СОЦИОЛОГИЈА –II година

КОНФОРМИЗАМ- приспособување на членот на групата кон правилата,барањата и стандардите на

однесување на групата на која поединецот припаѓа.

Конформист е оној кој е пассивен, нема критички став,не прави селективност,нема слобода на
мислата, нема индивидуалност,нема сопствено јас.Секогаш се однесува онака како од него се
очекува во ситуацијата.

СПРОТИВНО од конформист е НЕКОНФОРМИСТ, кои бара покрај прифаќањето на стандардите,

истовремено е и активна личност.

2.ОПШТЕСТВЕНА ДЕВИЈАЦИЈА-луѓето имаат различни потреби чие задоволување му пружува

можност на различни извори, но се случува да се избере погрешен пат т.е. да се прифати нешто
што е неприфатливо. Однесувањето кое е спротивно на општо прифатеното однесување.-
ОПШЕСТВЕНА ДЕВИЈАЦИЈА ПР.пушење,пцовки,наркоманија,криминал.

3.Опш.девијации се опш.појави што знаци никој не се раѓа како криминалец.

-Причините се бараат во семејствата и локалните заедници.

-Современото општество создава расчекот помеѓу очекувањата и реалните можности за

задоволување на потребите.

Криминал

1.КРИМИНАЛ- Најчесто распространети појави во опшеството –може да се јави кога се

прекршуваат правните норми.

2. Има 2 вида прекршување на правни норми:4

-помалку посериозни отстапувања од законот-прекршоци

-повеќе посериозни отстапувања на законт- злосторства/кривични дела.

3.МАЛОЛЕТНИЧКА ДЕЛИКВЕНЦИЈА- општо не прифатливо однесување на младите кое се изразува

со прекршување норми ,санкционирани во закон.пореметување и недостаток на семејна
образовна свера. До 14 год. лица се кривично неодговорни , 14-18 кривично одговорни.

4.ОРГАНИЗИРАН КРИМИНАЛ-појава кога криминалците се организираат во различни групи,

мегусебно соработуваат во изведувањето на кривичните дела како свое занимавање.

(познат криминал на ,, белите крагњи)-криминал на државата-огромна материјална корист на

владеачките кругови.
Се попуварен е сајбер криминалот.

Опшествена организација

1.Човекот животот го минува низ разни организациски форми.

2.Ециони Амитаи смета дека современото опшество е типично-организациско.

Организации се опшествени единици, кои се претежно насочени кон спроведување на некоја

заедничка цел.

3.Белези на организација

-цели -правила(правни норми) -сретства и апарати -поделба на труд и улогите

4.Поделба на трудот и улогите-битен белег на организација

Институции се слични на организациите. Тоа се организации со поголема

формализираност,трајност ,правила и санкции на однесување и се во основа на поредокот.

Има 2 типа организации-формални и неформални.

*Формални се официјални со одредени цели и правила со јавен интерес.

*неформални немаат такви белези и се со краток век.

5.Значење на формални организации

-во нив се изведуваат скоро сите процеси -се јавни - можат да се контролираат

- имаат опшествен интерес -во даден момент мозе да се менуваат(ако не оди работата)

6. Има 2 вида неформални организации :

1.опшествено прифатливи(добротворни групи)

1.опш.неприфатливи (мафија)

7.ВЕБЕР ЗА ОРГАНИЗАЦИЈАТА- 3 начини за дејствување на организацијата

-афективно(емоционално)

-традиционално

-рационално(разумно)
 ОПШЕСТВЕНИ ГРУПИ

Човекот нужно живее во мегусебно поврзување и создавање групи.

1. Група е збир од повеке лица кои се во интеракција и се со заеднички белези.

2. Белези на групата – големина(најмалку 2ца или брак најмногу –човештво)
-степен на организација
-цели на групата
-интересите
-правила на однеесување
-санкции
- вредности

3.Општествена група ее релативно трајна заедница на луге, мегусебно поврзани заради

остварување на заеднични интереси и потреби на опшествена дејност.

4.Според различни критериуми постојат различни видови на групи:

-според дејноста

-според регуларноста на односите

-според блискоста на односите

-според вкупноста на активностите

5.Според дејноста што се остварува во групат разликуваме:

-семејно-роднински (брак,семејство,роднини..)

-економски(банки,претпријатие,трговија)

-политички(здруженијја, партии..)

-религиозни(цркви,секти,.)

-спортско-рекреативни( разни клубови и дружтва)

-културни(разни друштва)

6.Според регуларноста на односите во групата :

-формални(групите се во постојани регуларни односи,пропратени со правила и санкции-

семејство,претпријатие,пол.партии)

-неформални(групите во кои не постојат регуларни односи, туку тие се регулираат во самата група
и настануваат спонтано (пријатели, љубители на музика,капачи на плажа..)
7.Според блискоста на односите во групата:

-примарни (групите во кои постојат блиски односи/врски , интимности, емоции, љубов..)

