Bab

2 Jirim dan Struktur Atom

Matter and the Atomic Structure

2.1 Konsep Asas Jirim

Basic Concepts of Matter
A Maksud Jirim
Meaning of Matter
1. Jirim ialah sesuatu yang mempunyai jisim dan memenuhi ruang .
mass space
Matter is anything that has and occupies .

2.
Jirim terdiri daripada zarah-zarah yang halus dan diskrit . TP 1
tiny discrete

Matter is made up of and particles.

A
B Perubahan Keadaan Jirim
Changes in the States of Matter
1. Jirim mengalami perubahan keadaan apabila tenaga haba diserap atau dibebaskan .
absorbed released
Matter undergoes changes in state when heat energy is or .

SI
Apabila tenaga haba diserap atau dibebaskan, perubahan berlaku ke atas: TP 2
2.
When heat energy is absorbed or released, changes occur on the:

(a) Tenaga kinetik zarah-zarah/ Kinetic energy of particles

(b) Susunan zarah-zarah/ Arrangement of particles
(c) Daya tarikan antara zarah / Forces of attraction between particles
A
3. Lengkapkan Rajah 2.1 di bawah. TP 2
Complete the following Diagram 2.1.
Pemejalwapan
Sublimation
N

Pendidihan/ Penyejatan
Peleburan
Melting Boiling/ Evaporation
PA

Pepejal Pembekuan Cecair Kondensasi Gas

Solid Freezing Liquid Condensation

Pengendapan
Deposition

Rajah/Diagram 2.1 Perubahan keadaan jirim/ Changes in the states of matter

4.
Jirim wujud dalam tiga keadaan, iaitu pepejal , cecair dan gas .
solid liquid gas

Matter exists in three states, namely , and .

Ek stra
Ekstra Tip
Bahan yang mengalami pemejalwapan apabila dipanaskan:
Substances that undergo sublimation when heated:
• Iodin / Iodine
• Ammonium klorida / Ammonium chloride
• Ais kering (pepejal karbon dioksida) / Dry ice (solid carbon dioxide)

12
 5. Lengkapkan perbandingan antara tiga keadaan jirim dalam Jadual 2.1. TP 4
Complete the comparison between three states of matter in Table 2.1.

Jadual/Table 2.1

Keadaan jirim Pepejal Cecair Gas

State of matter Solid Liquid Gas
Rajah
Diagram

Susunan Zarah-zarah tersusun dengan Zarah-zarah tersusun dengan Zarah-zarah terpisah

zarah-zarah padat tidak teratur. sangat jauh antara
dan dalam padat tetapi .
Arrangement of
teratur Zarah-zarah masih satu sama lain.
particles keadaan . bersentuhan antara satu
far apart
packed closely Particles are
Particles are in sama lain.
from each other.

A
orderly manner
an . Particles are packed closely
but not in an orderly
manner .
Particles are still in contact with
one another.
Tenaga kinetik
zarah-zarah
Kinetic energy of
particles
Zarah-zarah
tenaga
SI mempunyai Zarah-zarah
kinetik
sangat rendah

Particles have
tinggi daripada
mempunyai Zarah-zarah
yang tenaga kinetik yang lebih tenaga
pepejal tetapi
. lebih rendah daripada gas.
very low
mempunyai
kinetik
sangat tinggi
yang

Particles have higher kinetic Particles have

energy than in solid but lower
.
very high
A
kinetic energy. kinetic energy.
than in gas.

Daya tarikan Daya tarikan antara zarah Daya tarikan antara zarah Daya tarikan antara zarah
antara zarah sangat kuat adalah kuat tetapi kurang adalah lemah .
.
Force of attraction daripada pepejal. Force of attraction between
between particles Force of attraction between Force of attraction between weak
particles are strong but weaker particles are .
N

very strong
particles are . than in solid.

6. Unsur ialah bahan yang mengandungi hanya satu jenis atom atau molekul.
element
PA

An is a substance that consists of only one type of atoms or molecules.

7. Sebatian ialah bahan yang mengandungi dua atau lebih unsur yang terikat secara kimia. Ia terdiri
daripada molekul atau ion.
A compound is a substance that contains two or more elements which are chemically bonded together. It is made
up of molecules or ions.

Jirim
Matter

Unsur Sebatian
Element Compound

Atom/ Atom Molekul/ Molecule Molekul/ Molecule Ion/ Ion

Contoh/Example: Contoh/ Example: Contoh/Example: Contoh/ Example:
Zink/ Zinc, Zn Gas oksigen/Oxygen gas, O2 Naftalena/Naphthalene, C10H8 Natrium klorida/
Magnesium/Magnesium, Mg Gas bromin/Bromine gas, Br2 Air/ Water, H2O Sodium chloride, NaCl

Rajah/Diagram 2.2 Terhasil daripada / Formed from:

• Ion natrium/ sodium ion, Na+
• Ion klorida/ chloride ion, Cl–
13
 Pautan Interaktif
Mengelaskan jirim kepada unsur dan sebatian.
To classify matters into element and compound.

C Takat Lebur dan Takat Beku

Melting Point and Freezing Point
1. Takat lebur ialah suhu malar apabila sesuatu bahan berubah daripada keadaan pepejal menjadi cecair pada tekanan
tertentu.
Melting point is the constant temperature at which a substance changes from a solid into a liquid at a particular pressure.

2. Takat beku ialah suhu malar apabila sesuatu bahan berubah daripada keadaan cecair

menjadi pepejal pada tekanan tertentu.

constant temperature liquid solid
Freezing point is the at which a substance changes from a to
at a particular pressure.

A
AKTIVITI 2.1
Tujuan/Aim:
Menentukan takat lebur dan takat beku naftalena, C10H8

Naftalena, C10H8, air

Naphthalene, C10H8, water
Radas/ Apparatus:
SI
To determine the melting point and freezing point of naphthalene, C10H8
Bahan/Materials:

Tabung didih, bikar 250 cm3, termometer, tungku kaki tiga, kaki retort dan pengapit, penunu Bunsen, jam
A
randik, kelalang kon 250 cm3, kasa dawai, spatula
Boiling tube, 250 cm3 beaker, thermometer, tripod stand, retort stand and clamp, Bunsen burner, stopwatch, 250 cm3
conical flask, wire gauze, spatula
Prosedur/ Procedure:
1. Satu per tiga tabung didih dipenuhkan dengan naftalena, C10H8.
One third of a boiling tube is filled with naphthalene, C10H8.
N

2. Satu termometer diletakkan ke dalam tabung didih itu.

A thermometer is placed in the boiling tube.
3. Air diisikan ke dalam bikar sehingga separuh penuh.
Water is poured into a beaker until it is half filled.
4. Tabung didih dimasukkan ke dalam bikar dan diapitkan seperti ditunjukkan Rajah 2.3. Pastikan aras
PA

naftalena, C10H8 dalam tabung didih berada di bawah aras air di dalam bikar.
Boiling tube is immersed into the beaker as shown in Diagram 2.3. The level of naphthalene, C10H8 in the boiling tube
is ensured below the level of water in the beaker.
5. Air dipanaskan dan naftalena, C10H8 dikacau secara perlahan-lahan dengan menggunakan termometer.
Apabila suhu naftalena, C10H8 mencapai 60.0 °C, jam randik dimulakan.
The water is heated and the naphthalene, C10H8 is stirred slowly using the thermometer. When the temperature of
the naphthalene, C10H8 reaches 60.0 oC, the stopwatch is started.
6. Suhu dan keadaan jirim naftalena, C10H8 direkodkan pada selang masa 30 saat sehingga suhu mencapai 90.0 °C.
Temperature and state of matter of naphthalene, C10H8 are recorded at 30 seconds intervals until the temperature
reaches 90.0 °C.

