Professional Documents
Culture Documents
Kontekstwalisadong Komunikasyon Sa Filipino
Kontekstwalisadong Komunikasyon Sa Filipino
CAPSU- Main | 5
Kontekstwalisadong Komunikasyon sa Wikang Filipino-KonKomFIl
Yunit I
Introduksyon: Ang Pagtataguyod ng Wikang
Pambansa sa Mas Mataas na Antas ng Edukasyon
at Lagpas Pa
Mga Layunin
1. Natatalakay ang pinagmulan ng pagkakabuo ng wikang pambansa sa mas lalong mataas na
antas nito.
2. Naihahambing ang kaibahan ng wikang Tagalog sa wikang Filipino sa iba’t ibang gamit at
konteks; at
3. Nakabubuo ng diskursong may kinalaman sa mga usaping pangwika.
Nang dumating ang mga Amerikano, biglang naunsyami ang mithiin ng mga Pilipino ng
itakda ng pamahalaan na ang Ingles ang gawing opisyal na wikang panturo sa mga paaralan.
Ipinagbawal ang paggamit ng bernakular sa paaralan at sa tanggapan. Ito ang dahilan kung bakit
simula noong pananakop ng mga Amerikano hanggang bago sumiklab ang pangalawang
digmaang pandaigdig, hindi umunlad ang ating wika.
Ang ating mga lider na makabayan tulad nina Lope K. Santos, Cecilio Lopez, Teodoro
Kalaw at iba pa ay nagtatag ng kilusan na kung saan sila ay naging masigasig sa pagkakaroon ng
wikang pambansa. Nagharap ng panukula si Manuel Gallego na gawing wikang pambansa at
wikang opisyal ang Tagalog subalit patuloy pa ring namayani ang Ingles.
Nang itatag ang Komonwelt, nagkaroon ng malaking hakbang tungo sa pagkakaroon ng
isang wikang pambansa. Ito ay utang natin sa naging Pangulong
Manuel Luis M. Quezon, ang tinaguriang "Ama ng Wikang
Pambansa."
CAPSU- Main | 6
Kontekstwalisadong Komunikasyon sa Wikang Filipino-KonKomFIl
CAPSU- Main | 7
Kontekstwalisadong Komunikasyon sa Wikang Filipino-KonKomFIl
Marso, 1968 - Ipinalabas ni Kalihim Tagapagpaganap, Rafael Salas, ang isang kautusan na ang
lahat ng pamuhatan ng liham ng mga kagawaran, tanggapan at mga sangay nito ay maisulat sa
Pilipino.
Agosto 7, 1973- Nilikha ng Pambansang Lupon ng Edukasyon ang resolusyong nagsasaad na
gagamiting midyum ng pagtuturo mula sa antas elementarya hanggang tersyarya sa lahat ng
paaralang pambayan o pribado at pasisimula sa taong panuruan 1974--75.
Hunyo 19, 1974 - Nilagdaan ni Kalihim Juan Manuel ng Kagawaran ng Edukasyon at Kultura
ang Kautusang Pangkagawaran Blg.25 para sa pagpapatupad ng edukasyong bilingwal sa lahat
ng kolehiyo at pamantasan.
Pagkatapos ng Rebolusyon ng Edsa, bumuo muli ang pamahalaang rebolusyonaryo ng
Komisyong Konstitusyonal na pinamunuan ni Cecilia Muñoz Palma. Pinagtibay ng Komisyon
ang Konstitusyon at dito’y nagkaroon muli ng pitak ang tungkol sa Wika:
BILINGGWALISMO
Bilinggwalismo ang tumutukoy sa ipinapakitang kakayahan sa pakikipag-usap sa pamamagitan
ng dalawang wika.
Sanggunian: (https://www.coursehero.com.file/16021963/Wikang-Filipino/) , Aklat-
Kotekstwalisadong komunikasyon sa Filipino – Dr. Mario H. Maranahan
CAPSU- Main | 8
Kontekstwalisadong Komunikasyon sa Wikang Filipino-KonKomFIl
Sek. 8 - Ang Konstitusyong ito ay dapat ipahayag sa Filipino at Ingles at dapat isalin sa
mga pangunahing wikang panrehiyon, Arabic at Kastila.
Sek. 9 - Dapat magtatag ag Kongreso ng isang Komisyon ng Wikang Pambansa na
binubuo ng mga kinatawan ng iba’t ibang mga rehiyon at mga disiplina na magsasagawa, mag-
uugnay at magtataguyod ng mga pananaliksik sa Filipino at iba pang mga wika para sa kanilang
pagpapaunlad, pagpapalaganap at pagpapanitili.
Agosto 25, 1988 - Ang Kautusang Tagapagpaganap Blg. 335 ay ipinalabas at nilagdaan
ni Pangulong Corazon Aquino na nagtatadhana ng paglikha ng Komisyong Pangwika na siyang
magpapatuloy ng pag-aaral ng Filipino. Gayon din, pinagtibay ang paggamit ng Filipino bilang
midyum ng pagtuturo sa mga paaralan sa mga piling asignatura
Upang mapadali ang pagtalakay ng kasaysayan ng wikang pambansa, narito ang PDF
na maaaring gamitin sa pagpapaliwanag. (kasaysayan-ng-wikang-pambansa.pdf)
B. SISTEMANG K TO 12 NG EDUKASYON
Sistemang K-12
Ang pagsulong sa repormang pang-edukasyon ng Kagawaran ng Edukasyon (Department
of Educationv-DepEd) kaugnay sa tinatawag na Programang K-12 ay nagkaroon ng ganap na
katuparan noon 2011. Isinaalang-alang sa pagsulong nito ang modelo na ginagamit sa edukasyon
ng mga kanluraning bansa.
Hindi naging madali ang pinagdaanan ng mga nagsusulong nito bago ito pormal na
naipatupad dahil na rin sa pagtutol ng maraming kasapi ng akademya, mga mag-aaral at mga
magulang. Itinuturing nila itong dagdag pasikat sa balikat ni Juan Dela Cruz dahil sa dagdag
CAPSU- Main | 9
Kontekstwalisadong Komunikasyon sa Wikang Filipino-KonKomFIl
gastos na gugulin ng mga mag-aaral para sa higit na matagal nilang pamamalagi sa eskwelahan.
Mula sa sampung taon na basikong edukasyonay dinagdagan pa ito ng dalawang taon na hindi
naman alam ang patutunguhan. Naging malaking hamon ito para sa mga namumuno ng isang
eskwelahan bunga ng mataas nitong kahingian upang matugunan ang repormang kaakibat ng
programang K-12. Sa kabila ng kaliwa’t kanang demonstrasyon at mga pagtutol ay nanaig pa rin
ang inisyatibong ito ng Pamahalaang Aquino na baguhin ang Sistema ng edukasyon sa Pilipinas.
Pormal na itinalaga ang ng Kagawaran ng Edukasyon (Department of Educationv-DepEd)
bilang tagapagpatupad at tagapamahala ng Edukasyong k-12 noong taong 2013. Binigyan sila ng
ekslusibong ng kapangyarihang makapamahala sa mga pampublikong paaralan at mabigyan ng
regulasyon sa mga pribadong paaralan. Ang implementasyon ng programang k-12 at ang
ratipikasyon ng Kindergarten Education Act ng 2012 at Enhanced Basic Education Act ng 2013
ay nagbukas sa tatlong taong dagdag sa basikong edukasyon ng mga mag-aaral. Mula 1945
hanggang 2011 ay anim (6) na taon ang ginugol ng mga mag-aaral sa kanyang elementarya at
apata (4) na taon para sa kaniyang sekondarya. Dahil sa mga batas na nabanggit ay nabago ang
panahon na dapat na gugulin ng isang indibidwal bago makatungtung ng kolehiyo—isang taon
ang kailangang gugulin sa kindergarten, 6 na taon sa elementarya at 4 na taon sa junior high
school at 2 taon para sa senior high school.
Larangan sa Pagpapakadalubhasa
Inaasahan na ang mga mag-aaral na makapagtatapos ng bagong sistemang edukasyon ay
makapagtatagalay ng kahusayan na kailangan upang sila ay agad na makapaghanapbuhay. Maari
itong magkaroon ng katuparan sa pamamagitan ng mga electives na kanilang kukunin sa
kanilang sa kanilang ika-11 at 12 taong baiting ng pag-aaral. Ang mga electives na ito o
pagkakadalubhasaan ay kinabibilangan ng mga sumusunod:
1. Academics para sa nais magpatuloy ng pag-aaral sa kolehiyo;
2. Technical-vocational para sa mga mag-aaral na nais makapaghanapbuhay matapos
ang kanilang high school.