-секундарни(групите кои се формираат поради остварување заедничка цел или интерес и се

повеќе формализирани)пр.претпријатие,пол.партија, цркви, спортски клубови..

9.Според вкупноста на активностите :

-глобални(групите во кои се остваруваат сите активности и потреби на луѓето-

орда,род,племе,народ и нација)

-парцијални (групите во кои делумно се задоволуваат потребите на луѓето –брак,семејство,класи,

пол.партии,претпијатија)

7.Општествени институции-СЕМЕЈСТВО
1.Човекот во животот минува низ две семејства

-она во кое се родил - она кое сам го создава

Во основа на семејството е бракот.

2.Брак- законски регулирана заедница помегу маж и жена. –Општествено признат однос мегу
маж и жена.

3.Видови бракови -полигамен >брак во кој во брачен однос стапуваат повеќе партнери и се јавува
во 2 облика::::::::::>полигинија(еден маж со повеќе жени):::::::::::>полиандрија(една жена со
повеќе мажи)

-моногамен брак :1маж и 1жена

-хомосексуален:брак од ист пол кохабитација(бракови кој не се правно регулоирани)

-брак без деца

-самци

4.Причини и начини за стапување во брак:зависи какви односи ке се воспостават меѓу соружници.

5.СРОТСТВО- бисоцијална врска меѓу членовите во семејството , заснована на половиот однос а во
основа е инцесот.

6.СЕМЕЈСТВО-примарна општествена група, заснована на бракот и сродството.

7. Историски развој на брак и семејство-

На 3те големи епохи на човештовото( дивјарство, бајарство и цивилизација) одговараат 3 вида

брак: на дивјарство(групен брак), вајарство(брак на двојки ) цивилизација (моногамен брак)

Во групниот брак (дивјарство)се развиваат 2 варијанти на семејства

-крвно сротство (половите доноси во бракот не биле регулирани, биле дозволени мегу сите
членови на ордата)

-пунауално(во кое во брачните односи се исклучени и браката и сестрите)матријархат

НА бракот на двојка (вајарството)му одговара синдијазмичко семејство.(настанало со

одделувањена одделни двојки мегу кои се воспоставувале попостојани врски. Ова семејство е
преоден облик кон монагамниот брак)патријархат

На моногамниот брак(цивилизација) – традиционалното , партијархалното и семејна задруга)

На современото (индивидуално,нуклеусно)

8. Функции на семејството – биолошко-психолошка( цопружниците ги задоволуваат половите

односи,одгледуват деца , взаемно почитување и позрзаност)

, еконоска ,(обезбедување и трошење на материјални сретсрва за живот на своите членови)

социјализаторска(воспитување на деца,запознавање опшество)

РЕЛИГИЈА

1.Секоја религија го дели на 2 света

-свето(небесно или сакрално)

-световен(земски профан)

-се јавува во различни форми

-најраспространет духовен свет

*религија е облик на општествен свет(наука, музика)

Настанала во облик да се објасни светот и немоќта истиот да спознае.

3.Поим за религија- цврсто поврзан систем од верувања и ритуали кои се однесуваат на светите
нешта и ги поврзува истомислениците во единствена морална заедница.

3.Елемени на религијата

-верување -чуство на зависност -практики - симболи - верска организација

*верување-верување се идеи на луѓето во врска со светите нешта и како со нив да се комуницира.

*ритуали –множтво на активности со цел да се оствари саканиот однос со светот.

4.финкции на религијата

-индивидуалноста:::::помага да се надмине стравот од непознатото

-опшествени :::::::::помага во одржување на општествениот поредок, контрола на

девијациите,идеи за еднаквост, повржување на ритуалите,чуство на припадност, спрелува
новости...

5.видови религии—5големи монотеистични и етички религии во светот

-јудеизмот - христијанство - будизам -конфучијанство – исламот:::::::::моонотеистички религии

зашто почнуваат на учења во кој е излезена идејата за постоење на единствен бог.

:::::тие две се етички религии бидејќи се окупирани со моралните проблеми на човекот во

заедницата.

1.јудеизмот –најмала број приврзаници,само еврејскиот народ, пророк Мојсеј, кој ги објавил 10те
божи заповеди.

2.христијанство-најраспространета, основач Исус Хрстос-син божји, во 11век се поделило на

православно и католичко,. Во 313год признаено и се шири

3.Ислам основан 622год од н.е во Медина на Арабискиот полуостров. Основач пророк Мухамед.

4.будизмот и конфучијанството доминантни религи на далечниот исток.

