Professional Documents
Culture Documents
Тема:
ДАЛИ КОНФЛИКТОТ ОД 2014 ГОДИНА ПРЕТСТАВУВА НОВА СТУДЕНА
ВОЈНА ПОМЕЃУ РУСИЈА И САД
Ментор: Изработил:
Доц. Д-р Александар Иванов Маријана Величкова
ВОВЕД......................................................................................................................................3
1. ПОЧЕТОЦИ НА СТУДЕНАТА ВОЈНА............................................................................5
2. ДАЛИ СТУДЕНАТА ВОЈНА НАВИСТИНА ЗАВРШИ..................................................8
3. КОНФЛИКТОТ ВО УКРАИНА ОД 2014 РЕЗУЛТАТ ЗА „НОВА СТУДЕНА ВОЈНА“...9
4. ЗАКЛУЧОК.........................................................................................................................15
5. КОРИСТЕНА ЛИТЕРАТУРА...........................................................................................16
2
ВОВЕД
3
подршка ширум светот. Војната се нарекува „студена“ поради отсуството на воени
судири како и „заладеноста“ на односите помеѓу земјите во блоковите.
Ваквиот специфичен вид на војна траел 20 години, односно до мометот кога
претседателите Михаил Горбачов и Роналд Реген кои одржале состаноци со цел
постигнување на договор за меѓусебна толеранција.
Важно е да се напомене дека таквата меѓусебна толеранција била постигната на
одредено време, меѓутоа и ден денес се повеќе се поставува прашањето, дали односите
повторно се на пат да истакнат „заладеност“ односно почеток на „Нова студена војна“
помеѓу САД и сегашната Русија, поради акутните геополитички заострувања кои
прераснуваат во локални конфликти.
4
1. ПОЧЕТОЦИ НА СТУДЕНАТА ВОЈНА
5
уфрлено шпиони во американската воена индустрија, односно во американскиот врв,
по што станало јасно дека Сталин има знаење за атомската бобма уште пред Труман да
го извести. Гневот од недовербата меѓу Сојузниците како и брзото нуклеарно
вооружување на Советскиот сојуз благодарејќи на информациите до кои што дошла
советкста воена индустрија и советскиот воен врв преку шпионите поставени во САД
од страна на советскиот сојуз, биле главните причини за почеток на Студената војна. 1
Во 1946 година Черчил говорел за железната завеса која се спушта помеѓу
Западот и Истокот и повикал на Агло-Американски сојуз против Советите.
Черчил всушност се смета и за првиот иницијатор на Студената војна, особено бидејќи
тој прво го употребил терминот „студена војна“ а исто така бил и гневен на САД
особено на претседателот Рузвелт, бидејќи Рузвелт се трудел да организира тајни
состаноци со Сталин кои всушност и никогаш не биле воспоставени. Черчил постојано
му велел на Рузвелт дека по Втората светка војна, Сталин и Советскиот сојуз ќе имаат
најголема добивка во Европа поради големите успеси на Црвената Армија, но Рузвелт
му велел дека залудно „бара непријатели тамо каде што ги нема “.
По воениот период обете суперсили настојувале да завземат што е можно
подобри позиции прку помагањето и создавањето сојузи со држави во Европа, Азија,
Африка. Во 1947 година САД направиле реорганизација на одбранбениот систем, било
формирано Министерството за одбрана, Централната Разузнавачка Агенција и
Националниот Совет за Безбедност.
На повоената Европа и била потребна помош за обнова со тоа што САД и СССР
се натпреварувале да ги придобијат разурнатите земји. Па така САД решила и покрај
военото непријателство да и помогне на Германија, бидејќи сметеале дека таа е важен
индустриски фактор околку кој се вртел економијата. Исто така со 400 милиони долари
ги помогнале Грчките ројалисти во граганската војна во Грција во борбата против
комунистите кои пак биле подржани од Титова Југославија. Ројалистите оваа го
искористиле да извршат геноцид врз Македонскиот народ и протерување на истиот кој
бил подржувач на комунистите.