3. Sports and Arts para sa mga mag-aaral na mahilig sa dalawang larangan.
CAPSU- Main | 10
Kontekstwalisadong Komunikasyon sa Wikang Filipino-KonKomFIl
Kung susuring mabut ang mge naging pahayag ni cuanan, makikita na para bang kanyang
inihalintulad ang mga tagapagtanggol ng wika sa isang batang inagawan lamang ng laruan at
kayang patahanin kung bibigyan ng bago at higit na kaakit-akit na taruan. Nakalulungkot
sapagkat naging mababaw ag kanyang pagtingin sa pakikibaka ng mga tagapagtanggol na wik sà
kahalagahan ng Filipino sa mas mataas na antas ng pagkatuto. Ang programang K-12 lalong
higit ang mga probisyong may kaugnayan sa ating9 kuitura at wika ay hind dapat maging isang
laro o eksperimento lamang. Kaiiangang ng masidhing pag-aarai bago ipatupad dahit adito
nakasałalay ang kinabukasan ng indibidwal na ang nais lamang naman ay mag-aral upang
magkaroon ng sapat na kasanayan para sa higit na magandang estado ng pamumuhay.
Maging ang kanyang pahayag na ang bawat akademikong institusyon sa kolehiyo ay may
opsiyon na gamitin ang Filipino sa tatlumpu't anim na Pangkalahatang Edukasyon (General
Education) ay hindi rin katanggap-tanggap sapagkat ang salitang opsyon ay nangangahulugan ng
isang di-paborableng desisyon mula sa mga pribado at pampublikong akademikong institusyon
na ang karamihan ay nagsusuiong ng ingies bilang wikang panturo.
CAPSU- Main | 11
Kontekstwalisadong Komunikasyon sa Wikang Filipino-KonKomFIl
CAPSU- Main | 12
Kontekstwalisadong Komunikasyon sa Wikang Filipino-KonKomFIl
CAPSU- Main | 13
Kontekstwalisadong Komunikasyon sa Wikang Filipino-KonKomFIl
indibidwal na gumauwi ng asyon na makapaniminsaa ng iba, o (3) panatilikin ang dating estado
status quo Ipinagkakaloob lamang ang TRO sa mga pambihirang pagkakataon at mananatili
hanggang sa maisagawa ang pandinig sa preliminary o permanent injunction o sa pagtukoy ng
tamang remedy o solusyon.
PAGSASANAY 1
Panuto: Bigyang pagpapakahulugan at talakayin ang mga sumusunod.
1. Wikang Filipino
2. Wikang Opisyal
Iskor:
PAGSASANAY 2
CAPSU- Main | 15
Kontekstwalisadong Komunikasyon sa Wikang Filipino-KonKomFIl
CAPSU- Main | 16
Kontekstwalisadong Komunikasyon sa Wikang Filipino-KonKomFIl
PAGSASANAY 3
CAPSU- Main | 17
Kontekstwalisadong Komunikasyon sa Wikang Filipino-KonKomFIl
1. Ang mga sumusunod ay ang ating mga lider na makabayan sa kasaysayan ng wikang
pambansa maliban sa isa :
a. Cecilio Lopez
b. Teodoro Kalaw
c. Lope K. Santos
d. Jose Rizal
2. Anong taon ginawa Kombensyong Konstitusyonal ang binuo ng Pamahalaang
Komonwelt upang maisakatuparan ang pangarap ni Quezon.
a. 1934
b. 1997
c.1935
d. 1943
3. Anong petsa Inaprobahan ng Kongreso ang Batas Komonwelt Bilang 184 na lumikha
ng Surian ng Wikang Pambansa na naatasang gumawa ng pag-aaral ng mga katutubong wika at
pumili ng isa na magiging batayan ng wikang pambansa.
a. Nobyembre 8, 1936
b. Abril 1, 1940
c. Nobyembre 7, 1936
d. Disyembre 30, 1937
4. Sa pamamagitan ng Kautusang Tagapagpaganap Blg. 134 ng Pangulong Quezon, ang
Wikang Pambansa ay ibabatay sa Tagalog sa anong taon ?
a. Nobyembre 8, 1936
b. Disyembre 30, 1938
c. Nobyembre 7, 1936
d. Disyembre 30, 1937
CAPSU- Main | 18
Kontekstwalisadong Komunikasyon sa Wikang Filipino-KonKomFIl
8. Anong taon tinawag na Pilipino ang Wikang Pambansa ng lagdaan ni Kalihim Jose
Romero ng Kagawaran ng Edukasyon ang Kautusang Blg 7. Ayon sa kautusang ito, kaylaman at
tutukuyin ang pambansang wika ay Pilipino ang gagamitin.
a. Agosto 12, 1959
b Hunyo 7, 1940
c. Agosto 13, 1959
d. Oktubre 24, 1967
9. Anong tao nilagdaan ni Pangulong Marcos ang isang kautusang nagtatadhana na ang
lahat ng mga gusali at mga tanggapan ng pamahalaan ay panganlan sa Pilipino.
a. Agosto 12, 1959
b Hunyo 7, 1940
c. Agosto 13, 1959
d. Oktubre 24, 1967
10. Anong taon ipinalabas ni Kalihim Tagapagpaganap, Rafael Salas, ang isang kautusan
na ang lahat ng pamuhatan ng liham ng mga kagawaran, tanggapan at mga sangay nito ay
maisulat sa Pilipino.
a. Agosto 7, 1973
b Hunyo 7, 1940
c. Marso, 1968
d. Oktubre 24, 1967
YUNIT II
PAGPOPROSESO NG IMPORMASYON
CAPSU- Main |
Kontekstwalisadong Komunikasyon sa Wikang Filipino-KonKomFIl
PARA SA KOMUNIKASYON
Mga Layunin
Mahalaga ang bahaging ito upang mabigyang tugon ang mga sumusunod na mahalagang layunin
ng pag-aaral:
1. Natutukoy ang mahahalagang sangkap na kailangan para sa isang epektibong
komunikasyon o pakikipagtalastasan.
2. Naiuugnay sa praktikal na buhay ng tao sa bawat pagpoproseso ng impormasyon para sa
epektibong komunikasyon;
3. Nakapipili ng batis(sources) ng impormasyon na mahalaga para sa iskolarling pag-aaral.
4. Nakapagbabasa ng mga pananaliksik na nanggaling sa mahahalagang batis ng
impormasyon;
5. Nakakabuo at nakapag-uugnay-ugnay ng mahahalagang impormasyon.
YUNIT II
PAGPOPROSESO NG IMPORMASYON
PARA SA KOMUNIKASYON
Mga Layunin
Mahalaga ang bahaging ito upang mabigyang tugon ang mga sumusunod na mahalagang layunin
ng pag-aaral:
6. Natutukoy ang mahahalagang sangkap na kailangan para sa isang epektibong
komunikasyon o pakikipagtalastasan.
7. Naiuugnay sa praktikal na buhay ng tao sa bawat pagpoproseso ng impormasyon para sa
epektibong komunikasyon;
8. Nakapipili ng batis(sources) ng impormasyon na mahalaga para sa iskolarling pag-aaral.
9. Nakapagbabasa ng mga pananaliksik na nanggaling sa mahahalagang batis ng
impormasyon;
10. Nakakabuo at nakapag-uugnay-ugnay ng mahahalagang impormasyon.
CAPSU- Main | 20
Kontekstwalisadong Komunikasyon sa Wikang Filipino-KonKomFIl
Uri ng Komunikasyon
1. Komunikasyong Berbal. Ginagamitan ng wika na maaaring pasulat o pasalita.
Halimbawa ng text messages, pakikipagtsismisan at pagbibigay ng mensahe sa mga
nakalimbag na teksto sa mga mambabasa.
2. Komunikasyong Di-Berbal. Ang komunikasyong ito ay hindi ginagamitan ng wika
bagkus kilos o galaw ng katawan lamang ang gagamitin sa paghahatid ng mensahe tulad
ng pagtango, pagkindat at pagkaway na halimbawa ng senyas.
Anyo ng Komunikasyon
1. Intrapersonal – isang self-meditation na anyo ng komunikasyon na kinakausap ng tao
ang kanyang sarili sa pagnanais na higit na maging produktibong indibidwal.
2. Interpersonal – ito ang ugnayang komunikasyon sa pagitan ng dalawang tao na umaasa
sa mensaheng inihatid at tugon sa kausap.
3. Pampubliko - sa komunikasyong ito nagaganap ang linyar na komunikasyon na ibig
sabihin, natatapos ang komunikasyon kapag naiparating na ng nagpapadala ng mensahe
sa kanyang tagapakinig. Dalawa o higit pang katao ang kasangkot. (seminar, conference
at miting de avance)
4. Pangmadla- magkatulad ito sa pampubliko ngunit nagkakaiba lamang sa kagamitan sa
paghahatid ng impormasyon dahil sa komunikasyong ito, ginagamitan ito ng elektroniko
tulad ng cellphone, telebisyon at radyo.
CAPSU-
21 Main |
Kontekstwalisadong Komunikasyon sa Wikang Filipino-KonKomFIl
Tagapaghatid. Nagsisimula ang proseso ng komunikasyon sa kung ano ang nais ipahatid
na mensahe ng tagahatid na sumasailalim sa malalimang pag-iisip sa bawat detalye na
partikular na paksa. Tinatawag din siya bilang communicator o source.
Mensahe. Ito ay naglalaman ng opinyon, kaisipan at damdamin na karaniwang nakabatay
sa paniniwala at kaalaman ng ng tagahatid patungong tagatanggap upang magkaroon ng
komunikasyon.
