lavisa SenisaATa, da gananaTle naTliTa sulisa Senisa sinaTliT da daicavi igi yovladwminda RvTismSoblisa
wmidisaATa da meoxebiTa wmidisa RmrTismSobelisaATa da da yvela wmindanis meoxebiT ukunisamde droTa, amin~.
wmidaTa yovelTaATa daicev ukunisamde JamTa, amen~. gadawera man jvari gamorCeul adgils da daiwyes ek-
da juari daswera adgilsa mas Cinebulsa da iwyes lesiis Seneba da senakebisac. ase kargad waremateboda
saqmed eklesiisa da senakebsaca. da esreT dRiTi-dRe [saqme] dRiTi-dRe, ris gamoc glovis Reled gauxda igi
aRorZndeboda igi keTilad. da iqmna Rele glovis mterTa uxilav da xilul mtrebs, xolo cxonebis navsayudelad
maT uxilavTa da xilulTa, [v] xolo navTsadgur cxorebis — qristes samwysoebs: mefeebs, mTavrebs da marTlmorw-
qristHssamwysoTa mefeTa da mTavarTa da yovlisa erisa mune qristianebis mTel krebuls. RvTis mier zevidan
qristeaneTa marTlmorwmuneTaAsa. msgavsad xancTisa, Rmr- gamorCeuli xancTis msgavsad Satberdic, aseve, aSenda
Tisa mier zegardamoCinebulisa, egreTve Satberdi aReSena saRvTo SewevniT da am netari adamianis locviT, romel-
saRmrToATa SewevniTa da locviTa netarisa mis kacisaATa, mac SeaerTa es ori udabno, — erToblivad Senawevre-
romelmanca SeaerTna ornive igi udabnoni, erTad Senaw- bulebi da Zmuri siyvarulis safuZvelze Semtkice-
evrebulni da Semtkicebulni Zmobrivsa zeda siyuarulsa bulebi vidre droTa aRsasrulamde.
vidre JamTa aRsasrulamde. amis Semdeg uxmo kurapalatma wmindans. rodesac miv-
amisa Semdgomad uwoda kurapalatman wmidasa mas. da vi- ida igi mis winaSe, auwya kidec mas mTeli es
Tarca miiwia mis winaSe, yoveli auwya keTilad- qristesmieri keTilgamarjvebuloba monastrisa. maSin
ganmarjuebaA monastrisaA mis qristHs mier. maSin ubrZana ganawesa man mosaxerxebeli adgilebi Satberdis sayaned
adgilni marjueni agarakad Satberdsa, da yoveli, raAca da misca yvelaferi, rac ki saWiro iyo, mis srul
uKmda, misca misTYs sruliad saSenebelad. asaSeneblad.

kv. mas Jamsa netarsa grigols gulman-uTqua KsenebaA 26. im dros netar grigols moesurva saba iSxnelis
saban iSxnelisaA da auwya yoveli pirveli yofili RmrTism- gaxseneba da auwya yvelaferi, rac adre moxda, RvTism-
saxursa kurapalatsa. xolo mas viTarca esma, friad ganix- saxur kurapalats, man ki, rodesac moismina, metad gaix-
ara da mwrafl dawera wigni da waravlinna kacni keTilni ara, da, saswrafod dawera ra werili, gaagzavna kargi
da pativiT uwoda mas. xolo mivlinebulni igi movides da adamianebi da pativiscemiT mouxmo sabas; magram movid-
auwyes kurapalatsa, viTarmed: `ara hnebavs kacsa mas Rmr- nen gagzavnilebi da acnobes kurapalats, rom ar nebavda
Tisasa moslvaA aqa~. maSin brZana kurapalatman gzaTa iSxni- im RvTiskacs aq mosvla. maSin brZana kurapalatma iSxnis

458 459
wm. grigol xancTelis cxovreba wm. grigol xancTelis cxovreba

saTa saqme, rameTu maxlobelad iyo Jamsa mas. da hrqua ne- gzebis gakeTeba, radgan imJamad iqve axlos imyofeboda,
tarsa mamasa grigols: [183] `ganugebelad vqmen, rameTu da uTxra netar mama grigols: „daufiqreblad gavakeTe,
wigni ara miwerad gec. aw viTar wes ars, miuwere~. da TYT rom ar SemogTavaze werilis miwera. axla, rogorc
kualad dawera wigni sxuaA da wignica mamisa grigolisi wesia, miswere~. manve kvlav dawera sxva werili da mama
warsca. xolo netari saban daemorCila meored brZanebasa grigolis werilic gaagzavna. netari saba daemorCila
kurapalatisasa da ufroAs-xolo wignsa mamisasa. kurapalatis xelmeore brZanebas, ufro metad ki — mama
da mivida maTda sasurveli igi kaci RmrTisaA mosur- grigolis werils.
neTa maT Tana. xolo kurapalati winamiegeba da pativiT da movida maTTan, Tavis msurvelebTan, es RvTisTvis
moikiTxa, da man kurTxeviT uloca. da viTar dasxdes, hrqua sasurveli kaci. kurapalati win miegeba mas da pativis-
kurapalatman wmidasa mas: `jer ars KelmwifeTa morCile- cemiT moikiTxa, man ki kurTxeviT daloca igi. rodesac
baA, raAsaTYs ara moxued pirvelsa wodebasa, wmidao mamao?~ dasxdnen, uTxra kurapalatma wmindans: „aucilebelia
xolo man hrqua: `didebulo mefeo, Sen queyanisa Kel- xelmwifeTa morCileba. risTvis ar moxvedi pirvel
mwife xar, xolo qriste zecisa da queyanisa da xmobaze, wminda mamao?~
quesknelTaA. Sen naTesavTa amaT mefe xar, xolo qristH yo- man ki miugo: „didebulo mefeo, Sen amqveynis
velTa dabadebulTaA; Sen warmavalTa amaT JamTa mefH xar, xelmwife xar, xolo qriste — zecisa, amqveynisa da
xolo qriste saukunoA meufH da sruli hgies ucvalebeli, qvesknelebisa. Sen am tomebis mefe xar, qriste ki —
uJamoA, dausabamoA, dausrulebeli meufH angelozTa da yvela dabadebulisa. Sen am warmaval droTa mefe xar,
kacTaA. da ufroAs Sensa jer ars smenaA sityuaTa misTaA, qriste ki — saukuno meufe. romelic myofobs sruli
romelmanca brZana, viTarmed: `vervis Kel-ewifebis monebaA ucvleli, udroo, dausabamo, dausrulebeli, meufe
orTa ufalTaA~, aramed aw sityYTa Zmisa da moZRurisa Cemi- angelozebisa da adamianebisa. amitom, Senze metad misi
sa grigolisiTa moved winaSe Sensa~. sityvebis smenaa aucilebeli, romelmac brZana: „veravis
xolo kurapalatman hrqua: `samarTal ars [v] sityuaA ZaluZs ori batonis monoba~ 95, xolo amjerad Cemi Zmisa
Seni, wmidao, aramed umjobes ars ganaTlebaA sulTa mrav- da moZRvris grigolis sityviT movedi Sens winaSe~.
alTaA sasanTlesa zeda ganbrwyinvebiTa Sen, brwyinvalisa kurapalatma uTxra: „samarTliania Seni sityva,
sanTlisaATa, viTarca hrqua qristeman mowafeTa TYsTa, vi- wmindao, Tumca umjobesia, rom ganaTldes mravali suli
Tarmed, viTarca mcxinvarebaA mzisaA gananaTlebs casa sasanTleze Seni, brwyinvale sanTlis, gabrwyinebiT,
queSe myofTa, `egreT brwyinevdin naTeli Tqueni winaSe rogorc uTxra es qristem Tavis mowafeebs: „viT
kacTa, raATa ixilnen saqmeni Tquenni keTilni da adidebden mcxunvareba mzisa anaTebs cis qveS myofT, aseve
mamasa Tquensa zecaTasa~. brwyinavdes Tqveni sinaTle adamianTa winaSe, rom
amisa Semdgomad kurapalati mivida iSxans da netarni xedavdnen isini Tqvens karg saqmeebs da adidebdnen
igi kacni mamaA grigol da mamaA saba Tana. da friad Seuy- Tqvens zecier mamas~ 96.

460 461
wm. grigol xancTelis cxovreba wm. grigol xancTelis cxovreba

uarda kurapalatsa adgili igi. aramed raAsa-Ra ganvagrZob amis Semdeg kurapalati mivida iSxanSi am netar
sityuaTa? nebiTa RmrTisaATa iqmna saba ebiskopos iSxansa kacebTan — mama grigolTan da mama sabasTan — erTad.
zeda, netarisa nerse kaTalikozisa aRSenebulsa kaTolike kurapalats Zalian Seuyvarda is adgili. magram raR-
eklesiasa da saydarsa missa, romeli weliwadTa mravalTa asTvis vagrZeleb sityvas? RvTis nebiT saba episkoposi
daqurivebul iyo. aw kualad iqmna sulieri qorwili da me- gaxda iSxnisa, netari nerse kaTalikosis mier aSenebuli
ored aReSena amis netarisa mier, xolo Korcielad moRu- kaTolike eklesiisa da misi dasabrZaneblisa, rac mrava-
awebiTa RmrTismsaxurTa maT mefeTaATa. li weli daqvrivebuli iyo. axla kvlav aRsrulda suli-
da raJams mamaA grigol stumrad miiwiis iSxans, episko- eri qorwili, meored aSenda ra igi am netaris mier da
posman saydarsa igi dasYs da TYT Tanadajdis, rameTu ara im RvTismsaxur mefeTa xorcieli RvawliT.
Tavs-idvis urCebaA netarisa grigolisi, vinaATgan moZRuar rodesac ki mama grigoli stumrad mividoda iSxanSi,
da uzeSTaes igi iyo. [184] episkoposi dasabrZanebelze mas dasvamda , TviTon ki
da esreT waremarTa iSxani keTilad vidre aqamomde da gverdiT dajdeboda, radgan ar ikadrebda netari
ukunisamde. grigolis urCobas, iyo ra igi97 moZRvari da ufro
aRmatebuli.
ase kargad weramarTa iSxani dRemde da ukunisamde.

kz. aramed aw kualad pirvelsave sityuasa mivideT. ram- 27. magram axla Tavdapirvel sityvasTan mivideT,
eTu netari mamaA Cueni grigol pativcemul iyo zegardamo radgan Cveni netari mama grigoli pativcemuli iyo
RmrTisa mier da JamTa misTa aravin urC iyo sityuaTa misTa, zevidan RvTis mier da mis droSi aravin eurCeboda mis
ufroAs-xolo Kelmwifeni misJamisani. xolo iyo Jami, sityvebs, gansakuTrebiT — im drois xelmwifeebi. xolo
romelsa erTgan iyvnes Zmani igi didebulni, da netarman man iyo dro, rodesac erT adgilas iyvnen is didebuli Zmebi
gulsmodgined moaKsena, raATamca brZanes da ixilnes misni da netarma grigolma gulmodgined Seaxsena maT, rom mo-
igi Senebulni monasterni da yovelni klarjeTisa brZanebuliyvnen da enaxaT misi aSenebuli monastrebi da
udabnoni. klarjeTis yvela udabno.
xolo maT ismines moKsenebaA wmidisaA mis, romelica yurad iRes maT wmindanis Sexseneba, romelic win
winawarmouZRua mTavarTa maT. da pirvelad miiyvanna gauZRva mTavrebs da miiyvana isini pirvelad SatberdSi.
Satberds, da friad Seuyuarda adgili igi da Sewires Zalian SeuyvardaT es adgili da Seswires mravali Ses-
mravali Sesawiravi KelmwifeTa da aznaurTa da yovelman awiravi xelmwifeebmac, aznaurebmac da mTelma Sekre-
erman. bilobam.

462 463
wm. grigol xancTelis cxovreba wm. grigol xancTelis cxovreba

maSin moRuawed Satberdisa gamoCndes didebulni maSin Satberdis meurved gamoCndnen didebuli
aznaurni, da raJams warmovides SatberdiT Kelmwifeni igi, aznaurebi da rodesac es xelmwifeebi wamovidnen Sat-
da netari grigol winauZRoda maT, maSin movida zaqaria an- berdidan, win mouZRodaT ra netari grigoli, im dros
Celi episkoposi, Rirsi da saswaulTamoqmedi, da pativiT movida zaqaria anCeli episkoposi, Rirsi da saswaulT-
moikiTxes KelmwifeTa maT da Tanawarmoiyvanes, da moiwines moqmedi. pativiscemiT moikiTxes igi xelmwifeebma da
jmerks da berTas, wmidisa RmrTismSobelisa eklesiaTa, da Tan wamoiyvanes. mividnen isini „jmerksa~ da „berTaSi~,
dabas, wmidisa mowamisa giorgis eklesiasa. xolo dolisy- wminda RvTismSoblis eklesiebSi, da „dabaSi~, wminda
anaA monastrad ukuanaAs iqmna. mowame giorgis eklesiaSi (dolisyana ki monasteri
da moilocnes [v] wmidani adgilni da friadi ganuyves mogvianebiT gaxda).
gansayofeli, rameTu samTa maT KelmwifeTa aqundes didni da moiloces maT wminda adgilebi da didi saboZvari
Sesawiravni. da miiRes madli locviTa amaT netarTa gasces, radgan im sam xelmwifes bevri ram hqonda Sesawi-
mamaTaATa. ri, ris gamoc miiRes madli am netari mamebis locviT.
da moiwines opizas. da ganmxiaruldes madliTa naTlis- movidnen opizaSi, sadac gamxiaruldnen naTlismcem-
mcemelisaATa da locviTa netarTa maT kacTaATa, da aCuenes lis madliT da am netari adamianebis locviT, amasTan
moRuawebaA Zlieri SesawiravTa micemiTa. da waremarTnes Zlieri meurveoba gamoiCines Sesawiravebis gacemiT da
xancTad. xolo netarman grigol winamZRuarni igi monas- gaemarTnen xancTisken. xolo netarma grigolma Tan wam-
terTani Tanawarmoiyvanna misTana da movides xancTad, oiyvana monasterTa winamZRvrebi da movidnen isini
sayofelsa didisa mowamisa giorgisa, da umetes gankYrda xancTaSi, didmowame giorgis samyofelSi. kidev ufro
gonebaA KelmwifeTaA maT, raJams ixilnes mowafeni netarisa metad ganucvifrdaT goneba xelmwifeebs, rodesac umka-
grigolisni uficxlessa monazonebisa kanonsa, rameTu cres samonazvno kanonSi naxes netari grigolis mowafee-
iyvnes igini viTarca zecisa angelozni. da pirvelad bi (radgan iyvnen isini rogorc zecis angelozebi), amas-
mterTa Zlevisa saWurveli miiRes oxiTa wmidisa Tan, miiRes maT mterTa Zlevis saWurveli upirvelesad
giorgisiTa da Semdgomad locviTa maT sanatrelTaATa wminda giorgis meoxebiT, Semdeg ki am sanatrelTa
KorciTa sulTa Tana ganaTldes, rameTu ixiles adgilica locviT, ganaTldnen ra xorciTac sulTan erTad. xolo
igi nayofTagan uRuawi, ufroAsi mianiWes keTilTa maTgan rodesac isic naxes, rom adgili nayofTagan moumuSakebe-
Sesawiravi. da Jamsa masve moiwia winamZRuari miZnaZoroAsaA lia, ufro meti Sesawiravi misces mas TavianTi sikeTee-
didi mamaA sanatreli daviT, maSenebeli monasterTaA, da bidan. am drosve movida miZnaZoros winamZRvari, monas-
mowafeni misni, netarni: ilarion, mamaA da maSenebeli terTa maSenebeli, didi mama sanatreli daviTi da misi
wyaroAsTavisaA, romelica kaTalikoz-iqmna mcxeTas, da mowafeebi, netari ilarioni, mama da maSenebeli
wyarosTavisa, romelic mcxeTaSi kaTalikosi gaxda, da

464 465
wm. grigol xancTelis cxovreba wm. grigol xancTelis cxovreba

mamaA zaqaria, maSenebeli bareTelTisaA, winamigebebad netari mama zaqaria, bareTelTis maSenebeli, rom win
KelmwifeTa maT. [185]. migebebodnen am xelmwifeebs.
da viTarca ixiles mflobelTa maT SekrebaA igi wmida- rodesac xelisuflebma naxes es Sekreba wminda mameb-
Ta mamaTaA, iyvnes raA msgavs wmidaTa uKorcoTa, ganixares, isa, romlebic wminda uxorco [angelozTa] msgavsni iy-
rameTu esmodes maTgan moZRurebani saRmrToAsa mcnebisani, vnen, gaixares, radgan esmodaT imaTgan saRvTo mcnebis
romlisaTYsca Tques didTa maT KelmwifeTa: `wmidano ma- moZRvrebani, ris gamoc Tqves am didma xelmwifeebma:
mano, vinaATgan gixileniT Tquen, daguaviwyda, mebr-Tu „wminda mamebo, mas Semdeg, rac gixileT Tqven, TiTqmis
queyanasa zeda varT Cuen, aramed vhgonebT, viTarmed zecas dagvaviwyda, miwaze varT Tu ara Cven. piriqiT, gvgonia,
wmidaTa banaksa damkYdrebul varT. rameTu Tquen suliTa rom zecaSi varT damkvidrebulni, wmindanTa banakSi,
maradis winaSe RmrTisa mdgomare xarT, da sadaca arian say- radgan Tqven suliT maradis RvTis winaSe dgaxarT da
ofelni Tquenni, munca arian gulni Tquenni, aramed iyavn sadac aris Tqveni samyofeli, iq aris Tqveni gulic, ma-
meoxebaA Tqueni Cuenzeda aqa da saukunesa~. gram iyos Tqveni meoxeba Cvenze aq da saukuno [wiaRSi]~.
xolo wmidaTa maT friadiTa locviTa SeWurnes da wmindanebma ki mravali locviT aRWurves da akurTx-
akurTxnes Kelmwifeni igi da hrques: `RmrTismsaxurno es xelmwifeebi da uTxres maT: „RvTismsaxurno mefeno,
mefeno, WeSmaritad gulni Tquenni KelTa Sina RmrTisaTa WeSmaritad RvTis xelTaa Tqveni gulebi, romelmac nug-
arian, romelmanca Cuen, glaxakTa, gulsa nugeSinis-sca eSi sca Cven, glaxakTa, gulebs Tqveni saxis xilviT da
piriTa TqueniTa da keTilTa TquenTa uxuadmoniWebiTa. da Tqveni sikeTeebis uxvad moniWebiT, Tqven ki, ukvdav
Tquen mogca ufalman danergvaA, ukudavTa KelmwifeTa, xelmwifeebs, gangikuTvnaT wminda eklesiebis danergva
wmidaTa eklesiaTa[A] mokudaviTa mefobiTa da SewevnaAca mokvdavi mefobis gziT da man uxilavad Tqvens saWurve-
maTi uxilavad saWurvel-yo Tquenda ufroAs xilulTa lad gaxada maTi98 Semweoba, umetes xiluli saWurvelisa
saWurvelTa da umravles bevrTa mKedarTa. da uwyodeT, da bevr mxedarze umravalricxovnesad. es icodeT, rom
rameTu sulierad ganwyobilni laSqarni Tquenni ese wmida- Tqveni es sulierad dawyobili laSqrebi — udabnos
ni udabnoTa mamani, arian Korcielad ganwesebulTa laSqar- wminda mamebi — Tqveni xorcielad ganlagebuli
Ta TquenTa simtkiceni da saWurvelni yovelTa morwmuneTa laSqrebis simtkiceni arian da saWurvelebi yvela
mefeTani [v] mwyobrTa Sina wyobisaTa. Tquen, umetesad morwmune mefisa brZolebis ferxulSi, gansakuTrebiT ki
amisTYs, rameTu mefobisa simaRlesa Tana gaqus Tquen — Tqveni, imis gamo, rom mefobis simaRlesTan erTad
qristHs mimsgavsebuli simdable da moRuawebaA wmidaTa gaqvT Tqven qristes mimsgavsebuli simdable, wminda
eklesiaTaA, da nugeSiniscemaA glaxakTaA da yovlisa erisa eklesiaTa meurveoba, glaxakTa nugeSiscema da mTeli
simarTliT gankiTxvaA sityYsaebr uflisa, viTarmed: `nu xalxis samarTliani gansja, uflis sityvisebr: „pirfe-
TualxumiT SjiT, aramed saSjeli samarTali sajeTo~, raA- robiT nu sjiT, aramed samarTliani msjavri sajeTo~ 99,
Ta queyanisa amis mefobasa Tana moiRoT zecisaca meufesa rom amqveyniur mefobasTan erTad miiRoT zeciur

466 467
wm. grigol xancTelis cxovreba wm. grigol xancTelis cxovreba

Tana mkYdrobaA uoxWnoA. da mogecin qristeman didebaA meufesTan dausrulebeli Tanamkvidrobac. da mogceT
sruli zecisa da queyanisaA, raATa sitkboebiT moKsenebaA qristem sruli dideba zecisa da miwisa, rom arasodes
Cueni araodes udeb-hyoT, vanismyofTa amaTTYs. gulisKma- ugulebelyoT sitkboebiT gaxseneba Cveni, aq davane-
yavT, viTarca-igi abraham mamaTmTavarman da daviT winaAs- bulTa. scaniT, rom iseve, rogorc abraam mamamTavarma da
warmetyuelman sworad mehomeTa misca natyuenavTa maTgan daviT winaswarmetyvelma naalafarTagan Tanasworad
nawili, egreTve keTilTagan TquenTa glaxakni da eklesiani misces meomrebs nawili, aseve Tqveni sikeTeebisgan marad
nawileul aried maradis; viTarca levitelTaTYs ufali wilismqoneni arian glaxakebi da eklesiebi, da rogorc
brZanebs: `nawili maTi me varo~, egreTca glaxakTa nawili levitelebisTvis brZanebs ufali: „maTi nawili me
Tquen mier ganwesebul ars, raATa nacvalad ufali moigoT varo~100, amgvaradve glaxakTa nawili Tqvens mier aris
sasod orisave cxorebisa, rameTu glaxakTa araA aqus, TYni- ganwesebuli, rom, sanacvlod, ufali moipovoT orive
er RmrTisa saxierisa mowyalebaA~. cxovrebis imedad, radgan glaxakebs araferi aqvT garda
keTili RmerTis mowyalebisa.

kH. amisa Semdgomad mamisa grigolisTYs zraxva-yves 28. amis Semdeg wminda mamebma episkoposTan erTad
episkoposisa mis Tana wmidaTa mamaTa, raATa daadginon grig- ganizraxes, rom arqimandritad daedginaT grigoli
ol arqimandritad yovelTa klarjeTisa [186] udabnoTa klarjeTis yvela udabnoze da moaxsenes es xelmwifeebs,
zeda da moaKsenes KelmwifeTa maT. xolo maT friad ganixa- maT ki metad gaixares da erToblivad, didi Zaldata-
res da erTobiT didiTa dapatiJebiTa moRuawebisa mis nebiT, am Rvawlis Sesasruleblad daadgines igi,
saqmed daadgines. da mravalTa weliwadTa vidre gardacva- romelic mravali weli, vidre gardacvalebamde, kargad
lebadmde ganagebda wmidaTa maT mamaTa wessa keTilad. warmarTavda wminda mamebis wess.
xolo KelmwifeTa maT moilocnes miZnaZoroA, wyaroAs- xelmwifeebma moiloces miZnaZoro, wyarosTavi, ba-
Tavi, da bareTelTaA da adgilni maTni, da munca misces Ses- reTelTa da maTi adgilebi. iqac gasces maT Sesawiravi,
awiravi da miiRes madli wmidaTa maT eklesiaTagan da amasTan miiRes madli wminda eklesiebisgan da netari
netarTa mamaTa RirsTa da wmidaTa moRuaweTagan. da mamebisgan — Rirsi da wminda moRvaweebisgan, yvela im
yovelTa maT udabnoTa [sa]zRvarnica gan-ve-uTYsnes da udabnos ki sazRvrebi ganuyves da wasvlisas Tan
warslvasa maTsa Tanawariyvanes netari grigol. da adarn- waiyvanes netari grigoli, romelsac adarnerse
erse Kelmwifeman ZH TYsi gurgen naTliTa misca mas, da xelmwifem Tavisi Ze gurgeni naTliobiT misca da radgan
rameTu bargat kurapalatisa Ze, daviT kurapalati, netarisa bagrat kurapalatis Ze daviT kurapalatic aseve netari
mamisa grigolisve aqumuli iyo, orni ese Kelmwifeni: daviT mama grigolis mirqmuli101 iyo, - orive es xelmwife:

468 469
wm. grigol xancTelis cxovreba wm. grigol xancTelis cxovreba

kurapalati da gurgen kurapalati; romlisaTYsca daviT kurapalati da gurgen kurapalati102. amis gamo,
gardacvalebisa Jamsa anderZ-eyo gurgen kurapalatsa, vi- gardacvalebis dros anderZi daetovebina gurgen
Tarmed: `naTlismamisa Cemisa ZualTa maxlobelad damdeviT, kurapalats: „Cemi naTlimamis Zvlebis axlos damdeT, mis
ferKTa Tana misTa, da sxuaTa maT mamaTa Zualni Cemzeda fexebTan, da sxva mamebis Zvlebi Cemze daasveneT~, rac
dausueneniT~. romel yvesca egreT. gaakeTes kidec ase.
[v] aramed Semdgomad gurgen kurapalatisa Zeman misman, gurgen kurapalatis Semdeg misma Zem, aSot eri-
aSot erisTavTa-erisTavman, xancTas axali eklesiaA daiwyo sTavT-erisTavma, wadierad daiwyo xancTaSi axali
wadierad da uricxY Sesawiravi gardahmata mas. eklesia da uricxvi Sesawiravi zeWarbad misca mas.
xolo iyo Jamsa mas xancTas winamZRurad mamaA arseni, xolo im dros xancTaSi winamZRvrad iyo mama arseni,
naTesaviT aznauri. amisiTa ganzraxviTa iqmna dawyebaA axli- CamomavlobiT aznauri. misi ganzraxviT moxda dawyeba
sa mis da Suenierisa eklesiisaA ficxelsa mas kldesa zeda, axali da mSvenieri eklesiisa im uxeS kldeze, rac xan-
romelica friadiTa SromiTa da qviTkiriTa myariTa mraval- grZlivi drois ganmavlobaSi didi SromiT da myari
Ta JamTa daavakes da esreT Sehracxes SemzadebaA adgilisaA qviTkiriT daavakes da im adgilis damuSaveba ise
mis, viTarmca sruliad aReSena. aramed akurTxen qristeman CaTvales, TiTqos mTlianad aSenebuliyo igi; magram
amona, sibrZniT sruliadmaSenebeli, da Semweni yovelni, akurTxos qristem amona, sibrZniT mTlianad maSenebeli,
romelTagan keTilad ganemarjueboda SenebaA eklesiisaA da yvela misi Semwe, romlebisganac kargad
mis, xolo qvaA da kiri friad SoriT moaqunda ZnelTa maT waremarTeboda im eklesiis Seneba, xolo qva da kiri
gzaTa kacTa zurgiTa, da yoveli sasworiTa iwoneboda, Zalian Soridan zurgiT mohqondaT adamianebs Znel
rameTu iyiddes maSenebelni igi. gzebze da yvelaferi sasworiT iwoneboda, radgan
mas Jamsa gardaicvala RmrTismsaxuri igi Kelmwife, yidulobdnen maT is mSeneblebi.
wmidaTa eklesiaTa maSenebeli da monagebTa Semwirveli da im dros gardaicvala RvTismsaxuri xelmwife, wmin-
glaxakTa moRuawe, da daemarxa xancTas arsenis gziTa da da eklesiebis maSenebeli, qonebaTa Semwirveli da glax-
Zisa misisa mcxuedisaATa. aramed mamaA arseni da jibrilisa akTa meurve. igi daimarxa xancTaSi arsenisa da misi Zis
ZmaA, sanatreli iovane, axlisa eklesiisa ganmasrulebeli, mcxvedas meSveobiT103. xolo mama arseni da jibrilis Zma
ornive ese xancTas [187] mamobasa Sina aResrulnes. sanatreli ioane, axali eklesiis damamTavrebeli,
qristeman gansuenebaA miecin maT! oriveni xancTas aResrulnen winamZRvrobaSi. qristem
xolo gurgen, Zmiswuli aSotisi, didi igi KelmwifH misces maT mosveneba!
friadTa naTesavTaA, RmrTisa mier dajda erisTavTa-erisT- xolo gurgeni, aSotis Zmiswuli, didi xelmwife
vad. da man ganasrula eklesiaA igi axali xancTisaA da mis- mravali tomisa, RvTis mier dajda erisTavT-erisTavad.
Tana yovelTa didebulTa KelmwifeTa da aznaurTa da yov- man daasrula xancTis axali eklesia da masTan erTad —
yvela didebulma xelmwifem, aznaurma da mTelma

470 471
wm. grigol xancTelis cxovreba wm. grigol xancTelis cxovreba

elman erman morwmuneTaman da ufalman keTili mouklebeli morwmune xalxma. ufalma misces mouklebeli sikeTe yve-
miecin yovelTave! las!

kT. aramed aw kualad neSti igi pirveli ganvaaxloT, 29. magram axla kvlav is adre darCenili ganvaaxloT;
rameTu raJams-igi gandidna saxeli netarisa mamisa rodesac gandidda netari mama grigolis saxeli da mi-
grigolisi da miiwia qarTlad da esma sanatrelsa dedasa aRwia qarTls, gaigo misma sanatrelma dedam Tavisi Zis
missa didebulebaA Zisa TYsisaA, rameTu iyo igi cocxal da didebuleba, iyo ra cocxali da moxucebulobas miwevnu-
miwevnul moxucebulebasa, mas Jamsa ganmxiarulda suliTa li. maSin gamxiarulda igi suliT, gaZlierda xorciT
da ganZlierda KorciTa da madli Sewira qristHsa, romel- da madloba Seswira qristes, romelmac kargi ambavi
man keTili saxarebaA asmina Zisa misisaA, yoladkeTilisaA, gaagebina Tavisi yovladkargi Zisa, xorcielad misi
Korcielad saqadulisaA da sulisa misisa gYrgYnosan- siamayisa da misi sulis gvirgvinosanmyofelisa, radgan
myofelisaA, rameTu igi xolo martoA esua Svilad da TYni- mxolod is erTaderTi Svili hyavda da misi Sobis garda
er misisa Sobisa mamakaci arRara icoda, aramed siwmidiT mamakaci ar icoda, aramed siwmindiT myofobda locvaSi,
dadgromil iyo locvasa Sina da marxvasa da maradis SiSsa marxvasa da maradis RvTis SiSSi, misi guli ki
RmrTisasa. xolo guli misi iglovda Zisa TYsisa ganSoreb- glovobda Tavis ZesTan ganSorebas. magram sixarulis
isaTYs, aramed sixarulisa Kmaman ganamtkica, da micvale- xmam ganamtkica igi, amasTan, rac micvalebulTa gamo
bulTa misTaTYs romel gulisklebaA [v] aqunda, daaviwyda mwuxareba hqonda, am nugeSiscemiT daaviwyda da
amiT nugeSiniscemiTa. da mwrafl-xolo warmovida saKe- swrafadve wamovida saxedriT, Tan axldnen ra Tavisi
driTa. da Tanaiyvnes msaxurni misni, mamani da dedani. msaxurebi — kacebi da qalebi.
da moiwia dedisa febroniaAssa meres. xolo man sixaru- da movida igi deda febroniasTan mereSi, xolo man
liT Seiwynara da mwrafl-xolo auwya wigniTa netarsa gr- sixaruliT miiRo da swrafadve acnoba weriliT netar
igols. xolo wmidaA igi, ZH ubiwoA, maliad mivida dedisa grigols, is ki, — ubiwo Ze, — maleve mivida morwmune
winaSe morwmunisa da Tayuanis-sca mas da qristHsmieri dedis winaSe, Tayvani sca mas, qristesmieri kurTxeva
kurTxevaA da mSYdobaA misca. xolo igi sixaruliTa moege- misca da moikiTxa104. isic sixaruliT moegeba Tavis Zes,
ba Zesa TYssa, ambors-uyofda da etyoda: `Svilo Cemo tkbi- eamboreboda da eubneboda: „Cemo tkbilo Svilo, gnaxe,
lo, gixile, romlisaTYsca msuroda, rameTu xilviTa Seni- romelic msurda, radgan Seni naxviT gamSorda yvela is
Ta ganmeSornes yovelni igi pirvelni tkivilni~. da mraval- adrindeli tkivili~. da mravalgvari sityviT xan-
feriTa sityYTa gangrZobilad iyo ubnobaA maTi. grZlivad iyo maTi saubari.
xolo netarman mamaman grigol hrqua: `Sendoba iyavn
Cemda Sen mier, dedao Cemo, aramed ara nebiTa CemiTa gange-

472 473
wm. grigol xancTelis cxovreba wm. grigol xancTelis cxovreba

Sore, garna nebasa RmrTisasa esreT saTno-uCnda, viTarca netarma mama grigolma uTxra: „Sendoba iyos Cemdami
aw iqmna. xolo Sen cxorebasa amas wuTsa araA gaklda Kor- Sengan, Cemo dedao, Tumca ara Cemi nebiT gagSordi, ar-
cielad da sulierad vidre aqamomde, aramed aw Tana-mac amed RvTis nebas esaTnova ase, rogorc amJamad moxda, Sen
moRuawebaA Seni sulierad da Korcielad mcnebisaebr ki am wuTier cxovrebaSi xorcielad da sulierad
uflisa, romelsa brZanebs pativisaTYs mSobelTaAsa; da araferi gaklda aqamde, magram axla mmarTebs Seni meur-
sibrZnesa weril ars: `Svilo, miage mSobelTa SenTa, raA-igi veoba xorcielad da sulierad, uflis mcnebisamebr,
mogages, rameTu TYnier maTsa Senmca ara iyav~; da [188] rasac brZanebs igi mSoblebis pativsacemad, da „sibrZne-
kualad ityYs: `sagmobel ars, romelman Seuracx-yos mamaA Si~ weria: „Svilo, miuboZe Sens mSoblebs, rac maT mogi-
TYsi, da wyeul ars uflisagan, romelman ganawyos guli boZes, radgan maT gareSe arc Sen iqnebodi~105; da kidev,
dedasa~, rameTu `kurTxevaman mamisaman da dedisaman daamt- ambobs: „dasagmobia, vinc Seuracxyofs Tavis mamas, da
kicnis saxlni ukunisamde, xolo wyevaman maTman aRhfxurnis uflisgan dawyevlilia, vinc ganarisxebs dedas~106,
sruliad~. da pavle esreTve mravalgzis amcnebs mSobelTa radgan „mamisa da dedis kurTxeva ukunisamde gaamyarebs
pativiscemasa yovelTa, da aw ese sityuani da msgavsni amaTni [SvilTa] saxelebs, xolo maTi wyevla sruliad
guesmian RmrTivsulierTagan wignTa saswavlelad morwmu- amoZirkvavs maT~107. pavlec aseve mravalgzis amcnebs
neTa. xolo me madliTa RmrTisaATa kurTxevaA Seni davim- yvelas mSobelTa pativiscemas, da axla es sityvebi da
kYdro, viTarca Svilman mSoblisamoyuareman morCilebiT, amaTi msgavsni gvesmis RmrTivsulieri wignebidan
msgavsad Zalisa, nebisaebr gulisa Senisa~. morwmuneTa saswavlad, me ki, RvTis madliT movipoveb
da friad nugeSinis-sca mas netarman man RmrTisakacman Sens kurTxevas, Seni gulis nebisamebr, rogorc Svili
da aRaSena friad sanatreli igi moxucebuli. da man „Zalisamebr mSoblis moyvaruli morCilebiT~.
pirvelad akurTxa RmerTi da merme Ze igi TYsi, da Tanamos- didad anugeSa sanatreli moxucebuli am netarma
rulni igi saxleulni TYsni Sehvedrna da hrqua: `Cemda RvTiskacma da didad damoZRvra igi, xolo man Tavdapir-
msgavsad eseni gvedian, Svilo, romelTa gulsmodgined velad akurTxa RmerTi, Semdeg ki — Tavisi Ze, romelsac
msaxurebaA Cemi Tavs-idves~. xolo wmidaman man hrqua: `mo- Seavedra TavisTan mosuli saxleuli da uTxra: „CemsaviT
ciquli ityYs: `ukueTu vinme TYsTa da ufroAs saxleulTa gebarebodes eseni, Svilo, romlebmac Tavs ides Cemi
ara iRuwides, egeviTarsa mas sarwmunoebaA uvar-uyofies gulmodgined momsaxureba~. wmindanma miugo: „mociquli
da ars igi urwmunoTa uZYres~. xolo me Tana-mac, dedao, ambobs: „Tu vinme ar meurveobs Tavisianebs da, gan-
brZanebisa Senisa smenaA da zrunvaA yovelTa amaT SenTa sau- sakuTrebiT, saxleuls, amgvar vinmes sarwmunoeba uaruy-
ravTaA~. da viTarca jer iyo, daiurvna yovelni keTilad. via da aris igi urwmunoebze uaresi~108, me ki mmarTebs,
maSin netarman [v] dedaman febronia hrqua moxucebulsa dedao, Seni brZanebis Sesmena da zrunva Sens am yvela sa-
mas sarwmunosa: `RmrTismoyuareo dedao, Svilisa Senisa da
Zmisa Cemisa grigolis Tana me var aw Svili Seni, da ara

474 475
wm. grigol xancTelis cxovreba wm. grigol xancTelis cxovreba

dagakldes Cuengan msaxurebaA yoladve, rameTu gxedav Sen patronebelze~. da rogorc Sesaferisi iyo, upatrona
viTarca anna winaAswarmetyuelsa, romeli ara man yvelas kargad.
ganeSoreboda taZrisagan uflisa dRe da Rame locviTa da maSin netarma deda febroniam uTxra am patiosan mox-
marxviTa. egreca Sen mcnebaTa RmrTisaTa damtkicebuli ucebuls: „RvTismoyvare dedao, Sens SvilTan da Cems
hgie maradis da nayofisagan sacnaur ars sikeTe xisaA~. ZmasTan, grigolTan, erTad axla mec Seni Svili var da
xolo igi sixaruliT hmadlobda qristesa da wmidaTa maT. aranairad ar mogakldeba Cvengan momsaxureba, radgan
maSin netarman grigol jerisaebr ganago cxorebaA de- gxedav Sen rogorc ana winaswarmetyvels, romelic ar
disa TYsisaA da misTanaTaA maT. da msaxursa visme dedakacsa Sordeboda uflis taZars dRe da Rame locviTa da
dedisa TYs[isa]sa qmari usua, da basili, mamaA xancTeli, mis- marxviT. aseve Senc RvTis mcnebebSi ganmtkicebuli
gan iSva, romelica friadTa weliwadTa winamZRurobda myofob mudamJams da nayofisgan aris Sesacnobi xis
xancTas keTilad vidre sikudidmde da mislvad[mde] missa sikarge~. xolo is sixaruliT hmadlobda qristes da mis
winaSe uflisa. aramed Semdgomad JamTa mravalTa sanatre- wmindanebs.
li mSobeli mamisa grigolisi gardaicvala meres Sina da maSin netarma grigolma Sesaferisad warmarTa Tavi-
mivida uflisa, romlisaca suroda. si dedisa da mis mxlebelTa cxovreba. viRac qals, Tavisi
dedis msaxurs, qmari mouyvana man, da basili, xancTeli
mamasaxlisi, misgan iSva, romelic jerovnad winamZRv-
robda xancTas mravali weli, vidre sikvdilamde da
uflis winaSe mis misvlamde. didi drois Semdeg mama
grigolis sanatreli mSobelic gardaicvala mereSi da
mivida ufalTan, romlis survilic hqonda.

l. xolo netarman grigoli daiRuawa suli misi da 30. xolo netarma grigolma gaapatiosna misi suli
didebaA Sewira RmrTisa, romelmanca mihmadla mas keTilad- da dideba Seswira RmerTs, romelmac mihmadla mas
msaxurebaA dedisa TYsisaA da sruliad kurTxevaA misgan mi- Tavisi dedis keTilmsaxureba, miiRo ra misgan109 sruli
iRo. kurTxeva.
aramed Tevdore da qristefore, sanatrelTa maT didTa Tevdorem da qristeforem, am sanatrelma didma
mamaTa, raJams ixilnes ganWabukebulni da srulni sibrZniTa mamebma, rodesac naxes RvTis Rirsi arseni da efremi
da hasakiTa [189] Rirsni igi RmrTisani arseni da efrem, mowifulebi da sibrZniTa da asakiT srulqmnilebi,
gulpyrobil-iqmnnes ficebisagan mamisa grigolisa, guli dades mama grigolis daficebasTan dakavSirebiT,

476 477
wm. grigol xancTelis cxovreba wm. grigol xancTelis cxovreba

romlisada aReTqua, vidre yrmaTa maT aRorZinebadmde ara romlisadmic aRTqmuli hqondaT, rom ar ganSorde-
ganeSornen maTgan. bodnen am bavSvebs maT gazrdamde.
maSin farulad xancTiT Rame gamovides, da Zmanica vin- maSin farulad gamovidnen xancTidan Rame, viRac Zme-
me Tanawariyvannes, da kualad warvides kerZoTa qarTlisa- bic Tan waiyvanes da kvlav wavidnen qarTlis mxares,
Ta, rameTu ufali uwodda maT uxilavad brZanebiT da aR- radgan ufali uxmobda maT uxilavad brZanebiT da aR-
aSenebda wmidaTa maT monasterTa maT mier neZusa da aSenebda neZvisa da kvirikewmindis monastrebs maT mier;
kYrikewmidisasa, xolo netarsa grigols euwya uflisa xolo netar grigols euwya uflisgan, aRar dae-
mier, raATa arRara daabrkolnes gulsmodgi[ne]bisa misgan brkolebina isini TavianTi am gulmodginebisgan, aramed
maTisa, aramed Tanamdgom-eqmnes keTilsa mas saqmesa. da Tanamdgomi gaxdomoda maT am karg saqmeSi. da Zebna isini
Zieba-yo mamaman grigol da povna igini samcxes da abrala grigolma, ipova samcxeSi da usayvedura maT farulad
farulad warslvaA maTi. xolo igini Seuvrdes da hrques: wasvlis gamo. isini Seuvrdnen mas da uTxres: „Sendoba
`Sendoba iyavn Cuenda, wmidao mamao, rameTu amis mizezisa- iyos Cvenze, wminda mamao, radgan im mizeziT moxda
TYs iqmna gamoslvaA Cueni xancTiT, raATamca nayofi raAme xancTidan Cveni gamosvla, rom monasterTa axalSenebiT
nawil Cuenda Cnda axladSenebiTa monasterTaATa~. xolo raRac nayofi gamoCndes Cvens wilad~. wmindanma uTxra:
wmidaman man hrqua: `keTil ars ganzraxvaA ege Tqueni nebiTa „kargia Tqveni es ganzraxva, RvTis nebiT, magram mec
RmrTisaATa, aramed me Tanamonawile myavT gulsmodginebasa Tanamonawile gamxadeT mag gulmodginebisa, radgan ar
magas, rameTu ara var maxrwevel keTilisa~. da warvides var kargis xelisSemSleli~. da wavidnen erTad samcxisa
zogad samcxisa da qarTlisa areTa maT udabnoTa, da povnes da qarTlis mxareTa udabnoebSi, ipoves ori adgili
orni adgilni samonastred da aRaSenes [v] senakebi organve. samonastred, orivegan aaSenes senakebi, uwodes
da uwodes TevdorHs vansa neZY, xolo qristeforHssa - Tevdores savanes „neZvi~. qristeforesas — „kvirike-
kYrikewmidaA, da mowafeni dautevnes da da samnive ese ne- wminda~, datoves mowafeebi da samive es netari:
tarni: grigol da Tevdore da qristefore, warmovides grigoli, Tevdore da qristefore, wamovidnen xancTaSi,
xancTad ZmaTa ganyofad jerisaebr. da viTarca moiwines wesisamebr Zmebis gasayofad. rodesac movidnen
krebulsa mas Tana RmrTisasaTnosa, da moikiTxnes igini, si- RvTissaTno krebulSi da moikiTxes isini, daiwyo sityva
tyuad iwyo netarman grigol ZmaTa maT mimarT: `erno netarma grigolma Zmebis mimarT: „qristes erno, ismineT
qristHsno, ismineT Cemi! pirvelad Cuen zogad moviwieniT Cemi! Tavdapirvelad am wminda udabnoSi erTad movediT
udabnosa amas wmidasa - me, glaxaki grigol, da saban, iSxnisa oTxni: me, glaxaki grigoli, sabani, iSxnis episkoposi,
episkoposi, da Tevdore da qristeforH, oTxni ese - da Tevdore da qristefore. eseni mravali weli morCilebi
mravalTa weliwadTa viTarca mowafeni morCil iyvnes Cem- iyvnen Cemdami, rogorc mowafeebi, sanam RmerTma ar uxmo
da, vidre Jamadmde RmrTiswodebisa didni ese mamani saTnoni qristesTvis saTno am did mamebs. rodesac ineba qristem,
qristHsni. da odes ineba qristeman, saba episkopos-yo iSx- saba episkoposi gaxada iSxanSi. da waiyvana man aqedan

478 479
wm. grigol xancTelis cxovreba wm. grigol xancTelis cxovreba

ansa zeda, da wariyvanna man Zmani aqaAT. xolo aw qriste aR- Zmebi. magram axla qriste aSenebs or metad karg monas-
aSenebs orTa maT monasterTa friadkeTilTa qarTls Sina ters qarTlSi Tevdores da qristefores mier, da
TevdorHs da qristeforHs mier. da viTarca-igi Korcie- rogorc xorcieli mSoblebi ganuyofen qonebas Svilebs,
lad mSobelTa monagebi SvilTa ganuyvian, egreTve xancTaA aseve xancTa sulieri mSobelia yvela Cvenganisa. Tum-
sulierad mSobeli ars Cuen yovelTaA. daRacaTu xati mona- caRa monazvnobis xati aq mosvlamde gvqonda, magram
zonebisaA guaqunda pirvel moslvisa, xolo kurTxevaA yo- yvela kurTxeva aq migviRia Cven. da axla amaT, Cems
veli aqa mogYRebies Cuen, da aw maT, SvilTa TYsTa, KeliTa Svilebs, Cemi xeliT Zmebs uboZebs igi, rom TavianT
CemiTa ZmaTa uboZebs, raATa axladSenebasa maTsa uzrunvel axalSenebaSi uzrunvelebi iyvnen isini kargad gamoc-
iyvnen [190] keTiladgamocdilTa monazonTa TanadgomiTa, dili monazvnebis TanadgomiT, da rom mtkiced
da raATa mtkiced egos sulieri siyuaruli Cuenmier aR- narCundebodes Cvens mier aSenebuli monastrebis
SenebulTa monasterTaA~. sulieri siyvaruli~.
da viTarca sityuani ese daasrulna, ubrZana SemokrebaA rodesac daasrula man es sityvebi, brZana yvela Zmis
ZmaTa yovelTaA. da TevdorHs da qristeforHs ganzraxviTa Semokreba da Tevdoresa da qristefores TaTbiriT gamo-
gamoirCina maT Soris Zmani aTcametni xancTisaTYs arCia maTgan cameti Zma xancTisTvis saufrosod110, sxva
sauxucesod, da sxuani yovelni sworad ganyvna samad yvela ki Tanabrad gayo sam gundad (radgan Satberdis
gundad, rameTu Satberdisa xuedrni waregzavnnes pirvel- wili adreve gaegzavna SatberdSi) da brZana,
ve Satberds. da ubrZana aRTqumisaebr wiliTganyofaA. aRTqmisamebr, maTi wiliTganyofa. Tevdore da
xolo Tevdore da qristefore ganmxiaruldes, aramed mci- qristefore gamxiaruldnen, magram cotaTi gulis-
red mksinvarebaA iyo maT Soris, rameTu efrem da arseni gr- wyroma iyo maT Soris, radgan efremi da arseni
igolis nawilsa iyvnes, xolo efrem mianiWa Tevdores, da grigolis nawilSi iyvnen. amitom, efremi Tevdores
arseni TYT iCina, da swori misi sxuaA ZmaA misca qriste- uboZa man, arseni ki TviT ganikuTvna da misi Tanabari
fores, da dajerebul-iqmnnes igini sixaruliT. sxva Zma misca qristefores. isinic sixaruliT gul-
xolo sakYrvel ese iyo netreulTa maT samwysoTaA, dajerebulebi gaxdnen.
rameTu ara acilebdes mwyemsTa maT keTilTa, viTarmca xolo am netari samwysoebis mxriv sakvirveli is iyo,
sityuas-ugebdes adgilisaTYs, sadamca visme hmarjuda, rom isini ar ekamaTebodnen im karg mwyemsebs, rom, vTq-
rameTu viTarca sacxovarni Sehracxnes Tavni TYsni maradis vaT, Sepasuxebodnen maT adgilis gamo, Tu vis sad emar-
qristHs Tana myofTa maT qristHsgamorCeulTa. esreT iyo jveboda, radgan TavianTi Tavi cxvrebisebr SeeracxaT
morCilebaA ZleviTSemosilTa maT kacTaA. maT, maradis qristesTan myof am qristes rCeulebs. amg-
da netarni igi mamani Cuenni waruZRues ZmaTa maT da vari iyo morCileba am ZlevaSemosili adamianebisa.
kualad miiwines neZus da kYrikewmidas. xolo mamaA grigol da waruZRvnen es netari mamebi Zmebs da kvlav mivid-
[v] Tanamdgom-eqmna maT yovliTa guliTa axladSenebasa maT- nen neZvsa da kvirikewmindaSi, xolo mama grigoli mTeli

480 481
wm. grigol xancTelis cxovreba wm. grigol xancTelis cxovreba

sa, da akurTxnes adgilni wmidaTa eklesiaTani da dasxnes guliT Tanamdgomi gauxda maT maTeul axalSenebaSi,
safuZvelni. akurTxes ra wminda eklesiaTa adgilebi da dades
da viTarca warmovidoda netari grigol, maSin ZmaTa safuZvlebi.
maT yovelTa tiriliT hrques: `N wmidao RmrTisao, sityuaA rodesac unda wamosuliyo netari grigoli, yvela
igi uflisaA awve aResrulebis Cuenzeda, viTarmed `inatri- Zmam tiriliT uTxra: „hoi RvTis wmindano, ukve srulde-
deT xilvasa moZRurisa Tquenisasa da ver ixiloT!~, N siw- ba Cvenze uflis sityva: „natrobdeT Tqveni moZRvris nax-
mideTa SenTa mZlavrebaA, aramed iyavn nebaA Seni da nu nebaA vas da ver naxoT!~ 111 hoi, Sens siwmindeTa mZlavrebas!112
Cueni. Sen, wmidao, daRacaTu sawuTrosa amas gangYSoren, magram iyos Seni neba da ara Cveni neba. TumcaRa Sen,
saukunod nu gnebavs ganSorebaA Cueni da gaKsovTmca mara- wmindano, am sawuTroSi gangviSore, saukunod nu inebeb
dis wmidaTa Sina locvaTa SenTa, gamorCeulo RmrTisao~. Cvens ganSorebas da gaxsovdeT kidec mudamJams Sens
da akurTxna yovelni igi netarman man cremliT da nug- wminda locvebSi, RvTisgan gamorCeulo~.
eSinis-sca gulTa maTTa da Sehvedrna qristesa da sanat- da akurTxa netarma yvelani cremliT, nugeSi sca maT
relTa maT mamaTa, da juari daswera wmidaTa maT gulebs, Seavedra isini qristes da im sanatrel mamebs,
monasterTa. da warmoslvasa missa gza-hyves mamaA Tevdore da jvari gadaswera wminda monastrebs. wamosvlisas
da mamaA qristefore da cremliT ambors-uyves urTierTas. gamoaciles igi mama Tevdorem da mama qristeforem da
da igini TYsTa monasterTa daadgres, xolo netari mamaA cremliT eambornen erTimeores. isini TavianT
Cueni movida xancTad. monastrebSi darCnen, xolo Cveni netari mama movida
ese mciredi vaKsene samTa maT wmidaTa - TevdorHsi, da xancTaSi.
qristeforesi, da saban iSxnelisa - cxorebaA amiT, rameTu es mciredi vaxsene am sami wmindanis — Tevdores,
friad gangrZobaA iqmneboda saqmeTa maTTa sruliad aRwer- qristefores da saban iSxnelis — cxovrebaze, radgan
iTa WeSmaritad. WeSmaritad Zalian gagrZeldeboda [sityva] maTi
saqmeebis sruli aRweriT.