СССР склучиле сојуз со Народна Република Кина, веднаш откако во 1949 на
власт дошле комунистите кои го победиле Куоминтангот помаган од САД.
Во 1949 година САД и сојузниците го формирале воениот сојуз НАТО. САД
исто така склучиле и сојуз со Јапонија во 1950 и договориле поставување на бројни
воени бази на подолг период во Пацификот и Јапонија. Во 1950 година започнала
1
Снежана.Н.Стефановска, Меѓународни односи, Скопје 2010
6
Корејската војна во која Кина и СССР го помагале Северот, а САД го помагал Југот.
Војната завршила 1953 година со поделба на територијата на Кореја која трае и ден
денес.
Во 1953 во САД дошло до смена на власта по изборот на Ајзенхауер за
претседател, истатат година Сталин починал а на местото на премиер бил избран
Никита Хрушчов, со тоа некои од доктрините на Студената војна се промениле, но
тензиите и понатаму останале. Поради големиот притисок на велесилите во 1961 год во
Белград се формира Движење на неврзаните, со што и Југославија била една од
основачите на чело со претседателот Тито.
Двете велесили биле и на работ на нуклеарна војна, каде Советите кои го
подржувале Фидел Кастро на Куба, започнале со поставување на ракети со нуклеарни
боеви глави на Куба. САД преку шпионски снимки дознале за овоа и поради
опсасноста која и се наметнува, воспоставиле непосредно до американското копно,
поморска блокада на Куба. Дошло до средба на воените бродови на страните, меѓутоа
Советите се откажале од намерата и ги повлекле ракетите од Куба. Поради
економските проблеми што двете велесили ги имале, САД од војната во Виетнам,
СССР поради внатрешниот економски систем, дошло до ограничување на
вооружувањето крунисано со потпишување на Хелсиншките договори 1975.2
Во 1983 година Реган се вмешал во Либанската германска војна, извршил
инвазија на Гранада, ја бомбардирал Либија и ги поддржал бунтовниците против
комунистичкиот режим во Никарагва.
Во меѓувреме Советите трпеле големи економски и воени штети од војната во
Авганистан во која Советите испратиле околу 100.000 војници, каде што САД ги
подржувала муслиманските герилци кои подоцна прераснале во Ал Каеда.
Во 1989 година Советите се повлекле од Авганистан. Во декември истатат
година Гробачов и Џорџ Буш постариот на самитот во Малта објавиле крај на
Студената војна.
2
https://www.fakulteti.mk/news/17-05-03/dali_e_zapochnata_nova_studena_vojna
7
2. ДАЛИ СТУДЕНАТА ВОЈНА НАВИСТИНА ЗАВРШИ
Поголем дел од експертите тврдат дека Студената војна не е завршена туку дека
истата е прекината со таканаречен приверемен 10 годишен „прекин на огнот“, во текот
на 1990-те. Многумина исто така мислат дека тестирањето на најголемата вакумска
бомба во светот од страна на Русија во 2007 година наречена „Татко на сите бомби“
далеку помоќна од американската „Мајка на сите бомби“ претставува фитил за почеток
на Втора студена војна.
Едно од најзнчајните прашања кое се поставува во стручната јавност е дека од
2014 година со засилена политичка и економска спротиставеност помеѓу САД и ЕУ од
една страна и Русија и нејзините истомисленици од друга страна е почеток на „Нова
студена војна“.
8
3. КОНФЛИКТОТ ВО УКРАИНА ОД 2014 РЕЗУЛТАТ ЗА „НОВА СТУДЕНА
ВОЈНА“
3
https://www.vox.com/2015/6/29/8845913/russia-war
9
изјави дека Украина е на работ на граѓанска војна, додека украинскиот премиер
Арсениј Јацењук предупреди дека Русите се на работ на "трета светска војна".
Интервенциите на Европската унија од страна на мировните набљудувачи од
Организацијата за безбедност и соработка во Европа (ОБСЕ) беа заплашени или
притворени од страна на бунтовниците. Кога не се малтретирани, набљудувачите
можеа само да гледаат немоќно, додека конфликтот ескалираше и монтирани жртви.