Tsanel. Mayroong dalawang anyo ang tsanel upang maipahayag at maihatid ang naturang
mensahe. Ang una ay pandama (sensory) tulad ng paningin, pandinig, pang-amoy,
panlasa at pakiramdam; at Institusyunal (institutionalized) na tuwirang sabi o pakikipag-
usap, sulat at kagamitang elektroniko.
Tagatanggap. Ang nagbibigay ng kahulugan sa naturang mensaheng inihatid ng
tagapaghatid na tumutugon sa mensaheng natanggap. Mayroong tatlong antas ang
tagatanggap, Pagkilala, Pagtanggap at Pagkilos.
Balik-tugon. Hindi magiging matagumpay ang komunikasyon kung walang tugon sa
bawat mensahe. Dito rin makikita ang kabisaan ng paghahatid ng mensahe dahil ito ang
magiging batayan ng susunod na siklo ng komunikasyon.
Konteksto sa Komunikasyon
Mahalaga ring malaman ng mga mag-aaral ang iba’t ibang konteksto o paningin sa
komunikasyon. Ito ay nahahati sa limang kategorya.
1. Pisikal – oras at lugar na pinagdarausan ng isang pangyayari ay mahalagang konteksto sa
komunikasyon na maaaring kasangkutan ng aktwal na lugar, oras o antas ng ingay sa
kaugnay na salik halimbawa ang lugar kung saan gaganapin ang kumperensiya na dapat
closed door upang maunawaang mabuti ang mga presentasyon.
CAPSU- Main | 22
Kontekstwalisadong Komunikasyon sa Wikang Filipino-KonKomFIl
C. Kategorya ng Sanggunian
CAPSU- Main | 23
Kontekstwalisadong Komunikasyon sa Wikang Filipino-KonKomFIl
CAPSU- Main | 24
Kontekstwalisadong Komunikasyon sa Wikang Filipino-KonKomFIl
E. Sistemang Pansilid-aklatan
Ang tamang retrieval system ng silid-aklatan ay makatutulong nang malaki upang higit
na mapadali at mapaghusay ng mag-aaral ang pangangalap ng mga impormasyon at datos na
kailangan sa pag-aaral. Madalas na gumagamit ng kompyuter sa sistemang ito bagamat mayroon
pa ring mga silid-aklatan na higit na pinanaligan ang makalumang sistema. Ang retrieval system
ay nakatutulong nang malaki para sa higit na sistematikong database ng mga sanggunian na
kinasasangkutan ng mga sumusunod: pangalan ng may-akda (author), pamagat ng aklat o
publikasyon at iba pa.
CAPSU- Main | 25
Kontekstwalisadong Komunikasyon sa Wikang Filipino-KonKomFIl
CAPSU- Main | 26
Kontekstwalisadong Komunikasyon sa Wikang Filipino-KonKomFIl
CAPSU- Main | 27
Kontekstwalisadong Komunikasyon sa Wikang Filipino-KonKomFIl
CAPSU- Main | 28
Kontekstwalisadong Komunikasyon sa Wikang Filipino-KonKomFIl
4. Maari rin naming iugnay ng mag-aaral ang mga impormasyon sa teksto sa mga
mahahalagang personal na bagay sa mga mag-aaral o mananaliksik.
5. Makatutulong din sa pagtanda ng mga impormasyon ang paglalagay ng mga ilustrasyon
at iba pang marka habang nagbabasa.
Konsepto ng Pagbubuod
Sa website na https://www.cws.illinois.edu/workshop/writers/tips/summary ay binigyan
ng depinisyon ang pagbubuod bilang pamamamaraan ng pag-uulit ng salita ng iba sa kanilang
mga akda gamit ang sariling pananalita ng nagsasagawa ng pagbubuod.
Ang mga sumusunod ay maaring makatulong sa gawaing pagbubuod:
1. Pagsasaalang-alang sa kapakinabangan ng maaring idulot sa kapwa, kamag-aaral at iba
pa.
2. Ang buod ay higit na maiksi kaysa sa orihinal nanteksto.
3. Ang isang maayos na buod ay nagtataglay ng kakayahang manghikayat sa mga
mananaliksik at magbabasa ng mahigit na mainam na basahin ang pinaiksing bersyon
kaysa napakahabang orihinal. Nararapat na mapagtagumpayan ng nagbubuod na
mabigyan ng kagyat na ideya sa orihinal na bersyon ang mga sasangguni nito.
4. Ang pagbubuod ay isang gawaing naglalarawan ng mataas na antas ng pag-unawa sa
binasang teksto.
Pagbubuod at Synthesis
CAPSU- Main | 29
Kontekstwalisadong Komunikasyon sa Wikang Filipino-KonKomFIl
Uri ng Komunikasyon
3. Komunikasyong Berbal. Ginagamitan ng wika na maaaring pasulat o pasalita.
Halimbawa ng text messages, pakikipagtsismisan at pagbibigay ng mensahe sa mga
nakalimbag na teksto sa mga mambabasa.
CAPSU- Main | 30
Kontekstwalisadong Komunikasyon sa Wikang Filipino-KonKomFIl
Anyo ng Komunikasyon
5. Intrapersonal – isang self-meditation na anyo ng komunikasyon na kinakausap ng tao
ang kanyang sarili sa pagnanais na higit na maging produktibong indibidwal.
6. Interpersonal – ito ang ugnayang komunikasyon sa pagitan ng dalawang tao na umaasa
sa mensaheng inihatid at tugon sa kausap.
7. Pampubliko - sa komunikasyong ito nagaganap ang linyar na komunikasyon na ibig
sabihin, natatapos ang komunikasyon kapag naiparating na ng nagpapadala ng mensahe
sa kanyang tagapakinig. Dalawa o higit pang katao ang kasangkot. (seminar, conference
at miting de avance)
8. Pangmadla- magkatulad ito sa pampubliko ngunit nagkakaiba lamang sa kagamitan sa
paghahatid ng impormasyon dahil sa komunikasyong ito, ginagamitan ito ng elektroniko
tulad ng cellphone, telebisyon at radyo.
Tagapaghatid. Nagsisimula ang proseso ng komunikasyon sa kung ano ang nais ipahatid
na mensahe ng tagahatid na sumasailalim sa malalimang pag-iisip sa bawat detalye na
partikular na paksa. Tinatawag din siya bilang communicator o source.
CAPSU- Main | 31
Kontekstwalisadong Komunikasyon sa Wikang Filipino-KonKomFIl
Konteksto sa Komunikasyon
Mahalaga ring malaman ng mga mag-aaral ang iba’t ibang konteksto o paningin sa
komunikasyon. Ito ay nahahati sa limang kategorya.
6. Pisikal – oras at lugar na pinagdarausan ng isang pangyayari ay mahalagang konteksto sa
komunikasyon na maaaring kasangkutan ng aktwal na lugar, oras o antas ng ingay sa
kaugnay na salik halimbawa ang lugar kung saan gaganapin ang kumperensiya na dapat
closed door upang maunawaang mabuti ang mga presentasyon.
7. Sosyal – tumutukoy sa personal na ugnayan ng mga kalahok sa komunikasyon tulad ng
mga naglalaro ng basketball na kinakailangang mauunawaan ng manlalaro (teamwork)
ang bawat isa upang makamit ang tagumpay.
8. Kultural – tumutukoy ang kultura sa prinsipyo at paniniwala ng pangkat na maaaring
paniwalaan o hindi paniwalaan dahil sa magkaiba ang pangkat na pinagmulan ng
dalawang nag-uusap kung kaya’t magkaroon ng kamalayan sa bawat kultura.
9. Sikolohikal – dito makikita ang mga mood at emosyon ng mga kasangkot sa buong
proseso ng komunikasyon tulad ng debate sa loob ng klase na maaaring magkaroon ng
personalan kung kaya’t hindi nagiging maganda ang takbo ng aktibidad.
CAPSU- Main | 32
Kontekstwalisadong Komunikasyon sa Wikang Filipino-KonKomFIl
F. Kategorya ng Sanggunian
Makatutulong sa lalim ng isang argumento ang mga sangguniang gagamitin ng isang
mananaliksik, mananalumpati at tagapagsalita. Narito ang gabay sa pagpili ng tamang
sanggunian o batis ng impormasyon.
4. Primaryang datos – nagmula sa mga dokumentong isinulat sa panahon na isinagawa ang
aktwal na pananaliksik o orihinal na dokumento kung saan ito nakabatay. Halimbawa:
talumpati, liham, birth certificate, diaries, transkripsyon ng live news feed, balita, record
ng korte, panayam, sarbey, akademikong dyornal at sangguniang aklat.
5. Sekondaryang datos – nanggaling sa mga dokumentong isinulat matapos ang isang
kaganapan o in terpretasyon ng may-akda sa naturang impormasyong hindi niya naabutan
tulad ng diksyunaryo, ensayklopedya, artikulo, rebyu at sintesis.
