Professional Documents
Culture Documents
saxelwodeba axali aRTqma (berZn. he kaine diaTeke) pirvelad TiTqos Zveli aRTqmis
(uflis mier abraamTan da mere egvipteSi dadebuli aRTqmis) sapirispirod gaCnda Tavad `Zveli
aRTqmis~ teqstSi. ieremias wignSi vkiTxulobT:
`aha, dadgeba Jami, ambobs ufali, da axal aRTqmas davudeb israelis saxls da iudas saxls.
ara iseT aRTqmas, romelic davudevi maT mama-papas, roca xelCakidebuli gamomyavda
isini egviptis qveynidan. daarRvies is Cemi aRTqma, Tumca me maTi patroni viyavi,
ambobs ufali. radgan es aris is aRTqma, romelic unda davudo israelis saxls im drois
Semdgom, ambobs ufali. `wiaRSi Cavudeb maT Cems rjuls da gulze davawer. maTi
RmerTi viqnebi da isini Cemi eri iqnebian~ (31:30-32).
aqedan Cans, rom sityvebi axali aRTqma ar aRniSnavs wigns, daweril teqsts, aramed
religiur gardaqmnas, religiuri Segnebis ganaxlebis, axali religiuri epoqis niSans, Semobrunebas,
rwmenis gaRvivebas adamianTa gulebSi, formaluri anderZis nacvlad, romelic iuridiul sferoSi
rCeba.
axali aRTqmis wignebi ver Seiqmneboda, rom jer eklesia, rogorc religiuri Temi, ar
daarsebuliyo. qristianTa wmida werili qristes eklesiis wiaRidan amoizarda.
versad pavle mociqulis epistoleebSi, romlebic 48-63 wlebSi saxarebebze adre iwereboda,
ver aRmovaCenT miTiTebas qristes mociqulTa Tu mowafeTa wreSi Seqmnil raime werilobiTi
dokumentis Sesaxeb. erTaderTi, rasac imowmebs pavle, es aris isev da isev Zveli aRTqmis
wignebi, romlebic Semdgom saxarebebSic iqna damowmebuli, da cocxali cnobebi qristes
Sesaxeb, romlebic mis mowafeTa da TviTmxilvelTa wreSi zepirad inaxeboda da vrceldeboda.
Tavdapirvelad, qristianul eklesiaSi karga xnis manZilze ar arsebobda erTi avtoritetuli
wigni (msgavsi Zveli aRTqmisa), romelsac axaldaarsebuli eklesia daeyrdnoboda. qriste Tavad
iyo moZRvreba, romelic yvela wignze srulyofilad moicavda WeSmaritebas. `me var
WeSmariteba~, ambobda igi. arc erT saxarebaSi imis miniSnebac ki ar aris, rom mociqulebs
ecadaT qristes qadagebebis, igavebis, logiebis (berZn. logia kviriaka `uflis naTqvamebi~) da
saubris Cawera. sakmarisi iyo, rom maT esmodaT misi sityvebi. ai, ra ambobda evsebios
kesarielis (260-340) mowmobiT (`eklesiis istoria~, w. III, 39) papiasi, hieropolisis episkoposi:
`me mivxvdi, rom wignebs ufro meti ar mouciaT CemTvis, vidre cocxal da gamudmebul
xmas~. papiasi usmenda im adamianebs, romelTac uSualod mociqulTagan hqondaT mosmenili
qristes Sesaxeb. mis dros jer kidev ar arsebobda axali aRTqma, rogorc aseTi, werilobiTi
dokumenti, romelic dRes qristianobis fuZemdebluri wignia. evsebios kesarieli imasac wers, rom
mociqulTagan mxolod maTem da ioanem aRweres qristes amqveyniuri cxovreba, oRond
mogvianebiT. maTe ebraelebs uqadagebda maTsave enaze da misca kidec wigni. rac Seexeba
ioanes, igi didxans zepirad gadascemda saxarebas da mxolod mas Semdeg gadawyvita Caewera,
rac sami saxareba ukve dawerili iyo. raki isini mxolod im ambebs aRwerdnen, romlebic ioane
naTlismcemlis datusaRebis Semdeg moxda, ioanem isurva, Tavis mxriv qristes Tavdapirveli
saqmeni moeTxro (evseb. III, 24).