la. raJams xancTaA iqmna saxelovan madliTa da sax- 31. rodesac xancTa saxelovani gaxda madliT da gax-
arulevan sulierTa SvilTagan, mas Jamsa miZnaZoroAT arebuli sulier SvilTagan, maSin miZnaZorodan xancTa-
xancTad movida didi meudabnoe miqel mamaA, [191] romelica Si movida didi meudabnoe mama miqeli113, romelic dam-
daemkYdra parexTa, rameTu iyo igi megobar netarisa mamisa kvidrTa parexTa114 Soris, radgan iyo igi netari mama
grigolisa. da eZiebda martodmyofebasa da pova Tavisa TY- grigolis megobari da eZiebda martodmyofobas. ipova
sisa samkYdrebeli berTisa parexTa da ganzraxviTa amis man Tavisi Tavis samkvidrebeli berTis parexTa Soris, am

482 483
wm. grigol xancTelis cxovreba wm. grigol xancTelis cxovreba

wmidisaATa daemkYdra maT Sina da keTilad waremarTa saT- wmindanis rCeviT maTSi damkvidrda da kargad waremata
noebaTa mimarT uflisaTa. uflis saTnoebaTa mimarT.
xolo mteri eSmaki iglovda friad, rameTu xedvida magram mteri eSmaki metad glovobda, radgan
wmidaTa kacTa ganmravlebiTa Jamisa TYsisa Semoklebasa, da xedavda wminda adamianebis gamravlebiT Tavisi drois
miqelisTYs didsa saucrebasa cxadad da farulad hyofda, Semoklebas. amitom, igi miqelis mimarT cxadad da
raATamca ganiota udabnoAT. xolo igi Zlierad moiTmenda farulad moqmedebda mraval moCvenebas, rom gaeqcia
guemaTa dauZinebelisa mis mKdomisaTa da arcxuenda Ti- udabnodan, magram igi Zlierad iTmenda am dauZinebeli
TosaxeTa maT manqanebaTa misTa SewevniTa qristHsiTa da mowinaaRmdegis wylulebs115 da samarcxvinos xdida mis
wmidaTa yovelTa oxiTa. nairgvar xrikebs qristes SewevniT da yvela wmindanis
meoxebiT.

lb. xolo iyo Jamsa romelsame mamaA miqel ganSorebu- 32. xolo romeliRac dros iyo mama miqeli Tavisi
lad senaksa TYssa, mdgomare maRalsa kldesa zeda mcired- senakisgan moSorebiT maRal kldeze odnav raRac
raAme udbad, da kadnier-iqmna miszeda beliar da simaRlisa mconared da gakadnierda misdami beliari, gadmoagdo
misgan gardamoagdo que. xolo daicva yoladuvnebelad yo- ra qveviT im simaRlidan, xolo sruliad uvneblad
velTa meufeman qristeman RmerTman. aramed mamaA miqel daicva igi yovelTa meufe qriste RmerTma; magram mama
Sezrunda mimdemi samaradisosa mas brZolasa da mowafe miqeli Sewuxda am miwyiv maradiuli brZolis gamo,
TYsi miavlina sulieradmoZRurisa TYsisa mamisa grigolis- Tavisi mowafe gagzavna Tavis sulier moZRvarTan, mama
sa da auwya yoveli igi gansacdeli sulTa borotTaA, da grigolTan da auwya mas boroti sulebis yvela
wmidaA igi mwrafl mivida Sewevnad Zmisa TYsisa ZaliTa gansacdelis Sesaxeb, wmindani ki swrafad mivida Tavisi
uflisaATa da ganamKno igi suliTa da axlad KeliTa TYsiTa Zmis Sesawevnelad uflis ZaliT, suliT gaamxneva igi,
Seqmnna [v] Zlevisamomcemelni qristHs beWedni, orni juar- Tavisi xeliT axlad116 gaakeTa Zlevis momcemi qristes
ni Zelisani, safarvelad misa da gansaotebelad mterTa, da beWdebi, xis ori jvari, mis dasafaravad da mtrebis
imier da amier ganSorebulad senaksa missa aRhmarTna da gasadevnad, aRmarTa isini misi senakis moSorebiT aqeT-
sazRvrad uCinna wmidasa mas, viTarmed: `orTa amaT juarTa iqidan da sazRvrad ganuCina wmindans, uTxra ra:
qristHsTa Sua uSiSad iyav SewevniTa wmidisa samebisaATa „qristes am or jvars Soris uSiSrad iyavi wminda
da ZaliTa patiosnisa juarisaATa. xolo ukueTu warhvlo, samebis SewevniT da patiosani jvris ZaliT, xolo Tu
kualad ganicado uZYresad pirvelisa~. gascdebi maT, kvlav cTundebi pirvelze uaresad~.
da locva yves, da warmovida sanatreli grigol. xolo
netarman miqel pova sruliad gansuenebaA, rameTu simdabl-

484 485
wm. grigol xancTelis cxovreba wm. grigol xancTelis cxovreba

iTa dasca mteri ampartavani, vinaATgan ara simarTleTa iloces da wamovida sanatreli grigoli, xolo ne-
TYsTa esvida, aramed RmrTisa mxoloAsa mindobiTa moiyvana tarma miqelma hpova sruli mosveneba, radgan Tavmdab-
moZRuari TYsi da sulieri ZmaA grigol Semwed, viTarca lobiT dasca ampartavani mteri, vinaidan araTu Tavisi
weril ars: `ZmaA Zmisa Semwe, viTarca zRude daucemeli~; simarTle eimedeboda, aramed martooden RmerTze mind-
sityYsaebr iakob mociqulisa, viTarmed: `erTi-erTisaTYs obiT moiyvana man Tavisi moZRvari da sulieri Zma grig-
ilocevdiT, raATa ganikurnneT, rameTu friad SemZlebel oli Semwed, rogorc dawerilia: „Zma — Zmis Semwe,
ars locvaA marTlisaA Sewevnad~. da esreT mterTa zeda rogorc daucemeli galavani~117, iakob mociqulis
mZle-eqmna sruliad madliTa RmrTisaATa. sityvisamebr: „erTimeorisTvis iloceT, rom ganikur-
xolo iyo netari miqel queyanisa SavSeTisaA, soflisa noT, radgan metad SemZlea marTlis locva Sesawev-
norgialisaA, da miZnaZoros monazon-iqmna, xolo parexTa nelad~118. ai ase, mTlianad gaimarjva man mtrebze RvTis
Sina mravalTa weliwadTa cxovnda da aR-raA-esrula, munve madliT.
daemarxa. da aw saflavi misi da didebulisa mamisa basilisi, xolo iyo netari miqeli SavSeTis qveynidan, sofel
romelica Semdgomad missa parexTa mkYdr iyo, erTgan arian norgialidan. miZnaZoroSi monazoni gaxda igi, xolo
da kacTa kurnebasa mihmadleben, romelni sarwmunoebiT parexTa Soris mravali weli cxovrobda da rodesac
mivlenan maTda.[192] aResrula, iqve daimarxa, amJamad ki misi saflavi da
[saflavi] didebuli mama basilisa, romelic mis Semdeg
parexTa mkvidri iyo, erTad aris da adamianebs kurnebas
mihmadlebs, romlebic sarwmunoebiT midian maTTan.

lg. xolo netari mamaA Cueni grigol orTa maT misTa 33. netari mama grigoli mudamJams mimodioda or
SenebulTa monasterTa Sina, xancTas da Satberds, iqceoda Tavis aSenebul monasters — xancTasa da Satberds —
maradis da moZRurebisa misisa swavliTa aRavsebda gulsa Soris da Tavisi moZRvrebis swavlebiT avsebda mowafeTa
mowafeTa TYsTasa. rameTu ara-xolo-Tu wignTa saRmrToTa gulebs, radgan araTu martooden saRvTo wignebs
oden sibrZnis-metyuelebda yovliTkerZo, aramed wmidisa sibrZnismetyvelebda igi yovliTurT, aramed wminda ka-
kaTolike eklesiisa saqadagebelsa galobasa sruliad Tolike eklesiis saqadagebeli galobis moZRvaric iyo
weliwdisa gangebiTa moZRuari iyo ganukiTxvelad, da uzadod, mTlianad weliwadis gangebiT, da man yvela
yovelTa dResaswaulTa gangebaA keTilad icoda, rameTu dResaswaulis gangeba kargad icoda, radgan rac dae-
romelica daeswava, dauviwyebelad aKsovda, da aqunda Kmi- swavla, dauviwyeblad axsovda, da hqonda xmis nebiereba
sa nebierobaA da tkbilobisa SuenierebaA, xolo gan- da tkbilobis mSveniereba119, misi mexsiereba ki gasakviri
sakYrvebel iyo KsovnebaA misi, rameTu aw ars xancTas Kel- iyo, radgan amJamad xancTaSi aris misi xeliT dawerili,

486 487
wm. grigol xancTelis cxovreba wm. grigol xancTelis cxovreba

iTa misiTa dawerili sulisa mier wmidisa saweliwdoA suliwmindis mier, „saweliwdo iadgari~, romlis sity-
iadgari, romlisa sityuani friadkeTil arian. xolo axlisa vebic metad kargia120; xolo „axali sjulis~121 kanoniku-
Sjulisa dabeWdulni wignni zepiriT icodna da mravalni ri wignebi zepirad icoda da, agreTve, mravali wigni
wignni Zuelisaca Sjulisani. aramed daubeWdvelni wmidaTa „Zveli sjulisac~122. garda amisa, arakanonikurebi, wmin-
moZRuarTa Tqumulni auracxelni warmoiTqumodes da moZRvarTa Tqmulni, auracxeli warmoiTqmoda misi
uwignod eniTa misiTa umetes zeSTa bunebisa Cuenisa, eniT uwignod Cvens bunebaze uzesTaesad, radgan sadac
rameTu Zali RmrTisaA sadaca daadgres, yovelsave aRas- RvTis Zala daivanebs, yvelafers aRasrulebs igi adamia-
rulebs ufroAs bunebisa da cnobisa kacobrivisa. da adamis- nur bunebasa da cnobierebaze aRmatebulad. adamisad-
daca pirvel mcnebisa Seuracxebadmde yoveli damorCile- mic, mcnebis ugulebelyofis uwinares, yvelaferi da-
bul iyo. xolo amas mcnebaTa ubiwod damarxviTa yovelive morCilebuli iyo, amas ki mcnebaTa ubiwod dacviT yove-
keTilad ganemarjueboda. [v] da amis mier ara xolo Tu mon- live kargad umarjvebda da misgan ara mxolod misi
asterni misni ganmtkicnebodes, aramed sibrZnisa misisa monastrebi ganmtkicdebodnen, aramed misi sibrZnis
mdinareTagan irwyvodes yovelni udabnoni klarjeTisani. mdinareTagan irwyveboda klarjeTis yvela udabno.
da mravalgzis movidian wmidani igi mamani, winamZRuarni mravalgzis modiodnen wminda mamebi, monastrebis
monasterTani, mravalTaTYs mizezTa da sibrZniTa misiTa winamZRvrebi, mravalgvari mizeziT da misi sibrZniT
povian gansuenebaA yovelsa zeda saqmesa. poulobdnen mosvenebas yvela saqmis mxriv.

ld. xolo yovelTa dReTa amis netarisaTa wmidaTa maT 34. xolo am netaris mTel sicocxleSi monastrebis
mamaTa monastrebisaTa aRebaA amas winaSe gardaiKadian xanc- wminda mamebi aRebas123 mis winaSe ixdidnen xancTaSi,
Tas da pirmarxvad miiRian kanoni didTa marxvaTaTYs da pirmarxvis124 dros ki iRebdnen kanons didmarxvisTvis
warvidian. da midiodnen.
da iyo odesme erTad SekrebaA amaT netarTaA wmidisa iyo erTxel am netarTa erTad Sekreba wmindanis wi-
amis winaSe da TYnier opizisa winamZRurisa yovelTa maT as- naSe da mama grigoli opizis winamZRvris garda yvela
wavebda keTilTa maT sityuaTa sulisa cxorebisaTa mamaA maTgans aswavlida sulis sacxonebel karg sityvebs,
grigol.,xolo opizeli mamaA Sewuxna da hrqua mas: `wmidao opizeli mamasaxlisi ki Sewuxda da uTxra mas: „wminda
mamao, raAsaTYs TanawarmKdi sulierTa sityuaTa SenTa?~ mamao, risTvis ganmarideb Sens sulier sityvebs?~ xolo
xolo man hrqua: `mamao patiosano, araTu [Seur]acxebisaTYs man uTxra: „mamao patiosano, araTu ugulebelyofis gamo
Tanawarg[Ke]d Sen, aramed amis mizezisaTYs, rameTu amaT gageride Sen, aramed im mizeziT, rom yvela am udabnoze
yovelTa udabnoTa uwinares aRSenebul ars opizaA, da ara uwinares opizaa aSenebuli da ar ganvageb opizaze, arc
ganvageb opizasa zeda, arca winamZRuar[sa] missa zeda~. mis winamZRvarze~; magram man TavmdablobiT daarwmuna

488 489
wm. grigol xancTelis cxovreba wm. grigol xancTelis cxovreba

xolo man simdabliT daarwmuna wmidasa mas Tavisa TYsisa wmindani, rom misTvisac eswavlebina sxva mamaTa Tana-
swavlaA sworad sxuaTa maT mamaTa, [rameTu] esreT aqunda brad, radgan ise hyavda igi yvelas, rogorc wminda mo-
yovelTa, viTarca [wmidaTa mociqulTagani] Suvamdgomelad ciqulTagani, Suamdgomeli RmerTsa da adamianebs
[RmrTisa] da kacTa. Soris.

[193] le. aramed mravalgzis misJamisa KelmwifeTa gan- 35. magram im drois xelmwifeebma mravalgzis mt-
izraxes damtkicebiT amis netarisa episkoposobaA da fria- kiced ganizraxes am netaris episkoposoba da metismeti
diTa SromiTa awyines, raATamca daemorCila. xolo man ara garjilobiT Seawuxes igi, rom damorCileboda maT,
ineba didebaA eseviTari da gulisKma-uyo maT ganmartebu- magram man ar ineba amgvari dideba da cxadad gaagebina
lad, viTarmed: `msoflioTa maT wmidaTa saydarTa ara umr- yvelas, rom „msoflio wminda saydrebze umcrosebi ar
wemes arian wmidani udabnoTa eklesiani, saydarni RmrTisa arian udabnoTa wminda eklesiebi — RvTis didebis
didebisani. daRacaTu mRdelobaA episkoposTagan miecemis saydrebi. TumcaRa mRvdloba episkoposebisgan eZleva
yovelTa mRdelTa, aramed pirvelTa wmidaTa mamaTa meudab- yvela mRvdels, magram pirvelmeudabnoe wminda
noeTagan esreT viswaveT, viTarmed: romeli madli miecemin mamebisgan ase viswavleT: „ra madlic eZleva adamians
kacsa Jamsa naTlisRebisasa, igive madli vixileT, odes xati naTlisRebis dros, igive madli vnaxeT, rodesac
monazonebisaA miaqun axladmonazonsa, da egreTve - wmidisa monazvnobis xati mihqonda axalmonazons da amgvaradve
sqemisa miRebasa. da sxuaAca wamebaA friad ars, aramed vi- [vnaxeT] wminda sqemis miRebisas~. amis sxva mowmobanic
Tarca-igi israHlsa Soris qalaqni ganewesnes Sesavedrebe- bevria, magram iseve rogorc israelis SigniT qalaqebi
lad kacismklvelTa, egreTve wmidani udabnoni yovelTa iqna ganlagebuli kacismkvlelTa TavSesafrad,
Sesavedrebel arian, rameTu umankoTa mfarvelnia vnebisa- amgvaradve wminda udabnoebic yvelas TavSesafaria,
gan msoflioAsa da vnebulTa navTsadgurni arian sasovebiT radgan umankoTa mfarvelni arian isini soflis
sinanulisa micemiTa da SjulisdebiTa. da kma ars Cemda vnebebisgan da vnebulTa navsayudelnic imediani sinanu-
orkerZove didebad, ukueTu Se-viTa-uZlo moRuawebaA wmi- lis micemiTa da rjulmdeblobiT. sakmarisia CemTvis
daTa amaT udabnoTaA jerisaebr, romelTa Sina poves kacTa orivemxriv sadideblad, Tuki rogorRac SevZleb am ud-
TavisuflebaA, viTarca Tqua pavle: `aznaurebiTa miT, rom- abnoTa Sesaferisad meurveobas, romlebSic adamianebma
liTa qristeman Cuen ganguaaznaurna~, da `sada suli Tavisufleba ipoves, rogorc Tqva pavlem: „im Tavisuf-
uflisaA, mun aznaurebaA~. rameTu [v] moeca maT KelmwifebaA lebiT, riTac gagvaTavisufla Cven qristem~125, da: „sa-
`Svil RmrTisa yofad~ sityYsaebr iovane maxarebelisa~. dac aris uflis suli, iq aris Tavisufleba~126, radgan
miecaT maT uflebamosileba „RvTis Svilad
gaxdomisa~,127 ioane maxareblis sityvisebr~.

490 491
wm. grigol xancTelis cxovreba wm. grigol xancTelis cxovreba

da eseviTariTa sityYTa aReSennes Kelmwifeni igi da amgvari sityviT daimoZRvrnen xelmwifeebi da


adidebdes qristesa. adidebdnen isini qristes.

lv. amissa Semdgomad ixila netarman mamaman grigol 36. amis Semdeg naxa netarma mama grigolma gazrdili
aRorZinebuli eri saRmrToA Satberds da wmidaA eklesiaA saRvTo krebuli SatberdSi da pirveli wminda eklesia
pirveli gansrulebad da kurTxevad. maSin sixaruliTa aRiv- dasrulebisa da kurTxevis pirze. maSin sixaruliT aiv-
so, rameTu mohmadla ufalman gulisaebr misisa saqme igi so igi, radgan mohmadla mas ufalma, misi gulisamebr, es
keTili madliTa da meoxebiTa wmidisa RmrTismSobelisaATa, kargi saqme wminda RvTismSoblis madliTa da meoxebiT,
romlisaca saxelsa zeda aReSena wmidaA igi monasteri mar- romlis saxelzec aSenda is wminda monasteri, maradsa-
adis didebad dedisa RmrTisa, SeuwevnelTa Semwisa da dideblad RvTis dedisa, — SeuwevnelTa Semwisa da mis
yoladve mfarvelisa mosavTa da maqebelTa misTaAsa, aw da moimedeTa da maqebelTa yovlad mfarvelisa, aw da uku-
ukunisamde, romelica ufroAs yovelTa, Kelmwifebisa TY- nisamde, romelic misma Zem da yovelTa RmerTma
sisa dabadebulTa, gamouTqumelad adida Zeman misman da yo- gamouTqmelad adida Tavisi xelmwifobis yvela qmnile-
velTa RmerTman, rameTu awve daamkYdra sufevasa waruval- baze metad128, radgan ukve daamkvidra igi waruval suf-
sa, suliTa da KorciTa SeerTebuli winaSe didebisa Rmr- evaSi, suliTa da xorciT SeerTebuli129, Tavisi RmrTee-
Teebisa TYsisa, viTarca ars pirmSoA yovelTa wmidaTaA, bis didebis winaSe, ramdenadac is aris yvela wmindanis
naTeli igi qristeanobisaA, da meoxebiTa misiTa da yovelTa pirmSo130 da sinaTle qristianobisa. misi da yvela
wmidaTaATa macxovnebs Cuen ufali, yovelTa morwmuneTa wmindanis meoxebiT gvacxovnebs ufali Cven, Tavis yvela
misTa, ufroAs-xolo rCeulTa misTa adidebs, nebisa wmidisa morwmunes, gansakuTrebiT ki Tavis rCeulebs adidebs
misisa aRmasrulebelTa, rameTu ityYs: `madidebelni Cemni igi, aRmsruleblebs misi wminda nebisa, radgan ambobs:
vadidne~ da `miva[194]niWo asi wili aqave da cxorebaA sauku- „Cems madideblebs vadideb~131, da: „mivaniWeb as wils aqve
noA daumkYdro~. da saukuno cxovrebas vumemkvidreb~132.
xolo ese brZanebaA utyuveli aRusrula qristeman ne- es utyuari brZaneba aRusrula qristem netar grig-
tarsa grigols. waruvalisa didebisa pativad mihmadla ols: waruvali didebis pativad mihmadla mas didebuli
SenebaA didebulTa udabnoTaA da KorcTa Sina yofasa missa udabnoebis Seneba da misi xorcSi yofnis drosve mis siw-
SiSi da zari siwmideTa misTaA mihfina mefeTa da yovelsa mindeTa SiSi da zari mihfina mefeebze da mTel xalxze,
ersa zeda, viTarca mZlavrebaA winaaRudgomelisa Kelmwi- rogorc mZlavroba windaudgomeli xelmwifisa, xolo
fisaA. xolo Semdgomad sofliTjmnisa umetes cnobaTa soflidan ganSorebis Semdeg Cvens Semecnebaze aRmate-
CuenTa adida caTa Sina angelozTa Tana, da aw queyanasa bulad adida igi caTa Sina angelozebTan erTad da axla

492 493
wm. grigol xancTelis cxovreba wm. grigol xancTelis cxovreba

zeda piriTa mowafeTa da maqebelTa misTaATa ididebis mara- miwaze mis mowafeTa da maqebelTa piriT idideba mara-
dis. dis.

lz. xolo sanatreli dedaA febronia zrunvasa Sina 37. xolo sanatreli deda febronia wuxilSi iyo,
iyo, rameTu mwyemsad maTda Cinebuli sarwmunoA mRdeli, radgan maT mwyemsad xmobili sarwmuno mRvdeli, mama gr-
mamisa grigolis mivlenili, gardaicvala. aramed euwya Rm- igolisgan gagzavnili, gardaicvala, magram euwya mas
rTisagan, viTarmed umjobes missa aw iyos sxuaA mRdeli mw- RvTisgan, rom „imaze ukeTesi sxva mRvdeli iqneba axla
ysad Tquendao. da wigni miwera netarisa grigolissa da Tqvens mwyemsado~; werili miswera man netar grigols
iTxovda mRdelsa Rirssa. maSin wmidaman man hrqua wmidasa da iTxovda Rirseul mRvdels. maSin wmindanma uTxra
matois: `Svilo sayuarelo, mKedari vidre wyobasa ara Ses- wminda matos: „Svilo sayvarelo, mxedari sanam brZola-
rul arn, ZlevaA misi simravlesa Sina laSqarTasa ara sac- Si ar Sesula, misi mZleoba laSqris simravleSi Sesa-
naur arn, arca mefeTagan niWi miiRis, xolo vinaATgan ax- cnobi ar aris da arc mefeebisgan iRebs jildos, xolo
ovnad gamoCndis, Zali brZolisa misisaA yovelTa zeda sac- rodesac igi axovani gamoCndeba, misi brZolis Zala
naur-iqmnis [v] da niWi didZali mianiWis mas samarTlad yvelaze gacxaddeba da samarTlianad mianiWebs mas mefe
mefeman. da Senca iqmen morCil sityuaTa CemTa, viTarca didZal saboZvars. Senc aseve, gaxdi morCili Cemi
yoladve, Tavs-idev yoladve wmidisa RmrTismSobelisa ek- sityvebisa, rogorc yovelTvis, yovliTurT itvirTe
lesiasa meres mRdelobaA viTarca ZleviTSemosilman mKe- mereSi, wminda RvTismSoblis eklesiaSi, mRvdloba
darman uflisaman. da vesav qristesa, keTili Ruawli rogorc uflis ZlevaSemosilma mxedarma da vsasoeb
moiRuawo~. xolo igi cremliT Seuvrda da hrqua mas qristes, rom „karg asparezobas moiasparezeb~133; magram
lmobierad: `Semindve mamao, rameTu uwyis siwmideman igi cremliT Seuvrda mas da uTxra tkiviliT: „Seminde
Senman, araodes urCqmnil var brZanebasa Sensa, xolo aw ver mamao, radgan icis Senma siwmindem, rom arasodes
Zal-mic amissa yofad, romelica mibrZane~. da wmidaman man vyofilvar Seni brZanebis urCi, magram axla ar ZalmiZs
hrqua: `SemZlebel xar ZaliTa uflisaATa. aw keTilTa saT- amis gakeTeba, rac mibrZane~. wmindanma uTxra: „SegiZlia,
noebaTa SenTa Tana moipove sruli morCilebaA; juariTa uflis ZaliT. axla Sens karg saTnoebebTan erTad moi-
qristHsiTa juari damiweria, raATa mizezi yovelive dahKs- pove sruli morCileba. qristes jvriT jvari
na~. gadamiweria [Senze], rom yvela mizezi mospo~.
da viTarca ixila moZRurisa TYsisa ucilobeli rodesac naxa man Tavisi moZRvris ucilobeli
brZanebaA, TYnier nebisa TYsisa daemorCila sityuaTa misTa brZaneba, Tavisi nebis gareSe daemorCila mis sityvebs.
da iqmna mRdel monastersa dedaTasa nebiTa RmrTisaATa da gaxda, RvTis nebiT, qalTa monastris mRvdeli es
sanatreli da saswaulTamoqmedi matoi, didi da didebuli sanatreli da saswaulTmoqmedi matoi, didi da

494 495
wm. grigol xancTelis cxovreba wm. grigol xancTelis cxovreba

saqmiTa TYsiTa. rameTu weliwadTa ormeocTa meres mRde- didebuli Tavisi saqmiT, radgan mereSi misi ormoc-
lobasa Sina missa uqmi sityuaA da usargebloA pasuxi aravis wliani mRvdlobis dros aravis gaugia misgan fuWi da
esma misgan, romeli kacTa codva-eyofvis, viTarca ufali usargeblo sityva, rac adamianebs codvad hyofniT,
ityYs: `yovlisaTYs sityYsa uqmisa, romelsa kacni ityYan, rogorc ambobs ufali: „yvela fuWi sityvis gamo, rasac
sityuaA miscen misTYs dResa mas [195] saSjelisasa~. da ara adamianebi amboben, pasuxs gascemen masze sasjelis
xolo ese oden, aramed romelni xedved mas, ver ikadrian dRes~134. da ara martooden TviT igi, aramed isinic,
udbad gancxromaA krZalulebaTagan misTa da siwmidiT da romlebic Sehyurebdnen mas, ver ikadrebdnen uqmad
ubiwod qcevisa, rameTu eqmna yovelTa saxe keTilis. gancxromas miseul TavSezRudvaTa da siwmindiT da
da aman daimarxa WeSmariti qalwulebaA ara xolo ubiwod qcevis gamo, radgan kargis nimuSad gauxda igi
KorciTa oden, aramed suliTa da sityYTa, sasmeneliTa da yvelas. daicva man WeSmariti qalwuloba araTu oden
TualiTa. rameTu netarman man TqYs, viTarmed: `monazonebaA xorciT marto, aramed suliT, sityviT, yuriTa da
hrqYan krZalvasa~, romlisaTYsca RmrTismoyuareman man TvaliT, radgan ambobda es netari: „monazvnoba
dedakacman Temestia, merisa dekanozman, Tqua, viTarmed: TavSezRudvas hqvia~, ris gamoc RvTismoyvare qalma Te-
`ormeoc wel dekanozobasa Cemsa da matois mRdelobasa mestiam, meres dekanozma, Tqva: „ormocwliani Cemi
sacecxurni man Kelisa Cemisagan araodes mimixunao~. dekanozobisa da matois mRvdlobis dros mas arasodes
xolo gardareulisa Sromisagan mouZlurda, rameTu gamourTmevia Cemi xelidan sacecxlurebi~. amasTan, gad-
mouklebeli locvaA, wyurili da SimSili maradis, da uZ- ametebuli SromiT mouZlurda igi, radgan uwyveti
ilobaA, zedgomaA da muKlTa modrekaA friadi aqunda ne- locva, wyurvili da SimSili mudamJams, uZiloba,
tarsa mas, dascemda vnebasa KorcTasa da sulisa mterni mo- zedgoma da muxldreka mravali hqonda am netars,
auZlurna. xolo JamiswirvaA araodes daacadis TYnier romelic xorcTa vnebas dascemda da daauZlura man
mizezisa da uZlurebisa, da samoseli misi yoladve Seu- sulis mtrebi. xolo Jamiswirvas arasodes SeaCerebda
racxi iyo da sazrdeli egreTve. mizezisa da uZlurebis gareSe, misi samoseli ki
yovliTurT mdare iyo da saWmelic - aseve.

lH. xolo iyo matoi odesme TYssa mas sayofelsa max- 38. erTxel ki iyo matoi Tavis samyofelSi meres max-
lobelad meresa. da cna moslvaA mparavTaA da dRisive dahm- loblad. gaigo man qurdebis misvla da dRisiTve gaamza-
zada maTTYs puri. da viTarca moiwines Rame mparavni igi, [v] da maTTvis puri, xolo rodesac movidnen es qurdebi
hrqua maT: `grwmenin Cemi, Svilno, wmidaA RmrTismSobeli RamiT, uTxra maT: „gwamdeT Cemi, Svilebo, wminda
gibrZanebs ara vnebad Cemda, aramed movediT da WameT puri, RvTismSobeli gibrZanebT, rom ar mavnoT me, aramed
romeli gangimzade Tquen~. xolo erTi igi, romelsa moey- modiT da WameT puri, rac gagimzadeT Tqven~. magram

496 497
wm. grigol xancTelis cxovreba wm. grigol xancTelis cxovreba

vannes, kadnier-iqmna warRebad, raAca-igi aqunda wmidasa erTma imaTganma, romelsac moyvanili hyavda [sxvebi],
mas. da man hrqua: `winaSemdgomeli var wmidisa RmrTismSob- gabeda waeRo is, rac hqonda wmindans, aman ki uTxra:
lisaA, romelmanca patiJeul gyos Sen, warmdebi ege~. da „msaxuri var wminda RvTismSoblisa, romelic dagsjis
munTquesve daeca igi mterisagan borotisa. maSin moyuasni Sen, Tavxeds~. da myisve daeca igi boroti mtrisgan.
misni cremliT Seuvrdes wmidasa mas, raATa gankurnos igi. maSin misi megobrebi cremliT Seuvrdnen wmindans, rom
xolo man juari daswera da hrqua: `gangkurnebs wmidaA Rm- ganekurna igi, man ki jvari gadaswera da uTxra:
rTismSobeli~. da mwrafl ganmrTelda igi. da wmidaman man „gangkurnebs wminda RvTismSobeli~. da swrafadve
hrqua: `sawyalobelo, raAsaTYs winamZRuar eqmen kacTa amaT gamojanmrTelda igi. wmindanma uTxra mas: „sawyalo,
borotisyofad Cemda?~ da istumrna da ganutevna mSYdo- rad gamouZexi adamianebs CemTvis borotis gasakeTe-
biT. blad?~ da umaspinZla maT da gauSva mSvidobiT.
da eseviTarni saswaulni mravalni qmnna wmidaman man da amgvari saswaulebi bevri aRasrula am wmindanma da
miiwia sibered. rameTu sneulebaAca SeemTxYa ZlierTa maT miaRwia siberemde. amasTan, sneulebac Seeyara mas
SromaTagan da ver eZlo Tavisa TYsisa msaxurebad. maSin Zlieri jafis gamo da ar SeeZlo Tavisi Tavis movla.
Tqua netarman matoA: `ese Rone mKdomisaA iqmna, raATamca maSin Tqva netarma matom: „es xriki mtrisgan moxda, rom
dedani mmsaxurebdes me. daRacaTu nebisa RmrTisani arian qalebi mivlidnen me. TumcaRa RvTis nebisani arian es
dani ese, xolo uweso ars monazonisa KeliTa dedaTaATa debi, mainc uwesobaa qalTa xeliT movla monazonisa.
msaxurebaA, aramed me Rone maqus, romliTa ganvTavi- magram maqvs me gamosavali, riTac gavTavisufldebi
suflde~. [amisgan]~.
da iyvnes vinme berTas mamisa grigolis [196] dedisa msax- berTaSi iyvnen mama grigolis dedis msaxurTaganni
urTaganni, naTesavni matoisni, keTilni monazonni da vinme, matois naTesavebi, kargi monazvnebi da misi mego-
megobarni misni. maT acnoba da movides sixaruliT brebi. maT acnoba matom da isinic sixaruliT movidnen
waryvanebad missa cxedriTa, rameTu friad uZlur iyo sakaciT mis wasayvanad, radgan didi moRvaweobis gamo
didisa moRuawebisagan. metad dauZlurebuli iyo.
xolo dani igi yovelni godebisa cremliTa aRivsnes, xolo yvela da godebis cremliT aivso, radgan suli-
rameTu obol-iqmnebodes sulierisa mamisa da moZRuri- eri mamisa da moZRvrisgan obldebodnen. akurTxa man yve-
sagan. da akurTxna yovelni cremliTa savseman, juari das- la maTgani cremliT savsem, jvari gadaswera, gamoemSvi-
wera da mSYdobaA dauteva da hrqua: `qristeman dagicvenin doba da uTxra: „qristem dagicvaT Tavisi qalwuli mSob-
madliTa mSobelisa TYsisa qalwulisaATa da yovelTa wmi- lis da yvela wmindanis madliT. amasTan, mudamJams il-
daTaATa, aramed CemTYs locva-yavT maradis~. da wam-uyvna oceT CemTvis~. aniSna Zmebs da aizides igi sakaciT. rode-
ZmaTa maT, da aRiques igi cxedriTa. da viTar mcired vles, sac cota gaiares, ubrZana maT SeCereba da Tqva: „ufalo,
ubrZana dadgomaA da Tqua: `ufalo, sityuaman Senman guamni Senma sityvam uZlurTa sxeulebi cocxal sxeulebad gaxa-

498 499
wm. grigol xancTelis cxovreba wm. grigol xancTelis cxovreba

uZlurTani guam cxovel yvna, meca momec Zali, uZlursa da. momeci mec Zala, Sens uZlur monas~. myisve savsebiT
monasa Sensa~. da mwrafl sruliad ganZlierda da TYsiTa gaZlierda igi da Tavisi fexiT miaRwia berTas. dahyo
ferKiTa miiwia berTas. da dayvna Jamni weliwdisa erTisa [iq] erTi wlis dReni sruliad janmrTelad, Semdeg ki
dReTani yoladmrTelad da merme gardaicvala saWirvelisa gardaicvala am sawvalebeli soflisgan da mivida
amisgan soflisa, da mivida sofelsa mas cxovelTasa, vi- cocxalTa sofelSi RvTis winaSe sixaruliT, rogorc
Tarca mKne, axovani moRuawe qristHsi da sruliad ZleviT- qristes mxne, axovani moRvawe, sruliad ZlevaSemosili,
Semosili winaSe RmrTisa sixaruliT da meox ars CuenTYs da meoxia CvenTvis ukunisamde.
ukunisamde.

lT. xolo Jamsa gardacvalebisa misisasa CuenebaA ix- 39. xolo misi gardacvalebis dros Cveneba ixiles
iles meres Sina sanatrelTa maT dedaTa - Temestia mereSi sanatrelma qalebma: Temestia dekanozma da
dekanozman [v] da anatole, romelsa uwodes antonios, day- anatole dayudebulma, romelsac uwodes antoniosi,
udebulman, orTave SuaRames oden. da eklesiad mivida mar- orTavem — swored SuaRamisas, da eklesiaSi mivida is
todmyofi igi uwinares Jamisrekisa, da egreve dekanozica martodmyofi135 Jamisrekvis136 uwinares. maSinve mivida
miiwia stovasa eklesiisasa, da moikiTxnes urTierTas. xolo eklesiis stovamde dekanozic. maT moikiTxes erTimeore.
dekanozman hrqua: `raAsaTYs ars moslvaA Seni? mauwye, raA dekanozma uTxra: „ris gamoa Seni mosvla? miTxari, ra
ixile?~ xolo man hrqua: `msgavsad xilvisa Senisa vixile, naxe?~. man uTxra: „Seni xilvis msgavsad vnaxe, radgan
rameTu aw aResrula makurTxeveli Cueni matoi~. da war- axla aResrula Cveni makurTxebeli matoi~. da mouTxro
mouTxra yoveli, viTarmed: `mo-vinme-vida kaci brwyin- man yvelaferi: „movida viRac kaci, brwyinvaled
valed Semkobili da mrqua me: didi matoi miicvalebis wi- Semkuli, da miTxra me: “didi matoi miicvleba RvTis
naSe RmrTisa, aramed Semomideg me, raATa Rirs-iqmne xil- winaSe, xolo Sen gamomyevi me, rom Rirsi gaxde misi am
vad didebiT micvalebasa missa amier sofliT zecisa sasuf- soflidan zecis sasufevlisken didebiT micvalebis
evelsa. xolo me Seudeg da mimiyvana borcusa maxlobelad naxvisa”. mec gavyevi mas, mimiyvana ki berTis axlos
berTisa da mrqua me: mixede berTas zeda da ixile didebuli borcvTan da miTxra: “gaixede berTis zeviT da naxe
xilvaA. da me vxedevd suetsa naTlisasa, romeli STamoiweo- didebuli xilva”. da vxedavdi me sinaTlis svets, rac
da zeciT zeda monastersa mas da simravle wmidaTa an- Camoiweoda zecidan am monasterze. iyo simravle
gelozTaA suetsa mas Tanagardamomavali. da erTi vinme di- svetTan erTad gadmomavali wminda angelozebisa da
akonissaxed olariTa maT Tana, romelni ugalobdes RmerTsa erTi vinme, diakonis msgavsad, olariT137 maTTan erTad,
brwyinvaliTa KmiTa. da kualad vixile krebuli igi wmidaTa romlebic ugalobdnen RmerTs brwyinvale xmiT. kidev,
angelozTaA, egreTvesaxed aRmavali zecad da saSuval maT- vnaxe wminda angelozTa krebuli, imave saxiT aRmavali

500 501
wm. grigol xancTelis cxovreba wm. grigol xancTelis cxovreba

sa wmidaA matoi KelpyrobiT aRhyvanda naTliTa SemkobilTa zecad da sinaTliT Semkul am uxorcoebs TavianT SuaSi
maT [197] uKorcoTa didebiTa gamouTqumeliTa galobiT: xelmokidebiT ahyavdaT wminda matoi, gamouTqmeli
`maRalTa Sina~. ese ars xilvaA Cemi wmidisa misTYs~. didebiT galobdnen ra: „maRalTa Sina...~. esaa Cemi xilva
xolo man hrqua: `WeSmaritad sarwmuno ars CuenebaA ege am wmindanis Sesaxeb~.
Seni, aramed aw ismine Cemi, rameTu viTar-igi pirvel man ki uTxra: „WeSmaritad sarwmunoa Seni es Cveneba,
siWabukesa iyo sanatreli matoi hasakovan da Suenier, magram axla ismine Cemic, radgan rogorc Tavdapirve-
umetesad aw vixile Semkobili didebiTa, Semosili Jamis- lad, siWabukeSi, iyo sanatreli matoi tanadi da
wirvad samosliTa mougonebelad brwyinvaliTa, da KelTa mSvenieri, kidev metad vnaxe axla igi didebiT Semkuli,
aqundes oqroAsa sacecxurni. da me damikYrda xilvaA igi da Semosili JamiswirvisTvis warmoudgenlad brwyinvale
me varqu: viTar ganZlierebul xar uZlurebisagan, samosliT, da xelSi hqonda mas oqros sacecxlurebi. me
moZRuaro!~ xolo man mrqua: sakurTxevelsa, romelsa gamikvirda es xilva da vuTxari me: “rogor gaZli-
vhmsaxurebd siyrmiT CemiTgan, aw amiT sakurTxeveliT erebulxar uZlurebisgan, moZRvaro?” man ki momigo:
dausrulebelad missa msaxurebad mivicvale, rameTu Rirs- „romel sakurTxevelsac vmsaxurebdi Cemi siyrmidan,
viqmen zecisa sakurTxevelsa winaSe wardgomad da marad- axla am sakurTxevlidan dausruleblad misi msaxu-
ismsaxurebad~. rebisken mivicvale, radgan Rirsi gavxdi zecis sakurT-
ese viTarca ixiles, mo-xolo-vinme-vides berTiT da xevlis winaSe wardgomisa da maradismsaxurebisa~
uTxres matois gardacvalebaA masve Jamsa Sina da hmadlob- rogorc ki maT es ixiles, movidnen berTidan viRacee-
des qristesa sakYrvelT-moqmedsa. bi da uTxres matois gardacvaleba imave dros da hmad-
lobdnen sakvirvelTmoqmed qristes.

m. xolo sxuani mowafeni netarisa grigolisni mravalni 40. xolo netari grigolis bevri sxva mowafe monaz-
udidessa sazomsa monazonebisasa miwevnul iyvnes, rameTu vnobis ufro did sazoms iyo miRweuli, radgan zogjer
odesme ixilveboda wmidaTa angelozTa brwyinvalebaA gua- dainaxeboda maTi sxeulebi wminda angelozebis brwyin-
mTa maTTa Semosili ufroAs matoissa. da saswaulni didni valebiT Semosili matoze metad da didi saswaulebi
maT mier iqmnebodes KorcTa Sina yofasa maTsa da Semdgo- xdeboda maTgan maTi xorcSi yofnis drosac da maTi
mad sikudilisa maTisa. aramed vTqua sarwmunoAsa misTYs sikvdilis Semdegac. vambob ki im qristeSemosili
Svilisa qriste[v]Semosilisa, romelsa saxeli ewoda dimi- sarwmuno Svilis Sesaxeb, romelsac saxelad ewoda
trios. rameTu igi netarsa dedasa febronias ganezarda da dimitriosi, radgan igi netar deda febronias gaezarda
mamisa grigolisda daemowafa, romelica Seracxil iyo pir- da mama grigolisTvis daemowafebina, romelic CaTv-
velTa Tana mowafeTa misTa. lili iyo mis pirvel mowafeebSi.

502 503
wm. grigol xancTelis cxovreba wm. grigol xancTelis cxovreba

ma. da mravalgzis ixilva miszeda sueti naTlisaA kaci- 41. mravalgzis iqna danaxuli am RvTiskacisgan Tavze
sa mier RmrTisa Rame yovel locvasa mas R[amisTev]isasa, sinaTlis sveti mTeli Rame, RamisTevis locvisas138,
rameTu suli wmidaA ganisuenebn miszeda maradis. ese ware- radgan suliwminda ivanebda masze maradis. igi gaemarTa
marTa ierusalHmd. da viTarca miiwia he[msa]s, mcired das- ierusalimisken da rodesac miaRwia hemsas, cotaTi das-
neulda da cna suliTa RmrTisamieri wodebaA da dawera neulda da, suliT Seicno ra RvTismieri xmoba, Tavisi
epistole KeliTa TYsiTa esreT: xeliT dawera epistole ase:
`rCeulno qristHsno, samkYdrebelno siwmidisano, „qristes rCeulno, siwmindis savaneebo: mamao grig-
mamao grigol da dedao febronia, sulieradmSobelno ol da dedao febronia, Cemo suliero mSoblebo, rom-
Cemno, [198] romelTa nacvalad sZisa aRmzardeT sulieriTa lebmac rZis nacvlad aRmzardeT moZRvrebis sulieri
moZRurebisa sazrdeliTa da saRmrToAsa swavlisa sagz- sazrdoTi da saRvTo swavlis sagzliT gamgzavneT am
liTa warmgzavneT keTilsa amas gzasa. aw sityuaA Cemi da- karg gzaze! axla Cemi sityva dumdeba Tqvens mimarT,
dumnebis Tquenda momarT uflisa didebiT moslvadmde, uflis didebiT mosvlamde, radgan me hemsas mivaRwie da
rameTu me hemsas miviwie da mun damiZinebia meored mosl- iq damiZinia qristes meored mosvlamde. rodesac Tqveni
vadmde qristHsa. raJams mowafeTa TquenTa moiTualvideT, mowafeebi moiTvaloT, iq mikiTxeT Tqveni Svili da
mun mikiTxeT Svili Tqueni da maradisKsenebul myavT wmi- maradis momixseneT Tqvens wminda locvebSi, RvTis
daTa locvaTa TquenTa, wmidano RmrTisano~. wmindanebo~.
da masve Jamsa aResrula da munve hemsas daefla. da im drosve aResrula da daimarxa iqve hemsaSi.

mb. aramed pirvelKsenebulni da yoladmosaKsenebelni 42. magram gavixsenoT adrexsenebuli da yovlad-


igi Rirsni arseni da efrem, mowafeni da aRzrdilni mosaxsenebeli Rirsi arseni da efremi, grigolis
grigolisni, moviKsenneT, romelnica saTno-iyvna nebaman mowafeebi da aRzrdilebi, romlebic isaTnova RvTis
RmrTisaman mwyemsTmTavrad samwysoTa maT TYsTa pir- nebam TavianTi gonieri samwysoebis mwyemsTmTavrad,
metyuelTa. rameTu didi efrem, uwinares mravliT wliT radgan didi efremi, arsenze mravali wliT adre,
arsenissa, iqmna episkopos awyurisa saydarsa samcxes, xolo awyuris saydris episkoposi gaxda samcxeSi, xolo Semdeg
Semdgomad didi arseni kaTolike eklesiasa, qristHs kuar- didi arseni kaTalikosi gaxda kaTolike eklesiaSi,
Tisa samkYdrebelsa mcxeTas, qarTlisa kaTalikoz-iqmna. da qristes kvarTis samkvidrebel mcxeTaSi, da iyo maT
iyo siyuaruli maT Soris erTadzrdilobisaTYs. Soris siyvaruli erTad gazrdilobis gamo.
aramed qarTlisa episkoposni mirean arsenis mamisaTYs magram qarTlis episkoposebi arsenis mamaze, miri-
friad gulwyebul iyvnes amis mizezisaTYs, rameTu TYnier anze, Zalian gabrazebulebi iyvnen im mizeziT, rom

504 505
wm. grigol xancTelis cxovreba wm. grigol xancTelis cxovreba

ganzraxvisa maTisa mZlavr samcxisa eriTa Ze TYsi daadgina maTTan moTaTbirebis gareSe, samcxis xalxis mZlavrebiT,
kaTalikozad [v] TanadgomiTa da kurTxeviTa mciredTa Tavisi Ze man kaTalikosad daadgina, episkoposTa mcire
episkoposTaATa, aramed mcired mxilebisaTYs uflisa miSue- ricxvis TanadgomiTa da kurTxeviT, uflis daSvebiT ki,
biTa iyo aRZrvaA episkoposTaA maT, vidremdis netari efrem mciredi mxilebisaTvis, moxda episkoposTa aRSfoTeba,
mi-ve-erCda maT, rameTu samarTal iyo sityYsgebaA igi. da iqamde, rom netari efremic miemxro maT, radgan samarT-
romel Jamsa mas Kelmwife iyo, mamfali guaram didi, mire- liani iyo amaTi Sepasuxeba, da romelic im dros xelmwi-
anisTYs gulZYrad iyo, da mwrafl-xolo brZana SekrebaA fe iyo, mamfali guaram didi, mirianis mimarT gulZvi-
episkoposTaA da udabnoAsa mamaTaA. da yovelni Semokrbes rad iyo. man myisve brZana episkoposebisa da udabnos
javaxeTs. aramed mamaA grigol ara mun iyo, arca yovelni mamebis Sekreba. da yvelani Seikribnen javaxeTSi, magram
klarjeTisa udabnoTa winamZRuarni mamani. rameTu iyo ne- mama grigoli ar iyo iq, arcTu klarjeTis udabnoTa
tari grigol arqimandriti da wadierad moelodes yovelni. mTeli winamZRvari mamebi. netari grigoli ki arqimand-
da martod anjmnobdes wesisa winamZRuarni igi arseni kaTa- riti iyo da yvelani wadierad moelodnen mas, wesis
likozisaTYs da vera daamtkices sityuaA maTi. maSin eruS- winamZRvrebi139 mis gareSe msjelobdnen arsen kaTali-
nelman episkoposman misJamisaman hrqua yovelTa: `odes mov- kosis Sesaxeb da ver daadgines TavianTi msjavri. maSin
ides varskulavi udabnoTaA, maSin ganemarTos saqme da imJamindelma eruSnelma episkoposma uTxra yvelas:
ganzraxvaA yovelTaA~. da maT hrques: `visTYs ars sityuaA „rodesac mova udabnoTa varskvlavi, maSin gaswordeba
ege damtkicebiTi?~ xolo man Tqua: `grigol arqimandriti- yvela saqme da ganzraxva~. maT ki uTxres: „vis Sesaxeb
saTYs, xancTisa da Satberdisa maSenebelisa~. aris eg gadaWriT naTqvami?~ man Tqva: „grigol arqimand-
maSin erTman vinme episkoposman silaRiT Tqua Soris ritis Sesaxeb, xancTisa da Satberdis maSeneblisa~.
SekrebulTa maT: `igi oden arsa varskulavi mnaTobi?~ maSin erTma viRac episkoposma ampartavnulad Tqva
xolo sxuaTa maT yovelTa Tques: `WeSmaritsa [199] ityYs, SekrebilTa Soris: „mxolod igia mnaTobi varskvlavi?~,
rameTu igi ars moZRurebisa naTliTa ganmanaTlebel da magram sxva yvelam Tqva: „WeSmarits ambobs, radgan igi
Semkul suliTa wmidiTa~. aris moZRvrebis sinaTliT naTelmyofeli da suliwmind-
da meyseulad ixiles wmidaA igi momavali karauliTa iT Semkuli~.
Soris krebulsa mas mamaTasa sakYrvelad xilviTa. rameTu da myisierad dainaxes maT es wmindani, momavali saxe-
samoseli igi Seuracxi, romel emosa moxucebulsa mas, driT mamaTa krebulSi. sakvirveli SesaxedaobiT, rad-
esreT Cnda, viTarca samoseli naTlisa brwyinvalisa ga- gan is ubadruki samoseli, rac emosa am moxucebuls, ise
nucdelisaA. xolo Tavsa missa kukuli ixilveboda, viTarca Canda, rogorc mbrwyinavi sinaTle, TvalSeudgami, xolo
gYrgYni sameufoA patiosanTa TualTa da margalitTagan mis Tavze kunkuli warmoCndeboda rogorc samefo
fasdaudebelTa aRmkuli. da viTarca ixiles RmrTisamieri gvirgvini, patiosani Tvlebisa da fasdaudebeli mar-
galitebisgan Semkuli; da rodesac ixiles misi

506 507
wm. grigol xancTelis cxovreba wm. grigol xancTelis cxovreba

didebulebaA misi, yovelni sixaruliT miegebnes da Seudges RvTismieri didebuleba, yvelani sixaruliT miegebnen
sityuaTa misTa sixaruliT. da mihyvnen mis sityvebs sixaruliT.
mas Jamsa movida efrem episkoposi da pirvelad moikiTxa am dros movida efrem episkoposi da pirvelad
moZRuari TYsi mamaA grigol da merme Zmani TYsni episko- moikiTxa Tavisi moZRvari, mama grigoli, Semdeg ki Tavi-
posni. xolo netarman grigol farulad mouwoda netarsa si Zma-episkoposebi, xolo netarma grigolma farulad
efrems da hrqua mas: `Svilo, pativsa magas wmidisa mRdelT- mouxmo netar efrems da uTxra mas: „Svilo, wminda
mTavrobisasa gafuceb, nu uSli sulierad Zmasa Sensa ar- mRvdelmTavrobis mag pativs gaficeb, nu uSli xels Sens
senis~. xolo man hrqua: `wmidao mamao, ver egebis ZmaTa CemTa sulier Zmas arsens~, man ki miugo: „wminda mamao, ar Sei-
episkoposTa cilobaA samarTlisaTYs, da meca Semindve, ram- Zleba Cems Zma episkoposebTan Sepaeqreba simarTlis gamo
eTu ara var amieriTgan arsenis cxovari da arca igi Cemi da mec Seminde, radgan ar var amieridan arsenis cxvari
mwyemsi~. maSin wmidaman man mksinvared hrqua: `ukueTu amas da arc igi — Cemi mwyemsi~. maSin wmindanma mwyralad
iqm, efrem, me uvar-myav, viTa ara Seni moZRuari var~. xolo uTxra: „Tu amas gaakeTeb, efrem, uarmyavi me, rogorc
netari efrem sityuasa maszeda sulierisa mamisa da Seni moZRvari~. netari efremi sulieri mamisa da
moZRurisasa atirda da hrqua: `ficxel ars brZanebaA ese, moZRvris am sityvaze atirda da uTxra: „mkacria es
ganmkueTel ufroAs maxYlisa. aw nebaA Seni iyavn da nu nebaA brZaneba, maxvilze metad gamkveTi. axla Seni neba iyos da
Cemi, wmidao RmrTisao~. xolo man hrqua: `efrem sanatrelo, ara neba Cemi, RvTis wmindano~, man ki uTxra: „efrem
[v] gisminen qristeman, raAca iTxoo misgan Sen, umankoo gu- sanatrelo, gisminos qristem, rasac iTxov misgan Sen,
liTa da wrfelo gonebiTa, mimsgavsebulo moZRuarsa Sensa guliT umankoo da gonebiT wrfelo, mimsgavsebulo Sens
qristesa sityYsaebr daviTisa: `rameTu wrfel ars ufali moZRvars qristes, daviTis sityvisebr: “radgan wrfelia
RmerTi Cueni, da ara ars sicruve mis Tana~. da Sen uwyi su- Cveni ufali RmerTi da ar aris sicrue masTan”140, da Sen
liTa SeniTa RmrTismxilveliTa, viTar RmerTsa ebrZana ka- ici Seni RvTismxilveli suliT, rom RmerTs hqonda
TalikozobaA arsenisi sisrulisa misisaTYs, aramed mirean, nabrZanebi arsenis kaTalikosoba misi srulqmnilebis
mamaman misman, augian-yo uJamod SeswrafebiTa, viTarca gamo, magram mirianma, misma mamam, saaugo gaxada igi
adam Wama xili igi, romel arRa mwife iyo. aw Sen keTilad udroo aCqarebulobiT, iseve rogorc adamma Wama is nay-
hyav smenaA Cemi, rameTu guliswyromaman kacisaman simarTle ofi, romelic jer ar iyo mwife. axla Sen kargad
RmrTisaA ara qmnis. xolo brali ese arsenisi Cemzeda iyavn~. gaakeTe, rom ismine Cemi, radgan adamianis guliswyroma
amissa Semdgomad, raJams esma guaram Kelmwifesa RvTis simarTles ar izams, xolo arsenis es danaSauli
moslvaA netarTaA maT, moegeba wina sixaruliT da moikiTxna Cemze iyos~.
simdabliT. da viTarca dasxdes, brZana xolo guaram amis Semdeg, rodesac gaigo guaram xelmwifem am
SemokrebaA yovelTa moweseTaA, da movides. maSin hrqua: netarTa mosvla, win miegeba maT sixaruliT da moikiTxa
`wmidano mamano, episkoposno da meudabnoeno, iciT yovelTa Tavmdablurad. rodesac dasxdnen, brZana guaramma yvela

508 509
wm. grigol xancTelis cxovreba wm. grigol xancTelis cxovreba

kanoni SjulisaA, rameTu ara brZanebs episkoposisa da kaTa- mowesis141 Semokreba da movidnen ra, maSin Tqva: „wminda
likozisa mZlavrebiT dajdomasa~. da amas sityuasa Sina au- mamebo, episkoposebo da meudabnoeebo, yvelam iciT
gisa sityuani ganamravlna da eloda pasuxsa maTgan, xolo sjulis kanoni, radgan ar brZanebsigi episkoposisa da
Tualni yovelTani xedvides mamasa grigols da episkopossa kaTalikosis ZalmomreobiT dadgomas~, da amis Tqmisas
efrems da maT daidumes Jam erT. saaugo sityvebi gaamravla, eloda ki pasuxs imaTgan; ma-
maSin episkoposTa hrques efrems: `brZane pasuxi, raA jer gram yvelas Tvalebi Sehmzerda mama grigols da episko-
ars~. xolo man Tqua: `sada mamaA grigol iyos, me mun ara pos efrems, xolo maT daidumes garkveuli droiT.
vikadreb sityuad~. maSin Kelmwifeman man hrqua netarsa maSin episkoposebma uTxres efrems: „brZane pasuxi,
grigols: `mamao, yovelni Sen gelian sityuad WeSmari- rac saWiroa~, man ki Tqva: „sadac mama grigoli iqneba, me
tebisa, rameTu uxuces xar [200] yovelTa dRiTa da iq ar vikadreb sityvis Tqmas~. maSin xelmwifem uTxra
saTnovebiTa nebisa RmrTisaATa da Sengan Kams dasabami sit- netar grigols: „mamao, yvela Sen gelis WeSmaritebis
yYsaA~. xolo man Tqua: `jer iyo pirvelad mRdelT- saTqmelad, radgan yvelaze ufrosi xar asakiTac da
moZRuarTagan brZanebaA, xolo aw sityYTa SeniTa vityY es- RvTis nebis saTnomyofelobiTac, da Senganaa marTebuli
reT: WeSmaritTa qristHssamwysoTa, ismineT glaxakisa amis sityvis dawyeba~. xolo man Tqva: „marTebuli iyo
moxucebulisaA, rameTu arseni kaTalikozi nebiTa Rmr- pirvelad mRvdelTmoZRvrebisgan brZaneba, magram axla,
TisaATa kaTalikozi ars, da ZYrismetyuelTa misTa, Seni sityvis Sesabamisad, vityvi ase: WeSmaritma qristes
romelTa ara Seinanon, kdemul iyvnen da sruliad hrcx- samwysoebma ismineT am glaxaki moxucebulisa, rom arsen
uenes amas sawuTrosa da mas saukunesa~. kaTalikosi RvTis nebiT aris kaTalikosi da masze augis
xolo Kelmwife igi daRacaTu iyo brZen da RmrTismsax- mTqmelni, romlebic ar moinanieben, TavmoWrilebi
ur, aramed marTlmxilebisagan marTlisa mis kacisa SeS- iqnebian da sruliad SercxvebaT am sawuTroSic da im
foTna friad, rameTu nebaA sibrZnesa sZlevda da Suri pa- saukunoSic~.
tivsa ara hridebda, gesli raA gulisaA bageTagan icnoba magram xelmwife ki, TumcaRa iyo igi brZeni da
ganugebelad sityYsa gantevebiTa esreT, viTarmed: `mrav- RvTismsaxuri, am marTali kacisgan marTlmxilebis gamo
liT JamiTgan ara mexilva mamaA grigol, aramed masmioda, Zalian SeSfoTda, radgan neba sibrZnes sZlevda da Suri
viTarmed brZenTagan Seucavi sibrZne misi Secvalebul ars Rirsebas ar erideboda, Sesacnobi gaxda ra gulis gesli
siberiTao da pirvelsmenili vixile TualiTa~. da Sju- bageebisgan, daufiqreblad sityvis ase gaSvebiT: „didi
lisaca mravalTa sityuaTa ityoda, romeli ara Sehgavs xania ar menaxa mama grigoli, magram mesmoda, rom
eriskacTa, rameTu iyo igi friad sityuaKelovan. brZenTagan dautevi misi sibrZne Secvlilia siberiTo da
adre gagonili TvaliT vnaxe~, Tan sjulis bevr
sityvasac ambobda igi, rac ar Sehferis eriskacebs,
radgan iyo igi metad sityvaxelovani142.