CAPSU- Main | 33
Kontekstwalisadong Komunikasyon sa Wikang Filipino-KonKomFIl
E.Sistemang Pansilid-aklatan
Ang tamang retrieval system ng silid-aklatan ay makatutulong nang malaki upang higit
na mapadali at mapaghusay ng mag-aaral ang pangangalap ng mga impormasyon at datos na
kailangan sa pag-aaral. Madalas na gumagamit ng kompyuter sa sistemang ito bagamat mayroon
pa ring mga silid-aklatan na higit na pinanaligan ang makalumang sistema. Ang retrieval system
ay nakatutulong nang malaki para sa higit na sistematikong database ng mga sanggunian na
kinasasangkutan ng mga sumusunod: pangalan ng may-akda (author), pamagat ng aklat o
publikasyon at iba pa.
CAPSU- Main | 34
Kontekstwalisadong Komunikasyon sa Wikang Filipino-KonKomFIl
CAPSU- Main | 35
Kontekstwalisadong Komunikasyon sa Wikang Filipino-KonKomFIl
akda, bagama’t ang katotohanan, ito ay hinalaw o kinuha lamang sa iba. Dalawa ang
anyo ng ganitong uri ng plagiarismo o plagiarism: direkta at hindi direkta. Direkta ang
plagiarismo kung ang pagkopya ng mananaliksik sa akda ng iba ay buong buo, kasama
ang tama at maling mga baybay ng salita at wala itong pagkilala sa totoong may-akda ng
sulatin.
(8) Sa kabilang dako, ang di-direktang plagiarismo ay tumutukoy sa pangongopya ng
mahahalagang impormasyon sa iba bagama’t may kaunting modipikasyon sa orihinal ay
hindi pa rin nabigyan ng nararapat na rekognisyon ang orihinal na may-akda.
(9) Pagkopya at pagdikit (copy paste) ng mga teksto at imahe na hindi binibigyan ng
rekognisyon kung saan ang mga ito ay nanggaling.
(10) Hindi pagpapakita na ang sipi ay sipi;
(11) Pagbubuod ng impormasyon na hindi man lamang ipinapakita kung ano ang
orihinal na pinanggalingan nito;
(12) Pagpapalit ng ilang mga salita sa isang seksyon ng teksto na hindi man lamang
binibigyan ng pagkilala ang orihinal na may-akda.
CAPSU- Main | 36
Kontekstwalisadong Komunikasyon sa Wikang Filipino-KonKomFIl
mailatag muna ng mga mag-aaral o mananaliksik kung ano ba ang kanilang nais na mangyari
matapos ang isasagawang pag-aaral o pananaliksik. Kung wala ang layunin, mahihirapan ang
mga mag-aaral na alamin kung ano ang landas na tatahakin ng kanilang iskolarling pagsulat.
Ang mga sumusunod na istilo sa pagbabasa ay magagamit sa mga akademikong sulatin
batay sa layunin ng pagbabasa:
(6) Pagbabasa ng palaktaw-laktaw (Browsing)
(7) Pagsisiyasat o checking
(8) Pagtutuon ng pansin o focusing in
(9) Paghahanap ng mga kaganapan o fact finding
(10) Referencing o sanligan
Ang pagbabasa ng palaktaw-laktaw o browsing ay ang kaswal na pagtingin sa mga
pahina ng teksto upang matantya ang kahalagahan ng patuloy na pagbabasa nito sa kabuuan at
pahapyaw na malaman kung anu-ano ang mga nilalaman nito na maaaring makatulong sa
isinasagawang pag-aaral.
Pagsisiyasat o checking ay tumutukoy sa pagsusuri sa nilalaman ng teksto o indek
upang malaman kung ang aklat ay naglalaman ng mga espisipikong impormasyon na nais mong
malaman o mga impormasyong malaki ang maitutulong sa iyo.
Tinutukoy ng pagtutuon ng pansin sa o focusing in sa masinsinang pagbabasa sa isang
mahalagang punto na may malaking maitutulong sa pananaliksik. Kung ang impormasyon ay
hindi naglalaman ng mahalagang punto, ang pagtutuon ng pansin sa o focusing in ay maaaring
ibalik sa palaktaw-laktaw na pagbabasa. Samakatwid, ang palaktaw-laktaw na pagbabasa ay ang
preliminaryong bahagi ng pagpapaubaya sa iyong sarili na magbasa nang masinsinan kung may
nakita kang isang punto na sa iyong palagay ay makatutulong nang malaki sa pananaliksik.
Ang paghahanap ng mga kaganapan o fact finding ay isang istilo ng pagbabasa na
kung saan ang layunin ay maghanap ng mga tiyak na kaganapan o detalye na bumubuo sa isang
pangyayari. Imbestigasyon ang pinakapuso ng ganitong uri ng pagbabasa
Sanligan o referencing ay isang uri ng ekstensibong pagbasa ng teksto. Sa ganitong
istilo, ang mag-aaral o mananaliksik ay nangangailangan ng karagdagang teksto upang makita
ang kabuuan ng isang larawan.
Pagbabasa para Pag-unawa. Sa ganitong uri ng pagbabasa, ang mananaliksik o mag-
aaral ay naglalayong maunawan nang buong buo ang teksto at mga impormasyong nakapaloob
CAPSU- Main | 37
Kontekstwalisadong Komunikasyon sa Wikang Filipino-KonKomFIl
dito. Hindi ito paligsahan ng bilis ng pagbabasa o paramihan ng pahinang binasa upang masabi
lamang na iyong nagampanan ang tungkuling pagbabasa. Ang ganitong uri ng pagbabasa ay
nangangailangan ng komprehensyon. Ang mga sumusunod ay maaaring makatulong upang
magkaroon ng mataas na komprehensyon sa binasang teksto:
(3) Pagkaroon ng kaliwanagan sa layunin ng pagbabasa o pananaliksik;
(4) Pakikipagpalitan ng kuro hinggil sa binsasang teksto. Ang pagbabahagi ng iyong
natutunan sa binasang teksto ay simula ng pagtanggap sa perspektiba ng iba na mainam
upang higit na maging malalim ang iyong komprehensyon sa binasang teksto.
Konsepto ng Pagbubuod
CAPSU- Main | 38
Kontekstwalisadong Komunikasyon sa Wikang Filipino-KonKomFIl
Pagbubuod at Synthesis
Ang pagbubuod ay may pagkakaiba sa synthesis bagamat ang dalawang konsepto ay
parehong nararapat na isaalang-alang sa pangangalap ng impormasyon oara sa isang iskolarling
pagsusulat. Ayon kay Fries-Gaither (2010) ang pagbubuod ay ang pagtukoy sa mahahalagang
element ng teksto at ang pagpapaiksi ng mahahalagang impormasyon gamit ang sariling
lenggwahe o salita habang at pagkatapos na isinasagawang pagbabasa para sa isang buong
kahulugan.
CAPSU- Main | 39
Kontekstwalisadong Komunikasyon sa Wikang Filipino-KonKomFIl
CAPSU- Main | 40
Kontekstwalisadong Komunikasyon sa Wikang Filipino-KonKomFIl
YUNIT III
MGA GAWAING PANGKOMUNIKASYON
NG MGA PILIPINO
Mga Layunin:
1. Mailarawan ang mga gawing pangkomunikasyon ng mga Pilipino sa iba’t ibang antas ng
lipunan;
2. Maipaliwanag ang kabuluhan ng wikang Filipino bilang mabisang wika sa
kontekstwalisadong komunikasyon sa mga komunidad;
3. Magamit ang wikang Filipino sa iba’t ibang tiyak na sitwasyong pangkomunikasyon sa
lipunang Pilipino;
4. Mapalalim ang pagpapahalaga sa sariling paraan ng pagpapahayag ng mga Pilipino sa
iba’t ibang antas ng larangan.
PANIMULA
Mahalaga ang papel na ginagampanan ng komunikasyon sa pang-araw-araw na
pakikipagsapapalaran ni Juan dela Cruz sapagkat nag-iiwan ito ng kakintalang maaring magdulot
ng karanasang magpapatakbo ng kanyang buhay. Ang mga sumusunod na paksa ay mga
gawaing pangkomunikasyon karaniwan subalit sa mahalaga sa buhay ni Juan:
1. Tsismisan
2. Umpukan
3. Talakayan
4. Pagbabahay-bahay
5. Pulong-bayan
6. Komunikasyong di-berbal
7. Mga ekspresyong local
CAPSU- Main | 41
Kontekstwalisadong Komunikasyon sa Wikang Filipino-KonKomFIl
Gaya ng lahat ng bansa, mahilig magtsismisan ang mga Pilipino, ngunit may mas
negatibo na konotasyon ng salitang tsismis kumpara sa Ingles na may katumbas na ‘gossip’.
Ang gossiper ay tumutukoy lamang sa tao na mahilig makipagkwentuhan o magkalat ng sikreto
ng iba samantalang ang tsismosa ay kilala bilang sinungaling at mapag-imbento ng kwento.
Paminsan-minsan lamang kung magsabi ng katotohanan at kung totoo naman ang mga kwento
ay madalas namang exaggerated.
Karaniwang nilalayuan o iniiwasan ang mga tsismoso/a, pero marami rin ang mahilig
makipagkwentuhan sa kanila. Natural lamang na maintriga ang mga tao sa mga sikreto at baho
ng iba. Ang mali sa pagiging tsimoso/a ng mga Pinoy ay ang pangtsitsismis hango sa inggit na
naging pasimpleng paraan na upang makapanakit sa kapwa at mga kaaway.