Termometer
Thermometer Termometer
Tabung didih Thermometer
Boiling tube
Tabung didih
Boiling tube
Air
Water
Naftalena
Naftalena
Naphthalene
Naphthalene
Kelalang kon
Conical flask

Rajah/Diagram 2.3 Pemanasan naftalena, C10H8 Rajah/Diagram 2.4 Penyejukan naftalena, C10H8
Heating of naphthalene C10H8 Cooling of naphthalene C10H8

14
 7. Tabung didih dikeluarkan daripada kukus air. Permukaan luar tabung didih dikeringkan dan diletakkan ke
dalam kelalang kon seperti ditunjukkan Rajah 2.4.
The boiling tube is removed from the water bath. The outer surface of the boiling tube is dried and placed into a
conical flask as shown in Diagram 2.4.
8. Naftalena, C10H8 dikacau secara berterusan.
The naphthalene, C10H8 is stirred continuously.
9. Suhu dan keadaan jirim naftalena, C10H8 direkodkan pada selang masa 30 saat sehingga suhu menurun ke
60.0 °C.
Temperature and the state of matter of naphthalene, C10H8 are recorded at 30 seconds intervals until the temperature
decreases to 60.0 °C.
10. Pemerhatian direkodkan.
The observations are recorded.

Keputusan/ Results:
Jadual/Table 2.2 Pemanasan naftalena, C10H8 / Heating of naphthalene, C10H8

Masa/Time (min) 0.0 0.5 1.0 1.5 2.0 2.5 3.0 3.5
Suhu/Temperature (°C) 60.0 67.0 74.0 80.0 80.0 80.0 85.0 90.0
Pepejal Pepejal Pepejal
Keadaan naftalena Pepejal Pepejal Pepejal Solid Solid Solid Cecair Cecair

A
State of naphthalene Solid Solid Solid + Cecair + Cecair + Cecair Liquid Liquid
Liquid Liquid Liquid

Jadual/Table 2.3 Penyejukan naftalena, C10H8 / Cooling of naphthalene, C10H8

Masa/Time (min) 0.0 0.5 1.0 1.5 2.0 2.5 3.0 3.5
Suhu/Temperature (°C)

Keadaan naftalena
State of naphthalene
90.0

SI
Cecair
Liquid
85.0

Cecair
Liquid
80.0
Pepejal
Solid
+ Cecair
Liquid
80.0
Pepejal
Solid
+ Cecair
Liquid
80.0
Pepejal
Solid
+ Cecair
Liquid
74.0

Pepejal
Solid
67.0

Pepejal
Solid
60.0

Pepejal
Solid
A
Mentafsir data/ Interpreting data: TP 5
1. Plotkan graf suhu melawan masa bagi pemanasan naftalena, C10H8.
Plot a graph of temperature against time for the heating of naphthalene, C10H8.
2. Plotkan graf suhu melawan masa bagi penyejukan naftalena, C10H8.
Plot a graph of temperature against time for the cooling of naphthalene, C10H8.
N

Graf suhu melawan masa bagi pemanasan naftalena, C10H8

Graph of temperature against time for the heating of naphthalene, C10H8

Suhu (°C)
Temperature (°C)
PA

100

95

90

85

Takat lebur
80
Melting point

75

70

65

60 Masa (min)
0 0.5 1.0 1.5 2.0 2.5 3.0 3.5 Time (min)

15
 Graf suhu melawan masa bagi penyejukan naftalena, C10H8
Graph of temperature against time for the cooling of naphthalene, C10H8
Suhu (°C)
Temperature (°C)

100

95

90

85

Takat beku
80
Freezing point

75

70

A
65

60 Masa (min)
0 0.5 1.0 1.5 2.0 2.5 3.0 3.5 Time (min)

Perbincangan/ Discussion: TP 4

SI
1. Mengapakah naftalena, C10H8 tidak boleh dipanaskan secara langsung dengan penunu Bunsen?
Why naphthalene, C10H8 cannot be heated directly with Bunsen burner?
Naftalena, C10H8 mudah terbakar / Naphthalene, C10H8 is highly flammable.
A
2. Apakah tujuan memanaskan naftalena, C10H8 di dalam kukus air?
What is the purpose of heating naphthalene, C10H8 in water bath?
Untuk memastikan pemanasan sekata/ To ensure uniform heating

3. Semasa penyejukan, naftalena, C10H8 diletakkan di dalam kelalang kon. Berikan sebab.
N

During cooling, naphthalene, C10H8 is placed in a conical flask. Give the reason.
Untuk memastikan penyejukan sekata/ To ensure uniform cooling

4. Mengapakah naftalena, C10H8 perlu dikacau secara berterusan semasa penyejukan?

Why naphthalene, C10H8 should be stirred continuously during cooling?
PA

Untuk mengelakkan penyejukan lampau / To avoid supercooling

5. Lakarkan graf yang diperoleh sekiranya naftalena, C10H8 tidak dikacau secara berterusan semasa
penyejukan pada ruang yang disediakan di bawah.
Sketch the graph obtained if naphthalene, C10H8 is not stirred continuously during cooling in the space provided below.

Suhu (°C)
Temperature (°C)

90

80

60 Masa (min)
Time (min)

Kesimpulan/ Conclusion:
1. Takat lebur naftalena, C10H8 ialah/ Melting point of naphthalene, C10H8 is 80 °C .

2. Takat beku naftalena, C10H8 ialah/ Freezing point of naphthalene, C10H8 is 80 °C .

16
Uji Kendiri 2.1
1. Apakah jenis zarah yang terkandung di dalam garam biasa? Ion/ Ion
What types of particles are contained in table salt?

2. Apakah proses yang terlibat dalam pembentukan embun pada waktu subuh? KBAT Mengaplikasi
What is the process involved in dew formation at dawn?

Kondensasi / Condensation

3. Lakarkan graf suhu melawan masa bagi pemanasan pepejal X dari suhu bilik ke 80.0 oC. Diberi bahawa takat lebur
bahan X ialah 55.0 oC. Seterusnya, terangkan mengapa suhu tidak berubah sepanjang proses peleburan berlaku.
Sketch a graph of temperature against time for the heating of solid X from room temperature to 80.0 oC. Given that the melting point
of substance X is 55.0 oC. Then, explain why the temperature does not change during the melting process. KBAT Menilai

Suhu (°C)
Temperature (°C)

80

A
Takat lebur
Melting point 55

30

Masa (min)

SI
Time (min)

Suhu kekal tidak berubah kerana haba yang diserap digunakan untuk mengatasi daya tarikan antara zarah./
Temperature remains unchanged because heat absorbed is used to overcome the force of attraction between particles.