РЕЛИГИОЗНИ ОРГАНИЗАЦИИ

1.црква-

2.секта

3.деноминација
4.култ

ПОЛИТИКА ВЛАСТ И ДРЖАВА

1.Човекот е опшествено и политичко суштество.

Живее во уредена заедница, нужно поврзан со другиот за да ги оствари своите потреби.

-Човековата двојна природа : очовечување и инстинктите.

-надминување на овие индивидуални својства се врши со сицијализација.

Социјализацијата се надополнува со различни средства и моќ. Односно принуди и казни.

2.ПОИМ ЗА ПОЛИТИКА

Од грчкиот збор полис=држава и изведениот збор “политикос„ = јавни граѓански работи.

На политиката и предходи појавата на моќ.

Со појавувањето на разлики на моќта се појавува политика.

Моќта на уредување и насочување на односите во една заедница се нарекува политика.

(активноста на насочување на човековите активности- политика)

3.РАЗЛИКА ОПШЕСТВО-ДРЖАВА

Опшеството е поширок поим од државата.

Државата е ден од опшеството ; најмоќен орган на принуда и заштитништво.

Државата е носител на власта.

Кога моќта ке се институционализира станува власт.

4.ПОИМ ЗА ДРЖАВА

Е највисок орган на една заедница, што има сестрано право и моќ на уредување на односите.

-Сестраното право и моќ на уредување на односите се нарекува суверенитет.

** 3 БЕЛЕЗИ НА СУВЕРЕНИТЕТОТ::::::::::::::ГРБ ЗНАМЕ И ХИМНА

5. Државата е историска појава. Развојот на сретствата и производството и развојот на

опшествената поделба на трудот,водат до создавање на вишок производство.Тој вишок
производство овозможил дел од населението да живее на некога сметка, тоа значи да извлече од
производството а да живее на сметка на вишокот производи. Но пошто вишокот на производи го
создаваат други , а други го користат, настанува процес кој се вика експлатација, бидејки за
вишокот не се дава надоместокот.
Никој тоа не го прави доброволно , затоа се појавува приватна сопственост над средствата за
производство, а на почетокот и на работната сила со што се создаваат имотни разлики и
нееднаквост на луѓето.

Населението се поделува во 2 поголеми групации:

- оние кои имаат средства за производство и оние кои имаат само работна сила; така настанале
опшествените класи кои од почетокот биле спротиставени едни кон други.

Мегу нив се води борба со закана на истребување на човештвото, со цел да се воспостави

релативен мир меѓу класите појавува државата . (орган кој има војска полиција администрација и
слично со што брњи принуда во опшеството).

6. 4 ПОВАЖНИ ФУНКЦИИ НА ДРЖАВАТА

-Развој и заштита на човековие права

-заштита на слободниот пазар и претприемништво

-развој и потпора на знаењето на знаењето и науката и на технолошкиот развој

-заштита и унапредување на животната средина.

7.ВИДОВИ НА ДРЖАВИ СПОРЕД КАРАКТЕРОТ НА ВЛАСТА

-недемократски (деспотии, тирании,апсолутистички монархии, воени имеприи, поново време

такви се диктатурите тоталитарни режими и воени хунти)

и демократски (прецедателски и парламентарни)

*зависно од тоа каде е сконцентрирана власта , ако е во парламентот е парламентарна

демократија; ако е во прецедателот е претседателска.

Демократски облик на владеење е најзастапен во светот.

8.ПОЗНАЧАЈНИ БЕЛЕЗИ НА ДЕМОКРАТИЈАТА

-со устав загарантирани права и слободи

-поделена класт: законодавна извршна и судска

-слободни и непосредни избори

-политички плурализам и партии

-локална самоуправа

-слободен пазар и претприемништво

-слободни медиуми и јавен збор.

-права на малцинствата.

9.МАКЕДОНИЈА И НЕЈЗИНИОТ ПОЛИТИЧКИ СИСТЕМ

-1991 САМОСТОЈНА; 8m I sept

-1993 ЧЛЕНКА НА ООН;

-1995 членка на совет на европа.

-2005 кандидат за членство во ЕУ

-парламентрна , независно , суверена

-власта е поделена нa : законодавна (собрание) извршна и судска.

Собранието е представничко тело.,го чинат пратениците на тие избори 120 пратеници а со устав
може и 140. Носи закони, избира владаи донесува буџет.

Извршната власт е поделена мегу владата и претседателот на државата. Владата ја сочинуваат

премиерот и министрите; таа ги извршува законите кој ги носи парламентот. Претседателот има
ингиренции во надворешните работи и одбраната каде е . Претседателот е врховен командант на
вооружените сили и има контролана функија врз парламентот со тоа што тој ги потпишува сите
закони кои можат да бидат донесени.