axali aRTqmis ena
ra enaze daiwera axali aRTqmis wignebi? axali aRTqmis ena gamonaklisis gareSe
berZnulia, e. w. koine (berZn. `saerTo~), romelic gavrcelebuli iyo elinisturi samyaros axlo
aRmosavleTSi, kerZod, palestinaSi. es aris salaparako ena, romelic sagrZnoblad gansxvavdeba
klasikuri berZnulisgan, Tundac septuagintas enisgan. erTia koine, magram axali aRTqmis
wignebs Soris mainc ganirCeva sxvadasxva lingvisturi done: markozi iyenebs martiv berZnuls,
maTesa da lukas ena ufro daxvewilia. zogadad rom vilaparakoT, ufro martivia saxarebebis ena,
ufro rTuli _ pavle mociqulis epistoleebi, romelTa ena mwignobrulia, uaxlovdeba klasikurs,
Tumca igi xSirad salaparako berZnulisken ixreba. ioanes `gamocxadebis~ vulgaruli da,
SigadaSig, daudevari metyveleba amaRlebuli da maRalfardovani stiliT ifareba. sazogadod, axali
aRTqmis ena, gansakuTebiT, `gamocxadebisa~ da, Tundac, saxarebisa maTesagan semiturad
Seferili berZnulia. arsebobs azri, rom Tavdapirvelad zogierTi teqsti arameulad, palestinis
ebraelTa mSobliur enaze daiwera da mxolod Semdeg iTargmna berZnulad. es azri jer kidev
evsebios kesarielTan aris dadasturebuli. igi imowmebs papius hieropolels, romelsac uTqvams:
maTem qristes saubrebi `ebraulad dawera da mere Targmnes igi, visac rogor SeeZloo~ (ekl. ist.,
w. III, 39, 16). semitizmebi, kerZod, arameizmebi, Tanamedrove mkvlevars aZlevs imis Tqmis
uflebas, rom axali aRTqmis ena `berZnulad Targmnilad~ miiCnios, romlis dedani arameulia.
Tumca semitizmebi SeiZleba ar miuTiTebdes, rom teqsti maincdamainc ebraulad an arameulad
daiwera. isini advilad SeiZleba aixsnas enobrivi azrovnebis semituri stiliT _ qriste da mociqulebi
erTmaneTs da sxvebs xom arameulad elaparakebodnen! bolos da bolos, qriste Tavis qadagebebs,
igavebs da logiebs (gamonaTqvamebs) xom Tavis mSobliur enaze warmoTqvamda, im enaze,
romelzec mas, jvarze gakruls, ukanaskneli sityvebi aRmoxda. fsalmunis (21:2) sityvebi ara
dednis enaze, arc berZnulad, aramed arameuli versiiT warmoiTqva mecxre saaaTze (arameuli
eli, eli lama sabaxTani nacvlad ebraulisa: elohi, elohi, lama yazabTani, mT. 27:46).
axali aRTqmis teqstSi aris kidev ramdenime adgili, sadac calkeuli arameuli gamoTqma da
sityvebia gamoyenebuli: liturgiuli SeZaxili: maranaTa<maran aTa (1kor. 16:22), rac niSnavs
`Cveno ufalo, modi!~ an `Cveni ufali mova~; taliTa kumi (mr. 5:41) `gogona, adeqi!~; korban
(mr. 7:11), `Sesawiravi~; kefa (i. 1:42, 1kor 1:12; 3:22; 9:5; 15:5; gal 1:18; 2:9,11,14) `klde~
(petres saxelis arameuli varianti); raka (m. 2:22) salanZRavi sityva: `qarafSuta, suleli~; rabi (m.
