Πολυτεχνείο Κρήτης – Σχολή Αρχιτεκτόνων Μηχανικών – Ιστορία και Θεωρία Πολιτισμού ΙΙΙ

Ανάλυση Νεοελληνικού Καλλιτεχνικού Έργου

Έργο που επιλέχθηκε: «Spineless» , Έλλη Γράβαλου

Περιεχόμενα
1. Λίγα λόγια για την καλλιτέχνιδα
2. Πρώτη επαφή με το έργο, λόγος επιλογής

1
Πολυτεχνείο Κρήτης – Σχολή Αρχιτεκτόνων Μηχανικών – Ιστορία και Θεωρία Πολιτισμού ΙΙΙ

3. Τεχνοτροπία
4. Ανάλυση του έργου και σύγκριση με άλλα έργα
5. Βιβλιογραφία

1. Λίγα λόγια για την καλλιτέχνιδα

Η Έλλη Γράβαλου είναι ζωγράφος, γεννημένη το 1965 στην Αθήνα. Είναι κόρη του επίσης
ζωγράφου και χαράκτη Παναγιώτη Γράβαλου. Σπούδασε στην Α.Σ.Κ.Τ. (εργαστήρια Τ.
Πατρασκίδη και Χρ. Μπότσογλου). Έχει πάρει μαθήματα χαρακτικής από τον Ηλία
Κουβέλη και έχει παρακολουθήσει εργαστήρια του Henry Schwartz στο Boston Museum
School of Fine Arts.

2. Πρώτη επαφή με το έργο, λόγος επιλογής

Το έργο «Spineless» ανήκει στη σειρά έργων «Το αριστερό μου χέρι» της Ελληνίδας
καλλιτέχνιδας Έλλης Γράβαλου. Είχα την ευκαιρία να παρατηρήσω από κοντά ορισμένα
στάδια της δημιουργίας του συγκεκριμένου, αλλά και των υπόλοιπων έργων της σειράς,
κατά τη διάρκεια της προετοιμασίας μου για τις πανελλαδικές εξετάσεις ελεύθερου σχεδίου
(δηλ. ακαδημαϊκό έτος 2018-2019). Η τελική μορφή που έχει πάρει σήμερα είναι αυτή της
φωτογραφίας που παρατίθεται παραπάνω. Η σειρά αυτή δουλεύτηκε συνολικά από την
καλλιτέχνιδα τα τελευταία τρία χρόνια.
Ο λόγος επιλογής του συγκεκριμένου έργου για την εργασία μου, έχει να κάνει φυσικά με
την εκτίμηση και τον θαυμασμό που τρέφω για την κ. Γράβαλου ως καλλιτέχνιδα και ως
άνθρωπο αλλά και με την αρχική πρόθεση μου να βρω και να αναλύσω ένα έργο που
φιλοτεχνήθηκε όσο πιο κοντά στην περίοδο εκπόνησης της παρούσας εργασίας ήταν δυνατό.

3. Τεχνοτροπία
Η τεχνοτροπία που χρησιμοποιήθηκε για το έργο «Spineless» είναι λάδι σε καμβά.
Πρόκειται για ένα έργο μεγέθους 70cm x 100cm. Προέρχεται, όπως προαναφέρθηκε, από
μια σειρά έργων με τίτλο «Το αριστερό μου χέρι». Πρόκειται ακριβώς για μια σειρά έργων
που ζωγραφίστηκαν με το αριστερό χέρι, όχι δηλαδή με αυτό που η χρησιμοποιεί
καθημερινά αλλά και στα προηγούμενα έργα της η καλλιτέχνιδα. Η αλλαγή του χεριού
εργασίας αποσκοπούσε, όπως μου εξήγησε η κ. Γράβαλου, στην απελευθέρωση από τη
δυναστεία του δεξιού χεριού και του αυτοελέγχου. Φαίνεται πως στόχος της ήταν να χάσει
μέσα στη ζωγραφική της τον έλεγχο που χαρακτηρίζει τη ζωγραφική με το δεξί της χέρι, να
παραδώσει δηλαδή τη σιγουριά του δεξιού χεριού, να σχεδιάσει εντελώς ελεύθερα και να
δώσει ένα αβίαστο και αφηρημένο αποτέλεσμα, εξασκώντας και την άλλη πλευρά του
εγκεφάλου της.