Судската власт ја чинат основен суд,апелационен суд , врховен и управен суд. Сите тие судат
спорови меѓу граѓани и институции. Посебен е уставниот суд, кој не суди спорови , туку ја штити
уставноста и законитоста и човековите права и слободи . Дел од судството се обвинителства(гони
криминал во државата) и народниот правобранител.
 Население и екологија

Население и демографска структура

Население- Збир на луѓе кој живеат на определена територија во определено време .

Демографија – наука која се бави со проучување на населението.(демос-народ, графеин –

опишува). Оваа наука се бави со проучување на населението, распределбата,
општествените белези... што значи проучува демогравски развој.

Демографскиот развој го чинат природното и механичкото движење на населението.

Населението е важен елемент во опшеството.Населението во процесот на опшествената

репродукција се јавува во двојна улога како производител и потрошувач.

Многу е битно во едно опшество да се внимава структурата на населението, затоа

државите спроведоа на секои 10години попис на населението. Со тоа се распоредува
населението во групи според одредени белези.

Има 3 белези стр на население:биолошка(население возраст пол), економска(стопанска

структура на земј.дејност, занимање,градско- селско население..) и образовна
структура(нивото на образование)

Секоја земја води своја популациона политика,а тоа се разни мерки и активности кои се
превземаат за да се влијае врз демогратските процеси(наталитет, морталитет,миграции..)

Прв кој се бавел со проучување на населението бил Роберт Малтус кој е поставил т.н.
вечен закон за развојот на населението.А тој гласи „Населението се размножува по
геометриска пропорција, а материјалните добра за издржка се овезбедувааат по
аритметичка прогресија “ За регулатори на населението (рамнотежаа) ги посочил т.н.
јавачи на а.........глад војни,катастрофи ..
 КОЛЕКТИВНО ОДНЕСУВАЊЕ И ОПШТЕСТВЕНИ ДВИЖЕЊА

1.Колективно однесување

Индивидуалните движења на човекот се во некаков сооднос со негобото опкружување.

Опкружувањето и општествените односи влијаат на идивидуалната положба и улога наа
човекот, на групната припадност, однесувањето, но тоа не значи дека човекот е целосно
општествено определен.(детернимиран).Општественото и колктивното однесување не е
прост механички збир на индивидуалните белези.

Постои сложен взаемен процес на поединецот,групата и опшеството кој завршуваат со

колективно дејствување. Диркен го проучувал колктивното оденсување и утврдил дека
колкетивната свест не е идентична со индивидуалноста. Општеството се разликува и го
надминува индивидуалните специфитите на колктивното однесување зависат од времето
кога се изразуваат од различни белези(културни,економски,политички,верски..)
постоечки институции и др...

Колективното однесување е неформално ,стихино,неструктуирано

Како дејствуваат социјалните актори на однесувањето на поединецот и колективитетот

може да се види практично низ повеќе примери:

Пр.спортски натпревар-домашниот клуб го загуби натпреварот а домашните навивачи се

незадоволни од текот на играта и резултатот,цело време упатуваат пцовки и навреди , а
започнало и насилство кон гостинските играчи и судиите, по пат демолираат
автомобили,се судираат со полиција...паралелно во соседниот град навивачите на
домашната поразена екипа , разочарани и незадоволни мирно си заминаа..

2.Поим за толпа,организирана граупа и јавност

Во својата колективна свест и однесување најчесто ги следат и почитуваат однесувањата и

интересите на општествените групи на кои припаѓаат ,при што доколку посилно е
влијанието на примарните групи.Најмногу се следи однесувањето на т.н.
случајни(категоријални ситуации)групи како на пр.туристи на плажа,гледачи на концерт..

Најистакнати колективни дејствувања се толпа,банда и бунтот.

Најчести манифестации на ова дејствување се :гласини,хистерија,паника и ,најманифестна

е толпата.

*Толпата е организирана група на луѓе јиха нема посебни социјални белези и врски и се
наоѓа во специфична положба.Таа е голема маса на луѓе,која е во состојба на
незадоволство, револт , спротиставување или задоволство, прославување.. Чуствата може
да траат и подолго времее и можат да се изразат напонски, упнувачки,деструктивно
Денес топлата е закана за општествениот поредок,таа понекогаш била оправдана кога не
постоеле демографски институции и средстрва низ кои и со кои ѓраѓаните ќе дојдат до
израс, доколку од тиранија на масите врз останатите , многу побитно е како се однесуваат
опганизираните групи на луѓе,посебно во институциите.Во сверата на
економијата,носители на кол.однесување се синдикатите, стопански комори,дружтвата на
занаедџии,земјоделци ,трговци.. Во политичката сфера носители на колек. Однесување се
:политичките партии,здруженија на грајѓани,интересовни групи ,групи за
притисок(лоби(подржка) група)..Овие групи се релативно добро организирани и
вклиучени во опѓшеството. Постојат и групи кои се повеќе или помалку спонтани и
неорганизирани,но доста влијааат,.Најзначајна таква група е јавноста(посебно
политичката јавност.)Неа ја чини најширокото грајѓанство кое е свесно за актуелни
опшествени проблеми и настани во опшеството(чита,гледа тв,пребарува на нет,активен на
социјални мрежи,трибина,јавни собири..)значи оние кои јавно комуницираат, често
непосредно преку медиумите,неорганизирано ...но завземаат став и го изразуваат за
актуелните прашања и така вршат притисок за да се реши проблемот.