510 511
wm. grigol xancTelis cxovreba wm. grigol xancTelis cxovreba

xolo netarman mamaman grigol hrqua mas: `N Kelmwifeo, xolo netarma mama grigolma uTxra mas: „hoi
rad ganhrisxnebi WeSmaritebisaTYs? ese uwyodi, rameTu xelmwifeo, rad mrisxandebi WeSmaritebis gamo? es
pirvelTa wmidaTa maT mamaTa Sekrebasa episkoposTa da icode, rom pirveli wminda mamebis Sekrebaze
winamZRuarTa wesisaTa monazonTa Tana iyvnes pirvelni mor- episkoposebTan da wesis winamZRvar monazvnebTan erTad
wmuneni mefeni, araTu maTTana SjulismoZRurebasa iyvnen pirveli morwmune mefeebi, magram araTu maTTan
ikadrebdes, aramed SjulisgamoZiebasa maTsa ikiTxian da erTad sjulis swavlebas ikadrebdnen isini, aramed
iTxoian sityYsa gamocxadebaA, rameTu maT mier iswavebdes maTeul gamoZiebas sjulisas gamoikiTxavdnen da
mcnebaTa RmrTisaTa da mowamed iyvnes [v] TqumulTa maTTa. iTxovdnen sityvis ganmartebas, radgan maT mier
da wmidaTa mociqulTa da RirsTa maT mRdelTmoZRuarTa swavlobdnen RvTis mcnebebs da maT sityvebs emowmebod-
gansazRvrebulsa kanonsa Sina arave brZanebul ars eriska- nen; arc wminda mociqulebisa da Rirsi mRvdelTmoZRv-
cisaA, viTarmca episkoposTa da wesisa-winamZRuarTa mamaTa rebis mier gansazRvrul kanonSia nabrZanebi, rom
gansagebelisa moZRurebisa ikadrebda, gina axalsaxiobasa Sehkadrebdes eriskaci episkoposTa da wesis winamZRvar
moiRebda, daRacaTu samarTlad sagonebel iyos, aramed mamaTa sagamgeblo moZRvrebas anda axalsaxeobas143
Sjulisa da mRdelTmoZRuarTa SeuracxebaA ars. xolo me SemoiRebdes, Tundac rom samarTliani Candes; piriqiT,
aw sityYsaebr Senisa, guaram, var bunebaSecvalebul, garna sjulisa da mRvdelTmoZRvarTa arad Cagdebaa es, xolo
odes samarTalman dagasamarTlos, maSin ixilo Tavi Seni me axla Seni sityvisebr, guaram, var gonebaSecvlili144,
cnobamiRebul da sityuani Cemni arRara ganhgmne~. magram rodesac samarTali gagasamarTlebs, maSin naxav
xolo Kelmwife igi SeZrwunda gonebiTa da hrqua Sens Tavs gondakarguls da Cems sityvebs aRar dagmob~.
episkoposTa maT: `Tquengan jer ars gansagebeli Tqueni xolo xelmwife SeZrwunda gonebiT da uTxra episko-
gangebad, aw TquT!~ da maT hrques: `RmrTismsaxuro guaram, posebs: „Tqvengan Sehferis Tqveni sagamgeblos gangeba145.
qristHsmierman saswaulman utyu qmna enaA Cueni, rameTu axla TqviT!~ da maT uTxres: „RvTismsaxuro guaram,
vixileT dRes grigolis zeda miuwdomeli didebaA~. da au- qristesmierma saswaulma daamunja Cveni ena, radgan
wyes xilvaA igi yoveli, romeli ixiles Semoslvasa missa. vnaxeT dRes grigolze miuwvdomeli dideba~, da auwyes
maSin zar-hKda Kelmwifesa mas, rameTu iyo igi mdabal mas mTeli is xilva, rac naxes grigolis Semosvlisas.
da RmrTismoSiS. iZlia simdablisagan da Seuvrda netarsa maSin Tavzari daeca xelmwifes da radgan iyo igi
grigols da hrqua: `wmidao RmrTisao, Semindve, rameTu da- Tavmdabali da RvTismoSiSi, sZlia mas Tavmdablobam,
gabrkole~. xolo man hrqua: `qristeman yovelni bralni Seg- Seuvrda netar grigols da uTxra: „RvTis wmindano,
indven~. Seminde, radgan dagabrkole~, man ki uTxra: „qristem
Segindos yvela danaSauli~.

512 513
wm. grigol xancTelis cxovreba wm. grigol xancTelis cxovreba

maSin guaram didman Kelmwifeman keTilad istumrna maSin guaramma, didma xelmwifem, kargad umaspinZla
yovelni da purisWamasa Sina, raJams ganmxiarulda guaram yvelas da purisWamisas, rodesac guarami gamxiarulda
RYniTa, maSin episkoposTa maT erTobiT Tques: `jer-me iyo Rvinisgan, maSin episkoposebma erToblivad Tqves: „saWi-
mxilebaA ese arsenisTYs, aramed aw amieriTgan arseni iyavn ro iyo es mxileba arsenisTvis, magram axla, amieridan
kaTalikos qarTlisa yovlisa da sulierad mama yovelTa da arseni iyos kaTalikosi mTeli qarTlisa da yvelas sul-
[201] yovelTa Soris iWY pirveli da-mca-Ksnil ars sruli- ierad mama, Tavdapirveli eWvi ki yvelaSi sruliad
ad, raATa qristeanobisa pativi Cueni mSYdobiT da my- gamqrali iyos, rom Cveni pativi qristianobisa
udroebiT aRvasruloT da keTili sityYsgebaA vpooT wi- mSvidobiT da siwynariT aRvasruloT da kargi pasuxi146
naSe saydarTa qristHsTa~. movipovoT qristes saydarTa winaSe~.
da guaram Kelmwifeman da yovelman erman Tques: `amen, guaram xelmwifem da mTelma erma Tqves: „amin, iyos!~
iyavn!~ amasTan, xelmwifem gamoikiTxa episkoposTagan:
xolo Kelmwifeman man ikiTxa episkoposTa maTgan: `wmi- „RvTis wmindanebo, Tuki Cveni qveynis viRac eriskaci,
dano RmrTisano, ukueTu queyanisa Cuenisa eriskaci vinme, saRvTo wignebis mcodne da enebSic gawafuli, miva
wignTa saRmrToTa mecnieri da enaTaca wurTili, miiwios ierusalimSi an sxva wminda adgilas da naxavs raime karg
ierusalHmd, anu sxuaTa wmidaTa adgilTa, da ixilos raAme wess, rac qristianobas Seefereba da CvenSi ar aris, an
keTili wesi, romel qristeanobasa Suenodis da CuenSoris Tundac wminda wignebisgan gaigebs igi aseT rames da
ara iyos, ginaTu wignTagan wmidaTa gulisKma-yos da TaviT TviTneburad auwyebs uswavlel xalxs, kargi iqneba Tu
TYsiT ersa uswavlelsa auwyebdes, keTil arsa anu ara?~ cudi?~ (xolo rodesac igi amas ambobda, kicxavda viRac
amas raA ityoda, asmenda vieTme mravlismetyuelTa. mravlismetyvelebs).
xolo maT Tques: `weril ars: `tYrTi ganwesebuli ey- maT uTxres: „dawerilia: “gansazRvruli tvirTi eyo-
ofin navsa, ukueTu daumZimo, dainTqas, da ukueTu subuqad fa navs; Tu daumZimeb, dainTqmeba. da Tu msubuqad iqneba,
iyos, qarTa da RelvaTa waritacon~. egreTca tYrTi Sju- qarebi da talRebi gaitacebs~. aseve, sjulis tvirTi da
lisaA da wesi qristeanobisaA, romeli aw queyanasa Cuensa qristianobis wesi, rac amJamad Cvens qveyanas aqvs dacu-
upyries, friad keTil ars, da RmerTi dajerebul ars. da li, metad kargia da RmerTi kmayofilia, da Cven varT
amisTYs Cuen varT Tavsmdebni, ukueTu vinme mtkiced ipyras Tavdebi imisa, rom Tuki vinme mtkiced daicavs mas da
da Seucvalebelad saqmiT hyofdes da ara sityYT vaWrob- ucvlelad aRasrulebs saqmiT (araTu sityviT ivaWrebs),
des, `asi wili aqave miiRos da cxorebaA saukunoA daimkY- „as wils aqve miiRebs da saukuno cxovrebas imemkvid-
dros~, sityYsaebr uflisa. da SeviwynareT pirveli mamisa rebs~ uflis sityvisebr; amasTan, SeviwynareT mama
grigolis sityuaA, romel warmoTqua. da Cuen amas vityYT: grigolis Tavdapirveli sityva, rac warmoTqva, Cven ki
ukueTu axali raAme keTili wesi eriskacman gulisKma-yos, amas vambobT: Tuki eriskaci gaigebs raRac axal karg
msgavsad brZanebisa Senisa, umjobes dumili ars, viTarca wess, Seni brZanebisamebr, umjobesia dumili, rogorc

514 515
wm. grigol xancTelis cxovreba wm. grigol xancTelis cxovreba

Tqua iakob mociqulman, [v] viTarmed: `nu mravalni hmoZRu- Tqva iakob mociqulma: `nu moZRvravT bevrni, Zmano~, ma-
riT, Zmano~. da ukueTu dumili ver Zal-edvas, ara TaviT gram Tu dumils ver SeZlebs, TviTneburad ar iqadagos,
TYsiT qadagebdes, aramed auwyos TYssa episkopossa, da Tu aramed auwyos Tavis episkoposs da Tu saWiro iqneba, man
jer iyos, man aswaos TYssa samwysosa; ukueTu kula silaR- aswavlos Tavis samwysos; amasTan, Tu ampartavnulad
iT warmdebobdes eriskaci igi da ersa axlad sxuasa wessa iTavxedebs es eriskaci da xalxs pirvelad daudebs sxva
daudebdes, egeviTari igi, nacvalad SesaZinelisa, macilo- wess, amgvari vinme, nacvlad sargeblisa, mocileebTan da
belTa da winaaRmdgomTa Tana daisajos didebiT uflisa mowinaaRmdegeebTan erTad daisjeba uflis didebiT
moslvasa~. mosvlis dros~.
xolo Kelmwifeman man Tqua: `WeSmaritad samarTal ars xelmwifem Tqva: „WeSmaritad samarTliania saRvTo
sulieri ege sabWoA saRmrToAsa gangebisaA, da ukueTu wig- gangebis eg sulieri samsjavro da Tuki wignismkiTxvels
nismkiTxvelsa kiTxvaA uKms, ufroAsad jer ars kiTxvaA we- hmarTebs, rom gamoikiTxos, ufro metad esaWiroeba
sisa da Sjulisa maswavlelisaA da yoladve SekrZalvaA gamokiTxva wesisa da sjulis maswavlebels, da yovli-
TavisaA, viTarca ityYs: `mkurnalo, pirvelad ganikurne TurT Tavis Sekaveba, rogorc ambobs ufali: “mkurnalo,
Tavi TYsi!~ pirvelad ganikurne Seni Tavi”.
xolo eriskacTa maT Seikdimes mxilebaA igi umecarTa eriskacebma sircxvili ganicades, moxda ra mxileba
wesisdadebisaA da Seindves Sjulisa winamZRuarTagan. uvicebisgan wesis dadebisa, da miiRes maT Sendoba sju-
da viTarca ganasrules purisWamaA, misces mSYdobaA lis winamZRvarTagan.
mTavarsa mas didsa da man sixaruliT ganutevna yovelni. rodesac daasrules purisWama, gamoemSvidobnen am
mas Jamsa axares arsenis, rameTu ara iyo krebasa mas, vi- did mTavars da manac sixaruliT gauSva yvela.
Tarmed: `Semdgomad RmrTisa moZRuarman Senman grigol maSin axares arsens (radgan igi krebaze ar iyo):
mamaman daamtkica kaTalikozobaA Seni~. xolo igi sixaru- „RvTis Semdeg Senma moZRvarma mama grigolma daamtkica
liT hmadlobda qristesa da wmidasa mas. Seni kaTalikosoba~. isic sixaruliT hmadlobda qristes
xolo efrem episkoposman, mcnebisaebr mamisa grigolis- da am wmindans.
sa, siyuaruli arseni kaTalikozisaA pirvelebrve ganaaxla, xolo efrem episkoposma, mama grigolis mcnebisamebr,
rameTu mokled daawynara SfoTi grZelad mosacalebeli, adrindeliviT ganaaxla arsen kaTalikosis siyvaruli,
romeli iyo Soris kaTalikozisa [202] da episkoposTa, radgan maleve daawynara man didxans gaxangrZlivebadi
ufroAs-xolo guaram Kelmwifisa. da sanatrelni ese arseni mSfoTvareba, rac147 arsebobda kaTalikossa da episko-
kaTalikozi da efrem episkoposi movidian xilvad moZRurisa posebs (ufro ki guaram xelmwifes) Soris. sanatreli
TYsisa mamisa grigolissa. aramed Zueli xancTisa eklesiaA arsen kaTalikosi da efrem episkoposi modiodnen Tavi-
arseni kaTalikosman akurTxa da qarTlisa eklesiaTa yovel- anTi moZRvris, mama grigolis, sanaxavad. amasTan, xanc-
Ta sixaruli mihfina, rameTu saydari mamaTmTavrobisaA Seam- Tis Zveli eklesia arsen kaTalikosma akurTxa da

516 517
wm. grigol xancTelis cxovreba wm. grigol xancTelis cxovreba

ko sruliad da Seimko madliTa. xolo raJams mamaA grigol qarTlis yvela eklesias sixaruli mihfina man, radgan
gardaicvala, damarxvasa mis Tanave iyo arseni, romelica mTlianad Seamko mamamTavrobis saydari148 da Seimko
oc da SYd wel kaTalikozobda da merme gardaicvala amier madliT, xolo rodesac mama grigoli gardaicvala, mis
sofliT da mxiarulebiT miiwia winaSe qristHsa da aqus dasaflavebazec iyo arseni, romelic ocdaSvidi weli
madli Sewevnad Cuenda. kaTalikosobda, Semdeg ki gardaicvala am soflidan,
mxiarulad mivida qristes winaSe da aqvs mas madli
Cvens Sesawevnelad.

mg. aramed didi efrem mravlisa keTilisa momatyuebel- 43. xolo didi efremi bevri sikeTis momniWebeli
eqmna queyanasa Cuensa, rameTu pirvelad aRmosavalisa kaTa- gauxda Cvens qveyanas, radgan Tavdapirvelad aRmosav-
likosTa mihroni ierusalHmiT mohyvanda. xolo efrem leTis kaTalikosebi mirons ierusalimidan moabrZanebd-
qristHsmieriTa brZanebiTa mihronisa kurTxevaA qarTls ga- nen, efremma ki, qristesmieri brZanebiT, qarTlSi
nawesa ierusalHmisa patriaqisa ganwesebiTa da wamebiTa daawesa mironis kurTxeva, ierusalimis patriarqis
sixaruliT. aramed qarTlad friadi queyanaA aRiracxebis, ganCinebiTa da sixarulismieri TanxmobiT, qarTlad ki
romelsaca Sina qarTuliTa eniTa Jami Seiwirvis da locvaA bevri qveyana aRiracxeba, romelSic qarTuli eniT
yoveli aResrulebis, xolo kYrieleAsoni berZulad iTqu- Seiwireba Jami149 da sruldeba yvela locva, xolo
mis, romel ars qarTulad: `ufalo, wyaloba-yav~, ginaTu „kvirieleisoni~ berZnulad iTqmeba, rac aris qarTu-
`ufalo, SegYwyalen~. lad: „ufalo, wyaloba hyavi~, anda: „ufalo, Segviwyale~.
ese netari efrem ormeoc wel episkoposobda Semkuli es netari efremi ormoci weli episkoposobda, iyo ra
suliTa wmidiTa, rameTu dafarulsa kacTa saqmesa viTarca suliwmindiT Semkuli, radgan adamianTa dafarul
cxadsa amxilebda da sikudid ganwirulTa sneulTa sityYT saqmes, rogorc cxads, ise amxelda da sasikvdilod
mwrafl ganhkurnebda, [v] xolo urCTa sityYTve ganwirul sneulebs sityviT myis kurnavda, xolo urCebs
moakudinebda, da sxuaTaca saswaulTa iqmoda mravalTa. da sityviTve moakvdinebda, da bevr sxva saswaulsac
keTilsa Sina siberesa madliTa savse gardaicvala da miiwia moqmedebda. igi karg sibereSi gardaicvala madliT
sixaruliT winaSe qristHsa da Cuen morwmuneTaTYs meox savse, sixaruliT mivida qristes winaSe da Cven, morwmu-
ars ukunisamde. neebisTvis, meoxi aris ukunisamde.

md. eseviTarni iyvnes RmerTSemosilni mowafeni mamisa 44. amgvarebi iyvnen mama grigolis mowafeebi, xolo
grigolisni. xolo didi etYfane simdabliTa TYsiTa miiwia didma epifanem Tavisi TavmdablobiT miaRwia Tavisi

518 519
wm. grigol xancTelis cxovreba wm. grigol xancTelis cxovreba

sazomsa TYsisa moZRurisasa da cremlTa daTxeviTa sulTa moZRvris sazomamde. igi cremlTa frqveviT devnida uke-
ukeTurTa ganasxmida da sneulTa mwrafl ganhkurnebda da Tur sulebs, sneulebs myisve kurnavda da mraval sxva
mravalTa sxuaTa saswaulTa iqmoda, urCTa raA guemiTa gan- saswaulsac moqmedebda, gvemiT ganswavlida ra urCebs
swavlida da morwmuneTa locviTa sikudilisagan iKsnida. da morwmuneebs ki locviT sikvdilisgan ixsnida.
rameTu odesme zafxulisa Jamsa mTaTa maT xorasunTa marTlac, erTxel, zafxulis dros, xorasunis mTebze
gardamovidoda igi da misTana Zmani. da ixiles adgili Camodioda igi da masTan erTad Zmebi. naxes maT
marjue da purisa Wamad dasxdes. da masve gzasa dedakaci moxerxebuli adgili da puris saWmelad dasxdnen. amave
erTi vinme movidoda da Tanahyvanda ZH SYdisa wlisaA. da gzaze modioda viRac qali da Tan hyavda mas Svidi wlis
iyo yrmaA igi xilviTa keTil da gonebiTa frTxil. da viTar Ze. es biWi iyo Sesaxedavad kargi da fxizeli gonebis.
moiwines saCinosa netarisa mamisa epifanessa, yrmasa mas rodesac isini movidnen netari mama epifanes
salmobani sikudilisani ewines da senisa misgan wrtialisa Tvalsawierze, am biWs sikvdilis tkivilebi ewia da
iswrafda suli ganslvad guamisa misgan. xolo dedaman mZafri senis gamo suli sxeulisgan gasvlas Cqarobda,
misman godebiTa mwariTa aRitaca ZH TYsi da mirbioda magram misma dedam mware godebiT aitaca Tavisi Ze da
wmidisa mis da Kmobda esreT sawyalobelad: `N wmidao Rmr- mirboda ra wmindanisken, xmobda ase sawylad: „hoi RvTis
Tisao, Semewie Seuwevnelsa amas, rameTu momikudebis Svili wmindano, Semewie me, Seuwevnels, radgan mikvdeba Cemi
ese Cemi, da Semdgomad RmrTisa Senda movivlti~. [203] da Svili, da RvTis Semdeg Sendami moviltvi~; da daagdo
ZH igi TYsi daagdo winaSe ferKTa etYfanesTa. xolo igi man Tavisi Ze epifanes fexebis win, is ki adga cremliT
cremliTa savse aRdga, rameTu iyo bunebiT mowyale, da savse, radgan bunebiT iyo mowyale, davarda qristes wi-
davarda winaSe qristHsa da Tqua: `ufalo RmerTo Cueno, naSe da Tqva: „ufalo RmerTo Cveno, ieso qriste, naxe
iesu qriste, ixilen cremlni Cemni da cremlni sawyalo- Cemi cremlebi da cremlebi am sawyali qalisa, wyaloba
belisa amis dedakacisani da wyaloba-yav yrmasa amaszeda da moiRe am biWze da ubrZane amis suls mkvidroba Tavis
ubrZane sulsa amissa mkYdrobaA TYssa Sina guamsa mravalTa sxeulSi mravali weli, am glaxakis nugeSsacemad da
weliwadTa nugeSinissacemelad amis glaxakisa da sadidebe- Seni, erTaderTi Zis, sadideblad mamiTa da
lad Senda, mxoloAsa Zisa, Tana mamiT da suliT wmidiTurT suliwmidiTurT saukuneTa mimarT. amin~.
saukuneTa mimarT. amen~. gadaswera man jvari, mohkida xeli da uTxra: „gang-
da juari daswera, upyra Keli da hrqua: `gangkurnebs kurnebs ufali ieso qriste, adeqi, biWo, da janmrTeli
ufali iesu qristH, aRdeg, yrmao, da cocxal-iqmen!~ da iyavi!~ myisve gaSorda mas tkivili da uZlureba Tavis
mwrafl ganeSora salmobaA da uZlurebaA guamsa missa da sxeulSi da yovelgvari wuxili Tavis sulSi. adga epi-
yoveli urvaA sulsa missa. da aRdga mxiaruli da misca igi fane mxiaruli, misca igi Tavis dedas da ubrZana saWmlis
dedasa TYssa da ubrZana micemaA WamadisaA. da dedakacman micema, dedakacma ki sixaruliT madloba Seswira
man sixaruliT madli Sewira RmrTisa da wmidisa mis. da RmerTsa da am wmindans da mSvidobianad wavidnen erTad

520 521
wm. grigol xancTelis cxovreba wm. grigol xancTelis cxovreba

mSYdobiT warvides zogad igi da ZH misi gzasa TYssa. da is da misi Ze TavianT gzaze. es biWi siberemde kargad cx-
yrmaA igi vidre siberedmde keTilad cxovndeboda da ovrobda da adidebda RmerTs.
adidebda RmerTsa.

me. da kualad sxuaTa vieTme morwmuneTa kacTa esua 45. da kidev, viRac sxva morwmune adamianebs hyavdaT
Svili yrmaA wuli mterisagan vnebuli SobiTganve. rameTu Svili, patara biWi, mtrisgan tanjuli Sobidanve, iyo
iyo igi yruA da utyY da gonebanakluli. xolo hasakisa ra yru, munji da gonebanakluli, xolo tanis
xilviTa Cnda mrTelad da izardeboda viTarca sxuaA yrmaA. SesaxedaobiT saRi Canda da izrdeboda ise, rogorc sxva
da viTar iqmna igi aTis wlis, mas Jamsa mamaA epifane bavSvi, rodesac gaxda igi aTi wlis, im dros mama epifane
iTqumoda saswaulTamoqmedad. da miiwia sofelsa mas, sada- iTqmoda saswaulTmoqmedad, romelic mivida im
ca [v] iyo yrmaA igi vnebuli. xolo dedaman mis yrmisaman sofelSi, sadac iyo es tanjuli bavSvi; dedam waiyvana
wariyvana igi gzasa mas, romelsaca warhvlida mamaA epifane. bavSvi im gzaze, mama epifanes150 rom unda gaevlo, da
da viTarca ixila, evedreboda mas mwariTa cremliTa da dainaxa ra igi, evedreboda mas mware cremliT da mtkice
sarwmunoebiTa mtkiciTa Zisa TYsisaTYs. xolo netari igi sarwmunoebiT Tavisi Zis gamo, am netarma ki, tiroda ra
cremlooda sulTqumiT da lmobierad Kma-yo: `qriste kvnesiT, tkivilianad warmoTqva: „qriste RmerTo,
RmerTo, romeli kacTmoyuarebisaTYs ganhkacen da ivne romelic kacTmoyvarebis gamo gankacdi da itanje
vnebulTa gankurnebisaTYs, aw, ufalo mowyaleo, raAsaTYs tanjulTa gankurnebisTvis, axla, ufalo mowyaleo, rad
ucodveli ese dabadebuli Seni codvaTa CuenTa samxilebe- igvemeba eSmakisgan Seni es ucodveli dabadebuli
lad iguemebis eSmakisagan? Sen, wyalobaauracxelo codvaTa CvenTa samxileblad? Sen, wyalobaauracxelo
RmerTo, ulxine da ganaTavisufle ese yovelTagan WirTa RmerTo, Sveba mieci da gaaTavisufle igi yvela Wirisgan
da sixaruli miec mSobelTa amisTa~. da juari daswera da sixaruli mieci mis mSoblebs~. da gadaswera jvari
yrmasa mas da misca dedasa missa gankurnebuli, rameTu bavSvs da misca igi Tavis dedas gankurnebuli, radgan
mwrafl-xolo sibrZniT aRityua utyY igi da keTilad es- myisve brZnulad ametyvelda es munji da kargad esmoda
moda usmsa mas, raJams ganiota misgan eSmaki igi boroti mas, usmenos, rodesac gandevna misgan boroti eSmaki am
locvaman netarisa mis kacisaman. da romelTa ixiles netari kacis locvam, da vinc naxa es sakvirveleba,
sakYrveli ese, adidebdes RmerTsa. adidebda RmerTs.

mv. xolo dedakacman man moiyvana qmari TYsi da Ses- 46. im dedakacma ki moiyvana Tavisi qmari da Ses-
awiravad ori zroxaA miuZRuana etYfanes, aramed man mianiWa awiravad ori Zroxa uZRvna epifane, magram man aCuqa es

522 523
wm. grigol xancTelis cxovreba wm. grigol xancTelis cxovreba

zroxaA igi yrmasa mas gankurnebulsa da akurTxna igini. da Zroxebi im gankurnebul bavSvs da akurTxa isini, rom-
sixaruliT warvides da madli misces RmerTsa. lebic gaxarebulebi wavidnen da madloba uZRvnes
RmerTs.

mz. eseve netari etYfane odesme mivida winaSe didisa 47. egeve netari epifane erTxel mivida did abula-
abulasaTisa Jamsa mkisasa roWikisa Txovad xancTisaTYs. saTTan mkis dros, xancTisTvis roWikis151 saTxovad,
xolo man hrqua: `ZmaTa SenTa dResa Sina erTsa raA mkon, xolo man uTxra: „Seni Zmebi erT dReSi rasac momkian,
mimicemia~. da abulasad eseve amcno colsa TYssa, rameTu momicia. abulasaTma egeve amcno Tavis cols, radgan iyo
iyo gunaTles, da TYT warvida sxuad queyanad. xolo etY- gunaTleSi mcxovrebi da TviTon wavida sxva mxareSi.
fane Seikribna Zmani TYsni keTiladmomkalni da miiwines epifanem Sekriba Tavisi Zmebi, kargi momkelebi, da
gunaTles sityYsaebr pirvelTqumulisa [204]. da iwyes mkad mividnen gunaTleSi pirvelTqmuli sityvisamebr.
keTilsa yanasa, vidre ganzogebadmde dRisa mis, friadiTa daiwyes maT kargi yanis mka didi gulmodginebiT vidre
gulsmodginebiTa. xolo kacTa vieTme ukeTurTa auwyes dRis ganaxevrebamde, xolo viRac ukeTurma adamianebma
dedufalsa TYssa, viTarmed sruliad mohmkian vidre mwux- acnobes TavianT qalbatons, rom saRamomde mTlianad
radmde ifqlsa mas friad keTilsa. xolo Seiurva da miav- momkidnen isini Zalian karg xorbals. manac daimwuxra
lina kaci, raATa arRara mkiden. da epifane ZmaTa maT eSora da gaagzavna maTTan kaci, rom aRar mkidnen. epifane
da mivlinebulsa mas ara usmines. Zmebisgan moSorebuli iyo, imaT ki qalbatonisgan
xolo man risxviT sxuani kacni miavlinna da mZlavrebiT gagzavnils ar mousmines.
ganasxnes yanisa misgan. maSin mamaA epifane ZmaTa maT daub- xolo qalbatonma guliswyromiT gaagzavna sxva kace-
rkolda arasmenisa misTYs, romelca-igi pirvel moevlina bi, romlebmac ZaliT gaaZeves isini im yanidan. maSin mama
kaci, rameTu WeSmaritad iyo igi qristHs monaA da ara unda epifane gaunawyenda152 Zmebs, rom maT ar ismines im
SfoTisa xilvaA, amisTYs Tqua esreT: `ufalo, Seundve kacisa, romelic Tavdapirvelad iyo gamogzavnili,
mKevalsa Sensa Cueni ese SeuracxebaA da umjobesi izrune radgan igi (epifane) WeSmaritad iyo qristes mona da ar
misTYs gansacdelTa miSuebiTa mcired, raATa iswaos arag- undoda SfoTis xilva. amis gamo ase Tqva man: „ufalo,
mobaA glaxakTaA~. Seunde Sens mxevals es Cveni Seuracxyofa da umjobesi
da munTquesve dasca igi sulman ukeTurman, rameTu izrune misTvis gansacdelTa daSvebiT mcired, rom
kadnierebisa misTYs ganeSora suli madlisaA. da mwrafl- iswavlos man ardagmoba glaxakebisa~.
xolo acnobes epifanes. xolo igi mivida da Zmani misni mis- da maSinve dasca is qali ukeTurma sulma, radgan
Tana da yovelTa guliTa uloces. friad sawyalobelad iyo Tavisi kadnierebis gamo gaSorda mas madlis suli. my-
isve acnobes es epifanes, xolo igi mivida masTan Tavis

524 525
wm. grigol xancTelis cxovreba wm. grigol xancTelis cxovreba

igi da mwrafl ganikurna, rameTu kualad daemkYdra mis- ZmebTan erTad da mTeli guliT uloces, iyo ra igi Zal-
Tana suli madlisaA mcvelad ukunisamde da arRara evno. da ian sawylad, da myisve ganikurna, radgan kvlav damkvid-
mieriTgan keTilad Seicvala igi da Seuvrda etYfanes da rda masTan madlis suli mis mcvelad ukunisamde da
ZmaTa maT. da didiTa keTiliTa ganutevna igini sixaruliT. aRar vnebula. maSinve sikargiT Seicvala igi, Seuvrda
rameTu qristeman Seamkvna saswauliTa da simdabliTa epifanes da mis Zmebs da didi sikeTiT gauSva isini gax-
viTarca mamaA grigol, egreTve mowafeni misni sityYsaebr arebulni.
mociqulisa, viTarmed: `simdable ege Tqueni cxad iyavn~. marTlac, qristem Seamko saswauliTa da Tavmdablo-
amisTYsca cxadad ixilva gardareuli simdable epifanesi biT rogorc mama grigoli, aseve misi mowafeebi, mo-
esreT. ciqulis sityvisebr: „Tqveni eg simdable cxadi
gaxdes!~153 amis gamo cxadliv gamoCnda epifanes
metismeti Tavmdabloba amgvarad:

mH. iyo odesme, Jamsa romelsame [v] Zmani vinme, keTilni 48. moxda erTxel, rom romeliRac Jams viRac Zmebi,
monazonni, mosrul iyvnes neZYT da martod ubnobasa Sina keTili monazvnebi, mosulebi iyvnen neZvidan da gan-
netarman mamaman grigol hrqua maT: `simdable sruli saqmiT calkevebiT saubrisas netarma mama grigolma uTxra maT:
da ara sityYT arsa monastersa Tquensa Soris ZmaTa?~ xolo „sruli Tavmdabloba saqmiT da ara sityviT aris ki
maT hrques: `ars locviTa SeniTa, viTarca TYT uwyi~. da si- Tqvens monasterSi ZmaTa Soris?~ maT uTxres: „aris Seni
tyuasa maTsa Tana Jamsa xolo hrekes JamiswirvisaTYs. da vi- locviT, rogorc TviTonve ici~. maTs am sityvaze
Tar Jamsa daiwyo netarman grigol, hkiTxa dekanozman saer- darekes Jami154 JamiswirvisTvis da rodesac netarma
od JamismwirvelisaA, xolo man epifanesi brZana JamiswirvaA, grigolma daiwyo Jami155, hkiTxa mas dekanozma156
rameTu igi daedgina mamasaxlisad xancTas. da etYfane Sei- sazogado Jamismwirvelis157 Sesaxeb, xolo man epifanes-
mosa Jamiswirvad da sxuanica mRdelni mis Tana, rameTu iyo Tvis brZana Jamismwirveloba, radgan igi hyavda dadge-
dRH igi kYriake. da viTarca aRvides sakurTxevelad da nili xancTaSi mamasaxlisad. epifane Seimosa Jamis
etYfane `wmidao RmerToAsa~ wina asamaRlebelsa iwyo Sesawirad da sxva mRvdlebic masTan erTad, radgan
Tqumad, aRvida xolo sakurTxevelad mamaA grigol da kvira iyo is dRe. rodesac avidnen sakurTxevelTan da
kuerTxiTa sca Tavsa da hrqua: `dadumen~. xolo igi SeuS- epifanem „wmidao RmerTo~-s158 wina asamaRleblis159 Tqma
foTebelad dadumna. da ubrZana sadiakoned warslvaA da daiwyo, sakurTxevelTan avida agreTve mama grigoli,
ganZarcuvaA. kverTxi daartya Tavze epifanes da uTxra: „dadumdi!~,
xolo igi uSfoTvelad dadumda. ubrZana mas grigolma
sadiakoneSi160 wasvla da ganmosva.

526 527
wm. grigol xancTelis cxovreba wm. grigol xancTelis cxovreba

maSin yoveli eri gankYrvebisa zarman aRavso. xolo igi maSin mTeli krebuli gakvirvebis Tavzarma aavso,
warvida da ganiZarcua da mivida da dadga winaSe moZRurisa xolo epifane wavida da ganimosa, Semdeg mivida da
TYsisa myovarJam. da kualad ubrZana SemosaA da JamiswirvaA. dadga Tavisi moZRvris win xangrZlivad, man ki kvlav
da igi sixaruliT Seimosa da Seuvrda netarsa grigols. ubrZana Semosva da Jamismwirveloba. isic sixaruliT
xolo man juari daswera; da aRvida igi sakurTxevelad, Seimosa da Seuvrda netar grigols, xolo man jvari
mZle ampartavanebisa senTa, da iwyo Sewirvad msxurplTa gadaswera da avida sakurTxevelTan epifane, ampartav-
maT usisxloTa. aramed mizezi saqmisaA amis vervin ikadra nebis senTa damZlevi, da daiwyo man usisxlo msxverplTa
kiTxvad wmidisa mis, vidremdis TYT ubrZana ZmaTa maT ne- Sewirva. am saqmis mizezis kiTxva ki wmindanisaTvis
ZuelTa. veravin ikadra, vidre TviTon ar brZana es neZveli Zmebis
`ixileTRa, Zmano sayuarelno, simdable saqmiT sruli mimarT:
epifanesi? grwmenin Cemi, WeSmaritsa vityY winaSe RmrTisa: „naxeT, sayvarelo Zmebo, saqmiT sruli Tavmdabloba
araraA brali [205] uqmnies mas, rameTu RmrTismoSiSebisa da epifanesi? gwamdeT Cemi, WeSmarits vambob RvTis winaSe:
siwmidisa da simdablisa misisaTYs maradis madli sulisa araferi danaSauli ar Caudenia mas, radgan misi RvTis-
wmidisaA dadgromil ars mis Tana. xolo ars simdable damd- moSiSebis, siwmindisa da simdablis gamo suliwmindis
ablebulisaAca bralTagan, aramed raA sworebaA ars naTlisa madli mudamJams masTan aris davanebuli. marTalia, ar-
da bnelisaA, rameTu WeSmaritisa naTlisa samoseli hmosia sebobs damdablebulis Tavmdabloba danaSaulTa gamo,
simdabliTa sarwmunoATa SemkobilTa mravalTa Soris ZmaTa magram „ra Tanasworoba aris sinaTlesa da sibneles So-
amaT. da ese Tquenisa xilvisaTYs vyav, rameTu sTquT ZmaTa ris?~161 marTlac, WeSmariti sinaTlis samoseli hmosavs
TquenTa sruli saRmrToA simdable~. mas am mraval Zmas Soris, romlebic Rirseuli Tavmdab-
xolo igini Seuvrdes da hrques, rameTu: `daRacaTu lobiT Semkobilebi arian. da es Tqvens dasanaxad ga-
keTil arian saTnovebiTa Zmani monastrisa Cuenisani, aramed vakeTe, radgan TqviT Tqveni Zmebis sruli saRvTo
ese simdable ver Zal-uc~. simdable~.
da viTarca Jami Sewira Rirsman epifane, eziarnes isini ki Seuvrdnen da uTxres: „TumcaRa kargebi ari-
yovelni wmidasa mas saidumlosa, Korcsa da sisxlsa an saTnoebiT Cveni monastris Zmebi, magram es Tavmdab-
qristHssa da erTobiT madli misces wmidasa samebasa, loba ar ZaluZT~.
dambadebelsa yovelTasa. da rodesac Jami Sewira162 wminda epifanem, yvelani
eziarnen wminda saidumlos — qristes xorcsa da
sisxls, da erToblivad uZRvnes madloba wminda samebas,
yovelTa dambadebels.

528 529
wm. grigol xancTelis cxovreba wm. grigol xancTelis cxovreba

mT. xolo Satberdisa mamaTa Soris friad iyvnes Sem- 49. xolo Satberdis mamebs Soris bevri iyo Semdeg
dgomiTi-Semdgomad monazonebisa simKniTa rCeul da da Semdeg monazvnobis mxneobiT gamorCeuli, zogi ki wi-
romelnime winaAswarmetyuelebisa madliTa brwyinvale sx- naswarmetyvelebis madliT mbrwyinavi, msgavsad sxva ud-
uaTa maTebr udabnoTa JamiTi-Jamad wmidaTa kacTa abnoebisa, sadac Jamidan Jamze gamobrwyindebodnen
gamobrwyinvebiTa, romelTa Soris JamTa CuenTa brwyinvida wminda adamianebi. maT Soris Cvens dros miZnaZoros
Kevsa mas miZnaZoroAsasa didi iakob, viTarca mTiebi Soris xevSi brwyinavda didi iakobi, rogorc mnaTobi varskv-
varskulavTa, zeSTa sityYsa Cuenisa Semkobili mraval- lavTa Soris, Cvens sityvaze aRmatebulad Semkuli,
feriTa madliTa moyuasTa Tana saRmrToTa. aramed wignisa saRvTo megobrebTan erTad, mravalgvari madliT; Tumca
amis gangrZobisaTYs maT yovelTa TanawarvhKed da mived am wignis gavrcobis SiSiT gverdi avuare yvela maTgans
saswaulTa netarisa mamisa Cuenisa grigolisTa, romelnica da mivedi Cveni netari mama grigolis saswaulebamde,
viswaven sarwmunoTagan kacTa. xolo yoveli ver SeuZle rac ki gavigeT sarwmuno adamianebisgan. amasTan,
aRwerad umecrebisa gziTa, rameTu vhgonebd cxorebisa amis yvelafris aRwera ver SevZeli umecrebis gamo, radgan
dawerad brZenTagan da srulTa mamaTa, romelnica iyvnes vfiqrobdi, rom mis cxovrebas dawerdnen brZeni da
JamTa CuenTa: didi sofron, sanatreli mamaA, Satberdisa ek- srulqmnili mamebi, romlebic iyvnen Cvens droSi: didi
lesiisa ganaxlebiT aRmaSenebeli da ukunisamde gYrgYni sofroni, sanatreli mama, Satberdis eklesiis ganaxle-
misi, [v] da RmerTSemosili mamaA ilarion parexeli, da biT aRmSenebeli da ukunisamde misi gvirgvini, aseve
qristHs mRdelTmoZRuarni Rirsni giorgi mawyuereli RmerTSemosili mama ilarion parexeli da Rirsi
episkoposi da stefane mtbevari epikoposi pirveli da sxuani mRvdelTmoZRvrebi qristesi: giorgi, mawyvereli epis-
msgavsni maTni. da viTarca maT netarTa daiZines, maSinRa koposi, da stefane, mtbevari episkoposi pirveli, an
reca ganmeRYZa ucebsa amas da friadcodvilsa Kelyofad kidev maTi msgavsi sxvebi; magram rodesac am netarebma
da aRwerad cxorebaA da saswaulni ese, romel aw gesmnen. daiZines, maSinRa gameRviZa me, ucodinarsa da metad
codvils, rom damewyo da aRmewera cxovreba da is
saswaulebi, rasac axla gaigonebT:

n. rameTu odesme iyo netari grigol TYssa mas sayu- 50. erTxel iyo netari grigoli Tavis samyofel sen-
delsa senaksa, da senaksa mas Sina cecxli araodes aRgze- akSi (am senakSi, iseve rogorc sxva Zmebis [senakebSi],
bul iyo, arca kandeli aRnTebul iyo, da arca sxuaTa ZmaTa- cecxli arasodes danTebula da kandelic163 ar
sa. da Jamsa ciskrisasa dekanozman hrqua mnaTesa: `mived anTebula). ciskris Jams dekanozma uTxra mnaTes164: „midi
mamisa da ismine, hsZinavs-Zi anu hRYZavs~. da viTarca mivida, mamasTan da miayurade, sZinavs Tu RviZavs~, man ki,

530 531
wm. grigol xancTelis cxovreba wm. grigol xancTelis cxovreba

ixila brwyinvalebaA didZali SinaATgamo senaksa mas. rodesac mivida, dainaxa didZali brwyinvaleba senakSi
mwrafl morbioda da Kma yo, viTarmed: `cecxli aRdebul Signidan, swrafad morboda da daiZaxa: „cecxlia
ars senaksa Sina mamisasa~. modebuli mamis senakSi~.
hrqua mas dekanosman: `dumen, Svilo, da nu geSinin! ara uTxra mas dekanozma: „dadumdi, Svilo, da nu
ars igi cecxli Semwuveli, garna suli RmrTisaA ganma- geSinia! ar aris is cecxli damwveli, aramed - RvTis
naTlebeli~. rameTu mravalgzis exilva dekanozsa mas xil- suli naTelmyofeli~, radgan am dekanozs mravalgzis
vaA igi didebuli. da mi-xolo-vida senakad da STaxedna daenaxa es didebuli sanaxaoba da roca mivida senakTan
kedlisa napralsa da ixila wmidaA igi KelganpyrobiT, da da Seixeda kedlis napralSi, dainaxa wmindani
guamiT misiT gamovidodes naTlisa isarni juarissaxed. da xelgawvdeniT da misi sxeulidan gamodioda sinaTlis
didebiTa Semkul iyo igi da esreT brwyinvida, viTarca isrebi jvrissaxed. da didebiT iyo Semkuli igi da ise
mzH. xolo dekanozi igi sixaruliT hmadlobda qristesa da brwyinavda, rogorc mze, xolo dekanozi sixaruliT
myovarJam daacada JamisrekaA, vidremdis Seicvala saxilavi hmadlobda qristes da xangrZlivad daayovna man
igi. Jamisrekva165, sanam ar Seicvala es sanaxaoba.

na. da kualad odesme Jamsa yinelisasa Zmani [206] tyesa 51. da kidev, erTxel yinvis dros Zmebi xancTis tyeSi
mas xancTisasa STamohyrides Zelsa. da maTTana iyo netari qveviT yridnen Zels. maTTan iyo netari grigolic, ga-
grigol, mdgomare adgilsa saCinosa. da ZmaA vinme moxuce- mosaCen adgilas mdgari. romeliRac moxucebuli Zma
buli Znelsa adgilsa Zelisa savalsa ganvidoda, da ZmaTa Zelis gasavlel Znel adgilze gadioda, sxva Zmebma ki, ar
maT sxuaTa umecrad Zeli friad didi ganuteves. da viTarca icodnen ra es, Zalian didi Zeli dauSves. rodesac am
ixila Zmaman man Zeli igi mZafriadmimavali, SeSinda friad Zmam dainaxa Zalumad momavali Zeli, metad SeSinda,
da sivltolaA misgan warwymda, Kma-yo didiTa KmiTa: `mamao, gaqcevis Zala moespo mas da didi xmiT daiZaxa: „mamao,
Semewie!~ xolo man juari daswera Zelsa mas da hrqua: Semewie!~ man ki jvari gadaswera Zels da uTxra:
`saxeliTa qristHsiTa dadeg, Zelo!~ da sityuaman misman, „qristes saxeliT, SeCerdi Zelo!~ da misma sityvam,
viTarca kldeman uZravman, daayena adgilsa mas myafarsa my- rogorc SeuZravma kldem, frialo adgilze gaaCera igi,
invarsa zeda moqanebuli saSinelad, da ubrZana Zmasa mas myinvarze saSinlad daqanebuli, Zmas ki ubrZana
guldebulad ganslvaA. da viTarca ixiles saswauli ese, guldadebulad gasvla. rodesac naxes es saswauli,
daukYrda ZmaTa maT da adidebdes RmerTsa. gaukvirdaT Zmebs da adidebdnen RmerTs.