4. Rajah di bawah menunjukkan graf suhu melawan masa bagi pemanasan naftalena, C10H8.
Diagram below shows the graph of temperature against time for the heating of naphthalene, C10H8. KBAT Menganalisis
A
Suhu (°C)
Temperature (°C)
D

B C
80°C
N

A
Masa (min)
Time (min)

(a) Di bahagian AB, naftalena, C10H8 wujud dalam keadaan pepejal . Apabila naftalena, C10H8 dipanaskan,
PA

zarah-zarah naftalena, C H menyerap tenaga haba . Tenaga haba berubah kepada tenaga kinetik .
10 8

Zarah-zarah naftalena, C10H8 bergetar lebih cepat dan suhu meningkat .

In region AB, naphthalene, C10H8 exists in solid state. When naphthalene, C10H8 is heated, particles of naphthalene,
C10H8 absorb heat energy. The heat energy changes to kinetic energy. Naphthalene, C10H8 particles
vibrate faster and temperature increases .

(b) Di bahagian BC, naftalena, C10H8 wujud dalam keadaan pepejal dan cecair . Suhu tidak berubah
kerana tenaga haba yang dibekalkan diserap oleh zarah-zarah naftalena, C H
10 8
untuk mengatasi daya tarikan
antara zarah. .
In region BC, naphthalene, C10H8 exists in solid and liquid states. The temperature remains unchanged
because heat energy supplied is absorbed by the particles of naphthalene, C10H8 to overcome the forces of attraction
between particles. .

(c) Di bahagian CD, naftalena, C10H8 wujud dalam keadaan cecair . Zarah-zarah naftalena, C10H8 memperoleh
lebih tenaga kinetik dan bergerak lebih cepat. Suhu bertambah. .
In region CD, naphthalene, C10H8 exists in liquid state. Particles of naphthalene, C10H8 gain more kinetic energy and
move faster. Temperature increases .

17
 5. Rajah di bawah menunjukkan graf suhu melawan masa bagi penyejukan naftalena, C10H8.
Diagram below shows the graph of temperature against time for the cooling of naphthalene, C10H8.
Suhu (°C) KBAT Menganalisis
Temperature (°C)

Q R
80°C

S Masa (min)
Time (min)

(a) Di bahagian PQ, naftalena, C10H8 wujud dalam keadaan cecair

. Apabila naftalena, C10H8 disejukkan,
zarah-zarah naftalena, C10H8 bergerak lebih perlahan. Tenaga kinetik berubah kepada tenaga haba .
Tenaga haba dibebaskan ke persekitaran. Maka, suhu menurun. .
In region PQ, naphthalene, C10H8 exists in liquid state. When naphthalene, C10H8 is cooled, particles of naphthalene,

C10H8 move slower. Kinetic energy changes to heat energy. The heat energy is lost to the surroundings. Hence,

A
the temperature decreases. .

(b) Di bahagian QR, naftalena C10H8 wujud dalam keadaan cecair dan pepejal . Suhu tidak berubah
kerana tenaga haba yang hilang ke persekitaran diimbangi oleh tenaga haba yang dibebaskan semasa
pembentukan daya tarikan antara zarah

because
between particles.
SI
In region QR, naphthalene, C10H8 exists in

(c) Di bahagian RS, naftalena, C10H8 wujud dalam keadaan

liquid and solid

pepejal
states. The temperature remains unchanged
the heat loss to the surroundings is balanced by the heat released during the formation of forces of attraction
.

.
A
. Zarah-zarah naftalena, C10H8 kehilangan
tenaga haba ke persekitaran dan bergetar dengan lebih perlahan. Suhu menurun. .
In region RS, naphthalene, C10H8 exists in solid state. Particles of naphthalene, C10H8 lose heat energy to the

surroundings and vibrate slower. Temperature decreases. .

N

2.2 Perkembangan Model Atom

The Development of the Atomic Model
A Zarah Subatom
Subatomic Particles
PA

1. Atom terdiri daripada tiga zarah yang kecil, yang dinamakan sebagai zarah-zarah subatom .
subatomic particles
An atom is made up of three tiny particles, known as .
2.
Rajah 2.5 menunjukkan simbol, cas relatif dan jisim relatif zarah-zarah subatom.
Diagram 2.5 shows the symbols, relative charges and relative masses of the subatomic particles.
(b) Proton/ Proton
Simbol = p
(a) Elektron/ Electron Cas relatif/ Relative charge = +1
Simbol = e Jisim relatif/Relative mass = 1
Cas relatif/ Relative charge = –1
1
Jisim relatif/ Relative mass = (c) Neutron/ Neutron
1 840
Simbol = n
Cas relatif/ Relative charge = 0 (neutral)
Jisim relatif/ Relative mass = 1
Rajah/Diagram 2.5

3. Proton dan neutron terletak di dalam nukleus sesuatu atom.

Protons neutrons
and are in the nucleus of an atom.
4. Elektron bergerak dalam petala mengelilingi nukleus.
Electrons
move in the shells around the nucleus.

18
 5. Nukleus bercas positif kerana terdapat proton di dalam nukleus.
protons
Nucleus is positively charged because there are in the nucleus.
6. Atom adalah neutral kerana bilangan proton adalah sama dengan bilangan elektron.
equal
Atom is neutral because the number of protons is to the number of electrons.

B Perkembangan Struktur Model Atom

Development of the Atomic Structure Model
1. Lengkapkan maklumat mengenai perkembangan struktur model atom.
Complete the information on the development of the atomic structure model.

Jadual/Table 2.4
Saintis/ Scientist Penemuan/ Discovery Model atom / Atomic model
John Dalton * Jirim terdiri daripada zarah yang dipanggil atom. .
(1766-1844) atoms.
Matter is made up of particles called .
* Atom ialah jasad berbentuk sfera yang kecil dan
tidak boleh dicipta, dimusnahkan atau dibahagi lagi.

A
tiny
An atom is a spherical body that can neither be
created, destroyed nor divided into smaller pieces. Model atom Dalton
Dalton’s atomic model
* Unsur yang sama mempunyai atom yang sama.
The same element has the same atoms.

J. J. Thomson
(1856 - 1940)
* Menemui zarah bercas
elektron.

Discovered
.

electron.