Јавноста е дел од демократијата и и развиеното граѓанско опшество.

3.СОЦИЈАЛНИ ДВИЖЕЊА

Социјални движења се вид на колективно оденсување со свои специфики и се одлика на

демократските опшества. Се формираат за некои најопшти цели,разни глобални
проблеми и постојат се додека целите не се исполнат. Ако целите не се исполнат или се
тие исчезнат ,а се случува да прераснат во политички партии како и да се вклучат во
институциите. Тие движења на пример се ;движење на човекови права , за
рамноправност на половите,за право на
жената,децата,еколошки,мировни,антиглобалистички... Овие движењња наогаат масовна
подршка кај населението,употребуваат не насилни методи на акција,и немаат
традиционални белези на политички дејствувања. На чело на тие движења стои лиде, а
некои такви познати личности се:Мартин Лутер,Мајка Тереза,Нелсон Мендела..Со овие
движења се постигнуваат значајнои резултати за поквалитетен и поубав живот на човекот.
ОПШЕСТВЕНА ДИФЕРЕНЦИЈАЦИЈА И СТРАТИФИКАЦИЈА

ПОИМ ЗА СТРАТИФИКАЦИЈА,ДИФЕРЕНЦИЈАЦИЈА И ЕТНИЧКИ ГРУПИ

1.ОПШЕСТВЕНА СТРАТИФИКАЦИЈА

Она што луѓето го забележале уште многу одамна е нееднаквоста помеѓу нив .
Опш.нееднаквост е одлика на сите досегашни опшества освен на првобитното. Тоа е
состојба во која луѓето се разликуваат по многу белези: опшествен мок,
углед,образование,начин на живот,материјални добра и др..Овие нееднаквости биле
причина за многу судири и конфликти низ историјата.

Нееднаквоста во опшеството довела до создавање на слоеви(стратиум), постоењето на

еазличен број слоеви во општ. кој се нарекува опшествеств.стратиф. Нееднаквостите
можат да се забележат низ историјата. Тие луѓето ги делат во групи кои завземаат посебна
положба во општеството. Во историјата се познати 5степени на слоевитост;:
1.робство(екстремна форма на нееднаквост која некои луѓе се поседувани од други како
нивна сопственост)

2.касти(се затворени групи и животот за ние е заснован на строги правила определни од

религијата,секоја каста има свои норми и постојат строги забрани за меѓусебно мешање.
Типичен проме е индиското опшество.)

3.сталежите ( се релативно затворени груписвојствени за европското опшество од

средниот век.Секоја сталеж имал свои белези, имало мала веројатност одредена
личности да можат да премират од сталеж во сталеж.Најкарактеристични се
сталежите :свештенството, благородништво,селанство и граѓанство.

4.класи(се релтивно трајни општ. групи.Припадноста на класата се стекнува со

поседување или нивна сопственост занимање, образование, и сл.. најчесто се
класифицирани во 3 групи на луѓе: висока, средна и ниска. Се одлика на современото
општество.

5.слоеви( слој е општ.група што ја сочинуваат поединци со слични општествени белези т.е.
положба.Тие се отворени групи и поединците можат да ги менуваат)

Нееднаквостите во општ. можат да се искажуваат со т.н. стратификациона скала. Тоа е

вертикално замислено во општ. простор од пониски и повисоки положби. Најпозната
ваква скала е онаа на Лоид Ворнер според која во современото општ. постојат 6
стратиуми(слоеви) : 1.висок висок слој 2.низок висок слој 3.среден висок слој 4.среден
низок слој 5.низок висок и 6.низок низок слој.
При определбата на припадноста на слојот се земаат во предвид повеќе општ.белези на
поединецот, а клучна е општ. улога (занимање). Со општ. стратификација во тесна врска е
и општ. подвижност(мобилност)

Општ.подбижност е движење на поединецот и групите во еден општ. слој во

друг.Разликуваме 2 вида на мобилност:хоризонтална и вертикална.

Хоризонталната е движење (поместување) од 1 позиција кон друга во систтемот на

слоевите при што втората позиција се наоѓа на исто ниво како и првата(промена на
раб.место за иста плата ,моќ и углед како и првата)

Вертикална мобилност е движење нагоре надолу во стратификациониот систем. Со овој

вид на подвижност се мери степенот на отвореност на опшеството. Од аспект на
временски интервал во кои се утврдува мобилноста постојат исто така 2 вида на
подвижност: мегугенерациска и внатрегенерациска.

