10.

1 Fiillerde Yeni Bir Çekim

Şu cümlelere ve çevirilerine bakın:

1. ὁ Ἐρατοσθένης ἐν τῇ βιβλιοθήκῃ τὴν ἀστρονομίαν διδάσκει.

Eratosthenes kütüphanede astronomi öğretir.

2. οἱ μαθηταὶ εἰς τὴν βιβλιοθήκην τρέχουσιν.

Öğrenciler kütüphaneye koşarlar.

3. παρὰ 1γὰρ τῷ Ἐρατοσθένει τῷ ἀστρονόμῳ τὴν ἀστρονομίαν

μανθάνειν ἐθέλουσιν.
1 Çünkü astronom Eratosthenes’in yanında astronomi öğrenmek isterler.

Bizantolog Yunanca20 Ders 10 (2020-08-11) 1/25

 4. ἡ στρατιὰ τὴν δημοκρατίαν καὶ τὴν εἰρήνην φυλάττει.
Ordu halk idaresini ve barışı korur.

5. ὁ δῆμος 2οὖν τὴν στρατιὰν ἐν ταῖς νήσοις καὶ ἐν τῇ χώρᾳ

τάττει.
2O yüzden halk orduyu adalara ve kıra yerleştirir.

6. ὁ δῆμος 1γὰρ τὴν εἰρήνην καὶ τὴν δημοκρατίαν φυλάττειν

ἐθέλει.
1Çünkü halk barışı ve halk idaresini korumak ister.

Bizantolog Yunanca20 Ders 10 (2020-08-11) 2/25

 7. ὁ Πτολεμαῖος ὁ δεσπότης τῆς Αἰγύπτου τὸν Συνέσιον εἰς τὴν
ἐν τῇ Ἀλεξανδρείᾳ βιβλιοθήκην πέμπει.
Mısır’ın efendisi Ptolemaios Synesios’u Aleksandreia’daki kütüphaneye
gönderir.
8. τί ἐθέλει ὁ Πτολεμαῖος ὁ δεσπότης 3ἢ τί κελεύει;
Efendi Ptolemaios ne ister 3veya ne emreder?
9. ὁ Πτολεμαῖος τὸν Συνέσιον ἐν τῇ βιβλιοθήκῃ τὴν ῥητορικὴν
διδάσκειν κελεύει.
Ptolemaios Synesios’a kütüphanede hitabet öğretmesini emreder.
Taslak: Ptolemaios Synesios’a/Synesios’u kütüphanede hitabet
öğretmek emreder.

Bizantolog Yunanca20 Ders 10 (2020-08-11) 3/25

 10. ὁ Προκόπιος οὐκ ἐθέλει γράφειν περὶ τῶν μαχῶν τοῦ
Βελισαρίου τῶν ἐν τῇ Ἀφρίκῃ.
Prokopios Belisarios’un Afrika’daki savaşları hakkında yazmak istemez.
11. ὁ Βελισάριος τῷ Προκοπίῳ καὶ ἐπιστολὰς καὶ δῶρα πέμπει.
Belisarios Prokopios’a hem mektuplar hem de hediyeler gönderir.
12. αἱ ἐπιστολαὶ καὶ τὰ δῶρα τὸν Προκόπιον πείθουσι τὴν
ἱστορίαν τῶν τοῦ Βελισαρίου μαχῶν γράφειν.
Mektuplar ve hediyeler Prokopios’u Belisarios’un savaşlarının tarihini
yazmaya ikna eder.
Taslak: Mektuplar ve hediyeler Prokopios’u ikna ederler Belisarios’un
savaşlarının tarihini yazmak.

Bizantolog Yunanca20 Ders 10 (2020-08-11) 4/25

 10.1 Fiillerin Mastar Çekimi1
Aynı Türkçede olduğu gibi pek çok fiilin cümlede başka bir eylemi nesne olarak
aldıkları durumda o ikinci eylemlerin mastar çekiminde olduğu görülür.
Yukarıdaki örneklere göre:
μανθάνειν ἐθέλουσιν: öğrenmek isterler.
φυλάττειν ἐθέλει: korumak ister.
διδάσκειν κελεύει: öğretmek emreder = (birinin bir şey) öğretmesini
emreder.
ἐθέλει γράφειν: yazmak ister.
πείθουσι γράφειν: yazmak ikna eder = (birini bir şey) yazmaya ikna eder.