* Atom adalah sfera bercas

SI
negatively

.
negatif

charged

positif
yang dipanggil

particles called

dengan elektron
as
−
Elektron
Electron

−
−

−
−

−
A
Sfera yang bercas positif
berada di dalamnya. Positively charged sphere
a positively
Atom as charged sphere with electrons Model atom Thomson
in it. Thomson’s atomic model
Ernest * Nukleus sebagai pusat atom.
Rutherford Nucleus as the centre of an atom.
N

(1871 - 1937) * Menemui zarah bercas positif yang dipanggil Elektron bergerak di luar nukleus
proton. .
Electrons move outside the nucleus

positively −
Discovered charged particles called as −
−

protons.
. − −
PA

* Proton berada di nukleus. Hampir seluruh jisim −

atom tertumpu pada nukleus. Nukleus yang mengandungi proton

mass Nucleus contains protons
Protons are in the nucleus. Most of the
of the atom is in the nucleus. Model atom Rutherford
Rutherford’s atomic model
* Elektron bergerak di luar nukleus.
Electrons
move outside the nucleus.
Neils Bohr −
Petala
Shell
(1885 - 1962)
−
−

−
Nukleus yang
* Elektron bergerak mengelilingi nukleus atom di dalam + mengandungi proton
−
Nucleus contains
petala . −
protons
−
Elektron
shells −

Electrons move around the nucleus of an atom in the . Electron

Model atom Bohr
Bohr’s atomic model

19
Saintis/ Scientist Penemuan/ Discovery Model atom / Atomic model
James * Menjumpai zarah neutral , iaitu neutron di dalam −
Petala
Chadwick nukleus atom.
−
−
Shell

(1891 - 1974) neutral neutron

− Nukleus yang
Discovered particle, which is in −
mengandungi
proton dan neutron
the nucleus of an atom.
−
− Nucleus contains
Neutron
−
Elektron protons and neutron
* menyumbang hampir separuh daripada jisim sesuatu Electron
atom. Model atom Chadwick
Neutrons Chadwick’s atomic model
contribute almost half of the mass of an atom.

2.
Rajah 2.6 menunjukkan satu model atom moden:
Diagram 2.6 shows a modern atomic model:

Petala
Shell
Nukleus 20 proton/ protons
Ca Nucleus 20 neutron/ neutrons

A
Elektron
Electron

Rajah/Diagram 2.6 Model atom moden/ Modern atomic model

(a) Terdapat satu

(b)
There is a
Proton
Protons
nukleus
nucleus

SI
dan
and
di bahagian tengah atom.
at the centre of the atom.
neutron
neutrons
terletak di dalam nukleus.
are located in the nucleus.
A
(c) Elektron bergerak mengelilingi nukleus di dalam petala. .
shells.
Electrons are moving around the nucleus in the .

(d) Elektron bergerak di dalam petala pada kelajuan yang sangat tinggi.
shells
Electrons are moving in the at a very high speed.
negatif positif.
N

(e) Elektron bercas manakala proton bercas .

negatively positively
Electrons are charged whereas protons are charged.

Uji Kendiri 2.2

PA

1. Lengkapkan ciri-ciri zarah subatom.

Complete the characteristics of subatomic particles. KBAT Menilai

Zarah subatom Proton Neutron Elektron

Subatomic particle Proton Neutron Electron
Simbol
p n e
Symbol
Jisim relatif 1
Relative mass
1 1
1 840
Cas relatif
+1 0 –1
Relative charge

2. Kenal pasti zarah subatom yang berikut/ Identify the following subatomic particles:
(a) Zarah subatom yang tidak bercas/ Subatomic particle that does not have any charge.
Neutron/ Neutron

(b) Zarah subatom yang bergerak dengan laju di dalam petala/ Subatomic particle that moves at a very high speed in the
shell.

Elektron / Electron

20
 Pautan Interaktif
Soalan Tambahan dalam Uji Kendiri 2.2.
Additional question in Uji Kendiri 2.2.

2.3 Struktur Atom

Atomic Structure
A Nombor Proton dan Nombor Nukleon
Proton Number and Nucleon Number
1. Nombor proton ialah bilangan proton
atom.
number of protons
The proton number is the
2. Nombor nukleon ialah jumlah bilangan
neutron di dalam nukleus sesuatu atom.
di dalam nukleus sesuatu
Ek stra
Ekstra Tip
Nombor proton tidak mewakili
in the nucleus of an atom.
bilangan elektron dalam ion kerana
proton dan ion mempunyai bilangan proton dan
bilangan elektron yang berbeza.
Proton number does not represent the

A
protons number of electrons in an ion because
The nucleon number is the total number of and the number of protons and the number of
neutrons electrons in the ion are different.
in the nucleus of an atom.

3.
Atom bersifat neutral kerana mempunyai bilangan proton yang sama dengan bilangan elektron. Oleh itu, dalam atom

4.
also represent the
SI
neutral, nombor proton juga mewakili bilangan elektron .
Atom is neutral because the number of protons is equal to the number of electrons. Therefore, in a neutral atom, the proton number
number of electrons
.

Setiap unsur mempunyai nombor proton yang spesifik. Sebagai contoh, atom dengan nombor proton 8 ialah atom
oksigen manakala atom dengan nombor proton 11 ialah atom natrium.
A
Each element has a specific proton number. For example, atom with the proton number of 8 is oxygen atom whereas atom with
the proton number of 11 is sodium atom.

Contoh/ Example:
Nombor proton dan nombor nukleon atom zink masing-masing ialah 30 dan 65. Berapakah bilangan proton, elektron
dan neutron yang terkandung dalam atom itu?
Proton number and nucleon number of zinc atom are 30 and 65 respectively. How many protons, electrons and neutrons are there
N

in the atom?

Bilangan proton/ Number of protons = 30 Merujuk kepada nombor proton/ Refer to proton number
Bilangan elektron/ Number of electrons = 30 Merujuk kepada nombor proton/ Refer to proton number
Bilangan neutron/ Number of neutrons = 65 – 30
Bilangan neutron = nombor nukleon – nombor proton
= 35
PA

Number of neutrons nucleon number proton number

Contoh/ Example:
Atom fosforus mempunyai 15 proton dan 16 neutron. Apakah nombor proton dan nombor nukleon bagi atom itu?
Phosphorus atom has 15 protons and 16 neutrons. What is the proton number and nucleon number of the atom?

Merujuk kepada bilangan proton dalam atom

Nombor proton/ Proton number = 15 Refer to the number of protons in an atom

Nombor nukleon/ Nucleon number = 15 + 16 Nombor nukleon = nombor proton + bilangan neutron
= 31 Nucleon number proton number number of neutrons

Contoh/Example 1 TP 3
Atom Y mempunyai 23 proton dan nombor nukleonnya ialah 51. Hitungkan bilangan elektron dan bilangan neutron dalam atom Y.
Atom Y has 23 protons and its nucleon number is 51. Calculate the number of electrons and neutrons in atom Y.

Penyelesaian/Solution :
Bilangan elektron/ Number of electrons = 23
Bilangan neutron/ Number of neutrons = 51 – 23 = 28

21
 Contoh/Example 2 TP 3
Atom natrium mempunyai 11 elektron. Nombor nukleonnya ialah 23. Hitungkan bilangan neutron dan bilangan proton.
Sodium atom has 11 electrons. Its nucleon number is 23. Calculate the number of neutrons and protons.

Penyelesaian/Solution :
Bilangan neutron/Number of neutrons = 23 – 11 = 12
Bilangan proton/ Number of protons = 11

5.
Ion ialah zarah yang bercas positif atau negatif. Ion terbentuk apabila atom menerima atau melepaskan elektron.
Ion is a positive or negative charged particle. Ion is formed when an atom accepts or releases electron.