Ang mga tsismis ay kadalasang ginagamit para makasakit at makapanira ng reputasyon
ng ibang tao, o kaya naman ay husgahan ang kanilang katauhan, kamalian, at kasalanan. Ang
madalas na pinaguusapan na tsismis sa komunidad ay mga sensitibong bagay tulad ng sex,
paagbubuntis ng mga hindi kasal o ‘disgrasyada’, pagiging homoseksuwal, at pambababae,
ngunit pinagtsitsismisan din ang iba’t ibang bagay tulad ng estado sa buhay o kaya naman sa pag-
aaral.
Ito ay sinang-ayunan sa Kodigo Penal ng Pilipinas sa Artikulo 353, ang Libelo na isang
pampubliko at malisyosong mga paratang sa isang krimen o sa isang bisyo o depekto na
maaaring makatotohanan o haka-haka, anumang kilos, pagkukulang, kondisyon katayuan o
kalagayan na dahilang ng kasiraang-puri, ngalan o pagpapasala sa isang likas na tao o upang
masira ang alaala ng isang namayapa na (Salin mula sa Article 353, RPC).
CAPSU- Main | 42
Kontekstwalisadong Komunikasyon sa Wikang Filipino-KonKomFIl
Sa barangay, may karampatang multa ang bawat tsismis. 300, 500 at 1000 sa una,
ikalawa at ikatlong paglabag na may kaakibat na community service.
CAPSU- Main | 43
Kontekstwalisadong Komunikasyon sa Wikang Filipino-KonKomFIl
CAPSU- Main | 44
Kontekstwalisadong Komunikasyon sa Wikang Filipino-KonKomFIl
1. Malabong layunin sa pulong – dapat malinaw ang layunin sa pulong, ang may iba’t ibang
paksa ang pinag-uusapan at walang direksyon ang pulong ay nakawawalang
gana sa mga kasapi.
2. Bara-bara na pulong – walang sistema ang pulong. Ang lahat ay gustong magsalita
kaya nagkakagulo, kaya dapat ang “house rules”.
3. Pagtalakay sa napakaraming bagay – hindi na nagiging epektibo ang pulong dahil sa dami
ngagenda at pinag-uusapan. Pagod na ang isip ng nagpupulong.
4. Pag-atake sa indibidwal – may mga kasama sa pulong na mahilig umatake o pumuna sa
pagkatao ng isang indibidwal. Nagiging personal ang talakayan, kaya’t
daihil dito nagkakasamaan ng loob ang mga tao sa pulong.
5. Pag-iwas sa problema – posible sa isang pulong ay hindi ilabas ng mga kasama ang
problema ng organisayon. Sa halip, ang binabangit nila ay iba’t iba at walang
kabuluhang bagay para maiwasan ang tunay na problema.
6. Kawalan ng pagtitiwala sa isa’t isa – walang ibubunga ang mga pulong na walang
pagtitiwala at pagbubukas sa isa’t isa, dito kinakailangan ang “Iklas” manalig ka
sa Allah, palaging alalahanin ang kasabihan: “may Makita kang isda sa
dagat na wala sa ilog, at may Makita ka na isda na wala naman sa dagat”.
7. Masamang kapaligiran ng pulong – masyadong maingay o magulo ang lugar ng
pinagpupulungan kaya hindi magkarinigan. Minsan naman ay napakainit ng lugar
o maraming istorbo gaya ng mga usyoso na nanonood, nakikinig o nakikisali,
magkakalayo ang mga kinanalagyan ng mga kasamahan, dapat ang pinuno ay
nakikita at naririnig ang lahat.
8. Hindi tamang oras ng pagpupulong – ang miting ay hindi dapat natatapat sa alanganing
oras – tulad halimbawa ng tanghaling tapat, sobrang gabi o sa oras ng trabaho ng mga
manggagawa.
CAPSU- Main | 45
Kontekstwalisadong Komunikasyon sa Wikang Filipino-KonKomFIl
Isa rin sa mga di-tuwirang ekspresyon ang pagpapahayag ng biro kaya mayroon tayong
birong totoo, may halong hibla ng katotohanan at halos walang katotohanan pero naghahamon o
nang-uuyam o fishing tulad ng “Joke lang”, “Charot”, “Echos”, “Charing” at marami pang
#charotism.
C. Komunikasyong Di-Berbal ng mga Pilipino
1. Kinesika – pinapatunayan lamang sa bahaging ito na ang bawat kilos ay may kaakibat na
kahulugan na maaaring bigyang interpretasyon ng mga taong na kanyang paligid.
Ekspresyon ng mukha tulad ng pagkunot ng noo at pagtaas ng kilay.
2. Proksimika – gamit ang espasyo, pinaniniwalaang ang agwat ng tao sa kapwa ay may
kahulugan na maaaring mabuo sa pananaw ng tagatanggap ng mensahe tulad ng nag-
uusap na malapit ang distansya.
3. Oras(Chronemics) – oras ang pinapahalagahan sa uring ito na nahahati sa apat: teknikal
o eksaktong oras, pormal na oras o kahulugan ng oras bilang kultura, impormal na oras o
o ras na walang katiyakan at sikolohikal na nakabatay sa estado sa lipunan at mga
personal na karanasan.
4. Paghaplos (Haptics) – karaniwang kinabibilangan ng paghaplos o pagdampi na
maaaring bigyang pakahulugan ng taong tumatanggap ng mensahe sa paraan ng
paghaplos nito tulad ng pagtapik sa balikat na waring nakikiramay o pagbati.
5. Paralanguage – tumutukoy sa di-linggwistikong tunog na may kaugnayan sa pagsasalita
tulad ng intonasyon, bilis at bagal sa pagsasalita o kalidad ng boses.
6. Katahimikan – ang katahimikan katulad ng pgsasawalang kibo, pagbibigay ng
blangkong sagot sa isang text message ay maituturing na mga mensahe sa isang akto ng
komunikasyon. Ang mga ito ay mga di-berbal na komunikasyon na ang kahulugan ay
nakabatay sa pananaw ng taong tumatanggap nito
7. Kapaligiran – Ang anumang kaganapan sa kapaligiran ay maaring bigyan ng
pagpapakahulugan ng mga taong tumitingin ditto. Ang pisikal na anyo ng pagdarausan ng
CAPSU- Main | 46
Kontekstwalisadong Komunikasyon sa Wikang Filipino-KonKomFIl
CAPSU- Main | 47
Kontekstwalisadong Komunikasyon sa Wikang Filipino-KonKomFIl
YUNIT IV
MGA NAPAPANAHONG ISYUNG LOKAL AT
INTERNASYUNAL
Mga Layunin:
1. Matukoy ang mga pangunahing suliraning panlipunan sa mga komunidad at sa
buong bansa.
2. Makapagmungkahi ng mga solusyon sa mga pangunahing suliraning panlipunan sa
mga komunidad at sa buong bansa batay sa pananaliksik.
3. Makapag-ambag sa pagtataguyod ng wikang Flipino bilang daluyan ng makabuluhan
at mataas na antas ng diskurso na akma at nakaugat sa lipunang Pilipino, bilang
lunsaran sa mas mabisang pakikipag-ugnayan sa mga mamamayan ng ibang bansa.
PANIMULA
Ipakikita ng bahaging ito ng pag-aaral ang paggamit ng wikang Pilipino sa konteksto ng
mga napapanahong usapin sa loob at labas ng bansa tulad ng korapsyon sa gobyerno, kahirapan,
kalusugan at iba pa. Sa ganitong paraan , ang aklat na ito ay magsisilbing daluyan ng kaalaman
at malayang kaisipan na mahalaga sa pagbuo ng isang magandang lipunan at bansa.
Ang ayos ng pagtatalakay ay idinesenyo sa paraan ng mahigpit na madaling
mauunawaan ng bawat mag-aaral ang bawat konteksto ng mga usapin; pagbibigay ng
depinisyon, pagpapaliwanag at pagbibigay ng halimbawa.
1. Pang-aabuso sa Kapangyarihan
Mahalaga ang kapangyarihan upang ganap na magampanan ng isang lider ang tungkulin
na inaasahan sa kanya ng mga tao sa kanyang kapaligiran. Kung wala ito, walang pwersang
makapagbibigay ng pangil para sa mabuting pagtanggap ng lipunan sa maayos na
implimentasyon ng isang tungkulin. Ang kapangyarihan ay maaaring ipatupad sa dalawang
kaparaanan, ministerial na pagpapatupad at diskresyunal na pagpapatupad.
Sinasabing ang kapangyarihan na ipatupad ang tungkulin ay ministerial kung ang isang
namumuno ay walang ibang nararapat na gawin kundi ipatupad ang isang polisiya. Halimbawa
1. Pagtupad sa tungkuling pangbatas trapiko para sa maayos na transportasyon ng bawat
mamamayang Pilipino;
2. Ang mekanikong pagpro-proseso ng income tax return;
CAPSU- Main | 48
Kontekstwalisadong Komunikasyon sa Wikang Filipino-KonKomFIl
CAPSU- Main | 49
Kontekstwalisadong Komunikasyon sa Wikang Filipino-KonKomFIl
2. Pakikipagsabwatan
Ang sab’watan ay tumutukoy sa ugnayan ng dalawa o higit pang indibidwal o grupo na
nagkaisa na isakatuparan nang palihim ang isang gawain na siyang ugat ng limitasyon ng iba
upang tuparin ang kinakailangan o nais nilang gawin. Ito ay isang krimen ng pandaraya,
panloloko sa iba para sa kanilang mga karapatan upang makuha ang isang adhika na labag sa
batas na karaniwan ay sa pamamagitan ng pandaraya o paggamit ng hindi patas na kamalayan.