До Јуни, сепаратистите, кои постојано негираа дека биле тајно потпомогнати од
руските специјални сили, покажаа значително зголемена софистицираност и во
користените тактики и во оружјето распоредено во нивната војна против владините
сили на Украина.
10
Кога се зема предвид анализата за природата на интеракциите помеѓу актерите
во врска со конфликтот во Крим мора да ги разгледаат сите актери, кои се
препознаваат на меѓународно ниво. Актерите во меѓународниот систем главно се
држави, имено самоодржливи субјекти, кои преку нивните интеракции на над
национално ниво ја обликуваат природата на односите меѓу нив.
Во конфликтот во Украина, главните учесници се следниве држави: Украина,
Русија, САД и други ентитети како што се: Европската унија и НАТО. Овој дел ќе ги
разоткрие и анализира активностите преземени од нив од теоретска перспектива на
реализам. Понатаму, ќе се постави прашањето зошто конфликтот еволуираше во
отворен конфликт и не беше запрен во рана фаза? Акциите на ЕУ во конфликтот во
Украина беа во прв план само врз основа на дипломатијата. Преку Европскиот совет,
кој е "извршно тело" на ЕУ, одлучи во Март 2014 година да ги откаже подготовките за
Самитот на Г-8 во Сочи. Ова беше дипломатска одлука и таа е во согласност со
принципот на рационалност кој ги тера актерите да го следат различниот пристап
додека се придржуваат кон своите цели,што требаше да ја продре одлуката на Русија за
анексија на Крим. Понатаму, ЕУ ги прекина разговорите во врска со визите за руските
граѓани кои патуваа во ЕУ и продолжи да наметнува индивидуални рестриктивни
мерки за руски граѓани, како што се замрзнување на средствата и забрана за патување.
Потпишувањето на Договорот за асоцијација со Украина, на 27 Јуни 2014
година е исто така дипломатска акција. Таа имаше за цел да ја одврати Русија во
нејзината потрага по дестабилизација на соседна земја. Потпишувањето на Договорот
за асоцијација е во согласност со принципот на рационалност. Индивидуалните
рестриктивни мерки се трансформираа во еден поширок облик на економски и
трговски санкции кон Русија. На 29 Јули 2014 година, претседателот на Европскиот
совет и Претседателот на Европската комисија издаде соопштение во врска со
проширените економски санкции, мерки насочени кон секторска соработка и размена
со Руската Федерација. Овие одлуки го ограничија пристапот до пазарите на ЕУ за
руските финансиски институции во државна сопственост, ембаргото на трговијата со
оружје воспостави забрана за извоз на стоки со двојна употреба за воени крајни
корисници и го ограничи Рускиот пристап до чувствителните технологии, особено во
областа на нафтениот сектор, суспензијата на ЕИБ, финансирање на ЕБОР,
ограничување на инвестициите и трговијата со Крим и Севастопол со цел намалување
на нивото на соработка.5
5
https://news.nationalgeographic.com/news/2014/09/140912-cold-war-geography-russia-ukraine-sanctions/
11
Од овој момент наваму, ЕУ престана да реагира исклучиво со дипломатијата и
направи чекор напред во наметнувањето економски санкции. Овие економски санкции
се во согласност со принципот на способности во реализам. ЕУ реагираше во реални
услови при наметнувањето на рестриктивната економска состојба во вториот круг. Ако
во почетокот, ограничувачките мерки беа ориентирани кон лицата на интерес од Русија
и нивните средства, во вториот круг, ЕУ воведе насочени економски секторски мерки
против друг актер во меѓународниот систем, кон државата Русија. ЕУ, исто така,
дејствуваше со наметнување економски санкции, како што се замрзнување на
средствата, на украинските граѓани. По тврдењата за проневера на државните фондови,
поранешниот претседател Јанукович имаше замрзнати средства. Спомнувањето на овој
факт е релевантно тука за да се покаже дека ЕУ е непристрасен актер кога станува збор
за дејствување во меѓународниот систем, кога кризата е присутна.