23:7,8 da bevrgan) mimarTva `moZRvaro~; abba (mr 14:36) `mama~; boanerges (mr 3:17)
`Zeni quxilisa~.
ra Tqma unda, es arameuli sityvebi ar mowmobs imas, rom teqsti mainc da mainc
arameulad iyo dawerili. Tumca darwmunebiT imis Tqma SeiZleba, rom raki axali aRTqmis
avtorebis mSobliuri ena arameuli iyo, amdenad berZnulad werisas arameulad azrovnebdnen.
arameuli da ebrauli konceptualur donezea SeWrili berZnulSi. am SeWris magaliTad berZnuli
sityva-cneba aletheia (`WeSmariteba~) kmara, romelsac axal aRTqmaSi berZnulisTvis uCveulo
mniSvneloba aqvs miniWebuli. berZnul filosofiaSi aletheia `WeSmariteba~ aris is, rac da-u-
faravia (a-leTeia), ebrauli msoflxedvisTvis ki _ rac dafarulia, saidumloa (ix. pavles epistoleebi).
berZnuli ena, romelic airCies qristianebma, romSic iyo gavrcelebuli, masze laparakobdnen
mosaxleobis TiTqmis yvela fenaSi, berZnuli romaelebs bavSvobidanve SeeZloT scodnodaT
berZeni ZiZebis meSveobiT. berZnulis, rogorc Zveli da didi kulturis enis, codna ganaTlebuli
adamianisTvis aucilebeli iyo. amitomac ara mxolod klimenti romaels SeeZlo romidan korinTos
eklesiisTvis miewera berZnulad epistole, aramed ufro adre pavle mociquli romael qristianebs
swerda berZnulad epistoleebs.
axali aRTqmis Semadgenloba
axali aRTqma Tavisi literaturuli formiT elinistur epoqas (civilizacias) ekuTvnis. TiToeul
wigns SeiZleba moeZebnos Sesatyvisi Janri, romelic elinur literaturaSi iyo damkvidrebuli.
saxarebebi, rogorc qristes amqveyniuri cxovrebis aRmweri naratiuli teqstebi, Seesabameba
biografiuli Janris Txzulebebs, rogoric aris berZnul enaze plutarqes biografiebi da laTinur enaze
svetoniusis keisrebis cxovrebani. epistoles Janri elinisturi werilobiTi kulturis monapovaria, man
gansakuTrebuli ganviTareba romaul samyaroSi hpova. mociqulTa saqmeebs analogia aqvs
berZnul-romaul qronikebsa da analebSi. rac Seexeba ioanes `gamocxadebas~, igi warmoSobiT
ar aris berZnul-romauli Janri, magram igi aseve elinistur xanaSi hpovebs gavrcelebas da
damkvidrebas.
saxarebebi
pirvel yovlisa, ras warmoadgens teqsti, romlis saxelwodebad qarTul enaze `saxareba~
damkvidrda?
