Zjawiska falowe

Powierzchnia falowa to zbiór punktów ośrodka dających się połączyć, będących w tej samej
fazie drgań. Z punktu widzenia kształtu powierzchni falowej fale dzielą się na:
- koliste – zaburzenie punktowe,
- płaskie – zaburzenie liniowe.
ZASADA HUYGENSA:

I. Każdy punkt ośrodka po dojściu do niego zaburzenia staje się źródłem kulistej fali
cząstkowej.
II. Wypadkowa fal cząstkowych tworzy powierzchnię falową.

Dowodem słuszności I cz. zasady Huygensa jest zjawisko ugięcia fali:

Ugięciem fali nazywamy zmianę kierunku rozchodzenia się fali z jednego na nieskończenie
wiele.

Dowód słuszności II cz. Zasady Huygensa:

Źródło fali

Fala kolista Fala płaska

Rozchodząca się fala mechaniczna może ulegać następującym zjawiskom:

ugięciu, odbiciu, załamaniu, interferencji i polaryzacji.
Zjawisko odbicia fali to zmiana kierunku rozchodzenia się fali w danym ośrodku na granicy
z innym ośrodkiem.

Kąt pomiędzy promieniem padającym a prosta normalną do

granicy ośrodków to kąt padania.
Kat pomiędzy promieniem odbitym a prosta normalną to kąt
α β odbicia.

Prawo odbicia
Kąt odbicia jest równy kątowi padania. Promień padający odbity i prosta normalna leżą w
jednej płaszczyźnie.

β=α

Zjawisko załamania fali

Załamaniem fali nazywamy zmianę kierunku rozchodzenia się fali przy przejściu przez
granice ośrodków.

BC AD
sin α = , sin β =
AC AC
sin α BC V1
= =
B sin β AD V2
α α
α sin α V1
C = = η 2,1
β sin β V2
A
D
β
Prawo załamania dla danych dwóch ośrodków:
Stosunek sinusa padania do sinusa odbicia jest
wielkością stałą zwaną współcz. załamania ośrodka
drugiego względem pierwszego.
 Warianty załamania:

1. V1 > V2
H2O sin α V1
= ⇒α > β
sin β V2
α
Załamanie od pierwotnego biegu ku
prostej normalnej.

„Załamanie do normalnej”
β
H2SO4

2. V1 < V2
H2O sin α V1
= ⇒α < β
sin β V2
α
Załamanie od pierwotnego biegu od
prostej normalnej.

β „Załamanie od normalnej”
H2SO4

V1 V 1
= η 2,1 ∧ 2 = η1, 2 ⇒ η 2,1 =
V2 V1 η1, 2

Współczynnik załamania zależy tylko od rodzajów ośrodków pomiędzy którymi

fala przeszła i jest wielkością stabelaryzowaną.
 Interferencja fal mechanicznych

Zjawisko interferencji fal mechanicznych w danym punkcie to nakładanie się w tym

punkcie fal pochodzących od różnych źródeł (co najmniej dwóch).

X
Z1 Jako skutek zjawiska interferencji
w danym punkcie możliwe są
bardzo różne drgania tego punktu
z amplitudami należącymi do
przedziału Cx∈< 0 , 2c >

Z2 wygaszenie wzmocnienie

By w danym punkcie doszło do interferencyjnego wzmocnienia fale pochodzące od źródeł

musza spotkać się w tej samej fazie. A stanie się to gdy różnica dróg fal od źródeł do
danego punktu będzie równa całkowitej wielokrotności długości rozchodzącej się fali.
Z1 − Z 2 = k ⋅ λ

By w danym punkcie doszło do interferencyjnego wygaszenia, fale muszą spotkać się w fazach
przeciwnych. Stanie się tak, gdy różnica dróg będzie równa nieparzystej wielokrotności długości
fali.
λ
Z 1 − Z 2 = (2 ⋅ k + 1) ⋅
2

Fale stojące
Fala stojąca to skutek interferencji dwóch ciągów fal: padającej i odbitej, rozchodzących się w
danym ośrodku.

Strzałki fali
stojącej
Węzły fali Fala padająca
stojącej

Fale dźwiękowe

λ
λ

Fala odbita