(a) Ion positif (kation) terbentuk apabila atom melepaskan elektron.  M → Mn+ + ne Melepaskan elektron
Positive ion (cation) is formed when an atom releases electron. Release electron

Contoh/ Example: K → K+ + e Kation terhasil

Cation is produced
Mg → Mg2+ + 2e
Anion terhasil
(b) Ion negatif (anion) terbentuk apabila atom menerima elektron.  Y + ne → Y
n-
Anion is produced
Negative ion (anion) is formed when an atom accepts electron.

A
Menerima elektron
Contoh/ Example: F + e → F– Accept electron
O + 2e → O2–

6.
Semasa pembentukan ion, bilangan proton dan neutron dalam nukleus tidak berubah tetapi
bilangan

7.
elektron

number of
berubah.

electrons
changes. SI
During the formation of ion, the number of
protons
and
neutrons

Lengkapkan Jadual 2.5 dengan bilangan proton, elektron dan neutron bagi atom dan ion yang berikut.
in the nucleus remain the same but the
A
Complete Table 2.5 with the number of protons, electrons and neutrons for the following atoms and ions.
Jadual/Table 2.5
Jenis zarah Atom natrium Ion natrium Jenis zarah Atom klorin Ion klorida
Type of particles Sodium atom Sodium ion Type of particles Chlorine atom Chloride ion
Bilangan proton Bilangan proton
11 11 17 17
Number of protons Number of protons
N

Bilangan elektron Bilangan elektron

11 10 17 18
Number of electrons Number of electrons
Bilangan neutron Bilangan neutron
12 12 18 18
Number of neutrons Number of neutrons
PA

Contoh/Example 3 TP 3
Hitungkan bilangan proton dan elektron dalam setiap ion yang berikut.
Calculate number of protons and electrons in each of the following ions.
[Nombor proton/ Proton number: Li = 3; Ca = 20; Br = 35; S = 16] Tip
(a) Ion litium/ Lithium ion, Li+ (c) Ion bromida/ Bromide ion, Br–
SPM
(b) Ion kalsium/ Calcium ion, Ca 2+
(d) Ion sulfida/ Sulphide ion, S2 – • Kation dengan cas n+
bermakna ne telah
Penyelesaian/Solution Tip SPM
dilepaskan.
Cation with the
(a) Bilangan proton/ Number of protons = Nombor proton/ Proton number
charge n+ means ne is
=3
1 elektron dilepaskan released.
Bilangan elektron dalam ion/ Number of electrons in ion = 3 – 1 1 electron is released • Anion dengan cas n–
=2 bermakna ne telah
(b) Bilangan proton/ Number of protons = 20 diterima.
Bilangan elektron dalam ion/ Number of electrons in ion = 20 – 2 = 18 Anion with the
(c) Bilangan proton/ Number of protons = Nombor proton/ Proton number charge n– means ne is
= 35 accepted.
1 elektron diterima
Bilangan elektron dalam ion/ Number of electrons in ion = 35 + 1 1 electron is accepted
= 36
(d) Bilangan proton/ Number of protons = 16
Bilangan elektron dalam ion/ Number of electrons in ion = 16 + 2 = 18

22
 B Perwakilan Piawai bagi Atom Nombor nukleon
Standard Representation of an Atom Nucleon number A Simbol unsur
 X
1. Rajah 2.7 menunjukkan perwakilan piawai bagi atom Nombor proton Z  Symbol of element
sesuatu unsur. Proton number
Diagram 2.7 shows the standard representation for an
Rajah/Diagram 2.7
atom of an element.
2.
Maklumat yang boleh didapati daripada perwakilan piawai bagi atom:
Information that can be obtained from the standard representation of an atom:
(a) Nombor nukleon/ Nucleon number (c) Unsur/ Element
(b) Nombor proton/ Proton number (d) Bilangan proton, elektron dan neutron/ Number of protons, electrons and neutrons
Contoh/ Example:
Nombor nukleon/ Nucleon number (a) Unsur/ Element = Natrium Dalam atom neutral, bilangan
(Bilangan proton + Bilangan neutron) (b) Nombor nukleon/ Nucleon number = 23 proton = bilangan elektron
Number of protons Number of neutrons
(c) Nombor proton/ Proton number = 11 In a neutral atom, number of
protons = number of electrons
23 (d) Bilangan proton/ Number of protons = 11
11
Na Simbol unsur
Symbol of element (e) Bilangan elektron/ Number of electrons =11
(f) Bilangan neutron/ Number of neutrons = 23 – 11
Nombor proton/ Proton number
= 12

A
(Bilangan proton/ Number of protons)
Rajah/Diagram 2.8 Bilangan neutron = nombor nukleon – nombor proton
Number of neutrons nucleon number proton number
3.
Lengkapkan Jadual 2.6 yang berikut. TP 4
Complete the following Table 2.6.
Jadual/Table 2.6

Unsur
Element

Bilangan proton/ Number of protons

SI
Bilangan elektron/ Number of electrons
Aluminium
Aluminium

13
13
Magnesium
Magnesium

12
12
Oksigen
Oxygen

8
8
Klorin
Chlorine

17
17
A
Bilangan neutron/ Number of neutrons 14 12 10 20
Nombor proton/ Proton number 13 12 8 17
Nombor nukleon/ Nucleon number 27 24 18 37
Perwakilan piawai bagi atom 27 24 18 37
13Al 12Mg 8O 17Cl
Standard representation for an atom
N

Contoh/Example 4 TP 3
39
19 K ialah perwakilan piawai bagi atom unsur kalium. Tentukan:
39
K is a standard representation for the atom of potassium element. Determine the:
PA

19
(a) nombor proton/ proton number (d) bilangan elektron/ number of electrons
(b) nombor nukleon/ nucleon number (e) bilangan neutron/ number of neutrons
(c) bilangan proton/ number of protons

Penyelesaian/Solution :
19 19
(a) Nombor proton/ Proton number = (d) Bilangan elektron/ Number of electrons =
39 39 – 19
(b) Nombor nukleon/ Nucleon number = (e) Bilangan neutron/ Number of neutrons =
19 20
(c) Bilangan proton/ Number of protons = =

Contoh/Example 5 TP 3 Contoh/Example 6 TP 3
Unsur Q mempunyai 8 neutron dan nombor nukleon 14. Nitrogen, N mempunyai 7 neutron dan 7 elektron.
Wakilkan atom tersebut dalam bentuk Z X . Wakilkan atom tersebut dalam bentuk Z X .
A A

Element Q has 8 neutrons and the nucleon number of 14. Nitrogen, N has 7 neutrons and 7 electrons. Represent the atom
Represent the atom in the form of Z X .
A
in the form of Z X .
A

Penyelesaian/Solution : Penyelesaian/Solution :
14
6 Q 14
7 N
       
23
 B Struktur Atom dan Susunan Elektron
Atomic Structure and Electron Arrangement
1. Susunan elektron ialah cara bagaimana elektron ditempatkan di dalam petala.
Electron arrangement
is the way in which the electrons are placed in the shells.
2.
Bagi 20 unsur yang pertama dengan nombor proton 1 hingga 20, iaitu daripada hidrogen sehingga kalsium dalam
Jadual Berkala Unsur:
For the first 20 elements with the proton number of 1 to 20, that is from hydrogen to calcium in the Periodic Table of Elements:
(a) Petala pertama hanya boleh diisi dengan 2 elektron / First shell can occupy only with 2 electrons
(b) Petala kedua boleh diisi dengan 8 elektron / Second shell can occupy with 8 electrons
(c) Petala ketiga boleh diisi dengan 8 elektron (sebenarnya, boleh diisi sehingga 18 elektron)
Third shell can occupy with 8 electrons (actually, can occupy up to 18 electrons)
(d) Elektron yang selebihnya diisi dalam petala keempat / The remaining electrons are filled in the fourth shell