berZnuli termini evangelion (“keTili Setyobineba, ambavi”), romelsac zedmiwevniTi
sizustiT Targmnis qarTuli sityva saxareba, Tavdapirvelad, Tavis genezisSi, ar gulisxmobda
werilobiT teqsts, aramed igi niSnavda adamianTa xsnis xarebas (xareba TavisTavad kargi, keTili
ambis Setyobineba da, maSasadame, gaxarebaa). es mniSvneloba daculia Tavad axali aRTqmis
teqstebSi: `xolo gauwyebT Tqven, Zmebo, rom saxareba, romelsac vaxarebdi (to evangelion to
evangelisTen), ar aris adamianuri~ (gal. 1:11). amrigad, aq saxareba aris ara wigni, aramed zepiri
Setyobineba yvelaferi imisa, rac adamianis xsnasTan aris dakavSirebuli. es aris axali ambavi,
axali saidumlo, romelic Zveli aRTqmis epoqis dasasruls qristes aRdgomam moitana. ras niSnavs
markozis saxarebis (wignis) pirveli sityvebi `dasawyisi saxarebisa ieso qristesi, RvTis Zisa~
(mark. 1:1)? cxadi unda iyos, rom aq saxareba ar niSnavs teqsts, moTxrobas, aramed ieso qristes
misiis gancxadebas (gamocxadebas), rac aucileblobiT ar moiTxovda mis naraciad, wignad
qcevas. cneba saxareba maSin gaxda literaturuli Janri, roca mas masSi nagulisxmevis Sinaarsis _
xsnis gadmocema daweril teqsts daekisra. am teqsts ewoda saxareba. ukve iustine martvili
(filosofosi, 100-165) qristes Sesaxeb monaTxrobs saxarebas uwodebs: `radgan mociqulebma
mogonebebSi, romelTac saxarebebs (evangeliebs) uwodeben, gadmogvces, rom maT amgvarad
eanderZaT: `iesom aiRo puri, warmoTqva madloba da Tqva: ase gaakeTeT Cem mosagoneblad,
es aris Cemi sxeuli...~ (apologia, I,66,3). Tumca saxarebis Tavdapirveli mniSvneloba
ganagrZobs arsebobas, risi dasturic aris saxarebaTa oficialuri saxelwodeba „saxareba
maTesagan~, `saxareba markozisagan~ da a.S., da ara `maTes saxareba~, `markozis saxareba~
da a.S. saxareba qristesia, romelsac naratiul formas aZleven maxareblebi (evangelistebi).
am gagebiT, saxarebas, rogorc literaturul tips, ara aqvs paraleli elinisturi xanis Janrebs
Soris, arc plutarqes Tu diogene laertesis gamoCenil adamianTa biografiebSi, romlTa msgavsi
uamravi raodenobiT iwereboda. pirvel rigSi, gansxvaveba arsebiTia avtoris poziciaSi:
`saxarebaSi markozisagan~ avtori ver gamoicnoba, arsad is komentars ar akeTebs moTxrobili
faqtebis mimarT, ar gamoTqvams sakuTar azrs, damokidebulebas plutarqesgan da sxvaTagan
gansxvavebiT; ar Cans misi pirovneba, arc qveteqstebSi igulisxmeba; is dafarulia. meore ufro
arsebiTi aris is, rom mTavari `gmiris~, `personaJis~ _ ieso qristes moqmedebebi da qcevebi ar
aris gadmocemuli biografiulad. saxarebis mizani ar aris Tanamimdevruli da uwyveti aRwera
nazareTeli iesos cxovrebisa an misi xasiaTis warmodgena. yuradRebis centrSia iesos amocana,
rogorc RvTisgan movlinebulisa RvTis Zisa, misi mizani, romelic gamovlinda mis qmedebaSi,
qadagebaSi, vnebaSi da aRdgomaSi. ambebi, romlebic saxarebebSia gadmocemuli, swored am
upiratesi kuTxiT aris moTxrobili; yoveli faqti, yoveli monaTxrobi emsaxureba im moZRvrebis
gaxsnas, romelic qristem Tavisi qadagebebis, gamonaTqvamebis (logiebis, berZn. logia),
igavebis da, rac mTavaria, Tavisi pirovnebis saxiT moitana. maxarebeli luka swored am mizniT
Seudga weras, rogorc is mimarTavs Teofiles: `raTa Seicno im moZRvrebis simtkice, romelSic
ganiswavle~ (luk. 1:4). qriste Tavisi sityviT da saqmiT aaSkaravebs Tavis pirovnebas, romelic
Tavis TavSi moZRvrebas inaxavs.