1
Devamlı/tekrarlı etken mastar, İng. present infinitive active.

Bizantolog Yunanca20 Ders 10 (2020-08-11) 5/25

Cümlelerle devam edelim:
13. ὦ δέσποτα, τοὺς διδασκάλους κελεύεις τοὺς μαθητὰς τοῖς

βιβλίοις εὖ παιδεύειν. κελεύω : emretmek +AKK +Mastar

Renklendirmeden anlayacağınız gibi κελεύω fiilinin etrafındaki AKK çekimli

şahıslardan biri, “emretme” eylemine maruz kalan, emredilen şahıstır. Mastar
çekimli fiil ise emredilen eylemdir. Emredilen eylem de kendisine bağlı AKK,
DAT vs çekimli başka kelimelere hükmediyor olabilir.
14. ὦ φίλε, τὸν ἀδελφὸν τὰ δῶρα τοῖς διδασκάλοις πέμπειν
κελεύεις.
15. τοὺς ποιητὰς τὰ βιβλὶα τὰ περὶ τῆς εἰρήνης γράφειν
κελεύομεν.

Bizantolog Yunanca20 Ders 10 (2020-08-11) 6/25

 16. τὸν Εὔδοξον καὶ τὴν Ὑπατίαν τοὺς μαθητὰς ἐν τῇ βιβλιοθήκῃ
διδάσκειν κελεύετε.
17. κελεύει ὁ δῆμος τὸν στρατηγὸν τοὺς ὁπλίτας παρὰ τῇ γεφύρᾳ
τάττειν.
στρατηγός, ὁ : general. ὁπλίτης, ὁ: hoplit; ağır piyade.
γέφυρα, ἡ: köprü. τάττω: yerleştirmek
18. τὸν Ὅμηρον τοὺς Σμυρναίους τοῖς βιβλίοις καὶ τοῖς ἔργοις
παιδεύειν κελεύω.
19. οὐ τήμερον ἀλλὰ αὔριον κελεύσει ὁ δεσπότης τοὺς φίλους τὰ
δῶρα εἰς τὰς νήσους πέμπειν.
20. ἆρα ὁ Ἰουστινιανὸς τὸν Προκόπιον τὴν Ἀπόκρυφην Ἱστορίαν
γράφειν κελεύει;
Bizantolog Yunanca20 Ders 10 (2020-08-11) 7/25
 21. ὁ Κύριλλος τοὺς ἐπισκόπους τὰς ἐπιστολὰς εἰς τὴν Ῥώμην

πέμπειν κελεύει.

22. ὁ Ζεὺς τοὺς ἀνθρώπους τοῖς θεοῖς θύειν κελεύει.

θύω : kurban kesmek +DAT (bir ilaha) +AKK (bir hayvan vs)
23. οἱ διδάσκαλοι τοὺς ἀνθρώπους δύο βιβλία ἐν τῇ οἰκίᾳ ἔχειν

κελεύουσιν, τὴν Ἰλιάδα καὶ τὴν Ὀδύσσειαν τοῦ Ὁμήρου.

24. οἱ ἐπίσκοποι τοὺς ἀνθρώπους μόνον τὰ βιβλία τὰ ἅγια ἐν τῇ

οἰκίᾳ ἔχειν κελεύουσιν. τὰ βιβλία τὰ ἅγια : kutsal kitaplar

Bizantolog Yunanca20 Ders 10 (2020-08-11) 8/25

 25. ὁ Ἐρατοσθένης καὶ ὁ Εὔδοξος τοὺς τῶν φίλων τοὺς ἀδελφοὺς

παιδεύειν οὐκ ἐθέλουσιν. ἐθέλω + mastar : bir şey yapmak istemek

Renklendirmeden anlayacağınız gibi ἐθέλω fiilinin etrafındaki mastar çekimli

fiil yapılmak istenen eylemdir. Yapılmak istenen eylem de kendisine bağlı
AKK, DAT vs çekimli başka kelimelere hükmediyor olabilir.
26. ὁ Ἐρατοσθένης καὶ ἡ Ὑπατία τοὺς μαθητὰς ἐν τῇ

Ἀλεξανδρείᾳ διδάσκειν ἐθέλουσιν.