532 533
wm. grigol xancTelis cxovreba wm. grigol xancTelis cxovreba

nb. amissa Semdgomad ese netari iyo odesme maxlobelad 52. amis Semdeg iyo erTxel es netari Satberdis max-
Satberdisa, da sarwmunoebiT mo-vinme-vida missa dedakaci, loblad da movida masTan sarwmunoebiT viRac qali,
romelsa aqunda KelTa ZH TYsi mcire viTar orisa wlisaA, visac xelT hyavda Tavisi patara Ze daaxloebiT ori
romlisa Kelni da ferKni mterisagan mixumul iyvnes da wlisa, romlis xelebi da fexebi mtrisgan iyo warTmeu-
piri garemiqceul iyo. ese movida mravliTa cremliTa da ZH li da piri moRrecoda. movida es qali bevri cremliT,
TYsi daagdo winaSe ferKTa mis wmidisaTa da hrqua esreT: Tavisi Ze daagdo wmindanis ferxTiT da ase uTxra:
`wmidao RmrTisao, kacTagan ganwirulisa amisTYs wyaloba- „RvTis wmindano, wyaloba uyavi amas, adamianTagan ganwi-
yav, rameTu Semdgomad RmrTisa Senda movivlti~. da ixila ruls, radgan RvTis Semdeg Sensken moviltvi~. rodesac
raA wmidaman man friadi godebaA misi, Seewyala, da iwyes dainaxa wmindanma misi metismeti godeba, Seebrala da
cremlTa misTa dinebad, romelnica saKumil mKdomsa eqmn- misma cremlebma dena daiwyo, rac Rumelad gauxda
nes, rameTu kacTagan uxilavad [v] Seswuvida mZlavrsa mas mters, radgan adamianebisTvis uxilavad wvavda am ti-
ukeTursa eSmaksa locvani grigolisni da ganiotebdes mas. rans, ukeTur eSmaks, grigolis locvebi da devnida mas.
maSin Tqua: `saxeli qristHsi gangKdis, eSmako, gane- maSin grigolma Tqva: „qristes saxeli gaZevebs, eSma-
Sore ukunisamde CCYlisa amisgan umankoAsa~. da juari das- ko, gaSordi am umanko Cvils ukunisamde~. gadaswera jva-
wera. da munTquesve ivltoda suli igi boroti da gan- ri da myisve garboda boroti suli da mTlianad gan-
ikurna yrmaA igi sruliad. da mSobeli misi sixaruliT hmad- ikurna is bavSvi, misi mSobeli ki sixaruliT hmadlobda
lobda RmerTsa da wmidasa mas, da mxiarulni warvides saxid RmerTs da am wmindans. gaxarebulebi wavidnen isini Ta-
TYssa da yrmaA igi keTilad cxovnda sruliad. vianT saxlSi da im bavSvma savsebiT janmrTelad166
icocxla.

ng. da kualad sxuaA vinme iyo dedakaci sisxlisdinebiTa 53. da kidev, iyo viRac sxva qali, didi xnidan sisx-
guemuli mravalTa JamTa. mas esma saswuli ese da mivida lisdeniT tanjuli. man gaigo es saswauli, gulmodgi-
gulsmodgined wmidisa mis da ver SemZlebel iyo TYssa mas ned mivida wmindanTan da ar SeeZlo Tavisi senis gamocx-
sensa saanjmnoyofad, aramed mdumriad sulTqumiT adeba, aramed mdumare oxvriT asvelebda mis fexebs crem-
daaltobda ferKTa misTa cremliTa da iTxovda kurnebasa. liT da iTxovda gankurnebas. wmindanis niSanze Zmebi
xolo Zmani igi mcired ganeSornes wamisyofiTa amis cota xans moSordnen maT, radgan suliT cno man
wmidisaATa, rameTu cna suliTa vnebaA igi dafaruli da mis- dafaruli vnebuleba da misca mas Tavisi marjvena, rom
ca marjuene TYsi, raATa SeimTxYos. da man yo egreT. da miedo. manac gaakeTa ase da maSinve ganikurna uZlure-
masve Jamsa ganikurna uZlurebisa misgan da warvida sixaru- bisgan; gaxarebuli wavida Tavis saxlSi da adidebda
liT saxed TYssa da adidebda RmerTsa. RmerTs.

534 535
wm. grigol xancTelis cxovreba wm. grigol xancTelis cxovreba

nd. rameTu keTili saTnoebaA netarisa mamisa grigolisi 54. netari mama grigolis kargi saTnoeba sakvirve-
sakYrvelebiTa savse ars. rameTu maxlobelad Satberdisa lebiT aris savse, radgan Satberdis maxloblad iyo vi-
iyo vinme kaci mdabioA da esua mas coli da esxnes Svilni, Rac mdabio kaci, romelsac hyavda coli da hyavda
da aqunda friad monagebi. da sixarulsa Sina iyo cxorebaA Svilebi, amasTan hqonda didi qoneba da sixarulSi iyo
maTi, rameTu keTiladmorwmune iyvnes igini. xolo deda- maTi cxovreba, radgan keTilmorwmuneebi iyvnen isini,
kacsa mas umjobesisa misisaTYs uZlurebaA SeemTxYa, raATa magram qals misda sasikeTod uZlureba SeemTxva, rom am
marTlisa mis kacisa KeliTa qristeman gankurnos da mKdomi marTali kacis xeliT qristes ganekurna igi da mteri ki
sircxYleuli ganaqiqos, romelmanca manqanebiTa misiTa Sercxvenili ganeqiqebina, romelmac Tavisi mzakvrobiT
KelTa misTa aTnive TiTni nebTa misTa zeda dahkrna da Zlie- misi xelebis aTive TiTi mis xelisgulebs daakra da Zal-
rad hguemda texiTa borotiTa. [207] mas Jamsa saRmrToman umad tanjavda boroti texiT. maSin saRvTo mcnobelobam
cnobaman gulisKma-uyo netarisa mamisa grigolis RirsebaA miaxvedra mas netari mama grigolis Rirseba. am qalma
da mwrafl-xolo dedakacman man Tanawariyvana erTi ZH dauyovnebliv Tan waiyvana Tavisi erTi Ze da mivida am
TYsi da miiwia winaSe netarisa mis. xolo nebiTa RmrTisaATa netarTan (RvTis nebiT, wmindani imyofeboda Satberdis
iyo wmidaA agaraksa erTsa Satberdisasa. da iwyo vedrebad erT-erT dabaSi), daiwyo misdami vedreba bevri cremliT
missa mravliTa cremliTa da godebiTa uZlurebisa misTYs, da im uZlurebaze godebiT, rac mas SeemTxva. rodesac
romeli SeemTxYa mas. da viTarca ixila sarwmunoebaA da grigolma naxa misi sarwmunoeba da cremlebi, Seebrala
cremlni misni, Seewyala igi friad. maSin ubrZana erTsa igi Zalian. maSin ubrZana man erT mRvdelTagans eklesia-
mRdelTagansa warslvaA eklesiad da moRebad evlogiaA, Si wasvla da motana evlogiisa167, — im kandelisgan,
zeTi kandlisa misgan, romelica ukudavad enTebin winaSe romelic Cauqroblad anTia wminda RvTismSoblis xatis
xatsa wmidisa RmrTismSobelisasa. da TYT dadga Kelgan- win, Tavad ki dadga xelgawvdeniT, RvTis winaSe saloca-
pyrobiT locvad winaSe RmrTisa, sulTqumiTa daudume- vad, daudumebeli oxvriTa da wyarosebr mdinare crem-
beliTa da cremliTa wyaroebr mdinariTa, vidre moslva- liT, vidre im mRvdlis mosvlamde, da rodesac miiRo im
dmde mRdelisa mis, da raJams moiRo zeTi igi kandlisaA mis, kandelis zeTi, mouxmo am qals, mis xelebs jvari gadas-
mouwoda dedakacsa mas da KelTa misTa juari daswera da wera, scxo zeTi jvrissaxed wminda samebis saxeliTa da
zeTi igi juarissaxed scxo saxeliTa wmidisa samebisaATa da wminda RvTismSoblis meoxebiT da Tqva: „gankurnebuli
meoxebiTa wmidisa RmrTismSobelisaATa da Tqua: `iqmnenin iyos Seni xelebi~. myisve gasworda misi yvela TiTi da
gankurnebul Kelni Senni~. da munTquesve ganemarTnes yo- saerTod aRar daaCnda mas vnebuleba, radgan mavnebeli
velni igi TiTni misni da yoladve arRara ipova vnebaA mis eSmaki Tavzardacemuli garboda netari grigolis
Tana, rameTu mavnebeli igi eSmaki zarganKdili ivltoda locvebiT. ase sixaruliT wavida igi Tavis saxlSi da
locvaTagan netarisa grigolisTa. da esreT sixaruliT adidebda qriste RmerTs.
warvida saxid TYsad da adidebda qristesa RmerTsa.

536 537
wm. grigol xancTelis cxovreba wm. grigol xancTelis cxovreba

da kualad dedakacman man wariyvana qmari da Svilni da kidev, am qalma waiyvana qmari da Tavisi Svilebi
TYsni da friadi Sesawiravi miuZRuana wmidasa mas. da yov- da didi Sesawiravi uZRvna wmindans. yvela maTganma
elTa miiRes kurTxevaA da warvides mxiarulni saswaulisa kurTxeva miiRo da wavidnen gaxarebulebi, qadagebdnen
mqadagebelni Soris mravalTa. ra saswauls mravalTa Soris.

ne. [v] xolo JamTa amis wmidisaTa Kelmwifeman aSot 55. xolo am wmindanis dros xelmwifem aSot kura-
kurapalatman daipyrna mravalni queyanani da aRaSena cixe palatma daipyro bevri mxare da aaSena artanujis cixe
artanujisaA sacxorebelad deduflisa, meuRlisa TYsisa. dedoflis, Tavisi meuRlis sacxovreblad da am cixeSi
da mas Sina keTilad cxovndeboda mravalTa weliwadTa. kargad cxovrobda igi mravali weli. magram acTuna
xolo acTuna mterman KelmwifH igi da moiyvana man mterma es xelmwife da moiyvana man cixeSi meZavi qali,
dedakaci siZvisaA cixesa mas Sina, romlisa Tana imruSebda, romelTanac mruSobda, radgan avxorcobis eSmaki metad
rameTu eSmaki trfialebisaA friad azrzenda, romelsa pir- aRagznebda mas da Tumca adre ar hqonda amgvari
vel ara aqunda egeviTari CueulebaA, aramed Zleul-iqmna Cveuleba, damarcxda igi am boroti codviT. rodesac
borotiTa miT codviTa. da viTarca esma netarsa grigols gaigo netarma grigolma es sulis gamxrwneli saqme,
saqme igi sulisa ganmxrwneli, Sewuxna friad. da auwya wmi- Sewuxda Zalian da Seatyobina amis Sesaxeb wminda
dasa grigols, didsa mas moxucebulsa, romeli mkYdr iyo grigols, did moxucebuls, romelic eklesiebSi
eklesiaTa, rameTu iyo igi saswaulTamoqmed da didad pa- mkvidrobda, radgan iyo igi saswaulTmoqmedi da didad
tivcemul RmrTisa da kacTagan, da ganzraxviTa misiTa amxi- pativcemuli RvTisa da kacTagan; misi TanxmobiT
la pirispir Kelmwifesa mas. xolo man aRuTqua codvisa mis pirispir amxila man xelmwife, romelmac aRuTqva am
gantevebaA da dedakacisa mis wargzavnaA, vinaAca moeyvana codvis moSoreba da im qalis iq gaSveba, saidanac168
igi. da ver daamtkica TYsi brZanebaA, rameTu daemona gu- moeyvana, magram ver ganaxorciela Tavisi brZaneba,
lisTqumasa. radgan daemona guliswadils.
xolo netarman grigol pova Jami marjue, odesca kura- xolo netarma grigolma ipova Sesaferisi dro,
palati Sors iyo artanujsa. dResa erTsa SatberdiT rodesac mefe artanujidan Sors iyo, erT dRes wavida
warvida da miiwia mimwuxri Zirsa mis cixisasa. da kaci Satberdidan, saRamoTi mivida im cixis Ziras, gaugzavna
miuvlina dedakacsa mas Wamadisa Txovad da mun dadgomisa kaci im qals saWmlis saTxovad da iq gaCerebis mizezi
mizezi SeuTuala. xolo man sixaruliTa didiTa ganixara da Seatyobina, man ki didi sixaruliT gaixara da

538 539
wm. grigol xancTelis cxovreba wm. grigol xancTelis cxovreba

mravalferi sanovage warca wmidisa misTYs [208] da mowa- mravalnairi sanovage gasca wmindanisa da misi mowafeeb-
feTa misTa. isaTvis.
da viTarca ganTena, kualad miuvlina kaci, raATa mi- rodesac gaTenda, grigolma kvlav gaugzavna mas kaci,
vides xilvad misa. maSin ufroAsad ganmxiarulebuli rom misuliyo mis sanaxavad. maSin igi, ufro metad gax-
mwrafl movida wmidisa mis orTa Tana mKevalTa TYsTa, arebuli, myisve movida wmindanTan Tavisi ori mxevl-
raATamca Rirs-iqmna juarsa netarisa mis kacisasa. xolo man iTurT, rom Rirsi gamxdariyo am netari kacis jvrisa.
ara daswera juari, aramed ubrZana ganSorebulad daj- magram man ar gadaswera jvari, aramed ubrZana moSore-
domaA. da mowafeni kide-re gandges wamisyofiTa moZRurisa biT dajdoma, mowafeebi ki da, agreTve, msaxuri qalebic
TYsisaATa da egreTve - msaxurni igi dedani, rameTu wmidisa gverdze gadgnen maTi moZRvris niSanze, radgan yvelaze
mis SiSi yovelTa zeda mifenil iyo. iyo mifenili am wmindanis SiSi.
maSin hrqua mas netarman grigol: `N sawyalobelo! raA- maSin uTxra mas netarma grigolma: „hoi, sabralov!
saTYs Soris col-qmarTa STaWrilxar warsawymedelad rad SeWrilxar col-qmars Soris saukunod Sens war-
Senda saukunod borotiTa miT codviTa, romliTa damone- sawymedad am boroti codviT, romliTac damonebuli
bul xar eSmakisada da cudiTa raATme mizeziTa safrKe qm- xar eSmakisadmi da ukeTuri ram mizeziT safrTxe
nulxar didisa Kelmwifisada?~ gamxdarxar didi xelmwifisaTvis?~
xolo man cremliT hrqua: `wmidao RmrTisao, me Tavsa man ki cremliT uTxra: „RvTis wmindano, me Cems Tavze
Cemsa zeda ver Tavisufal var, vinaATgan gardareuli siy- ar maqvs Tavisufleba, vinaidan metismeti siyvaruli
uaruli aqus Cemda momarT kurapalatsa da aw araA uwyi, Tu aqvs Cemdami kurapalats da axla ar vici, ra vqna, radgan
raA vyo, rameTu brZanebaman sityuaTa SenTaman SemaZrwuna im sityvebma, Sen rom brZane, SemaZrwuna metad~.
friad~. xolo wmidaman man hrqua: `Svilo, iqmen sruliad wmindanma uTxra: „Svilo, gaxdi mTlianad morCili Cemi,
morCil sityuaTa Cem glaxakisaTa da me Tavsmdeb-geqmne glaxakis, sityvebisa da me gagixdebi Tavdebi qristes
qristHs mimarT, raATa man Tavadman yovelni bralni Senni mimarT, raTa man Tavad Segindos Sen yvela Seni
Segindvnes~. da man hrqua: `wmidao mamao, KelTa SenTa var, danaSauli~. da man uTxra: „wminda mamao, Sens xelT var,
umjobesi sulisa CemisaA izrune~. maSinRa juari daswera Cemi sulisTvis ukeTesze izrune~. maSinRa gadaswera mas
da akurTxa locviTa da SeWura madliTa da misca TYsTa jvari, akurTxa locviT, aRWurva madliT da misca
KamlTa sabeli, raATa sartylad Seirtyas. da man yo egreT. Tavisi fexsacmlebis zonari, rom Semoertya sartylad.
[v] da wmidaman man hrqua: `Svilo Cemo, dRes iqmna cxorebaA manac ase gaakeTa. da uTxra wmindanma: „Cemo Svilo, dRes
sulisa SenisaA, rameTu sanatrelisa dedisa febroniaAs wi- moxda Seni sulis gadarCena, radgan sanatrel deda
naSe migiyvaneb Sen~. da man ganixara friad. xolo netarman febroniasTan migiyvan Sen~, da man gaixara Zalian. mis
grigol ubrZana mKevalTa maT misTa warslvaA cixedve, da mxevlebs netarma grigolma ubrZana cixeSive wasvla, im
dedakacsa mas hrqua: `Svilo Cemo, waremarTe da vidode wi- qals ki uTxra: „Cemo Svilo, gamoemarTe da iare Cvens

540 541
wm. grigol xancTelis cxovreba wm. grigol xancTelis cxovreba

naSe Cuensa~. da esreT moiyvana igi meres, rameTu pirvelve win~. ase moiyvana igi mereSi, radgan Tavidanve iyo amaze
ganzraxvaA netarisa dedisaA Tana-iyo, da Sehvedra igi mas netari dedis Tanxmoba. mas miabara grigolma igi da
da hrqua: `iRuawe ese jerisaebr, iRuawe, da raJams Zieba- uTxra: „upatrone amas saTanadod, upatrone, da rodesac
yos kurapalatman, ... rameTu hxedav gulsa amissa Semusr- kurapalati moZebnis ...,169 radgan xedav amis guls
vilsa~. xolo man Tqua: `qristeman keTilad izrunos mKev- damsxvreuls~. man ki Tqva: „qriste izrunebs kargad
lisa TYsisaTYs, romelica pova Sen mier, Rirso mamao~. Tavisi mxevlisTvis, romelic ipova Sens mier, Rirso
da mravalJam martod ubnobdes netarni ese. da esreT mamao~.
iyo CueulebaAca misJamisa winamZRuarTa mamaTaA, rameTu da didxans saubrobdnen ganmartoebiT es netarebi
TYnier dedisa febroniaAs ganzraxvisa saqme araA Kel-yvian. (Cveulebac ase iyo maSindeli winamZRvari mamebisa,
xolo daTagani vinme maxlobelad maTsa warhvlida da esma radgan deda febronias Tanxmobis gareSe arcerT saqmes
erTi sityuaA, xolo sxuasa verRara ikadra smenad. rameTu ar Seudgebodnen). xolo romeliRac daTagani maT axlos
wmidaman grigol hrqua netarsa febronias, viTarmed: `raA iyo Camvleli da gaigona man erTi sityva, sxva sityvis
grqua Sen angelozman?~ rameTu RmerTi iyo yoladve maT mosmena ki veRar gabeda, radgan wminda grigolma uTxra
Soris. netar febronias: „ra giTxra Sen angelozma?~ marTlac,
xolo raJams miiwia kurapalati cixed, ikiTxa xolo RmerTi iyo yovliTurT maT Soris.
dedakaci igi. da viTar ara ipova, friad Seiurva, gulisKma- xolo rodesac movida kurapalati cixeSi, moikiTxa
yo raA yoveli igi yofili saqme, da rameTu ara RoniTa is qali da rodesac ver ipova, Zalian Sewuxda, gaigo ra
raATme kacobrivTa maxeTaATa iyo trfial misa mimarT Kel- mTeli momxdari saqme, da radgan araTu kacobriv maxeTa
mwife igi, aramed eSmakisa manqanebiTa esoden Zleul iyo, raRac xrikiT iyo es xelmwife misi motrfiale, aramed
romel TavmoTneobaA daaviwyda da mwrafl [239] xolo movi- eSmakis manqanebiT iyo imdenad Zleuli, rom Tavmoyvar-
da meres. xolo netarman febronia damala dedakaci igi. da eoba daaviwyda da dauyovnebliv movida mereSi. magram
viTar iloca kurapalatman eklesiasa wmidisa RmrTismSo- netarma febroniam damala qali da rodesac iloca kura-
belisasa da miiRo locvaA dedisa febroniaAsi, maSin iwyo palatma wminda RvTismSoblis eklesiaSi, amasTan miiRo
sityuad: `uwyi-mea, dedao, raAsaTYs moved aw?~ xolo man deda febronias dalocva, maSin daiwyo laparaki: „ici
hrqua: `ufalman icis, raAsaTYs hbrZane aqa~. da man hrqua: ki, dedao, ratom movedi amJamad?~ xolo man uTxra:
`amis mizezisaTYs iqmna moslvaA Cemi, rameTu saxlisa Cueni- „ufalma icis, risTvis mobrZandi aq~. da man uTxra: „im
sa meWurWle qali iyo da yoveli monagebi Cueni KelTa mis- mizezis gamo moxda Cemi mosvla, rom Cveni sasaxlis
Ta iyo, da mamasa grigols aqa warmouyvanebia, da friadi da- [erTi] meWurWle qali iyo da mTeli Cveni qoneba mis
guaklda safaseTa CuenTagani. aw ubrZane, romel erTxel xelT iyo, mama grigols ki aq wamouyvania da Cveni
cixed movides da yoveli mogYTualos da kualad Tquen- saunjidan bevri dagvaklda. axla ubrZane, rom erTxel
dave movides, viTarca undes~. xolo febronia hrqua mas movides cixeSi, yvelaferi mogviTvalos da kvlav

542 543
wm. grigol xancTelis cxovreba wm. grigol xancTelis cxovreba

mkueTr: `mizezebad mizezTa codvisaTa kacTa Tana, romel- TqvenTanve movides, rogorc isurvebs~. magram febroniam
ni iqman uSjuloebasa~. ese raA esma kurapalatsa, sircxY- mkveTrad uTxra mas: „momizezeba codvis mizezebisa im
leul-iqmna marTlmxilebisa misgan kdemuli da myovarJam adamianebTan, romlebic moqmedeben usjuloebas170.
dadumna, viTarca Zleuli, rameTu Korcielad Zliersa rodesac es gaigona kurapalatma, marTlmxilebisgan
Kelmwifesa suliTa ZlierTa kacTa sZles, SeWurvilTa maT TavmoWrili Sercxvenil iqna da xangrZlivad dadumda
saRmrToATa SuriTa. xolo Seurvebulman kurapalatman rogorc damarcxebuli, radgan xorcielad Zlier
gulisa SeWirvebisagan Tqua: `netar mas kacsa, vin arRara xelmwifes suliT Zlierma adamianebma sZlies, aRWur-
cocxal arso~. da mwrafl-xolo aRdga da warvidoda. vilebma saRvTo SuriT, xolo Sewuxebulma kurapalatma
maSin netari febronia dawynarebuliTa suliTa ayeneb- gulis SeWirvebisgan Tqva: „netavi im kacs, vinc cocxali
da, raATamca istumra igi da ara daemorCila, rameTu mamx- aRar aris~, da dauyovnebliv adga da midioda171.
ilebelad aqunda TYsi gonebaA, da nebaA raA KorcTmoy- maSin netari febronia dawynarebuli suliT aCereb-
uarebisaA ganeSora da augi TYsi gulisKma-yo, xolo suli- da mas, rom emaspinZla, magram igi ar daemorCila,
Ta ixarebda, sibrZneman raA wariota [v] sulmoklebaA igi radgan mamxileblad hqonda Tavisi goneba da radgan,
mavnebeli da aqebda wmidaTa maT mZlavrebasa, ufroAs-xolo amasTan, gaSorda ra avxorcobis survili, gaiazra man
Zlevisamomcemelsa RmerTsa, da sixaruliT warvida, rameTu Tavisi Sercxvena, Tumca suliT xarobda, radgan sibrZnem
guliTa wmidiTa aqunda netarTa maT pativi, viTarca sulisa gandevna mavnebeli sulmokleoba da aqebda igi
misisa saukunod gYrgYnosanmyofelTaA. wmindanTa Zalmomreobas, ufro ki gamarjvebis momcem
RmerTs. wavida igi sixaruliT, radgan wminda guliT
hqonda mas am netarTa, rogorc misi sulis saukunod
gvirgvinosanmyofelTa, pativiscema.

nv. aramed adarnerse Kelmwifesa ufroAsi vnebaA 56. xolo ufro meti vneba mterma miayena adarnerse
SeamTxYa mterman, romelica iyo ZH aSot kurapalatisaA, xelmwifes, romelic iyo aSot kurapalatis Ze, radgan
rameTu SesmeniTa meZvisa qalisaATa, romlisa Tana imruSeb- meZavi qalis ciliswamebiT, visTanac mruSobda igi, usa-
da igi, usamarTlod ganiSora sicruviTa siZvisaATa sarwmu- marTlod moiSora Tavisi erTguli coli, meZavobis cru
noA coli TYsi da wargzavna queyanad TYsad afxazeTad, [braldebiT], da gagzavna igi mis mxareSi, afxazeTSi,
vinaAca moeyvana igi. xolo qristeman monasa TYssa grigols saidanac moyvanili hyavda. magram qristem Tavis monas
gamoucxada yoveli igi usamarTloebaA, romelica SeamTx- grigols gamoucxada mTeli es usamarTloba, rac miages
Yes ubralosa mas dedufalsa. amisTYsca mravalgzis mx- udanaSaulo dedofals. amis gamo mravalgzis mxileba
ilebaA miawia netarman grigol adarnerses zeda, aramed moawia netarma grigolma adarnerseze, Tumca xelmwife

544 545
wm. grigol xancTelis cxovreba wm. grigol xancTelis cxovreba

Kelmwife igi cudiTa TavmoTneobiTa iZlia da mxilebaA dasZlia cudma Tavmoyvareobam da man ar ido Tavs am mar-
marTlisa mis kacisaA ara Tavs-idva, aramed SesZina ZYri Tali kacis mxileba. piriqiT, ukeTurebas ukeTureba
ZYrsa zeda TYssa da sxuaA coli SeirTo. maSin mamaman gr- daumata da sxva coli SeirTo. maSin mama grigolma uwi-
igol uwinaAswarmetyuela, bralTa maTTYs raA-igi SemTx- naswarmetyvela mas, Tu ra SeemTxveoda am danaSaulTa
uevad iyo misda miSuebiTa RmrTisaATa. da hrqua esreT: `ar- gamo RvTis daSvebiT. da uTxra ase: „Cemi, glaxakis,
asmenisaTYs sityuaTa Cem glaxakisaTa miece borotTa senTa sityvaTa armosmenis gamo miecemi borot sneulebebs, is
da romel aw Zeni gesxnen, iguemnen eSmakTagan, da ver gan- Svilebi ki, romlebic axla geyoleba, daitanjebian
ikurno Sen da verca Svilni igi Senni, vidre ara SeindoT eSmakisgan da ver ganikurnebiT verc Sen da verc Seni
deduflisa misgan, usamarTlod gapatiJebulisa mKevlisa Svilebi, sanam Sendobili ar iqnebiT dedoflisgan, am
mis RmrTisa; daRacaTu KorcTagan ganvides igi, aramed sa- usamarTlod dasjili RvTismxevlisgan; TumcaRa
flavTagan [210] misTa Se-ve-indon SvilTa SenTa. xolo Se- xorcidan gava igi, magram mis saflavTagan miiReben
masmeneli igi meZavi adre ganaqiqos qristeman ufroAs yov- Sendobas Seni Svilebi, xolo am cilismwamebel meZavs
elTa cTomilTaAsa lirwad warmdebebisa misisaTYs da uke- male Searcxvens qriste Tavisi urcxvi Tavxedobisa da
Turebisa~. ukeTurebisaTvis, ~.
xolo adarnerse sityuTagan netarisa grigolisTa fri- xolo adarnerse netari grigolis sityvebis gamo Za-
ad SeSinda da Seuvrda wmidasa mas. xolo man aRadgina da lian SeSinda da Seuvrda wmindans, man ki wamoayena igi
hrqua: `qristeman SendobaA bralTaA mogecin Sen, aramed ese da uTxra: „qristem mogces Sen danaSaulTa Sendoba, ma-
uwyode, Tqumuli Cemi aResrulos Jamsa TYssa, raATa gram es icode, rom Cemi naTqvami asruldeba Tavis
gulisKma-yon yovelTa nayofi urCebisaA~. droze, rom yvelam Seicnos urCobis nayofi~.
da Semdgomad mciredTa dReTasa SeemTxYa adarnerses ramdenime dRis Semdeg adarnerses Sexvda Zvlebis-
seni texisaA wrdiali, romelsa hrqYan nikrisi. da tkivilTa texis mtanjveli seni (romelsac hqvia nikrisi) da
maTgan iguemeboda mwared, rameTu mun Jamadmde tkivilebisgan mwared itanjeboda, iyo ra am dromde
yoladuvnebel iyo igi. da mwrafl-xolo waravlina kaci yovlad janmrTeli. dauyovnebliv gagzavna man kargi
keTili, romelsa erqua kupra, winaSe deduflisa mis kaci, romelsac erqva kupra, dedofalTan Sendobis
Sendobisa Txovad. da viTar miiwia mociquli igi saTxovnelad. rodesac adarnersesgan gagzavnilma
adarnersesi fersaTs, sadaca ars aw saflavi misi, da ixila miaRwia fersaTs, sadac aris axla misi172 saflavi, naxa
dedufali igi TYsi didsa Sina monazonebasa, romelica iyo [iq] Tavisi dedofali, romelic iyo xelmwife bagrat
asuli bagrat Saroelisa KelmwifisaA, rameTu samoslad Saroelis asuli, did monazvnobaSi, radgan mis
misa iyo Seuracxi CoKaA da emosa mas wmidaA sqemaA da samoslad iyo ubadruki anafora173 da Semosili hqonda
tYrTi didi SeSisaA ekida da saxid TYsad miaqunda mas wminda sqema, amasTan aekidebina am sanatrels
sanatrelsa mas, romelsa pirvel saxeli ewoda bevreulis da (romelsac pirvelad ewoda bevreulisi, Semdeg ki —

546 547
wm. grigol xancTelis cxovreba wm. grigol xancTelis cxovreba

merme anastasia (rameTu man sruliad sircxYleul-yo eS- anastasia) SeSis didi tvirTi da mihqonda igi Tavis sax-
maki, da aw kurnebasa hpoeben morwmuneni madliTa misiTa, mi- lSi, vinaidan mTlianad Searcxvina man eSmaki da axla
raA-aqus miwaA evlogiad saflavTagan misTa). kurnebas pouloben misi madliT morwmuneebi, miaqvT ra
ese raA ixila kacman man mociqulman, icna da Seuvrda mis saflavTan miwa evlogiad174.
adarnerses magier [v] da hrqua: `qristHs nebismyofelo, rodesac mivlinebulma kacma naxa aseTi ram, icno175
gevedrebis, Seiwyale ufali Cemi, samarTlad RmrTisagan igi, Seuvrda mas adarnerses sanacvlod da uTxra: „qris-
ganpatiJebuli Sen ZliT, da nu swyev mas, aramed Seundven tes nebis aRmsrulebelo, gevedreba, rom Seiwyalo, Cemi
didni bralni misni~. batoni, samarTlianad dasjili RvTisgan Sens gamo, da
xolo man hrqua: `gefucebi qristesa, araodes aRmo- nu wyevli mas, aramed Seunde Tavisi didi danaSaulni~.
srul ars wyevaA pirsa Cemsa da arca mas vswyev. qristeman man ki uTxra: „geficebi qristes, rom arasodes amosu-
Seundven yovelni codvani da gankurnen suliT da Kor- la Cemi piridan wyevla da arc mas vwyevli. qristem Se-
ciT~. undos mas yvela codva da gankurnos igi suliT da xor-
da mwrafl-xolo ganikurna adarnerse, rameTu kacman ciT~.
man mociqulman daiswava Jami igi, odesca uloca ufalsa da myisve ganikurna adarnerse, radgan im wargza-
missa, da mo-raA-vida, pova igi yolad uvnebeli da sixaru- vnilma kacma daimaxsovra dro, rodesac dedofalma
liT hmadlobda qristesa. aramed Semdgomad weliwadTa ar- iloca misi batonisTvis, da movida ra, naxa igi sruliad
amravalTa adarnerse Kelmwifesa raA esxnes Zeni, gurgen uvnebeli da sixaruliT hmadlobda qristes. magram
kurapalati da sumbat, mterisagan friad itanjebodes da rodesac arcTu bevri wlis Semdeg SeeZina adarnerse
mwrafl-xolo waravlinna igini fersaTs samosliTa xelmwifes Zeebi: gurgen kurapalati da sumbati, eseni
saglaxakoATa da SesawiraviTa saKelmwifoATa locvad sa- didad itanjebodnen mtrisgan. amitom dauyovnebliv
flavsa mas sanatrelisa deduflisasa, rameTu gardacvale- gagzavna man isini fersaTSi saglaxako SesamoseliTa da
bul iyo igi. da raJams iloces, sruliad ganikurnnes sit- xelmwifuri SesawiraviT, rom elocaT maT sanatreli
yYsaebr netarisa grigolisa da sixaruliT warvides saxid dedoflis saflavze, radgan gardacvlili iyo igi,
TYsa da adidebdes qristesa, RmerTsa yovelTasa. xolo raJams iloces, sruliad ganikurnen, netari
grigolis sityvisebr, da wavidnen ra TavianT saxlSi,
adidebdnen qristes, yovelTa RmerTs.

nz. xolo dedakaci igi Semasmeneli borotad eS- 57. xolo is cilismwamebeli qali borotad eSmakeu-
makeul-iqmna da gancofna, da sxuanica gansacdelni mii- li gaxda da gacofda, amasTan sxva gansacdelebic moiwia
wines miszeda saqmeTaebr misTa ukeTurTa, da esreT iyo masze, misi ukeTuri saqmeebisamebr, da, amgvarad, saSine-

548 549
wm. grigol xancTelis cxovreba wm. grigol xancTelis cxovreba

saSinel da zarisasaKdel xilvaA misi da smenaA sityuaTa li da Semzaravi iyo misi Sexedvac da misi sityvebis
misTaA. da viTar moego gonebasa, maSin mivida winaSe dedisa smenac. magram rogorc ki gons moego, maSinve mivida feb-
febroniaAssa sawyalobeli igi da Seuvrda mas cremliT da roniasTan es sawyali, Seuvrda mas cremliT, aRiarebda
aRuvarebda yovelTa bralTa da evedreboda godebiT, raATa yvela danaSauls da evedreboda godebiT, rom eSuam-
[211] uxuaiSnos mamisa grigolisgan. xolo man miwera wigni dgomla misTvis mama grigolTan. febroniam miswera
vedrebiT, da netarman man ara ismina, aramed mihrqua: kidec werili vedrebiT, magram netarma ar usmina,
`uZYresni gansacdelni aRiZrnen magaszeda amisTYs, ram- aramed SemouTvala: „ufro mZime gansacdelebi aRiZvreba
eTu sacTur-eqmna ege RmrTismsaxursa Kelmwifesa da sar- magaze imis gamo, rom sacTurad gauxda eg RvTismsaxur
wmunoA coli misi ganaSora, rameTu ganTqua saxeli misi vi- xelmwifes da gaaSora mas sando coli, radgan gaaxmaura
Tarca meZvisaA, da kualad sisxli ubraloAsa WabukisaA misi saxeli rogorc meZavisa da kidev, udanaSaulo
dasTxia. aw msgavsad ujerovebisa saqmeTa miegos magas Wabukis sisxli daRvara. axla am saqmeTa umsgavsoebi-
vidre siku[di]ladmde~. samebr miezRveba magas vidre sikvdilamde~.
xolo netarman febronia Tqua: `WeSmarit ars sabWoA netarma febroniam ki Tqva: „WeSmaritia mama grigol-
mamisa grigolisi~, rameTu ara hmZlavra man wmidasa mas, is msjavri~, radgan man ar daaZala wmindans, rogorc
viTarca Tqua mociqulman: `sulebi winaAswarmetyuelTaA uTqvams mociquls, rom „winaswarmetyvelTa sulebi wi-
winaAswarmetyuelTa daemorCileno~, aramed viTar Sehgva- naswarmetyvelebs daemorCilebiano~176, Tumca, rogorc
nda, nugeSinis-sca sasowarkueTilsa mas, rameTu savse iyo Sehferoda, nugeSi sca sasowarkveTils, radgan savse iyo
igi sibrZniTa orisave cxorebisaATa. da saswaulni didni ix- igi orive cxovrebis sibrZniT da didi saswaulebi dain-
ilvebodes mis mier da romelTaganme mowafeTa misTa. da axeboda misgan, iseve rogorc zogi misi mowafisgan, axla
aw sarwmunoebiTmvedrebelTa kurnebasa aRmouceneben saf- ki sarwmunoebiT mvedreblebs kurnebas aRmoucenebs maTi
lavni maTni. xolo dedakaci igi vidre sikudiladmde saflavebi. xolo is qali vidre sikvdilamde darCa mere-
daadgra meres Sina, rameTu daRacaTu borotTa guemaTa Si, radgan TumcaRa ukeTur tanjvebSi iyo, magram misi
Sina iyo, xolo gonebaA misi cocxal ego. da raJams mokuda goneba saRad narCundeboda da, mokvda ra, brZana deda
igi, brZana dedaman febronia maxlobelad daTa maT qristHs febroniam misi damarxva qristes nebis aRmsrulebeli
nebismyofelTa damarxvaA misi, raATa didad braleuli igi debis axlos, rom igi, didad damnaSave, maT, udanaSau-
ubraloTa maT ganamarTlon winaSe qristesa. loebs, gaemarTlebinaT qristes winaSe.
xolo ufalman aCuena saswauli, rameTu damarxvasa sxu- ufalma ki aCvena saswauli, radgan sxva micvalebul-
aTa micvalebulTasa samgzis ipova Sinagan karsa akelda- Ta damarxvisas samgzis inaxa igi akldamis karis SigniT
misasa mdebare, da arRara ikadres aRebad guami igi cod- mdebare, da aRar ikadres aReba am codvili qalis cxe-
vilisa mis dedakacisaA, aramed maSinRa auwyes yoveli ne- drisa, aramed maSinRa auwyes yovelive netar febronias,
tarsa febronias, rameTu moxucebul iyo friad [v] da Ses- radgan igi didad moxucebuli iyo da ar SeeZlo Ses-

550 551
wm. grigol xancTelis cxovreba wm. grigol xancTelis cxovreba

uenebulTa damarxvasa ver Zal-edva mislvaA, xolo man Tqua: venebulTa damarxvaze misvla. man Tqva: „saWiroa, rom
`jer ars uwyebad ese netarsa grigols, rameTu igi ars vauwyo es netar grigols, radgan igia am saqmis winamZR-
winamZRuari saqmisaA amis~, da miwera epistole pativiT es- vari~. da miswera epistole pativiT amgvarad:
reT:

nH. `wyaloba-yavn ufalman Cuenzeda wmidiTa juariTa 58. „wyaloba yos ufalma Cvenze wminda jvriT da Seni
da SewevniTa RirsTa locvaTa SenTaATa, qriste-Semosilo Rirseuli locvebis SewevniT, qristeSemosilo mamao
mamao grigol, yoladve monawileo locvasa Tana Cem grigol, — yovliTurT monawilev Cemi, glaxakis,
glaxakisasa, Sen, wmidao RmrTisakaco, safrKe mKdomTa locvebTan. Sen, RvTis wminda kaco, mopirispireebma177
mravalsaxH siborotiT Segimzades, viTar maxH monadireTa mravalsaxovani safrTxe Segimzades siborotiT, rogorc
da iwyes wyobad Senda uwyinod, rameTu siveragiT maxe — monadireebma, da daiwyes Sendami brZola mou-
gbrZodes saucrad simZafriTa sastikiTa xilviTa, viTarca wyineblad178, radgan veragulad gebrZodnen wamoCvene-
gundi mKedarTaA, da odesme viTarca simravle mKecTa mZYn- biTad, Sesaxedavad sastiki simZafriT, mravalgzis
vareTaA mravalgzis saSinelad CuenebiTa. da esreT SenTYs saSinlad gamoCvenebiT, rogorc gundi mxedrebisa, an
aRZres RuawlTa RelvaA uCinoA da saCinoA. aramed maT yov- zogjer — rogorc mZvinvare mxecTa simravle, da ase
elTa sZlo simdableman siwmidiTa Semkobilman guamsa Sensa aRZres Senze omebis talRa, uCinari da saCinari, magram
danergulman da cecxlebrman sulman Senman marTalman maT yvelas ajoba Sens sxeulSi danergilma simdablem,
Sewuna mterni igi mavnebelni uxilavni da xilulni. `xolo siwmindiT Semkulma, da Senma marTalma, cecxlisebrma
amis madlisaTYs Zal ars Senda Zali RmrTisaA, rameTu wmi- sulma dawva es mavnebeli mtrebi — uxilavni da
daTa angelozTa msgavsebaA gaqus, - siwmide, romel ars sam- xilulni. xolo amis gamo Zala SenTvis aris Zala RvTisa,
Zali ZlevisaA, SezRudvili samaradisoATa locviTa da radgan gaqvs Sen wminda angelozTa msgavseba — siwminde,
marxviTa, da friadi muKlTdrekaA, Semwirveli cremlTa rac aris gamarjvebis jildo, samaradiso locviTa da
wmidaTaA uZilTagan TualTa SenTa da mRYZarisagan sulisa marxviT SemozRuduli, da — mravalgzisi muxldreka,
Senisa. Sen, wmidao mRdelo, eklesiad wodebulTa Soris Semwirveli wminda cremlebisa Sens uZilo TvalTagan da
marTalTa gansuenebulo, saRmrToo moZRuaro. morwmuneTa Seni mRviZare sulisgan; Sen, wminda mRvdelo,
simtkiceo, KelmwifeTa Tualuxuavad mamxilebelo da „eklesiad~ wodebul marTalTa Soris mosvenebulo
ganmswavlelo kuerTxiTa swavlisaATa, [212] romlisaTYsca saRvTo moZRvaro, morwmuneTa simtkicev, xelmwifeTa
sityuani Senni winaAswarmetyuelebr aResrulebian kacTa piruTvnelad mamxilebelo da swavlebis kverTxiT
Soris. `aramed aw Jami ars SendobisaA, yav wyalobaA ganwir- ganmswavlelo, ris gamoc Seni sityvebi winaswar-
ulisa misTYs dedakacisa, viTarca Suenis siwmidesa Sensa, metyvelisebr sruldeba adamianTa Soris; Tumca axla

552 553
wm. grigol xancTelis cxovreba wm. grigol xancTelis cxovreba

rameTu neSti sityuaA Cemi geuwyos wignismimRebelisagan Sendobis droa. wyaloba hyavi am ganwiruli qalisTvis,
da yoladve Sewevna-yav CemTYs aqa da saukunesa mas, amin~. rogorc Sehferis Sens siwmindes, radgan danarCeni Cemi
da raJams aRmoikiTxa wigni febroniaAsi netarman grig- sityva geuwyeba werilis wamomRebisgan da yovliTurT
ol da yoveli gulisKma-yo, cremliT madli misca qristesa wyaloba hyavi CemTvis aq da im saukunoSi, amin~.
da dawera epistole daTa maT SesuenebulTa mimarT esreT- da rodesac waikiTxa febronias werili netarma gr-
saxed: igolma da Seicno yovelive, cremliT madloba uZRvna
qristes da dawera epistole im Sesvenebuli debis mima-
rT amgvarad:

nT. `qristHsmoyuareno, wesTa maT amis soflisaTa mok- 59. „qristesmoyvareno, mokle droSi, — Tqveni siyr-
lesa Sina drosa siyrmiTgan TqueniT vidre sikudiladmde midan vidre sikvdilamde, — qristesTvis ama soflis
mZleqmnulno qristHsTYs, sityYsaebr mociqulisa: `ram- stiqionebze179 gamarjvebulno mociqulis sityvisebr:
eTu mohkuediT da cxorebaA Tqueni dafarul ars „rameTu mokvdiT da Tqveni cxovreba dafarulia qris-
qristHTurT RmrTisa Tana~, raJams gamocxadnes cxorebaA teTurT RmerTTan~180. rodesac gacxaddeba Cveni
igi Cueni, maSin Tquenca gamoscxadneT didebiTa saukunoAsa cxovreba, maSin Tqvenc gacxaddebiT samermiso saukuno
mermisaATa, Tquen, brZenTagan netarno da uvicTagan uc- didebiT, — Tqven, brZenTagan netaryofilno da
naurno, uoxWnosa simdidresa keTilTaebr vaWarTa umecarTagan Seucnobelno, kargi vaWrebiviT wuTieriT
sawuTroATa momsyidelno, xolo aw mZinareno KorciTa da usazRvro simdidris momyidvelno, xolo amJamad
mRYZareno suliTa, mkudrad Seracxilno mkudarTagan da xorciT mZinareno da mRviZareno suliT, mkvdarTagan
ukunisamde cxovelno qristHsgan, taZriTa miT sulisaATa mkvdrebad Seracxilno da ukunisamde cocxalno
queyanisa cad Semcvalebelno, qalwulebisa yuavilno, qristesgan, sulis taZriT miwis cad Semcvlelno,
mimsgavsebulno dedasa RmrTisasa, mxiarulno mis winaSe qalwulobis yvavilno, RvTis dedas mimsgavsebulno,
saukunod, didebulsa mas moslvasa Zisa misisasa momlode- saukunod mxiarulno mis winaSe, misi Zis im didebuli
belno! Tquen, uZlurebisagan ucvalebelsa Zalsa miw- mosvlis momlodineno, — Tqven, uZlurebisgan ucvlel
evnulno da Semdgomad sikudilisa yoladve SemZlebelno Zalamde181 miRweulno da sikvdilis Semdeg yovliTurT
micemad orisa saxesa [v] misagebelsa, qcevaTaebr kacTaAsa, SemZleno ori saxis sazRauris micemisa, adamianTa qceve-
viTarca-ese aw vixileT Tquenmieri samarTali saSjeli, bisamebr, rogorc vnaxeT amJamad Tqvenmieri sa-
romlisaTYsca me, glaxaki grigol da dedaA febronia marTliani sasjeli, ris gamoc me, glaxaki grigoli, da
madlier varT TanaSewevnasa Tquensa, da aw gevedrebiT deda febronia madlierni varT Tqveni TanaSewev-
sawyalobelisa magisTYs dedakacisa: iTxoeT qristHsgan nisaTvis. axla ki gevedrebiT mag sawyali qalis gamo:

554 555
wm. grigol xancTelis cxovreba wm. grigol xancTelis cxovreba

bralTa misTa SendobaA da Rirs-yveniT Zualni misni ZualTa iTxoveT qristesgan mis danaSaulTa Sendoba da Rirsi
Tana TquenTa da suli misi sulisa Tquenisa Tana; da gaxadeT misi Zvlebi Tqvens ZvlebTan, xolo misi suli
ufroAs-xolo iRuaweT uflisa meored moslvasa, rameTu Tqvens sulTan [yofnisa], ufro ki uflis meored
gaqus madli Sewevnad morwmuneTa, da moeliT daus- mosvlisas upatroneT mas, radgan gaqvT madli morwmu-
rulebelsa didebasa da gamouTqumelsa sixarulsa, romel- neTa Sesawevnelad da moeliT dausrulebel didebas da
saca miwevnad xarT. aramed meoxebaA Tqueni maradis Semwe- gamouTqmel sixaruls, rasac miaRwevT kidec, xolo
meyavn Cuen, raATa Cuenca Rirs-viqmnneT sanatrelsa mas cx- Tqveni meoxeba maradis Segveweodes Cven, rom Cvenc
orebasa mermesa saukunesa, amin~. Rirsni gavxdeT im sanatreli cxovrebisa samermiso
da raJams aRmoukiTxes wigni igi netarisa grigolisi saukuneSi182, amin~.
micvalebulTa maT daTa da sityYTca brZanebaA dedisa feb- rodesac waukiTxes netari grigolis es werili
roniaAsi auwyes-ve, maSinRa miiRes mkudari igi TYssa mas micvalebul debs da Tan sityviTac auwyes deda
pirvelsa adgilsa, sadaca samgzis dadebul iyo. da arRara febronias brZaneba, maSinRa miiRes maT is mkvdari mis
icvala mier dRiTgan, rameTu netari mamaA grigol mizez- pirvandel adgilas, sadac samgzis iyo dadebuli, da am
eqmna pirvel codvaTa mxilebasa da merme lxinebasa da Sen- dRidan aRar Seucvlia [adgili], radgan netari mama
dobasa. da sinanulica friadi Semwe-eqmna codvilsa mas wi- grigoli mizezad gauxda mas jer codvaTa mxilebisa,
naSe RmrTisa, romelsa ara hnebavs sikudili codvilisaA, Semdeg ki mitevebisa da Sendobisa, Tan didi sinanulic
aramed moqcevaA da sinanuli. xolo gulisKmismyofelTa Seewia am codvils RvTis winaSe, romelsac ar nebavs
daukYrda da adidebdes RmerTsa. codvilis sikvdili, aramed — moqceva da sinanuli,
xolo [yovelive amis] SemcnobelT gaukvirdaT da
adidebdnen RmerTs.

A. xolo eseviTarTa saswaulTa iqmoda qriste KeliTa 60. xolo amgvar saswaulebs moqmedebda qriste ne-
netarisa grigolisiTa, rameTu uZlurni, TiTosaxeTagan tari grigolis xeliT, radgan sxvadasxva senisgan
senTa Sepyrobilni da vnebulni sulTagan arawmidaTa, Sepyrobili da arawminda sulebisgan vnebuli uZlurebi
locviTa misiTa da cremliTa [213] ganikurnebodes misi locviTa da cremliT ikurnebodnen, sarwmunoebiT
Txovisaebr sarwmunoebiTmvedrebelTaAsa. mvedrebelTa Txovnisamebr.
da ara-xolo-Tu kacni oden hxedvides mas navTsayude- da ara mxolod adamianebi xedavdnen mas navsayude-
lad, aramed - nadirnica velisani. rameTu odesme lad, aramed — velis nadirebic, radgan erTxel Satber-
maxlobelad Satberdisa mTaTa maT zeda ese netari saqmisa dis maxloblad, mTebze, es netari raRac saqmisTvis imy-
romlisaTYsme iyo da misTana Zmanica iyvnes, da iremi erTi ofeboda, iyvnen ra masTan erTad Zmebic, da maT dasanaxze

556 557
wm. grigol xancTelis cxovreba wm. grigol xancTelis cxovreba

gamovida saCinosa maTsa, rameTu monadireTa moecva igi da gamovida erTi iremi, vinaidan monadireebs alyaSi moeq-
vervinaA ganereboda KelTagan maTTa. ciaT igi da verc erTi mxridan ver aRwevda maT Tavs.
maSin mihmarTa monozonTa maT, da Soris ganvlna yovel- maSin miaSura man monazvnebs, SuaSi gauara yvelas,
ni, da mivida viTarca gonieri netarisa grigolissa da TYsi mivida, rogorc gonieri, netar grigolTan, Tavisi Tavi
Tavi zeda KelTa mis wmidisaTa dadva da reca tiroda mow- dado wmindanis xelebze da TiTqosda tiroda igi masze
evnulisa misTYs borotisa. xolo man nugeSinis-sca da hr- moweuli borotebis gamo, xolo man nugeSi sca da uTxra:
qua: `saxeliTa qristHsiTa ver gavnon mterTa amaT SenTa, „qristes saxeliT ver gavneben Seni mtrebi, nu geSinia~.
nu geSinin~. da ixiles raA kacTa maT, ganukYrda friad da naxes ra es im adamianebma, metad gaukvirdaT da
adidebdes RmerTsa. da movides wmidisa mis da juari daiw- adidebdnen RmerTs. movidnen isini wmindanTan da jvari
eres. xolo man akurTxna igini da nacvalad irmisa misca sx- gadaiweres, man ki akurTxa da irmis sanacvlod misca maT
uaA saRuawi KorcTaA da warvides, xolo iremi igi ganuteva xorcTa sxva samzrunvelo.183 wavidnen isini, man ki iremi
mSYdobiT. mSvidobianad gauSva.

Aa. da egreTve xancTas raA iyo TYssa senaksa Sina, mona- 61. amgvaradve, iyo ra igi xancTaSi, Tavis senakSi,
direTa mravalTa maxlobelad monastersa mas moicvnes bevrma monadirem monastris axlos alyaSi moaqcia oTxi
oTxni gareTxani. xolo igini srbiT Sevides senaksa mas, sa- gareuli Txa, isini ki sirbiliT Sevidnen im senakSi, sa-
daca iyo mamaA grigol mjdomare, da garemoadges wmidasa dac iyo mama grigoli mjdomare, da Semoertynen mas.
mas. xolo man gulisKma-yo mizezi mislvisa maTisaA da nug- xolo man Seicno maTi misvlis mizezi, nugeSi sca maT da
eSinis-sca maT da ubrZana, raATa monadireni igi istumrnen brZana, rom monadireebisTvis emaspinZlaT da gaestumre-
da wargzavnnen. da nadirTa maT Wamadi sca da ganutevna binaT, am nadirebs ki saWmeli misca da mSvidobianad
mSYdobiT [v]. gauSva.

Ab. xolo basili mamaA, iyo raA Wabuk, karaulsa mamisa 62. xolo basili mamasaxlisi, iyo ra Wabuki, mama gr-
grigolissa xedvida. da boroti mjdomi qedsa missa igolis saxedars uvlida. mas kiserze gamouvida ukeTu-
gamoajda, romelsa `kurTxeul~ uwodian, xolo Zuelad hr- ri gamonazardi, rasac uwodeben „kurTxeuls~. Zvelad ki
qYan `satali~. da basili mwariTa miT seniTa quemdebare erqva „satali~. am mware seniT itanjeboda igi sul daax-
iguemeboda viTar oTx dRe oden. maSin ikiTxa netarman gr- loebiT oTxi dRe. maSin ikiTxa netarma grigolma: „sad
igol, viTarmed: `sada ars yrmaA basili?~ da auwyes ZmaTa aris ymawvili basili?~ Zmebma Seatyobines misi senis Ses-
seni misi, da man brZana wodebaA. xolo maT hrques: `ver Zal- axeb da man brZana, rom moexmoT igi, maT ki uTxres: „ar

558 559
wm. grigol xancTelis cxovreba wm. grigol xancTelis cxovreba

uc moslvaA~. maSin hrqua maT: `Cemmier arquT, viTarmed: gi- SeuZlia mosvla~. maSin uTxra man maT: „Cems mier uTxar-
wess Sen mamaA grigol~. iT: gixmobs Sen mama grigoli~.
da viTarca esma sityuaA wodebisaA basilis, ganZlierda da rogorc ki gaigona xmobis sityva basilim, ga-
brZanebiTa TYsisa moZRurisaATa da mivida winaSe missa. Zlierda igi Tavisi moZRvris brZanebiT da mivida
xolo man hkiTxa: `raA gevnebis?~ da man KeliTa TYsiTa uCue- masTan, man ki hkiTxa: „ra gawuxebs?~ manac Tavisi xeliT
na mjdomi igi, rameTu daepyra adgili didi. maSin netarman uCvena is gamonazardi, radgan didi adgili daekavebina
grigol Zlierad sca KeliTa TYsiTa adgilsa mas, sadaca mas. maSin netarma grigolma Zlierad daartya Tavisi
iyo mjdomi igi, da hrqua basilis: `cudad mogimedgrebies xeliT im adgils, sadac gamonazardi iyo, da uTxra
Tavi, rameTu ara ars vnebaA SenSoris yoladve~. da man Keli basilis: „tyuilad wagixdenia Tavi, radgan ar aris
moisua adgilsa mas da kualica uCino-iqmna mjdomisa bor- SenSi aranairi ziani~. da man xeli moisva im adgilze da
otisaA. da romelTa ixiles saswauli ese, adidebdes RmerT- kvalic ki gaqra ukeTuri gamonazardisa, xolo romleb-
sa. mac naxes es saswauli, adidebdnen RmerTs.