Petala pertama: 2 elektron Petala terluar yang berisi elektron

First shell: 2 electrons The outermost shell filled with electrons
Petala kedua: 8 elektron
Nukleus
Second shell: 8 electrons Nucleus
Petala ketiga: 8 elektron

A
Third shell: 8 electrons Elektron
Electron

Rajah/Diagram 2.9
Contoh/ Example:
Atom kalsium mempunyai 20 elektron. Susunan elektron bagi atom kalsium ialah:

2 elektron dalam
petala pertama
SI
Calcium atom has 20 electrons. The electron arrangement of calcium atom is:

8 elektron dalam
petala kedua
2.8.8.2

2 electrons in first shell
8 elektron dalam
petala ketiga
2 elektron yang selebihnya
dalam petala keempat
2 remaining electrons in
A
8 electrons in second shell 8 electrons in third shell fourth shell
Rajah/Diagram 2.10

Lengkapkan Jadual 2.7 yang berikut. TP 2

3.
Complete the following Table 2.7.
Jadual/Table 2.7
N

Unsur Nombor proton Susunan elektron

Element Proton number Electron arrangement
Aluminium/ Aluminium 13 2.8.3
Nitrogen/ Nitrogen 7 2.5
PA

Magnesium/ Magnesium 12 2.8.2

Argon/ Argon 18 2.8.8
Kalium/ Potassium 19 2.8.8.1
Kalsium/ Calcium 20 2.8.8.2

Elektron valens/ Valence electrons ialah elektron di dalam petala terluar./ are the electrons in the valence shell.
4.

5. Petala valens/ Valence shell ialah petala terluar sesuatu atom./ is the outermost shell of an atom.
6.
Unsur dengan bilangan elektron valens yang sama akan menunjukkan sifat kimia yang serupa.
Elements with the same number of valence electrons will exhibit similar chemical properties.
Contoh/ Example:
Susunan elektron atom natrium/ Electron arrangement of sodium atom = 2.8.1
Susunan elektron atom kalium/ Electron arrangement of potassium atom = 2.8.8.1
Kedua-dua atom natrium dan kalium mempunyai bilangan elektron valens yang sama. Maka, natrium
dan kalium menunjukkan sifat kimia yang serupa.
valence electrons
Both sodium and potassium atoms have the same number of . Therefore, sodium and potassium
chemical properties
exhibit similar .

24
 7. Susunan elektron duplet diperoleh apabila 2 elektron ditempatkan di dalam petala pertama sahaja.
Duplet
electron arrangement is obtained when 2 electrons are placed in first shell only.

8. Susunan elektron oktet diperoleh apabila 8 elektron ditempatkan dalam petala terluar .
Octet outermost shell
electron arrangement is obtained when 8 electrons are placed in the .
Contoh/ Example:
Atom fosforus mempunyai 5 elektron valens dan 3 petala berisi elektron. Tuliskan susunan elektron bagi atom
fosforus.
Phosphorus atom has 5 valence electrons and 3 shells filled with electrons. Write the electron arrangement of phosphorus atom.

Susunan elektron bagi atom fosforus = _ . _ .5 5 elektron valens/ 5 valence electrons

Electron arrangement of phosphorus 
          3 tempat kosong mewakili 3 petala berisi elektron
3 empty spaces represent 3 shells filled with electrons

Susunan elektron = 2 . 8 . 5
Electron arrangement

Hanya 2 elektron dalam Hanya 8 elektron dalam 5 elektron selebihnya diisi dalam

A
petala pertama petala kedua petala ketiga
Only 2 electrons in the first Only 8 electrons in the 5 remaining electrons are filled
shell second shell in the third shells

∴ Susunan elektron bagi atom fosforus/ Electron arrangement of phosphorus atom = 2.8.5

Contoh/Example 7

SI
Atom kalium mempunyai 4 petala berisi elektron dan 1 elektron valens. Apakah susunan elektron bagi atom kalium?
Potassium atom has 4 shells filled with electrons and 1 valence electron. What is the electron arrangement of potassium atom?

Penyelesaian/Solution :
A
Susunan elektron bagi atom kalium = _ ._ . _ .1 1 elektron valens/ 1 valence electron
Electron arrangement of potassium atom
                  4 tempat kosong mewakili 4 petala berisi elektron
4 empty spaces represent 4 shells filled with electrons

Susunan elektron bagi atom kalium 2.8.8.1

Elektron arrangement of potassium ion =
N

Contoh/Example 8
Bilangan neutron dalam atom sulfur-34 ialah 18. Hitung bilangan elektron valens yang terdapat di dalam atom sulfur-34.
Number of neutrons in sulphur-34 atom is 18. Calculate the number of valence electrons in sulphur-34 atom.
PA

Penyelesaian/Solution :
Bilangan proton/ Number of protons = 34 – 18
= 16
Bilangan elektron/ Number of electrons = 16
Susunan elektron/ Electron arrangement = 2.8.6
∴Bilangan elektron valens/ Number of valence electrons = 6

Contoh/Example 9
Lukiskan susunan elektron bagi atom litium. Diberi bahawa atom litium mempunyai 3 proton.
Draw the electron arrangement of lithium atom. Given that lithium atom has 3 protons.

Penyelesaian/Solution :

Li

25
 Contoh/Example 10
Lukiskan susunan elektron atom klorin yang mempunyai 17 elektron.
Draw the electron arrangement of chlorine atom with 17 electrons.

Penyelesaian/Solution :

Cl

9.
Jadual 2.8 menunjukkan perbezaan antara susunan elektron dan struktur atom.
Table 2.8 shows the difference between the electron arrangement and the atomic structure.

Jadual/Table 2.8

Susunan elektron Struktrur atom

A
Electron arrangement Atomic structure

Susunan elektron menunjukkan:/ Electron arrangement Struktur atom menunjukkan:/ Atomic structure shows:
shows: 1. Nukleus yang dilabel dengan simbol bagi unsur.
1. Nukleus yang dilabel dengan simbol bagi unsur. Nucleus that is labelled with the symbol of element.
Nucleus that is labelled with the symbol of element. 2. Bilangan proton dan neutron di dalam nukleus.
2. Susunan elektron
Electron arrangement
Contoh/ Example:
SI Number of protons and neutrons in the nucleus.
3. Susunan elektron.
Electron arrangement.
4. Label petala dan elektron.
Label of shell and electrons.
Contoh/ Example:
A
Li
Elektron
Electron

Nukleus 3 proton/ protons

Li Nucleus 4 neutron/ neutrons
Petala
Shell
N

Uji Kendiri 2.3

PA

1. Jadual di bawah menunjukkan maklumat yang berkaitan dengan atom Q dan atom R. KBAT Mengaplikasi
Table below shows the information related to atom Q and atom R.