27. ὁ ἄνθρωπος καὶ τὸν ἄργυρον καὶ τὸν χρυσὸν ἔχειν ἐθέλει.

28. ὁ δῆμος τὴν δημοκρατίαν φυλάττειν ἐθέλει. φυλάττω: korumak

Bizantolog Yunanca20 Ders 10 (2020-08-11) 9/25

 29. ἆρα οἱ διδάσκαλοι τοὺς μαθητὰς εὖ παιδεύειν ἐθέλουσιν, ἢ
οὔ;
30. ὦ μαθηταί, ἆρα καὶ τὴν ἀστρονομίαν καὶ τὴν μουσικὴν παρὰ
τῇ Ὑπατίᾳ μανθάνειν ἐθέλετε; μανθάνω: öğrenmek
31. ὁ Ἀθανάσιος ὁ ἐπίσκοπος τῆς Ἀλεξανδρείας ἐν τῇ ἐπιστολῇ
λεγει, «ὦ Ἄρειε, ἆρα ἐθέλεις τὴν ἐκκλησίαν λύειν;»
Ἄρειος, ὁ : Arius. ἐκκλησία, ἡ : kilise.
32. παρὰ τὸν διδάσκαλον τὸν ἐν τῇ βιβλιοθήκῃ τρέχειν ἐθέλω.
33. οἱ πολῖται τοὺς ἀγγέλους τοῖς ὅπλοις καὶ τοῖς δώροις ἀπὸ τοῦ
δεσπότου σῴζειν ἐθέλουσιν.
ὅπλον, τό : tekil: alet; çoğul: silah(lar).
δῶρον, τό : tekil: hediye; çoğul: rüşvet. σῴζω: kurtarmak

Bizantolog Yunanca20 Ders 10 (2020-08-11) 10/25

 34. ὁ ἄγγελος τοῖς λόγοις τοὺς φίλους τὴν χώραν φυλάττειν
πείθει.
Renklendirmeden anlayacağınız gibi πείθω “ikna etmek” fiilinin etrafındaki
mastar çekimli fiil yapmaya ikna edilen eylemdir. O mastardaki eylemi
yapmaya ikna edilen şahıslar AKK çekimlidirler. Mastarın kendisine bağlı
AKK, DAT vs çekimli başka kelimeler olabilir.
35. ἆρα τοὺς Λακεδαιμονίους εἰς τὰς Ἀθήνας ἀργύριον πέμπειν
πείθετε, ὦ ἄγγελοι;
36. αἱ μαθητρίαι τὸν διδάσκαλον τὸν ἐν τῇ βιβλιοθήκῃ τὴν
γεωμετρίαν διδάσκειν πείθουσιν.
37. πῶς πείθετε τὸν δεσπότην τὴν δημοκρατίαν φυλάττειν, ὦ
πολῖται; πῶς : Nasıl …?

Bizantolog Yunanca20 Ders 10 (2020-08-11) 11/25

 38. ἡ Μυρρίνη καὶ ὁ Πῶλος τὴν Βερενίκην τὴν ῥητορικὴν τῷ τοῦ
Λυσίου βιβλίῳ διδάσκειν πείθουσιν. εὖ γὰρ τὴν ῥητορικὴν
μανθάνειν ἐθέλουσιν. Λυσίας, ὁ : Lysias.
39. οἱ Ἀθηναῖοι καὶ τοῖς στεφάνοις καὶ τῷ χρυσῷ τὸν Ἡρόδοτον
τὸ βιβλίον περὶ τὴς ἱστορίας τῆς Αἰγύπτου γράφειν πείθουσιν.
40. τὴν Θεοδώραν ταῖς ἐπιστολαῖς πείθουσιν δύο ἐπισκόπους εἰς
τὴν Συρίαν πέμπειν.
41. τὸν ἄγγελον παρὰ τοὺς πολεμίους πρὸ τὴς μάχης πέμπειν οὐ
πείθομεν. πρό + GEN : (bir şey)den önce
42. ὁ ποιητὴς τοὺς ἐν τῇ νήσῳ πολίτας τοῖς λόγοις πείθει ζῷα
παρὰ τοὺς Ἀθηναίους πέμπειν.