Tu vilaparakebT saxarebaze, rogorc Janrze, unda iTqvas, rom masSi aris biografiuli
elementi (am mxriv, igi berZnuli biografiis Janrs enaTesaveba), oRond mxolod im faqtebis
gadmocemis TvalsazrisiT, romlebic moZRvrebis naTelyofas emsaxureba. Txroba ganzavebulia
brZnuli sityvebiT, SegonebebiT da igavuri TqmebiT, rac Zveli aRmosavleTis literaturuli Janris
kuTvnilebaa (is Sumeruli mwerlobidan iRebs dasabams). esenia iesos gamonaTqvamebi
(logiebi), _ qadagebebi, igavebi, romlebic iesos saqmeTa _ saswaulqmedebaTa da kurnebaTa
gverdiT misi pirovnebis, misi misiisa da moZRvrebis ganmartebas emsaxureba.
Tu plutarqes an sxvaTa biografiebi adamianTa cnobismoyvareobis dasakmayofileblad an
pirovnebaTa Rvawlis ardasaviwyeblad aris dawerili, saxarebebaTa avtorebs sruliad
gansxvavebuli amocana aqvT dasaxuli, saxeldobr, rogorc ioane maxarebeli wers: `es ki daiwera,
raTa irwmunoT, rom ieso aris qriste, Ze RvTisa, da raTa morwmuneebs gqondeT sicocxle misi
saxeliT~ (ioan. 21:31). amrigad, saxareba ufro mowodebad unda CavTvaloT, vidre naratiul
Janrad.
saxareba rwmenis wignia, magram es ar gamoricxavs imas, rom igi aris amave dros
istoriuli mowmoba ieso qristeze, nazarevelze, romelic iSva beTlemSi imperator avgustusis da
iudas mefis herodes dros, da jvars acves pontoeli pilates prefeqtobisas. am mizniT moxvda
mrwamsis simboloSi pilates saxeli (“da jvars ecva CvenTvis pontoelisa pilates-ze”). amiT
naTqvamia, rom ieso qriste, nazareveli, arsebobda ara miTiur, aramed konkretul istoriul droSi.
ramdenadac saxareba (da saxarebebi) qristes moZRvrebas anu mis sityvas Seicavs, xolo
qriste Tavad aris moZRvreba, Tavad es sityva _ sityva, berZnuli logos qristes saxelad
damkvidrda qristianul TeologiaSi. “pirveliTgan iyo sityva (ho logos) da sityva igi iyo RmrTisa
Tana” (ioan. 1:1).
maxareblebi
kanonis dadgena
`axla CamovTvaloT axali aRTqmis CvenTvis ukve nacnobi wignebi. pirvel adgilze, ra
Tqma unda, movaqcevT wmida oTx saxarebas, maT mosdevs `saqme mociqulTa~,
Semdeg pavles epistoleebi, uSualod maT Semdeg ki 1ioane da udaod petre, xolo Semdeg,
Tu gnebavT, ioanes `gamocxadeba~, ris Sesaxebac Tavis droze vilaparakebT. es wignebi
eWvmiutanelia. saeWvoTa, magram umravlesobis mier miRebulTa Soris arian: epistoleebi
iakobis, iudas, meore petresi, meore da mesame ioanesi (SesaZloa, isini ekuTvnian
maxarebels, SeiZleba vinmes mis mosaxeles). nayalbevebs ekuTvnian: `pavles saqmeni~,
wigni `mwyemsis~ saxelwodebiT, `petres gamocxadeba~, barnabaseulad aRiarebuli
epistole, `didaqe~ (`Tormeti mociqulis moZRvreba~) da, rogorc vTqvi, Tu gnebavT,
`ioanes gamocxadeba~, romelsac erTni uaryofen, meoreni aRiarebul wignTa Soris
moixsenieben. zogierTni am wignebs Soris aTavseben `saxarebas ebraelTagan~, romelic
qristes morwmune ebraelebs yvelaze metad uyvarT. yvela es wigni uaryofilia, magram
Cven saWirod miviCnieT, Segvedgina maTi sia im mizniT, rom vicodeT, romeli wignebia
namdvili, ara gamogonili, da miRebulia eklesiis gadmocemiT, da romeli wignebia axali
aRTqmidan amoRebuli, Tumca isini cnobili arian saeklesio mweralTa umetesobisTvis.