Jenis atom/ Type of atom Atom Q Atom R

Bilangan proton/ Number of protons 12 8
Nombor nukleon/ Nucleon number 24 18

(a) Berapakah bilangan neutron dalam atom Q?

What is the number of neutrons in atom Q?

12

(b) Tulis perwakilan piawai untuk atom R.

Write the standard representation for atom R.
18
8R
(c) Atom R cenderung menerima 2 elektron untuk membentuk ion bercas negatif. Tentukan bilangan elektron dan
bilangan neutron dalam ion R.
Atom R tends to accept 2 electrons to form negative charged ion. Determine the number of electrons and the number of
neutrons in ion R.

10 elektron/electrons, 10 neutron/neutrons

26
 27
2. Lukiskan susunan elektron dan struktur atom bagi 13 Al. KBAT Menilai
27
Draw the electron arrangement and the atomic structure for 13Al.

Nukleus 13 proton/ protons

Nucleus 14 neutron/ neutrons
Al Elektron
Al Electron
Petala
Shell

Susunan elektron Struktur atom

Electron arrangement Atomic structure

2.4 Isotop dan Penggunaannya

Isotopes and Its Uses

A
A Maksud Isotop
Meaning of Isotopes
proton
1. Isotop ialah atom-atom bagi unsur yang sama dengan bilangan yang sama tetapi bilangan
neutron yang berbeza.
protons neutrons
Isotopes are atoms of the same element with the same number of but different number of .

2.
tetapi yang berbeza.
SI
Isotop juga boleh ditakrifkan sebagai atom-atom bagi unsur yang sama dengan
nombor nukleon
Isotopes can also be defined as the atoms of the same element with the same
nucleon number
.
nombor proton

proton number
yang sama

but different
A
elektron
3.
Isotop bagi unsur yang sama mempunyai sifat kimia yang serupa kerana mempunyai bilangan
yang sama.
electrons
Isotopes of the same element have similar chemical properties because they have same number of .

neutron
4.
Isotop bagi unsur yang sama mempunyai sedikit perbezaan sifat fizik kerana bilangan yang
berbeza.
N

neutrons
Isotopes of the same element have slightly different physical properties because of different number of .

5.
Lengkapkan Jadual 2.9 yang berikut.
Complete the following Table 2.9.
PA

Jadual/Table 2.9
Unsur Isotop
Element Isotopes
1 2 2 3 3
1H, Hidrogen-1, Protium/ 1H// 1D, Deuterium/ 1H// 1T, Tritium/
Hidrogen Hydrogen-1, Protium Deuterium Tritium
Hydrogen 1 proton/ proton 1 proton/ proton 1 proton/ proton
0 neutron/ neutron 1 neutron/ neutron 2 neutron/ neutrons
12 13 14
Karbon 6C, Karbon-12/Carbon-12 6C, Karbon-13/Carbon-13 6C, Karbon-14/Carbon-14
Carbon 6 proton/ protons 6 proton/ protons 6 proton/ protons
6 neutron/ neutrons 7 neutron/ neutrons 8 neutron/ neutrons
16 17 18
8O, Oksigen-16/Oxygen-16 8O, Oksigen-17/Oxygen-17 8O, Oksigen-18/Oxygen-18
Oksigen 8 8 8
Oxygen proton/ protons proton/ protons proton/ protons
8 neutron/ neutrons 9 neutron/ neutrons 10 neutron/ neutrons
35 37
17Cl, Klorin-35/Chlorine-35 17Cl, Klorin-37/Chlorine-37
Klorin 17 17
Chlorine proton/ protons proton/ protons
18 neutron/ neutrons 20 neutron/ neutrons

27
 Unsur Isotop
Element Isotopes
79 81
35Br 35Br
, Bromin-79/ , Bromin-81/
Bromin Bromine-79 Bromine-81
Bromine
35 proton/ protons 35 proton/ protons
44 neutron/ neutrons 46 neutron/ neutrons
32 34
16S 16S
, Sulfur-32/ , Sulfur-34/
Sulfur
Sulphur-32 Sulphur-34
Sulphur
(Nombor proton/ (Nombor proton/
Proton number = 16) Proton number = 16)

Contoh/ Example:

Uranium-235 dan uranium-238 merupakan dua isotop
uranium. Bilangan neutron dalam uranium-235 ialah 143. Tip SPM

Berapakah bilangan neutron yang terdapat dalam
uranium-238? Angka di belakang nama unsur ialah
Uranium- 235 nombor nukleon bagi unsur itu.
Uranium-235 and uranium-238 are two uranium isotopes. The
Tip SPM

A
The number behind the element name is
number of neutrons in uranium-235 is 143. How many neutrons
the nucleon number of that element.
are there in uranium-238?

Bilangan proton dalam uranium-235/Number of protons in uranium-235 = 235 – 143
= 92
Nombor proton (bilangan proton) nombor nukleon bilangan neutron
= –
  

SI
Proton number (number of protons) nucleon number number of neutrons

Bilangan proton dalam uranium-238/ Number of protons in uranium-238 = 92

∴Bilangan neutron dalam uranium-238/ Number of neutrons in uranium-238 = 238 – 92

Bilangan neutron nombor nukleon Nombor proton (bilangan proton)
     Number of neutrons – nucleon number = Proton number (number of protons)
= 146
Isotop ialah atom-atom unsur
yang sama dengan bilangan
proton yang sama.
Isotope is atoms of the same
element with the same number
of protons.
A
Contoh/Example 11 TP 3
14
Atom L dan 6
M merupakan dua isotop. Diberi bahawa nombor nukleon atom L ialah 13. Hitung bilangan neutron dalam
atom L.
14
Atom L and M are two isotopes. Given that the nucleon number of atom L is 13. Calculate the number of neutrons in atom L.
N

Penyelesaian/Solution :
Bilangan proton dalam atom L
Number of protons in atom L
= Bilangan proton dalam atom M/ Number of protons in atom M
PA

6
=
13 – 6
∴ Bilangan neutron dalam atom L =
Number of neutrons in atom L 7
=

B Jisim Atom Relatif bagi Isotop

Relative Atomic Mass of Isotopes
1. Kebanyakan unsur wujud secara semula jadi dalam beberapa isotop.
Most elements exist naturally in a few isotopes.
2.
Jisim atom relatif bagi unsur tersebut bergantung kepada kelimpahan semula jadi isotop itu.
The mass of the element depends on the natural abundance of isotopes.
3.
Kelimpahan semula jadi isotop ialah peratusan isotop dalam suatu sampel semula jadi unsur.
Natural abundance of isotope is the percentage of isotopes in a sample of an element.
4.
Jisim atom relatif boleh dihitung daripada kelimpahan semula jadi bagi unsur yang mengandungi isotop dengan
menggunakan rumus berikut:
The relative atomic mass can be calculated from the natural abundance of element that has isotopes using the following formula:

Σ(% isotop  jisim isotop) Σ(% isotope  mass of isotope)

Jisim atom relatif/ Relative atomic mass = 100 // 100

28
Contoh/Example 12 TP 3
35 37 35
Klorin wujud dalam dua isotop, 17
Cl dan 17
Cl . Jika kelimpahan semula jadi 17
Cl ialah 75%, apakah jisim atom relatif klorin?
35 37 35
Chlorine exists as two isotopes, 17
Cl and 17
Cl. If the natural abundance of 17
Cl is 75%, what is the relatif atomic mass of chlorine?