Мегугенерациската подвожност ги означува сите поместувања меѓу припадници на 2 или

повеќе генерации на исти семејства.

Внатрегенерациската се однесува на промените кои настануваат во тек на целиот живот

на личноста така на пример започнува со првото вработување и трае се до крај на
животот.

Најважни и најискористени канали на општ. подвижност се: образованието,политика,

посебни способности(талент) и склучување на брак.

2.ДИФЕРЕНЦИЈАЦИЈА ПО ВОЗРАСТ И РОД

Во општ. се разликуваат разни расни генерациски родови и груги групи.Најчеста поделба

на групите правиме во возраст,пол и род. Почетна основа на социологијата е дека сите
луѓе се општеднакви ,биолошки не се и нетреба да бидат одлучувачки. Биолошките
пример во исто време се и социјални групи,социјалните и културните разлики ги прават
нееднаквостите ,полот ги означува биолошките разлики помегу лугето , а родот
социјалните разлики.

3.ЕТНИЧКИ ГРУПИ

Се трајни и повеќе функционални групи кои настануваат историски со заедничко живеење

на повеќе проширени сроднички групи на некоја територија.Зборот етнички потекнува од
старогрчкиот збор ethnos што значи народ.Историски се случува да луѓе со посебни
културни белези да влезат и живеат во составот на друга држава , во кои мнозинството од
населението има други културни белези.Пр Македонци во Бугарија ,Албанија и Грција.
Главни фактори за таквата состојба биле преселбите на народите, поради војни , болести ,
природни катастрофи.. а денес воглавно е за потрага за подобра егзистенција(економска
причина) Во сите земји има луѓе кои имаат посебно потекло,јазик,религија,традиција, и
сл..по што се разликуваат од другите.

Овие категории на луге се наречени етнички малцинства.(етн. Групи).

Пример во Македонија тоа се Албанци,роми ,власи, турци , бошњаци,црби,,кои се

одвоени од својата матица.

Етничка група е со заедничка културна традиција и чуство на идентитет.Помеѓу етничките

малцинства и мнозинското население можат да се воспоставуваат повеќе видови на
односи од почитување и блискост до меѓусебна спротиставеност па дури и отворен
конфликт.Во вториот случај луѓето повеќе се одлечени и така доага до
сегрегација(одделувње,гета, квартови) предрасуди и дискриминација. Во услови на
спротиставеност ,етничките групи се чуствуваат подредени и загрозени од
мнозинството.Тогаш почнуваат да се однесуаат на посебен начин градечки блиски односи
пред се со своите отколку со др.(групирање во населба.,брак помеѓу себе ,бизнис..)

Пример во Шутка во Скопје.Така се развива чиство на етничка различност од другите и

тогаш се обновуваат идеите за заедничко потекло,култура и сл. Свеста за себе станува
свест за загрозени,различни,пониски и сл а така ги воспитувааат и своите деца.

Градењето на негативна слика за припадниците на некоја етничка група се вика Етничка

предрасуда.(тоа се тврдења ,без логичка заснованост, без факти и се пренесуваат
понатаму)Пример:Црниците во САД се карактеризираат како необразовани, мрзливи,
груби,конфликтни . предрасуди се основа за отворено непријателство.

Практикувањето на некоректни однесувања кон припадниците на одредена етничкка

група е етничка дискриминација. Таа се изразува со забрана за влегување на места кои се
одредени за мнозинската група, при вработување се отфрлаат или им седаваат полоши
позиции,не се бираат за брачни партнери ,пријатели...се врешаат и се прават шеги на
нивна сметка. Но мегу групите може да се развие пријателство,соживот и затоа денес се
потикнува соработката почитивањето културата на груги и сл.

Секоја група ги негува своите способности но има почит и конм туѓите.

Мегусебното почитување на расл културни бечези помеѓу припадниците на разл етички гр

се вика мултикултура.Денес во светот се прифајќа како богатство а не хендикеп.
11 ОПШТЕСТВЕНИ ПРОМЕНИ

1.ОПШТЕСТВЕНИ ПРОМЕНИ ОД ИСТОРИСКА ПЕРСПЕКТИВА

Помеѓу поимот промена и оние поими кои упатуваат на динамичноста на опшеството

треба да се прави разлика, но истите не се строго одвоени.

Поимот општествени промени треба да се разликува од поимот општествени движења и

општ.процеси, зашто последните две се пошироки по обем.Секоја промена во исто време
е движење и процес, но не може да се рече дека и обратно,бидејќи секој процес немора
да значи промена.Како резултат на некои општествени процеси и движења доаѓа до
промени.