unda vicodeT es wignebic da isinic, romlebic eretikosTa Soris mociqulTa saxarebebis
saxeliT arian aRiarebuli (petresi, Tomasi da sxvaTa) da aseve TiTqos andrias, ioanes da
sxva mociqulTa `saqmeni~. es wignebi arc erT saeklesio mwerals ar gauxdia xsenebis
Rirsad...~ (w. III, 25).
mogvianebiT aTanase aleqsandriels (296-373) Tavis siaSi saeWvoTa Soris aRar Seutania
2petr. da 2 da 3ioanes kaTolike epistoleebi. oRond mainc saeWvod miiCnevs „didaqesa“ da
hermas `mwyemss~. CamoTvlis ra Zveli da axali aRTqmis kanonikur wignebs, mRvdelmTavari
wers:
`meti sizustisTvis (amas aucileblobiT vwer) davsZen, rom am wignebs garda aris sxvebic,
romlebic kanonSi ar SeutaniaT, magram mamebma dauweses maTi kiTxva
axalSemomatebulebs da kaTakmevlebs. esenia: `sibrZne solomonisa~, `sibrZne ziraqisa~,
`esTeri~, `ivdiTi~, `tobia~, egreTwodebuli `mociqulTa moZRvreba (didaqe)~ da
`mwyemsi~. mokled, sayvarelno, roca wignTagan erTni Setanilia kanonSi, sxvani ki
sakiTxavad aris SeTavazebuli, arsad ar ixseneba apokrifuli wignebi; isini mwvalebelTa
gamonagonia, romlebic weren, roca surT, da aZveleben, raTa gulubryvilo adamianebi
moxiblon~ (XXXIX werilidan).
am nawyvetidan irkveva, rom aTanases dros ukve mkveTrad iyo gamijnuli erTmaneTisgan
arakanonikuri da apokrifuli wignebi, romlebic imxanad mravlad iyo dagrovili da, rogorc Cans,
eZaleboda eklesiis mrevls.
sul cota sami moTxovna unda daekmayofilebina teqsts, rom mas adgili epovna axal
aRTqmaSi:
1) masSi gacxadebuli unda iyos WeSmariti moZRvreba da saxarebaTa da sxva teqstTa
urTierT-Tanxmoba;
2) teqsti samociqulo warmoSobisa unda yofiliyo, anu mas fesvi mociqulTa xanaSi unda
hqonoda gadgmuli;
3) farTod unda yofiliyo gavrcelebuli; misi gamoyeneba ar unda Semofargluliyo erTi
romelime eklesiis sazRvrebiT. magaliTisTvis, hermas `mwyemsi~, `didaqe~ da klimentis I
epistole akmayofileben or pirobas: isini Seicaven WeSmarit moZRvrebas da farTodac iyvnen
gavrcelebuli, magram ar iyvnen dakavSirebul mociqulTa xanasTan; amitomac ver vxedavT maT
axali aRTqmis wignebs Soris.
am sam kriteriums kidev unda davumatoT erTi niSani, romelsac swored apokrifuli
saxarebebia moklebuli. es aris istoriuloba, xdomilebaTa konkretuli konteqsti. ar aris sakmarisi,
rom qriste qadagebs saxarebas; qriste aris sityva, magram aucilebelia vxedavdeT da ganvicdideT
gankacebul sityvas konkretul sivrcesa da droSi, ai, axla da aq. es aris saxarebaTa erT-erTi
mTavari kriteriumi, romelmac ganapiroba swored am oTxi saxarebis kanonikuri adgili axali
aRTqmaSi.
origeni (gard. 254) ganarCevda qristianuli Sinaarsis wignTa Tu werilTa sam jgufs Tu dones:
1. homologumena anu utyuari teqstebi; aseTebi iyo misTvis 4 saxareba, pavles 13 epistole, 1 pet., 1
ioan., saqmeni, gamocxadeba.
