โรงเรียนบางบัวทอง

21102

1
หน่วยการเรี ยนรู ้ที่ 1 ความรู ้พ้นื ฐานเกี่ยวกับนาฏศิลป์

ประเภทของนาฏศิลป์ ไทย
นาฏศิลป์ ของไทย แบ่งออกตามลักษณะของรู ปแบบการแสดงเป็ นประเภทใหญ่ๆ 4 ประเภท คือ
 การแสดงนาฏศิลป์ พื้นบ้าน
ราและระบา
ละคร

โขน
 รา
รำ หมายถึง ศิลปะแห่งการร่ ายราที่มีผแู้ สดงตั้งแต่ 1-2 คน มีลกั ษณะการแต่งกายตาม
รู ปแบบของการแสดง ไม่เล่นเป็ นเรื่ องราว อาจมีบทขับร้องประกอบการราเข้ากับทานอง
เพลงดนตรี มีกระบวนท่ารา การราคู่จะต่างกับระบา เนื่องจากท่าราจะมีความเชื่อมโยง
สอดคล้องต่อเนื่องกัน และเป็ นบทเฉพาะสาหรับผูแ้ สดงนั้นๆ เช่น การราเดี่ยว การราคู่
การราอาวุธ เป็ นต้น
 1. ราเดีย่ ว
รำเดี่ยว คือ การแสดงที่ใช้ผแู ้ สดงเพียงคนเดียว มีจุดมุ่งหมายเพื่ออวดฝี มือ
การร่ ายราที่ประณี ตงดงาม ผูแ้ สดงราเดี่ยวจึงต้องมีทกั ษะในการราและได้รับ
การฝึ กฝนมาเป็ นอย่างดี เป็ นการราที่มีลีลากรี ดกราย ท่วงทีงดงามใส่ ความรู ้สึก
บนใบหน้ า ท่ า ทางและการเคลื่ อ นไหว ผู ้แ สดงจะต้ อ งร าด้ว ยลี ล าการ
เคลื่อนไหวไปตามบุคลิกเฉพาะของตัวละครในบทนั้น ๆ ด้วย
ฉุยฉำยนำงวิฬำร์ ฉุยฉำยพรำหมณ์ ฉุยฉำยทศกัณฑ์ ลงสวน ฉุยฉำยวันทอง รำพลำยชุมพล

การแสดงราเดีย่ ว
 2. ราค่ ู
รำคู่คือ การราที่ใช้ผแู ้ สดง 2 คน เป็ นการร่ ายราตามบทร้อง หรื อที่เรี ยกว่า "การราใช้บท" หรื อ "ราทา
บท" หมายถึง การใช้ลีลาท่าราตามบทที่วางไว้ ทาให้ท่ารามีความหมายตามบท การแสดงราคู่น้ ีผแู ้ สดง
จะราคนละบทลีลาท่าราจะแตกต่างกัน มุ่งเน้นแสดงลีลาการร่ ายราอย่างสวยงามตลอดทั้งชุด
 รำเมขลำ รำมสู ร
รำรถเสนจับม้ ำ รำพระรำมตำมกวำง

ราค่ ู

รำพระลอตำมไก่ รำหนุมำนจับนำงสุ พรรณมัจฉำ

 ระบา
ระบำ ตามพจนานุกรมฉบับราชบัณฑิตยสถาน แปลว่า การฟ้อนราเป็ นชุด หรื ออีกนัยหนึ่ง คือ การ
ฟ้อนรา มุ่งหมายเพียงเพื่อความงดงามของศิลปะการรา และการรื่ นเริ งบันเทิงใจ ไม่แสดงเป็ น
เรื่ องราว ประกอบด้วยผูแ้ สดงจานวนมากกว่า 2 คนขึ้นไป มีจุดประสงค์เพื่อแสดงความงดงาม ความ
พร้อมเพรี ยง การแปรแถวในขณะแสดง ประกอบกับการแต่งกายที่สวยงาม และเพลงดนตรี ที่
ไพเราะ

ระบำ แบ่ งออกเป็ นประเภทใหญ่ ๆ ได้ 2 ประเภท คือ ระบำมำตรฐำน และ ระบำเบ็ดเตล็ด
 1. ระบำมำตรฐำน
ระบำมำตรฐำน เป็ น การแสดงที่มีลกั ษณะการแต่ง
กายยืนเครื่ องพระ-นาง ตลอดจนท่าราเพลงร้องและ
ดนตรี ได้กาหนดไว้เป็ นแบบแผน มีลกั ษณะเฉพาะตัว
ตามแบบของนาฏศิลป์ ไทย ซึ่งบรมครู ทางนาฏศิลป์ ได้
กาหนดแบบแผนกระบวนการรา เป็ นที่ยอมรับกันมาช้า
นานแล้ว ไม่ควรแก้ไขดัดแปลงไปจากเดิม
 2. ระบำเบ็ดเตล็ด

ระบำเบ็ดเตล็ด เป็ นการแสดงที่ประดิษฐ์

คิดค้นหรื อปรับปรุ งขึ้นใหม่ ตามความประสงค์
ตามเหตุการณ์ ตามสมัยนิยม ตามเนื้อเรื่ องที่
ผูป้ ระพันธ์ตอ้ งการ หรื อเป็ นระบาที่ใช้
ประกอบการแสดงละคร การแต่งกายจะแต่ง
ตามรู ปแบบลักษณะของการแสดงนั้น ๆ
 ระบาวิชนี
ระบาศรี ชยั สิ งห์ ระบาลพบุรี

ระบาชุมนุมเผ่าไทย ระบินกินรี ร่อน

 สรุป
นำฏศิลป์ คือ การร่ ายราที่มนุษย์ได้ปรุ งแต่งจากลีลาตามธรรมชาติให้งดงาม โดยมีดนตรี เป็ น
องค์ประกอบในการร่ ายรา แบ่งออกเป็ น 4 ประเภท คือ ราและระบา การแสดงพื้นบ้าน โขน และ
ละคร
รา คือ ศิลปะแห่งการร่ ายราที่มีผแู ้ สดงตั้งแต่ 1-2 คน มีลกั ษณะการแต่งกายตามรู ปแบบของการ
แสดง ไม่เล่นเป็ นเรื่ องราว มีจุดมุ่งหมายเพื่ออวดฝี มือการร่ ายราที่ประณี ตงดงาม
ระบาคือ การฟ้อนรามุ่งหมายเพียงเพื่อความงดงามของศิลปะการรา และการรื่ นเริ งบันเทิงใจ ไม่
แสดงเป็ นเรื่ องราว ประกอบด้วยผูแ้ สดงจานวนมากกว่า 2 คนขึ้นไป
 กิจกรรมการเรี ยนร้ ู เรื่ องการแสดงนาฏศิลป์ ไทยประเภทรา-ระบา

 ให้นกั เรี ยนเปรี ยบเทียบความแตกต่างระหว่างการแสดงราและระบา

พร้อมทั้งเขียนชื่อชุดการแสดงแบ่งตามประเภทของชุดการแสดง
ประเภทละ 5 ชุดการแสดง