Поимот општествен развој е потесен потесен од општествената промена и затоа разликата

секогаш е промена но не и обратно. Развојот на општеството се остварува низ 2 вида
општ.движења:
-ЕВОЛУЦИЈА- е такво движење на опшествата кои предизвикува постојани промени,
постојан развој на производните сили( труд и техника) и елементите на општ. структура
без да се променат производствените односи т.е. опшествено-економската заедница.
Иако постојано се одвојуваат промени еволуцијата не предизвикува –остри судири и
социјани борби. Таа е бавен, спор , мирен,долготраен начин на промени во општеството.
–РЕВОЛУЦИЈА е обратен циклус од еволуцијата и настанува како резултат на судирот
помеѓу развојни производни сили и застарени и претесни производни односи. Во оној
момент кога односите го кочат натамошните разлики на производните сили доаѓа до
радикални, коренити, брзи и целосни промени на целата општествена
структура( вредности, права, економија, политички систем...) што значи се менува едно
општество во друго. Пр. Феудализмот---) капитализам.
Револуцијата се манифестира низ борба и судири помеѓу различни групи. Во својот
најразвиен вид револуцијата е позната како класна... борба која најчесто се водела за
политички дејности. Најчест облик на револуционерно менување на општеството е
воодружена борба , значи употреба на сила. Во одредени општествени услови
револуцијата е можна и по мирен пат кога паралелно со менувањето на производните
сили се менуваат и произдните односи.

2.ТЕХНОЛОШКА РЕВОЛУЦИЈА

-настанува со примената на значајни научно-технички откритија на кои е заснована

модерната индустрија и постиндустриј... цивилизација.

Според технолошкиот критерум целокупната индустријализација ра...... општ се дели на 3

периоди:* прединдустриски ( аграрен) индустриски и постиндустриски период.
Во првиот период основна стопанска дејност е земјоделството. Работата се заснова и
физичка работна дејност на човекот и животинската сила.Производството е натурално(за
сопствени потреби) и се живее во затворени целски заедници. Занаедџиството
(манифактурата) (рачната работа) е селската индустрија која ретко е движена од
ветерници или водено тркало.

Индустрискиот период е оној во кој ке почне да доминира индустријата и ангажирањето

на работната сила(работништво).Ова е период кога настанува механизација на човековата
работа и негова замена со машинска. Револуционерен исчекор кој тоа го овозможува е
откривањето на парната машина во крај на 18 век 1774 година од Џејмс Ват. Со неа
всушност започнува првата индустриска револуција.

Втората револуција започнува со откривањето на моторот со внатрешно согорување и

електромоторот (19-20век). После ова поради потребата од работна сила работништвото
се коцентрира во градовите и се зголемува обемот на производството. Започнува
специјализација на човештвото за работа на посебните машини се јавува недостаток од
работници, потреба од енергија,за суровини, за поширок пазар и слично, но се јавува и
закана за животната средина која до денес е во постојан подем.

Пост индустрискиот период се врзува за најновите промени кои настануваат во втора

половина на 20 век под влијание на третата технолошка револуција или информатичка
која денес го вчудоневидува и самиот човек. Тоа е време на нови производи,на нови
производни сили,начин на производство,промени во начинот на работа во образованието
на работната сила и така натаму...Сее јавува атомска, термо нуклеарна ,соларна и др
видови енергија. Микро чиповите овозможуваат висок степен на автоматизација на
производството. Се јавува и развива ласерска технологија, биогенетска во
производството на храна.... Тежиштето на работната сила се поместува во терцијалниот
сектор.(разни услужни дејности,) а за тоа е неопходна високо образована работна сила.Се
бара креативност , расте бројот на експерти кои добиваат се повеќе улога на советници.
Но овие случувања не се одвиваат подеднакво во сите средини и изостанува
рамномерниот развој.Јазот богати –сиромашни се повеќе се зголемува.
TEMA ГЛОБАЛИЗАЦИЈА И ОПШТЕСТВЕН ЖИВОТ

Терминот глоб значи планета земјина топка а од него се изведува тернимот глобализација
кој означува процес на поврзување на човештвото во една заедница.

Сликата за современиот свет е слика на разноликости и разнообразние.

2 паралелни процеси во светот: диференцијација(диверзивикација) и

глобализација.Процесот на диференцијација ги истакнува спецификите разликите мегу
народите и државите во светот.Глобалицзацијата е процес на взаемно поврзување на
општествата во светот на економски, културен,воен,еколошки..план. Најголемиот број на
држави во светот се национални држави (нации и држави).Во светот сеуште се присутни
процеси на натамошно поделување по национална основа. Современиот свет го
карактерицира нацијата.

Нацијата еопштествена глобална група и нејзините припадници чуствуваат дури и кога не

се познаваат мегу себе, јазично , културно,економско , духовно и сл заедништво.