2. amfiblomena anu sadaoni; aseTebia: 2 pet., 2 da 3 ioan., epistole ebraelTadmi.
3. noTa anu nayalbevni da amitom ukanononi; aseTebia: egviptelTa saxareba, Tomas saxareba da
sxva gnostikuri xasiaTis teqstebi, romlebic mravlad iyo mis xanaSi. origeni werilad (berZn. grafe)
moixseniebda `didaqes~, `mwyemss~, barnabas epistoles, magram ar miaCnda isini kanonikurad.
saxarebis ძირითადი faqtebi
yvelaferi, rac saxarebebSia moTxrobili, ZiriTadad, ieso qristes exeba an mis irgvliv aris
dajgufebuli. yvelgan, saxarebaTa yvela monakveTSi, misi myofoba igrZnoba. Sobidan
amaRlebamde dro Sevsebulia epizodebiT, romelTac fuZemdebluri mniSvneloba aqvT iesos,
rogorc adamianis, cxovrebaSi da aqedan gamomdinare misi, rogorc RvTis Zis, Tavad RmerTis
bunebaSi. Tavisi cxovrebis manZilze qriste aCens Tavis or bunebas. Soba, Tundac qalwulisgan,
Tu kacebrivi aqtia, aRdgoma-amaRleba mis RvTiur bunebaze miuTiTebs.
III. naTlisReba, romelic aseve or aRTqmas Soris aris moqceuli, Tu ioane naTlismcemels
Zveli aRTqmis ukanasknel winaswarmetyvelad CavTvliT, romelmac Jamis gansrulebisas,
svimon moxucebulis msgavsad, ixila mesia, oRond ara Cvili, aramed mTeli SegnebiT
samsxverplod gamzadebuli mowifuli da sruli kaci. misma sityvebma, romlebic man iordaneze
momaval iesoze warmoqva: `aha, RvTis kravi, romelic iRebs soflis codvebs~ (ioan. 1:29), mis or
mowafes gza gauxsna iesosken. `orma mowafem gaigona misi sityva da gahyva iesos~ (1:37). es
imas niSnavda, rom ioanes misia amowuruli iyo da iwyeboda mesiis xana.
ieso iqceoda (mimodioda) adamianTa Soris; garda imisa, rom Wamda da svamda maTTan
erTad, mrisxanebda, sinanuliT ivseboda, arRvevda SabaTs, cremlooda, kurnavda kidec
eSmakeulebs, SobiTgan brmebs, keTrovanebs, ganrRveulebs da mkvdreTiT aRadgenda, magram
misi es qmedebani jer kidev adamianur farglebSi iyo moqceuli. mowafeTa Soris is iyo RvTiuri
moZRvari, magram rogorc kaci _ pirveli TanasworTa Soris.
IV. gamocda-gansacdeli udabnoSi. es epizodi erTaderT maTes saxarebaSia aRwerili (T. 4).
udabnoSi ormoci dReRamis marxvis Semdeg ieso sami ganscdelis winaSe dadga. rodis moxda
es? rogorc saxarebis Txrobidan Cans, ieso sulma aiyvana udabnoSi mas Semdeg, rac iodaneze
naTlisRebisas cidan gaisma xma: “es aris Ze Cemi sayvareli, romelic moviwone me” (maTe,
3:17). es sami gansacdeli iyo: pirveli _ moSiebuli ieso uars ambobs qvebis purad qcevaze,
radgan “ara mxolod puriT cocxlobs kaci, aramed piridan gamomavali yoveli sityviT” (4:4);
meore _ ieso uars ambobs uflis (4:7); mesame _ ieso uars ambobs qveynierebis yvela samefoze
satanis Tayvaniscemis sanacvlod (4:9-10).
gasagebia, rom aq ieso qriste gamoiceba ara rogorc RmerTi, Ze Rვთisa, romelsac isedac
ekuTvnis qveyniereba, aramed rogorc kaci.