Halimbawa:
1. Manipulasyon ng presyo ng isang produkto (price fixing) sa pamamagitan ng
kasunduan ng parehong panig ng pamilihan na ibenta ang produkto sa itinakdang
presyo na nagbubunga ng pagkontrol sa suplay at pangangailangan.
2. Pagsunod ng lehislatibong sangay ng pamahalaan sa dikta ng ehekutibo na patalsikin
ang mga hindi kapanalig kahit na walang sapat na batayan at hayagan ang paglabag sa
basikong karapatan katulad ng magpahayag (expression) at karampatang proseso na
malaman ang krimen at maipagtanggol ang sarili (due process).
3. Pandaraya sa Halalan
Ipinagkakatiwala ng taong bayan sa mga pulitiko ang kinabukasan ng bawat mamamayan
sa pamamagitan ng kanyang boto sa pambansa at lokal na halalan. Ang bawat balota ay
sumisimbolo ng pag-asa sa pagkakaroon ng magandang bansa at pananalig na ang suportang
kanilang ibinibigay sa pamamagitan nito ay makabuluhan at kailanman ay hindi pagsisihan.
Sa kabila ng kahalagahan ng bawat balota para sa Pilipino at mandato sa Komisyon ng
Eleksyon na pangasiwaan ang malinis at maayos na halalan ay lantaranan ang mga pandaraya at
anomaly na ginagawa ang mga pulitiko at mga kasabwat na nagbubunga ng paghalal sa mga
taong hindi totoong napupusuan ng higit na nakakarami. Bunga nito ay ang maraming kilos
protesta at kawalan ng tiwala sa isang pamamahala.
Pinaniniwalaan ng may-akda na ang konsepto ng pandaraya sa halalan ay hindi lamang
umusbong sa kasalukuyan. Matagal ng kinakaharap ng bawat mamamayan ang suliraning ito, na
nagpasalin-salin at patuloy na magpapasalin-salin sa mga susund pang henerasyon.
Narito ang ilang mahalagang konsepto na may kaugnayan sa pandaraya sa eleksyon
1. Pandaraya sa eleksyon (electoral fraud). Tumutukoy ito sa illegal na panghihimasok
sa proseso ng eleksyon sa pamamagitan ng pagdadag ng boto sa pinapaborang
pulitiko, pagbabawas ng boto sa kalabang kandidato, o pareho. Anumang akto na
CAPSU- Main | 50
Kontekstwalisadong Komunikasyon sa Wikang Filipino-KonKomFIl
CAPSU- Main | 51
Kontekstwalisadong Komunikasyon sa Wikang Filipino-KonKomFIl
mainit ang mga lumabas na isyu ng katiwalian (sa Makati noong siya ay Mayor pa lamang) ilang
buwan bago maganap ang Pambansang Halalan.
Ang pagnanakaw ay matatagpuan sa marami nitong anyo at maituturing na krimen sa
ilalim ng Kodigo Penal na Pilipinas at ilang mga umiiral na espesyal na batas (special laws).
(a) Panunuhol (Bribery) at Korapsyon ng Opisyal ng Gobyerno (Corruption of
Public Officer)
Sa ilalim ng Artikulo 210 ng Kodigo Penal ng Pilipinas ang direktang panunuhol (direct
bribery) ay maaaring isampa sa kahit na sinongopisyal ng gobyerno na sasang-ayon sa paggawa
ng isang akto na maituturing na krimen, kaugnay ng kanyang opisyal na tungkulin, bilang
konsiderasyonsa kahit na anong hain, pangako, regalo o bigay na tinanggap ng naturang opisyal,
personal man o sa pamamagitan ng iba.
Ang krimen sa ilalim ng probisyong ito ay maaari ring ipukol sa opisyal na tatanggap ng
regalo bilang konsiderasyon sa isang akto na hindi maituturing na krimen, bagamat higit na
mababang parusa ang katumbas nito.
Mayroon ding krimen ng katulad na uri kung ang isang opisyal ng gobyerno ay tatanggap
ng regalo o ng pangako bilang kondisyon na hindi siya gagawa ng isang akto na kanyang opisyal
na tungkulin.
Kung ang bagay na kung saan ang regalo ay tinanggap o ipinangako ay ginawa sa
kondisyon na iiwasan ng opisyal ng gobyerno na gumawa ng isang akto ng kanyang opisyal na
tungkulin.
Isinasaad ng Artikulo 211 na ang isang opisyal ng gobyerno ay maaaring makasuhan ng
indirektang panunuhol (indirect bribery) sa simpleng akto ng pagtanggap ng regalo dahil sa
tanggapan na kanyang hinahawakan (inamiyendahan ng Batas Pambansa Bilang 872, ika-10 ng
Hunyo, 1985).
Ang pananagutan ng katapatan sa bayan ay tungkuling iniaatang sa lahat, maging sa mga
pribadong indibidwal. Kaugnay nito ay ang krimen ng korapsyon ng opisyalng gobyerno
(corruption of public official) ayon sa Artikulo 212. Ang krimen na ito ay maaaring ihainsa kahit
na sinong tao na magbibigay ng alok o mga pangako o mga regalo o aginaldo sa opisyal ng
gobyerno.
CAPSU- Main | 53
Kontekstwalisadong Komunikasyon sa Wikang Filipino-KonKomFIl
CAPSU- Main | 54
Kontekstwalisadong Komunikasyon sa Wikang Filipino-KonKomFIl
CAPSU- Main | 55
Kontekstwalisadong Komunikasyon sa Wikang Filipino-KonKomFIl
mitolohiya na ang pagsasakripisyo ng buhay ay isa sa mga akto ng kabayanihan sa bayan ngunit
sa paglipas ng panahon ay naging malawak na ang konsepto nito sa punto na hindi lamang sa
digmaan nakikita bagkus sa pagsasama sa panlahat na kahusayang pangmoralidad na
sinangayunan ni Dr. Xeus Salazar sa artikulo ni Lacuata na isinalin ni Vibar (2013) na ang isang
bayani ay nakikipagtulungan nang walang anumang bayad sa gawaing pangkomunidad.
Mga taong kilala dahil sa kanilang kabayanihan sa bansa. Dr. Jose Rizal, Andres
Bonifacio, Melchora Aquino, Manuel L. Quezon at marami pang iba.
Maaaring maipakita ang kabayanihan sa pamamgitan ng mga sumusunod:
1. Ang pangingibang bayan ng mga OFW.
2. Paggawa ng bagong imbensyon na makatutulong sa sanlibutan.
3. Paggawa ng kabutihan sa kapwa.
4. Kahusayan sa napiling larang.
5. Katapatang ipinapakita sa mga gawi sa kabila ng kahirapan.
7. Rebolusyong Pangkalikasan
Isa sa mga napapanahong isyu ang pakikipagsapalaran ng tao sa hamon ng kalikasan na
mahirap labanan kahit gamit pa ang makabagong kasangkapan o teknolohiya.
Sa Pilipinas, hindi malilimutan ang bagyong naminsala sa mga bayan ng Tacloban, Leyte
at karatig isla na kilala sa tawag na Bagyong Yolanda. Maraming namatay, nawalan ng mahal sa
buhay, nawalan ng tirahan, hindi maayos na tubig, kawalan ng kuryente at gayundin ang
kalusugan ng nakararami ay naapektuhan ngunit hindi maitatawa na sa kabila ng mga pinsalang
dulot ng kalikasan ay kakabit nito ang responsibilidad ng mga taong gumagamit nito- ang
Kalikasan.
Sa mga nabanggit, makikita ang kultura ng pagdadamayan sa buong mundo para sa
agarang pagbangon ng isang bansa subalit ang pagsusumikap na makatulong ng iba ay
kailanagan din ng kasamang disiplina ng taong tinutulungan at maayos na sistema buhat sa
kanyang pamahalaan.
Mga halimbawa ng dahilan ng kalamidad ay ang paggalaw ng mundo (lindol), may
kaugnayan sa panahon, mga pagbaha, pagguho ng putik o lupa at taggutom.
CAPSU- Main | 56
Kontekstwalisadong Komunikasyon sa Wikang Filipino-KonKomFIl
CAPSU- Main | 57
Kontekstwalisadong Komunikasyon sa Wikang Filipino-KonKomFIl
8. Konsepto ng Kahirapan
Isa sa mga sakit ng lipunan ang kahirapan na hindi nalulunasan sa kasalukuyan na
inilalarawan sa kawalan ng pag-aaring materyal na maaari gamitin upang magkaroon ng maayos
na pamumuhay.