12
дипломатските решенија кои биле и се спроведуваат може да се смета како во
согласност со целите на средствата за игра која е присутна помеѓу Русија и ЕУ.
Меѓутоа постои една силна теза која силно укажува дека треба да се воздржиме
од реториката за употреба на фразата „Нова студена војна“ поради две причини.
Прво, и што е најважно, конфликтот во Крим не е за идеологии туку за воена
стратегија и економско влијание. Второ и пошироко - појавата на нова Студена војна е
скоро невозможно во еден глобализиран свет.
“Луѓето од овој свет, го гледаат овој град и гледаат дека не треба и не можете да
го напуштите овој град и овој народ". Би било лесно да се користи овој цитат во
постојниот контекст на Крим, едноставно со заменување на зборот "град" со
"полуостров". Во реалноста, овој цитат е земен од говорот кој датира од Септември
1948 година. Во тоа време, тогашниот градоначалник на западен Берлин, Ернст Рејтер
го повика светот да го спаси својот град од првите проблеми на новата Студена војна.
Денес - повеќе од шест децении подоцна - украинските лидери во Киев го
поттикнуваат светот да го спасат Кримскиот полуостров од руските трупи. Лесно е да
се направат споредби - најверојатно премногу лесно.
13
Светот не е единствено доминиран од САД и Русија туку повеќе. Актерите како
Кина или Индија нема да покажат никаков интерес за војна која ќе го загрози нивното
економско производство и развој, и онаа што нема да претставува никаква предност за
нивните економии во развој. Русија всушност може да се соочи со силна опозиција од
сегашните партнери како што е Кина. Како што посочи неодамнешниот напис во
надворешната политика, Пекинг има голем интерес за украинските земјоделски
територии. Покрај тоа, Пекинг би можел да го искористи преориентот на Крим како
аргумент да се обиде да ја премести источната сибирска кинеско-руска граница, која
денес е поважна за Кина отколку за Русија.6
4. ЗАКЛУЧОК
6
https://www.huffingtonpost.com/rick-noack/crimea-russia-ukraine_b_4892077.html
14
идеологија односно освојување и наметнување на сопствените интереси на туѓи
територии.
Всушност човекот одсекогаш настојувал да се докаже односно да го изнесе
својот став со очекување дека истиот ќе биде прифатен од сите, без никаков
компромис.Меѓутоа низ историјата се докажале многу спротивности на тоа дека еден
народ односно една нација може да одигра главна улога во Меѓународната заедница.
Се наметнува потребата од добронамерна соработка како меѓу државите така и
меѓу народите со цел остварување на сопствените цели. Беспрекорното
функционирање на државите во однос на максимално остваруање на замислените цели
се состои во тоа да истиот наликува како систем на човечко тело и дека без постоење
на екстермитетите истото би било незамисливо во однос на извршување на функции.
Така е и со Меѓународната заедница, што значи дека секоја од државите зазема
значајно место и е дел од човечкото тело без кое истото неможе да функционира. Со
истото тоа значајно место кое секоја од државите го завзема се остваруваа таа можност
за добра соработка која овозможува напредување и ефикасност во идните случувања
кои се одликуваат со позитивност за сите.
5. КОРИСТЕНА ЛИТЕРАТУРА
15
1. Снежана.Н.Стефановска, Меѓународни односи, Скопје 2010
2. https://www.fakulteti.mk/news/17-05-03/dali_e_zapochnata_nova_studena_vojna
3. https://www.vox.com/2015/6/29/8845913/russia-war
4. https://edition.cnn.com/2014/03/10/world/europe/ukraine-us-russia-tensions/
5. https://news.nationalgeographic.com/news/2014/09/140912-cold-war-geography-russia-
ukraine-sanctions/
6. https://www.huffingtonpost.com/rick-noack/crimea-russia-ukraine_b_4892077.html
16