Bizantolog Yunanca20 Ders 10 (2020-08-11) 12/25

10.2 Şimdi şu cümlelere ve çevirilerine bakın:
1. ὁ δεσπότης τὴν χώραν οὐ φυλάττει. οἱ οὖν πολῖται τῷ

δεσπότῃ τὸ ἀργύριον πέμπουσιν ἵνα τὴν χώραν φυλάττῃ.

Despot ülkeyi korumuyor. O yüzden vatandaşlar despota para

gönderirler ki ülkeyi korusun.

… O yüzden ülkeyi korusun diye vatandaşlar despota para gönderirler.

Bizantolog Yunanca20 Ders 10 (2020-08-11) 13/25

 2. ὁ Πῶλος τὴν ἀστρονομίαν μανθάνειν ἐθέλει. ὁ οὖν ἀδελφὸς

τὸν Πῶλον εἰς τὴν βιβλιοθήκην πέμπει ὅπως παρὰ τῷ

Εὐδόξῳ μανθάνῃ.

Polos astronomi öğrenmek istiyor. O yüzden kardeşi Polos’u kütüp’e

gönderir ki Eudoksos’un yanında öğrensin.

O yüzden kardeşi Polos’u Eudoksos’un yanında öğrensin diye

kütüphaneye gönderir.

Bizantolog Yunanca20 Ders 10 (2020-08-11) 14/25

 3. τὰ ζῷα παρὰ τοὺς ἀνθρώπους πέμπομεν ὡς πρὸ τῆς μάχης

τοῖς θεοῖς θύωσιν.

Hayvanları insanların yanına gönderiyoruz ki muharebeden önce

tanrılara kurban kessinler.
= Muharebeden önce tanrılara kurban kessinler diye hayvanları
insanların yanına gönderiyoruz.

4. τὸ ἀργύριον τῷ ποιητῇ πέμπετε ἵνα τὸ βιβλίον τοῦ ποιητοῦ

ἔχητε.

Şairin kitabına sahip olmak için parayı şaire gönderiyorsunuz.

Bizantolog Yunanca20 Ders 10 (2020-08-11) 15/25

 5. ὁ στρατηγὸς τοὺς ὁπλίτας παρὰ τῇ γεφύρᾳ τάττει ὅπως οἱ

ὁπλῖται τὴν ὁδὸν εὖ φυλάττωσιν.

General hoplitleri köprünün yanına dizer ki hoplitler yolu iyi

korusunlar.

Hoplitler yolu iyi korusunlar diye general [onları] köprünün yanına

dizer.

Hoplitlerin yolu iyi korumaları için general [onları] köprünün yanına

dizer.

Bizantolog Yunanca20 Ders 10 (2020-08-11) 16/25

10.2 Yukarıdaki cümlelerde kutu içindeki fiillerdeki ünlülere dikkat ettiniz
mi?
1. φυλάττει değil φυλάττῃ
2. μανθάνει değil μανθάνῃ
3. θύουσιν değil θύωσιν
4. ἔχετε değil ἔχητε
5. φυλάττουσιν değil φυλάττωσιν
Böyle, şahıs soneki içindeki ünlü uzatılmış gibi görülen fiil çekimine 1. Dilek-
Şart kipinin devamlı/tekrarlı tavrı denir2.
Yukarıdaki cümlelerde ἵνα ὅπως ὡς bağlaçları + bu 1. dilek-şart kipi çekimi
“amaç yan-cümleleri” kurulmasına yaradılar: “bir şey yaptılar ki falan filan
olsun” veya “falan filan olsun diye bir şey yaptılar”
2
Devamlı-Tekrarlı Tavırda Etken 1. Dilek-Şart Kipi, İng. present subjunctive active.