Ang kahirapan ay tinitingnan sa dalawang kategorya: ang Ganap na Kahirapan na
tumutukoy sa mga sitwasyong ang isang indibidwal ay napagkakaitan ng mga payak na
pangangailangang pantao tulad ng maiinom na tubig, maayos na kasuotan, maginhawang tirahan
at pangangalagang pangkalusugan habang ang Relatibong Kahirapan naman ay inilalarawan ng
sitwasyong ang tao ay di sapat na salapi kung ihahambing sa ibang tao sa kapaligiran na ang
pinagkukunan ng suplay at naapektuhan ng balakid tulad ng lantarang pagnanakaw o korupsyon
sa gobyerno, mga hindi makatwirag kondisyon ng pagpapautang ng gobyerno at marami pa.
Sa kabilang dako, mayroon naming dalawang teorya ang kahirapan. Ang una ay ang
indibidwalistikong pananaw na isinisisi sa indibidwal ang kakayahan na pagbangon sa kahirapan
tulad ng katamaran, kawalan ng sapat na edukasyon, kamangmangan at mababang pagtingin sa
sarili habang sa istrukturang pananaw, nakikita ng tao ang kailang pagkasadlak sa kahirapn
bunsod ng sistemang pang-ekonomiya na lalong pinaigting ng kakulangan sa kanilang kita.
Ayon naman sa artikulo ni Dr. Phil Bartle (n.d) na isinalin ni Vitan III. Dionisio, kanyang
inisa-isa ang limang malalaking sangkap ng kahirapan na kinabibilangan ng mga sumusunod:
Kawalan ng kaalaman, Sakit, Kawalang Pagpapahalaga, Hindi mapagkakatiwalaan at Pagiging
CAPSU- Main | 58
Kontekstwalisadong Komunikasyon sa Wikang Filipino-KonKomFIl
9. Usaping Pangkalusugan
(a) Malnutrisyon
Ang malnutrisyon ay isa sa mga kinakaharap na problema ng bbansa bunsod na rin ng
kahirapan at kawalan ng wastong pagkain. Dagdag pa rito ang kawalan ng sapat na kaalaman
ngbtao sa kahalagahan ng nutrisyon sa pang-araw-araw na pamumuhay.
Kagutuman at malnutrisyon ang pinakababahalang banta sa kalusugang pandaigdig
samantalang malnutrisyon naman ang may pinakamalaking ambag sa kamatayan ng mga bata na
makikita sa kalahati ng lahat ng kaso batay sa ulat ng World Health Organization (The
Starvelings, 2011).
Kung kaya’t, ang pamahalaan ay patuloy na nagsasagawa ng mga inisyatibo upang
mapataas ang antas ng kaalaman ng tao sa wastong nnutrisyon halmbawa na lamang ng feeding
program, information drives, seminar at outreach programs upang mapababa lamang ang kaso ng
malnutrisyon sa bansa.
(b) HIV o Human Immunodeficiency Virus
CAPSU- Main | 59
Kontekstwalisadong Komunikasyon sa Wikang Filipino-KonKomFIl
CAPSU- Main | 60
Kontekstwalisadong Komunikasyon sa Wikang Filipino-KonKomFIl
3. Pagsusuka;
4. Pananakit ng laman at mga kasu-kasuan.
Maaaring gumaling ang may dengue sa loob ng dalawa hanggang pitong araw subalit
may mga pagkakataon na nauuwi ito sa kamatayan dahil sa lagnat na dengue hemorrhagic na
nagreresulta ng pagsusugo, pababa ng platelets at pag-awas ng blood plasma o ng dengue shock
syndrome na napakamapanganib na low blood pressure.
CAPSU- Main | 61
Kontekstwalisadong Komunikasyon sa Wikang Filipino-KonKomFIl
YUNIT V
MGA GAWAING PANGKOMUNIKASYON
Mga Layunin
Ang konstektwalisasyon ng wikang Filipino ay mahalagang ,aipakita sa mga tiyak na
gawaing pangkomunikasyon sa bahaging ito ng pag-aaral. Espisipikong layunin ng bahaging ito
ng aklat ang mga sumusunod.
1. Napaghahambing ang kaniya-kaniyang kakanyahan ng mga tiyak na gawaing
pangkomunikasyon katulad ng lektyur o lecture, simposyum o symposium, worksyap,
pantas-ara o seminar.
2. Natatalakay ang mga tiyak na hakbang upang makabuo ng mga agwaing
pangkomunikasyon katulad ng lektyur o lecture, simposyum o symposium, worksyap,
pantas-ara o seminar.
3. Nakapaglulunsad ng alinman sa mga sumusunod na gawaing pangkomunikasyon ng
lektyur o lecture, simposyum o symposium, worksyap, pantas-ara o seminar sa paksang
mapagpapasyahan ng klase.
A. Lektyur o Lecture
Ang lektyur ay tumutukoy sa oral na presentasyon ng mga impormasyon o karunungan
na kailangan ng tao para sa isang partikular na paksa. Maraming halimbawa ang lecture tulad ng
sermon ng pari sa kanilang homiliya, pagbebenta ng mga negosyante sa kanilang target na
mamimili. Karaniwang nakatayo sa harap ng maraming tao sa isang silid o tiyak na lugar upang
maisagawa ang pagatatalakay ng paksa.
Naniniwala si Bligh (1972) na ang lektyur ay isang paraan ng pagtalakay sa pamamgitan
ng walang tigil na pagsasalita ng dalubguro. Ang nasabing gawain ay maaaring maging one way
learning o active learning na nakadepende sa estratehiya ng guro sa isang klaseng pangwika kung
kaya nabuo ang konsepto na hindi dapat ikahon sa apat na sulok na lamang ng silid-aralan ang
klase.
Mahalagang salik na kailangang isaalang-alang ng lektyurer sa pagbuo ng lektyur ay
Layunin, Nilalaman at Istruktura at Mahahalagang kakanyahan ng isasagawang lektyur.
Mungkahi sa epektibong lektyur ay ang pagkakaroon ng kahandaan, pagkakaroon ng
pokus, pakikilahok ng mga tagapanood/tagapakinig at pagkuha ng komento o pidbak.
Mga Mungkahi sa Epektibong Lektyur o Lecture
CAPSU- Main | 62
Kontekstwalisadong Komunikasyon sa Wikang Filipino-KonKomFIl
Pagkakaroon ng Pokus
Makatutulong din ang pagkakaroon ng pokus upang maayos na maisaktuparan ang
gagawing lektyur o lecture. Maaring mapagtagumpayan ang layuning ito kung isasaalang-alang
ang mga sumusunod na mungkahi.
1. Pagbibigay ng lima o mababa pang puntos ng pagtatalakay sa lektyur o lecture.
2. Pagsasagawa ng masining biswal na gabay at mga halimbawa upang bigyan ng diin ang
mga puntos na tinatalakay.
3. Ang pamamahagi ng balangkas sa mga mag-aaral o participant ng lektyur ay maari ring
makatulong sa makabuluhang pagtatalakay.
4. Pagbibigay ng diin sa layunin at mahahalagang puntos sa panimula ng pagtatalakay at
maging sa pagbubuod nito.
CAPSU- Main | 63
Kontekstwalisadong Komunikasyon sa Wikang Filipino-KonKomFIl
B. Simposyum o Symposium
Ito ay isang pormal na pagtitipon sa akademikong tagpuan na kung saan ang mga
partisipant ay mga paham o eksperto sa kani-kanilang larangan. Dito tinatalakay ang mga
opinyon ng mga paham sa isang partikular na paksa na maaaring magkaroon ng malayang
talakayan matapos makapagsalita ang isang indibidwal.
C. Pantas-aral o Seminar
Pormal na akademikong instruksyon na maaaring ibigay ng isang pamantasan o kolehiyo,
komersyal o propesyunal na organisasyon. Tungkulin nitong lipunin ang mga maliit na pangkat
para sa mahalagang pag-uusap sa isang paksa. Ang magsasagawa ng seminar ay lagging handa
upang maisguro ang pagiging epektibo sa iniaatas na paksa at sa madla.
CAPSU- Main | 64
Kontekstwalisadong Komunikasyon sa Wikang Filipino-KonKomFIl
D. Worksyap o Workshop
Kinabibilangan ng mga elementong taglay ng isang seminar bagamat ito ay nakapokus sa
“hands-on-practice” na idinisenyo upang aktwal a magabayan ng tagapagsalita o tagapangasiwa
ang mga partisipant sa pagbuo ng isahang output na bahagi ng pagtalakay.
Ayon nga kay Jolles (2005), ang training workshop ay mayroong dalawang anyo:
General workshop na ibinibigay sa magkakaibang partisipant at closedworkshop na inihanda
batay sa pangangailangan ng espisipikong pangkat ng tao.
Sa proseso ng pagbuo ng worksyap mayroong tatlong hakbang na kailangang matugunan
at ito ang mga sumusunod:
1. Pagpaplano – kabilang na rito ang paksa, partisipant, bilang ng partisipant, oras na
laan, mga gawaing nakahanda, mga kagamitan at presentasyon.
2. Paghahanda – kabilang na ang lugar ng pagdarausan, kagamitan na kailangan sa
aktwal na worksyap, pagkain para sa partisipant at tagapagsanay, dokumentasyon at
ebalwasyon.