Ag. mas Jamsa iyvnes vinme ierusalHms mowafeni netarisa 63. imJamad ierusalimSi iyvnen netari grigolis vi-
grigolisni, kacni Suenierni, keTilni monazonni, srulni Rac mowafeebi, Rirseuli adamianebi, kargi monazvnebi,
sibrZniTa da saswaulTamoqmedni, meZiebelni sasufevelisani sibrZniT srulyofilni da saswaulTmoqmedni, sasufev-
da meotni didebisagan amis soflisaAsa, mRdelni Rirsni, lis maZieblebi da ama soflis didebisgan gaqceulebi,
Svilni didebulTa aznaurTani, tomni didisa efrem mawy- Rirsi mRvdlebi, didebul aznaurTa Svilebi, didi
uerel episkoposisani, romelTagan moweril iyo ese episto- efremis, mawyvereli episkoposis, naTesavebi, romlebi-
le mamisa grigolis winaSe, ierusalHmiT xancTad mowevnu- sganac mowerili iyo mama grigolisadmi es epistole,
li pirvelve. [214] xolo me aw STavwere wignsa amas Sina ierusalimidan xancTaSi Tavdapirveladve moRweuli, me
mowerili ese maTi Seucvalebelad yoveli, esreT: ki axla Cavwere am wignSi es maTi mowerili, yvelaferi
`wmidaA locvaA wmidisa da patiosnisa didisa mamisa Seucvlelad, ase:
Cuenisa grigolisi ufalman mogYboZen da Rirs-guyvenin „Cveni wminda da patiosani didi mama grigolis
Cuen, codvilni ese, glaxakni da uRirsni monani Senni, uK- wminda locva mogviboZos ufalma da Rirsi gagvxados
mari arseni da makari uZluri, sulierad Zmiswuli da Svili [amisa] Cven, es codvilebi, Seni glaxaki da uRirsi
Seni da yovelTa SvilTa SenTaA. mamao dido da patiosano monebi, uvargisi arseni da uZluri makari, sulierad
uflisa mier, da ufalo Cueno da Rirso RmrTisao da ZmisSvili da Svili Seni da yvela Seni Svilisa. mamao
wmidisa magis udabnoAsa Tavado ufalo, da qristHsmoy- dido da patiosano uflis mier, Cveno patrono da RvTis
uarisa erisa moZRuaro da ganmanaTlebelo yovelTao, Seg- Rirso, mag wminda udabnos patrono TviTon da qristes-

560 561
wm. grigol xancTelis cxovreba wm. grigol xancTelis cxovreba

YndveT wmidiTa magiT simdabliTa Cueni ese kadrebuli, moyvare eris moZRvaro da yovelTa ganmanaTlebelo, Seg-
glaxakTa da uRirsTa monaTa mowerili ucebi da ugunuri. vindeT mag wminda simdabliT es Cveni kadrebuli, glax-
RmrTismoyuarebasa Sensa mindobiTa vikadreT ese kadniere- aki da uRirsi monebis umecruli da ugunurebiTi mon-
biT moweraA, Cinebulo serobasa mas ukudavsa. Cuen, cod- aweri. Sens RvTismoyvarebaze mindobiT vikadreT es kad-
vilni ese umetes yovelTa kacTasa, lmobierad mogaKsenebT nierebiTi mowera, im ukvdav serobaze184 xmobilo! Cven,
da migiZRuanebT madlsa da locvasa wmidisa adgomisasa da yvela adamianze metad codvilni, tkiviliT185 mogax-
yovelTave, romelni arian wmidasa qalaqsa Sina ierusalHm- senebT da giZRvniT madlsa da locvas wminda aRdgomi-
sa da garemoAs sanaxebsa missa wmidaTa adgilTa Tayuanis- sas, agreTve yvela im [adamianisas], romelic aris wminda
sacemelTa qristHs uflisa CuenisaTa. Sen, wmidao mamao pa- qalaq ierusalimSi da misi mxareebis, Cveni ufali
tiosano, da yovelTa SvilTa SenTa sarwmunoebiT, sur- qristes Tayvansacemi wminda adgilebis garSemo. Sen, pa-
vielebisaebr Tquen yovelTaAsa, SegYndveT da SeiwireT wa- tiosano wminda mamao, da yvela Senma Svilma, yvela
dierebaA mokiTxvisa CuenisaA Tquenda mimarT! egreTve, wmi- Tqvenganis survilisamebr sarwmunoebiT SegvindeT da
dao mamao, mo-vinme-vida mandaAT kaci, monaA RmrTisaA, SeiwireT Tqvendami Cveni mosalmebis wadiereba. kidev,
mRdeli berZeni amis queyanisaA, da exilve Sen, mamao, da man wmindao mamao, movida mandedan viRac kaci, RvTis mona,
mogYTxra RmrTisa mier mSYdobiT dacvaA, da simrTele [v] am qveynis berZeni mRvdeli, da enaxe Sen, mamao, da man
patiosnisa magis siwmidiTcxorebisa SenisaA wmidasa magas mogviTxro mag wminda udabnoSi mag Seni patiosani siw-
udabnosa Sina. da Cuen, uRirsTa amaT, didad-xolo ganvis- mindiT cxovrebis RvTis mier mSvidobiT daculoba da
ueneT da ganvixareT da uRirsiTa piriTa vikadreT madlisa simrTele. Cvenc, am uRirsebma, didad movisveneT da
SewirvaA codvilTa amaT kacTmoyuarisa mimarT RmrTisa gavixareT da codvilebma uRirsi piriT vikadreT mad-
smenisa amis da sixarulisa mSYdobisa SenisaATa. da kualad lobis Sewirva kacTmoyvare RvTisadmi amis mosmenisa-
mandave warmovida kaci igi RmrTisaA mose da ese wignaA mis- Tvis da im sixarulis gamo, rom mSvidobianad xar. da kv-
da warmogYcemia. da aqa wmidani ese adgilni yovelni movl- lav mandve wamovida es RvTis kaci mose, da es werili mas
na da moilocna da Sen, mamao, yovelTa Tana morwmuneTa gamovataneT. aq man yvela es wminda adgili moiara da
yoladve gilocvida da gaKsenebda da didad-xolo gaqebda. moiloca da Sen, mamao, yvela morwmunesTan erTad sul
da Cuen ufroAs zomisa ganvixareT da TavTa CuenTa da sul- glocavda da gaxsenebda da marTlac didad gaqebda, Cven
Ta CuenTa codvilTaTYs vikadreT ese moweraA. vevedrebiT ki zomaze metad gavixareT da Cveni Tavisa da Cveni cod-
quedavrdomiT saxierebasa Sensa yoladkeTilsa da tkbilsa vili sulebisaTvis vikadreT es mowera, vevedrebiT
uflebasa RmrTismoyuarebisa Senisasa, raATa ara ug- qvedavardniT Sens yovlad karg sikeTes da Seni RvTis-
ulebels-guyvne monani Senni wmidasa locvasa Sensa, moyvarebis tkbil moTaveobas, rom ar ugulebelgvyoT
RmerTSemosilo mamao, dido moZRuaro wmidaTao. viTarca Seni monebi Sens wminda locvaSi, RmerTSemosilo mamao,
Seguevedra suli Cueni siwmidiTRirsebasa Sensa, awca geve- wmindanTa dido moZRvaro, da rogorc SevavedreT Cveni

562 563
wm. grigol xancTelis cxovreba wm. grigol xancTelis cxovreba

drebiT, qristHs siyuarulisaTYs Ksenebul-guyveniT Rir- suli Seni siwmindiT cxovrebis Rirsebas, amJamadac
sTa Sina locvaTa da winaSe wmidasa magas samwysosa Tquen- gevedrebiT, qristes siyvarulisTvis mogvixseneT Rir-
sa, Rirso RmrTisao, patiosano mamao da ufalo Cueno; xolo seul locvebSi da mag Tqveni wminda samwysos winaSe,
Cueni yofaA wmidasa amas adgilsa saba-wmidas da hambavi yo- RvTis Rirso patiosano mamao da patrono Cveno. xolo
veli manve mose mogaKsenos, wmidao mamao. sitkboebasa Sensa Cvens yofnas am wminda adgilas, sabawmindas, da mTel
mindobiTa gauwyebT: daijeren siwmideman Senman, wmidaTa ambavs egeve mose mogaxsenebs, wmindao mamao. Sens
amaT adgilTa maradisKsenebasa Sensa vikadrebT locvaTa sitkboebaze mindobiT gauwyebT: daijeros Senma siwmin-
Sina CuenTa, raATa ufalman Cuen, uRirsni ese, [215] wmidasa dem, am wminda adgilebSi maradis Sens xsenebas vbedavT
locvasa Sensa Rirs-guyvnes yoladve nawileul. mamao, gve- Cvens locvebSi, rom Rirsgvyos ufalma Cven, es uRirse-
dia efrosine, daA Cueni, RmrTisa siyuarulisaTYs ikiTxeT bi, yovliTurT Seni wminda locvis monawiled gaxdomi-
da locvaA da kurTxevaA Seni masca mihfineT, amen~. sa. mamao, gebarebodes efrosine, Cveni da. RvTis siyvaru-
da eseviTarTa maT RirsTa kacTaTYs Tques pirvelTa lisTvis moikiTxeT igi da Seni locva-kurTxeva masac mi-
wmidaTa mamaTa, viTarmed: `JamTa ukuanaAsTa romel ipovnen afineT, amin~.
qristHs nebismyofelni mamani, Cuensaca uwinares iyvnen da ai, amgvari Rirseuli adamianebis gamo Tqves pirvel-
mamaTaca CuenTa~. ma wminda mamebma: „bolo Jams romlebic aRmoCndebian
qristes nebis aRmsrulebeli mamebi, Cvenze uwinaresnic
iqnebian isini da Cvens mamebzec~.

Ad. xolo netari mamaA grigol saswaulTamoqmedi esreT 64. xolo saswaulTmoqmedi netari mama grigoli amg-
ganmgebel iyo wmidaTa klarjeTisa yovelTa udabnoTa, varad ganmgeblobda klarjeTis yvela udabnos, radgan
rameTu sarwmunoTa monazonTa keTilad iRuwida, xolo sando monazvnebs kargad patronobda, damnaSaveebs sinan-
braleulTa sinanulad moaqcevda da urCTa simarTlisaTa ulisken moaqcevda da samarTlianobisadmi daumorCile-
sruliad ganasxmida, rameTu opizeli beri erTi ityoda, blebs saerTod aZevebda. marTlac, erTi opizeli beri
viTarmed: `siWabukesa Cemsa samgzis opiziT ganZebul-viqmen ambobda, „Cems siWabukeSi samgzis gavxdi gaZevebuli
mamisa grigolisgan ukeTurebisagan slvaTa CemTaAsao~. opizidan mama grigolis mier Cemi moqmedebebis
aramed vinaATgan aReSennes klarjeTisa didebulni ud- ukeTurebis gamoo~.
abnoni, mRdelni da diakonni maTni anCelTa episkoposTagan mas Semdeg, rac aSenda klarjeTis didebuli udab-
ikurTxevian da egreTve, odes episkoposTa akurTxevdian, noebi, maTi mRvdlebi da diakonebi anCeli
ukueTu sworad yovelTa maT udabnoTa wamebaA ara aqun da episkoposebisgan ikurTxebian da aseve, rodesac episko-
wigni yovelTaA WeSmariti sawamebeli, kaTalikosman posebs akurTxeben, Tuki kaTalikoss Tanabrad yvela am

564 565
wm. grigol xancTelis cxovreba wm. grigol xancTelis cxovreba

saepikoposoAsa mis KelTadasxmaA episkoposad ara inebis, udabnos dasturi da yvela maTganis WeSmaritad das-
arca saTno arn samarTliTa sabWoATa, daRacaTu friad turmyofeli moweriloba ar aqvs, ar inebebs igi
uricxuni Jamni hqonan saydarsa mas anCisasa uwinares aR- saepiskoposo [piris] episkoposad xeldasxmas da,
Senebisani da episkoposnica mravalni keTilad saswaulTa- samarTliani msjavriT, arc iqneba es mosawoni,
moqmedni yofil arian, aramed pativ-sca qristeman wmidaTa miuxedavad imisa, rom [maT] aSenebamde metad uricxvi
maT udabnoTa, raATa iyos winamZRurad maTda episkoposi weli hqonda anCis saydars da episkoposic bevri yofila
umizezoA, wmidaA da Rirsi, viTarca Sehgavs wmidasa mas say- [misgan] Rirseulad saswaulTmoqmedi; Tumca pativi
darsa, qalwulebiT damarxulsa gan[v]xrwnisagan wvalebisa miago qristem am wminda udabnoebs, rom iyos maT
gularZnilisa moZRurebisa, saxelsa zeda wmidisa qristHs winamZRvrad unaklo, wminda da Rirsi episkoposi,
RmrTisa xatisasa aRSenebulsa. rogorc Sehferis es qriste-RmerTis xatis saxelze
aSenebul am wminda saydars, ubiwoebiT daculs mrude
moZRvrebis mwvaleblobis186 gaxrwnilobisgan.

Ae. xolo netarisa mamisa grigolis ze Rirsman mRdelT- 65. xolo netari mama grigolis dros misma mRvdelT-
mTavarman zaqaria ese saswaulni qmnna: mTavarma zaqariam es saswaulebi imoqmeda:
rameTu monastersa tbas axlos myafarsa mas guerdsa „tbis~ monastris axlos, frialo ferdobze, saSine-
saSineli lodi iZrvoda da SiSisagan monozonni ivltodes li lodi inZreoda da monazvnebi SiSisgan garbodnen
TYsTa saxlTagan. xolo zaqaria, sasoebiT mdgomareman, hr- TavianTi saxlebidan, zaqariam ki, imediT mdgomarem,
qua maT: `xvale ixiloT lodi ese mdebare adgilsa, romelsa uTxra maT: „xval naxavT am lods im adgilas dadebuls,
Cuen araA guevnos~. da iyo egre, rameTu yolad ver cnes sadac Cven araferi gvevneba~, da asec moxda, radgan
mamaTa maT SeZrvaA misi. da xvalisa dRe mougonebelsa adg- mamebma saerTod ver SeigrZnes misi ryeva, xolo meore
ilsa, sadaca hrqua wmidaman man, mun myarad idva, da adideb- dRes myarad iyo igi dadebuli warmoudgenel adgilas;
des qristesa. sadac Tqva am wmindanma, da adidebdnen isini qristes.
da igive zaqaria sTulisa JamTa jda odesme tbas TYsTa igive zaqaria erTxel, rTvelis dros, ijda „tbis~
babiloTa mwifeTa queSe, romelTa mravalgzis SaSY Wamda. [monasterSi] Tavisi mwife babiloebis qveS, romelTac
xolo juari daswera da mwrafl mokuda da kualad juari xSirad Wamda SaSvi, xolo man jvari gadaswera da myisve
daswera da gancocxlebuli frinvida moyuasTa Tanave TYs- mokvda igi, Semdeg ki isev jvari gadaswera da, gacocxl-
Ta. da ra, frinavda Tavis megobrebTan erTad.

566 567
wm. grigol xancTelis cxovreba wm. grigol xancTelis cxovreba

Av. da odesme mkali uricxY movida maxlobelad anCisa 66. da erTxel uricxvi kalia movida anCis sazRvris
sazRvarsa, xolo netarman episkoposman zaqaria winamiageba axlos, xolo netarma episkoposma zaqariam win miageba
kuerTxi TYsi mRdelTa KeliTa, da ufalman madliTa monisa maT Tavisi kverTxi mRvdlebis xeliT da ufalma Tavisi
TYsisaATa mosra simravle igi mkalTaA, romeli dahfarvida monis madliT mospo kaliebis simravle, mzis brwyinva-
haersa mzisasa. da eri morwmune RmerTsa adidebda. lebas rom faravda, da morwmune eri RmerTs adidebda.

Az. kualad orni saSinelni veSapni gamoCndes anCisa ve- 67. kidev, ori saSineli veSapi gamoCnda anCis venaxSi
naKsa da mevenaKeni ivltodes. xolo zaqaria locviTa da mevenaxeebi garbodnen, xolo zaqariam locviT moakv-
moakudinna igini da kacni igi sixaruliT hmadlobdes dina isini da adamianebi sixaruliT hmadlobdnen
qristesa. da rameTu eseviTarni Rirsni sxuanica [216] iyvnes qristes. ai, amgvari Rirseulebi sxvebic iyvnen anCSi,
episkoposni saswaulTamoqmedni anCs, mimsgavsebulni saswaulTmoqmedi episkoposebi, ufals mimsgavsebulebi,
uflisani, romelTa siymilsa Sina mciriTa puriTa mravalni romlebmac SimSilobis dros cota puriT bevri mSieri
mSierni gamozardnian. gamozardes.

AH. aramed dasabami madlisaA ese ixilva zaqariaAs si- 68. xolo madlis es saTave gamoCnda zaqarias siyrmis
yrmisa JamTa, rameTu mwyemsi iyo kravTaA klarjeTisa queya- wlebSi, radgan iyo igi kravebis mwyemsi klarjeTis mx-
nasa Sina da, viTarca mRdelman, Sesawiravi ganhmzada winaSe areSi da, rogorc mRvdelma, Sesawiravi gaamzada pati-
patiosansa juarsa da sxuani CCYlni yrmani gare moadges mas osani jvris win, sxva mcirewlovani bavSvebi ki gars Se-
da daudumebelad KmiTa Kmobdes angelozTa galobasa es- moertynen mas da daudumebeli xmiT xmobdnen angelozTa
reT: `wmida ars, wmida ars, wmida ars ufali sabaoT, savse galobas ase: „wmida ars, wmida ars, wmida ars ufali
arian cani da queyanaA didebiTa misiTa, alelua[A], alelua[A], sabaoT, savse arian cani da queyana didebiTa misiTa,
dideba[A] RmerTsa~. da kYrieleisoni friad mravali TqYan. aleluia, aleluia, dideba RmerTsa~187, da metad bevr
xolo zeciT mowevnul iyo sueti friadbrwyinvale „kvirieleisons~188 ambobdnen, xolo zecidan ki am umanko
naTlisaA umankosa mas zeda mRdelsa- yrmasa. da mgzavr mRvdel bavSvze sinaTlis metad mbrwyinavi sveti iyo
momavali vinme episkoposi anCeli xedvida saswaulsa mas da moaxlebuli. gzad momavali vinme anCeli episkoposi, xe-
mivida da eziara KeliTa Rirsisa mis yrmisaATa da Tanawari- davda ra am saswauls, mivida da eziara am Rirsi bavSvis
yvana anCs. xolo dekanozsa gamoucxada ziarebaA TYsi. da xeliT da Tan waiyvana igi anCSi, xolo dekanozs gamoucx-
episkoposisa mis brZanebiTa RirsTa kacTa tbas Sina aR- ada Tavisi ziarebis Sesaxeb. am episkoposis brZanebiT
Rirseulma adamianebma „tbis~ [monasterSi] aRzardes es

568 569
wm. grigol xancTelis cxovreba wm. grigol xancTelis cxovreba

zardes netari igi episkoposi zaqaria. da eseviTarni keTil- netari episkoposi zaqaria. ai, amgvari kargi saTnoebani
ni saTnoebani daimkYdrnes anCisa episkoposTa. imemkvidres anCis episkoposebma.

AT. xolo Soris ifqlTa maT wmidaTa ipova erTi vinme, 69. xolo am wminda xorbalTa Soris gamoCnda erTi
viTarca RuarZli, sarwebs aRmocenebuli diakonebasa Sina viRac, RvarZlisebr aRmocenebuli sarwebSi189 diako-
da tfilis[s] aRzrdili sahak amirisa ismaelis Zisagan da nad, TbilisSi ki aRzrdili sahak amira ismaelis Zisgan
mociqulad mavali aSot kurapalatsa winaSe, romelmanca da [misTvis] elCobis gamwevi aSot kurapalatis winaSe.
ixila anCisa episkoposi gardacvalebuli, da miSuebiTa aman, am ukeTurma cqirma, naxa anCis episkoposi garda-
auracxelad sulgrZelisa RmrTisaATa sahak amirisa mier cvlili da auracxelad sulgrZeli RvTis daSvebiT
moiTxova anCisa saydari aSot [v] kurapalatisagan ukeTur- sahak amiris mier moiTxova aSot kurapalatisgan anCis
man man cqirman. da raJams mZlavrebiT daipyra anCi, kualad saydari, xolo rodesac ZaladobiT daikava man anCi,
SesZina ZYri ZYrsa missa zeda mravali, romlisa moKsenebaA kvlav mravali ukeTureba Sehmata Tavis ukeTurebas,
amas wignsa Sina ara jer ars STawerad yoveli. risi moxseniebac, am wignSi yvelafris Casawerad,
xolo uwesoebaA misi mravalgzis emxila wmidaTa maT marTebuli ar aris.
pirvelTa klarjeTisa meudabnoeTagan mamaTa da yovelTa Tavis uwesobaSi mravalgzis iqna igi mxilebuli
maTgan samwysoTa kaTolike eklesiisaTa, ufroAs-xolo klarjeTis pirvel wminda meudabnoe mamaTagan da
mamisa grigolisgan, rameTu arqimandriti iyo igi dide- kaTolike eklesiis yvela samwysosgan, ufro ki mama
bulTa maT udabnoTaA. xolo man sruliad saRmrToA SiSi grigolisgan, radgan am didebuli udabnoebis arqimand-
ganagdo ampartavanebisagan Zleulman da farulad mouwo- riti iyo igi, magram cqirma, ampartavnebisgan Zleulma,
da eriskacsa anCelsa, lirbsa da glaxaksa da magriad moi- mTlianad ukuagdo saRvTo SiSi, farulad mouxmo anCel
sarsa, da aRuTqua micemad sami grivi fetY da xuTni Txani, eriskacs, urcxvsa da glaxaks; amasTan magrad moisars, da
da waravlina xancTad moklvad mamisa grigolissa. da gzas aRuTqva mas sami sawyao fetvi da xuTi Txa da gagzavna
visganme cna, viTarmed ars igi xancTisa agaraksa da dRes xancTaSi mama grigolis mosaklavad. [mkvlelma] gzaSi
movals Sina. maSin warvida mzirad tyesa mas xancTisasa da gaigo, rom grigoli xancTis adgil-mamulSi imyofeboda
mSYldi gardacumuli KelTa aqunda. da rom im dRes unda mosuliyo Sin. amis gamo xancTis
tyeSi wavida igi Casasafreblad, mSvildi ki moziduli
hqonda xelSi.

570 571
wm. grigol xancTelis cxovreba wm. grigol xancTelis cxovreba

o. xolo netari mamaA grigol TYsiT agarakiT martoA 70. xolo netari mama grigoli Tavisi adgil-mamuli-
STamovidoda xancTas da mgzavr slvasa zepiriT wmidisa dan marto Camodioda xancTaSi da gzad mimavali, tiro-
mamisa efremis TqumulTa sakiTxavTa ityoda godebiT da ra, godebiT ambobda zepirad wminda mama efremis
tirilsa Sina, xolo suliTa ixarebda, rameTu xedvida mier naTqvam sakiTxavebs, suliT ki xarobda, radgan
saRmrToTa xilvaTa madliTa sulisa wmidisaATa. maSin saRvTo xilvebs xedavda suliwmindis madliT. maSin im
sawyalobelman man kacman ixila saswauli didi wmidasa mas sabralo kacma naxa didi saswauli zevidan wmindanze,
zeda zegardamo, rameTu sueti naTlisaA friadbrwyinvale radgan sinaTlis cad aweuli, metad mbrwyinavi sveti
cad aRwevnuli hfarvida mas, da iyo Tavsa missa juari faravda mas da mis Tavze iyo mzeragausworebeli jvari,
TualTSeudgami garemo missa cissartyelissaxed, Suenie- cisartyelis saxiT mis irgvliv, rogorc es
rad raA gamoCndis Jamsa wYmisasa. ese didebaA miszeda ixila mSvenierebiT Cndeba wvimis dros. amgvari dideba naxa
kacman man [217] da friadZrwolaman Seipyra igi, rameTu masze im kacma da Zrwolam Seipyro igi didad, radgan
dahKsndes ZarRuni mklavTa misTani da zarisa misgan didisa moeSva misi mklavebis ZarRvebi da am didi Tavzarisgan
dacemuli idva queyanasa zeda. dacemuli miwaze ido.
hrqua mas netarman grigol: `N sawyalobelo, yav uTxra mas netarma grigolma: „hoi sabralov, Seas-
brZanebuli misi, romelman mogavlina Sen, rameTu Sen xar rule nabrZanebi imisa, vinc gamoggzavna Sen, radgan Sen
uvarismyofeli qristeanobisaA, vinaATgan undoAsa sasy- xar qristianobis uarmyofeli, vinaidan fuWi safasuris
idlisaTYs ubraloAsa berisa kacisa sisxlTa gardaisxam. anu gamo udanaSaulo berikacis sisxls gadaisxam. gana sami
ara samisa grivisa fetYsaTYs da xuTTa TxaTaTYs mosrul sawyao fetvisa da xuTi TxisTvis ar xar mosuli Cems mo-
xara moklvad Cemda, N ugunuro?~. maSin kaci igi tiriliT saklavad, hoi ugunuro?~ maSin is kaci tiriliT eve-
evedreboda mas: `Semiwyale, wmidao RmrTisao, ganwiruli dreboda mas: „Semiwyale, RvTis wmindano, Seni es gan-
ese mklveli Seni da miemsgavse qristesa, mklvelTa TYsTa wiruli mkvleli, da miemsgavse qristes, Tavisi
monanulTa Semndobelsa, rameTu ara daSTa Zali Cemi Cem- monanuli mkvlelebis mpatiebels, radgan ar aris
Tana saSinelisa xilvisa Senisagan, romelman damakueTa me~. darCenili Cemi Zala CemTan Seni saSineli xilvis gamo,
maSin wmidaman man wyalobiT juari daswera da gankurna ramac damca me~. maSin wmindanma sibraluliT jvari
igi, rameTu mravali guemaA dacemul iyo miszeda da six- gadaswera mas da gankurna igi, radgan bevri gvemuleba
aruliT ganuteva saxid TYsad. xolo kacman man yoveli igi iyo masze datexili, da sixaruliT gauSva Tavis saxlSi,
yofili uTxra cqirsa. da igi ufroAs-Ra aRborgna da SesZi- xolo im kacma yovelive momxdari uTxra cqirs, is ki
na sibrme sibrmesa zeda. ufro metad gacofda da sibrmaveze sibrmave daamata.
da mravali boroti SeamTxYa mamasa grigols da misJami- bevri boroteba gaukeTa man mama grigols, grigolis
sa wmidaTa mamaTa da sxuaTaca, morwmuneTa eriskacTa. da drois wminda mamebs da sxvebsac, morwmune eriskacebs,
romelni maradis samarTlad amxilebdes mas, maTve erTobiT xolo romlebic mudamJams samarTlianad amxeldnen mas,

572 573
wm. grigol xancTelis cxovreba wm. grigol xancTelis cxovreba

auwyes yoveli didsa mas Kelmwifesa aSot kurapalatsa. da maTve erToblivad acnobes yovelive did xelmwifes,
brZanebiTa misiTa yovelTa maT moweseTa anCisa kaTolike ek- aSot kurapalats da misi brZanebiT anCis kaTolike
lesiisaTa wigni miweres qarTlisa kaTalikosisa mimarT, da eklesiis yvela mowesem werili miswera qarTlis
mis mier episkoposni Rirsni moiwines anCs da maTTana kaTalikoss, romlisganac Rirseuli episkoposebi
Semokrbes yovelni igi meudabnoeni mamani. mividnen anCSi da maTTan erTad Seikriba yvela
da saswaulTamoqmedi netari dedaA febronia mivida meudabnoe mama.
krebasa mas wmidasa, mimsgavsebulsa [v] pirvelTa maT saswaulTmoqmedi netari deda febroniac mivida am
wmidaTasa, da yovelni mRdelni, mremlni anCisani, maT Tana. wminda krebaze, rac mimsgavsebuli iyo pirvel wminda [kre-
da winaSe episkoposTa maT warmouTxres cqirisa samarTali, bebs]. maTTan erTad iyo yvela mRvdeli, anCis samwyso190.
uSjuloebaA misi, sarwmunoTa maT saswaulTamoqmedTa kac- episkoposTa winaSe pirispir warmoTqves am Rirseulma
Ta warmdebi mizezi augTa misTaA pirispir. saswaulTmoqmedma adamianebma saCivari191 cqirze, misi
maSin sarwmunoTa maT mRdelTmoZRuarTa gankueTes igi usjuloeba da misi siaveebis Tavxeduri mizezi192.
pativisagan misisa. da mamaman grigol da dedaman febronia maSin am Rirseulma mRvdelTmoZRvrebma gankveTes
Semosili sakurTxeveliT STamoiyvanes da winaSe cqiri misi pativisgan. mama grigolma da deda febroniam
sakurTxevelsa ganZarcues, da yovelTa erTobiT ganKades Semosili Camoiyvanes igi sakurTxevlidan da sakurTxev-
kaTolike eklesiiT, viTarca-Ra asoA dampali. mwvalebel- lis win ganmoses, da yvelam erTad gaaZeva kaTolike
Taebr yovliTkerZo Sjulisa gardamavali ganidevna igi. eklesiidan, rogorc rom dampali nawili. ganidevna igi,
xolo mas, viTarca ganeSora SewevnaA RmrTisaA, Rone yove- rogorc mwvalebeli, yovelmxriv sjulis damarRveveli,
li daelia da tfilis[s] warvida sahak amirisa, patronisa magram mas, ganeSora ra RvTis Sewevna, yvela saSualeba
TYsisave, da wyinebiTa misiTa reca mieSua kurapalati, da moespo da wavida TbilisSi sahak amirTan, Tavis patron-
kualad mZlavrebiT daipyra anCisa saydari, raATamca Sur- Tan, am ukanasknelis daJinebuli TxovniT193 ki TiTqosda
igo mamisa grigolis zeda. damTmobi gaxda194 kurapalati da cqirma kvlav Zalado-
maSin Sekriba eri anCisaA da waravlina darRuevad xanc- biT daikava anCis saydari, rom Suri eZia mama grigolze.
Tisa. da aRmoslvasa oden mzisasa mivides. hrqua maT mamaman maSin Sekriba man anCis xalxi da gagzavna xancTis
grigol: `Svilno, dro-meciT me da ZmaTa CemTa vidre dasangrevad, sadac isini mxolod mzis amosvlisas
SuadRedmde, raATa wmidasa Sina eklesiasa vyoT vedrebaA mividnen. mama grigolma uTxra maT: „Svilebo, dro
winaSe qristHsa, da SeviwioT wmidaA giorgi da yovelni momeciT me da Cems Zmebs SuadRemde, rom wminda
wmidani, da yos ufalman saswaul keTil~. xolo maT ismines eklesiaSi vedreba aRvasruloT qristes winaSe da
sityuaA moxucebulisaA mis amisTYs, rameTu exilvnes mis- Semwed gavixadoT195 wminda giorgi da yvela wmindani,
gan saswaulni. da moaxdinos ufalma kargi saswauli~196. Seismines maT
moxucebulis sityva, radgan enaxaT misgan saswaulebi.

574 575
wm. grigol xancTelis cxovreba wm. grigol xancTelis cxovreba

oa. da Jamsa mas cremliT vedrebisa maTisasa ismina 71. da maTi cremliani vedrebis dros Seismina ufalma
ufalman TxovaA maTi da wmidisa angelozisa mier euwya maT, maTi Txovna da wminda angelozis mier euwyaT maT: „saRv-
viTarmed: `saRmrToA SurisgebaA [218] ewia borotsa mas To Surisgeba ewia Tqvens borot mters da aha, mova macne
mtersa Tquensa, da aha moiwios qadagi, viTarmed mokuda imisa, rom mokvda igi, TumcaRa ori dRe cocxali197 amis
igi, daRacaTu or dRe cocxal amisTYs ars, raATa ver Rirs- gamoa, rom ver gaxdes saepiskoposo saydarSi damarxvis
iqmnes damarxvad saydarsa saepiskopososa da yovelTa Rirsi da yvelam irwmunos misi gankveTiloba, xolo misi
hrwmenes gankueTaA misi, xolo guli misi awve momkudar guli ukve mkvdaria~. da rodesac angelozTa swor mamebs
ars~. da viTarca ese KmaA sixarulisa maTisaA esma angeloz- angelozisgan moesmaT maTTvis sasixarulo xma, metad
isagan angelozTasworTa mamaTa, ganixares friad da dide- gaixares da dideba Seswires RmerTs (romelic
baA Sewires RmrTisa, romelman yvis sakYrveli mxoloman. da erTaderTi axdens sakvirvelebas), amasTan Seicnes weri-
gulisKma-yves werilisaA, viTarmed: `ugunuri risxvaman lis sityva: „risxva klavs ugunurs~198. maSin gamovida ek-
moklis~, romeli maradis uwesoebasa iwurTida da marTal- lesiidan mxiaruli netari grigoli da uTxra maT:
Ta Tana Seeracxa Tavi TYsi. maSin gamovida eklesiiT mxi- „nuRar geSiniaT imis, vinc Tqven iZulebiT gamoggzavnaT,
aruli netari grigol da hrqua maT: `nuRara geSinin Tquen radgan ufalma risxviT mokla igi~.
mZlavrebisagan momavlinebelisa Tquenisa, rameTu ufalman da kidec movida kaci, romelic eubneboda am adami-
risxviT mokla igi~. anebs: „nuRar gabedavT didebuli xancTis dangrevas,
da mo-xolo-iwia kaci, romeli etyoda kacTa maT: radgan magis damngrevi mokvda~.
`nuRara ikadrebT darRuevad didebulsa xancTasa, rameTu maSin gaixares am adamianebma, xolo mamebi gaumaspin-
damarRueveli magisi mokuda~. Zldnen maT. Semdeg isini sixaruliT wavidnen TavianT
maSin ganixares kacTa maT, xolo mamaTa istumrnes da saxlebSi da adidebdnen RmerTs.
sixaruliT warvides saxid TYsad da adidebdes RmerTsa. magram Tavdapirvel sityvasTan mivideT. rodesac
xolo pirvelsave sityuasa movideT. rameTu cqirman, ra- cqirma xancTaSi gaagzavna xalxi, TviTon wavida qorTa-
Jams waravlina eri igi xancTas, maSin TYT warvida qorTas, Si, radgan iq misi ganZi iyo da undoda waeRo. gzaze,
rameTu mun namarxevi misi iyo, raATamca wariRo. da gzas, rodesac puri Wames, mieZina mas da saSineli Cveneba naxa,
viTarca puri Wames, mierula da saSineli CuenebaA ixila, misi boroti saqmeebis mamxilebeli, ufro ki xancTelTa
samxilebeli borotTa saqmeTa misTaA, ufroAs-xolo xanc- mimarT Cadenili borotebis sanacvlo. maSin masTan
TelTa borotisyofisaTYs. maSin saRmrToA vinme mRdeli erTad iyo viRac anCeli saRvTo mRvdeli da mas
anCeli iyo mis Tana, da ufalman gamoucxada borotad- gamoucxada ufalma cqiris saSineli sikvdili (swored
sikudili cqirisaA. [v] da man mRdelman waravlina TYsi mow- am mRvdelma gagzavna Tavisi mowafe xancTaSi da aman au-
afH xancTad da damtkicebulad auwya sikudili cqirisaA. wya maT darwmunebiT cqiris sikvdili). rogorc ki mi-

576 577
wm. grigol xancTelis cxovreba wm. grigol xancTelis cxovreba

da viTarca miiwia cqiri qorTas, mokuda xolo, da mun dah- aRwia qorTas cqirma, kidec mokvda da iq daasaflaves
fles uflisa meored mos[l]vadmde. igi uflis meored mosvlamde.
da raJams ganqarda gansacdeli igi misJamisaA, maSin wmi- rodesac imJamindeli gansacdeli gaqarwylda, maSin
daman man saydarman qristHs RmrTisa cxovelisa xatisaman qriste RmerTis cxoveli xatis wminda saydarma mSvido-
sixaruliT mSYdobisyofaA mihfina samwysoTa TYsTa zeda bismyofeli sixaruli mihfina Tavis samwysoebs kargi mw-
keTilTa mwyemsTa gamobrwyinvebiTa. yemsebis gamobrwyinebiT.
xolo ukuanaAsknelTa amaT JamTa CuenTa glaxakni ixare- xolo am Cvens bolo droSi glaxakebi xaroben uflis
ben madliTa uflisaATa, oxiTa saukuniTgan-wmidaTaATa da madliT saukunovan199 wmindanTa meoxebiT da Cveni dide-
Korcielad moRuawebiTa mefeTa CuenTa didebulTaATa, buli mefeebis xorcieli RvawliT, romlebic iyvnen
romelni iyvnes keTilad-RmrTismsaxur, wmidaTa eklesiaTa Rirseulad RvTismsaxurebi, wminda eklesiebis aRmSene-
aRmaSenebel, barbarozTa banaksa damarRuevel, WeSmaritTa blebi, barbarosTa banakis damarRvevlebi, WeSmariti
qristeaneTa siqadul da moweseTa sixarul, romelTa Soris qristianebis siamayeni da moweseTa sixaruli, romelTa
ipova ZH didisa adarnerse kurapalatisaA, bagrat erisTav- Sorisac aRmoCnda Ze didi adarnerse kurapalatisa, ba-
Ta-erisTavi, ZaliTa RmrTisaATa didi KelmwifH, ezraAs ze, grat erisTavT-erisTavi, RvTis ZaliT didi xelmwife,
Rirsisa anCel mamaTmTavrisa episkoposisa, didebulTa ezra episkoposis, Rirsi anCeli mamamTavris da dide-
aznaurTa dafanCulTa Svilisa. buli aznaurebis, dafanCulebis, Svilis dros myofi.
ese bagrat gulisKmisyofiTa qebul, wmidaTa eklesiaTa es bagrati qebulia gonebamwvdomelobiT. igi aris
aRmaSenebel, saRmrToTa wignTa meZiebel da Semkrebel, wminda eklesiebis aRmSenebeli, saRvTo wignebis maZiebe-
wmidaTa yovelTa Rirsadmadidebel; wmidaTa oxaA maradis li da Semkrebi, yvela wmindanis Rirseulad madide-
Semwe-eyavn mas aqa da saukunod, romelman netarisa mamisa beli. wmindanebis meoxeba maradis Seeweodes mas aq da
grigolis cxorebaA ese ganaaxla saswaulTa maT gamoKue- saukunod, romelmac netari mama grigolis es cxovreba
bulTa SerTviTa; Se-mca-rTul ars igi ricxusa pirvelTa ganaaxla gamoklebuli saswaulebis SerTviT; SerTuli
maT wmidaTa mefeTasa meufisa qristHs mier locviTa Rir- iyos igi pirveli wminda mefeebis ricxvs meufe qristes
sisa grigolisiTa da yovelTa wmidaTaATa, romelman Cuen, mier, Rirsi mama grigolisa da yvela wmindanis locviT,
glaxakTa SvilTa mamisa grigolisTa, yuedrebaA mogYspo da radgan man Cven, mama grigolis glaxak Svilebs,
umecrebiT mayu[ed]rebelsa sircxYli [219] daumkYdra aman sayveduri mogvaSora da didebulma mefem Sercxvenili
didebulman mefeman. ufalman bralTa misTa yuedrebaA, gaxada umecrebiT mosayvedureni200. ufalma sruliad
romelsa eWudes, mouspen mas sruliad RirsTa mamaTa ve- aSoros mas mis danaSaulTa gamo, razec ki eWvi eqneba,
drebiTa da maTTana netarisa mamisa grigolis madliTa, sayveduri, Rirsi mamebis vedrebiT da maTTan erTad ne-
romelica queyanasa zeda cxovndeboda viTarca angelozi. tari mama grigolis madliT, romelic miwaze cxovrob-
da, rogorc angelozi.

578 579
wm. grigol xancTelis cxovreba wm. grigol xancTelis cxovreba

da Jamsa mas moxucebulebisa misisasa amcnebda esreT Tavisi moxucebulobis dros ase amcnebda grigoli
xancTisa xolo krebulTa, viTarmed: `amas monastersa Sina saxeldobr xancTis krebuls: „am monasterSi senakebTan
senakebsa Tana egutersa Jamissawiravad nuvin aRaSenebs, nuravin aaSenebs egvters JamiswirvisaTvis, radgan Tu
rameTu ujeroveba ars, ukueTu erisa nebaA ara iyos, TYnier krebulis neba ar aris, umarTebuloa, rom didi sakrebu-
didisa mis saeroAsa eklesiisa, amis mizezisaTYs, rameTu lo eklesiis gareSe [sruldebodes Jamiswirva]; vinaidan
odes dekanozman JamiswirvisaTYs Jamsa hrekos, maSin yo- rodesac dekanozi JamiswirvisaTvis saaTs darekavs201,
velni mRdelni mun ara moviden, aramed TYsTa eguterTa maSin yvela mRvdeli iq ar miva, aramed isini TavianT
dadgen Jamiswirvad da didisave eklesiisa sworad awyineb- egvterebSi dadgebian Jamiswirvaze da didi eklesiis
den kacTa Sesawiravisa TxovisaTYs, da dekanozsa yoladve sworadve Seawyenen Tavs adamianebs Sesawiravis
maTi vedrebaA undes didad eklesiad mislvisaTYs Jamis- TxovniT202, dekanozs ki xvewna dasWirdeba maTTan, rom
mwirvelTa mRdelTaAsa. da aw amis wesisa jer ars damtkice- did eklesiaSi mividnen Jamismwirveli mRvdlebi. axla
baA, vin morCil iyos sityuaTa Cem glaxakisa grigolisTa~. am wesis mtkiced dacvaa203 saWiro imaTgan, romlebic
Cemi, glaxaki grigolis, sityvebs daemorCilebian~.

ob. xolo netari ese kaci RmrTisaA, mamaA grigol, nebisa 72. xolo es netari RvTiskaci mama grigoli, qristes
qristHsisa samkYdrebeli, saswaulTamoqmedi didebuli, nebis samkvidrebeli da didebuli saswaulTmoqmedi,
friad gardareulad daberda, rameTu as da orisa wlisa metismetad Zlier daberda, radgan asori wlis asaks mi-
JamTa miiwia. xolo feri pirisa misisaA ara icvala, arca aRwia man. Tumca misi pirisaxis feri ar Secvlila, arc
SeemTxYa TualTa misTa mrumed mxedvelobaA, da KorciTa sustadmxedveloba Sexebia mis Tvalebs. xorciT Zlieri
Zlier iyo da raATurTiT uZlurebaA sikudiladmde ara ipo- iyo igi da sikvdilamde aranairad ar povnila masTan
va mis Tana, rameTu ganZlierebul iyo igi ZaliTa qristHsi- uZlureba, radgan gaZlierebuli iyo igi qristes ZaliT.
Ta da aqunda mas siqadulad sanTeli qalwulebisaA, da zeTi siamayed hqonda mas qalwulobis sanTeli, mowyalebis
mowyalebisaA, da siyuaruli RmrTisaA da ZmaTaA. xolo Sro- zeTi da RvTisa da ZmaTa siyvaruli, Sroma ki didad uy-
maA didad uyuarda [v] ara xolo locvisa da marxvisaA oden, varda mas, ara mxolod locvisa da marxvisa, aramed igi
aramed dRe da Rame KeliTa TYsiTa iqmoda, viTarca ityYs dRe da Rame Tavisi xeliT saqmianobda, rogorc ambobs
pavle: `romeli ara Surebodis, nuca Wamno~. da iyo igi mxi- pavle: „vinc ar Sromobs, nu Wamso~204; amasTan, iyo igi mx-
arulad mestumre da glaxakTmoRuawe. iarulad memaspinZle da glaxakTmzrunveli.
xolo umravlesTa dReTa Satberds iyofin, rameTu ufro meti dRe SatberdSi imyofeboda igi, radgan
TYsTa maT monasterTa mamasaxlisni daedginnes da igini Tavis monastrebSi mamasaxlisebi hyavda mas dadgenili
iRuwides maT, da romeli gardamre saqme arn, mas auwyian da isini zrunavdnen maTze, xolo rac zeaRmatebuli205

580 581
wm. grigol xancTelis cxovreba wm. grigol xancTelis cxovreba

msgavsad sibrZnisa mis RmrTivmocemulisa, romeli mkYdr saqme iqneboda, mas auwyebdnen im RvTivmocemuli
iyo misTana maradis, vidre aRsrulebadmde missa da miw- sibrZnis kvalobaze, maradis masTan rom iyo
evnad brZeni brZenTa Tana saukunesa cxorebasa da sufevasa. damkvidrebuli mis aRsasrulamde da misi, brZenis,
brZenebTan erTad saukuno cxovrebasa da sufevas
miaxlebamde.

og. xolo dReTa maT moxucebulebisa misisaTa iyo raA 73. xolo misi moxucebulobis xanebSi, imyofeboda ra
Satberds, zrunvaA aqunda ZmaTa maT mkYdrTa xancTisaTa, SatberdSi, wuxili hqondaT xancTaSi mkvidr Zmebs,
rameTu esma, viTarmed oxWani amis cx[o]rebisaA Satberds radgan gaegonaT, rom maT sulier mamas SatberdSi
egulebis sulierad mamasa maTsa. maSin romelTa slvaA Zal- eguleboda am cxovrebis daboloeba. amitom, yvela, visac
edva, erTobiT miiwines yovelni Satberds Ziebad wmidisa ki siaruli SeeZlo, erToblivad mivida SatberdSi
mis. xolo ZmaTa maT SatberdelTa ganixares mislvaA ZmaTa wmindanis mosaZieblad. Satberdelma Zmebma gaixares
maT TYsTaA. da raJams gulisKma-yves mizezi mislvisa maT- TavianTi Zmebis mosvlis gamo, magram gaiges ra maTi
isaA, sixaruli mwuxarebad gardaeqca. da viTarca iloces mosvlis mizezi, sixaruli mwuxarebad gadaeqcaT. rode-
TayuaniscemiT wmidasa eklesiasa wmidisa RmrTismSo- sac iloces TayvaniscemiT wminda RvTismSoblis wminda
belisasa da Tayuanis-sces netarsa mamasa TYssa SvilTa maT eklesiaSi da rodesac sulierad Sobilma da garjiT
sulierad SobilTa da SromiT SekrebulTa, xolo man wadi- Sekrebilma Svilebma Tayvani sces TavianT netar mamas, is
erebiT survielad ambors-uyo yovelTa da mowled ki wadieri surviliT eambora yvelas da siyvaruliT
moikiTxna, viTarca mamaman tkbilman da moZRuarman saxier- moikiTxa, rogorc tkbilma mamam da keTilma moZRvarma,
man, da merme urTierTas ambors-uyves mokiTxviT ZmaTa maT xolo Semdeg, raJams urTierTmokiTxviT erTimeores
xancTelTa da SatberdelTa da dasxdes. maSin sityuad iwyo eambornen xancTeli da Satberdeli Zmebi, da dasxdnen,
xancTelTa mimarT netarman grigol da hrqua maT: maSin xancTelTa mimarT sityvis Tqma daiwyo netarma
`Zmano da Svilno sayuarelno, raA ars mizezi [220] grigolma da uTxra maT:
Tquen yovelTa aqa moSromisaA, mauwyeT~. xolo etYfane da „Zmebo da sayvarelo Svilebo, mauwyeT, ra aris mize-
zenon hrques ZmaTa maT sxuaTa: `wes ars Tquen mier Rirsi zi imisa, rom aq mosasvlelad gaisarjeT~206. epifanem da
pasuxi, raATa brZenTa mowafeTa brZnisa moZRurisa mimarT zenonma uTxres sxva Zmebs: „saWiroa Tqvengan Rirseuli
RirsiTa sityYTa ZRueni gulsmodginebisaA SeswiroT da sa- pasuxi, rom brZenma mowafeebma Rirseuli sityviT gul-
soebiT sawadeli sulisa CuenisaA moviRoT madliTa Rmr- modginebis ZRveni SewiroT brZeni moZRvrisadmi da rac
TisaATa~. aris sasoebiT sawadeli Cveni sulisa, miviRoT is RvTis
maSin yovelTa erTobiT Kma-yves: madliT~.