Penyelesaian/Solution :
Σ(% isotop  jisim isotop) Σ(% isotope  mass of isotope)
Jisim atom relatif = //
100 100
Relative atomic mass
(75%  35) + (25%  37) Memandangkan klorin-35 memenuhi 75%, maka klorin-37 semestinya 25%.
= Since chlorine-35 occupies 75%, definitely chlorine-37 occupies 25%.
100
35.5
=

Contoh/Example 13 TP 3
Kelimpahan semula jadi kuprum-63 ialah 69.17%, manakala kelimpahan semula jadi kuprum-65 ialah 30.83%. Tentukan
jisim atom relatif bagi kuprum.

A
Natural abundance of copper-63 is 69.17%, whereas natural abundance of copper-65 is 30.83%. Determine the relative atomic mass of
copper.

Penyelesaian/Solution :
Σ(% isotop  jisim isotop) Σ(% isotope  mass of isotope)
Jisim atom relatif
Relative atomic mass

= 63.6166
=
100

SI//

(69.17%  63) + (30.83%  65)

100
100
A
Contoh/Example 14 TP 3
Diberi bahawa jisim atom relatif bagi talium yang mengandungi isotop talium-203 dan talium-205, ialah 204.4. Berapakah
peratus atom talium-203 dalam campuran isotop itu?
Given the relative atomic mass of thallium which consists of isotopes thallium-203 and thallium-205, is 204.4. What is the percentage of
N

thallium-203 atoms in the isotopic mixture?

Penyelesaian/Solution :
Andaikan peratus atom talium-203 sebagai x, peratus atom talium-205 sebagai (100 – x)
Assume that the percentage of thallium-203 atom as x, and percentage of thallium-205 atom as (100 – x)
PA

Σ(% isotop  jisim isotop) Σ(% isotope  mass of isotope)

Jisim atom relatif = //
100 100
Relative atomic mass
(x%  203) + [(100 – x)%  205]
204.4 =
100
20 440 = 203x + 20 500 – 205x
2x = 20 500 – 20 440
60
x =
2
= 30%

29
 C Penggunaan Isotop
Uses of Isotopes
1. Isotop boleh dibahagi kepada isotop radioaktif dan isotop bukan radioaktif.
Isotopes can be divided into radioactive and non-radioactive isotopes.
2. Isotop radioaktif juga dipanggil sebagai radioisotop. Radioisotop boleh menghasilkan sinar berbahaya tetapi
sesetengah radioisotop adalah berguna dalam kehidupan harian kita.
Radioactive isotopes are also known as radioisotopes. Radioisotopes may produce harmful radiation but some radioisotopes are
useful in our daily live.
Jadual/Table 2.10

Bidang Isotop Kegunaan

Field Isotope Uses

Perubatan Kobalt-60
Medicine Cobalt-60 Radioterapi bagi merawat kanser.
Radiotherapy for the treatment of cancer.

Iodin-131
Iodine-131 Merawat kanser tiroid dan mendiagnosis tumor kelenjar tiroid.

A
To treat thyroid cancer and to diagnose thyroid glands tumors.

Natrium-24 darah beku

Sodium-24 Menentukan kedudukan dalam salur darah.
blood clot

Pertanian
Agriculture
Fosforus-32
Phosphorus-32 SI To determine the location of

Mengkaji kadar penyerapan fosforus dalam tumbuhan.

To study the rate of absorption of phosphorus in plants.
in blood vessels.
A
Karbon-14 karbon
Carbon-14 Mengkaji aliran semasa fotosintesis.
carbon
To study the path of during photosynthesis.

Arkeologi Karbon-14 usia

Menganggar fosil dan artifak (pentarikhan karbon)
N

Archaeology Carbon-14
age
To estimate the of fossils and artefacts (carbon dating).

Plumbum-210
Lead-210 Menentukan usia lapisan pasir dan tanah sehingga 80 tahun.
PA

To determine the age of sand and earth layers up to 80 years.

Industri Natrium-24 kebocoran

Industry Sodium-24 Mengesan paip bawah tanah.
leakages
To detect the of underground pipe.

Hidrogen-3
Hydrogen-3 Pengesan untuk mengkaji kumbahan dan sisa buangan cecair.
As a detector to study the sewage and liquid wastes.

Pengawetan Kobalt-60 bakteria

Membunuh dalam makanan tanpa mengubah kualiti
makanan Cobalt-60 makanan.
Food preservation bacteria
To kill in food without changing the quality of food.

Tenaga nuklear Uranium-235 elektrik

Nuclear energy Uranium-235 Bahan api dalam reaktor nuklear bagi menjana .
electricity
Fuel in the nuclear reactor to generate .

30
Uji Kendiri 2.4

1. Taktifkan maksud isotop.

Define the meaning of isotope.

Isotop ialah atom-atom bagi unsur yang sama dengan bilangan proton yang sama tetapi bilangan neutron
yang berbeza./ Isotopes are atoms of the same element with the same number of protons but different number of neutrons.

2. Jadual di bawah menunjukkan bilangan proton, neutron dan elektron dalam atom P, R dan W.
Table below shows the number of protons, neutrons and electrons in atoms P, R and W.
Atom Bilangan proton Bilangan neutron Bilangan elektron
Atom Number of protons Number of neutrons Number of electrons
P 11 12 11
R 12 12 12
W 11 13 11

A
(a) Kenal pasti 2 atom yang merupakan isotop.
Identify 2 atoms that are isotopes.

P dan W/ P and W

SI
(b) Berikan sebab untuk jawapan anda di (a).
Give reason for your answer in (a).

Kedua-dua atom mempunyai bilangan proton yang sama tetapi bilangan neutron yang berbeza./ Both atoms
have the same number of protons but different number of neutrons
A
(c) Apakah kegunaan atom W dalam bidang kejuruteraan dan industri? KBAT Mengaplikasi
What is the use of atom W in the field of engineering and industry?

Untuk mengesan kebocoran paip bawah tanah.

To detect the leakages of underground pipe.
N

3. Diberi bahawa kelimpahan oksigen-16 ialah 99.757%, oksigen-17 ialah 0.038% dan oksigen-18 ialah 0.205%.
Hitungkan jisim atom relatif bagi oksigen. KBAT Mengaplikasi
Given that the abundance of oxygen-16 is 99.757%, oxygen-17 is 0.038% and oxygen-18 is 0.205%. Calculate the relative atomic
PA

mass of oxygen.
Σ(% isotop  jisim isotop) Σ(% isotope  mass of isotope)
Jisim atom relatif = //
100 100
Relative atomic mass
(99.757%  16)+(0.308%  17)+(0.205%  18]
=
100
= 16.05

31