2
Πολυτεχνείο Κρήτης – Σχολή Αρχιτεκτόνων Μηχανικών – Ιστορία και Θεωρία Πολιτισμού ΙΙΙ

4. Ανάλυση του έργου και σύγκριση με άλλα έργα

Εικόνα 1: Άλλα έργα της ίδιας συλλογής

Εικόνα 2: Spineless

«Spineless» σημαίνει αυτός που δεν έχει σπονδυλική στήλη. Σε όλη την σειρά, αλλά κατά
την γνώμη μου, πολύ εντονότερα στο έργο που επέλεξα, βλέπουμε ανθρώπινες φιγούρες που
όμως μοιάζουν εξωπραγματικές, περίεργα ζαρωμένες, σαν να μην έχουν καθόλου κόκκαλα.
Εδώ, διακρίνουμε σε πρώτο πλάνο μια ανθρώπινη φιγούρα από τα γόνατα και πάνω, που
στέκεται στο πλάι με το ένα χέρι απλωμένο μπροστά και το πρόσωπο γυρισμένο προφίλ.
Μπορεί να πει κανείς πως μοιάζει να είναι φτιαγμένη από ζύμη, που στροβιλίζεται στα
σημεία που ενώνονται τα πόδια με το σώμα και το σώμα με τα χέρια και τον λαιμό. Η
έκφραση του προσώπου, η καμπουριασμένη πλάτη και το απλωμένο χέρι που δίνει την
αίσθηση ότι η μορφή τεντώνεται για να φτάσει ή για να δείξει κάτι, είναι στοιχεία που
κουβαλούν έντονο συναισθηματικό φορτίο. Όπως συμβαίνει στα εξπρεσιονιστικά έργα, η
εκφραστικότητα της μορφής είναι μεγάλη και η ανθρώπινη φιγούρα φέρει, όλα τα
συναισθήματα που είχε η καλλιτέχνιδα τη στιγμές που ζωγράφιζε, κάτι που εντείνεται λόγω
του τρόπου σχεδίασης που ακολουθήθηκε.
Η ανθρώπινη αυτή μάζα, στέκεται μπροστά σε μια σειρά ψηλών σκουρόχρωμων κτιρίων με
μικρά παράθυρα, που απεικονίζει την εικόνα της σύγχρονης μεγαλούπολης. Η τοποθέτηση
μιας τέτοιας ανθρώπινης φιγούρας μπροστά από ένα τέτοιο φόντο, είναι ένα σχόλιο στην
κοινωνική κατάσταση στην οποία βρισκόμαστε. Το παραμορφωμένο, γυμνό και αδύναμο
σώμα, χωρίς καμία ιδέα σκελετού, λειτουργεί ως μεταφορά στους σημερινούς ανθρώπους
που δεν έχουν άποψη, δεν έχουν κριτική αντίληψη και είναι εύκολα χειραγωγήσιμοι. Το χέρι
που απλώνεται μπροστά μοιάζει να ψάχνει κάτι ή να ζητιανεύει.

3
Πολυτεχνείο Κρήτης – Σχολή Αρχιτεκτόνων Μηχανικών – Ιστορία και Θεωρία Πολιτισμού ΙΙΙ

Για την δημιουργία του έργου, η καλλιτέχνιδα αντλεί επιρροές από τον εξπρεσιονισμό και
μέσα από τα έργα του Πάμπλο Πικάσο και τους σύγχρονους του. Ο ουρανός έχει ένα έντονο
σκούρο μπλε χρώμα και αχνά λευκά στεφάνια σε διάφορα μεγέθη παριστάνουν τα σύννεφα.
Η επιλογή αυτή του τρόπου αναπαράστασης του ουρανού δεν μπορεί παρά να μας θυμίσει
το έργο «The Starry Night» του γνωστού εξπρεσιονιστή Vincent van Gogh. Αναφορικά με
τις χρωματικές επιλογές στο σύνολο του έργου, παρατηρούμε ότι χρησιμοποιήθηκαν κυρίως
ψυχροί τόνοι, με μια διαφοροποίηση στην ανθρώπινη φιγούρα η οποία φαίνεται να έχει
κάποιους πιο θερμούς χρωματισμούς. Αυτό το μοτίβο θυμίζει την «Μπλε Περίοδο» του
Πικάσο, στην οποία εκείνος ζωγράφιζε με ψυχρούς τόνους, βάζοντας πινελιές θερμότερων
τόνων στα ανθρώπινα σώματα.

Εικόνα 3: The Starry Night – Van Gogh Εικόνα 4: La Vie – Picasso Εικόνα 5: The old guitarist - Picasso

5. Βιβλιογραφία
Για την εκπόνηση της παρούσας εργασίας δεν χρησιμοποιήθηκε κάποια ιδιαίτερη
βιβλιογραφία. Βασίστηκα κυρίως σε συζητήσεις μου με την κυρία Έλλη Γράβαλου, ενώ για
ορισμένες λεπτομέρειες άντλησα πληροφορίες από την Wikipedia.
https://en.wikipedia.org/wiki/Pablo_Picasso
https://en.wikipedia.org/wiki/Vincent_van_Gogh
https://en.wikipedia.org/wiki/Expressionism