582 583
wm. grigol xancTelis cxovreba wm. grigol xancTelis cxovreba

`N wmidao RmrTisao, sulierad SvilTa SenTa mSobelo maSin yvelam erTad aRmoTqva:
mamao da mzrunvelo cxorebisa Cuenisao, da Sesavedrebelo „hoi, RvTis wmindano, sulierad Seni Svilebis mSo-
qristHs morwmuneTao, daRacaTu Satberdelni Zmani Cuenni belo mamav, Cvens cxovrebaze mzrunvelo da qristes mor-
yovelni uflisa saTnoni arian da nebisaebr RmrTisa nebisa wmuneTa TavSesafaro, TumcaRa Cveni Satberdeli Zmebi
Senisa morCil, aramed esodenTa dReTa aramoslvaA Seni yvelani uflisTvis saTnoni arian da RvTis nebisamebr —
Cuenda xancTisaTYs friad sircxYl ars da CuenTa yovelTa morCilni Seni nebisa, mainc amdeni dRe armosvla Seni
sakdemel yovelTa kacTagan, rameTu pirveli nayofi CvenTan xancTisTvis didi sircxvilia da yvela Cvenganis
wmidaTa SromaTa SenTaA xancTaA ars. da aw amisTYs ars Cue- Semarcxvenelic yvela adamianisgan, radgan Sens wminda
ni aqa moslvaA, raATa hbrZano xancTad da nugeSinis-eces, SromaTa pirveli nayofi xancTaa. axla swored amis
romelTa ver Zal-uc aqa moslvaA, da sxuaTaca udabnoTa aC- gamoa Cveni aq mosvla, rom wamobrZande xancTaSi da
uenoT Cuenda momarT sruli siyuaruli Seni. da ese nugeSi miiRos yvelam, visac ki aq mosvla ar ZaluZs,
uwyode, ukueTu smenaA ara vpooT, vipovneT yovelni aqa wi- amasTan sxva udabnoebsac daanaxoT Cvens mimarT Seni
naSe Sensa, rameTu mZime ars Cuenda amas Jamsa uSenod sruli siyvaruli. esec icode, Tu ver vpovebT gagonebas,
xancTad mislvaA~. aRmovCndebiT yvelani aq Sens win, radgan mZimea CvenTvis
xolo wmidaman man Tqua: `kurTxeul ars qriste RmerTi am dros uSenod xancTaSi misvla~.
yovelTaA, romelman TYsi wmidaA mcnebaA siyuarulisaA mt- wmindanma ki Tqva: „kurTxeulia yovelTa RmerTi
kiced dahnerga gulsa Tquensa Cem glaxakisa berisa momarT qriste, romelmac Tavisi wminda mcneba siyvarulisa mt-
Tquenisa, Svilno Cemno sayuarelno, da ufroAs-Ra Svilno kiced danerga Tqvens gulSi Cemdami, Tqveni glaxaki ber-
qristHsno, wmidisa nebisa misisa aRmasrulebelno, isadmi, Cemo sayvarelo Svilebo, ufro ki qristes
romelmanca brZanebaTa TYsTa saxareba uwoda, rameTu Svilebo da misi wminda nebis aRmsruleblebo, romelmac
moslviTa TYsiTa mSYdobaA axara kacTa, [v] mterTa misTa, Tavis brZanebebs saxareba uwoda, radgan man Tavisi
romelTaca siyuarulisaTYs sikudili Tavs-idva da guaswa- mosvliT mSvidoba axara adamianebs, mis mtrebs, romle-
va yovelTa, viTarmed `Tavi ars saTnoebaTa yovelTaA saRm- bis siyvarulisTvisac sikvdili Tavs ido da gvaswavla
rToA siyuaruli~. da aw Tquen siyuarulman mogiyvanna aqa. yvelas, rom „yvela saTnoebis Tavi RvTis siyvarulia~207.
xolo Cemzeda orkerZove mZime ars: pirvelad, SewuxebaA axla siyvarulma mogiyvanaT aq Tqven, CemTvis ki mZimea
Tqueni da, merme, ZmaTa amaTgan ganSorebaA~. orive mxriv: pirvelad, Tqveni Sewuxeba, Semdeg ki, am
maSin mouwoda yovelTa SatberdelTa ZmaTa da hrqua ZmebTan ganSoreba.
maT: maSin mouxmo man yvela Satberdel Zmas da uTxra maT:
`movediT, Svilno, xancTisa mkYdrTa Tana, ZmaTa Tquen- „wamodiT, Zmebo, xancTaSi mkvidr Tqvens ZmebTan da
Ta, da nebaA urTierTas SezaveT, rameTu SfoTi ivltis urTierTs SeuTanxmeT neba, radgan brZenTagan garbis
brZenTagan, da erTobiT umjobesi daamtkiceT. xolo me vh- SfoTi. amitom, erTad daadgineT is, rac umjobesia, me ki

584 585
wm. grigol xancTelis cxovreba wm. grigol xancTelis cxovreba

goneb, uwinaresaRSenebuli adgili emarTlebis maSenebelsa mgonia, rom ufro adre aSenebuli adgili ufro met pa-
TYssa ufroAssa pativsa, viTarca moxucebuli emarTlebis tivze ucxadebs uflebas208 Tavis maSenebels, iseve
Wabuksa pativiTmsaxurebasa~. rogorc ucxadebs uflebas moxuci Wabuks pativiscemiT
xolo SatberdelTa ZmaTa hrques: `WeSmarit ars momsaxurebaze~.
brZanebaA Seni, wmidao mamao, da ukueTumca samarTali ara magram Satberdelma Zmebma uTxres: „WeSmaritia Seni
migcemda, cxovel ars ufali da wmidaA locvaA Seni, aramca nabrZanebi, wminda mamao, da samarTali209 rom ar
miveSueniT ZmaTa CuenTa~. ese raA Tques da msgavsi amisi gakuTvnebdes maT, — cocxalia ufali da Seni wminda
jerisaebr, maSin netarman mamaman grigol hrqua yovelTa: locva210, — ar davuTmobdiT Cvens Zmebs~. Tqves ra es, da
`Svilno, brZanebaman qristHsman Segukribna dRes, raATa amisi msgavsi, rogorc Sehferoda, maSin netarma mama gr-
simtkice erTobisa da siyuarulisaA aw daumtkicoT momav- igolma uTxra yvelas: „Svilebo, qristes brZanebam Seg-
alTa JamTa orTa amaT monasterTa Sina damkYdrebulTa Zma- vkriba dRes, rom momaval Jams am or monasterSi dam-
Ta Sjulad saukunod sityYsaebr uflisa, romel hrqua mo- kvidrebul Zmebs axla davuwesoT erTobisa da siyvaru-
ciqulTa, viTarmed: `amiT cnan yovelTa, rameTu Cemni mowa- lis simtkice saukuno rjulad, uflis sityvisamebr,
feni xarT, ukueTu iyuarebodiT urTierTas~. da kualad rac uTxra man mociqulebs: „amiT cnos yvelam, rom Cemi
ubrZana maT: `romelsa Tquen getyY, yovelTa vetyY~. aw mowafeebi xarT, Tuki erTimeoris moyvarulebi
Tquenca daimarxeniT uflisa brZanebani erTmanerTisa pa- iqnebiT~211, da kidev, ubrZana maT: „rasac Tqven geub-
tiviTa da siyuaruliTa yovlisa Tana saTnoebiTa simdabli- nebiT, yvelas veubnebi~212. axla Tqvenc daicaviT uflis
Ta ueWueliTa da wmidaTa Sina eklesiaTa TquenTa urTier- brZanebani erTimeoris pativiscemiTa da siyvaruliT,
Tas ulocevdiT, da memca glaxaki, maradis gaKsov [221] wmi- amasTan, yvelaferTan erTad, ueWveli Tavmdablobis
daTa Sina locvaTa TquenTa, da Zmobasa Tquensa keTilad ix- saTnoebiT da Tqvens wminda eklesiebSi erTimeorisTvis
ilvebodeT maxlobelTa da SorielTagan. da ukueTu vieTme iloceT; me glakaxic maradis gaxsovdeT Tqvens wminda
ZmaTa swadodis yofaA xancTelTa Satberds, ginaTu Sat- locvebSi da Tqvens ZmobaSi kargad dainaxebodeT
berdelTa xancTas, nuvismca Kel-ewifebis ara SewynarebaA axlobelTa da SorebelTagan. xolo Tu romelime
maTi, ginaTu SfoTiT ganzraxvisa maTisa daSlaA da mZla- xancTeli Zma SatberdSi yofnis mowadine iqneba, an kidev
vrebiT dayenebaA TYnier samarTlisa raAsame mizezisa. ukue- Satberdeli — xancTaSi yofnisa, nuravin iuflebs maT
Tu kula usamarTlod ayenebdes vinme, sityuaA misces armiRebas anda SfoTiT maTi Canafiqris CaSlas da
RmerTsa dResa mas gankiTxvisasa, rameTu nebaA Cemi ara ars, iZulebiT Seferxebas, samarTliani ram mizezis gareSe,
sulierad mamisa TquenisaA, sityYsaebr mociqulisa: `daRa- amasTan, Tu vinme usamarTlod Seaferxebs mas, pasuxs
caTu gesxnen bevr mzardul, aramed ara mraval mama~. xolo gascems RmerTs gankiTxvis dRes, radgan ar aris es Cemi,
sxuaA yoveli sulisa cxorebisa saRmrToA wesi pirveliT- sulierad Tqveni mamis, neba, Tanaxmad mociqulis sityvi-
ganve gaqus ganwesebuli Cem mier, maszeda mtkiced iyveniT sa: „Tund gyavdes bevri aRmzrdeli, magram ara bevri

586 587
wm. grigol xancTelis cxovreba wm. grigol xancTelis cxovreba

ukunisamde. da mSYdobaman qristHsman, romeli hmats yov- mama~213; xolo sulis cxonebis yvela sxva saRvTo wesi
elTa gonebaTa, dagicvenin yovlisagan vnebisa sulisa da Tavidanve gaqvT ganwesebuli Cemgan. masze iyaviT mtkice
KorcTaAsa erTobiT yovelni da migawien wmidaTa Tana~. ukunisamde da qristes mSvidobam, rac aRemateba yovel-
maSin Sevida wmidad eklesiad da cremliT Tavi TYsi gvar gonebas, dagicvaT sulisa da xorcis yvela vnebisgan
dahvedra mas. mSYdobaA mdumriad raA dauteva, da gamoslva- erToblivad yvelani da migaaxloT wmindanebTan~.
sa berTa amborisyofaA misca, da egreT waremarTa xancTad- maSin Sevida igi wminda eklesiaSi da cremliT mian-
kerZo. xolo eri igi yoveli cremliT moudga da wmidaA igi do Tavisi Tavi mas, gamoemSvidoba ra214 mdumared, da ga-
adgilsa maRalsa dadga Soris ersa mas RmrTisasa da didebaA mosvlisas ki berebs ambori uZRvna da ase gaemarTa xanc-
Sewira qristHs mimarT da Tqua: Tisaken, xolo mTeli is xalxi cremliT mihyva. wmindani
dadga maRal adgilas, am RvTis eris SuaSi, dideba Sewi-
ra qristesadmi da Tqva:

od. `ufalo Cemo iesu qriste RmerTo, uwinares queya- 74. „ufalo Cemo ieso qriste, RmerTo, qveynad mosv-
nad moslvisa Senisa sofelsa Sina iyav da aw caTa zeda my- lis uwinares sofelSi iyavi da axla caTa-zeda myofi
ofi RmrTeebisa Zalisa naTliTa CuenTana xar Sewevnad Cuen- CvenTan xar RmrTeebis Zalis sinaTliT Cvens Sesawevne-
da! Sen, ufalo, mowyalebiT momiZeRu me queyanaTa amaT, sam- lad! Sen, ufalo, mowyalebiT momiZexi me am mxareebSi sam
Ta Tana moyuasTa, keTilTa mRdelTa [v] wmidaTa, sikudidmde megobarTan, karg wminda mRvdlebTan, erTad, romlebic
maradis dauydunebelad Sendami SemwirvelTa msxuerplTa sikvdilamde maradJams Seuferxeblad swiravdnen Send-
maT usisxloTa wmidaTa, da mravalTa sulTa navTsayudel ami usisxlo wminda msxverplT da romlebic mravali su-
hyven igini, da Semdgomad sikudilisa maTisa Rirs-hyven lis navsayudelad aqcie, maTi sikvdilis Semdeg ki zecis
uoxWnod msaxurebad zecisa sakurTxevelsa angelozTa sakurTxevelTan dausruleblad msaxurebis Rirsi gax-
Tana wmidaTa. da aw Cemmier aRaorZinen nebismyofelni Senni, ade wminda angelozebTan erTad, da axla Cems mier
qriste, rameTu talanti sibrZnisaA, romel siyrmiT CemiTgan aRaorZine Seni nebis aRmsruleblebi, qriste, radgan
momec, ganvamravle igi viTarca monaman sarwmunoman Soris sibrZnis talanti, rac Cemi siyrmidan momeci, gavamra-
morwmuneTa SenTa. da aw winaSe Sensa arian mowafeni sasuf- vle, rogorc erTgulma monam, Sens morwmuneebSi215. da
evelisani. akurTxen, qriste, viTarca akurTxen wmidani mo- axla Sens winaSe arian sasufevlis mowafeebi. akurTxe
ciqulni, da daicven JamTa ukuanaAsTa momavalni Svilni Cem- isini, qriste, rogorc akurTxe wminda mociqulebi, da
ni, vidre aRsasruladmde soflisa nebasa Sina Sensa, da daicavi bolo droSi Cemi momavali Svilebi, vidre sof-
wyaloba-yav yovelTaTYs qristeaneTa marTlaRmsaarebelTa lis aRsasrulamde, Sens nebaSi da wyaloba moiRe yvela
SenTa, ufalo!~ qristianze, Sens marTlaRmsarebelze, ufalo!~

588 589
wm. grigol xancTelis cxovreba wm. grigol xancTelis cxovreba

da merme Satberdsa juari daswera da hrqua: `keTilad da Semdeg jvari gadaswera Satberds da uTxra: „kar-
aRorZndi, Satberdo, da Seimkve madliTa da ganZlierdi Za- gad aRorZindi, Satberdo, Seimkve madliT da gaZli-
liTa RmrTisaATa, raATa nayofi msxuerplTa SenTaA Jamad- erdi RvTis ZaliT, rom Sens msxverplTa nayofi JamiTi-
Jamad ubiwoA Seswiro uflisa, rameTu me aw esera mSYdoba- Jamad ubiwo Seswiro uflisadmi, radgan me axla ukve
sa dagiteveb Sen da arRara ixilo piri Cemi Korcielad, gemSvidobebi Sen da veRar naxav Cems pirisaxes
vidre uflisa didebiT moslvadmde. aw daRacaTu KorciTa xorcielad, vidre uflis didebiT mosvlamde. axla
gangeSorebi, xolo suliTa maradis SenTana var Sewevnad Tumcaki xorciT gSordebi, magram suliT maradis SenTan
Senda~. var Sens Sesawevnelad~.
maSin mwariTa cremliTa tirodes mkYdrni Satberdisani maSin mware cremliT tirodnen Satberdis mkvidrni
sityYsa misTYs, viTarmed Korcielad arRara xilvad uc im sityvis gamo, rom xorcielad aRar eyolebodaT das-
moZRuari TYsi. anaxad TavianTi moZRvari.
xolo wmidaman man hrqua maT: `Svilno, sulisa sibrZniTa wmindanma ki uTxra maT: „Svilebo, sulis sibrZniT
gulisa tkivilTa sZleT da nu SeZrwundebin gonebaA Tque- sZlieT gulis tkivilebs da nu SeZrwundeba Tqveni
ni, rameTu me esreT aRgiTquam: araA dagaklos Tquen qris- goneba, radgan me ase aRgiTqvamT: qriste aras dagaklebT
teman aqa [222] da saukunesa mas, ukueTu egneT maszeda , Tqven arc aq da arc im saukuneSi, Tuki darCebiT
romelica giswavies Cemgan pirvelTa wmidaTa mamaTa Sewir- monazvnobis im wesze, rac, pirveli wminda mamebisgan
uli monozonebisa wesi. da egreTve vamcneb SemdgomiTi- Sewiruli216, Cemgan giswavliaT. da ase vamcneb Semdgom
Semdgomad SvilTa CemTa, raATa daimarxon wmidaA ese da Semdgom Cems Svilebs, rom Seinaxon es wminda
moZRurebaA. da ukueTu Jamman Wirisaman wesi cvalos, moZRvreba, magram Tu drom gasaWiris gamo wesi Secva-
romel sulisa friad ara savnebel iyos, Sendoba iyavn Jamsa los, rac sulisTvis didad saziano ar iqneba, Sendoba
mas da ara samaradisod, arca Suebisa mravlisa midevnebiTa, iyos im dros da ara samaradisod, arcTu mravali Svebis
romlisaTYs Tqumul ars, viTarmed: `araraA egreT ga- midevnebiT, ris Sesaxebac Tqmulia, rom „araferi ise ar
narisxebs RmerTsa, viTar meti SuebaAo~. xolo me, raJams ganarisxebs RmerTs, rogorc metismeti Svebao~, me ki
Rirs-viqmne mislvad uflisa, vevedro TquenTYs, rameTu rodesac Rirsi gavxdebi ufalTan misvlisa, Sevevedrebi
friad ganmisueneT me. da rameTu aw KorcTa Sina yofasa TqvenTvis, radgan didad momisveneT me da radgan axla,
Cemsa Tavisa Cemisa da TquenTYs vilocav, xolo odes gan- xorcSi Cemi yofnisas, Cemi TavisTvis da TqvenTvis
vTavisuflde sawuTroAsa amisgan, vesav qristesa, viTarmed vloculob, xolo rodesac gavTavisufldebi am
mouklebelad iyos vedrebaA Cemi TquenTYs missa mimarT da sawuTrosgan, vsasoeb qristes, rom uwyvetad iqneba Cemi
yovelTa sarwmunoebiTmvedrebelTaTYs da SvilTa vedreba misdami Tqvens gamo, yvela sarwmunoebiT mave-
CemTaTYs, raATa poon RmrTisa mier wyalobaA da SewevnaA drebelisa da Cemi Svilebis gamo, rom hpovon maT RvTis
sruliad sixarulad saukunod~.

590 591
wm. grigol xancTelis cxovreba wm. grigol xancTelis cxovreba

da viTarca sityuani ese daasrulna, maSin ambors-uyo mier wyaloba da Sewevna sruli saukuno sixaru-
ZmaTa maT SatberdelTa cremliTa savseTa, da friadiTa ve- lisTvis~.
drebiTa daarwmuna ukunqcevaA TYsad adgilad da TYT wa- da rodesac daasrula man es sityvebi, maSin eambora
rhyva ZmaTa maT xancTelTa. xolo swori sasyideli miiRes Satberdel Zmebs, cremliT savseebs, didi vedrebiT
RmrTisagan, romelTa wariyvanes igi da romelni iqces, daarwmuna isini, rom ukan mibrunebuliyvnen TavianT
rameTu sarwmunoebaA da siyuaruli mamisa da moZRurisa adgilze, Tavad ki wahyva xancTel Zmebs, Tumca Tana-
TYsisaA sworad aqunda maT yovelTa. swori sazRauri miiRes RvTisgan imaTac, romlebmac
xolo raJams SatberdiT xancTad movida netari waiyvanes igi da imaTac, romlebic ukan mibrundnen,
grigol, ganixares xancTasa Tana maxlobelTa maT udabnoTa radgan sarwmunoeba da siyvaruli Tavisi mamisa da
da movidodes Zmani yovliTkerZo [v] xilvad wmidisa mis, da moZRvrisa Tanasworad hqonda yvelas.
miaqunda kurTxevaA da locvaA misgan da sixaruliTa savseni rodesac Satberdidan xancTaSi movida netari grig-
warvidian adgilad TYsad. oli, xancTasTan erTad gaixares axlomdebare udabnoeb-
rameTu didebaA xancTisaA amaRlda saukunoATa da sac- ma. modiodnen Zmebi yvela mxridan wmindanis sanaxavad
nauriTa samkauliTa, iqmna raA ganmzadebul SromaTagan da mihqondaT misgan kurTxeva da locva da sixaruliT
maSuralTa maT nawilTaTYs gansasuenebel ukunisamde. mas savseni midiodnen TavianT adgilze.
Jamsa ganixara netarman mamaman grigol, rameTu keTilsa ase rom, xancTis dideba amaRlda saukuno da goni-
Sina ixila monasteri TYsi da friad madliT akurTxa seuli217 samkauliT, gaxda ra igi gansasveneblad gamza-
winamZRuari igi sarwmunoA mamaA epifane da Zmani yovelni debuli RvawlTagan damaSvralTa nawilebisTvis
morCilni misni. ukunisamde. maSin gaixara netarma mama grigolma,
radgan sikeTeSi naxa Tavisi monasteri da didi
madlierebiT akurTxa man sando winamZRvari mama epifane
da yvela Zma, misi morCilni.

oe. maSin evedreboda netarsa mas mRdeli vinme day- 75. maSin evedreboda netars dayudebiT myofi viRac
udebiTmyofi, raATa iSenos eguteri Jamissawiravad senaksa mRvdeli, rom aeSenebina mas Tavis senakTan egvteri
TYssa. xolo wmidaman man hrqua: `krebulisa ZmaTa Soris Jamissawiravad, magram wmindanma uTxra: „ZmaTa krebul-
saqme ege uweso ars. ukueTu Sen aRaSeno eguteri, yovelTa Si eg saqme uwesoa. Tuki Sen aaSeneb egvters, yvela Zma
ZmaTa aRaSenon, da raJams dekanozman Jamsa hrekos Jamiswir- aaSenebs da rodesac dekanozi Jams darekavs
visaTYs, didsa eklesiasa mRdeli Zniad poos, da sxuaAca JamiswirvisTvis, did eklesiaSi mRvdels Znelad ipovis

592 593
wm. grigol xancTelis cxovreba wm. grigol xancTelis cxovreba

mravali ars mas Sina sulisa savnebeli da araTu sargebeli, igi. kidev sxvac bevria amaSi sulis saziano da usargeb-
da me ara vewamebi mas~. lo. amitom, me ar veTanxmebi amas~.

ov. amissa Semdgomad ubrZana didsa zenons: `Zmao, 76. amis Semdeg ubrZana man did zenons: „Zmao, CavideT
STavideT venaKad, romel ars gzasa Tana opizisasa~, rameTu venaxSi, rac aris opizis gzaze~ (radgan rTvelis dro
Jami iyo sTulisaA. da STavides ornive zogad venaKsa mas iyo); da Cavidnen oriveni erTad mis moSenebul keTil-
Senebulsa missa keTiladnayofiersa. da Jamsa mas Sina movi- nayofier venaxSi. am dros movida sanatreli mama makari
da sanatreli mamaA makari opizeli xilvad moZRurisa TYsi- opizeli Tavisi moZRvris, mama grigolis, sanaxavad.
sa, mamisa grigolisa. da viTarca-igi friad ganixares da gaixares ra didad da moikiTxes ra urTierTi wadierad,
survielad moikiTxnes urTierTas, da rameTu iyo Jami pur- dasxdnen purobad, radgan purisWamis dro iyo. purisWa-
isWamisaA, purad xolo dasxdes. da Semdgomad purisWamisa, mis Semdeg gadawyvites iq darCena meore dRemde. mama
ganizraxes mun dadgomaA vidre xvalisadmde. xolo mamaman makarim saubarSi ikiTxa netari grigolisgan ase: „Tuki
makari ubnobasa Sina ikiTxa netarisa grigolisgan [223] es- mwvalebelTa Svili marTlmorwmuneobaze moiqceva,
reT: `ukueTu mwvalebelTa Svili moiqceodis marTlmorw- naTlisReba sWirdeba Tu ara?~
muned, naTlisRebaA uKmsa anu ara?~ uTxra mas wmindanma: „mociquli maT „cru Zmad~
hrqua mas wmidaman man: `mociquli Zmamtyuvrad maT saxeldebs, romlebsac TavianT mrude moZRvarTa
saxel-sdebs, romelTaca drkuTa maT moZRuarTa maTTa saxelebi hqviaT, maSin roca pavle mociqulma ar
saxeli hrqYan. xolo WeSmaritTa morwmuneTagan wmidaTa Seiwynara218 WeSmarit morwmuneTa mier wminda moci-
mociqulTa saxelisdebaA ara Tavs-idva pavle, aramed ab- qulTa saxelis miReba. piriqiT, adanaSaulebs da eubneba
ralebs da etyYs: `raAsaTYs wvalebani arian Tquen Soris, maT: „ris gamoa mwvaleblobebi TqvenSi, radgan TiToe-
rameTu kacad-kacadi Tqueni ityYs: me pavlesi var~, da Sem- uli Tqvengani ambobs: me pavlesi var...~219 (da amis mom-
dgomi amisi. xolo marTlmadidebelTa yovelTa qristeane devno), xolo yvela marTlmadidebels qristiani uwoda
uwoda. da aw daRacaTu mwvalebelTaTYs werilica aCinebs man da axla TumcaRa mwvaleblebisTvis werilic220
romelTame naTliscemasa da romelTame ara, xolo me amas ganaCinebs zogis naTliscemas da zogisas ara, me amas
vityY: viTarca yovelTa uwyiT, WeSmaritTa qristeaneTa vambob: rogorc yvelam iciT, WeSmarit qristianTa
Svilsa mwvalebeli mRdeli ver mohnaTlavs, daRacaTu Svils mwvalebeli mRvdeli ver monaTlavs, Tundac
unaTlavi mokudebodis, rameTu naTeli ara ars maT Tana. da unaTlavi kvdebodes, radgan sinaTle ar aris maTTan da
unaTlavisa sikudili umjobes ars, vidre uSjuloebaA unaTlavis sikvdili umjobesia, vidre usjuloeba
Sjulisa gardaslviTa. egreTve jer da samarTal ars sjulis darRveviT. amitom, saWiroa da samarTliani
naTliscemaA Svilsa yovelTa mwvalebelTasa, daRacaTu yvela mwvaleblis Svilis naTliscema; TumcaRa maTi

594 595
wm. grigol xancTelis cxovreba wm. grigol xancTelis cxovreba

wvalebaA maTi TYs-TYsad ixilvebis, aramed urTierTas mwvalebloba cal-calke Cans, magram isini urTierTSia
ganTxzul ars sacTurebiT msgavsad melTa maT, romelTaA Sewnulebi, sacTuridan gamomdinare, im meliebis msgav-
kudi kudsa Seukicua safson da lamprebi yovelTa kudebsa sad, romlebsac kudi kudze gadaunaskva samsonma da
gamoaba, rameTu saxe iyvnes igini yovelTa mwvalebelTa, lamprebi gamoaba yvelas kuds221, radgan mwvalebelTa
romelTaAca ukuanaAsknel sayofeli maTi cecxli ars saxe iyvnen isini, romelTa saboloo samyofelic saukuno
saukunoA. rameTu ucxo[v]qmnul arian wmidisagan dedisa cecxlia, vinaidan gaucxoebulebi arian Cveni wminda
Cuenisa mxoloAsa kaTolike samociquloAsa eklesiisa. scTe- dedis, mxolo kaTolike samociqulo eklesiisgan da cde-
bian saSoATgan, romel sagonebel ars maTTYs meoredSoba, bian im saSodan, rac maTTvis meoredSobad miiCneva222,
da ityYan sicruvesa, rameTu maradis nacilsa qadageben da amasTan sicrues amboben, radgan mudamJams tyuils
cilsa wameben SeCuenebulni igi wmidaTa mamaTa CuenTa qadageben da cilismwamebloben, arian ra SeCvenebulebi
moZRuarTa mier. da ukueTu kualad Svilni mwvalebelTani Cvens moZRvarTa, wminda mamaTa mier. da kidev, Tuki
krebasa lamodian, arRara wes ars maTTYs, aramed krZalvaA mwvalebelTa Svilebi krebas eswrafvian, es aRar aris
da yoladve sityYsa ara warmoRebaA maTTana krebisaTYs. da maTTvis nebadarTuli. piriqiT, [gvmarTebs] yuradRebiT
rameTu morwmunesa, romelsa saswaulisa saqme ver Zal-uc, yofna223 da maTTan saerTod sityvis ardaZvra krebis
urwmunoTa Tana sityYsgebaA ara uKms da odes mwvalebel- Sesaxeb. garda amisa, im morwmunes, romelsac saswaulis
Ta yovelTa hrqYan erTi saxeli mwvalebel, cTomaAca maTi moxdena ar ZaluZs, ar marTebs urwmunoebTan paeqroba.
erTad Semtkicebul ars mterisa mier. amisTYs yovelTaA Tanac, radgan yvela mwvalebels erTi saxeli, —
naTliscemaA jer ars, raATa cilobisa iWY dahKsndes da er- mwvalebeli, — hqvia, maTi cTomilebac erTadaa Semtki-
Tad iyos sixaruli sruli WeSmaritTa qristHssamwysoTaA~. cebuli mtris mier, amis gamo ki yvelas naTliscemaa
da eseviTari sityuaA mravali brZana netarman grigol. saWiro224, rom davis mizezi225 gauqmdes da erToblivad
xolo mamaman makari hrqua: `WeSmaritad samarTal ars iyos sruli sixaruli qristes WeSmariti samwysoebisa~.
brZanebaA Seni, wmidao mamao, aramed mauwye cxadad wmidisa ai, amgvari sityva bevri brZana netarma grigolma,
samebisaTYs sityuaA Rirsi sityYsmgebelTa mimarT~. xolo xolo mama makarim uTxra: „WeSmaritad samarTliania
man hrqua: `iswave esaiaAsgan, rameTu serabinTagan iswava Seni brZaneba, wminda mamao, magram cxadad mauwye
swori pativi wmidisa samebisaA, romelnica daudumebelad Rirseuli sityva mopaeqreTa mimarT wminda samebis
Kmoben: `wmida ars, wmida ars, wmida ars ufali sabaoT~, Sesaxeb~. man ki uTxra: „esaiasgan iswavle, radgan
xolo grigol RmrTismetyueli ityYs samebisa samguam- serafimebisgan iswavla man Tanaswori pativi wminda
ovnebisaTYs: `raJams iyvnen samni sanTelni saxlsa Sina, ver samebisa, romlebic daudumeblad xmoben: „wmindaa,
egebis ganyofaA naTlisa maTisaA da vercaRa kualad [224] wmindaa, wmindaa ufali sabaoT~226, xolo grigol
SerevnaA maTi~. ese ars sarwmunoebaA wmidisa samebisaA. da RvTismetyveli ase ambobs samebis samgvamovnebis Sesaxeb:
`ganZsa~ weril ars yoveli WeSmaritebiT da amas ityYs: „rodesac sami sanTelia saxlSi, SeuZlebelia maTi sinaT-

596 597
wm. grigol xancTelis cxovreba wm. grigol xancTelis cxovreba

`rameTu mamaA Zesa arca Tu Tualisa wamiTa ara uxuces ars~. lis ganyofa an kidev Sereva maTi~227. esaa wminda samebis
aw viTarca gYswavies sibrZne wmidaTa wignTagan, kma ars sarwmunoeba. „ganZSi~ weria yvelaferi WeSmaritebiT.
moZRurad Senda yovliTkerZo~. amas ambobs igi: „mama araa Zeze ufrosi Tvalis daxamxame-
xolo netarman makari hrqua mas: `wmidao mamao, viTarca biTac ki~228. axla, rogorc gviswavlia sibrZne wminda
pirvel xati monazonebisaA KeliTa SeniTa momca ufalman, wignebisgan, sakmarisia es Sens moZRvrad yovelmxriv~.
aw egreTve sulieri swavlaA piriTa SeniTa momaniWos xolo netarma makarim uTxra mas: „wminda mamao, iseve
zRuded Cemda ukunisamde~. da viTarca Semwuxrda, erTsa rogorc Tavdapirvelad monazvnobis xati Seni xeliT
Sina saxlsa iyvnes samnive igi RmrTisakacni da warTqunes momca ufalma, amjeradac, msgavsadve, Seni piriT momani-
wesisaebr fsalmunni. xolo makaris hruloda da sarecelsa Wos man sulieri swavla Cems galavnad ukunisamde~. da
zeda mieZina. rodesac SesaRamovda, erT saxlSi iyo samive RvTiskaci
da warmoTqves ra, wesisamebr, fsalmunni, makaris mieru-
la da sarecelze mieZina.

oz. maSin netari igi mamaA grigol da zenon sityYTa 77. maSin netari mama grigoli da zenoni dabali me-
mdabliTa fsalmunebdes. da madlman saRmrToman ganabrwyi- tyvelebiT fsalmunebdnen. saRvTo madlma gaabrwyina
nvna igini naTliTa didebisaATa, da saxli igi bneli viTarca isini didebis sinaTliT da is bneli saxli TiTqosda
mzisa mcxinvarebaman gananaTla. da viTarca ganeRYZa mamasa mzis mcxunvarebam gaanaTa. rodesac gaeRviZa mama
makaris, Tqua: `viTar sakYrvelad ixilvebian wmidani ese~. makaris, Tqva man: „rogor sakvirvelad Canan es
hrqua mas mamaman grigol: `Zmao makari, raAsa gikYrs xilvaA wmindanebi!~ uTxra mas mama grigolma: „Zmao makari,
ese? ara gasmiesa werilisaA: `sakYrvel ars RmerTi wmidaTa risTvis gikvirs es sanaxaoba? ar gsmenia werilisgan,
Soris misTa~?~. da esreT ixarebdes samnive igi, samebisa rom „sakvirvelia RmerTi Tavis wmindanebs Soris~?229 ai,
wmidisa madidebelni, da warTqunes ciskrisa sagalobelni. ase xarobdnen samiveni, wminda samebis madideblebi, da
da viTarca ganTena, mSYdobisa sadgurTa maT urTier- warmoTqves maT ciskris sagaloblebi.
Tas mSYdobaA dauteves da warvida mamaA makari opizad, rodesac gaTenda, isini, mSvidobis savaneebi230, urT-
xolo mamaA grigol da zenon aRvides TYsad monastradve. ierTs gamoemSvidobnen da wavida mama makari opizaSi,
da rameTu ese zenon miwevnul iyo saTnoebaTa moZRurisa xolo mama grigoli da [mama] zenoni avidnen TavianT mon-
TYsisaTa, romlisaTYsca ityodes kacni Semdgomad netari- asterSive; es zenoni miwevnuli iyo Tavisi moZRvris saT-
sa grigolis [v] gardacvalebisa, viTarmed: `zenon ars noebebamde. mis Sesaxeb ase ambobdnen adamianebi mama gr-
zRude mtkice klarjeTisa didebulTa udabnoTaA~. igolis gardacvalebis Semdeg: „zenoni aris mtkice gal-
avani klarjeTis didebuli udabnoebisa~.

598 599
wm. grigol xancTelis cxovreba wm. grigol xancTelis cxovreba

oH. xolo netarsa mamasa Cuensa grigols gulman-uT- 78. xolo Cvens netar mama grigols gulma ugrZno
qua ganslvaA KorcTagan da RmrTisa mislvaA. da auwya xorcTagan gasvla da RmerTTan misvla. ufalma auwya mas
ufalman aRsrulebaA nebisa misisaA, viTarca Tqua daviT: misi nebis aRsruleba, rogorc Tqva daviTma: „Tavis mo-
`nebaA moSiSTa misTaA yos ufalman, locvani maTni isminnes SiSTa nebas hyofs ufali, maT locvebs Seismens da acx-
da acxovnnes igini~. maSin ubrZana ZmaTa TYsTa Sesaqme ker- ovnebs maT231. maSin ubrZana man Tavis Zmebs kereonebis
eonTa sanTelTaA Sesawiravad garemo yovelTa maT maxlo- sanTelTa232 Camoqna [xancTis] irgvliv yvela axlom-
belTa udabnoTa, romel arian opizaA da frTeni misni, ber- debare udabnosTvis Sesawirad, romlebicaa: opiza da
TaA da maxlobelni misni, miZnaZoroA da wyaroAsTavi Tanam- misi frTebi, berTa da masTan axlomdebareni, miZnaZoro
kYdriT maTiTurT. xolo Satberdi daRacaTu sxuaTa maT da wyarosTavi maTTan mkvidri [monastrebiTurT]. Sat-
udabnoTa mcired Soravs, aramed ganuyofelad TanamoZme berdi ki Tumca sxva udabnoebs cotaTi moSorebulia,
ars maTi erisa mis RmrTisa sikeTiTa da yovliTave saRmr- magram ganuyoflad TanamoZmea maTi. igi Tavisi saRvTo
ToAsa moZRurebisa wesiTa da kanoniTa monazonebisa Sju- krebulis sikargiT, saRvTo moZRvrebis yvela wesiT, sa-
lisdebisaATa. da yovliTave keTilisa-saqmiTa sworad pa- monazvno rjuldebis kanoniT da yovelive keTil-
tivcemul ars RmrTisa mier da kacTagan, rameTu ars igi moqmedebiT Tanabrad aris pativcemuli RvTis mier da
siqadul yoladve maxlobelTa monasterTa. maT yovelTa adamianebisgan, radgan igia uTuod siamaye axlomdebare
udabnoTa Tanawarsca kereonebi da SeuTuala dRH igi, monastrebisa. [grigolma] yvela am udabnos misca
romelsa aRanTnen da locva-yon misTYs. kereonebi da Seatyobina dRe, rodesac unda aenToT
isini da elocaT misTvis.

oT. xolo maT gulisKma-yves Jami igi micvalebisa misi- 79. xolo maT Seicnes misi am soflidan micvalebis
saA amier sofliT, rameTu viTarca micvalebasa wmidisa Rm- dro, radgan iseve rogorc wminda RvTismSoblis micva-
rTismSobelisasa moiwia gundi wmidaTa mociqulTaA kide- lebisas movida wminda mociqulTa gundi qveynis kidee-
Tagan queyanisaTa, egreTve wmidani mamani Semokrbes Jamsa bidan, aseve im Jams, rodesac grigolis sicocxlis dro
mas droAsa dRisa misisasa pativad [225] netarisa mis mox- [dasrulda], Seikribnen233 wminda mamebi am netari mox-
ucebulisa da raATa ikurTxnen mis mier. xolo igi sixaru- ucebulis pativsacemad da misgan kurTxevis misaRebad,
liTa aRivso xilviTa maTiTa, da qristHsmieriTa kurTxevi- is ki sixaruliT aRivso maTi naxvis gamo, qristesmieri
Ta akurTxna yovelni da hrqua maT: `mogecin ufalman kurTxeviT akurTxa yvelani da uTxra maT: „ufalma
Sromisa Tquenisa sasyideli, romelmanca brZana: `uZlur vi- mogceT sazRauri Tqveni garjilobisa, romelmac brZana:
yav da sapyrobilesa, da moxuediT Cemda~, rameTu me aw esera „uZluri viyavi da Sepyrobili, da moxvediT CemTan~234,
KorcTa sapyrobiliT ganval da uZlurebisagan ganvTavisu- radgan me axla ukve gavdivar xorcTa sapyrobilidan da

600 601
wm. grigol xancTelis cxovreba wm. grigol xancTelis cxovreba

fldebi madliTa RmrTisaATa, romelmanca juariTa sikudi- uZlurebisgan vTavisufldebi RvTis madliT, romelmac
li daTrguna da avazakisa Tana yovelTa morwmuneTa wmidaA jvriT daTrguna sikvdili. avazakTan erTad yvela
juari TYsi mianiWa winamZRurad da angelozTa Tana wmida- morwmunes Tavisi wminda jvari mianiWa man
Ta niSad qristeanobisa beWedi igi sameufoA, romelica winamZRvrad235 da, wminda angelozebTan erTad, niSnad
aqus sulsa morwmuneTa kacTasa safarvelad samaradisod da qristianobisa — es samefo beWedi, rac morwmune
sacxorebelad~. adamianebis suls aqvs samaradiso safarvelad da
maSin hrques yovelTa maT mamaTa netarsa grigols: sacxoneblad~236.
`wmidao RmrTisao, brZanebaTa maTebr qristHsTa netarebisa maSin uTxra yvela mamam netar grigols: „RvTis
saqmeTa maT samkYdrebelo, nebsiT glaxako suliTa miT sim- wmindano, qristes brZanebaTamebr, netarebis saqmeTa sam-
dablisaATa sasufevelisa damkYdrebisaTYs, mglovareo gu- kvidrebelo, sasufevlis damkvidrebisTvis nebsiT
liTa saukunod nugeSiniscemisaTYs, mSYdo gonebiTa, glaxako Tavmdablobis suliT, saukunod nugeSis-
samoTxisa sikeTesa momlodebelo, simarTlisaTYs mSiero cemisTvis guliT mgloviareo, gonebiT mSvido, samoTxis
da wyurielo, da tkbilsa mas sazrdelsa queyanasa mouk- mSvenierebis momlodinev, simarTlisTvis mSiero da
lebelsa Rirsqmnulo, mowyaleo glaxakTao, ganuSorebel mwyurvalev, gamoufitav miwaze237 tkbili sazrdos
ars Sengan maradis wyalobaA RmrTisaA. wmidao guliTa da Rirsqmnilo da glaxakTmowyaleo, maradis ganuSore-
suliTa SeniTa yoladve RmrTismxilvelo, mSYdobismoqme- belia Sengan wyaloba RvTisa, guliT wmindao da Seni
do ZmaTa Soris da mSYdobasa wmidaTa angelozTasa miw- suliT ki yovliTurT RvTismxilvelo238, mSvidobis-
evnulo Svil RmrTisa wodebiTa, devnaTa da WirTa RmrTi- myofelo ZmaTa Soris da wminda angelozTa mSvidobas
saTYs Tavsmdebelo qristHs Tana mkYdryofisaTYs, yue- miaxlebulo RvTisSvilad wodebiT, RvTisgamo devnu-
drebulTaTYs qristHsTYs navTsadguro da mzrunvelo lebaTa da WirTa mtvirTvelo qristesTan damkvid-
cxorebisaTYs Cuenisa samaradisosa [v] mas cxorebasa, Sen rebisaTvis, qristesTvis gakicxulTa navsadguro da
gixaroden da mxiarul iyav, rameTu sasyideli Seni did ars mzrunvelo Cveni cxonebisaTvis im samaradiso cxov-
caTa Sina, rameTu Sen, msgavsad mociqulisa pavles marTli- rebaSi, gixarodes Sen da mxiaruli iyavi, radgan „Seni
sa, Ruawli keTili mogiRuawebies, srbaA aRgisrulebies, sazRauri didia caTa-Sina~239, rameTu Sen, marTali
sarwmunoebaA dagimarxavs, saqmiTa keTiliTa gansrulebuli. pavle mociqulis msgavsad, „kargi asparezoba gias-
amieriTgan migelis simarTlisa igi gYrgYni, romeli parezia, srbola aRgisrulebia, sarwmunoeba Seginaxavs,
moganiWos meufeman SromaTa wil SenTa wmidaTa. aramed nu — kargi saqmiT srulqmnili. amieridan mogelis simarT-
damiviwyeb Cuen, sulierad SvilTa SenTa, mi-raA-iwio wi- lis gvirgvini, rasac moganiWebs meufe Sens wminda Sro-
naSe pirsa saxierisa, mowyalisa da mwyalobelisa tkbilisa maTa sanacvlod~240, magram nu dagviviwyeb Cven, sulier-
uflisasa, momiKsenen samwysoni Senni da nu daidumeb moRu- ad Sens Svilebs, rodesac mixval keTili, mowyale,
awebasa CuenTYs qristHs mimarT, rameTu yoladve Zal-gic mwyalobeli da tkbili uflis saxis winaSe, mogvixsene

602 603
wm. grigol xancTelis cxovreba wm. grigol xancTelis cxovreba

SewevnaA yovelTaA, romelni locvaTa SenTa esven da meoxe- Seni samwysoebi da nu daacxrob Cvens gamo moRvaweobas
basa Sensa moivltian~. qristes mimarT, radgan yovliTurT ZalgiZs Seewio yve-
xolo wmidaman man hrqua maT: `daRacaTu Tavi Cemi ga- las, visac ki Seni locvebis imedi aqvs da Sens meoxebas
numzade ufalsa da siyrmiTgan CemiT msgavsad Zalisa vSuer, eSureba~.
xolo ufroAs ars pativi sityuaTa TquenTaA, qristHsmsax- xolo wmindanma uTxra maT: „Tumca ufals gavumzade
urno mamano; aramed RmerTi gulsmodginebasa eZiebs kacTa- Cemi Tavi da Cemi bavSvobidan Zalisamebr viSrome, magram
gan da mianiWebs nacvalad sasufevelsa morCilTa misTa. da Tqvens sityvebSi metismeti pativdebaa, qristesmsaxuro
meca mommadlos mkYdryofaA nebismyofelTa Tana misTa mamebo; Tumca RmerTi adamianebisgan gulmodginebas
locviTa Tquen yovelTaATa. xolo Tquen geKsenen krZal- eZiebs da aniWebs ra Tavis morCilebs, sanacvlod, sasufe-
ulebaA Cemi moTminebiT monazonebisa mimarT, romelica ixi- vels, mec mommadlebs igi Tavisi nebis aRmsruleblebTan
leT, vinaATgan davemkYdre Tquen Soris vidre aqamomde, erTad damkvidrebas yvela Tqvenganis locviT, Tqven ki
rameTu esreT jer ars ZiebaA sasufevelisa caTaAsaA, da Cem- gaxsovdeT Cemi moTminebiTi simtkice monazvnobis mima-
TYs locva-hyofdiT, raATa momeces madli winaSe RmrTisa rT, rac naxeT mas Semdeg, rac davemkvidre Tqvens Soris,
Sewevnad Tquenda, SemweTa CemTa, uflisa mier~. vidre aqamde, radgan asea saWiro caTa sasufevlis Zieba.
iloceT CemTvis, rom momeces madli RvTis winaSe Tqvens,
Cems SemweTa, Sesawevnelad uflis mier~.

p. maSin hrqua xancTas Sina myofTa ZmaTa: `Svilno, 80. maSin uTxra man xancTaSi myof Zmebs: „Svilebo, ra
romeli [226] mcnebaA pirveliTgan gesma Cemgan, sulisa mcnebac Tavdapirvelad gaigoneT Cemgan, Tqveni sulis
Tquenisa sacxorebelad daimarxeT da hyofdiT maradis sacxoneblad daicaviT da maradis aRasrulebdeT Cems
saKsenebelsa Cemsa. da me, ukueTu vpovo kadnierebaA winaSe xsenebas, me ki Tuki vpoveb gabedulebas qristes winaSe,
qristHsa, uxuebaA keTilTa misTaA ara dagakldes orsave mis sikeTeTa siuxve moukleblad geqnebaT orsave sofel-
sofelsa. xolo amas gamcneb aw juariTa qristHsiTa, raATa Si, xolo axla amas gamcnebT qristes jvriT, rom Cemi sx-
Korcni Cemni dahmarxneT ZmaTa CemTa Tana, rameTu ara um- euli damarxoT Cems ZmebTan erTad, radgan ar var ukeTe-
jobes var ZmaTa CemTa saTnovebaTa mogebiTa. amisTYs yov- si Cems Zmebze saTnoebaTa mopovebiT. amitom yvelas geve-
elTa gevedrebi, nusada damiviwyebT locvasa Tquensa Rmr- drebiT, nurasodes damiviwyebT Tqvens locvaSi me,
Tisa mimarT yoladve mlocvelsa Tquensa da aw vedrebisa RvTisadmi yovliTurT Tqvenze mlocvels da amjerad
Semwirvelsa TquenTYs qristHs mimarT saukunod. mo- TqvenTvis qristes mimarT saukunod vedrebis Semwir-
miKseneT maradis locviTa da JamiswirviTa sikudiliT ucx- vels. locviTa da JamiswirviT maradis momixseneT me,
oqmnuli Tquengan, ixiloT raA adgili mwirobisa amis ucxoqmnili Tqvengan sikvdilis mier, odes naxoT

604 605
wm. grigol xancTelis cxovreba wm. grigol xancTelis cxovreba

mkYdromisa CemisaA, rameTu aha esera vidre Jamadmde mwirobis adgili Cemi am mkvidrobisa, radgan aha, mi-
kualadwodebisa Korcni Cemni miiqcevian miwad, xolo suli iqceva miwad Cemi sxeuli kvlavxmobis dromde241, Cemi
Cemi Seiwynaros ufalman~. suli ki uflisgan Seiwynareba~.

pa. da amaT raA sityuaTa ityoda netari grigol, maSin 81. im dros, rodesac am sityvebs ambobda netari gr-
naTliTa miuwdomeliTa Seimko Suenierad xilvaA misi igoli, miuwvdomeli sinaTliT brwyinvaled Seimko misi
brwyinvaled qristHs mier, rameTu banaki angelozTa mSvenieri Sesaxedaoba qristes mier, radgan uflis an-
uflisaTaA garemoadga mas da patiosanTa sakumevelTa sul- gelozTa banaki gars Semoertya mas da patiosan sak-
nelebaman aRavso yoveli igi eri krebuli mamaTaA. da ram- mevelTa surnelebam aavso mTeli is xalxi, mamaTa
eTu aqunda CueulebaA zecisa wmidaTa mTavrobaTa xilvisaA krebuli, vinaidan am marTal suls zecis wminda
sulsa mas marTalsa da aw maTganve sixarulisa KmaA esma ese: mTavrobaTa xedvis Cveuleba hqonda da axla maTganve
`nu geSinin moslvad Cuen Tana, msaxuro qristHso sanatre- moesma mas sixarulis xma: „nu geSinia CvenTan mosvlisa,
lo, rameTu queyanisa angelozsa da zecisa kacsa giwess sanatrelo msaxuro qristeso, radgan caTa meufe qriste
meufH caTaA qriste. aw moved sixaruliT da uflisa Senisa gixmobs Sen, miwis angelozsa da zecis adamians. axla
Tana ixarebd dausrulebelad, rameTu netar xar Sen Soris modi sixaruliT da Sens ufalTan ixare dausruleblad,
kacTa netarsa mas didebasa [v] damkYdrebad ganmzadebuli radgan adamianTa Soris netari xar Sen rogorc im
da mxiaruli saukunod~. xolo ese sityuani esmodes romel- netar didebaSi dasamkvidreblad gamzadebuli da
Tame mowafeTa misTa, aramed xilvaA igi didebuli yovelTa mxiaruli saukunod~. es sityvebi esmoda mis zog
ixiles. maSin netarman man sruliad ganixara miumZlavrebe- mowafes, Tumca is didebuli Cveneba yvelam naxa. maSin
li igi sixaruli da juari daswera TYssa mas monastersa da sruliad gaixara netarma uZleveli sixaruliT, jvari
Zmani TYsni akurTxna saukunoATa kurTxeviTa yovelTa Tana gadaswera Tavis monasters, Tavisi Zmebi akurTxa
qristHsmorwmuneTa da Tqua: `meufeo qristH, vinaATgan saukuno kurTxeviT qristes yvela morwmunesTan erTad
TYT Tavadman ivne da gamoicade, Zal-gic maTdaca Sewevnad, da Tqva: „meufeo qriste, mas Semdeg, rac TviTve ivne
romelni-igi gamoicadebodian maxeTagan da sacTurTa Tavad da gamoicade, ZalgiZs imaTi Sewevnac, romlebic
mterisaTa, rameTu qristeaneTa Semwe Sen xar, ufalo, dai- maxeebisgan da mtris sacTurebisgan gamoicdebian,
faren marjueniTa SeniTa mosavni wmidisa saxelisa Senisani radgan qristianTa Semwe Sen xar, ufalo! daifare Seni
da borotisagan iKsnen da miec maT sixaruli uoxWnoA. marjveniT Seni wminda saxelis moimedeni, borotisgan
xolo me, monaA Seni, macxovne sasufevelsa Sensa da wyalo- ixseni isini da mieci maT dausrulebeli sixaruli,
biT momiKsene sufeviTa SeniTa~. xolo me, Seni mona, macxovne Sens sasufevelSi da
mowyaled momixsene Seni meufebiT~242.