Bizantolog Yunanca20 Ders 10 (2020-08-11) 17/25

Şu tabloda haber kipi geniş-şimdiki zaman ile 1. dilek-şart kipinin
devamlı/tekrarlı tavrı çekimleri farkına dikkat edelim:
Haber Kipi G-Ş Zaman 1. Dilek-Şart Kipi Devamlı/Tekrarlı Tavır
γράφω yazarım * γράφω yazayım diye
γράφεις yazarsın γράφῃς yaz/yazasın diye
ἵνα
γράφει yazar γράφῃ yazsın diye
ὅπως +
γράφομεν yazarız γράφωμεν yazalım diye
ὡς
γράφετε yazarsınız γράφητε yazın/yazasınız diye
γράφουσιν yazarlar γράφωσιν yazsınlar diye
* yazıyorum, yazıyorsun, vs diye şimdiki zamanda da çekilebilir.

Gördüğünüz gibi γράφ- gövdesinden sonraki şahıs soneklerinin ilk ünlüsü (ben
ve onlar şahısları dışında) kısaysa haber kipinde çekilmiş yani olup olmayacağı
gayet belli olan bir eylem görülüyor. Ama o şahıs sonekleri uzun ünlü
Bizantolog Yunanca20 Ders 10 (2020-08-11) 18/25
versiyonunda yazıldıysa o zaman gerçekleşmesi kesin olmayan eylemleri
anlatmada kullanılan dilek-şart kipi çekimi vardır. Şimdilik dilek-şart kipinin
bir çekimini ἵνα ὅπως ὡς bağlaçlarından (“sinyal” olarak da görebilirsiniz)
birini takiben amaç yan-cümlesi “yapsın diye, yapmak için, vs” kuruluşunda
göreceğiz.
Böyle gerçekleşmesi kesin olmayan eylemlerin olumsuzu οὐ ile değil, μή
ile görülür.
Cümlelere bakalım:
6. τὰ ζῷα εἰς τὴν χώραν ἄγομεν ὅπως τοῖς θεοῖς θύωμεν.

7. τὰ ζῷα εἰς τὰς νήσους πέμπομεν ἵνα οἱ ἐν ταῖς νήσοις

ἄνθρωποι τοῖς θεοῖς θύωσιν.

Bizantolog Yunanca20 Ders 10 (2020-08-11) 19/25

 8. οἱ πολέμιοι εἰς τὴν Ἀττικὴν τὴν στρατιὰν πέμπουσιν ὡς τὰς

Ἀθήνας λύωσιν.

9. ὦ φίλε, τῷ διδασκάλῳ τὰ δῶρα πέμπεις ἵνα τὸν ἀδελφὸν εὖ

παιδεύῃ.

10. ὦ διδάσκαλε, ἐν τῇ βιβλιοθήκῃ τὰ βιβλία ἔχεις ὅπως τὰ

παιδία εὖ διδάσκῃς.

11. μένουσιν οἱ πολῖται ἐν ταῖς Ἀθήναις ἵνα μὴ βλάπτωσιν οἱ

βάρβαροι. μή = οὐ fiili olumsuz yapar βλάπτω: zarar vermek

Bizantolog Yunanca20 Ders 10 (2020-08-11) 20/25

 12. κελεύει ὁ δεσπότης τὸν στρατηγὸν τοὺς ὁπλίτας παρὰ τῇ

γεφύρᾳ τάττειν ἵνα τὴν ὁδὸν φυλάττωσιν.

13. τὰ παιδία εἰς τὴν Ἀλεξανδρείαν πέμπει ὡς παρὰ τῇ Ὑπατίᾳ

τὴν γεωμετρίαν εὖ μανθάνῃ.

14. πέμπει ὁ Ἐρατοσθένης τὰ βιβλία τοῖς φίλοις ὅπως τῷ

ἀστρονόμῳ ἀργύριον πέμπωσιν.

15. τὰ βιβλία τοῦ Ὁμήρου ἐν τῇ οἰκίᾳ ἔχειν ἐθέλω ὡς τὰ

Ἑλληνικὰ εὖ μανθάνω. Ἑλληνικά, τά: Yunanca.

Bizantolog Yunanca20 Ders 10 (2020-08-11) 21/25

 16. ἵνα τὴν χώραν μὴ λύωσιν οἱ βάρβαροι, χρυσὸν καὶ ἄργυρον

τῷ στρατηγῷ τῶν βαρβάρων πέμπετε, ὦ Ῥωμαῖοι.