3. Implementasyon – na binubuo ng panimula, nilalaman at wakas.
E. Kumperensya o Conference
Ito ay tumutukoy sa isang pormal na pagpupulong na kung saan ang partisipant ay
bibigyan ng pagkakataon na makapagbigay ng kani-kanilang pagtalakay sa iba’t ibang paksa sa
iba’t ibang larangan. Mas malawak ang delegado ng kumperensiya kaysa simposyum.
Sa pagpaplano ng kumperensiya, kinakailangang isaalang-alang ang mga sumusunod:
1. Pagpapasya sa tema;
2. Magpasya sa mga maaaring makasama sa pangkat;
3. Ihanda ang plano para sa budget at paggugulan nito;
4. Paghahanap ng sponsor para sa mga gastusin;
5. Pagpapasya sa araw at lugar na pagdarausan;
6. Pagpapatala at promosyon; at
7. Pagpapasya sa mangangasiwa sa iba’t ibang komite;
8.
Ang mga komite ay nahahati sa pito at ito ang mga sumusunod:
CAPSU- Main | 65
Kontekstwalisadong Komunikasyon sa Wikang Filipino-KonKomFIl
CAPSU- Main | 66
Kontekstwalisadong Komunikasyon sa Wikang Filipino-KonKomFIl
CAPSU- Main | 67
Kontekstwalisadong Komunikasyon sa Wikang Filipino-KonKomFIl
progreso ng organisasyon. Sa pagkakataong ding ito karaniwang ginaganap ang eleksyon
para sa mga bagong Board of Directors.
2. Ang Conclave ay karaniwang inuugnay saa eleksyon ng bagong Santo Papa, subalit,
hindi ito nangangahulugan na ito ay para lamang sa okasyong ito. Maaaring ding gamitin
ang conclave sa mga sikretong pag-uusap o closed door meetings na kinasasangkutan ng
mga indibidwal na makapangyarihan at maimpluwensya.
3. Ang Galas ay tumutukoy sa glamorosong okasyon na kinabibilangang ng malaking
hapunang piging (dinner party) na may kasamang kasiyahan at paggawad ng parangal.
Ang kasuotan ng mga kalahok ay pormal at magarbo.
4. Ang Bangkete (Banquets) ay katulad din ng gala sa antas ng pananamit ng mga kalahok
at lugar na pagdarausan nito. Ito ay piging na karaniwang inihahanda ng malalaking
kumpanya para iangat ang moralidad ng kanilang mga manggagawa.
5. Paglulunsad ng mga produkto (product launching). May mga industriya na
isinasagawa ang malawakang paglulunsad ng kani-kanilang mga produkto upang
makakuha ng mataas na antas pagkilala ang kanilang mga produkto. Karaniwan silang
nagbibigay ng halimbawa o sample ng mga produkto ng kanilang ipinakikilala.
6. Pabilog na talakayan(round table discussion). Ang bilog na hapag ay naglalarawan ng
pagkakapantay-pantay ng mga partisipant sa gawaing ito. Bawat isa sa kanila ay kani-
kanilang karapatan na mapakinggan at maging bahagi ng pagtalakay bagamat mayroong
isang pangunahing tagapagsalita (key note speakers). Malaking bahagi ng gawaing ito
ang talakayan o diskusyon.
CAPSU- Main | 68
Kontekstwalisadong Komunikasyon sa Wikang Filipino-KonKomFIl
CAPSU- Main | 69
Kontekstwalisadong Komunikasyon sa Wikang Filipino-KonKomFIl
CAPSU- Main | 70
Kontekstwalisadong Komunikasyon sa Wikang Filipino-KonKomFIl
7. Wikang Opisyal
CAPSU- Main | 71
Kontekstwalisadong Komunikasyon sa Wikang Filipino-KonKomFIl
Iskor:
PAGSASANAY 2
Panuto: Talakayin ang iyong pananaw hinggil sa mga sumusunod.
CAPSU- Main | 72
Kontekstwalisadong Komunikasyon sa Wikang Filipino-KonKomFIl
CAPSU- Main | 73
Kontekstwalisadong Komunikasyon sa Wikang Filipino-KonKomFIl
PAGSASANAY 3
CAPSU- Main | 74
Kontekstwalisadong Komunikasyon sa Wikang Filipino-KonKomFIl
CAPSU- Main | 75
Kontekstwalisadong Komunikasyon sa Wikang Filipino-KonKomFIl
Sitwasyon2. Sakay ng tricycle si Mario nang biglang nag-ring ang kaniyang telepono dahil
tumatawag ang kaniyang asawa na si Jovid. Ipinaalala ni Jovid sa kanyang asawa na kailangan
nitong bumili ng XXL na diaper para sa kanilang anak na si Jewel. Ang kanilang mga anak na
sina Juris at Jodie ay humiling rin ng pasalubong na chocolate milk sa kanilang ama. Bago
umuwi ng kanilang bahay, si Mario ay nagtungo muna sa isang convenience store para bumili ng
large na diaper at pasalubong na yakult para sa kanilang mga anak.Ang mga pinamili ni Mario sa
convenient store ay batay lamang sa kaniyang pag-unawa sa komunikasyong namagitan sa kanila
ng kaniyang asawa habang siya ay sakay ng tricycle. Talakayin ang nagging proseso ng
komunikasyon sa sitwasyong binasa. Ano sa iyong palagay ang dahilan kung bakit hindi nagging
tugma ang layuning pangkomunikasyon ng nagpahattid(sender) ng mensahe sa tumanggap ng
mensahe(receiver)? Kung babaguhin ang nagging daloy ng komunikasyon sa sitwasyong binasa,
ano ang maimumungkahi mo upang maging matagumpay ang buong proseso ng komunikasyon?
CAPSU- Main | 76
Kontekstwalisadong Komunikasyon sa Wikang Filipino-KonKomFIl
CAPSU- Main | 77
Kontekstwalisadong Komunikasyon sa Wikang Filipino-KonKomFIl
CAPSU- Main | 78
Kontekstwalisadong Komunikasyon sa Wikang Filipino-KonKomFIl
c. tagapaghatid
d. tsanel
8. Ito ay naglalaman ng opinyon, kaisipan at damdamin na karaniwang nakabatay sa
paniniwala at kaalaman ng ng tagahatid patungong tagatanggap upang magkaroon ng
komunikasyon.
a. mensahe
b tagatanggap
c. tagapaghatid
d. tsanel
9. Ang nagbibigay ng kahulugan sa naturang mensaheng inihatid ng tagapaghatid na
tumutugon sa mensaheng natanggap.
a. mensahe
b tagatanggap
c. tagapaghatid
d. tsanel
10. Ang konteksto sa komunikasyon ay nahahati sa limang kategorya. Maliban sa :
a.Sosyal
b Pisikal
c. Kultural
d. Sikolohikal
CAPSU- Main | 79
Kontekstwalisadong Komunikasyon sa Wikang Filipino-KonKomFIl
1. Tsismisan at Umpukan
Tsismisan Umpukan
Ilustrasyon
Ilustrasyon
Pangalan: Taon/Seksyon:
Petsa:
Iskor:
CAPSU- Main | 80
Kontekstwalisadong Komunikasyon sa Wikang Filipino-KonKomFIl
PAGSASANAY 2
2. Paano natulungan ng mga gawaing pangkomunikasyong ito ang bida sa pelikula upang
maharap ang mga hamon na itinampok sa kwento?
CAPSU- Main | 81
Kontekstwalisadong Komunikasyon sa Wikang Filipino-KonKomFIl
Pangalan: Taon/Seksyon:
Petsa:
Iskor:
PAGSASANAY 3
A. Komunikasyong Di-berbal: Sumulat ng talata upang mabigyan ng angkop na
pagpapaliwanag ang sumusunod na di-berbal na komunikasyon.
1. Pagkindat
2. Pagpapakita ng kamao
6. Pagkagat ng labi
8.Pananahimik
CAPSU- Main | 82
Kontekstwalisadong Komunikasyon sa Wikang Filipino-KonKomFIl
10.Pagkakagulo ng tao
CAPSU- Main | 83
Kontekstwalisadong Komunikasyon sa Wikang Filipino-KonKomFIl
CAPSU- Main | 84
Kontekstwalisadong Komunikasyon sa Wikang Filipino-KonKomFIl
CAPSU- Main | 85
Kontekstwalisadong Komunikasyon sa Wikang Filipino-KonKomFIl
CAPSU- Main | 86
Kontekstwalisadong Komunikasyon sa Wikang Filipino-KonKomFIl
Pangalan: Taon/Seksyon:
Petsa:
Iskor:
SANAYSAY 2
CAPSU- Main | 87
Kontekstwalisadong Komunikasyon sa Wikang Filipino-KonKomFIl
CAPSU- Main | 88
Kontekstwalisadong Komunikasyon sa Wikang Filipino-KonKomFIl
CAPSU- Main | 89
Kontekstwalisadong Komunikasyon sa Wikang Filipino-KonKomFIl
CAPSU- Main | 90
Kontekstwalisadong Komunikasyon sa Wikang Filipino-KonKomFIl
CAPSU- Main | 91
Kontekstwalisadong Komunikasyon sa Wikang Filipino-KonKomFIl
CAPSU- Main | 92