606 607
wm. grigol xancTelis cxovreba wm. grigol xancTelis cxovreba

pb. da esreT Sehvedra suli ufalsa da SeerTo an- 82. ase Sehvedra man suli ufals da SeerTo igi an-
gelozTa krebulsa, rameTu uKorconi angelozni da sulni gelozTa krebuls, radgan uxorco angelozebi da adami-
kacTani erTbuneba arian da sulsa kacisasa aqus metyuele- anTa sulebi erTbuneba arian da adamianis suls aqvs an-
baA angelozebri. daRacaTu KorcielTa enaTa dacxromisa- gelozebrivi metyveleba. Tumca xorcieli enebis da-
TYs ityYs daviT: `mas dResa Sina warwymdian yovelni dumebaze ambobs daviTi: „im dRes moispoba yvela maTi me-
zraxvani maTni~, aramed igive ityYs wmidaTa sulebisaTvs, tyveleba~243, magram TviTve ambobs wmindanTa sulebis-
viTarmed: `iqadian wmidani didebiTa, ixareben saKsenebelsa Tvis: „amayoben wmindanebi didebiT, xaroben TavianTi
zeda maTsa~, da meoxebasa hyofen qristHs mimarT madide- xsenebis gamo~244 da meoxebas uweven TavianT madideblebs
belTa maTTaTYs, rameTu vidre ganSjadmde cocxalTa da qristes mimarT, radgan vidre cocxalTa da mkvdarTa
mkudarTa iRuwian mvedrebelTa KorcielTa kacTaTYs mor- gansjamde iRvwian isini maTdami mavedrebeli xorcSi
wmuneTa da moelian srulsa mas sixarulsa da mxiarulebasa myofi morwmune adamianebisTvis da moelian srul
aRTqumisaebr meufisa maTisa, raJams didebisagan udidebu- sixarulsa da mxiarulebas, maTi meufis aRTqmisamebr,
lessa didebasa daemkYdrnen uflisa didebiT moslvasa. rodesac didebisagan ufro didebul didebaSi
xolo `rCeulTa SekrebaA oTxTagan [227] qarTa cisaTa damkvidrdebian uflis didebiT mosvlisas; xolo „cis
kidiTgan cisaAT vidre kidedmde cisa~ ese ars, rameTu `qar- oTxive qarisgan Sekreba rCeulebisa ciskididan
iTa~, viTarca etliTa, Sekribnes qristeman wmidani TYsni ciskidemde~245 esaa is, rom qariT, rogorc „etliT~,
winaSe missa sixarulad da Suebad saukunod, odes-igi Ti- Sekrebs qriste Tavis wmindanebs Tavis winaSe saukuno
Toeuli maTi naSromsa TYssa uCuenebdes ufalsa da sixarulisa da SvebisaTvis, rodesac TiToeuli maTgani
nacvalad miaqundes simdidre daulevneli. Tavis naRvaws warmouCens ufals da, sanacvlod, waiRebs
ulev simdidres.

pg. maSin, netaro mamao, axali igi qristHsmowame iovane 83. maSin, netaro mamao, saswaulebiT mbrwyinavma
sanatreli, xancTiT ierusalHmd miwevnuli da sarkinozTa axalma qristesmowamem ioane sanatrelma, xancTidan
KeliTa baRdads qristHsTYs mokluli, da saswauliTa ierusalimSi misulma da sarkinozebis xeliT baRdadSi
brwyinvale, ixarebdes rCeulTa Tana SvilTa SenTa, raJams qristesTvis moklulma, ixaros Sens rCeul SvilebTan
warudginebde maT qristesa. mas Jamsa raA-me iyos Cuen erTad, rodesac warudgen maT qristes. im dros raRa
udebTaTYs nugeSiniscema[A], romelni wodebul varT Senda iqneba nugeSiscema Cven, mconareebisTvis, romlebic
mowafed, rameTu ganKmel ars siyuaruli urTierTas da yo- wodebulni varT Sens mowafed, radgan gamxmaria
veli keTilisa saqme Semcirebul ars da daklebulebaA urTierTis siyvaruli, sikeTis yoveli saqme Semcire-
aRorZinebul!? aramed Semdgomad RmrTisa mowyalebaTa da bulia da gazrdilia naklulevaneba!? magram RvTis

608 609
wm. grigol xancTelis cxovreba wm. grigol xancTelis cxovreba

yovelTa wmidaTa meoxebisa locvaTa SenTa mimarT ars sas- mowyalebaTa da yvela wmindanis meoxebaTa Semdeg Seni
ovebaA Cueni, wmidao mamao! Seiwire sarwmunoebaA Cueni, locvebisadmi aris Cveni imedi, wminda mamao! Seiwire
Rirso, rameTu Sen uwyi siyuaruli Cueni, daRacaTu ara Cveni sarwmunoeba, Rirso, radgan Sen ici Cveni
gYxilav Korcielad. nu damiviwyeb Cuen, aramed iyavn madli siyvaruli, Tumca xorcielad ar gvinaxixar246. nu
Seni Semwe Cuenda, wmidaTa udabnoTa SenTa Sina dam- dagviviwyeb Cven, aramed iyos Seni madli Semwe Cveni, -
kYdrebulTa, da yovlisa erisa, raATa vipovneT SenTana six- Sens wminda udabnoebSi damkvidrebulebisa, - da mTeli
arulisa mis waruvalisa cxorebasa. xalxisa, rom aRmovCndeT waruvali sixarulis cxov-
aw, sayuarelno qristHsmorwmuneno, Cuenca gYRirs yo- rebaSi SenTan erTad.
velTa gulsmodginebaA msgavsad Zalisa saqmed keTilisa axla, sayvarelo qristesmorwmuneebo, Cvenc, yvelas,
mowyalebasa Tana RmrTisasa da wmidaTa meoxebasa, raATa gvmarTebs Zalisamebr gulmodgineba sikeTis saqmnelad
Rirs-viqmnneT codvaTa Sendobasa da didsa wyalobasa RvTis mowyalebasTan da wmindanTa meoxebasTan erTad,
saukunod. rom Rirsi gavxdeT codvaTa Sendobisa da saukunod
didi wyalobisa.

pd. [v] xolo iyo gardacvalebaA netarisa mamisa Cuenisa 84. xolo Cveni netari mama grigolis gardacvaleba
grigolisi ricxusa weliwadTa misTasa as da meoresa welsa, iyo mis weliwadTa raodenobiT asmeore wels, oTxmoc-
qronikonsa oTxmeoc da erTsa. aramed gardacvalebiTgan daerT qronikons247, misi es cxovreba ki daiwera misi
misiT daiwera cxorebaA ese misi Semdgomad oTxmeoc da gardacvalebidan oTxmocdaaTi wlis Semdeg, dasabami-
aTisa wlisa, dasabamiTgan gardasrulTa welTa equs aTas dan gasuli wlebis mixedviT eqvsiaTasxuTasormocdame-
xuTas ormeoc da meaToTxmetesa welsa, ierusalHms ToTxmete wels, ierusalimSi agaTonis patriarqobisas;
patriaqobasa agaTonissa, mcxeTas kaTalikozobasa miqe- mcxeTaSi miqelis kaTalikosobisas; qarTvelebze aSot
lissa, qarTvelTa zeda mTavrobasa aSot kurapalatisasa, kurapalatis, adarnerse qarTvelTa mefis Zis, mTavro-
Zisa adarnerse qarTvelTa mefisasa, afxazTa zeda mefobasa bisas; afxazebze giorgis, kostanti mefis Zis, mefobisas;
giorgissa, Zisa kostanti mefisasa, erisTavTa-erisTvobasa sumbatis, adarnerse mefis Zis, erisTavTerisTavobisas;
sumbatissa, Zisa adarnerse mefisasa, magistrosobasa adarn- adarnerses, bagrat magistrosis Zis, magistrosobisas;
ersessa, Zisa bagrat magistrosisasa, erisTvobasa sumbatis- sumbatis, daviT mamflis Zis, erisTavobisas. qristem mi-
sa, Zisa daviT mamflisasa. qristeman didebaA uoxWnoA maT aniWos yvela maTgans dausrulebeli dideba.
yovelTa mianiWen! xolo imave dros anCSi episkoposi iyo makari, netari
xolo Jamsave mas iyo anCs episkoposi makari, da netarisa mama grigolis mier aSenebul monastrebSi ki iyvnen mama-
mamisa grigolis SenebulTa maT monasterTa iyvnes mamasax- saxlisebi, warmomavlobiT did aznaurTa Svilebi:

610 611
wm. grigol xancTelis cxovreba wm. grigol xancTelis cxovreba

lisni naTesaviT didTa aznaurTa Svilni: xancTas - mamaA xancTaSi — mama Tevdore, mcxvedas diswuli, da Sat-
Tevdore, diswuli mcxuedaAsaA, da Satberds - mamaA grig- berdSi — mama grigoli, liparitis Ze, didi mama grig-
ol, Ze liparitisi, saxeliTa didisa mamisa grigolisiTa Sem- olis saxeliT Semkuli. qristem srulad Seamkos igi
kobili. qristeman sruliad Seamkven madliTa misiTa da gan- Tavisi madliT da saukunod gaamarTlos igi Tavis wi-
amarTlen winaSe missa saukunod! naSe.
xolo xancTisa winamZRurisa da iovane Zmisa misisa da xolo xancTis winamZRvris, misi Zmis ioanes da am wig-
wignisa amis aRmwerelisa giorgi merCulisa, samTave amaT nis aRmweris giorgi merCulis — samive maTganis er-
erTad gulsmodginebiTa [228] daiwera xancTas Sina Toblivi gulmodginebiT daiwera netari grigolis es
netarisa grigolis cxorebaA ese. qristeman wignsa mas cx- cxovreba. qristem daweros isini cxovelTa winaSe da
ovelTasa daweren igini da sruliad wyaloba-yavn sruliad wyaloba yos yvela morwmunisTvis, rom Seicnon
yovelTa morwmuneTaTYs, raATa gulisKma-yon saRmrToA maT amqveynis saRvTo niWic zeciurTan erTad.
niWi queyanisaA zecisasa Tana. marTlac, eklesiaSi erTi wignismkiTxveli248 Tana-
rameTu eklesiasa Sina erTi wignismkiTxveli mcireTa brad sakmarisia rogorc cota, aseve bevri msmenelisTvis
msmenelTa da mravalTaTYs sworad kma arn, da egreTve uku- da, msgavsadve, rodesac erTi ikurTxeba an mravali,
eTu erTi ikurTxevin anu mravalni, makurTxeveli igi erTi makurTxeveli erTia sakmarisi, radgan dauklebelia
kma arn, rameTu mouklebel arian keTilni igi qristHsni Cvendami qristes sikeTeebi da wmindanTa meoxebis madli.
Cuenda momarT da madli wmidaTa meoxebisaA.

pe. romlisaTYsca dRes KsenebaA netarisa mamisa grig- 85. amitom, dRes xseneba netari mama grigolisa da
olisi iyavn maradis Cuenda saso da Sesavedrebel sulisa da yovelTa marTalTa maradis iyos imedi CvenTvis da Sesav-
KorcTa da yovelTa marTalTa Soris dassa mas monazonTa edrebeli sulisa da xorcisa monazonTa winamZRvris,
erisTavisa mamisa Cuenisa didisa antonissa naTelsa Sina Cveni didi mama antonis, monazonTa dasSi, dauRamebel
dauRamebelsa, viTarca Tqua solomon: `naTeli marTalTa sinaTleSi, rogorc Tqva solomonma: „sinaTle marTleb-
zeda maradis~, da kualad ityYs: `xolo sulni marTalTani zea maradis~249. da kvlav ambobs igi: „xolo marTalTa
KelTa Sina RmrTisaTa cxovel arian~. da ganaTebul mzisa sulebi cocxlebi arian RvTis xelebSi~250 da anaTebs maT
misgan simarTlisa, caTa-dautevnelisa da qalwulisa saSo- caTagan dautevi da qalwulis saSoSi gamouTqmelad
sa datevnulisa gamouTqumelad da Cuenda cxorebad gamo- datevnili mze simarTlisa, CvenTvis cxovrebad gamo-
brwyinvebulisa naTlisa mis dausabamoAsa qristHs RmrTisa brwyinebuli dausabamo sinaTle qristesi, — Cveni RvTi-
Cuenisa, rameTu araA SeuZlebel ars mis winaSe, romelmanca sa, radgan araferia SeuZlebeli mis winaSe, romelmac
misca qmnulsa TYssa mzisTualsa amas eseviTari brwyinva- mzisTvals251, Tavis qmnilebas, imgvari brwyinvaleba mis-

612 613
wm. grigol xancTelis cxovreba wm. grigol xancTelis cxovreba

lebaA, romel yovelsa xilulsa miefinebis da gananaTlebs ca, rom yvelafers xiluls miefineba igi da anaTebs mas
naTliTa misiTa. da manve yovlisaSemZlebelman RmerTman Tavisi sinaTliT. da manve, yovlisSemZle RmerTma, misca
misca madli KelmwifebisaA yovelTa wmidaTa misTa da Cuen- xelmwifobis madli yvela Tavis wmindans, romlebic
TYs vedrebasa hyofen mouklebelad missa mimarT. amisTYs- CvenTvis ganuwyvetliv aRavlenen vedrebas misdami. amis
ca `KsenebaA maTi qebiT aResrulebis~ da dResaswaulisa ma- gamo, `maTi xseneba qebiT aResruleba~252 da isinic Tavi-
Tisa SemamkobelTa [v] hfarven maradis da gananaTleben anTi dResaswaulis Semamkoblebs maradis ifaraven,
sulTa maTTa, da madlsa mianiWeben yovelTa morwmuneTa, anaTleben maT sulebs da madls aniWeben yvela morw-
vinaATgan Zal-uc SewevnaA sarwmunoebiTmvedrebelTaA maT munes, radgan ZaluZs TiToeul maTgans Seewios sarwmu-
TiToeulsa maTgansa da maradis meox arian CuenTYs winaSe noebiT mavedreblebs da maradis meoxni arian CvenTvis
wmidisa samebisa, dambadebelisa yovelTaAsa, romlisaA ars yovelTa dambadebeli wminda samebis winaSe, romlisac
ZlierebaA, didebaA da didadSuenierebaA da sufevaA dausa- aris Zliereba, dideba, didmSveniereba da dausabamo da
bamoA da dausrulebeli, da missa Suenis pativi da qebiT dausrulebeli meufeba. mas Sehferis pativi da qebiT
TayuaniscemaA JamTa ukunisamde da mermeTa maT saukuneTa, Tayvaniscema droTa ukunisamde da samermiso saukuneeb-
amen. Si, amin.

pv. pirvelyofili ese saswauli guesma berTagan CuenTa, 86. adre momxdari es saswauli gagonili gvaqvs Cveni
viTarmed Jamsa mamisa grigolis mowafisasa xancTas etY- berebisgan, rom xancTaSi mama grigolis mowafis,
fanes mamobisasa iyo vinme kaci mdidari anWkoras da saxeli epifanes mamasaxlisobisas iyo viRac mdidari kaci anWko-
misi werta. da aw romel wertaAsni hrqYan, TxaTa misTa raSi, saxelad werta (axla rasac „wertaisni~ hqvia, misi
sadguri yofil ars. da mas esua asuli, SobiTgan yruA da Txebis sadgomi iyo). mas hyavda asuli, dabadebidan yru
utyY, xolo hasakiTa mrTeli. da viTar aTcametisa wlisaA da munji, aRnagobiT ki saRi. rodesac cameti wlisa iyo
iyo qali igi, dedasa missa CuenebiT Zilsa Sina gamoecxada es asuli, mis dedas CvenebiT gamoecxada ZilSi Rirsi
Rirsi etYfane da hrqua: `xancTas Jamiswirvasa Cemsa xvale epifane da uTxra: „xval xancTaSi Cemi Jamiswirvisas ga-
moavline kaci, KeliTa Cem, etYfanesTa nabani movsce Senda moagzavne kaci da Cemi, epifanes, xelebis nabans gamovatan
da asu igi asulsa Sensa da scxe Tavsa missa da gankurnos SenTan. Seasvi igi Sens asuls, wausvi Tavze da gankur-
igi qristeman vnebaTa misTagan madliTa yovelTa wmidaTaA- nebs mas qriste misi vnebebisgan yvela wmindanis
Ta~. madliT~.
xolo morwmuneman man dedakacman ara auwya qmarsa TYs- xolo morwmune qalma ar Seatyobina Tavis qmars es
sa CuenebaA igi, rameTu mas Jamsa kaci igi monazonTaTYs mk- Cveneba, radgan im dros es adamiani monazonTa mimarT
sinvared iyo, da idumal waravlina kaci. xolo netarman epi- gulmwyralad iyo. amitom man farulad gaagzavna kaci,

614 615
wm. grigol xancTelis cxovreba wm. grigol xancTelis cxovreba

fane uflisa mier icoda, raA-igi yofad iyo, da misca kacsa netarma epifanem ki uflis mier icoda, rac unda
mas KelTa TYsTa nabani. da mi-raA-iwia, dedakacman man sarw- momxdariyo. misca man im kacs Tavisi xelebis nabani da
munoebiTa mtkiciTa scxo evlogiaA igi usisxloAsa msxuer- rodesac igi [ukan] mivida, im qalma mtkice sarwmunoebiT
plisaA [229] RirsadSemwirvelisa mRdelisa[A] asulsa TYssa. wausva usisxlo msxverplis Rirseulad Semwirveli
xolo mas daeZina sam dRe da sam Rame da raJams ganeRYZa, mRvdlis saboZvari Tavis asuls, romelsac daeZina sami
Tqua: `didebaA RmerTsa, didebaA wmidasa samebasa, romelman dRe da sami Rame, xolo gaeRviZa ra, Tqva: „dideba
locviTa netarisa mamisa etYfanesiTa ganmkurna da miKsna RmerTs, dideba wminda samebas, romelmac netari mama
me eSmakisagan~. da viTarca ixila saswauli ese werta, mama- epifanes locviT ganmkurna da mixsna me eSmakisgan~. naxa
man misman, gankYrvebuli sixaruliTa savse warvida ra es saswauli wertam, misma mamam, gakvirvebuli wavida
xancTad, da viTar saCinosa udabnoAsasa miiwia, KmamaRlad xancTaSi, sixaruliT savse, da rodesac miaRwia man
tiroda pirvelisa mis warmdebebisa misisaTYs. maSin mamaman udabnos Tvalsawiers, xmamaRla tiroda Tavisi adrin-
etYfane sixaruliT da nugeSiniscemiT moikiTxa da friad deli ugulisxmoebis gamo. maSin mama epifanem sixaru-
pativ-sca Zalisaebr. xolo werta diadi Sesawiravi miuZRu- liT da nugeSiscemiT moikiTxa igi da, Zalisamebr, metad
ana da Sewira winaSe wmidisa mTavarmowamisa giorgissa da pativi sca, wertam ki didi Sesawiravi uZRvna mas, rac
hmadlobda qristesa sakYrvelTmoqmedsa da monasa missa Sewira wminda mTavarmowame giorgis winaSe. hmadlobda
etYfanes. romlisa locviTa sruliad sixaruli miefina. igi sakvirvelTmoqmed qristes da mis monas epifanes,
xolo asuli igi misi keTilad cxonda amas sawuTrosa da romlis locviTac srulad miefina mas sixaruli, misi
saukunod, da CuenTYsca ufalman sruliad wyaloba-yavn asuli ki kargad gadarCa am sawuTroSi da saukunod.
oxiTa yovelTa wmidaTa misTaATa. CvenTvisac wyaloba yos ufalma yovliTurT yvela misi
wmindanis meoxebiT.

pz. xancTas mkYdri gabriel moZRuari, friadmoRuawe 86. xancTaSi mkvidri gabriel moZRvari, didad moR-
netari wmidaA mamaA, gYTxrobda igi mamisa basilissa, vi- vawe netari wminda mama, gviyveboda mama basilis Sesaxeb:
Tarmed mravalTa welTa mamasaxlisobasa missa xancTas, ese „mravali weli xancTaSi misi mamasaxlisobis dros es iyo
iyo kanoni misi, - odes Sina arn, trapezisagan kide misi kanoni: rodesac Sin iyo253, trapezisgan calke
sazrdelsa araras miiRebda, arca Wamadsa, arca sasumelsa. sakvebs arafers miiRebda, - arc saWmels, arc sasmels. ma-
xolo Jamsa sneulebisa misisasa, romliTa gardaicvala gram Tavisi avadmyofobis dros, riTac gardaicvala
winamZRurobasa Sina missa, mrqua: `Svilo, gabriel, sa- Tavis winamZRvrobaSi, miTxra me: „Svilo gabriel,
ostigniT cxeli saWmeli korkotisaA momarTu~. da maSin ara samzadidan wandilis cxeli kerZi momitane~. maSin
egbo, sxuaA Sevagbe da mivarTY, rameTu mravalTa dReTa wandili moxarSuli ar iyo. sxva movxarSe da mivarTvi,
araraAsa gemoA exilva. da viTar cna, viTarmed mas [v] dResa radgan mravali dRe arafris gemo ar gaesinja. rodesac

616 617
wm. grigol xancTelis cxovreba wm. grigol xancTelis cxovreba

saerod igi saWmeli ara yofil ars, maSin, romeli-igi mime- gaigo, rom im dRes es saWmeli saerTo [trapezze] ar yo-
Ro, SfoTiT dasTxia da risxviT mrqua me: `rad sceT, sawya- fila, maSin, rac mitanili mqonda, aRSfoTebiT daaqcia
lo, da me macTuneb?~ xolo me SiSiT Sevindve da vhkiTxe da mrisxaned miTxra me: „rad Secdi, sawyalo, da rad
mizezi friadmoginebisaA. macTuneb me?~, xolo me SiSiT Sendoba viTxove da vkiTxe
xolo man mrqua: `Svilo, siWabukesa Cemsa mamisa grig- am didi gakicxvis mizezi.
olis saKedarsa vxedevdi da mamasa CemTYs Korcielsa sau- man ki miTxra: „Svilo, Cems siWabukeSi mama grigolis
ravsa vawyinebdi. xolo mas RmrTisakacsa winaAswarmety- saxedars vuvlidi da xorcieli moTxovnilebiT mamas
uelebisa madli aqunda qristHsgan da esreT mibrZana: `basi- Tavs vabezrebdi, mas ki, RvTis kacs, qristesgan winas-
lo, mokled Sen xancTas mamasaxlisad dasdgebi, da aw warmetyvelebis madli hqonda da ase mibrZana: „basili,
romelsa iurvi, merme viTari gindes samoseli da sagebeli, male Sen xancTaSi mamasaxlisad dadgebi da rasac axla
gaqundes, xolo moxucebuli, sulierad mamaA Seni, awve wuxxar, maSin geqneba, - samoselic da sagebic, rogorc
gamcneb da juariTa qristHsiTa juarsa dagwer: odes ese gendomeba, me moxuci ki, sulierad Seni mama, axlave
sityuaA Cemi saqmiT iqmnas, xancTas Sina raA iyo, yovelsa gamcneb da qristes jvriT jvars gadagwer: rodesac es
KorcTa saRuawlsa trapezsa daSjerdi, sxuagan raA iyo, Cemi sityva saqmiT asruldeba, xancTaSi rodesac iqnebi,
igi pativi Sen KorcTa Suebad geyofiso~. da aw mravalTa yvelafers xorcTa mosaxmariss trapezze dasjerdi,
weliwadTa Cemsa mamasaxlisobasa kanoni mamisa CemisaA saqmiT radgan geyofa Sen, sxvagan rom iqnebi, maSindeli pativi
aRmisrulebies, xolo Sen sikudilisa Cemisa Jamsa urCebisa xorcieli SvebisTvis~. da axla Cemi mamasaxlisobis mra-
patiJsa STamagdebdi. amisTYs ganvrisxen Senzeda~. da me val wels Cemi mamis kanoni saqmiT aRmisrulebia, Sen ki
kualadca Seuvrdi da damikYrda friadi igi moTminebaA Cemi sikvdilis dros urCobis sasjelSi magdebdi.
misi. xolo mamaman basili makurTxa yovliTa kurTxeviTa da amitom gavbrazdi Senze~. me kvlav Sevuvrdi mas da gami-
mrqua: `kurTxeul iyav uflisa mier Sen da yoveli eri mar- kvirda misi didi moTmineba, xolo mama basilim makurTxa
Tlmorwmune oxiTa wmidisa RmrTismSobelisaATa da wmidisa yvela kurTxeviT da miTxra: „kurTxeuli iyaviT uflis
giorgisiTa da yovelTa wmidaTaATa, amen~. mier Sen da mTeli marTlmorwmune krebuli wminda
RvTismSoblis, wminda giorgis da yvela wmindanis
meoxebiT, amin~.

618 619
SeniSvnebi wm. grigol xancTelis cxovreba

1 `codnismierad galoben~ - Sdr. teqsti: `galobed mec- iRuwida siWabukesa TYssa, da imarxavn gonebasaca TYssa,
nierebiT~; Sdr. fs. 46:9. raATa ara mimoqrodis, da sityuaA misi iyo Sezavebul
2 I Tes. 5:17 zomiT mariliTa madlisaATa~ (iqve, gv. 273.29. originalis
3 `arsebaSeuqmneli~ - Sdr. `arsebadaubadebelisa~ (pa- Sesabamisi sityvebi mniSvnelovnad sxvaobs qarTuli Targ-
ralelisTvis Sdr. `mowyalebiTa yovladwmidisa arse- manisgan da sityva-sityviT ase iTargmneba: `sityva, uzadod
badaubadebelisa samebisaATa ... Rirs-viqmen ... dawerad wmi- (wundaudeblad) Semzadebuli saRvTo mariliT~).
dasa amas wignsa~, anderZi Add.11281-ze, `mamaTa cx.~, gv.324). 12 `brZnulad gaxsnida Tavis pirs~ – Sdr. `brZnad aRa-
4 fs. 101:19. Ris piri TYsi~. aq SesamCnevia solomonis sityvaTa gamoZax-
5 Sdr. I mf. 2:11 ili (igav. 31:28).
6 Sdr. mT. 3:4 13 dan. 10:3.
7 dan. 10:3 14 fs. 23:3-4.
8 igulisxmeba yvela is liturgikuli teqsti, rac ek- 15 m. 13:17; arsebul gamocemebSi citata bolovdeba si-
lesiaSi galobis rva xmaze igalobeba (sagaloblebi, locve- tyvasTan `miaRwies~, radgan aqaa dasmuli citatis damamTa-
bi, mrwamsi da misT.). amas isic adasturebs, rom gamoTqma: vrebeli brWyali, xolo momdevno sityvebi (`risi Rirsic
„xmiT~ saswavli saeklesio swavla~ (Sdr.: `KmiTa~ saswav- gaxdiT Tqven~) mikuTvnebulia grigolisadmi, rac mcdar-
leli swavlaA saeklesioA~) mosdevs `fsalmunTa~ anu `dav- ia, radgan mimarTva `risi Rirsic gaxdiT Tqven~, cxadia,
iTis~ moxseniebas, `fsalmunni~ ki, rogorc cnobilia, saek- mociqulebs gulisxmobs da ara grigol xancTelTan mosau-
lesio galobis safuZvelia. Sesabamisad sityva `xmas~, bre adamianebs. es Secdoma maris gamocemaSi aSkarad meqan-
rogorc specialur termins, brWyalebSi vsvamT (Sdr. e. ikuria (radgan rusul TargmanSi zemore sityvebi mas ci-
metrevelis SeniSvna: `KmiTa saswavleli swavlaA `Kmeans~ tatis SigniT aqvs moqceuli), sxva publikaciebi ki Seumow-
anu rva xmaze gawyobil galobas unda niSnavdes~, Zlispir- meblad imeoreben mas.
ni da RmrTismSoblisani, gamosca da gamokvleva daurTo 16 1 kor. 4:15.
elene metrevelma, Tb. 1971, gv. 055, Sen. 1). 17 i. 3:3-5
9 `saswavlo~ - Sdr. `samoZRuroA~. es iSviaTi termini 18 II sj. 10:12
niSnavda `saswavlos~ da, aqedan, `saswavlo adgils~, `sas- 19 igav. 10:27.
wavlebels~. am ukanaskneli mniSvnelobiT Sdr. Semdegi kon- 20 iob. 32:9; citatis bolo nawili, nusxis safuZvelze,
teqsti: `samoZRurodve movide da viswavlo yoveli~ (ix. z. marisa da ZqalZ-is (`ZqalZ~ = `Zveli qarTuli agiografiu-
sarjvelaZe, `Zv. qarT. leqs.~, gv.177); agreTve: `dabasa mas li literaturis Zeglebi~) gamocemebSi aseTia: `arca brZen-
Sina iyo samoZRuroA swavlaTaA da moZRuari Kelovani~ Ta ician samarTali~. nacvlad sityvisa `brZenTa~, sazoga-
(iqve, gv. 177); `movida samoZRurosa yrmaTasa~ (mamaTa cx. dod, unda iyos `berTa~, rogorc es TviT n. mars aqvs miTiTe-
gv. 300.35) buli rusuli Targmanis sqolioSi. amasve adasturebs
10 1 kor. 1:20 xsenebuli bibliuri wignis sxvaenovani versiebi. miuxeda-
11 `misi sityva Sezavebuli iyo madlis mariliT~ – Sdr. vad aRniSnulisa, Cven n. maris msgavsad vinarCunebT nusxis
`sityuaA misi iyo Sezavebul mariliTa madlisaATa~. aq Sein- mcdar monacems (s. yubaneiSvilTan gasworebuli teqsti
iSneba ori xelSesaxebi paraleli: (I) `xaritonis cxovre- gvaqvs: `arca berTa ician samarTali~), radgan aRniSnuli
basTan~: `Sezavebul iyo sityuaA misi mariliTa sulisa cTomileba ar ukavSirdeba merCulis naSromis gadamwers,
wmidisaATa~ (mamaTa cxorebani, Tb. 1975. gv.132 33-34); (II) arcTu TviT merCules (romlis avtografSic aseve uTuod
kidev metad `iovane Seyenebulis cxorebasTan~: `da esrHT mcdari `brZenTa~ iqneboda da ara marTebuli `berTa~). es

620 621
SeniSvnebi wm. grigol xancTelis cxovreba

Secdoma (fonetikurad msgavsi `berTa~-s da `brZenTa~-s gad- romel ars samZali ZlevisaA, SezRudvili samaradisoATa
amweriseuli meqanikuri aRreva) gacilebiT Zveli Cans da locviTa da marxviTa, da friadi muKlTdrekaA, Semwirveli
adgili unda hqonoda TviT qarTulenovani bibliis nusxeb- cremlTa wmidaTaA uZilTagan TualTa SenTa da mRYZarisa-
Si, maT Soris, rogorc Cans, uadres oSkur bibliaSic, gan sulisa Senisa~ (T. 57).
radgan, marTalia, sakuTriv 32:9 muxli aRniSnul biblias 26 `erTiani erTobiT~ – Sdr. `erTiTa miT erTobiTa~.
aklia, magram igi Semonaxulia sabaseulSi, romelic, iobis am uCveulo gamonaTqvamis garkveuli paraleli Cans `sinur
wignis farglebSi, sxva adgilebSi erTgulad mihyveba oS- mravalTavSi~: `maSinRa erTiTa miT erTobiTa erTad anu
kurs. amitom, radgan merCulis SromaSi araiSviaTad iCens kbodis pirsa ... iqmnian bude~ (sin. mrav. 225.7)
Tavs bibliuri teqstis gaazreba sakuTriv qarTuli Targ- 27 `mRviZarebas~ – Sdr. `uZilebasa~. aRsaniSnavia, rom
manis mixedviT, ukeT qarTuli Targmanis im nusxis mixed- mocemul adgilas nusxaSi gvaqvs aSkarad mcdari forma
viT, romelic mas xelT aqvs, Tundac rom xsenebuli nusxis `uZlurebasa~. es sityva mcdaria, radgan konteqsti exeba
monacemi gadamweriseuli cTomilebis safuZvelze iyos grigolis mier saTnoebaTa moRvawebas. hagiografi aRwers,
aRmocenebuli (ix. amis Sesaxeb Tundac sqolioebi 282,283), Tu rogor iTvisebda igi zogisgan locvas, zogisgan
Sesabamisad aSkaraa, rom sakuTriv merCuliseuli teqstis marxvas, sxvaTagan simdables, simSvides da a. S (ix. zemoT).
dadgenisas upiratesoba unda mieniWos ara im monacems, rac swored am saTnoebaTa CamonaTvalSi gvxdeba `uZlurebaA~,
sazogadod aris marTebuli, aramed imas, rac savaraudoa, rac SuZlebelia, radgan `uZlureba~ saTnoebad aravis miuC-
rom mis avtografSi arsebuliyo. nevia. n. marma SeamCnia cTomileba da ivarauda, rom Tavda-
21 iob. 32:8 pirvel teqstSi unda yofiliyo `uhrulebaA~. savsebiT mar-
22 malaq. 2:7 Tebulia misi rusuli Targmani bdenie, Tumca momdevno
23 fs. 132:1 gamocemebSi mainc ucvlelad meordeba mcdari `uZlureba-
24 m. 18:20 sa~ (maris `uhrulebasa~ gaziarebulia `saskolo gamocema-
25 `mRviZare gulmodginebaSi~ – Sdr. `uZilsa gulsmodg- Si~). aRvniSnavT, rom arsobrivad n. maris konieqtura savse-
inebasa~. unda aRvniSnoT, rom nusxaSi da publikaciebSi gvaqvs biT gamarTlebulia, radgan, erTi mxriv, xsenebuli `uZlure-
ara `uZilsa gulsmodginebasa~, aramed `uZlursa gulsmodg- basa~ mosdevs `zejdomiT Zils~ da aSkaraa, rom am
inebasa~. es gamonaTqvami Cven aSkarad mcdari gvgonia, radgan ukanasknelis Semdeg dasaxelebuli unda iyos swored Zil-
konteqsti xsenebuli oTxi Zmis gansakuTrebul gulmodg- Tan dakavSirebuli (ukeT, Zilis SeZlebisamebr uarmyofe-
inebaze migviTiTebs, rac `uZluri~ veranairad ver iqneba. li) saTnoeba, meore mxriv ki warmoudgenelia, saTnoebaTa
amitom, gamomdinare iqidan, rom, erTi mxriv, saRvTo gulmo- aseT sakmaod detalizebul CamonaTvalSi ar ixseniebodes
dgineba yovelTvis mRviZarebiTia anu `uZilia~ da rom cota `mRviZareba~, rac ganuyrelia asketis Rvawlisgan. amasTan,
qvemoT igive `uZileba~ sruliad aSkaradaa aRreuli miuxedavad arsebiTi marTebulobisa, sakuTriv qarTuli
`uZlurebaSi~ (ix. sqolo 28), vTvliT, rom amjeradac igive teqstis mariseuli gasworeba mcdaria, radgan mkvlevari
gadamweriseuli cTomilebaaa saxeze da rom Tavdapirvel aRadgens ararsebul sityvas `uhrulebaA~, maSin roca Tval-
teqstSi unda gvqonoda ara `uZlursa~, aramed `uZilsa~, naTelia, rom mocemul adgilas uTuod unda gvqonoda `mRvi-
romelic daqaragmebuli iqneboda rogorc `uZlsa~ da gvian- Zarebis~ aRmniSvneli Zveli qarTuli termini `uZilebaA//
deli gadamwerisgan gaixsna rogorc `uZlursa~ (sityva `uZi- uZilobaA~ (orive es forma damowmebulia i. abulaZis
li~, garda mravali Zveli qarTuli teqstisa, damowmebulia leqsikonSi), romlis aRreva fonetikurad msgavs `uZlure-
TviT winamdebare `cxovrebaSic~: `Zal ars Senda Zali Rmr- basTan~ savsebiT mosalodnelia. da bolos, amave `uZileba/
TisaA, rameTu wmidaTa angelozTa msgavsebaA gaqus, - siwmide, /uZilobas~ STambeWdavad gvidasturebs xsenebuli `cxovre-

622 623
SeniSvnebi wm. grigol xancTelis cxovreba

bis~ sxva adgilebi. magaliTad: `rameTu dRH igi damwuxr- ano redaqcia ix. wignSi: mamaTa cxorebani, i. imnaiSvilis
da da RamH ganTena uZilobiT locvasa Sina maTsa da galo- gamoc. Tb. 1975, gv. 11. safiqrebelia, rom merCules xelT
basa RmrTisasa~ (T. 6); `rameTu mouklebeli locvaA, wyuri- hqonda `antonis cxovrebis~ uadresi qarTuli Targmani,
li da SimSili maradis, da uZilobaA, zedgomaA da muKlTa rac daculia `mravalTavebSi~, da ara am Targmanis mogvi-
modrekaA friadi aqunda netarsa mas~ (T. 37); `Zal ars Sen- ano redaqcia, rac britanul xelnawerSia daculi. amas
da Zali RmrTisaA, rameTu wmidaTa angelozTa msgavsebaA gvafiqrebinebs merCulis mier gamoyenebuli zmna `iswavebn~,
gaqus, - siwmide, romel ars samZali ZlevisaA, SezRudvili rasac zemore konteqstSi orgzis vxvdebiT `antonis cxovre-
samaradisoATa locviTa da marxviTa, da friadi muKlT- bis" sakuTriv uadres redaqciaSi da rac britanuli
drekaA, Semwirveli cremlTa wmidaTaA uZilTagan Tual- xelnaweris teqstSi Secvlilia formebiT: '`ganicdin~ da
Ta SenTa da mRYZarisagan sulisa Senisa~ (T. 57). `Seiswavebn~; amasve gvidasturebs konteqstis damaboloe-
28 'yvela am netars moinaxulebda wminda grigoli da beli sityvebi, rac merCulis teqstSi amgvaria: `esreT ...
swavlobda maT karg qcevebs, zogisgan — locvas da marx- aRsavseman miaqciis~. am sityvebs TiTqmis zedmiwevniTi Ses-
vas, zogisgan — simdables da siyvaruls, zogisgan — simS- atyvisi aqvT `antonis cxovrebis~ swored uadres qarTul
vides da urisxvelobas, zogisgan — upovarebasa da miwaze TargmanSi: `esrHT savseman miaqciis~, romelTa nacvladac
wolas anda mjdomare Zils, zogisgan — mRviZarebas da mogviano redaqciaSi vkiTxulobT:`esrHT savsH miiqcis). mer-
dumiliT xelsaqmobas, da amaT msgavs saTnoebebs, Semdeg ki Culiseuli teqstis Soreul paralelad SeiZleboda migve-
sulier swavlaTagan amgvarad avsebuli ubrundeboda Tavis TiTebina agreTve kirile skviTopolelis `evTvimis cxovre-
samyofels" - Sdr. dedani: `yovelTa maT netarTa moixilavn ba”: `maSin warvida udabnod wmidaTa mamaTa xilvad. da hxe-
wmidaA grigol da keTilTa qcevaTa maTTa iswavebn, romelTa- davn igi gangebasa TiToeulisa maTisasa da daimarxvida gulsa
ganme - locvasa da marxvasa, romelTaganme - simdablesa da siy- Sida TYssa” (‘mamaTa cx.”, gv. 146)
uarulsa, romelTaganme - simSYdesa da ganurisxvelobasa, 29 m. 28:20
romelTaganme - upovarebasa da queyanasa zeda wolasa, ginaTu 30 m. 28:20
zejdomiT Zilsa, romelTaganme - uZilebasa da KelTsaqmarsa 31 rom. 4:4
dumiliT da msgavsTa amaTTa saTnoebaTa, da esreT swavlaTagan 32 fs. 118:103
sulierTa aRsavseman miaqciis sayofladve TYsa~. aq aSkarad is- 33 `sapatronebeli~ – Sdr. `saRuawi~. termini `saRua-
mis wm. aTanase aleqsandrielis'`antoni didis cxovrebis" gamo- wi~, rac sakmaod xSiria xsenebul `cxovrebaSi~, i. abulaZis
Zaxili, romlis uZveles qarTul TargmanSi vkiTxulobT: `... mier ganmartebulia, rogorc `sazrdo~. es ganmarteba Si-
TiToeulTagan moTminebasa, wrafasa da marxvasa iswavebn, naarsobrivad marTebulia, Tumca `saRuawi~ etimolo-
romelTaganme mxiarulebasa, romelTaganme locvasa goniere- giuradac metad sainteresoa, radgan ukavSirdeba `Ruwas~,
biT xedavn da sxuaTa ganurisxvelobasa da romelTaganme kacT- rac niSnavs `movlas~, `zrunvas~, `patronobas~. Sesabamisad,
moyuarebasa ganicdin, romelTaganme RamisTevasa ganicdin `saRuawis~ zemore mniSvnelobis zedmiwevniT gadmomcemad
da romelTame wigniskiTxvasa erCin da romelTaganme moT- gvesaxeba swored `sapatronebeli~ (vrclad aRniSnuli sak-
minebasa da romelTame marxvasa da queyanasa wolasa iTxis Sesaxeb ix. WeliZe, literatura , gv. 703-706).
dakYrvebul arn, romelTaTYsme simSYdisaTYs da 34 fs. 135:25.
romelTaTYsme sulgrZelebisaTYs dakYrvebul arn, yovelTa 35 Sdr. zir. 50:10.
erTobiT qristHs mimarT msaxurebasa da urTierTas siyuarul- 36 fs. 91:11.
sa mas maTsa iswavebn da esrHT savseman miaqciis TYssa mas samkY- 37 fs. 75:11.
drebelsa" (ix. udabnos mravalTavi, Tb. 1994, gv.78; mogvi- 38 fs. 131:14

624 625
SeniSvnebi wm. grigol xancTelis cxovreba

39 fs. 88:1-2 msgavsebaA RmrTeebisaA~. motanili citata cxadyofs, rom


40 fs. 64:12-14 RvTisadmi msgavseba adamianma mogvianebiT ki ar miiRo,
41 fs. 89:16-17 aramed igi Tavidanve, pirvelSesaqmidanve flobda igi am
42 fs. 120:1 sikeTes (`RvTisadmi xatebasTan~ erTad), rac codvam
43 fs. 120:2 (Sdr. fs. 123:8) daCrdila masSi da rac kvlav gangviaxla macxovarma. ker-
44 e. i. eriskacebi Zod, amaze migviTiTebs mkveTrad gamoxatuli kavSiri `mTa-
45 `satrapezod~ – Sdr. `saostigned~. es termini am vrobasa~ da `RvTisadmi msgavsebas~ Soris. saqme isaa, rom
formiT, garda aRniSnuli `cxovrebisa~, sxvagan dadasture- pirvelqmnili adamiani swored `mTavrad~ daibada ama sof-
buli ar aris. `petriwonis tipikonSi~ gvxvdeba `ostiga- lisa da igi mefisebr xelmwifobda mTel xilul samyaros.
ni~, rac `kelars~ anu `mzareuls~ niSnavs: `mne erTi iyos Sesabamisad, Tu, zemore sityvebisebr, `sadac aris pativi
kelrad, romel aras ostigani~ (petriw. tip. 6.12; ix. z.sarj. mTavrobisa, iq aris msgavseba RmrTeebisa~, sruliad naTe-
leqs.; termini `kelari~ damowmebulia `serapion zarzme- lia, rom RvTivboZebuli `mTavrobis~ mqone pirvelqmnili
lis cxovrebaSi~: `mouwoda mamaman miqael kelarsa da hr- adamiani ueWvelad msgavsebasac flobda RvTisas, rac
qua, raATa mza-yos seri~ (T. 11). igive termini saxezea ganviTarebadi iyo (da aris maradiulad). swored codvam-
agreTve `ioanes da eqvTimes cxovrebaSi~ (ix. i. abulaZ. deli RvTivmoniWebuli msgavseba aRgvidgina da gangviax-
leqs.; davZenT, rom `kelars~ da `ostigans~ uigivdeba la macxovarma, Tumca - gacilebiT aRmatebul xarisxSi (vr-
agreTve termini `magirosi~. magaliTad: `magirosman la- clad aRniSnuli sakiTxis Sesaxeb ix. WeliZe, literatura ,
vrisaman Seagbo odesme ayiroA xuroTaTYs~, ix. `mamaTa cx- gv. 711-760).
orebani~, v. imnaiSvilis gamoc., gv. 88.30, Sdr. gamocemaze 56 i. 8:56.
darTuli leqsikoni, ix. agreTve z. sarjvelaZe, leqs. kidev: 57 „daviT winaswarmetyvelis da uflisgan cxebulis Svi-
`[sabam] quabsa mas daswera niSi juarisaA da hrqua magiros- lad wodebulo xelmwifeo~ – Sdr. `daviT winaAswarmetyueli-
sa: ` ... dauge tablebi~, iqve 88.34, z. sarj. leqs.). dastur- sa da uflisa mier cxebulisa Svilad wodebulo Kelmwifeo~.
deba `sakelroA~-c (ix. igive `ioanes da eqvTimes cxovre- sityvebi `uflisgan cxebuli~ (Sdr. `uflisa mier cxebuli~),
ba~), rac identuria `saostignisa~ (`sakelroAsa wesi esreT rogorc naTelia, aris epiTeti daviT winaswarmetyvelisa
ganewesa, raATa saWmelsa ara iqmodin, garna Tu ucxoni iy- (Sdr. fs. 131.10). n. mars sityva `cxebuli~ gaugia TviT uflis
vnian~, ix. i. abulaZe, leqs.). egeve termini gvxvdeba A 1105- epiTetad anu qristed. amgvari gagebiT aSoti gamodis ara
Si: `dauteva Tevzi igi sakelrosa~ (ix. iqve). mxolod daviT winaswarmetyvelis, aramed Tavad macxovris,
46 ix. m. 20:1-16 ieso qristes xorciel STamomavladac, rac dauSvebelia.
47 fs. 43:23 58 `Rado~ - „miuvali, qvaRorRiani~ (z. sarj.)
48 I kor. 15:31 59 Sdr. fs. 22:2
49 galat. 5:17. 60 `da ... iloces maTTvis~ – Sdr. `da uloces~. gamocemeb-
50 kor. 12:7. Si yvelgan gvaqvs `da dauloces~. naTelia, rom `da~-s ganme-
51 m. 18:22. oreba gadamweris meqanikuri Secdomaa (e. i. Tavdapirvel
52 m. 10:25 teqstSi unda yofiliyo: `da uloces~). amas adsturebs, erTi
53 II kor. 8:14 mxriv, is, rom Zvel qarTulSi ar arsebobs zmna `dalocva~,
54 Sdr. igav. 9:1 meore mxriv ki TviT konteqsti, sadac WirisufalTa (moklu-
55 `sadac aris pativi mTavrobisa, iq aris msgavseba Rm- li mefis ZeTa) gamxnevebazea saubari. sinamdvileSi, `uloc-
rTeebisa~ – Sdr. `sada ars pativi mTavrobisaA, mun ars es~ niSnavs `iloces maTTvis~, rogorc es konteqstiTac naTe-

626 627
SeniSvnebi wm. grigol xancTelis cxovreba

lia da paraleluri nimuSebiTac (ucnauria, rom zmna mgalobelTa: ufalo, SegYwyalen.


`locvis~ sasxviso qcevis forma `uloces~, `uloca~ da misT., RmrTivdacvulisa erisa CuenisaTYs, mTavrobisa da mKe-
rac Zalian sayuradReboa, zemomiTiTebul leqsikonebSi ar drobisa misisaTYs, uflisa mimarT vilocoT.
asaxula). magaliTad: `ulocevdiT maT, romelni gmZlavrob- mgalobelTa: ufalo, SegYwyalen.
den Tquen~ (mT. 5:44, giorgiseuli; Sdr. jruW-parxlisa: `il- sameufoAsa qalaqisa amis Cuenisa da wmidasa amis taZrisa
ocevdiT maTTYs, romelni gmZlavrobden ... Tquen~; hadiSuri: (anuTu: wmidisa amis monastrisa), da yovlisa qalaqisa da sof-
`ulocevdiT, romelni gxueWden Tquen~. ); `Sevida pavle da lisaTYs, da sarwmunoebiT mkYdrTaTYs maT Sina uflisa mi-
uloca da daasxna mis zeda Kelni misni da gankurna igi ~ (saq. marT vilocoT.
28:8); `mgmobarTa CuenTa ulocavT~ (I kor 4:13); `aRuarebdiT mgalobelTa: ufalo, SegYwyalen.
urTierTas codvaTa da ulocevdiT erTi-erTsa, raATa gan- keTilSezavebisaTYs haerTaAsa, keTilgamoRebisaTYs
ikurnneT, rameTu friad SemZlebel ars locvaA marTlisaA queyanisa nayofTaAsa, da JamTa mSYdobisaTYs uflisa mima-
Sewevnad~ (iak. 5:16). rT vilocoT.
61 `kvereqsi~ - diakonis (an mRvdlis) mier calkeuli mgalobelTa: ufalo, SegYwyalen.
locviTi muxlebis saxiT aRvlenili savedrebeli. menaveTaTYs, mogzaurTa, sneulTa, mSromelTa da tyueTa
62 `wmidao RmerToA~ - angelozTa galobad cnobili da cxovnebisa maTisaTYs uflisa mimarT vilocoT.
locva: `wmidao RmerTo, wnidao Zliero, wmidao ukudao, mgalobelTa: ufalo, SegYwyalen.
SegYwyalen Cuen~. Ksnad Cuenda yovlisagan iwroebisa, risxvisa, Wirisa da
63 igive `kaTolike kuereqsi~, romlis teqsti amgvaria urvisa, uflisa mimarT vilocoT.
(mogvaqvs dRevandeli redaqcia): mgalobelTa: ufalo, SegYwyalen.
mSYdobiT uflisa mimarT vilocoT. Seguewien, guacxoven, SegYwyalen da dagYcven Cuen, Rmer-
mgalobelTa: ufalo, SegYwyalen. To, SeniTa madliTa.
zeciTgardamo mSYdobisa, da cxovrebisaTYs sulTa Cuen- mgalobelTa: ufalo, SegYwyalen.
TaAsa uflisa mimarT vilocoT. yovladwmidisa, uxrwnelisa, ufroAsadkurTxeulisa,
mgalobelTa: ufalo, SegYwyalen. didebulisa dedoflisa Cuenisa RmrTismSobelisa da mara-
mSYdobisaTYs yovlisa soflisa, keTilmdgomobisaTYs disqalwulisa mariamisa yovelTa wmidaTa Tana momKseneblTa
wmidaTa RmrTisa eklesiaTa, da yovelTa erTobisaTYs ufli- Tavni TYsni da urTierTas da yoveli cxovrebaA Cueni qriste-
sa mimarT vilocoT. sa RmerTsa Cuensa SevevedroT.
mgalobelTa: ufalo, SegYwyalen. mgalobelTa: Sen, ufalo.
wmidasa amis saxlisaTYs da sarwmunoebiTa, keTilkrZal- asamaRlebeli:
ulebiTa da SiSiTa RmrTisaATa SemavalTaTYs amas Sina, rameTu Suenis Senda yoveli didebaA, pativi da Tauyanis-
uflisa mimarT vilocoT. cemaA, mamisa da Zisa da wmidisa sulisa, aw da maradis da
mgalobelTa: ufalo, SegYwyalen. ukuniTi-ukunisamde.
uwmidesisa da unetaresisa sruliad saqarTvelos kaTo- mgalobelTa: amin.
likos-patriarqisa, da mcxeTa-Tbilisis mTavarepiskoposisa, 64 `paqsimadi~ –sityva berZnulia (momdinareobs xabazi
didisa meufisa, mamisa Cuenisa iliaAsTYs, (aqa moixsene ganm- paqsamosis saxelidan), romlis inglisur Sesatyvisad
gebeli mRdelTmTavari) patiosanTa mRdelTa, qristes mier uTiTeben `biskvits~. paqsimadi, rogorc Cans, gavrcelebu-
diakonTa, da yovelTa samRdelAsaTa dasisa da erisaTYs li iyo meudabnoeTa Soris (SesaZloa, qserofagiis anu
uflisa mimarT vilocoT. xmelismWamelobis erT-erT saxeobad), radgan masze miTiTe-

628 629
SeniSvnebi wm. grigol xancTelis cxovreba

bas vxvdebiT paladi helenopolelTan (`lavsaikonSi~), io- ebiT gviandelsac, romlis TviTmxilveli TviTonac yofi-
ane mosxTan (`limonarSi~) da paterikonebSi. la. Sdr. misi sityvebi zemore monakveTis dasasruls:
65 e.i. noembris Tvis. `egreT hyofdian yovelsa mamani JamTa Sina CemTa~).
66 e.i. wminda giorgis dResaswaulamde (10 noembers 80 Sdr. `gangebasa eklesiisasa~. es `gangeba~, razec sxva-
Zv.st.) gan gvaqvs detaluri msjeloba, vfiqrobT, sagangebo
67 `wvela~ - rZis nawarmi yuradRebis Rirsia. gansakuTrebiT sagulisxmoa ori faq-
68 `pirmarxva~ - didmarxvis pirveli Svideuli (yve- tori: (I) merCule gvisaxelebs zogadad `eklesiis~ (da ara
lieris kviradRis Semdeg). niSnavs: „pirvelmarxva~ (e.i. pir- `monastris~) gangebas; (II) xsenebuli gangeba werilobiT
veli Svideuli marxvisa). arsebobda da igi uTuod kapitaluri liturgikuli Zegli
69 aq `kanoni~ aRniSnavs `fsalmunTa~ wignis garkveul iyo, radgan Seicavda dResaswaulTa vrcel gangebebs mTe-
monakveTs (`fsalmunni~ ganiyofa oc kanonad). li wlis masStabiT anu es iyo `saweliwdoA gangebaA eklesi-
70 `wigniskiTxva~ - RvTismsaxurebis dros Sesabamisi isaA~. aq unda igulisxmebodes saxelganTqmuli `ierusal-
sakiTxavebis wakiTxva Zveli da axali aRTqmidan. imuri leqcionari~ anu `didi kanoni~ (vrclad aRniSnuli
71 `vnebis Svideuli~ - aRdgomis uSualod winmswrebi sakiTxis Sesaxeb ix. WeliZe, literatura, gv. 765-807).
Svideuli (wminda ormoceulis momdevno), romlis paraskevs 81 fs. 41.9
(wiTel paraskevs) kacTa gamoxsnisaTvis jvarcma daiTmina 82 `kalnabi~ - yvavilovani kombosto (ix. z. sarj. leqs.).
gankacebulma RmerTma, macxovarma Cvenma iesu qristem. 83 `talanti~ - vercxlis an oqros fuli (ix. m. 25. 14-30).
72 `aRvseba~ - aRdgoma 84 `drama~ - igive „draqma~, fulis erTeuli.
73 `axalkviriake~ - igive kviracxovloba (aRdgomis Sem- 85 `Rado~ - „miuvali, qvaRorRiani~ (z. sarj.) (Sdr. T.
dgomi pirveli kvira dRe). 11)
74 `Wiris kanoni~ - `fsalmunTa~ meTvramete kanoni 86 `mowese~ - monazoni, beri. ix. Sen. 170; 225.
(fsalmunebi 119-133). 87 fs. 118. 130.
75 `seroba~ - vaxSmoba. 88 m. 19.14; mar. 10.14; l. 18.16.
76 e.i. meoTxe fsalmuni. 89 Sdr. m. 18.10.6.
77 `wardgoma~ - mcire zomis sagalobeli (berZn. `kaTis- 90 i. 4.18.
ma~); Sdr. „uZv. iadg.~ Tb. 1980, gv. 354-359 („wardgomani da iba- 91 1 kor. 9.16.
koni aRdgomisani~). Sdr. giorgi mTawmidlis `Tveni~. 92 `locviT uZRvna~ - es Sinaarsi aqvs sityvas: „miulo-
sakuTriv `kaTisma~ ase ganimarteba: (I) `fsalmunTa~ oci kano- ca~.
nidan erT-erTi: (II) `sagalobeli, rac igalobeba `dajdomis~ 93 `mas~ - gulisxmobs „mefobas~ da ara „sinaTles~,
win, rasac win uZRoda xangrZlivi galoba an `fsalmunebisa~ rogorc aqvs gagebuli igi n. mars.
an vrceli sagaloblebisa~. 94 fs. 126.1.
78 118-e fsalmuni (meCvidmete kanoni). 95 m. 6.24; l. 16.13..
79 saeklesio sagaloblebi (safiqrebelia, aq igulisxme- 96 Sdr. m. 5.16.
bodes cxra `galobisgan~ Semdgari `saciskro kanonebi~ anu 97 e. i. grigoli.
`saciskro galobani~, romlebic `Zveli saweliwdo 98 `maTi~ - e.i. wminda eklesiebis.
iadgaris~ gviandeli Senamatia. Tu asea, naTelia, rom 99 i. 7.24.
merCule gulisxmobs xancTelTa saRvTsmsaxuro moRvaweo- 100 II sj. 10.9.
bis ara mxolod uadres anu dasabamier saxes, aramed Sedar-