17. τὰ παιδία εἰς τὴν Ἀντιόχειαν ἄγομεν ὅπως θεολογίαν

μανθάνῃ παρὰ τῷ Ἰωάννῃ Χρυσοστόμῳ.

18. τὸν Βασίλειον εἰς τὰς Ἀθήνας πέμπουσιν ἵνα τὴν φιλοσοφίαν

μανθάνῃ.

19. τῇ Θεοδώρᾳ Αὐγούστᾳ τὰς ἐπιστολὰς πέμπουσιν ἵνα δύο

ἐπισκόπους εἰς τὴν Συρίαν πέμπῃ.

Bizantolog Yunanca20 Ders 10 (2020-08-11) 22/25

 20. τῷ Ἰουστινιανῷ Αὐγούστῳ δῶρα καὶ χρυσὸν πέμπουσιν ἵνα

τὴν τῆς Συρίας ἐκκλησίαν μὴ λύῃ.

21. τὸν Ἡρόδοτον εἰς τὴν Ἀσίαν πέμπουσιν οἱ Ἀθηναῖοι ὡς

βιβλία περὶ τῶν νόμων τῶν βαρβάρων γράφῃ. νόμος, ὁ: yasa.

22. δῶρα τοῖς διδασκάλοις τοῖς ἐν τῷ Βυζαντίῳ πέμπουσιν ὅπως

καὶ τὰ παιδία ταῖς ἐπιστολαῖς καὶ τοῖς βιβλίοις παιδεύωσιν.

23. τὸν ἐπίσκοπον εἰς τὸ Παλάτιον πέμπουσιν ἵνα τὸν δεσπότην

πείθῃ.

Bizantolog Yunanca20 Ders 10 (2020-08-11) 23/25

 10. Ders Ev Ödevi

5. dersten itibaren hazırladığınız kelime listelerine bu dersten isimler ekleyin

(bir örnek). Artikel ve isim arasındaki hâl-cins-sayı uyumunu olabildiğince
çabuk ve doğru tespit etmeye çalışın.

5. dersten beri hazırlamakta olduğunuz isim listesinden her gün iki-üç isim
seçin ve çekimlerini şu şekilde yazarak 1. ve 2. gruptan isimlerin soneklerini
tanıma yeteneğinizi geliştirin:
ὁ ποιητής τοῦ ποιητοῦ τῷ ποιητῇ τὸν ποιητήν
οἱ ποιηταί τῶν ποιητῶν τοῖς ποιηταῖς τοὺς ποιητάς
ἡ τράπεζα τῆς τραπέζης τῇ τραπέζῃ τὴν τράπεζαν
αἱ τράπεζαι τῶν τραπεζῶν ταῖς τραπέζαις τὰς τραπέζας
Bizantolog Yunanca20 Ders 10 (2020-08-11) 24/25
 τὸ παιδίον τοῦ παιδίου τῷ παιδίῳ τὸ παιδίον
τὰ παιδία τῶν παιδίων τοῖς παιδίοις τὰ παιδία

ὁ, ἡ ve τό artikellerinin sadece AKK tekil ve çoğullarını tekrar edin.

Bu dersten itibaren öğrendiğiniz ve rastladığınız fiilleri anlamlarını

bilmeseniz bile zaman ve şahıslara göre çekimlerini yazarak yapın.
Artık üç “zaman ve bir mastar” biliyorsunuz:
haber kipinden iki: (a) geniş-şimdiki zaman, (b) gelecek zaman
& dilek-şart kipinden bir: (c) devamlı-tekrarlı tavır & (d) bir mastar
dilek-şart kipi çekiminde fiilden önce ἵνα ὡς ὅπως bağlaçlarından birini
kullanmanızı tavsiye ederim: ἵνα λύω, ἵνα λύῃς, ἵνα λύῃ, ἵνα λύωμεν, vs.
Her gün en az bir fiil bu a, b, c ve d çekimlerinden geçirilmeli: örnek.

Bizantolog Yunanca20 Ders 10 (2020-08-11) 25/25