*Услов за појава на нацијата (премин на народот во нација) е создавањето на модерна

држава. Таа овозможува на својата територија, изедначени услови за зивот,едниствен
пазар, литературен јазик, комуникациска поврзаност и сл и станала држава на сите
изедначувајки ги правата и слободите за сите.

Нацијата се разликува од народот расата и етничката заедница.

Народот е социо-политичка категорија на група луѓе поврзана со стварните или

потенцијалните граници.

Расата е генетска категорија луѓе со видливи физички белези. Етничката заедница е

културна категорија луѓе кои живеат надвор од својата матица. За современото
општество беше карактеристичен колонијализмот како светски поредок на големите
држави. Од нив се извезувале култура јазик, и слично а се увезувале евтини суровини
и работна рака.

Процесот на деколитизација (ослободување од колонизаторите) започна дури по

втората светска војна за што посебна улога имаат ООН (Организација на Обединетите
нации) се изгради нов светски поредок и нови односи меѓу државите и народите.
Богатите се заложија за помош на сиромашните но и натаму јазот меѓу богатите и
сиромашните останува дури и се зголемува. Развиеноста се мери со бруто
општествениот производ по жител. Бруто општествениот производ по жител се
изразува со вкупно создадените добра и услуги, изразени во пари, во текот на една
година во една земја и поделен со бројот на нејзините жители.

Корпорации и нивната моќ

Големи стопански организации кои имаат сконцентрирано

Голем капитал и работна сила во една или повеќе производствени гранки и чии
профит често пати е поголем од буџетот на малите држави во светот се вика
корпорација. Корпораците се јавуваат како двигатели(мотори) на глобализацијата.
Вишокот на капитал го вложуваат во други држави каде користат ефтина работна сила
и суровини. Корпорациите кога излегуваат надвор од своите држави стануваат транс -
национални корпорации.

Eвро интеграции

За да се надминат состојбите и проблемите од Втората светска војна човештвото создаде

универзална светска организација ООН.

Таа имаше за цел да се создаде светски поредок засновен на мирот и безбедноста и

рамномерниот развој на државите. Тоа во исто време значеше и намалување на јазот
мегу богатите и сиромашните. Во 1945г. Во Сан Франциско се создаде ООН. Таа делува
преку следните органи:

-Генерално собрание, Совет за безбедност и судот за човекови права. Но и преку

специјализираните тела кои помагаат за успешното функционирање како ФАО(за храна),
УНИЦЕВ(за децата),УНЕСКО(наука и култура).... По втората светска војна посебно забрзано
се интегрираше Европа. Во 1947г. Во Лондон беше создаден советот на Европа. Но
суштински интеграцијата на Европа започна во 1951г. Кога во Париз се создава евроската
заедница за јаглен и челик помеѓу Германија,Франција,Италија Белгија, Холандија и
Луксембург. Оваа интеграција беше делимична во сверата на единствен пазар ... успесите
беа охрабрувачки, но и бараа внимателност да не се брза и да се оди чекор по чекор кон
натамошна евро- интеграција. Така во 1957 г. Се создаваат уште 2 заедници: Европска
економска заедница и евро –атом. Во 1965г. Доаѓа до обединување на 3те заендици во
една наречена Европска Заедница. После тоа следуваат низа проширувања со нови
мерки?. Еввропа доби нов лик во 1989г. Со падот на Брлинскиот ѕид и обединувањето на
двете Германии. Тоа се потврди во 1991г кога во Мастрихт Европската заедница за да
означи суштински напрдок во евро интеграцијата се преименува во ЕУ. ЕУ финскионира
преку свои дела кои ја застапуваат и споделуваат власта на ниво на унијата како
законодавната , извршната така и судската власт.

ЕУ финскционира преку следните органи /тела: -европски парламент -совет на европа -

европска комисија – Судот на правдата – Судот на ревизори -и др специјални тела.
Европскиот парламент и советот на еврота ја поделуваат законодавната власт. Европската
комисија ги спроведува на дело законите и одлуките на законодавната власт и ја има
улогата на извршна власт. Судот на правдата и судот на ревизори ја имаат судската власт
ЕУ нема сеуште свои устав. ЕУ има свои симболи со кои го означува својот суверенитет.
Тоа се : знаме (сино со круг од 12 жолти ѕвезди- ), и химна(Ода на радоста – 9та
симфонија од бетовен) и роденден (9ти мај- ден на победата на фашизмот). ЕУ е
посакувана за многу држави поради споделувањето на множтво на вредности како
демократија, развој на човековите права и слободи. Безбедност (НАТО) животен
стандарт, слободно движење на капитал , стока , луѓе, едниствена валута (евро) пасош ,
социјално осигурување.......