630 631
SeniSvnebi wm. grigol xancTelis cxovreba

101 „mirqmuli~ anu `aqumuli~ - embazidan naTliisgan anu lobas~, risi mniSvnelobac unda hqondes mas, Cveni azriT,
mimrqmelisgan gamoyvanili. zemore konteqstSi.
102 igulisxmeba, rom `orive es xelmwife: daviT kura- 116 niSnavs: „pirvelad~.
palati da gurgen kurapalati naTlulebi iyvnen misi~. 117 igav. 18:19.
103 `igi daimarxa xancTaSi arsenisa da misi Zis mcxve- 118 iak. 5:16.
das meSveobiT~ – Sdr. `da daemarxa xancTas arsenis gziTa 119 `hqonda xmis nebiereba da tkbilobis mSveniereba~ -
da Zisa misisa mcxuedisaATa~. motanil konteqstSi sakmaod Sdr. `aqunda Kmisa nebierobaA da tkbilobisa SuenierebaA~.
uCveulo SinaarsiT gvxvdeba sityva `gziTa~, Tumca aSkaraa, esaa wm. grigol xancTelis RvTivmimadlebuli keTilmga-
rom igi gulisxmobs xancTis mamasaxlisis arsenis da misi loblobis uaRresad gamomsaxveli daxasiaTeba.
Zis mcxvedas mier Sesrulebul saeklesio msaxurebas wesis 120 sakiTxi `saweliwdi iadgaris~ (anu mTeli wlis rCeu-
agebisas. axali qarTuli `meSveobiT~ kargad itevs Suam- li dResaswaulebis sagalobelTa krebulis) Sesaxeb karga
dgomlobis, Suamavlobis im mniSvnelobas, riTac sazoga- xania intensiurad Seiswavleba, Tumca merCulis cnobebs,
dod datvirTulia `gziTa~. am sityvis sruliad mcdari samwuxarod, jerovani yuradReba ar miqcevia. am cnobaTa
gagebaa marTan. ukeTesi ganmartebaa `saskolo gamocemaSi~: wyaroTmcodneobiTi Sesawavlis safuZvelze naTeli xdeba,
`meoxebiT~. rom qarTulad cnobili `saweliwdo iadgaris~, rogorc
104 merCuliseuli `mSYdobaA misca~ niSnavs misalmebas, liturgikuli krebulis, werilobiTad pirvelCamomyal-
mokiTxvas. ibebeli da pirvelSemdgeneli aris swored grigol xanc-
105 Sdr. zir. 7:28. Teli. xsenebul `iadgars~ mWidrod ukavSirdeba `ierusal-
106 zir. 3:16. imuri tiposis~ sakiTxi. didad sayuradReboa agreTve `Zve-
107 zir. 3:9. li saweliwdo iadgaris~ etapobriv Sevseba-ganvrcobTa da
108 I tim. 5:8. amaTuim etapis amsaxveli nusxebis Rirseba-naklovanebaTa
109 `misgan~ - dedisgan. filologiuri analizi (aRniSnul sakiTxebze vrclad ix.
110 Sdr. `sauxucesod~, rac niSnavs: `saufrosod~ WeliZe, literatura, gv. 813-873).
(igulisxmeba, rom xancTas rogorc sxva monastrebze ux- 121 `axali sjuli~ - axali aRTqma.
ucess anu ufross, garda sxvebTan Tanabari wilisa, ekuTvn- 122 `Zveli sjuli~ - Zveli aRTqma.
oda damatebiT gansakuTrebuli wili). 123 `aReba~ - marxvis dawyebis winadRe.
111 i. 7:34. 124 `pirmarxva~ - didmarxvis pirveli Svideulis orSa-
112 igulisxmeba, rom es Zmebi siwmindeTa „iZulebis~ (e. baTi (ix. zemoT).
i. siwmindeTa saRvTo zemoqmedebis) qveS arian. 125 gal. 5:1.
113 dedniseuli postpoziciuri wyoba („miqel mamaA~), 126 II kor. 3:17.
rogorc yvela sxva SemTxvevaSi, amjeradac SesaZloa ni- 127 Sdr. I i. 3:2.
Snavdes ara ubralod „mama miqels~, aramed sakuTriv „miqel 128 `adida Tavisi xelmwifobis yvela qmnilebaze metad~
mamasaxliss~. (ix. amis Sesaxeb e. WeliZe, pirvelmeudabnoe mame- - Tu aq gadamweris cTomileba ar gvaqvs, motanili sityve-
bi da udabnoTa `axalni mnaTobni~, gaz. `saeklesio bi ase gaigeba: yovladwminda RvTismSobeli misgan kacobri-
siwmindeni~, 3, oqt. 2000 w., gv. 14) vad Sobilma Ze RmerTma adida. yvela im qmnilebaze metad,
114 `parexTa~ - napralTa, gamoqvabulTa. rac man (Zem xelmwifurad (ZalmosilebiTad) dahbada~. Cven
115 `wylulebs~ – Sdr. `guemaTa~. es termini Zvel qar- mainc vfiqrobT, rom avtoriseuli teqsti SesaZloa amgvari
TulSi niSnavda rogorc `dartymas~, aseve `wyluls, Wri- yofiliyo: `romelica ufroAs yovelTa dabadebulTa

632 633
SeniSvnebi wm. grigol xancTelis cxovreba

KelmwifebiTa TYsiTa gamouTqumelad adida Zeman misman da yo- gadadebul da Tavisi boloTi marjvena mklavis Signidan
velTa RmerTman~ (anu axal qarTulad: ` romelic misma Zem da kvlavac marcxena mxarze gadakidul da, Sesabamisad, ukan
yovelTa RmerTma Tavisi xelmwifobiT gamouTqmelad adi- da win CamoSvebul viwro grZel qsovils, Tavdapirvelad
da yvela qmnilebaze metad~). tilosas, Semdeg ki moqarguli abreSumisas, rasac diakoni
129 igulisxmeba, rom ufalma yovladwminda RvTismSo- msaxurebaSi iyenebda. `olaris~ tarebis ufleba ar hqonda
beli ara mxolod sulierad adida waruval sufevaSi anu ufro dabali rangis saeklesio msaxurs (kerZodiakons, me-
sasufevelSi, aramed xorcieladac aRamaRla igi zecad, daviTnes, mgalobels). amasTan dakavSirebiT laodikiis
sulTanve SeerTebulad (yovladwminda RvTismSoblis xor- krebis 21-22 kanonebi gvamcnebs: `ara uKms msaxurTa
cieli cad amaRlebis Sesaxeb ix. `klarjul mravalTavSi~ (igulisxmeba kerZodiakoni anu hipodiakoni; Sdr Zonaras
daculi Txrobani `deda-RvTisas miZinebis Sesaxeb~). komentari) cumaA olarisaA (`orarion~) ... ara uKms wignis-
130 `yvela wmindanis pirmSo~ –Sdr. `pirmSoA yovelTa mkiTxvelTa gina mgalobelTa cumaA olarisaA da egreT
wmidaTaA~. aq `pirmSoA~ niSnavs `pirvelsaxes~, `arqetips~ wigniskiTxvaA anu galobaA~. amrigad, `olari~ aris mx-
(ix. `pirmSos~ terminologiur-saRvTismetyvelo Sinaarsis olod diakonebisTvis gankuTvnili samoseli. zemore kanon-
Sesaxeb e. WeliZe, marTlmadidebluri xatmetyveleba, Tb. Ta komentarSi Zonara aRniSnavs: `olari diakonebisa aris~
2001, gv. 36-42). (aTenis sintagma, t. 3, gv. 191); aseve, balsamoni miuTiTebs:
131 m. 19:29. `olaris tareba mxolod diakonebisTvis aris gankuTvnili~
132 l. 18:30. (aTenis sintagma, gv. 191). `olari~ ganasaxierebs im
133 I tim. 6:12. xelsawmends, riTac macxovarma mowafeebs fexi SeumSrala.
134 m. 12:36. igi aRniSnavs agreTve angelozTa anu `diakonTa~
135 e.i. gandegili. (`msaxurTa~, `macneTa~) `frTebs~. amave `olars~ diakoni
136 Jamisrekva - zaris rekva RvTismsaxurebis (Jamiswir- warmoudgens mRvdels, rom miiRos misgan kurTxeva Semos-
vis, Jamnobis, mwuxris, RamisTevis, ciskris msaxurebis) daw- vis win. evqaristiis dros diakoni eamboreba Tavis olars,
yebis win. rogorc es wm. ioane oqropiris liturgiaSia aRniSnuli.
137 olari - Sdr. `erTi vinme diakonissaxed olariTa jvrissaxed Semocmuli `olaris~ ori bolo simbolurad
maT Tana~. es termini erTgzis aris damowmebuli wminda moaswavebs or aRTqmas, Zvels da axals. da bolos, davZenT,
werilSi: `uZlurTaca zeda miaqunda oflisa misisagan var- rom sityva `olari~, rogorc Cans, uZveles drosaa qarTul-
SamagebiTa da olarebiTa~ (saq. moc. 19:12). sazogadod, Si Semosuli. amas gvidasturebs `saqme mociqulTas~ Zveli
aRvniSnavT, rom berZnuli `orarion~, rac uTargmneladaa qarTuli Targmanidan zemodamowmebuli citata. saqme isaa,
qarTulSi Semosuli rogorc `olari//orari~, upirvelesad rom motanil adgilas `olari~ ar gvxvdeba arc berZnulSi,
ganimarteba rogorc `cxvirsaxoci~, `pirsaxoci~, `pirsaw- arc somxurSi. igi moxmobilia sakuTriv qarTveli mTargm-
mendi~, zogadad `sawmendi~. TviT berZnuli `orarion~ war- nelis mier, es ki ueWvelad cxadyofs, rom `axali aRTqmis~
moSobiT laTinuria, sadac orarium aRniSnavs swored Targmnisas leqsikuri erTeuli `olari~ ukve damkvidrebu-
piris, pirisaxis sawmends (laT. os, oris – piri, pirisaxe). li iyo qarTul enaSi.
`orarion~-is sinonimia `fakiolion//fakialion~, rac aseve 138 `mravalgzis iqna danaxuli am RvTiskacisgan Tavze
laTinuri warmoSobisaa da imave `pirsawmends~, `pirsaxocs~ sinaTlis sveti mTeli Rame, RamisTevis locvisas~ – Sdr.
(laT. faciale – `saxisa~). sxva gaazrebiT termini `olari~, `mravalgzis ixilva miszeda sueti naTlisaA kacisa mier
rogorc uTiTebs lempi Tavis cnobil `berZnul patris- RmrTisa Rame yovel locvasa mas R[amisTev]isasa~. gamoce-
tikul leqsikonSi~, aRniSnavs diakonis marcxena mxarze mebSi xazgasmuli sityvis nacvlad gvaqvs `Rirsebisasa~, rac

634 635
SeniSvnebi wm. grigol xancTelis cxovreba

aSkarad mcdaria (iseve, rogorc mcdaria konteqstis mari- 148 `mamamTavrobis saydari~ - e.i. „patriarqobis tax-
seuli gageba da Sesabamisi rusuli Targmani). Tavdapir- ti~.
vel teqstSi, safiqrebelia, yofiliyo daqaragmebuli `Ram- 149 `Seiwireba Jami~ - e.i. sruldeba liturgia.
isTevisasa~, rac gadamwrisgan damaxinjda rogorc `Rirse- 150 teqstSi zogan „epifanea~, zogan - „etYfane~. Cven
bisasa~. marTlac, saRvTo sinaTliT gabrwyineba araiSviaT- axal qarTul teqstSi yvelgan „epifanes~ vwerT.
ad momxdara `RamisTevis locvaze~. aqac rom swored amg- 151 `roWiki~ - sarCo, ulufa, sazrdo.
vari locva igulisxmeba, cxadyofs citatis sityvebi: `Rame 152 `gaunawyenda~ - am sityviT gadmovcemT dedniseul
yovel~, rac niSnavs: `mTeli Rame~ (paralelisTvis Sdr. `yo- „daubrkolda~-s („epifane ZmaTa maT daubrkolda~). forma
velTa kYraTa Rame yovel RamisTevaA~, e. koWlamazaSvili, „daubrkolda~ ar aris fiqsirebuli da axsnili arc erT
liturgikuli leqsikoni, saq. ekl. kalend., 2003, gv. 330; leqsikonSi. sakuTriv zmna „dabrkoleba~ („daabrkolebs~,
Sdr. iqve `RamisTevis locva~) „dabrkolda~) ori ZiriTadi mniSvnelobisaa: „Seferxeba~ da
139 `wesis winamZRvrebi~ - saeklesio kanonis gamgebel- „Secdena~. es mniSvnelobebi Seuferebelia konteqstisTvis.
ni. ueWvelia, rom sasxviso qcevis vnebiTi „daubrkolda~ (is
140 fs. 91:16. maT) sxva gaazrebisaa, rac sacnauri xdeba berZnul ekviva-
141 `mowese~ - sasuliero piri, klerikosi (berZn. lentebze dakvirvebiT. „dabrkolebas~ berZnulSi ZiriTa-
klerikos), „moyuasi~, „samRdeloAsa dasisagani~. ix. meeqvse dad ori Sesatyvisi aqvs: `proskopto~ da `skandaliZo~,
msoflio krebis dadgenilebaTa eqvTimeseuli (`mcire sju- romelTa vnebiTebi niSnavs: Seuracxyofilad Tavis grZno-
liskanoni~) da arseniseuli (`didi sjuliskanoni~) Targ- bas, gulnaklulobas (vinmes mimarT), ganawyenebas (vinmesad-
manebi, sadac eqvTimes Targmanis `mowese~ arsenTan Senacv- mi), rasac gulisxmobs kidec „daubrkolda~ mocemul kon-
lebulia terminebiT: `moyuasi~ (kanoni kd), `samRdeloAsa teqstSi.
dasisagani~ (kanoni kb) da misT. 153 fil. 4:5.
142 `sityvaxelovani~ - enamWevri, mWevrmetyveli (berZn. 154 `Jamis darekva~ - zaris (sareklis) darekva RvTism-
texnologos). saxurebis dawyebiT win (ix. agreTve zemoT).
143 `axalsaxeoba~ - siaxle (berZn. `kainismos~. ix. didi 155 `daiwyo Jami~ - e.i. daiwyo Jamiswirvis msaxureba.
sj. 246.5). 156 `dekanozi~ - monastris mamasaxlisis TanaSemwe
144 xelnaweriseuli „bunebaSecvalebuli~ SesaZloa (berZn. „eklesiarqi~, „kanonarqi~; Sdr. e. koWlamazaSvili.
iyos gadamweris Secdoma, radgan ufro mosalodnelia liturgikuli leqsikoni, saqarTvelos saeklesio kalen-
„gonebaSecvalebuli~ („bunebisa~ da „gonebis~ aRrevaTa dari, 2003, gv. 291).
Sesaxeb ix. e. WeliZe, Zveli qarTuli saRvTismetyvelo ter- 157 `sazogado Jamismwirveli~ (ded. „saerod Jamismwir-
minologia, I, Tb. 1996, gv. 162-170). veli~) - Jamiswirvis anu liturgiis aRmsrulebeli mTeli
145 `Tqveni sagamgeblos gangeba~ - e.i. Tqveni samarTavis samonastro krebulis winaSe.
marTva, Tqveni sapatronebelis patronoba. 158 `wmidao RmerToA~ - angelozTa galobad Seracxili
146 `kargi pasuxi~ – Sdr. `keTili sityYsgebaA~. mars locva: „wmidao RmerTo, wmidao Zliero, wmidao ukudavo,
`sityYsgebaA~ gagebuli aqvs `misalmebad~, rac arazustia SegYwyalen Cuen~.
147 `rac~ – Sdr. `romeli~ (gamocemebSi, Cveulebriv, 159 `asamaRlebeli~ - locvis bolos mRvdlisgan xmamaR-
gvaqvs `rameTu~, rac marTebulad aris gasworebuli `sas- la warmosaTqmeli nawili (igive „amaRlebaA~, „aRamaRle~
kolo gamocemaSi~ sityviT `romeli~). an „aRamaRlos~).

636 637
SeniSvnebi wm. grigol xancTelis cxovreba

160 `sadiakone~ – Sdr. `ubrZana sadiakoned warslvaA ianebi TavianTi amgvari moqmedebis sababsac codvismiers
da ganZarcuvaA~. termini `sadiakone//sadiakonoA~ igivea, imizezeben, iseve rogorc mruSobis moqmedi kurapalati
rac berZnuli diakonikon, romelic asea ganmartebuli: `ek- mruSobis gasagrZeleblad da siZvis diacis ukan wayvanis
lesiis nawili, gankuTvnili sakurTxevlis samsaxureblad, sababad aseve codvismier mizezs (qurdobas) asaxelebs (im-
sadac daculia samRvdelo Sesamoseli da wminda WurWeli~ izezebs).
(ix. g.lempi, berZnuli patristikuli leqsikoni, oqfordi, 171 `warvidoda~ - aq niSnavs: wamsvleli iyo, wasvlas
1961, gv. 351) (aRniSnul sakiTxze ufro vrclad ix. WeliZe, apirebda, midioda.
literatura, gv. 885-887). 172 xsenebuli dedoflis.
161 II kor. 6:14-16. 173 dedniseuli „CoxaA~ niSnavs samonazvno Sesamosels,
162 `Jami Sewira~ - e.i. Jamiswirva, liturgia aRasru- anaforas.
la. 174 „evlogiad~ - e.i. wminda saboZvarad, wmindamyofel
163 `kandeli~ - laT. candela (zmnidan candeo - TeTrad ZRvenad, kurTxevis momniWebel siwminded (ix. agreTve zemoT).
brwyinva, naTeba), igive sanaTuri (Sdr. berZn. kandela. Sdr. 175 „icno~ - es „cnoba~ motanil teqstSi, garda piradi,
e. koWl. liturg. leqs. gv. 298-299). fizikuri cnobisa, uTuod niSnavs dedoflis sulieri
164 `mnaTe~ – Sdr. `Jamsa ciskrisasa dekanozman hrqua Rirsebebis Secnobas adarnersesgan wargzavnili kacis
mnaTesa~. `mnaTe~, rogorc cnobilia, igivea, rac berZnuli- mier.
dan momdinare kandelaki. grigol bakurianisZis `tipikon- 176 I kor. 14:32.
Si~ aRniSnulia; `da erTi iyos mnaTed – kandelakad, romel 177 e.i. ukeTurma Zalebma.
brZanebisaebr dekanozisa imWirvides eklesiisa sakumevel- 178 „uwyinod~ - ganuwyvetliv (z. sarj.), mouwyenlad,
sa da zeTsa da sanTelsa, zedaSesa da mxYmelsa ( = sase- mouwyineblad.
fiskvre fqvili)~ (6.11). qarTuli teqstis `mnaTe – kande- 179 dedniseuli „wesni~ („wesTa maT amis soflisaTa~)
laki~ berZnulSi gadmocemulia terminiT `lixnaptes~, rac niSnavs „stiqionebs~. gamonaTqvami „am soflis stiqionebi~
sityva-sityviT `sanTlis amnTebs~ niSnavs. anu „wesni amis soflisani~, rac dasaZlevia morwmuneTagan
165 `Jamisrekva~ - RvTismsaxurebisTvis zaris darekva qristes mier, gvxvdeba „pavlenSi~ (kol. 2:8; galat. 4:3; ix.
(ix. agreTve zemoT). e. WeliZe, terminologia, gv. 248-260.
166 Sdr. `keTilad~, rac motanil adgilas niSnavs: `jan- 180 kol. 3:3
mrTelad~. 181 „ucvleli Zala~ („ucvalebeli Zali~), rogorc Cans,
167 `evlogia~ - saboZvari, nakurTxi ZRveni, mosakiTxi gulisxmobs macxovars, gankacebul Ze RmerTs, romelic aris
(berZn.: „evlogia~ - kurTxeva). evlogia SeiZleba iyos kan- „RmrTisa Zali da RmrTisa sibrZne~ (I kor. 1:24).
delis zeTi, nakurTxi wyali, sefiskveri, Rvino an nebi- 182 „saukune~ aq niSnavs „yofas~, „yofierebas~.
smieri mosakiTxi. viTarebiTi brunvis „evlogiad~ niSnavs: 183 Sdr. „sxuaA saRuawi xorcTaA~ - e.i. xorcieli moTx-
„ZRvnad~, „saCuqrad~. sakuTriv im WurWels, raSic evlogia ovnilebis dasakmayofilebeli sxva saSualeba anu xorcTa
anu ZRveni inaxeboda, erqva „saevlogie~. sxva Sesawevneli, sxva sapatronebeli, sxva sazrdo, sxva saW-
168 xelnawerSi gvaqvs `viTarca~, Tumca konteqstis meli.
mixedviT savaraudoa `vinaAca~ (`saidanac~). 184 „seroba~ - „vaxSami~, zogadad „puroba~, „nadimi~ (aq
169 aq, rogorc Cans, teqsts aklia. aris miniSneba macxovris igavze. ix. l. 14:16-24.).
170 fs. 140.4 aRniSnul citatas sakuTriv mocemul kon- 185 „lmobierad~ - gulmtkivneulad, mwuxared („lmoba~
teqstSi amgvari gaazreba aqvs: usjuloebis moqmedi adam- - tkivili, mwuxareba, „lmobieri~ - mwuxarebaSi myofi,

638 639
SeniSvnebi wm. grigol xancTelis cxovreba

damwuxrebuli, gulmtkivneuli; ig. sol. 31:6). aq igulisxme- ZeglSi sxvagan Targmnilia rogorc „mCivani~ (163.17; ix.
ba monatrebis tkivili. dasax. leqs. gv. 597: „mCivanni igi da maCivlebelni~), rac
186 igulisxmeba xatmbrZolobis mwvalebloba. „mCivanisa~ da „mosamarTlis~ sinonimurobas cxadyofs. dav-
187 esaia. 6:3. ZenT, rom igive `enagon~, etimologiur-iuridiuli Sinaar-
188 „kvirieleisoni~ qarTulad niSnavs: „ufalo Segvi- sidan gamomdinare (etimologiurad - „wamyvani~, iuridiu-
wyalen~. lad - „sasamarTloSi wamyvani~), Targmnilia agreTve,
189 „sarwebi~ n. maris mier toponimadaa gagebuli, z. rogorc „sabWod myvani~ (e.i. sasamarTloSi wamyvani), „mimz-
sarjvelaZe ki „yanad~ ganmartavs mas, Tumca aRniSnuli si- idveli~. amave teqstSi „mizidva~ niSnavs swored „sasamarT-
tyva „yanis~ mniSvnelobiT (da saerTodac) sxvagan arsad loSi wayvanas~ (anu „Civils~, „dadanaSaulebas~), xolo `miz-
gvxvdeba. konteqstic toponimad warmogviCens „sarwebs~. iduli~ da „misazidveli~ esaa is, visac uCivles. am ter-
190 Sdr. „mremli~. minebTan igiveobrivia „mCivanobaA~, „moCivarobaA~, „SeCiv-
191 dedniseuli „samarTali~ („warmouTxres cqirisa leba~, „Civleba~. „Civili~, „saCivari~.
samarTali~) - „samarTali~ motanil adgilas iuridiuli 192 „Tavxeduri mizezi~ – Sdr. „warmdebi mizezi~.
Sinaarsisaa da niSnavs „sarCels~, „saCivars~, „braldebas~, rogorc Cans igulisxmeba cqiris aseTi gaTavxedebis mize-
„sadavo saqmes~. am azriT „samarTali~ Seesatyviseba zi, sahak amira.
berZnul `dike~-s da itevs terminebis `enkaleo~-sa da `ena- 193 „daJinebuli TxovniT~ - amas niSnavs dedniseuli
go~-is samarTlebriv gagebas. „didi sjuliskanonis~ Zveli „wyinebiTa~, rac gulisxmobs amir sahakisgan aSot kurapal-
qarTuli Targmanis cnobili publikaciis „iuridiul ter- atis „wyinebas~ anu misTvis Tavis Sewyenas, Sewuxebas, mis-
minebSi~ savsebiT sworadaa Setanili „samarTali~ rogorc dami daJinebul Txovnas, Tumca n. maris TargmanSi teqsti
„sarCelisa~ da „davis, sacilobeli saqmis~ aRmniSvneli isea gagebuli, TiTqos cqirma „moawyina Tavi~ sahaks, rac
cneba (ix. didi sjuliskanoni, Tb. 1975, gv. 599), Tumca es arazustia.
ori mniSvneloba xsenebul leqsikonSi gamijnulia (pirvel 194 „damTmobi gaxda~ - uaRresad gamomsaxvelia dedni-
SemTxvevaSi Sesatyvisad miTiTebulia laTinuri actio, meore seuli „mieSua~ („miSueba~ zmnis vnebiTis es forma sxva te-
SemTxvevaSi ki - berZnuli `dike~, maSin roca orive mxriv qstebSi ar dagvidasturebia), rac niSnavs: „minebda~ anu
qarTul „samarTals~ swored `dike~, esatyviseba, rac zmna „damTmobi gaxda~.
`exo~-sTan kavSirSi `sarCelis~, „saCivris~, „sadavo saqmis~ 195 „Semwed gavixadoT~ - aqac dedniseuli „SeviwioT~
mniSvnelobiT zogjer SenarCunebulia, zogjer gamotove- niuansobrivad metad STambeWdavia, romlis azrobriv ek-
bulia, magram aucileblad igulisxmeba. swored `dike~-s vivalentad aRniSnuli orsityvedi Sesatyvisi gvesaxeba.
am SinaarsiTaa gamoyenebuli „samarTali~ Semdeg 196 „saswauli~ - es termini Zvel qarTulSi Tumca Ziri-
magaliTebSi: „romelsa aqundes samarTali moRuaweTa mi- Tadad „niSans~ gulisxmobs, magram am ZeglSic da sxvaganac
marT...~ (didi sj., 164.48), „romelsa aqundes samarTali mu- araiSviaTad aRniSnavs „sakvirvelebasac~, ris gamoc am
usisa anu dedaTdiakonisa mimarT...~ (iqve, 165.29), „...maT- SemTxvevaSi uTargmnelad gadmogvaqvs igi.
dami aqundes samarTali~ (iqve, 164.10). sagulisxmoa, rom 197 „cocxali~ - am terminsac Seucvlelad vtovebT,
amave ZeglSi termini „mosamarTle~ niSnavs swored „mosa- radgan Tumca Zvel qarTulSi termini „cocxali~ ZiriTa-
Civres~, „momCivans~, „mosarCeles~ (ix. dasax. gamoc. leqs. dad „janmrTels~ niSnavs, magram igi amave dros araiSviaT-
gv. 596). misi berZnuli Sesatyvisia enagon, rac iuridiulad ad dasturdeba sakuTriv „cocxlis~ mniSvnelobiT. mag.:
niSnavs „sasamarTloSi wamyvans~ anu „momCivans~. es „nabuTe cocxal ars~, III mef. 21 (an 20). 15; „Ze igi Seni cocx-
sruliad aSkaraa, radgan igive berZnuli `enagon~ amave al ars~ i. 4:50 da sxva), rasac Zvel qarTulSi ufro xSirad

640 641
SeniSvnebi wm. grigol xancTelis cxovreba

gadmoscemda termini „cxoveli~ („cocxalis~ es meore mniS- riTac faqtobrivad did eklesias gauTanabrebda Tavs, am-
vneloba i. abulaZis mier miTiTebuli ar aris). deni mTxovneli ki ueWvelad „awyinebda~ (Tavs moabezreb-
198 iob. 5:2. da) adamianebs.
199 „saukunovani~ - dedniseuli „saukuniTgan~ niSnavs: 203 dedniseuli „damtkicebaA~ motanil adgilas
„odiTgan~, „dasabamidan~. rodesac aRniSnuli gamonaTqva- sakuTriv „mtkiced dacvas~ niSnavs.
mi artiklsa da arsebiT saxels Sorisaa (es ki Zalian 204 II Tes. 3:10.
xSiria), igi zedsarTavis mniSvnelobas iZens, rac qarTul 205 „zeaRmatebuli~ - dedniseuli „gardamre~ dadas-
TargmanSi zogjer formiTac gamokveTilia („saukuniTgan- turebulia gamosl. 18.26-Si (ix. i. abulaZe, leqs.). berZnu-
ni~), zogjer ki forma zmnizeduria („saukuniTgan~), Sinaar- li Sesatyvisia '`hiperonkos~, rac niSnavs „metad dids~,
si ki predikatuli. ase rom, „saukuniTgan wmindanni~ igivea, „metad moculobiTs~, gadataniT: „metad mniSvnelovans~,
rac „ saukuniTganni wmindanni~ anu odiTgan myofi, „rTuls~, „zeaRmatebuls~ (Sdr. meore redaqciis „uzeSTae-
dasabamidan gamoCenili saukunovani wmindanebi. si ZalisaA~). sazogadod „cxovrebis~ aRniSnuli monakveTi
200 sayveduri, rac aq aris miniSnebuli, gulisxmobs imas, mianiSnebs „gamoslvaTa~ zemomiTiTebul da winamorbed
rom grigol xancTelis gansakuTrebuli Rvawlisa da misi muxlebze, sadac moTxrobilia, Tu rogor daadgina mosem
pirovnuli aRmatebulebis werilobiTi xazgasma yvelasTvis aTasisTavebi, asisTavebi da a.S., romlebic „Sjides ersa
ar aRmoCenila sarwmuno (sazogadod, samonastro mas yovelsa Jamsa, xolo sityuaA igi (=saqme igi) gardamre
istoriaSi zogjer dasturdeba SemTxveva, rodesac ama Tu miarTYan moses da yoveli sityuaA advili gansjian maT~
im monastris wevrebi swored maTi monastris damfuZnebels (gamosl. 18:26).
aRiarebdnen Tavisi epoqis yvelaze Rirseul moRvawed da 206 dedniseuli „moSroma~ niSnavs „garjiT mosvlas~, `Zal-
eWviT uyurebdnen an naklebad cnobdnen sxva monastrebis isxmevis gamoCenas, Tavis Sewuxebas mosvlisaTvis~.
wevrTa analogiur rwmenas maTi monastrebis 207 I tim. 1:5.
damfuZneblebTan dakavSirebiT). wmindanis gamorCeuli 208 „ucxadebs uflebas~ - Sdr. „emarTlebis~. es iSviaTi
Rirseulobis maCveneblad, Cveulebriv, misgan zmna ganumartavad aris damowmebuli i. abulaZis mier cno-
aRsrulebuli saswaulebi miiCneoda. xancTelebs swored bili krebulidan „mamaTa swavlani~. mogvaqvs citata: „uku-
imas sayvedurobdnen, rom isini gadametebulad eTu kacTa Soris Tu vinme scis sxYsa monasa, daRacaTu
warmoaCendnen mama grigolis Rirsebas da rom es Rirseba emarTlebin rasme, da ganarisxis ufali igi misi, Seuracxe-
saswaulebiT ar iyo dadasturebuli. ai, es sayveduri ba da wunoba uCns igi~. aq „daRacaTu emarTlebin rasme~ ni-
mouspo bagrat erisTavT-erisTavma xancTis mkvidrebs, Snavs „Tundac samarTlian pretenzias uyenebs raRacaze~
CaurTo ra mama grigolis cxovrebaSi mravali (gurul dialeqtSi es zmna SemorCenilia. „ras memarTlebi?~
saswaulTmoqmedebiTi Txroba. niSnavs: „ra pretenzia gaqvs~, „ras msayvedurob~; aseve, iro-
201 „saaTis darekva~ (dedn. „Jamsa hrekos~) - igulisxme- niuli „ki memarTleba!~ niSnavs: „ki mekuTvnis!~ „ki davim-
ba gansazRvrul saaTze („Jamze~) sarekelis darekva litur- saxure!~). zemore „cxovrebaSi~ aRniSnuli zmna aSkarad sa-
giaze xalxis mosaxmobad. marTlebrivi Sinaarsisaa da exmaureba termin „samarTlis~
202 igulisxmeba, rom didi eklesia, bunebrivia, iRebda erT-erT iuridiul mniSvnelobas. es mniSvnelobaa „ufle-
Sesawiravebs, radgan eklesiebi tradiciulad Sesawirave- ba~, „privilegia~ (ix. „didi sj.~, dasax. gamocemaze darTu-
biT sazrdoobdnen, magram Tu yvela mRvdeli Tavis senak- li „iuridiuli terminebi~, gv. 599).
Tan aiSenebda egvters da iq Seasrulebda wirvas, 209 „samarTali~ aq niSnavs „samarTlebriv kodeqss~,da
TavisTvisve daiwyebda SesawiravTa mopovebaze zrunvasac, ara „samarTlianobas~, rogorc es n. marTan gvaqvs.

642 643
SeniSvnebi wm. grigol xancTelis cxovreba

210 „cocxalia ufali da Seni wminda locva~ - es aris „meoredSobad~ sazroben. Sesabamisad, mwvaleblebi, unaT-
dapirebis erT-erTi formula. loni da cTomilni, sxvebs ucTomeli axalSobis sinaTles
211 I tim. 1:5. ver mianiWeben.
212 i. 13:45. 223 „krZalva~ Zvel qarTulSi, Cveulebriv, „yuradRe-
213 mr. 13:37. bas~, „yuradRebiT yofnas~, „yuradRebis miqcevas~ niSnavs
214 dedniseuli „mSYdobaA dauteva~ niSnavs „gamomSvi- (am terminis Sesaxeb ix. e. WeliZe, terminologia, gv. 663-
dobebas~ (igulisxmeba amqveyniuri gamomSvidobeba konkre- 665).
tulad Satberdis taZarTan). igive gamoTqma meordeba qve- 224 wm. grigol xancTelis es azri, rac saeklesio rju-
moTac. ldebas ar Tanxvdeba (ix. zemoT miTiTebebi „didi sju-
215 Sdr. m. 25:14-30. liskanonis~ Sesabamis ganCinebebze), paralels poulobs
216 „Sewiruli~ - aq niSnavs: aRsrulebuli, gaweuli adreuli epoqis (III s. Sua wlebi) cnobil moRvawesTan, wm.
(radgan yoveli saqme, rasac wmindani aRasrulebs, sulieri kvipriane karTagenelTan, romlis TavmjdomareobiT gamar-
Sesawiravia RvTis winaSe, amitom maTgan gaweuli samonaz- Tulma karTagenis samma adgilobrivma krebam (255-256 ww.)
vno Rvawli igive RvTisadmi Sewiruli msaxurebaa). yvela mwvaleblis monaTvla daadgina. es faqti asaxulia
217 dedniseuli „sacnauri~ niSnavs „gonebiT aRsaqmels~, „didi sjuliskanonis~ Sevsebul nawilSi, sadac vkiTxu-
„araamqveyniurs~, „zeciurs~, „suliers~, „goniseuls~ (ix. e. lobT: „xolo kYprianesmieri krebaA yovelTa mwvalebel-
WeliZe, Zveli qarTuli saRvTismetyvelo terminologia, Ta marTlmadideblobad momavalTasa brZanebs naTliscema-
Tb., 1996, gv. 427-452). sa metyueli, viTarmed: „mwvalebelTa naTliscemaA ara
218 Sdr. galat. 2:4. ars~ („didi sjuliskanoni~, gv. 201). amgvari pozicia kvipri-
219 Sdr. 1 kor. 1:11-12. anemde iyo Camualibebuli karTagenSi. mwvalebelTa naTlo-
220 Tu ra igulisxmeba „werilSi~, Zneli saTqmelia. swav- bis Zaladakargulobas asabuTebda tertuliane Tavis naS-
lebas zogierTi mwvaleblis xelmeored monaTvlis, zogi- romSi „naTlisRebis Sesaxeb~. egeve debuleba SeimuSava
erTis ki xelmeore monaTvlis gareSe miRebis Sesaxeb agripinusis mier daaxl. 220 wels mowveulma afrikisa da
gvawvdis „didi sjuliskanoni~, kerZod: nikiis kanonebi - 8; numidiis episkoposTa didma krebam. wm. kviprianesa da
15. ladikiisa - 8. konstantinopolisa - 7, karTagenisa - 47; karTagenis xsenebul krebebs mkveTrad daupirispirda papi
57; VI msofl. krebisa - 95; basilisi - 1; 47. wm. stefane (254-256). SemdgomSi sayovelTao dadastureba
221 Sdr. msaj. 15:4-5. hpova wm. stefanes ganCinebam, Tumca, rogorc vxedavT, wm.
222 „cdebian im saSodan, rac maTTvis meoredSobad mi- grigol xancTeli swored wm. kviprianes da mis Tanamoazre-
iCneva~ - am rTuli winadadebis azri Semdegia: mwvaleblebi Ta debulebas eTanxmeba, rac VIII-IX ss-isTvis metad moulod-
naTlisRebis anu meoredSobis (igive axalSobis anu suli- nelia.
eri Sobis, berZn. „palingennezisis~ anu „anagennezisis~) 225 „davis mizezi~ - Sdr. „cilobisa iWY~. pirveli sit-
madls moklebulni arian, radgan maTi e.w. sulierad mSo- yva („ciloba~) swored „davas~, „kamaTs~, „paeqrobas~ niSnavs.
beli anu meoredmSobeli wiaRi, sulieri „saSo~ gadagvar- rac Seexeba „iWus~, igi motanil adgilas gulisxmobs
ebulia da WeSmarit axalSobas veranairad ver aRasrulebs. sakuTriv „daeWvebis mizezs, safuZvels~, anu imas, ramac
amitom mwvaleblebi, wm. grigolis sityviT, sulierad SesaZloa eWvi da, Sesabamisad, dava gamoiwvios.
mkvdari (anu sulieri sinaTlis uqoneli) saSodan Tavidanve 226 esaia. 6:3.
gadagvarebulni, „cTomilni~ anu sulierad mkvdradSobil- 227 .`xolo grigol RvTismetyveli ase ambobs samebis
ni ibadebian, Tumca ki isini am mkvdradSobilobas samgvamovnebis Sesaxeb: „rodesac sami sanTelia saxlSi, Seu-

644 645
SeniSvnebi wm. grigol xancTelis cxovreba

Zlebelia maTi sinaTlis ganyofa an kidev Sereva maTi~ - Sdr. imyofebian erT adgilas, erT saxlSi (Sdr. „erTsa Sina sax-
`xolo grigol RmrTismetyueli ityYs samebisa samguam- lsa iyvnes samnive~), mesamec abzaciT dawyebul winadadeba-
ovnebisaTYs: `raJams iyvnen samni sanTelni saxlsa Sina, ver Si mTavars (zemore gaazrebiT) qvemdebare akldeba. amri-
egebis ganyofaA naTlisa maTisaA da vercaRa kualad [224] gad, winadadebas aseTi saxe unda hqondes: „da viTarca gan-
SerevnaA maTi~. safiqrebelia, rom motanil adgilas wyar- Tena, mSYdobisa sadgurTa maT urTierTas mSYdobaA dau-
od igulisxmebodes ara wm. grigol RvTismetyveli, romlis teves~. amgvari teqsti gvaqvs `saskolo gamocemaSi~. ase
SromebSic zemore swavleba ar dasturdeba, aramed wm. di- rom, „mSYdobisa sadgurni~ arian TviT es wmindanebi (Sdr.
onise areopageli, romelic Tavis SromaSi `saRvTo saxel- „navTsadguri~ - wmindanTa cnobili epiTeti. TviT „sadgu-
Ta Sesaxeb~ gvauwyebs: ` ... iseve rogorc erT saxlSi myofi ric~ araiSviaTia wmindanTa mimarT. mag., eqvTime
CiraRdnebis sinaTleebi, - grZnobadi da axlobeli nimuSe- aTonelisadmi: „sadgursa sulisa wmidisasa ... efTYmis ...
biT rom visargeblo, - mTliannic arian urTierTSi rogorc pativvscemdeT~, Zv. qarT. lit. qrest., I, Tb. 1946, s. yuba-
mTlianebSi, da urTierTisganac zedmiwevniTi gamijnuloba neiSvilis gamoc., gv. 544; wm. grigol RvTismetyvelis Ses-
aqvT gancalkevebulad, arian ra SeerTebulni gamijnulo- axeb: „ganwmedil sadgur SYdT madlTa sulisaTa~, xeln. ier.
baSi da gamijnulni SeerTebaSi. da, maS, vxedavT, rom rode- 43, 1 v). davZenT, rom mocemul winadadebaSi gamoyenebulia
sac saxlSi bevri CiraRdania, erT ram sinaTled aris Se- sityvaTa TamaSis ritorikuli xerxi: „mSYdobisa sadgur-
erTebuli yvela maTganis sinaTle da isini erT ganuyofel Ta maT urTierTas mSYdobaA dauteves~.
sinaTles aRabrwyineben, da, rogorc mgonia, veravin Se- 231 fs. 144:19.
Zlebs yvela sinaTlis Semcveli haeridan amaTuim CiraRd- 232 dedniseuli „kereonTa sanTelTaA~ (anu „kereoneb-
nis sinaTlis sxvaTagan gamoyofas da erTi maTganis meoris is sanTelTa~), Cveni azriT, msazRvrel-sazRvrulis wyvil-
gareSe xedvas, arian ra isini mTlianni mTlianTa Soris ia, radgan sxva SemTxvevaSi „kereonTa~ unda yofiliyo „san-
Seurevlad TanaSezavebulni~ (T. II, 4). TelTa~-s epiTeti, rac SeuZlebelia, vinaidan termini „ker-
228 safiqrebelia aq igulisxmebodes wm. kirile aleqsan- eoni~ arsebiTi saxelia da „cvilis did sanTels~ niSnavs.
drielis `ganZis~ anu `saunjis~ (berZn. `Tesauros~) Semde- zemore gamoTqma mianiSnebs, rom Tavisi aRsasrulis win wm.
gi sityvebi: `xolo Tuki arc wami, arc Sualedi, arcTu sxva grigolma Sesawiravis saxiT gaiRo ara Cveulebrivi, aramed
ram aris Zis uwinares, saidan amboben, rom winaarsebulia sakuTriv kereonebis yaidis sanTlebi. sayuradReboa, rom
mama, rodesac am winaarsebobis momaswavebeli araferi aq gvaqvs aSkara paraleli „wm. abo Tbilelis martvilo-
ipoveba?~ (Sdr. PG. 75, 305). basTan~, romlis mixedviTac abom, Tavis kveTis wina Rames,
229 fs. 67.36. iTxova „raATa uyidon mas sanTelad kereonebi da sakumeveli
230 „isini, mSvidobis savaneebi~ - dedniseuli „mSYdobi- da warsca yovelTa maT eklesiaTa qalaqisaTa, raATa aRan-
sa sadgurTa maT~ n. maris mier mikuTvnebulia wina sityve- Ton ..., xolo man miixuna orni sanTelni didni KelTa TYs-
bisadmi („viTarca ganTena~), anu igi mZimes svams zemore Ta...~ (ZqalZ, I, gv. 67).
sityvebis („sadgurTa maT~) Semdeg da winadadebis pirvel 233 „im Jams, rodesac grigolis sicocxlis dro [das-
nawils ase iazrebs: „rodesac gaTenda imaT mSvidobis sa- rulda], Seikribnen...~ - dedanSi gvaqvs sakmaod rTuli wina-
vaneebSi, ...~. aseTive gagebaa s. yubaneiSvilis, xelnawerTa dadeba: „Semokrbes Jamsa mas droAsa dRisa misisa~. aq „dRe~,
institutis da „qarTuli mwerlobis~ serialis gamocemeb- cxadia, „sicocxles~ niSnavs, xolo „droA~ - „vadas~ (romel-
Si, rac aSkarad mcdaria, radgan, erTi mxriv, „ganTena~ ar ic amoiwura).
moiTxovs adgilis garemoebas, meorec, mravlobiTi („sad- 234 m. 25:36.
gurTa~) Seuferebelia konteqstisaTvis, radgan wmindanebi

646 647
SeniSvnebi wm. grigol xancTelis cxovreba

235 `avazakTan erTad yvela morwmunes Tavisi wminda rTismxilveliTa~, T.42; Sdr. zemore: „suliTa SeniTa
jvari mianiWa man~ – Sdr. `avazakisa Tana yovelTa morwmu- yoladve RmrTismxilvelo~).
neTa wmidaA juari TYsi mianiWa winamZRurad~. am mokle 239 Sdr. m. 5.12; l. 6.23.
frazaSi gadmocemulia saeklesio swavleba imis Sesaxeb, 240 Sdr. II tim. 7-8.
rom uflis macxovnebeli mRvdelmoqmedeba sakvirvelad 241 `kvlavxmobis dromde~ – e. i. meored mosvlamde.
gamovlinda mis gverdiT jvarcmuli keTilgonieri avaza- 242 dedniseuli „momiKsene sufeviTa SeniTa~ mianiSnebs
kis mimarT, romelsac gankacebulma da jvarcmulma RmerT- avazakis sityvebze: „momiKsene me, ufalo, odes moxYde suf-
ma paraskevsve samoTxeSi damkvidreba aRuTqva (Sdr. lk. eviTa SeniTa~ (l. 23.42).
23.42-43) (aRniSnul sakiTxze vrclad ix. WeliZe, literat- 243 „metyveleba~ - dedniseuli „zraxvani~ n. mars Tavis-
ura , gv. 909-926). Tavad marTebulad aqvs Targmnili rogorc `Canafiqrebi~,
236 igulisxmeba, rom rogorc wminda angelozebi radgan Sesabamis fsalmunur muxlSi „zraxvis~ swored es
uwinamZRvreben da mfarveloben adamianebs, aseve – sauflo mniSvneloba („Canafiqri~, „ganzraxva~, „fiqri~) igulisxme-
jvaric. ba, magram sakuTriv „cxovrebis~ avtori giorgi merCule
237 „gamoufitav miwaze~ - dedanSia rTulad gasagebi (an redaqtori) amjeradac, iseve, rogorc sxva SemTxveveb-
Sesityveba „queyanasa mouklebelsa~ („tkbilsa mas sazrdel- Si (ix. Tundac momdevno SeniSvna), gamodis xsenebuli fsal-
sa queyanasa miuklebelsa Rirsqmnulo~). Tu aq xelnawerSi munis sakuTriv qarTuli teqstis Taviseuli gaazrebidan.
raime teqstobrivi Secdoma ar gvaqvs, maSin termini „mouk- cnobilia, rom zmna „zraxva~ Zvel qarTulSi xSirad aRni-
lebeli~ unda aRviqvaT ara misi ZiriTadi mniSvnelobiT, Snavs „metyvelebas~, „saubars~, „laparaks~ da misT. motanil
rac niSnavs „uwyvets~, „ganuwyvetels~, anda aRniSnulis konteqstSi swored adamianuri, xorcieli metyvelebis gau-
sinonimuri gaazrebiT, rac niSnavs „daulevels~, „Seum- qmebaze da sulieri metyvelebis SenarCunebaze aris sau-
cirebels~, „dauklebels~ (Sdr. l. 11.33), aramed - im Si- bari, ris gamoc eWvi araa, rom „zraxvani~ moxmobilia
naarsidan gamomdinare, rac aseve moepoveba „mouklebelis~ swored „metyvelebis~ da ara „ganzraxvis~ SinaarsiT.
berZnul Sesatyviss `anekleiptos~. es ukanaskneli, garda 244 fsalmunuri muxli hagiografis mier amjeradac
miTiTebulisa, niSnavs: „gauRaribebels~, „gamoufitavs~. damowmebulia qarTuli teqstis Taviseuli aRqmidan gamom-
238 „guliT wmindao da Seni suliT ki RvTismxilvelo~ - dinare. amas adasturebs termini „saKsenebeli~ („... ixare-
dedanSi gvaqvs: „wmidao guliTa da suliTa SeniTa yoladve ben saKsenebelsa zeda maTsa~). marTlac, Sesabamisi muxlis
RmrTismxilvelo~. n. mars mZime aqvs dasmuli sityvasTan originalSi, iseve rogorc berZnulSi da sxvaenovan Targ-
„SeniTa~, ris gamoc mas motanili teqsti ase esmis: „Seni manebSi, yvelgan gvaqvs absoluturad sxva Sinaarsis
guliT da suliT wmindao, sisruliT („yovladve~) RvTismx- leqsikuri erTeuli, kerZod „sawoli~, „sareceli~. gior-
ilvelo~. es gageba gaziarebulia yvela momdevno gamoce- giseul TargmanSi Sesatyvisia `sareceli~. ufro adreuli
maSi, maT Soris „ZqalZ~-Si, sadac teqsts aseTi saxe aqvs: redaqciis xelnawerebSi (AE) saxezea amave Sinaarsis „sas-
„wmidao guliTa da suliTa SeniTa, yovladve RmrTismxil- uenebeli~. calke gamoiyofa B nusxa, sadac dasturdeba
velo~. sinamdvileSi, garda aSkara xelovnurobisa, sruli- swored CvenTvis sayuradRebo „saKsenebeli~ (CD nusxebs
ad SeuZlebelia gamoyofilad arseboba Sesityvebisa aRniSnuli nawili akliaT). radgan B -s Taviseburi monacemi
„yoladve RmrTismxilvelo~. amasTan, dakanonebuli sintag- pirdapir Tanxvdeba „grigol xancTelis cxovrebas~, aSka-
mebia „wmidaA guliTa~ (Sdr. m. 5.8) da „suliTa RmrTismxil- raa, rom „cxovrebis~ avtori `fsalmunTa~ citirebisas
veli~ an „suli RmrTismxilveli~ (magaliTad, Tundac amave sargeblobs swored B -s tipis nusxiT (Tumca ara uSualod
„cxovrebis~ Semdegi adgili: „Sen uwyi suliTa SeniTa Rm- B -Ti), SesaZloa sulac B -s (e.i. sin. 42-is) dedniT. amasTan,

648 649
SeniSvnebi wm. grigol xancTelis cxovreba

xsenebuli monacemi, sruliad ueWvelad, qarTul niadagzea 248 „wignismkiTxveli~ - RvTismsaxurebis Jams saRvTo
aRmocenebuli gadamweris meqanikuri Secdomis Sedegad, werilis sakiTxavTa xmamaRla mkiTxveli.
romelmac „sasunebeli~ amoikiTxa rogorc „saKsenebeli~, 249 igav. 13:9.
rac konteqstisTvis TiTqosda ufro misadagebulic Canda. 250 Sdr. sibrZn. sol. 3:1.
ai, amgvar teqsts eyrdnoba hagiografi, romelic xsenebul 251 `mzisTvali~ - „mzis birTvi~, `disko~, igive „mze~.
fsalmuns imowmebs swored „wmindanTa saKseneblis~ (anu 252 igav. 10:7 (Sdr. giorgi mciris „wm. giorgi mTawmid-
moxseniebis, xsovnis) mniSvnelobiT, e.i. im mniSvnelobiT, lis cxovrebis~ dasawyisi).
rom vinc wmindanebis xsovnas inaxavs, vinc moixsenebs da 253 „Sin iyo~ - e.i. Tavis senakSi iyo.
vedrebas aRuvlens maT, aseT adamians arc wmindanebi iviw-
yeben, radgan uxariaT maT Cvengan moxsenieba, magram es Si-
naarsi mxolod im teqsts aqvs, rac B -s tipis xelnawerma
Semogvinaxa da rasac sakuTriv fsalmunTa namdvil azrTan
araferi aqvs saerTo, aRmocenebulia ra sakuTriv qarTul * * *
niadagze gadamweris meqanikuri cTomilebis Sedegad.
245 Sdr. m. 24:31: `da waravlinnes angelozni TKsni
sayKriTa misa didisaYTa da Sekribnes rCeulni misni oTx-
Tagan qarTa kidiTgan caTaYT, vidre kidedmde maTa~.
246 „Sen ici Cveni siyvaruli, Tumca xorcielad ar
gvinaxixar~ - n. mari wertils svams sityvasTan „siyvaruli~.
momdevno sityvebs („Tumca xorcielad ar gvinaxixar~) igi
axali winadadebis nawilad miiCnevs, ris gamoc mZimes svams
sityvasTan „gvinaxixar~ da mas moadevnebs Semdgom sityvebs:
„nu dagviviwyeb Cven~. misi gageba aseTia: „Sen ici Cveni siy-
varuli. Tumca xorcielad ver gvxedav, nu dagviviwyeb Cven~.
aRniSnuli gageba SenarCunebulia yvela gamocemaSi, magram
saqme isaa, rom n. mars Zveli qarTuli „gYxilav~ („daRaca-
Tu ara gYxilav Korcielad~) esmis rogorc „gvxedav~, rac
aSkarad mcdaria, radgan „gYxilav~ aris „xilva~ zmnis I
TurmeobiTi, romlis pirdapiri obieqti meore piria (pir-
dapir obieqtad mesame piris SemTxvevaSi iqneboda „gYxi-
lavs~), rasac dRes meSveli zmna awarmoebs (e.i. „gYxilav~
Tanamedrove qarTulze zusti analogiiT iqneba: „gvixi-
lavxar~, anu „gvinaxixar~). Sesabamisad, mizanSewonili Cans,
rom am sityvis Semdeg wertili daisvas da ara mZime.
247 „qronikoni~ - praqtikulad mxolod qarTul saek-
lesio teqstebSi dadasturebuli welTaRricxva (aTvlis
wertilia Cv.w. 780 w.).

650 651

You might also like