VIII. jvarcma, romelic golgoTaze moxda, ieso qristes amsofliuri cxovrebis dasasrulia. aq
ukidures satanjvelSia Cavardnili misi adamianuri buneba. Tu geTsimaniis agoniaSi, rodesac man
aiRo tvirTi da lamis gaiWylita misi simZimis qveS (rasac mowmobs sisxlis ofli), angelozi
amxnevebda mas (luk. 22:43), aq, golgoTaze araTu angelozi, mama-RmerTic ki aRar iyo
masTan. amas mowmobs sityvebi, romelic man Tavis mSobliur enaze warmoTqva: eli, eli, lama
sabaqTani anu ~RmerTo Cemo, RmerTo Cemo, risTvis mimatove me?~ (maT. 27:46).
IX. aRdgoma aris axali aRTqmis centraluri xdomileba (faqti), razec dafuZnebulia qristianoba
(amaze laparakobs mociquli pavle daJinebiT da dabejiTebiT, 1kor. 15). magram rogori
xdomilebaa igi _ warmoadgens is realur fizikur faqts Tu rwmenis sagans, romelic aravis uxilavs,
da netaria is, vinc irwmuna? Tumca qristianoba mowmobs da amowmebs, rom saxarebiseuli arc
erTi faqti zemoTCamoTvlilTagan ar aris ise mtkicebadi anu faqtebiT ganmtkicebuli, rogorc
aRdgoma.
beTlemis mwyemsTa bagaSi ixiles axladSobili mwyemsebma, magram ra sabuTi
eqnebodaT maT imis samtkiceblad, rom yrma qalwulisgan aris Sobili. mogvebma ixiles
axladSobili, miarTves ZRveni da dauyonebliv im gziT gabrundnen ukan, romliTac ar mosulan.
angelozebma ugalobes axladSobils, magram, ar viciT, vis axares es saidumlo da saswauli.
naTlisRebisas mtredis gadmosvla ixila da zecieri mamis xma moismina mxolod ioane
naTlismcemelma. misi, rogorc winaswarmetyvelis, avtoritetiT aris sarwmuno es faqti.
feriscvalebas sami mociquli (iakobi, petre da ioane) Seeswro da es maTi saidumlo iyo im
Jamamde, vidre saxarebebSi ar moxvdeboda. aseve iTqmis geTsimaniis agoniur locvaze.
erTaderTi jvarcmaa gareSe kacisTvisac eWvmiutaneli: igi xom sajarod moxda da yvelam ixila
jvarze gakruli, vin _ marTlac mefe iudevelTa, mesia, vin _ avazaki or avazaks Soris, da aq
gansakuTrebuli araferi iyo.
aRdgomis faqti, ufro sworad, Sedegi aRdgomisa, SesaZloa, mravals ar uxilavs, magram
vinc ixila, ar moeloda cariel saflavs, amis gamo maTi mowmoba obieqturi da eWvmiutanelia.
„bibliis SesavalSi“ ar vmsjelobT aRdgomis Teologiur saidumloze, aq saubari unda iyos
sakiTxze, romelic amgvarad SeiZleba daisvas: rogor avxsnaT carieli saflavis arseboba? vin
gadaagora lodi iesos samarxidan? am kiTxvebze pasuxis gacema savsebiT eqvemdebareba
adamianur SesaZleblobebs.
X. da, bolos, amaRleba, romliTac mTavrdeba qristes myofoba miwaze mowafeTa Soris (mar.
16:19; luk. 24:50-51). es xdomileba TerTmeti (meTormete, iudas nacvlad, jer kidev ar iyo
arCeuli) mowafis Tvalwin moxda. igi kravs wres: Ze, aRasrula ra man Tavisi misia, dabrunda
mamasTan ise, rogorc adre eubneboda maT: `mamisagan gamovedi da sofelSi movedi. kvlav
vtoveb sofels da mivdivar mamasTan~ (ioan. 16:28).